Zielone pleśnie wywołane przez Trichoderma aggressivum w podłożu fazy III luzem
|
|
- Wojciech Wójtowicz
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 The research leading to these results has received funding from the European Union Seventh Framework Programme (FP7/ ) under grant agreement No Zielone pleśnie wywołane przez Trichoderma aggressivum w podłożu fazy III luzem Factsheet 03/15 Mairéad Kilpatrick, Agri-Food Biosciences Institute, Northern Ireland, Caoimhe Fleming-Archibald and Helen Grogan, Teagasc, Ireland. Projekt MushTv badał epidemiologię T. agressivum w podłożu fazy III i obejmował badanianad dystrybucją tej pleśni w podłożu podczas wyciągania z tunelu przerostowego i transportowania, oraz tym, jak zakażone drobiny są przenoszone i wykrywane podczas obróbki podłoża i procesu uprawy. Niniejsza ulotka stanowi podsumowanie wyników tych badań. The research leading to these results has received funding from the European Union Seventh Framework Programme (FP7/ ) under grant agreement No Podłoże fazy III w pełni przerośnięte grzybnią pieczarki jest podatne na zakażenie T. aggressivum, które może prowadzić do utraty aż 100% plonów. T. aggressivum może szybko zakazić i skolonizować zdrowe i wysokoproduktywny kompost. Jakikolwiek proces polegający na mieszaniu podłoża i rozrywaniu grzybni pieczarki może spowodować, że nieduża infekcja szybko rozprzestrzeni się na dużych obszarach podłoża. Zakażone narzędzia i maszyny mogą zakazić czyste podłoże fazy III. Ścisłe procedury higieniczne są skuteczne podczas odkażania sprzętów i budynków. 1. T. aggressivum białe strzępki aż do rozległego zarodnikowania Główne zalecenia Dla kompostowni Przez cały czas należy zachować ścisły reżim higieniczny. Tam gdzie to możliwe załadunek i wyciąganie podłoża z tuneli fazy III powinno być przeprowadzane z dwóch różnych stron, przy pomocy sprzętu przeznaczonego specjalnie do tego zadania, aby uniknąć zakażeń krzyżowych. Usunąć resztki podłoża z podłóg, wyciągarek, taśmociągów oraz wszystkich innych sprzętów mających kontakt z podłożem przed ich użyciem, aby zapobiec zakażeniu tuneli. Gotować lub pasteryzować tunele przed załadunkiem każdej partii podłoża fazy III. Wdrożyć rutynowe procedury monitorowania czystości. Dla firm transportowych Wszystkie urządzenia, które przemieszczają się pomiędzy zakładami powinny być często myte i dezynfekowane (wewnątrz i na zewnątrz) minimum przed trafieniem do każdej z lokalizacji. Należy zachować ostrożność podczas usuwania wszystkich widocznych pozostałości podłoża. Załadunek w każdej z hal uprawowych powinien odbywać się po kolei, tak aby nie mieszać ze sobą ładunków podłoża.
2 Dla zakładów uprawowych Przez cały czas należy zachować ścisły reżim higieniczny. Wszystkie maszyny, urządzenia i personel biorący udział w załadunku fazy III powinny zostać podzielone Należy dokładnie wyczyścić (usunąć wszelkie pozostałości podłoża), zdezynfekować i spłukać wszelkie urządzenia i maszyny, takie jak taśmociągi, ładowarki i czesarki przed i po użyciu. Załadunek świeżej fazy III powinien odbywać się w odosobnieniu. W tym czasie nie powinno się opróżniać hal z plonami, a hale uprawowe powinny pozostać zamknięte. W czasie 3-5 krytycznych dni po załadunku fazy III należy zachować czujność i aktywnie poszukiwać symptomów choroby. Na koniec każdego cyklu uprawy podłoże powinno być przez minimum 8 godzin wygotowane w temperaturze C. Przyczyna choroby Trichoderma aggressivum f. europaeum (poprzednio nazywana T. harzianum typ Th2) jest czynnikiem odpowiedzialnym za występowanie zielonych pleśni w pieczarkach i może całkowicie zniszczyć jej plony. Początkowo wiązano ją z infekcjami podczas szczepienia grzybnią podłoża fazy II w tradycyjnych systemach przerostu grzybnią w workach, blokach i skrzyniach. Podłoże w pełni skolonizowane przez grzybnię pieczarki uważano za o wiele mniej podatne na infekcje. Niedawne epidemie tej choroby w całej Europie, gdzie przerost grzybnią odbywa się w podłożu luzem w tunelach kompostowych (podłoże fazy III) spowodowało weryfikację tej teorii. Infekcja może wystąpić w kompostowni, w pieczarkarni, podczas transportu lub w czasie operacji załadunku lub wyciągania podłoża z tunelu. Dlatego też na wszystkich ciąży wspólna odpowiedzialność wszystkich podmiotów zaangażowanych w branżę pieczarkarską, aby zapobiegać i zredukować atak T. aggressivum. Objawy T. aggressivum produkuje białawą grzybnię, której nie sposób odróżnić od grzybni pieczarki podczas jej wzrostu w podłożu, dlatego też tak trudno rozpoznać infekcję w jej wczesnym stadium. Następnie, i często w wyniku ekspozycji na światło grzybnia T. aggressivum rozpoczyna produkcję zarodników. Przez około 1 dzień pozostają one koloru białego, aby następnie w czasie 3-5 dni zmienić całe połacie podłoża na kolor zielony w wyniku intensywnego procesu zarodnikowania. Innym regularnym objawem wystąpienia kolonii zielonych pleśni jest nieznacznie podwyższona temperatura podłoża zarówno podczas przerostu podłoża w masie, jak i przez kilka dni po załadunku hal uprawowych. W miarę rozwoju zakażenia wyczuwalny jest charakterystyczny zapach. Jeśli infekcja zieloną pleśnią pojawiła się w tunelu kompostowym fazy III, może nie dawać ona żadnych widocznych znaków podczas wyciągania podłoża fazy III z tunelu po przeroście ani też podczas jego załadunku na półki. Jednak po dokładnym sprawdzeniu może się okazać się, że grzybnia pieczarki rozwija się z opóźnieniem lub jest mniej zintegrowana z podłożem, tworząc luźniejszą masę. Ostatecznie kolonie zarodników zielonej pleśni wywołanej przez T. aggressivum pojawiają się na dużych połaciach podłoża lub okrywy, a straty w plonach są wprost proporcjonalne do obszaru zajętego podłoża. W miejscach występowania choroby zwykle nie następuje wiązanie i wzrost owocników pieczarki, a jeśli nawet się one pojawią, to nie nadają się one do sprzedaży ze względu na niską jakość i roztocza pieprzowe na powierzchni kapeluszy. 2. Objawy T. agressivum - białawe kolonie Biologia i epidemiologia Pomimo wyizolowania kilku gatunków Trichodermy z podłoża pieczarkowego, agresywną kolonizację powodującą ataki zielonej pleśni w Europie przypisuje się gatunkowi Trichoderma aggressivum f. europaeum. To co stanowi o jej agresywności jest złożone. Liczne badania wykazały: Pomiędzy T. aggressivum i Agaricus bisporus zachodzą liczne interakcje, jednak mechanizmy rządzące tymi interakcjami nie zostały jeszcze w pełni poznane.
3 Wiele kluczowych cech uprawy grzybów odżywianie, podwyższone temperatury i stosunkowo wysoka wilgotność, a także brak światła w trakcie wzrostu grzybni to także idealne warunki do rozwoju T. aggressivum. W optymalnych warunkach T. aggressivum charakteryzuje się gwałtownym wzrostem i dlatego może konkurować o składniki odżywcze i przestrzeń na półce bardziej efektywnie niż pieczarka. T. aggressivum produkuje również pozakomórkowe enzymy, toksyczne metabolity wtórne, jak również lotne związki organiczne i potrafi wykorzystać opóźnione efekty działania bakterii obecnych w kompoście. Wszystkie te cechy powodują saprofityczny rozrost pleśni na grzybowej i bakteryjnej mikroflorze kompostowej a także intensywne konkurowanie, antagonizowanie i/lub pasożytowanie, które w efekcie pozwala T. aggressivum na wzrost w innym przypadku zdrowym, produktywnym podłożu pieczarkowym. Eksperymenty prowadzone jako część projektu MushTV pokazały, że gdy do podłoża fazy II podczas załadunku dodano T. aggressivum jej rozwój ograniczył się do powierzchni ok. 0,5-1,0 m wokół punktu szczepienia i nie był z reguły widoczny podczas wyciągania podłoża z tunelu. Zastosowanie sztucznych procedur do ograniczenia mieszania podłoża podczas opróżniania tunelu spowodowało, że plon pieczarek uzyskany z podłoża w strefie zakażonej został zredukowany o 100%. W przeciwieństwie do podłoża z pozostałej części tunelu, która dawała wysokie plonowanie pieczarek. Straty w plonach były proporcjonalne do obszaru objętego zakażeniem T. aggressivum. Ta nowa informacja wskazuje na to, że pomimo wtłaczania w podłoże podczas przerostu dużych ilości recyrkulowanego powietrza, dochodzi jedynie do niewielkiego rozprzestrzeniania się infekcji w tunelu. Fakt, iż T. aggressivum nie produkują szybko zarodników w tunelach i że jej spory nie są zbyt lotne mogą stanowić czynnik ograniczający jej rozprzestrzenianie się w tunelu. Dlatego też wszelkie czynności związane z mieszaniem, operacje na podłożu w masie w kompostowni, za- i wyładunek w celu przewiezienia go, a także załadunek na półki u producenta są działaniami wysokiego ryzyka. Powodują one bardzo efektywne wmieszanie niedużej infekcji pleśni zielonych w duże ilości podłoża. Możliwe, że natychmiast po operacji mieszania grzybnia pieczarki podczas przerostu podłoża jest osłabiona i wrażliwa, co T. aggressivum potrafi szybko wykorzystać. Eksperymenty podczas plonowania wskazały, że obróbka podłoża fazy III zakażonego T. aggressivum może powodować łatwe rozprzestrzenianie się choroby poprzez spory i zakażone drobiny podłoża w całym zakładzie produkcyjnym. Badania na wykrycie choroby wykazały, że korytarz, strefa stołówki, pakownie, posadzki w halach uprawowych, maty, półki, drzwi do tuneli, klamki, panele komputerów, klawiatury, telefony, a nawet tablice skrywały żywe zarodniki T. aggressivum. Oznacza to, że przeniesienie zakażenia uprawy z jednego zainfekowanego cyklu na dopiero co ładowane świeże podłoże jest bardzo prawdopodobne. Jest to szczególnie istotne podczas mieszania, załadunku, czesania lub wyciągania podłoża. 4 & 5. Badania wykazały, że wszelkie mieszanie kompostu jest operacją wysokiego ryzyka o dużym potencjale infekcyjnym T. agressivum 3. Eksperymentalne komory kompostowe w AFBI Loughgall Kolejne próby zostały opracowane tak, aby odtworzyć przemysłowe operacje wykonywane przy podłożu luzem mieszanie podczas wyciągania podłoża z tunelu, warstwowe ładowanie podłoża na pojazdy i jego załadunek na półki w miejscu uprawy. Wyniki pokazały, że pierwotnie mała, ograniczona infekcja T. aggressivum została przeniesiona na całe podłoże z tunelu; plon uzyskany z całości tej masy podłoża obniżył się o %. Użycie sprzętów, które miały styczność z zakażonym chorobą podłożem spowodowało zakażenie czystego podłoża z sąsiednich, dopiero co otwartych tuneli, powodując jej dalsze przenoszenie. W konsekwencji, lokalizacja miejsca infekcji w tunelu będzie miała poważne reperkusje; jeśli znajdzie się ona bliżej początku tunelu, całe dalsze podłoże wejdzie w kontakt z zakażonymi sprzętami; a jeśli ma ona swoje źródło gdzieś pod koniec, podłoże z tego tunelu powinno pozwolić na normalne plonowanie. Ścisły rygor higieniczny i mycie zakażonych materiałów lub pomieszczeń po zakończeniu uprawy okazały się istotne w zahamowaniu rozwoju choroby. Sterylizacja parowa po uprawie (65-70 C w podłożu przez minimum 8 godzin zastosowana w hali uprawowej oraz po usunięciu podłoża) okazała się bardzo skuteczna. Powinna zostać ona powiązana z surowymi procedurami mającymi na celu usunięcie wszelkich źródeł substancji organicznej z narzędzi, maszyn i obszarów roboczych, po których nastąpiłoby efektywne mycie, dezynfekcja oraz spłukanie, jak podano w ulotce MushTV 01/15: Zastosowanie środków chemicznych w uprawie pieczarek. Ta nowa informacja została podsumowana w pięciu kluczowych punktach wytłuszczonych na początku tej ulotki i być może wyjaśni poprzednie anomalie, gdzie kilku producentów otrzymujących podłoże z tego samego tunelu opisywało diametralnie różne poziomy infekcji, od jej braku aż do całkowitego braku plonów.
4 Monitorowanie i wykrywanie Powszechnie wiadomo, że środki zapobiegawcze w odniesieniu do niektórych szkodników i chorób pieczarek wdraża się dopiero wówczas, gdy spowodują one straty ekonomiczne, których nie można już zaakceptować, znane też jako próg ekonomiczny. W przypadku infekcji T. aggressivum szczególnie w fazie III luzem nie ma jednak takiego akceptowalnego progu. Konieczna jest stała czujność w każdym przypadku choroby, nawet najmniejsze jej objawy powinny nas skłonić do szybkich działań. Wczesne wykrywanie i właściwa identyfikacja infekcji zielonymi pleśniami są kluczowe przy podjęciu szybkiej akcji przez producentów podłoża i pieczarek, aby ograniczyć /zapobiec jej poważnym atakom. Dostępnych jest szereg wiarygodnych metod wykrywania, od prostych testów na istnienie/nieistnienie w postaci płytek lub gazików do badania powietrza i płytek do badania fragmentów podłoża, aż do zaawansowanych metod molekularnych PCR w czasie rzeczywistym opracowanych w celu sklasyfikowania T. aggressivum, których dopiero niedawno można było użyć do wykrycia infekcji w podłożu. Przy badaniu podłoża ważne jest pobranie reprezentatywnej próbki, przy czym kluczowe jest, aby ją dokładnie wymieszać przez poddaniem jej testom. Płytki z pożywką umieszczone blisko drzwi do tunelu podczas wyciągania z niego podłoża okazały się tanią i wiarygodną metodą pomiarową, ponieważ spory T. aggressivum pomimo iż nie są specjalnie lotne, mogą być łatwo przenoszone na cząsteczkach kurzu i drobinach podłoża. Każdy wstępnie pozytywny wynik dla T. aggressivum powinien zostać poparty badaniem PCR w czasie rzeczywistym, aby potwierdzić, że faktycznie mamy do czynienia z kolonią zielonych pleśni. Szybki czas obróbki próbki oraz możliwość określenia stadium zakażenia chorobą w czasie rzeczywistym powodują, że jest to najczęściej wybierana metoda wykrywania zakażenia w sytuacjach wysokiego ryzyka. Grzyby Agaricus i Trichoderma produkują lotne metabolity, które wzajemnie oddziałują na swój rozwój. Dzięki nowym technologiom diagnostycznym zastosowanym w projekcie MushTV i wciąż trwającemu w tym zakresie postępowi, porównywano sub. lotne w zdrowym i zainfekowanym podłożu. Pokazało to różnice we wzorcach substancji lotnych emitowanych po 12 dniach inkubacji z podłoża zdrowego i zainfekowanego T. agressivum. Wyniki tych badań mogą pomóc w opracowaniu zaawansowanej, nieinwazyjnej metody wykrywania T. aggressivum podczas przerostu podłoża w masie przydatnej jako system wczesnego ostrzegania w kompostowniach. Zarówno w kompostowniach jak i zakładach uprawowych podjęto pilotażowe projekty badawcze, aby rozpoznać krytyczne punkty kontrolne dla pobrania próbek z optymalnych lokalizacji w celu wykrycia T. aggressivum. Poniższa lista może być stosowana jako przewodnik do pobierania próbek z częstotliwością uwarunkowaną standardowym oszacowaniem ryzyka: Gdzie pobierać próbki w kompostowni Próbki podłoża/resztki: Próbki podłoża fazy III po wyciągnięciu z tunelu, pobrane z taśmociągu. Skupiska resztek podłoża na korpusie taśmociągu Pozostałości pobrane z tyłu i z boków taśmy wyciągającej. Materiał resztkowy z okolic urządzenia do mieszania suplementów (jeśli występuje) Pozostałości z posadzek sąsiadujących z miejscem załadunku i ekspedycji pojazdów. Pozostałości z tylnej części załadowywanego pojazdu. Skupiska resztek z placu manewrowego. Pozostałości z drugiego (powracającego) pojazdu oczekującego na ponowny załadunek / wysyłkę (jeśli występuje). Lokalizacja płytki do badania powietrza: Poniżej wejścia do tunelu z którego wyciągane jest podłoże. Na taśmie opróżniającej tunel. W pobliżu miejsca dodawania suplementów (jeśli występuje). W holu manewrowym, niedaleko obszaru, gdzie ma miejsce załadunek pojazdów. W badaniach przemysłowych w pięciu kompostowniach nie stwierdzono T. aggressivum w żadnym z krytycznych punktów kontroli próbek, ani też w pobliżu zakładu i samym podłożu fazy III (tabela 1). W niewielkim odsetku próbek podłoża fazy III wykryto natomiast inne gatunki Trichodermy (< 6%) a także sporadycznie inne pleśnie (Penicillium, Aspergillus, Mucor). 6. Urządzenia do analizy substancji lotnych
5 Table 1. Wyniki badań z kompostowni, gdzie wytwarza się podłoże fazy III Facility T. aggressivum w zakładzie Liczba tuneli z których pobrano próbki T. aggressivum w podłożu fazy III Liczba tuneli, w których wykryto wysoki poziom** innych pleśni 1 No 30 No 0 2 No 24 No 5 3 No 32 No 3 4 No 26 No 12 (7 Trichoderma spp) 5 No 30 No 2 (1 Trichoderma spp) ** Rozwój pleśni na ponad 5 z 10 płytek zawierających drobiny podłoża Miejsca pobrania próbek dla pieczarkarni Pobierając próbki do badań w zakładzie produkcji pieczarek należy zachować pewien stopień elastyczności, jeśli chodzi o miejsca ich pozyskania, w zależności od konkretnego zakładu. Próbki powinny zostać pobrane we wszystkich halach uprawowych, gdzie pojawiły się symptomy choroby i halach, gdzie właśnie dokonano załadunku. Więcej niż jednak próbka może zostać pobrana z biura lub stołówki, w zależności od wielkości tych pomieszczeń: Wymaz z drzwi wewnętrznych i posadzek w halach uprawowych. Wymaz z regałów Wymaz z hali. Próbka podłoża przy jakichkolwiek widocznych oznakach infekcji. Wymaz ze stołówki i przestrzeni biurowej. Wymaz z urządzeń (wózek widłowy, mikser do okrywy, ładowarka czołowa). Pozostałości podłoża z urządzeń stojących na placu. Wymaz z rąk/odzieży i butów pracowników. W badaniu wzięto pod lupę cztery pieczarkarnie, w których miała ostatnio lub ma właśnie miejsce infekcja zielonymi pleśniami (Tabela 2). W żadnym z tych zakładów nie było możliwości sterylizacji parowej i wszystkie one stosowały jedynie mycie oraz dezynfekcję w ramach standardowych procedur higienicznych po zakończeniu cyklu uprawy. Gatunki trichodermy wykryto we wszystkich badanych pieczarkarniach a T. aggressivum potwierdzono na terenie trzech. Przy zbieraniu próbek w tych zakładach stało się jasne, że jeżeli Trichoderma występuje w uprawie, istnieje prawdopodobieństwo, że można ją z łatwością przenieść na zakażonych sprzętach i/lub pracownikach oraz rozprzestrzenić w wielu miejscach zakładu. To z kolei podkreśla potrzebę stosowania ścisłych procedur higienicznych, jak również wymaga świadomości i czujności u wszystkich zatrudnionych, którzy muszą wiedzieć, jak łatwo przenosi się zakażenie z jednego miejsca w drugie. 7 & 8. Rutynowe procedury monitorujące z zastosowaniem prostych testów płytowych dla drobin podłoża Table 2. Wyniki badań z pieczarkarni w Europie ( ) Pieczarkarnie Trichoderma T. aggressivum obecność Główne miejsca występowania Trichodermy 1 Tak Tak Hale uprawowe, drzwi do hal, narzędzia, stołówka, biuro, plac 2 Tak Tak Hale uprawowe, narzędzia, wózek widłowy, stołówka 3 Tak Tak Hale uprawowe, plac, wózki do zbiorów 4 Tak Nie (inne gatunki Trichodermy) Hale uprawowe, biuro, wózek widłowy
6 Strategie walki z chorobą Niezwykle istotne jest wdrożenie surowego reżimu higienicznego i stałe współdziałanie wszystkich uczestników procesu: kompostowni, firm transportowych i producentów pieczarek. Jest to podstawowy warunek każdego programu zapobiegania chorobom. Ważne są następujące działania wspólne: Wdrożenie rutynowych procedur wykrywania/monitoringu dla T. aggressivum. Monitorowanie temperatury podłoża i/lub zwiększonej potrzeby chłodzenia. Stałe sprawdzanie podłoża pod kątem występowania choroby. Rozważne rozmieszczanie personelu przestrzegającego procedur higienicznych. Zachowanie ostrożności w każdej sytuacji związanej z mieszaniem podłoża W przypadku infekcji zastosowanie odpowiednich środków zapobiegawczych. Poinformowanie pozostałych uczestników procesu produkcji o zaistniałym problemie. Zastosowanie sterylizacji parowej na końcu procesu produkcji i sprawdzenie jego efektywności. Dodatkowe specjalne kroki dostosowane do każdego etapu procesu: Kompostownie Należy przestrzegać stałych, rygorystycznych procedur higienicznych w tym wdrożyć programy regularnego mycia, dezynfekcji i płukania. Konieczne jest także właściwe postępowanie z grzybnią pieczarki i jej przechowywanie. Należy przestrzegać wytycznych dotyczących krytycznych punktów pobierania próbek do badań, wdrożyć rutynowe procedury monitorowania i podjąć natychmiastowe kroki, jeśli zachodzi taka potrzeba. Płytki powietrza i próbki wymazowe wraz z regularnym sprawdzaniem podłoża pomogą stwierdzić na ile wydajne są zastosowane procedury higieniczne. Optymalna częstotliwość badania będzie podlegała wahaniom i powinna być uwarunkowana standardową oceną ryzyka. Tam, gdzie istnieje taka możliwość załadunek i opróżnianie tuneli fazy III powinno być przeprowadzane z dwóch różnych stron, przy pomocy sprzętu przeznaczonego specjalnie do tego zadania, aby uniknąć zakażeń krzyżowych. W każdym przypadku powinno się rozdzielać maszyny oraz sprzęt przeznaczony do produkcji fazy II i III. Urządzenia do fazy III nie powinny być nigdy stosowane przy pracach z fazą II. Wszystkie widoczne resztki podłoża powinny zostać usunięte przed przystąpieniem do mycia urządzeń i maszyn. Należy być również świadomym i regularnie oczyszczać osady i usuwać cienkie warstwy biomasy, które naturalnie tworzą się na używanych sprzętach. W szczególności należy regularnie myć, dezynfekować i płukać taśmę wyciągarki. Podczas procesu szczepienia podłoża w masie należy sprawdzać zarówno temperaturę podłoża, jak i dane dotyczące chłodzenia. Szczególną czujność należy zachować w przypadku niewielkiego, trudnego do wyjaśnienia wzrostu temperatury, i w razie potrzeby podjąć odpowiednie kroki. Kwestią absolutnie konieczną jest gotowanie lub pasteryzacja tuneli pomiędzy poszczególnymi partiami podłoża fazy III. W przypadku wykrycia T. aggressivum is należy: Skontaktować się z odpowiednią firmą transportową i producentami pieczarek. Sprawdzić pozostałe ładunki pod kątem obecności choroby. Pobrać próbki z punktów krytycznych, aby zlokalizować a następnie wykluczyć wszystkie ogniska infekcji. Zwiększyć częstotliwość badania próbek i stopień zaawansowania testów, np. PCR w czasie rzeczywistym Stosować mycie, dezynfekcję i płukanie wyciągarki po użyciu w każdym z tuneli. 9, 10 & 11. Badania wykrywające mniej oczywiste obszary, które mogą skrywać źródła infekcji T. aggressivum Ładowanie podłoża powinno się odbywać kolejno na każdy z pojazdów, poszczególne ładunki nie powinny być ze sobą mieszane. Załadunek pojazdów z podłożem powinien być monitorowany poprzez wyłożenie płytki z pożywką
7 Wszystkie maszyny, urządzenia i personel biorący udział w załadunku fazy III powinny zostać odseparowane. Urządzenia i maszyny takie jak taśmociągi, ładowarki czołowe i czesarki powinny zostać dokładnie umyte i oczyszczone ze wszelkich pozostałości podłoża, zarówno przed zastosowaniem jak i natychmiast po nim. Należy być również świadomym i regularnie oczyszczać osady i usuwać cienkie warstwy biomasy, które naturalnie tworzą się na używanych sprzętach. Płytki powietrza i próbki wymazowe wraz z regularnym sprawdzaniem podłoża pomogą stwierdzić, na ile wydajne są zastosowane procedury higieniczne Temperatura podłoża powinna być sprawdzana po dostarczeniu go do pieczarkarni oraz przez kilka dni bezpośrednio po załadunku. W czasie krytycznych 3-5 dni po załadunku podłoża fazy III należy zachować czujność i aktywnie poszukiwać białych strzępków grzybni (zdjęcie 1 i 2), zielonego zarodnikowania, wzrostu temperatury podłoża oraz wyczuwać zapach inny niż generuje grzybnia pieczarki, itd. Gotowanie hal po zakończeniu każdego cyklu uprawy to najbardziej efektywny środek minimalizujący rozwój choroby. Gotowanie powinno odbywać się w temperaturze podłoża C przez minimum 8 godzin. 12 & 13. Reżim higieniczny w kompostowniach i zakładach uprawy pieczarek Firmy transportowe Krytycznym ogniwem łańcucha produkcji jest regularne przemieszczanie podłoża pomiędzy kompostownią a producentem pieczarek. Przez cały czas należy zachowywać ścisły reżim higieniczny. Wszystkie urządzenia, które przemieszczają się pomiędzy zakładami powinny być często myte i dezynfekowane (wewnątrz i na zewnątrz) minimum przed trafieniem do każdej z lokalizacji. Ze szczególną starannością należy usunąć wszystkie widoczne pozostałości podłoża. Załadunek hal powinien odbywać się kolejno poszczególnymi ładunkami podłoża nie powinny one być ze sobą mieszane. Badania MushTV wykazały, że jakikolwiek proces polegający na mieszaniu podłoża i przerywaniu grzybni pieczarki może z łatwością spowodować przeniesienie niewielkiej infekcji na duże ilości podłoża. Potencjalna korzyść wyniesiona z ujednolicenia poszczególnych ładunków podłoża poprzez wymieszanie ich przy załadunku jest mniejsza niż potencjalne ryzyko rozprzestrzenienia niewielkiej infekcji T. aggressivum. Zakłady uprawy pieczarek Załadunek podłoża fazy III powinien być działaniem o wysokiej randze ważności, przeprowadzanym jedynie po dokładnym umyciu, dezynfekcji i spłukaniu pomieszczeń, w których będzie miała miejsce uprawa oraz przylegających do nich osłon betonowych. Czynności te należy wykonywać w odosobnieniu w tym czasie nie powinno się opróżniać hal z zebranym plonem, a wszystkie pozostałe hale powinny być zamknięte. 14. Obecność kurzu z podłoża na tunelu uprawowym po jego opróżnieniu, wzmacnia znaczenie efektywnego gotowania podłoża parą wodna Jeśli wykryjemy T. aggressivum należy: Skontaktować się odpowiednimi producentami podłoża i firmami transportowymi. Ograniczyć dostęp do zakładu do niezbędnego minimum. Pobrać próbki z punktów krytycznych, aby zlokalizować a następnie wykluczyć wszystkie ogniska infekcji. Zwiększyć wymiar programów mycia i zachowania higieny. Zwracać uwagę na wspólne przestrzenie (stołówki, toalety, biura, pakownie) i urządzenia (panele dotykowe, klawiatury komputerów, telefony itd.). Być świadomym potencjalnych zakażeń krzyżowych, szczególnie kiedy podłoże jest mieszane lub grzybnia pieczarki przerwana (należy np. rozważyć konieczność ponownego czesania) Szczególną uwagę należy zachować podczas załadunku nie mieszać ładunków, dokonywać załadunku od razu i rozważyć dolewanie wody. Na końcu cyklu uprawy przeprowadzić aktywną sterylizację parową (65-70 C w podłożu przez minimum 8 godzin) kiedy podłoże jest w hali oraz po jego usunięciu.
8 Dalsze informacje Ulotki informacyjne Mush TV 01/15: Chemiczne środki dezynfekcyjne w uprawie pieczarek. 02/15; Zapobieganie chorobie brązowienia kapelusza pieczarki wywołanej przez wirus X HDC Podsumowania i raporty dla producentów pieczarek Do znalezienia na stronie internetowej HDC ( kopie M 57 and /15: Choroby grzybowe pieczarek i ich zwalczanie Podziękowania W tym miejscu składamy podziękowania dla Caroline van der Horst, C4C Holdings BV, Netherlands; Krystiana Szudygi SGBU, Poland; Patricka Delva, NV Karela Sterckxa, Belgium; i Pieta Liempensa, Hooymans Compost BV, Netherlands za ich fachowe porady oraz pomocne komentarze podczas przygotowywania niniejszej ulotki. Prawa autorskie do zdjęć Zdjęcia użyczone dzięki uprzejmości i chronione prawem autorskim AFBI i Hooymans Compost BV. Izba Rozwoju Rolnictwa i Ogrodnictwa (Agriculture and Horticulture Development Board) działająca poprzez oddział HDC dokłada wszelkich starań, aby informacje zawarte w tym dokumencie były dokładne w momencie oddania ich do druku, nie udziela ona jednak w tej kwestii żadnej gwarancji i do maksymalnej granicy dopuszczalnej prawem nie przejmuje odpowiedzialności za straty, szkody czy też wypadki spowodowane (łącznie z powstałymi wskutek zaniedbania) których doznano bezpośrednio lub pośrednio w związku z informacjami i opiniami podanymi lub pominiętymi w niniejszym dokumencie. Izba Rozwoju Rolnictwa i Ogrodnictwa Żadna z części niniejszej publikacji nie może być powielana w jakiejkolwiek formie materialnej (w tym także kopiowana ani przechowywana w jakiejkolwiek postaci na nośniku elektronicznym) ani też kopiowana, adaptowana, publikowana ani rozpowszechniana (w formie fizycznej, elektronicznej ani żadnej innej) bez uzyskania uprzednio pisemnej zgody Izby Rozwoju Rolnictwa i Ogrodnictwa. Dopuszczalne jest jedynie reprodukowanie zawartych tutaj informacji w ich oryginalnej formie w celu solidnego posłużenia się nimi, z podaniem jako źródła informacji Izby Rozwoju Rolnictwa i Ogrodnictwa lub zgodnie z przepisami ustawy o prawie autorskim i patentowym Wszystkie prawa zastrzeżone. Contact us Project Co-ordinator Dr. Helen Grogan Teagasc, Ashtown Research Centre, Dublin 15, Ireland Tel: helen.grogan@teagasc.ie Communications Co-ordinator Ruth Ashfield HDC, Stoneleigh Park, Warwickshire, UK Tel: (0) ruth.ashfield@hdc.ahdb.org.uk For more information visit
Grzyby uprawne w produkcji żywności tradycyjnej
ETRAFOON project is funded by the European Community's Seventh Framework Programme (FP7/27-213) under grant agreement no. 613912 Grzyby uprawne w produkcji żywności tradycyjnej Warsztaty szkoleniowe dla
Bardziej szczegółowoChoroby grzybowe. pieczarek i ich zwalczanie. Factsheet 04/15. Główne zalecenia
The research leading to these results has received funding from the European Union Seventh Framework Programme (FP7/2007-2013) Choroby grzybowe under grant agreement No. 286836. pieczarek i ich zwalczanie
Bardziej szczegółowoChemiczne środki. dezynfekcyjne w uprawie pieczarek. Factsheet 01/15. Główne zalecenia. Czym jest środek do dezynfekcji?
The research leading to these results has received funding from the European Union Seventh Framework Programme (FP7/2007-2013) Chemiczne środki under grant agreement No. 286836. dezynfekcyjne w uprawie
Bardziej szczegółowoProdukcja kompostu. konrtola i zapewnianie jakości. Krzysztof Pudełko
Produkcja kompostu konrtola i zapewnianie jakości Krzysztof Pudełko Piła, 1 lutego 2007 Lokalizacja Kompostownia Co zostało zrobione? Dlaczego zostało zrobione? Zwiększenie produkcji kompostu Możliwość
Bardziej szczegółowoWystępowanie chorób pieczarki w polskich pieczarkarniach oraz wpływ wybranych czynników na plonowanie i zdrowotność upraw
Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach Występowanie chorób pieczarki w polskich pieczarkarniach oraz wpływ wybranych czynników na plonowanie i zdrowotność upraw Czesław Ślusarski, Zbigniew Uliński, Joanna
Bardziej szczegółowoPROCEDURA ZAPEWNIENIA WŁAŚCIWEGO STANU HIGIENY POPRZEZ PROWADZENIE
STRONA/STRON: 1/8 Spis treści: 1. Przedmiot procedury 2. Zakres stosowania procedury 3. Definicje 4. Odpowiedzialność 5. Opis postępowania 5.1 Sposób przeprowadzania zabiegów mycia i dezynfekcji 5.2 Zasady
Bardziej szczegółowoSekcja 7 Samokontrola
Sekcja 7 Samokontrola Niniejsza praca ma licencję Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License. Aby zapoznać się z kopią tej licencji, Wejdź na stronę http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/
Bardziej szczegółowoKOMUNIKAT GŁÓWNEGO INSPEKTORATU SANITARNEGO W ZWIĄZKU Z WYSTĄPIENIEM PRZYPADKÓW ZAKAŻENIA WIRUSEM GRYPY ŚWIŃ TYPU A/H1N1 U LUDZI W USA I MEKSYKU
KOMUNIKAT GŁÓWNEGO INSPEKTORATU SANITARNEGO W ZWIĄZKU Z WYSTĄPIENIEM PRZYPADKÓW ZAKAŻENIA WIRUSEM GRYPY ŚWIŃ TYPU A/H1N1 U LUDZI W USA I MEKSYKU z dnia 26 kwietnia 2009 r. (godz. 19.00 ) (Źródło: WHO,
Bardziej szczegółowoWiadomości wprowadzające.
- Wymagania edukacyjne z warzywnictwa. Wiadomości wprowadzające. znajomość różnych gatunków warzyw umiejętność rozróżniania podstawowych gatunków warzyw znajomość rodzajów produkcji warzywnej znajomość
Bardziej szczegółowoDOBRA PRAKTYKA HIGIENICZNA. Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Powiecie Warszawskim Zachodnim
Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Powiecie Warszawskim Zachodnim !!!! 1. Palenie papierosów zakaz! 2. Higiena rąk 3. Higiena odzieży 4. Higiena opakowań Podstawy prawne Ustawa o bezpieczeństwie
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 19 czerwca 2013 r. Poz. 696 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 6 czerwca 2013 r.
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 19 czerwca 2013 r. Poz. 696 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 6 czerwca 2013 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu
Bardziej szczegółowo5-ETAPOWY-Proces ABCD
TO JEST PRRSONALNE 5-ETAPOWY-Proces KONTROLI PRRS ABCD zagęszczenie zwierząt dostawy paszy przepływ świń wprowadzanie nowych zwierząt transport, pojazdy przenoszenie się wirusa drogą powietrzną stres igły
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1)
Bezpieczeństwo i higiena pracy przy wykonywaniu prac związanych z narażeniem na zranienie ostrymi narzędziami używanymi przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych. Dz.U.2013.696 z dnia 2013.06.19 Status: Akt
Bardziej szczegółowoKwestionariusz wiedzy dla pracowników programów i placówek narkotykowych
Inicjatywa EMCDDA na rzecz redukcji szkód Zwiększanie testowania na obecność wirusa zapalenia wątroby (WZW) typu C oraz skierowań do leczenia wśród iniekcyjnych użytkowników narkotyków w programach i placówkach
Bardziej szczegółowomarketinginformacja Diagnostyka weterynaryjna Szybkie testy dla rolnictwa +++ dostępne w SalesPlusie +++
marketinginformacja Data 24.10.2014 Numer Autor MI_FS_13_2014_Testy weterynaryjne Philipp Peters Diagnostyka weterynaryjna Szybkie testy dla rolnictwa +++ dostępne w SalesPlusie +++ Dzięki szybkim testom
Bardziej szczegółowoBadanie na obecność pałeczek CPE Informacje dla pacjentów
Badanie na obecność pałeczek CPE Informacje dla pacjentów Uwaga: z pytaniami dotyczącymi informacji zawartych w tej ulotce, należy zwracać się do lekarza prowadzącego lub pielęgniarki. Czym jest CPE W
Bardziej szczegółowoGlebowe choroby grzybowe bez szans!
Glebowe choroby grzybowe bez szans! Zdrowy start rośliny ze zdrowym systemem korzeniowym Trianum jest nietoksycznym biologicznym produktem firmy Koppert, który chroni uprawy przed takimi glebowymi patogenami
Bardziej szczegółowoZalecenia rekomendowane przez Ministra Zdrowia. KPC - ang: Klebsiella pneumoniae carbapenemase
Zalecenia dotyczące postępowania w przypadku identyfikacji w zakładach opieki zdrowotnej szczepów bakteryjnych Enterobacteriaceae wytwarzających karbapenemazy typu KPC * * KPC - ang: Klebsiella pneumoniae
Bardziej szczegółowoZawsze czytaj etykietę!
Zawsze czytaj etykietę! Informacje na temat bezpiecznego używania środków czystości Zmianie ulegną znane symbole i brzmienie niektórych informacji dotyczących bezpieczeństwa. Zmiany oznakowania nie oznaczają
Bardziej szczegółowoBEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCI W SEZONIE LETNIM INFORMACJE DLA KONSUMENTÓW
BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCI W SEZONIE LETNIM INFORMACJE DLA KONSUMENTÓW Nadchodzi lato, czas wysokich temperatur, wzmożonego ruchu turystycznego oraz sezonowych produktów spożywczych takich jak warzywa, owoce,
Bardziej szczegółowoHACCP- zapewnienie bezpieczeństwa zdrowotnego żywności Strona 1
CO TO JEST HACCP? HACCP ANALIZA ZAGROŻEŃ I KRYTYCZNE PUNKTY KONTROLI HAZARD ryzyko, niebezpieczeństwo, potencjalne zagrożenie przez wyroby dla zdrowia konsumenta ANALYSIS ocena, analiza, kontrola zagrożenia
Bardziej szczegółowoMasowe występowanie koguciego ogona na plantacji Objawy koguciego ogona niedługo po posadzeniu Objawy koguciego ogona niedługo po posadzeniu
Koguci ogon Jedną z chorób tytoniu, z którą niekiedy spotykają się plantatorzy tytoniu, a często nie potrafią powiązać obserwowanych objawów z konkretną przyczyną jest koguci ogon. Koguci ogon można czasem
Bardziej szczegółowoZasady GMP/GHP, które należy wdrożyć przed wprowadzeniem HACCP
System HACCP Od przystąpienia Polski do Unii Europejskiej wszystkie firmy zajmujące się produkcją i dystrybucją żywności muszą wdrożyć i stosować zasady systemu HACCP. Przed opisaniem podstaw prawnych
Bardziej szczegółowoAnaliza i ocena ryzyka zawodowego pracowników. chemicznych. Katarzyna Szymczak-Czyżewicz Oddział Higieny Pracy WSSE w Szczecinie 1
Analiza i ocena ryzyka zawodowego pracowników narażonych na występowanie szkodliwych czynników chemicznych Katarzyna Szymczak-Czyżewicz Oddział Higieny Pracy WSSE w Szczecinie 1 Ryzyko zawodowe stwarzane
Bardziej szczegółowoUWAGA INFORMACJA DLA OSÓB PROWADZĄCYCH DZIAŁALNOŚC W ZAKRESIE PRODUKCJI PIERWOTNEJ (np. uprawa owoców, warzyw, ziół, zbóż, zbiór runa leśnego)
UWAGA INFORMACJA DLA OSÓB PROWADZĄCYCH DZIAŁALNOŚC W ZAKRESIE PRODUKCJI PIERWOTNEJ (np. uprawa owoców, warzyw, ziół, zbóż, zbiór runa leśnego) Produkcja pierwotna obejmuje działalność na poziomie gospodarstw
Bardziej szczegółowoKONTROLA I DOKUMENTACJA PROCESÓW DEKONTAMINACYJNYCH W ŚWIETLE PRZYGOTOWYWANEGO PROJEKTU
Stowarzyszenie Kierowników Szpitalnej Sterylizacji i Dezynfekcji KONTROLA I DOKUMENTACJA PROCESÓW DEKONTAMINACYJNYCH W ŚWIETLE PRZYGOTOWYWANEGO PROJEKTU ROZPORZĄDZENIA WALDEMAR OLSZAK Stare Jabłonki 03.-06.10.2009r.
Bardziej szczegółowow stołówkach szkolnych
Zasady Dobrej Praktyki Higienicznej w stołówkach szkolnych Magdalena Chojnowska Oddział HŻŻ i PU WSSE w Białymstoku SYSTEMY BEZPIECZEŃSTWA ŻYWNOŚCI Główny cel prawa żywnościowego zdefiniowany w Preambule
Bardziej szczegółowoŚwiatowy Dzień Zdrowia 7 kwietnia 2015
Światowy Dzień Zdrowia 7 kwietnia 2015 Światowy Dzień Zdrowia obchodzony jest każdego roku 7 kwietnia, aby uczcić rocznicę powstania Światowej Organizacji Zdrowia w 1948 roku. Każdego roku wybierany jest
Bardziej szczegółowoGorączka krwotoczna Ebola informacja dla podróżnych 21 października 2014 r. Wersja 3
KOMISJA EUROPEJSKA DYREKCJA GENERALNA ds. ZDROWIA IKONSUMENTÓW Dyrekcja ds. zdrowia publicznego Wydział zagrożeń dla zdrowia Sekretariat Komitetu Bezpieczeństwa Zdrowia Gorączka krwotoczna Ebola informacja
Bardziej szczegółowoSztuka zwalczania chorób pieczarki i warzyw
Sztuka zwalczania chorób pieczarki i warzyw Nowy i unikalny mechanizm działania na patogeny Najwyższa skuteczność przeciwko daktylium w uprawie pieczarki Doskonałe zwalczanie mączniaka prawdziwego w uprawie
Bardziej szczegółowoSporządzono w Brukseli, dnia 13 grudnia 2004 r.
14.12.2004 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 367/23 DYREKTYWA KOMISJI 2004/112/WE z dnia 13 grudnia 2004 r. dostosowująca do postępu technicznego dyrektywę Komisji 95/50/WE w sprawie ujednoliconych
Bardziej szczegółowoRAPORT Z BADAŃ 164/Z/20110825/D/JOGA. Dostarczony materiał: próbki tworzyw sztucznych. Ilość próbek: 1. Rodzaj próbek: tworzywo
Blirt S.A. 80-172 Gdańsk, ul. Trzy Lipy 3/1.38 RAPORT Z BADAŃ Dział DNA-Gdańsk Nr zlecenia 164/Z/20110825/D/JOGA NAZWA I ADRES KLIENTA GROUND-Therm spółka z o.o. ul. Stepowa 30 44-105 Gliwice Tytuł zlecenia:
Bardziej szczegółowoMetodologia FMEA. Zajęcia 8. dr inż. Piotr T. Mitkowski. piotr.mitkowski@put.poznan.pl. Materiały dydaktyczne, prawa zastrzeżone Piotr Mitkowski 1
Metodologia FMEA Zajęcia 8 dr inż. Piotr T. Mitkowski piotr.mitkowski@put.poznan.pl Materiały dydaktyczne, prawa zastrzeżone Piotr Mitkowski Plan zajęć FMEA: Fauilure Mode and Effect Analysis Analiza Przyczyn
Bardziej szczegółowoInformacje dla pacjenta i fachowych pracowników ochrony zdrowia zaangażowanych w opiekę medyczną lub leczenie
brygatynib Informacje dla pacjenta i fachowych pracowników ochrony zdrowia zaangażowanych w opiekę medyczną lub leczenie Imię i nazwisko pacjenta: Dane lekarza (który przepisał lek Alunbrig ): Numer telefonu
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM MIKROBIOLOGICZNE W CUKROWNI GLINOJECK
LABORATORIUM MIKROBIOLOGICZNE W CUKROWNI GLINOJECK HISTORIA Laboratorium mikrobiologiczne w Cukrowni Glinojeck zostało utworzone w 1998 roku, do nowego pomieszczenia zostało przeniesione w 2006r Powody
Bardziej szczegółowoOCENA RYZYKA ZAWODOWEGO. dr inż. Zofia Pawłowska
OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO dr inż. Zofia Pawłowska 1. Wymagania dotyczące oceny ryzyka zawodowego 2. Podstawowe zasady skutecznej oceny i ograniczania ryzyka zawodowego 3. Podstawowe problemy przy wdrażaniu
Bardziej szczegółowoNajważniejsze choroby rzepaku ozimego (BBCH 30-33). Jak je zwalczać?
.pl Najważniejsze choroby rzepaku ozimego (BBCH 30-33). Jak je zwalczać? Autor: mgr inż. Agata Kaczmarek Data: 31 marca 2018 Wczesną wiosną, zaraz po ruszeniu wegetacji, liczne choroby rzepaku ozimego
Bardziej szczegółowoProgram nadzoru stanu zdrowia zwierząt akwakultury oparty na ocenie ryzyka
Załącznik do pisma GIWz.401/R-42/2010 Program nadzoru stanu zdrowia zwierząt akwakultury oparty na ocenie ryzyka - wzory i wytyczne dla hodowców zwierząt akwakultury Dla podmiotów prowadzących działalność
Bardziej szczegółowoNazwa studiów: KONTROLA ZAKAŻEŃ W JEDNOSTKACH OPIEKI ZDROWOTNEJ Typ studiów: doskonalące WIEDZA
Załącznik nr 8 do zarządzenia nr 68 Rektora UJ z 18 czerwca 2015 r. Opis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych Nazwa studiów: KONTROLA ZAKAŻEŃ W JEDNOSTKACH OPIEKI ZDROWOTNEJ Typ studiów:
Bardziej szczegółowo[logo Rządu Walii] www.cymru.gov.uk. Twój poradnik na temat szczepienia przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV) Pokonać raka szyjki macicy
[logo Rządu Walii] www.cymru.gov.uk Twój poradnik na temat szczepienia przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV) Pokonać raka szyjki macicy Co to jest rak szyjki macicy? Ten typ raka rozwija się w
Bardziej szczegółowoWIEDZA. Zna podstawy prawne realizacji programu kontroli zakażeń.
Załącznik nr 7 do zarządzenia nr 12 Rektora UJ z 15 lutego 2012 r. Opis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych Nazwa studiów: Kontrola zakażeń w jednostkach opieki zdrowotnej Typ studiów:
Bardziej szczegółowoDarmowe badania w kierunku HCV dla Pań w ciąży
Darmowe badania w kierunku HCV dla Pań w ciąży Szanowna Pani, Do listopada 2014r. kobiety ciężarne mają możliwość bezpłatnego przebadania się w kierunku zakażenia wirusem zapalenia wątroby C (HCV). Stanowią
Bardziej szczegółowoDr n. med. Lidia Sierpińska. Ochrona pacjenta przed zakażeniem jako wymiar jakości opieki. Konferencja EpiMilitaris Ryn, 18 20 września 2012 r
Dr n. med. Lidia Sierpińska Ochrona pacjenta przed zakażeniem jako wymiar jakości opieki Konferencja EpiMilitaris Ryn, 18 20 września 2012 r Na jakość świadczeń medycznych składa się: zapewnienie wysokiego
Bardziej szczegółowoAneks IV. Wnioski naukowe
Aneks IV Wnioski naukowe 1 Wnioski naukowe Od czasu dopuszczenia produktu Esmya do obrotu zgłoszono cztery przypadki poważnego uszkodzenia wątroby prowadzącego do transplantacji wątroby. Ponadto zgłoszono
Bardziej szczegółowo(Tekst mający znaczenie dla EOG) (2014/689/UE)
1.10.2014 L 287/27 DECYZJA WYKONAWCZA KOMISJI z dnia 29 września 2014 r. w sprawie środków mających na celu zapobieżenie wprowadzeniu do Unii wirusa pryszczycy z Algierii, Libii, Maroka i Tunezji (notyfikowana
Bardziej szczegółowoZabezpieczenie kondensatora pary (skraplacza) w elektrociepłowni przed osadami biologicznymi i mineralnymi
Zabezpieczenie kondensatora pary (skraplacza) w elektrociepłowni przed osadami biologicznymi i mineralnymi Osady nieorganiczne i organiczne na powierzchniach wymiany ciepła powodują spadek wydajności wymiany
Bardziej szczegółowoIdentyfikując zagrożenia stwierdzamy jaki jest stan środowiska pracy mogący spowodować wypadek, chorobę lub inną szkodę. Identyfikując zagrożenia
ZARZĄDZANIE BEZPIECZEŃSTWEM PRACY Uwagi praktyczne dla procedur identyfikacji zagrożeń i oceny ryzyka zawodowego Pierwszym etapem oceny ryzyka zawodowego jest identyfikacja zagrożeń. W procesie tym rozpoznajemy
Bardziej szczegółowoPOLITYKA ZARZĄDZANIA RYZYKIEM W SZKOLE PODSTAWOWEJ NR 2 IM. ŚW. WOJCIECHA W KRAKOWIE
Załącznik Nr 2 do Zarządzenia Nr 15/2013/2014 Dyrektora Szkoły Podstawowej Nr 2 im. św. Wojciecha w Krakowie z dnia 21. stycznia 2014 r. POLITYKA ZARZĄDZANIA RYZYKIEM W SZKOLE PODSTAWOWEJ NR 2 IM. ŚW.
Bardziej szczegółowoMAŁA, PROSTA W OBSŁUDZE, BEZPIECZNA, SZYBKA
GETINGE 2000 MYJNIA-DEZYNFEKTOR ŁADOWANA OD FRONTU MAŁA, PROSTA W OBSŁUDZE, BEZPIECZNA, SZYBKA Getinge 2000 to sterowana mikroprocesorowo myjnia-dezynfektor do kaczek i basenów ładowana od frontu, przyjazna
Bardziej szczegółowoBadanie przesiewowe szyjki macicy: Objaśnienie wyników. Poradnik zaktualizowany
Badanie przesiewowe szyjki macicy: Objaśnienie wyników Poradnik zaktualizowany Page 2 Niniejsza ulotka zawiera objaśnienie wyników badania przesiewowego szyjki macicy, które ma na celu wykrywanie zmian
Bardziej szczegółowoPodstawa doboru preparatów dezynfekcyjnych ocena ich skuteczności działania
Ewa Röhm-Rodowald, Bożenna Jakimiak Podstawa doboru preparatów dezynfekcyjnych ocena ich skuteczności działania Zakład Zwalczania Skażeń Biologicznych Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego - Państwowego
Bardziej szczegółowoPrzyspieszenie rozwoju niskoemisyjnych sieci ciepłowniczych oraz chłodniczych
Przyspieszenie rozwoju niskoemisyjnych sieci ciepłowniczych oraz chłodniczych Program szkoleniowy dla instruktorów THERMOS: Moduł 4: Optymalizacja planowania zaopatrzenia w ciepło, zasoby i technologie
Bardziej szczegółowoBadania przesiewowe w kierunku MRSA
Polish Screening for MRSA Badania przesiewowe w kierunku MRSA Wersja 1 Sierpień 2008 Czego dotyczy niniejsza ulotka? NHS Grampian bierze udział w szkockich badaniach przesiewowych (testach), których celem
Bardziej szczegółowoWzorcowy dokument zabezpieczenia przed wybuchem (DZPW) dla pyłowych atmosfer wybuchowych
Wzorcowy dokument zabezpieczenia przed wybuchem (DZPW) dla pyłowych atmosfer wybuchowych Celem niniejszego artykułu jest wskazanie pracodawcy co powinien zawierać dokument zabezpieczenia przed wybuchem
Bardziej szczegółowoOCENA FUNKCJONOWANIA PRZEDSIĘBIORSTWA W OBSZARZE BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY Z WYKORZYSTANIEM WSKAŹNIKÓW WYNIKOWYCH I WIODĄCYCH
OCENA FUNKCJONOWANIA PRZEDSIĘBIORSTWA W OBSZARZE BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY Z WYKORZYSTANIEM WSKAŹNIKÓW WYNIKOWYCH I WIODĄCYCH MATERIAŁY INFORMACYJNE 1 WRZESIEŃ 2013 R. SPIS TREŚCI Na czym polega pomiar
Bardziej szczegółowoPROCEDURA SYSTEMU ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ WSPRiTS MEDITRANS SP ZOZ w Warszawie ISO 9001:2008 PROCEDURA DEZYNFEKCJI I MYCIA AMBULANSU
ISO 9001:008 Nr wersji - Nr egz. 1 1 z 6 DATA PODPIS Główny Specjalista ds. OPRACOWAŁ Pielęgniarstwa oraz Średniego i Niższego Personelu Medycznego 0.04.009r. Ewa Ślązak Ewa Ślązak ZATWIERDZIŁ Dyrektor
Bardziej szczegółowoWYTYCZNE I ZALECENIA DLA PODMIOTÓW PRODUKCJI PODSTAWOWEJ
WYTYCZNE I ZALECENIA DLA PODMIOTÓW PRODUKCJI PODSTAWOWEJ Podmioty prowadzące produkcję podstawową produktów pochodzenia roślinnego, dostawy bezpośrednie oraz rolniczy handel zobowiązane są złożyć do właściwego
Bardziej szczegółowoNieaktualna wersja Rozdziału 6 Zmieniona i aktualna wersja Rozdziału 6
Zasada [Komentarze: Dodano pierwsze zdanie.] 6.2 Do zadań Działu Kontroli Jakości należy także opracowywanie, walidacja i wdrażanie wszystkich procedur kontroli jakości, przechowywanie prób referencyjnych
Bardziej szczegółowoZastosowanie wody w procesie prania
Projekt Leonardo da Vinci Zrównoważony rozwój przemysłowych procesów pralniczych Moduł 1 Zastosowanie wody Rozdział 2 Zastosowanie wody w procesie prania Moduł 1 Zastosowanie wody Rozdział 2 Zastosowanie
Bardziej szczegółowoMateriał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie:
Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: TECHNIK ŻYWIENIA I USŁUG GASTRONOMICZNYCH przygotowany w ramach projektu Praktyczne kształcenie nauczycieli zawodów branży hotelarsko-turystycznej
Bardziej szczegółowoSystem integrowanej produkcji roślinnej (IP) a integrowana ochrona roślin
System integrowanej produkcji roślinnej (IP) a integrowana ochrona roślin Grzegorz Gorzała Główny Inspektorat Ochrony Roślin i Nasiennictwa Al. Jana Pawła II 11, 00-828 Warszawa Podstawa prawna USTAWA
Bardziej szczegółowoTEMATY SZKOLEŃ Konsultant Naukowy Medilab Sp. z o.o. dr n. med. Justyna Piwowarczyk
TEMATY SZKOLEŃ 2017 Konsultant Naukowy Medilab Sp. z o.o dr n. med. Justyna Piwowarczyk HIGIENICZNA DEZYNFEKCJA I MYCIE RĄK PERSONELU MEDYCZNEGO WG NAJNOWSZYCH WYTYCZNYCH Definicja higienicznej dezynfekcji
Bardziej szczegółowoSekcja 4 Analiza ryzyka w produkcji pierwotnej
Sekcja 4 Analiza ryzyka w produkcji pierwotnej Niniejsza praca ma licencję Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License. Aby zapoznać się z kopią tej licencji, Wejdź
Bardziej szczegółowoWszawica trudny problem do rozwiązania
Wszawica trudny problem do rozwiązania Co to jest wszawica? Wszawica (łac. pediculosis) jest chorobą zakaźną, umieszczoną w wykazie chorób zakaźnych i zakażeń będącym załącznikiem do Ustawy o chorobach
Bardziej szczegółowoCERTYFIKACJA USŁUG OCHRONY PRZED SZKODNIKAMI NA ZGODNOŚĆ Z NORMĄ PN-EN 16636:2015
CERTYFIKACJA USŁUG OCHRONY PRZED SZKODNIKAMI NA ZGODNOŚĆ Z NORMĄ PN-EN 16636:2015 Wymagania i kompetencje Tadeusz Wojciechowski Polska Federacja Pest Control Norma PN-EN 16636:2015 Dokument opracowany
Bardziej szczegółowoEdukacja i świadomość na temat zakażeń HCV
Edukacja i świadomość na temat zakażeń HCV Krzysztof Tomasiewicz Katedra i Klinika Chorób Zakaźnych Uniwersytet Medyczny w Lublinie Edukacja Jakie tematy szkoleń (nauczania)?: 1. Co to jest HCV, czym
Bardziej szczegółowoWszawica. Co dzień chodzi mi po głowie pomysłów ze sto. Lecz od wczoraj, mało kto wie, chodzi mi też TO.
Wszawica Co dzień chodzi mi po głowie pomysłów ze sto. Lecz od wczoraj, mało kto wie, chodzi mi też TO. Czym jest wszawica? Wszawica jest chorobą, powodowaną przez pasożyta wesz głowową. Pasożyt ten żyje
Bardziej szczegółowoZ BADAŃ ODDZIAŁYWANIA WYBRANYCH MIKROORGANIZMÓW NA KOMPOZYTY PP Z BIOCYDEM SEANTEX
SPRAWOZDANIE Z BADAŃ ODDZIAŁYWANIA WYBRANYCH MIKROORGANIZMÓW NA KOMPOZYTY PP Z BIOCYDEM SEANTEX /zlecenie 514010/ wykonane w WOJSKOWYM INSTYTUCIE CHEMII I RADIOMETRII w Warszaawie 1. Materiały i metody
Bardziej szczegółowoTECHNOLOGIA ŻYWNOŚCI CZ. 1 PODSTAWY TECHNOLOGII ŻYWNOŚCI
TECHNOLOGIA ŻYWNOŚCI CZ. 1 PODSTAWY TECHNOLOGII ŻYWNOŚCI Praca zbiorowa pod red. Ewy Czarnieckiej-Skubina SPIS TREŚCI Rozdział 1. Wiadomości wstępne 1.1. Definicja i zakres pojęcia technologia 1.2. Podstawowe
Bardziej szczegółowoZARZĄDZENIE Nr 32/2012 Wójta Gminy w Chojnicach. z dnia 16 marca 2012 roku
ZARZĄDZENIE Nr 32/2012 Wójta Gminy w Chojnicach z dnia 16 marca 2012 roku w sprawie wytycznych służących ustaleniu systemu zarządzania ryzykiem w Urzędzie Gminy w Chojnicach. Na podstawie art. 30 ust.
Bardziej szczegółowoBezpieczne nadruki. Barbara Kozielska 11.10.12, Zaścianki
Bezpieczne nadruki Barbara Kozielska 11.10.12, Zaścianki Bezpieczne opakowanie Aspekty prawne: Rozporządzenie EU 1935/2004 Opakowania środków spożywczych powinny być produkowane zgodnie z dobrą praktyką
Bardziej szczegółowoZarządzanie jakością w logistyce ćw. Artur Olejniczak
ćw. artur.olejniczak@wsl.com.pl Plan spotkań Data Godziny Rodzaj 18.03.2012 4 godziny ćw. 14:30-15:30 dyżur 14.04.2012 4 godziny ćw. 28.04.2012 4 godziny ćw. 14:30-15:30 dyżur 19.05.2012 4 godziny ćw.
Bardziej szczegółowoMączniak prawdziwy zbóż i traw: kiedy zwalczanie będzie skuteczne?
.pl https://www..pl Mączniak prawdziwy zbóż i traw: kiedy zwalczanie będzie skuteczne? Autor: Katarzyna Szponar Data: 11 kwietnia 2017 W początkowej fazie rozwoju naszych zbóż bardzo często występuje mączniak
Bardziej szczegółowoJakie maty dezynfekcyjne powinny znaleźć się w oborze?
.pl https://www..pl Jakie maty dezynfekcyjne powinny znaleźć się w oborze? Autor: mgr inż. Dorota Kolasińska Data: 28 czerwca 2017 Maty dezynfekcyjne powinny stanowić podstawowy element wyposażenia budynków
Bardziej szczegółowoSystem Zachowania Ciągłości Funkcjonowania Grupy KDPW
System Zachowania Ciągłości Funkcjonowania Grupy KDPW Dokument Główny Polityka SZCF (wyciąg) Warszawa, dnia 21 czerwca 2013 r. Spis treści 1. Wprowadzenie... 3 2. Założenia ogólne SZCF... 3 2.1. Przypadki
Bardziej szczegółowodo Powiatowego Lekarza Weterynarii w Brzesku ... ... c) numer NIP lub REGON lub NUMER GOSPODARSTWA *...
OŚWIADCZENI E do Powiatowego Lekarza Weterynarii w Brzesku podmiotu działającego na rynku pasz o spełnieniu wymogów Rozporządzenia Nr 183/2005 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 stycznia 2005r.
Bardziej szczegółowoZabieg T3 - ochroń kłos przez groźnymi chorobami!
https://www. Zabieg T3 - ochroń kłos przez groźnymi chorobami! Autor: Małgorzata Srebro Data: 21 maja 2018 Trudno uzyskać wysoką jakość ziarna bez prawidłowej ochrony fungicydowej. Zwalczanie chorób kłosa
Bardziej szczegółowoZaraza ziemniaka - Phytophthora infestans (Mont.) de By 1. Systematyka Rząd: Pythiales Rodzina: Pythiaceae Rodzaj: Phytophthora
Zaraza ziemniaka - Phytophthora infestans (Mont.) de By 1. Systematyka Rząd: Pythiales Rodzina: Pythiaceae Rodzaj: Phytophthora 2. Biologia i opis choroby Najgroźniejsza, pospolita choroba ziemniaków,
Bardziej szczegółowoNowe rozwiązanie kontroli Bowie & Dick
Bowie & Dick AB100 - codzienna kontrola penetracji pary i usuwania powietrza zgodnie z wymogami PN-EN ISO 11140-4 Ewelina Krasoń & Media-MED Sp. z o.o. www.media-med.pl www.media-med.pl Trudności w skutecznej
Bardziej szczegółowoZakażenia wywołane przez paciorkowce z grupy A. Informacje dla pacjentów
Zakażenia wywołane przez paciorkowce z grupy A. Informacje dla pacjentów Health Protection Scotland Co to są zakażenia wywołane przez paciorkowce z grupy A? Paciorkowce z grupy A (ang. Group A Streptococcus,
Bardziej szczegółowoOdporność na zagrzybienie płyt z krzemianu wapnia
Gregersensvej DK-2630 Taastrup Tel. +45 72 20 20 00 Fax +45 72 20 20 19 info@teknologisk.dk www.teknologisk.dk Odporność na zagrzybienie płyt z krzemianu wapnia 22-10-2015 Sporządzono przez Trine Østergaard
Bardziej szczegółowoDziennik Urzędowy Unii Europejskiej
8.4.2017 L 97/31 DECYZJA WYKONAWCZA KOMISJI (UE) 2017/675 z dnia 7 kwietnia 2017 r. w sprawie środków mających na celu zapobieżenie wprowadzeniu do Unii wirusa pryszczycy z Algierii (notyfikowana jako
Bardziej szczegółowoDokument ten służy wyłącznie do celów dokumentacyjnych i instytucje nie ponoszą żadnej odpowiedzialności za jego zawartość
2013D0426 PL 14.02.2014 001.001 1 Dokument ten służy wyłącznie do celów dokumentacyjnych i instytucje nie ponoszą żadnej odpowiedzialności za jego zawartość B DECYZJA WYKONAWCZA KOMISJI z dnia 5 sierpnia
Bardziej szczegółowoHodowlą nazywamy masę drobnoustrojów wyrosłych na podłożu o dowolnej konsystencji.
Wzrost mikroorganizmów rozumieć można jako: 1. Wzrost masy i rozmiarów pojedynczego osobnika, tj. komórki 2. Wzrost biomasy i liczebności komórek w środowisku, tj. wzrost liczebności populacji Hodowlą
Bardziej szczegółowoAktualne obowiązujące wymagania dotyczące dokumentacji potrzebnej do rejestracji produktów biobójczych w procedurze europejskiej
Aktualne obowiązujące wymagania dotyczące dokumentacji potrzebnej do rejestracji produktów biobójczych w procedurze europejskiej Sylwester Huszał Wydział Oceny Dokumentacji Produktów Biobójczych Warszawa,
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA DOTYCZĄCE PRZEDSIĘBIORSTW PASZOWYCH NA POZIOMACH INNYCH NIŻ PIERWOTNA PRODUKCJA PASZY, O KTÓRYCH
WYMAGANIA DOTYCZĄCE PRZEDSIĘBIORSTW PASZOWYCH NA POZIOMACH INNYCH NIŻ PIERWOTNA PRODUKCJA PASZY, O KTÓRYCH MOWA W ART. 5 UST. 1 POMIESZCZENIA I WYPOSAŻENIE 1. Pomieszczenia, wyposażenie, pojemniki, skrzynie
Bardziej szczegółowo8 Przygotowanie wdrożenia
1 Krok 8 Przygotowanie wdrożenia Wprowadzenie Przed rozpoczęciem wdrażania Miejskiego Programu Energetycznego administracja miejska powinna dokładnie przygotować kolejne kroki. Pierwszym jest powołanie
Bardziej szczegółowoAfrykański pomór świń aktualna sytuacja oraz zapobieganie chorobie - styczeń 2018r. Inspekcja Weterynaryjna
Afrykański pomór świń aktualna sytuacja oraz zapobieganie chorobie - styczeń 2018r Inspekcja Weterynaryjna Afrykański pomór świń (ASF) jest wirusową chorobą zakaźną i zaraźliwą dotyczącą wyłącznie świń
Bardziej szczegółowoWpływ dodatku biowęgla na emisje w procesie kompostowania odpadów organicznych
BIOWĘGIEL W POLSCE: nauka, technologia, biznes 2016 Serock, 30-31 maja 2016 Wpływ dodatku biowęgla na emisje w procesie kompostowania odpadów organicznych dr hab. inż. Jacek Dach, prof. nadzw.* dr inż.
Bardziej szczegółowo4 rzeczy, których prawdopodobnie nie wiesz o grypie
4 rzeczy, których prawdopodobnie nie wiesz o grypie Jesień to początek sezonu grypowego. Zanim nadejdą kulminacyjne zimowe miesiące, warto odświeżyć swoją wiedzę na temat tego poważnego wirusowego zakażenia
Bardziej szczegółowoBezpieczeństwo danych i systemów informatycznych. Wykład 1
Bezpieczeństwo danych i systemów informatycznych Wykład 1 1. WPROWADZENIE 2 Bezpieczeństwo systemu komputerowego System komputerowy jest bezpieczny, jeśli jego użytkownik może na nim polegać, a zainstalowane
Bardziej szczegółowo[KONSERWACJA OPROGRAMOWANIA - NOKIA E90]
20140517- rewizja 2 [KONSERWACJA OPROGRAMOWANIA - NOKIA E90] ZAWARTOŚĆ Wstęp... 3 Niezbędne przygotowania... 4 Utworzenie kopii zapasowej... 6 Formatowanie urządzenia... 12 Wgrywanie kopii zapasowej...
Bardziej szczegółowoWprowadzenie w tematykę zarządzania projektami/przedsięwzięciami
Wprowadzenie w tematykę zarządzania projektami/przedsięwzięciami punkt 2 planu zajęć dr inż. Agata Klaus-Rosińska 1 DEFINICJA PROJEKTU Zbiór działań podejmowanych dla zrealizowania określonego celu i uzyskania
Bardziej szczegółowoWszawica trudny problem do rozwiązania. Łódź, dn r.
Wszawica trudny problem do rozwiązania Łódź, dn. 15.12.2008r. 1 Co to jest wszawica? Wszawica (łac. pediculosis) jest chorobą zakaźną, umieszczoną w wykazie chorób zakaźnych i zakażeń będącym załącznikiem
Bardziej szczegółowoTechnologia OZONOWANIA MOBILNE SYSTEMY DEZYNFEKCJI OZONEM
Technologia OZONOWANIA MOBILNE SYSTEMY DEZYNFEKCJI OZONEM Innowacyjna technologia wykorzystania ozonu w sposób przyjazny środowisku, bazującą tylko na naturalnych procesach zachodzących w przyrodzie które
Bardziej szczegółowoW całym aneksie, jeżeli inaczej nie określono produkt leczniczy roślinny zawiera tradycyjny roślinny produkt leczniczy.
Załącznik nr 3 ANEKS 7 WYTWARZANIE PRODUKTÓW LECZNICZYCH ROŚLINNYCH Reguła Kontrola materiałów wyjściowych, sposób ich przechowywania i przetwarzania ma ogromne znaczenie w wytwarzaniu produktów leczniczych
Bardziej szczegółowoWystępowanie szkodliwych czynników biologicznych w środowisku pracy
Występowanie szkodliwych czynników biologicznych w środowisku pracy W środowisku pracy mogą występować niepożądane czynniki mające bezpośredni wpływ na zdrowie i życie pracowników zatrudnionych w pośrednim
Bardziej szczegółowoREGULAMIN POWIATOWEGO CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO W RAWICZU
ZATWIERDZAM: Załącznik do Zarządzenia Nr 7/08 Starosty Rawickiego Rawicz, dnia 24 stycznia 2008 r. z dnia 24 stycznia 2008 r. REGULAMIN POWIATOWEGO CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO W RAWICZU Biuro ds. Ochrony
Bardziej szczegółowo