Komunikacja. publiczna. nr 2 (39)/2010 MAJ-LIPIEC 2010 ISNN komunikacja publiczna KOMUNIKACJA PUBLICZNA 2/2010

Transkrypt

1 ISNN Komunik cja k w a r t a l n i k MAJ-LIPIEC 2010 publiczna nr 2 (39)/2010 KOMUNIKACJA PUBLICZNA 2/2010 SilesiaKOMUNIKACJA wydarzenie międzynarodowe Komunikacja miejska w Lizbonie Pomoc publiczna i rekompensata dla przewoźników komunikacja publiczna

2 20 21 maja 2010 Targi Transportu Publicznego Podczas Targów odbędzie się II edycja konkursu na PRODUKT W KOMUNIKACJI MIEJSKIEJ PRZYJAZNY OSOBOM Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ kontakt Michał Poniatowski menadżer projektu tel , fax kom silesiakomunikacja@exposilesia.pl Sosnowiec tereny targowe Expo Silesia Kolporter EXPO Braci Mieroszewskich Sosnowiec patronat honorowy Marszałek Województwa Śląskiego patronat medialny

3 Międzynarodowe Targi SilesiaKOMUNIKACJA o d redakcji KATARZYNA MIGDOŁ-ROGÓŻ Redaktor naczelna Druga edycja wyjątkowego wydarzenia, jakim są Targi Transportu Publicznego SilesiaKOMU- NIKACJA, odbędzie się w dniach maja br. w centrum Targowo-Wystawienniczym Expo Silesia w Sosnowcu. Dlaczego to wyjątkowe wydarzenie? Już ubiegłoroczne targi pokazały, że to nie tylko integrujące spotkanie branży, prezentacja czołowych producentów pojazdów, sprzętu serwisowego, wyposażenia warsztatów i zajezdni oraz rozwiązań ekonomiczno-informatycznych dla komunikacji miejskiej, ale przede wszystkim ewenement na skalę międzynarodową. Oprócz gości z Polski swój udział w imprezie zapowiedzieli między innymi Włosi, Anglicy, Hiszpanie, Czesi i Słowacy. Co ważne, targom towarzyszyć będzie dwudniowa konferencja naukowa, zawody dla kierowców oraz konkurs na produkt w komunikacji miejskiej przyjazny osobom z niepełnosprawnością. Liczne atrakcje, które zapowiedzieli organizatorzy, już gwarantują sukces tych targów. Impreza dedykowana jest przedsiębiorcom, samorządowcom i środowisku branży transportowej z całej Polski. Partnerem i patronem tego przedsięwzięcia jest Komunikacyjny Związek Komunalny GOP. W pierwszym dniu imprezy właśnie Komunikacyjny Związek Komunalny GOP podpisze oficjalne porozumienie o współpracy z włoskim Azienda Transporti Verona. W tym roku zmieniono również termin sosnowieckich targów z czerwcowego na majowy, bo zdaniem organizatorów to lepsza pora, zwłaszcza dla uczestników konferencji, która cieszy się ogromnym zainteresowaniem specjalistów, naukowców i studentów kierunków związanych z transportem oraz samorządowców. Właśnie podczas pierwszego dnia konferencji SilesiaKOMUNIKACJA przedstawione zostanie praktyczne zastosowanie zapisów Rozporządzenia WE 1370/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady Europy dotyczące usług publicznych w zakresie kolejowego i drogowego transportu pasażerskiego, które weszło w życie 3 grudnia 2009 roku. Rozporządzenie budzi wiele kontrowersji, dlatego sprawdzimy, jak poradzili sobie z nim zagraniczni goście, a jakie są nasze polskie doświadczenia w tej dziedzinie. Czy przepisy owego rozporządzenia są dla naszego transportu publicznego szansą czy zagrożeniem, przekonamy się już wkrótce. Impreza tego typu, jak Targi Transportu Publicznego SilesiaKOMUNIKACJA, ma nie tylko wymiar naukowy i handlowy, wymusza też pewne zmiany w myśleniu o bardzo ważnym problemie, jakim jest dostosowanie komunikacji miejskiej do potrzeb osób niepełnosprawnych. Ubiegłoroczny konkurs na produkt w komunikacji miejskiej przyjazny osobom z niepełnosprawnością, którego pomysłodawcą i współorganizatorem jest KZK GOP, wyłonił zwycięzców w kategoriach pojazdów, jak również infrastruktury przystankowej dostosowanej dla tych ludzi. Liczymy, że w tym roku walka będzie zacięta, a dzięki temu transport publiczny stanie się bardziej dostępny dla wszystkich niepełnosprawnych. Drugi dzień konferencji poświęcony będzie sprawom bardziej praktycznym, a takimi z pewnością są rozważania na temat możliwości i warunków poprawy taboru. W szczególności mowa będzie o pojazdach o napędzie hybrydowym. Zaplanowano również zawody dla kierowców, które zostaną rozegrane w najnowszym symulatorze. Co warte podkreślenia, zarówno targi, jak i konferencja nawzajem się uzupełniają, dlatego nie dziwi fakt, że już cieszą się ogromnym zainteresowaniem. Nasza gazeta sprawuje również patronat medialny nad całą inicjatywą. Dlatego koniecznie trzeba tam być! W numerze polecam ciekawe artykuły z działu Analizy i opinie, w opracowaniu znanych i szanowanych ekspertów. Zachęcam do zapoznania się z pierwszą częścią komunikatu Komisji Europejskiej na temat planu działania na rzecz mobilności w miastach. Druga jego odsłona w następnym numerze Komunikacji Publicznej. Polecam również artykuły: Marka Sieczkowskiego o motywacji pracowników oraz Joanny Myszor prezentującego transport publiczny w Lizbonie. Życzę zajmującej lektury i do zobaczenia na targach SilesiaKOMUNIKACJA! Komunik cja k w a r t a l n i k publiczna WYDAWCA Komunikacyjny Związek Komunalny GOP Katowice, ul. Barbary 21a tel , fax kzkgop@kzkgop.com.pl ADRES REDAKCJI Katowice, ul. Barbary 21a tel , fax komunikacja@kzkgop.com.pl REDAKTOR NACZELNA Katarzyna Migdoł-Rogóż RADA PROGRAMOWA Grzegorz Dydkowski Barbara Kos Maria Michałowska Jerzy Mikulski Alodia Ostroch Robert Tomanek Roman Urbańczyk Andrzej Wilk Barbara Żmidzińska REDAKCJA Anna Koteras Tomasz Musioł WSPÓŁPRACA Barbara Hernas Aleksander Kierecki Alodia Ostroch Marek Sieczkowski Michał Wolański KOREKTA I OPRACOWANIE GRAFICZNE M-art poligrafia DRUK Grupa PRC Spółka z o.o. NAKŁAD 1500 egzemplarzy Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych oraz zastrzega sobie prawo do skrótów i redakcyjnego opracowania tekstów przyjętych do druku. Za treść reklam i ogłoszeń redakcja nie odpowiada. Wydawca pisma Komunikacja Publiczna dziękuje za współpracę wszystkim autorom tekstów, wyrażając przekonanie, że przyczynią się one do wzbogacenia wiedzy naszych Czytelników. 3 nr 2/2010

4 s pis treści nr 2/ AKTUALNOŚCI Najnowsze wieści z polskiego i światowego rynku transportu zbiorowego. GORĄCY TEMAT Motywacja pracowników kluczem do sukcesu Marek Sieczkowski Co to jest motywacja? Czym jest ten czynnik, który zagrzewa nas do pracy? Skąd go wziąć, aby być w pełni zaangażowanym w wykonywanie codziennych obowiązków? Jak go rozbudzić wśród załogi, aby swoją pracę wypełniali jak najlepiej potrafią? Motywacja jest niewątpliwie istotnym czynnikiem w kształtowaniu pożądanych zachowań załogi, a więc i w funkcjonowaniu całej firmy. LIDERZY RYNKU Ciągle rozwijam skrzydła z Aleksandrem Bąkiem rozmawia Katarzyna Migdoł-Rogóż O ciągłym poszukiwaniu wyzwań, rozwijaniu skrzydeł i dobrym pomyśle na logo opowiada Aleksander Bąk twórca freelancer, specjalista w zakresie tworzenia idei kreatywnych z Poznania zwycięzca konkursu na logo Śląskiej Karty Usług Publicznych UNIJNE ABC Plan działania na rzecz mobilności w miastach Komunikat Komisji Europejskiej W 2007 roku 72 procent ludności w Europie żyło na obszarach miejskich, mających zasadnicze znaczenie dla wzrostu gospodarczego i zatrudnienia. Miastom potrzebne są wydajne systemy transportu jako element wspierający ich gospodarkę i poziom życia mieszkańców. WYDARZENIA SilesiaKOMUNIKACJA wydarzenie międzynarodowe Alodia Ostroch JAK ONI TO ROBIĄ? Droga do buspasów Andrzej Skwarek Wytyczenie buspasa to czasochłonny proces, wymagający wnikliwych analiz oraz współpracy wielu urzędów, instytucji i służb. Powinni to zrozumieć przede wszystkim malkontenci, uważający, że pasy dla komunikacji są wprowadzane na złość kierowcom, a także ci, którzy wskazują na zbyt wolne tempo realizacji kolejnych projektów ANALIZY I OPINIE Pomoc publiczna i rekompensata dla przewoźników Jędrzej Klatka System komunikacji Górnego Śląska słabowidzącymi oczami Michał Dębiec Specyfika śląskiej aglomeracji polega na płynnym przechodzeniu jednej gminy w drugą. Wyruszając z Katowic w kierunku Gliwic, mija się po drodze Chorzów, Bytom, Rudę Śląską i Zabrze. Ponieważ gminy są blisko siebie, konieczne było wprowadzenie wspólnego systemu komunikacji publicznej, dlatego to właśnie KZK GOP zarządza transportem publicznym w imieniu miast członkowskich. Systemy taryfowe w największych ośrodkach miejskich w Polsce Grzegorz Dydkowski, Andrzej Piestrzyński W ostatnich latach obserwuje się zjawiska mające wpływ na działalność zarówno KZK GOP, jak i innych organizatorów i przewoźników miejskiego transportu zbiorowego. Jest to np. spadek liczby mieszkańców, który na przestrzeni lat dla gmin KZK GOP wyniósł ponad 130 tysięcy osób, a także zmieniające się zachowania komunikacyjne mieszkańców. Partnerstwo publiczno-prywatne (PPP) pojęcie i istota Anna Matuszewska Partnerstwo publiczno-prywatne to współpraca podmiotu publicznego i partnera lub partnerów prywatnych, podejmowana w celu wspólnej realizacji przedsięwzięcia z zakresu dostarczania usług publicznych, w oparciu o umowę długoterminową. Istota współpracy tkwi w takim podziale zadań i ryzyka, który zapewni realizację celów każdej ze stron. OKŁADKA Fot. Joanna Myszor NASZE SPRAWY KZK GOP patronem targów z Romanem Urbańczykiem rozmawia Anna Koteras 20 i 21 maja odbywać się będzie druga edycja Targów SilesiaKOMUNIKACJA, które są organizowane na terenie Expo Silesia w Sosnowcu. Tak jak w roku ubiegłym, Komunikacyjny Związek Komunalny GOP jest partnerem targów oraz organizatorem odbywającej się równolegle konferencji. O planowanych wydarzeniach opowiada Roman Urbańczyk, przewodniczący Zarządu KZK GOP. Ptaszek promuje ŚKUP Katarzyna Migdoł-Rogóż O wygraną w konkursie na logo Śląskiej Karty Usług Publicznych walczyło 213 projektów, nadesłanych do KZK GOP przez artystów twórców profesjonalnych i nieprofesjonalnych. Specjalnie powołane jury wybrało zwycięskie logo, którym okazał się żółto-niebieski ptaszek, autorstwa Aleksandra Bąka z Poznania. PREZENTACJE Komunikacja miejska w Lizbonie Joanna Myszor DOBRE STRONY Jak zaplanować podróż w Warszawie Marek Gancarczyk Komuś, kto w Warszawie bywa rzadko i nie zna dobrze tego miasta, bez dobrego przewodnika trudno sprawnie poruszać się komunikacją miejską. Takim przewodnikiem jest strona internetowa warszawskiego Zarządu Transportu Miejskiego. KĄTEM OKA Co wolno kontrolerowi? Anna Koteras W marcu przez kraj przetoczyła się publiczna debata o uprawnieniach kontrolerów. Impulsem, który ją wywołał, był zapis w uchwale Rady Miasta Gorzowa Wielkopolskiego, dotyczącej przepisów porządkowych obowiązujących w komunikacji miejskiej na terenie tego miasta. komunikacja publiczna

5 spis treści Lizbona to dla wielu Polaków miasto gdzieś daleko, na końcu Europy. Przez część tych, którzy ją znają, określana jako stolica najmniej europejska, a przez niektórych wręcz jako swoistego rodzaju łącznik między Starym Kontynentem a Afryką. Kojarzona jest z muzyką fado, wyjątkowo dobrą kawą i tramwajami żółtymi, kilkudziesięcioletnimi, zabytkowymi wagonami, sunącymi wąskimi uliczkami miasta siedmiu wzgórz. 56 Komunikacja miejska 48 w Lizbonie Fot. Joanna Myszor Fot. Dominik Chowaniec SilesiaKOMUNIKACJA wydarzenie międzynarodowe Najnowsze pojazdy czołowych producentów, sprzęt serwisowy, wyposażenie warsztatów i zajezdni oraz rozwiązania elektroniczno-informatyczne dla komunikacji miejskiej będzie można zobaczyć podczas Targów Transportu Publicznego SilesiaKOMUNIKACJA, które odbędą się w Centrum Targowo-Wystawienniczym Expo Silesia w Sosnowcu, w dniach maja. Towarzyszyć im będzie dwudniowa konferencja naukowa oraz konkurs dla kierowców. Prócz gości z Polski swój udział w imprezie zapowiedzieli też Włosi, Anglicy, Hiszpanie, Słowacy i Czesi. Pomoc publiczna i rekompensata Zgodnie z przepisami europejskimi i orzeczeniami Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości gmina lub związek międzygminny jako organizatorzy lokalnego transportu zbiorowego mogą przyznawać rekompensatę tylko i wyłącznie takiemu przewoźnikowi, któremu wykonywanie zadań z zakresu lokalnego transportu zbiorowego zostało powierzone w trybie ustawy o koncesji na usługi. Zarazem rekompensaty nie mogą otrzymać przewoźnicy wybrani w przetargach, którzy dobrowolnie wzięli w nich udział. Do odmiennych wniosków prowadzi lektura projektu polskiej Ustawy o publicznym transporcie zbiorowym. dla przewoźników 17 Fot. Alodia Ostroch nr 2/2010

6 a SERW IS PRZYGOTOW ANO NA PODSTAW IE TRANSINFO.PL ktualności Fot. Targi Kielce??????????? VIII Międzynarodowe Targi Transportu Zbiorowego TRANSEXPO odbędą się w Kielcach, w dniach od 6 do 8 października 2010 roku 6 TRANSEXPO W KIELCACH VIII Międzynarodowe Targi Transportu Zbiorowego TRAN- SEXPO to z pewnością największa tego typu impreza w Polsce i w tej części Europy. Targi TRANSEXPO w roku 2009 zgromadziły ponad 180 wystawców z 11 państw: Francji, Wielkiej Brytanii, Niemiec, Belgii, Słowacji, Szwecji, Holandii, Hiszpanii, Włoch, Czech i Polski, oraz blisko 4000 zwiedzających. Ich gośćmi są między innymi najważniejsi przedstawiciele MPK, PKS oraz innych liczących się przewoźników świadczących usługi transportowe. Podczas TRANSEXPO czołowe firmy z branży prezentują pojazdy nowej generacji, gwarantujące najwyższy standard, komfort jazdy, ale przede wszystkim bezpieczeństwo pasażerów. W halach Targów Kielce można zobaczyć pojazdy, wyposażenie i infrastrukturę związaną z przewozem pasażerów. Z roku na rok Targi TRAN- SEXPO wzbudzają coraz większe zainteresowanie nie tylko wśród wystawców, ale także zwiedzających i specjalistów z branży. Oficjalnym partnerem strategicznym TRANSEXPO jest firma Solaris Bus & Coach SA. Solaris już wielokrotnie miał na Targach Kielce swoje stoisko. W 2009 roku w tamtejszych halach wystawienniczych odbyła się światowa premiera autobusu tej firmy, nowoczesnego InterUrbino. Spółka była także sponsorem głównej nagrody w Ogólnopolskim Konkursie na Najlepszego Kierowcę Komunikacji Miejskiej, który odbył się podczas ubiegłorocznej edycji targów. Targi TRANSEXPO odbędą się w dniach od 6 do 8 października 2010 roku. KOMUNIKACJĄ MIEJSKĄ NA LOTNISKO Do tej pory pasażerowie jadący na warszawskie lotnisko Okęcie mogli dostać się tam samochodem lub autobusem. Już niedługo ma się to zmienić z biletem komunikacji miejskiej będą mogli dojechać tam również pociągiem, i to w niecałe 20 minut! Warszawska Szybka Kolej Miejska, która będzie obsługiwać kolejowe połączenie lotniska Okęcie z centrum Warszawy, zakupiła właśnie 13 nowoczesnych składów PESA Bydgoszcz. Będą to elektryczne zespoły trakcyjne wyposażone w większą liczbę drzwi (aż 12 par) oraz podłogę dostosowaną do wysokości peronów, co ułatwi wsiadanie i wysiadanie z pojazdu. Co więcej, wszystkie będą wyposażone w klimatyzację, tak potrzebną w letnie upalne dni, oraz w monitoring wizyjny, zapewniający bezpieczeństwo pasażerów znajdujących się w środku. Pociągi będą dostosowane również do potrzeb osób niepełnosprawnych oraz do przewozu rowerów. Jednorazowo pojazdem będzie mogło podróżować 900 osób, a więc nawet 4 razy więcej niż jednym samolotem. Nowa stacja kolejowa na Lotnisku Chopina zlokalizowana została w bezpośrednim sąsiedztwie terminali pasażerskich, co zapewni dogodną i komfortową komunikację pieszą pomiędzy dworcami. Dwutorowa łącznica, budowana przez Polskie Linie Kolejowe SA, obejmie trasę od przystanku osobowego Warszawa Służewiec do stacji końcowej na lotnisku Okęcie. Całkowity koszt netto robót budowlanych wynosi 191 mln 655 tys. 957,7 złotych. Pierwsze składy pociągów pojawią się po 14 miesiącach od dnia podpisania umowy, czyli już w połowie 2011 roku. Kontrakt opiewa na 299 mln zł netto. ms SZYBKA KOLEJ MIEJSKA KURSUJE DO LEGIONOWA Warszawa nie ustaje w rozbudowie transportu szynowego. To najbardziej efektywny środek transportu jest wydajniejszy niż autobusy i jednocześnie dużo tańszy niż metro. Posiadając własnego przewoźnika kolejowego, Szybką Kolej Miejską, Warszawa nieustannie inwestuje w takie właśnie rozwiązanie. Dzięki temu została uruchomiona kolejna linia tym razem oznaczona jako S9 łącząca Dworzec Gdański z Legionowem. Pierwsze pociągi linii S9 pojawiły się na trasie 15 marca. Są to Elektryczne Zespoły Trakcyjne EN57, pożyczone od Kolei Mazowieckich. Mieszkańcy prawobrzeżnych dużych miejscowości i dzielnic, takich jak chociażby Legionowo czy Białołęka, otrzymali dużą pomoc w codziennych dojazdach do pracy do centrum Warszawy. Linia stanowi uzupełnienie połączeń Kolei Mazowieckich, z których podróżni mogą korzystać dzięki wspólnemu biletowi ZTM -KM-WKD. Uruchomienie nowej linii miejskiej kolei to kolejny przykład udanej współpracy Zarządu Transportu Miejskiego i spółki Koleje Mazowieckie. Realizacja przedsięwzięcia to także efekt współdziałania z władzami samorządowymi województwa mazowieckiego, powiatu legionowskiego i miasta Legionowo z samorządami dzielnicowymi Warszawy. ms JAKA MASKOTKA DLA KZK GOP? Kogo będzie przedstawiać maskotka KZK GOP i jak będzie się nazywać? Odpowiedź poznamy już pod koniec czerwca. Komunikacyjny Związek Komunalny GOP zaprosił dzieci ze szkół podsta- komunikacja publiczna

7 a ktualności Fot. Katarzyna Migdoł-Rogóż Polska, Republika Czeska i Słowacja podzielą między sobą dodatkowy miliard euro z unijnych funduszy strukturalnych na lata wowych i młodzież gimnazjalną z terenu województwa śląskiego do udziału w konkursie na projekt oraz nazwę maskotki, która będzie promować Związek i jego działalność oraz pozytywnie kojarzyć się z komunikacją miejską. Konkurs ruszył 1 kwietnia, a potrwa do 1 czerwca br. Do wygrania laptop oraz dwa cyfrowe aparaty fotograficzne! Głównym celem konkursu jest stworzenie maskotki, która mogłaby służyć jako element edukacyjny oraz promocyjny Związku. W konkursie mogą wziąć udział wszyscy uczniowie szkół podstawowych i gimnazjalnych z terenu całego województwa. Przyjmowane będą tylko prace indywidualne. Co ważne, można zgłosić tylko jeden autorski projekt. Prace konkursowe powinny być przygotowane w formie rysunku wykonanego ręcznie lub komputerowo. Technika rysunku jest dowolna, format minimum A4. Organizator konkursu liczy na inwencję twórczą młodych oraz na ich wyobraźnię i kreatywność. Maskotka ma być łatwo rozpoznawalnym znakiem KZK GOP i być z nim identyfikowana. A co jeszcze będzie oceniać komisja konkursowa? Pomysłowość i oryginalność nie tylko samej maskotki, ale również jej nazwy. Należy pamiętać także o tym, że projekt musi zawierać logo Związku. Z nadesłanych prac wyłonione zostaną jedna nagroda główna i dwa równorzędne wyróżnienia. Na zwycięzcę czeka laptop, a na wyróżnionych aparaty fotograficzne. Szczegółowe informacje na temat konkursu znajdują się w regulaminie, który wraz z formularzem zgłoszeniowym oraz oświadczeniami dostępny jest na stronie Ogłoszenie wyników nastąpi w czerwcu br. DODATKOWE MILIONY Z UNII Polska, Republika Czeska i Słowacja podzielą między sobą dodatkowy miliard euro z funduszy strukturalnych na lata Polska dostanie z funduszy strukturalnych dodatkowe 633 mln euro, Republika Czeska 237 mln euro, a Słowacja 138 mln euro. Ten dodatek jest bezpośrednim wynikiem wyższego niż przewidywano wzrostu gospodarczego w tych krajach. W porozumieniu międzyinstytucjonalnym między Parlamentem, Radą i Komisją w sprawie perspektywy finansowej na lata zakładano automatyczne dostosowania dla krajów, których PKB odbiegał łącznie o ponad 5 procent w latach od prognoz, do których odnoszono się przy sporządzaniu perspektywy. Wzrost gospodarczy w Polsce we wspomnianym okresie wyniósł o 8 procent więcej niż zakładano w prognozie, natomiast na Słowacji i w Republice Czeskiej wynosił on o odpowiednio 10,8 procent i 7,5 procent więcej. Komentując tę decyzję, komisarz ds. programowania finansowego i budżetu Janusz Lewandowski, pogratulował trzem krajom tego, że mimo niesprzyjających okoliczności tak zdecydowanie przekroczyły prognozy wzrostu z 2005 roku. Podkreślił przy tym, że przyznane środki powinny umożliwić im dalsze działania na rzecz modernizacji gospodarki i przygotowanie się na przyszłe wydarzenia. Johannes Hahn, komisarz odpowiedzialny za kwestie polityki regionalnej, dodał, że wyższy niż przewidywano wzrost gospodarczy w Polsce, Republice Czeskiej i na Słowacji zawdzięcza się z pewnością po części środkom przyznanym tym trzem krajom z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności, co jest wyraźnym dowodem na to, że unijna polityka spójności przyczynia się do wzrostu gospodarczego w krajach, które z jej środków korzystają. Komisarz Hahn jest przekonany, że dodatkowe środki, jakie państwa te otrzymają w ciągu następnych trzech lat, zostaną wykorzystane w takim samym duchu i w tak samo skuteczny sposób. 7 nr 2/2010

8 a SERW IS PRZYGOTOW ANO NA PODSTAW IE TRANSINFO.PL ktualności Fot. ZTM Warszawa Nowe rozkłady jazdy nie tylko informują, o której godzinie przyjedzie pojazd, ale również, ile czasu zajmie podróż do celu 8 NOWE ROZKŁADY JAZDY Już wkrótce pasażerowie warszawskiej komunikacji miejskiej będą mogli korzystać z nowych rozkładów jazdy. Będą one nie tylko informować, o której godzinie przyjedzie pojazd, ale również, ile czasu zajmie im podróż do celu. Takie rozwiązanie pierwotnie wprowadzono w tramwajach, w przypadku których teoretycznie łatwiej jest określić czas przemieszczania się pojazdu pomiędzy poszczególnymi przystankami. Ponieważ spodobało się ono podróżnym, Zarząd Transportu Miejskiego postanowił wprowadzić je również w komunikacji autobusowej. Jak ono działa? W pierwszej kolumnie umieszczono czas przejazdu (w minutach) z danego przystanku do kolejnych na trasie. W tej kolumnie znajduje się również informacja o czasie dojazdu do danego przystanku z przystanków wcześniejszych, od pętli startowej. Zrezygnowano z oznaczania kursu realizowanego pojazdem niskopodłogowym ramką. W zamian na końcu rozkładu umieszczono napis: Wszystkie kursy realizowane pojazdami niskopodłogowymi. W przypadku, gdy na trasie danego autobusu pojawia się chociaż jeden pojazd wysokopodłogowy, na rozkładach jazdy pozostanie stary sposób oznaczania kursów. Przebieg trasy zostanie podany już według nowego wzoru. ms RADIOWY PATROL W AKCJI... Ile warte są bilety komunikacji miejskiej na Śląsku? 4 złote, 3, a może 2 złote i 60 groszy? Okazało się, że od 19 kwietnia o wiele, wiele więcej! Masz skasowany bilet? Nie wyrzucaj go do kosza, bo jest przepustką do wygrania wspaniałych i cennych nagród zachęca Anna Koteras, rzecznik prasowy KZK GOP. Komunikacyjny Związek Komunalny GOP razem z Antyradiem i Planetą zaproponowali wszystkim pasażerom wspólną zabawę. Przeznaczona jest dla stałych i lojalnych klientów KZK GOP, którzy zawsze mają przy sobie ważny bilet jednorazowy, miesięczny lub okresowy! Akcja podzielona została na trzy części (eventy), które przeprowadzane są na wybranych losowo przystankach autobusowych i tramwajowych KZK GOP. Specjalnego patrolu Radiowych Bileterów należy szukać w następujących terminach: od 7 do 11 maja oraz od 6 do 10 września br. A jak to wszystko wygląda w praktyce? Radiowy patrol wyposażony jest w przenośne, dotykowe ekrany z programem losującym, do którego każdy pasażer może podejść z ważnym, skasowanym biletem i wpisać jego numer. Właściciel szczęśliwego numeru musi tylko odpowiedzieć na proste komunikacyjne pytanie i nagroda już jest jego. Wspólna zabawa ma zachęcić wszystkich, którzy zawsze pamiętają o tym, żeby uczciwie płacić za przejazd komunikacją KZK GOP i zawsze kupują bilety, aby bacznie się rozglądali i nie przegapili szansy wygrania nagrody. A można wygrać telefony komórkowe, odtwarzacze MP3 i MP4, pendrivy, kubki termiczne, plecaki i słuchawki. Relacje z przebiegu akcji na antenie Antyradia i Planety. KONGRES ITS W dniach maja 2010 roku w hotelu Radisson Blu Centrum w Warszawie odbędzie się trzeci Polski Kongres Inteligentnych Systemów Transportowych ITS. Polski Kongres ITS na stałe wpisał się w kalendarz wydarzeń sektora transportu w Polsce. Przyciąga także uwagę obserwatorów i uczestników zagranicznych, którzy widzą w nim szansę na promocję swoich osiągnięć. Ubiegłoroczny kongres został objęty patronatem czołowych instytucji, związanych z rozwojem i wdrażaniem zaawansowanych technologii w transporcie. Miniony rok udowodnił, że rozwiązania zaliczane do Inteligentnych Systemów Transportowych budzą w Polsce coraz większe zainteresowanie ośrodków decyzyjnych. Doczekaliśmy się przygotowania dokumentów wstępnych i projektowych dla zaawansowanych systemów zarządzania ruchem w wielu miastach Polski, np. we Wrocławiu czy Trójmieście. W Warszawie, po pierwszych doświadczeniach z eksploatacją Zintegrowanego Systemu Zarządzania Ruchem, rozpoczęto prace nad koncepcją rozwoju systemu. Na zlecenie Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych opracowano studium wykonalności dla budowy elektronicznego systemu poboru opłat na autostradach. Trwają prace nad krajową strategią wdrażania Inteligentnych Systemów Transportowych, zlecone przez Ministerstwo Infrastruktury. Na arenie europejskiej doczekaliśmy się natomiast projektu dyrektywy unijnej, dotyczącej zasad i wdrożeń ITS. Nadchodzący kongres stworzy unikalną szansę wymiany doświadczeń i zaprezentowania osiągnięć podmiotom działającym w tej branży. Jego organizatorzy oczekują, że tak jak podczas poprzednich kongresów, wykorzystane zostaną szanse nawiązania kontaktów i pogłębienia współpracy między środowiskami związanymi z nauką i praktyką w tym między dostawcami usług i produktów oraz przedstawicielami sektora publicznego wszystkich szczebli. Mottem tegorocznego kongresu ITS jest hasło Małe pieniądze duże korzyści. ITS sposobem na kryzys. Jest ono odpowiedzią na ogólnoświatowe spowolnienie ekonomiczne. Organizatorzy III Polskiego Kongresu ITS postanowili położyć szczególny nacisk na kwestie wdrażania i finansowa- komunikacja publiczna

9 a ktualności Fot. nia zaawansowanych rozwiązań technicznych i organizacyjnych, których szerokie wykorzystanie umożliwi podwyższanie jakości i efektywności transportu kosztem niższym niż przy zastosowaniu innych działań. ZWYCIĘSKIE GÄVLE Zdaniem niezależnego zespołu ekspertów szwedzkie miasteczko Gävle przygotowało najciekawsze obchody Europejskiego Tygodnia Mobilności Tuż za nadbałtyckim miastem znalazło się hiszpańskie Leon oraz chorwackie Ivanić Grad. Nagrodę szwedzkiej reprezentacji wręczył pod koniec marca w Brukseli minister środowiska Janez Potočnik, który podczas tej uroczystości powiedział: Presja współczesnej gospodarki wywierana na środowisko zmusza nas do podejmowania kolejnych prób na rzecz promowania ekologicznej mobilności. Europejski Tydzień Mobilności idealnie wpisuje się w tę strategię. W Europejskim Tygodniu Mobilności 2009 (16-22 września 2009 roku) uczestniczyło łącznie 2181 miast i ponad 200 milionów ludzi z całej Europy. Zeszłoroczne hasło przewodnie brzmiało: Popraw klimat swojego miasta. Zdaniem ekspertów to właśnie lokalne władze miały największy udział w poprawianiu świadomości publicznej w kwestiach zrównoważonej mobilności i realizacji projektów promujących ideę zrównoważonego transportu miejskiego. Dlatego warto promować i nagradzać najciekawsze inicjatywy stąd też pomysł na konkurs. W tym roku zostało zgłoszonych 29 kandydatów, a do ścisłego finału przeszło 11 miast, które najlepiej wypadły podczas Tygodnia Mobilności Szkoda, że nie było wśród nich polskich przedstawicieli... Bałtyckie miasteczko Gävle (około 69 tysięcy mieszkańców) wygrało konkurs dzięki połączeniu tradycyjnej działalności społecznej z wykorzystaniem nowych mediów. Działania obejmowały m.in. seminaria na temat zrównoważonego transportu, gorącą czekoladę dla osób dojeżdżających na dworzec centralny oraz miejski wyścig rowerowy Gästrikeloppet Cycle Race 2009 w Dniu bez Samochodu. Podczas mobilnego tygodnia transportową aktywność Gävle i okolic przedstawiała 20-letnia blogerka Ingrid Bergström Nilsson, która podróżowała przez cały tydzień komunikacją publiczną i zapisywała swoje wrażenia. Ponadto studenci stworzyli wideopamiętnik z transportowego tygodnia, który następnie został wykorzystany jako narzędzie promocyjne. Oczywiście to nie wszystko w 2009 roku Gävle wprowadziło dedykowane miejsca parkingowe dla samochodów elektrycznych z urządzeniami do ładowania akumulatorów, a także nowe stojaki rowerowe przy przystankach autobusowych. Drugie miejsce zajęło małe chorwackie miasteczko Ivanić Grad. Jury doceniło go za ekonomiczne promowanie zrównoważonej mobilności miejskiej. Mimo skromnego budżetu miasto przygotowało szeroki program. Zorganizowano m.in.: Dzień Ochrony Środowiska z prezentacją lokalnych projektów gospodarki odpadami, Dzień Mobilności i Zdrowia z bezpłatnym badaniem ciśnienia krwi oraz Dzień Energii podczas którego przedstawiono podstawowe zasady racjonalnego korzystania z energii. Gmina Ivanić Grad zobowiązała się także do przyjęcia programu monitorowania środowiska w zakresie hałasu, powietrza, wody i gleby. León, laureat trzeciego miejsca, to miasteczko położone w środkowej Hiszpanii. Oferuje kompleksowy program działania na rzecz promowania zrównoważonej mobilności. Jury było pod wrażeniem stopnia współpracy pomiędzy samorządem a stroną społeczną lokalnymi politykami, partnerami handlowymi, szkołami czy stowarzyszeniami non profit. W ramach Tygodnia Mobilności Hiszpanie przeprowadzili m.in. takie działania, jak: Street Gym promowanie aktywności fizycznej, testy zanieczyszczenia i hałasu pojazdów osobowych przeprowadzane przez mobilne jednostki kontroli oraz plenerowy pokaz filmu dokumentalnego Ala Gore a pt. Niewygodna prawda. W Dniu bez Samochodu transport publiczny był bezpłatny. Ponadto w okolicach Starego Miasta i Uniwersytetu wprowadzono strefę uspokojonego ruchu, a także nowy system wypożyczania rowerów publicznych w pobliżu popularnych hosteli. Ceremonia wręczenia nagród: European Mobility Week Award Statuetkę zwycięzcy odbiera przedstawiciel Gävle 9 nr 2/2010

10 orący temat g Co to jest motywacja? Czym jest ten czynnik, który zagrzewa nas do pracy? Skąd go wziąć, aby być w pełni zaangażowanym w wykonywanie codziennych obowiązków? Jak go rozbudzić wśród załogi, aby swoją pracę wypełniała najlepiej jak potrafi? Już po przeczytaniu postawionych tu pytań nie mamy wątpliwości, że zagadnienie to jest czynnikiem istotnym w prowokowaniu pożądanych zachowań załogi, a więc i w funkcjonowaniu całej firmy. Fot. Marek Sieczkowski Motywacja pracowników kluczem do sukcesu MAREK SIECZKOWSKI Rzecznik prasowy spółki PKP Energetyka 10 Szkoda, że tak niewielu menedżerów (w szczególności mam tu na myśli zarządy) jest w pełni świadomych tego, że to właśnie od motywacji ich pracowników zależy przyszłość całej organizacji. Szkoda, że tak niewielu z nich stwarza odpowiednie warunki, aby wśród podległych sobie osób wyzwolić drzemiący ogromny potencjał właśnie za pomocą odpowiedniej motywacji! Czym jest motywacja? Co to jest motywacja? Jak się objawia? Jak ją wyzwolić? Według jednej z wielu definicji motywacja jest stanem gotowości istoty rozumnej do podjęcia określonego działania. To wzbudzona potrzeba zespołów procesów psychicznych i fizjologicznych określających podłoże zachowań i ich zmian. Przekładając powyższą definicję na język bardziej ludzki, można powiedzieć, że motywacja jest tym, co popycha nas do określonego działania. Motywację dzielimy na wewnętrzną i zewnętrzną. Wewnętrzna to osobisty mechanizm, który uruchamia i organizuje nasze zachowania oraz kieruje nas na osiągnięcie konkretnego celu. Bodźce wewnętrzne, dające poczucie, że aktywność jest ważna, dają nam swobodę działania i możliwość zaspokojenia potrzeb. Oznacza to, że aktywizacja następuje, gdy człowiek dąży do zaspokojenia swoich potrzeb. Motywacja wewnętrzna jest więc motywacją, w której dana aktywność jest celem samym w sobie. Przykładem może być przekonanie, że dzięki naszej pracy kierowcy zawodowego ludzie mogą bezpiecznie dojechać do celu, dlatego niezależnie od czynników zewnętrznych będziemy starać się jeździć autobusem w taki sposób, aby pasażerom nic złego się nie stało, a więc unikać gwałtownej zmiany prędkości (nagłego hamowania) czy kierunku jazdy (ostrych skrętów). Innym przykładem motywacji wewnętrznej jest np. to, że chcemy, aby pasażerowie mieli bile- komunikacja publiczna

11 gorący temat Fot. KZK GOP Przykładami motywacji pozytywnej w komunikacji miejskiej są niewątpliwie kampania wizerunkowa kierowców komunikacji miejskiej, zorganizowana przez KPK Białystok, oraz kampania na rzecz ocieplenia wizerunku kontrolerów komunikacji miejskiej, przygotowana przez KZK GOP ty, tak więc, jeżeli jeden z nich chce uiścić należność za przejazd u nas, umożliwiamy mu to, nawet gdy mamy opóźnienie (w Warszawie jest przepis umożliwiający odmowę sprzedaży biletu przez kierowcę w momencie, gdy autobus jest opóźniony nie mniej niż trzy minuty). Motywacja zewnętrzna to angażowanie się w działanie dla osiągnięcia korzyści, ukierunkowane na zysk (a więc taka motywacja nie jest uwarunkowana wewnętrznie). Polega ona na wzbudzeniu potrzeb przez stosowanie kar i nagród, informowaniu o możliwościach wykorzystania różnego rodzaju sytuacji i manipulowaniu tymi możliwościami. Przykładem motywacji zewnętrznej mogą być nagrody i premie wypłacane pracownikom za wzorową postawę podczas wykonywania swoich obowiązków. Co ciekawe, motywacja zewnętrzna nie musi kojarzyć się z dodatkową gratyfikacją finansową, czasem ważniejsze są słowa uznania, podziękowania zwierzchników czy kolegów z pracy. Motywacja w komunikacji miejskiej Czy zagadnienia związane z motywacją w komunikacji miejskiej są istotne? Nie ulega najmniejszej wątpliwości, że są wręcz kluczowe. Każdego dnia tysiące autobusów, tramwajów i innych pojazdów pasażerskiego transportu zbiorowego wyjeżdża na ulice miast, ażeby zapewnić ich mieszkańcom bezpieczny, komfortowy i szybki transport. Z tymi pojazdami wiążą się dziesiątki tysięcy pracowników komunikacji miejskiej kierowców, motorniczych, pracowników zaplecza i innych. To właśnie od ich motywacji do pracy, zaangażowania i profesjonalizmu zależy jakość wykonywania usługi, jaką jest komunikacja miejska. Zmotywowany pracownik to niewątpliwie dobry pracownik. Każdy to wie. Ale nie każdy wie, jak to osiągnąć. Jak zmotywować zespół do pracy? Jak zmotywować siebie? To dziś kluczowe pytania i wyzwania stojące przed kadrą zarządzającą. Motywacja pozytywna i negatywna Wiemy już, że nasza motywacja do działania może wynikać zarówno z wewnętrznych przekonań (motywacja wewnętrzna), jak i z zewnętrznych bodźców (motywacja zewnętrzna). Okazuje się, że motywacja może być także negatywna lub pozytywna. Która jest skuteczniejsza, która przynosi więcej efektów i jak wygląda to zagadnienie w komunikacji miejskiej? Odpowiemy na te pytania na podstawie przykładów zaczerpniętych prosto z polskiej komunikacji miejskiej. Motywacja pozytywna oparta jest na dodatnich wzmocnieniach. Wiąże się z dążeniem do, które to zachowanie jest tym silniejsze, im bliższa jest droga do zapowiedzianej nagrody. Motywacja pozytywna ma umożliwić człowiekowi osiągnięcie lepszego niż dotychczas poziomu zaspokojenia potrzeb. Przykładami motywacji pozytywnej w komunikacji miejskiej są niewątpliwie kampania wizerunkowa kierowców komunikacji miejskiej, zorganizowana przez KPK Białystok, oraz kampania na rzecz ocieplenia wizerunku kontrolerów komunikacji miejskiej, przygotowana przez KZK GOP. Ludzka twarz kierowców Kampania wizerunkowa kierowców komunikacji miejskiej zorganizowana przez KPK Białystok Kie- 11 nr 2/2010

12 gorący temat Czy zagadnienia związane z motywacją w komunikacji miejskiej są istotne? Nie ulega najmniejszej wątpliwości, że są wręcz kluczowe. Każdego dnia tysiące autobusów, tramwajów i innych pojazdów pasażerskiego transportu zbiorowego wyjeżdża na ulice miast, ażeby zapewnić ich mieszkańcom bezpieczny, komfortowy i szybki transport. To właśnie od pracowników komunikacji miejskiej, ich motywacji do pracy, zaangażowania i profesjonalizmu zależy jakość wykonywania usługi, jaką jest komunikacja miejska. 12 rowcy KPK Białystok codziennie do twojej dyspozycji, rozpoczęta 19 maja 2009 roku, miała jeden zasadniczy cel pokazać ludzką twarz osób prowadzących codziennie autobusy miejskie. Organizatorzy kampanii sami podkreślali, że promocja wizerunku kierowców jest niezbędna do budowania pozytywnego oblicza całej komunikacji miejskiej. Za jej pomocą postanowiono zwrócić uwagę pasażerów na często nieznane im aspekty codziennej pracy osób prowadzących pojazdy komunikacji miejskiej. W ten sposób postanowiono zawalczyć o należny im szacunek. Pasażerowie często przez pryzmat kierowców (ich ubioru, zachowania, umiejętności kierowania pojazdem) wyrabiają sobie zdanie na temat funkcjonowania transportu zbiorowego. Ostatnim elementem, który skłonił do organizacji kampanii, było zwrócenie uwagi samym kierowcom na to, jak ważne dla Zarządu spółki jest to, w jaki sposób są odbierani przez pasażerów. Kierowcy bardzo pozytywnie odnieśli się do kampanii. To przecież na nich ciąży odpowiedzialność za kreację wizerunku całej komunikacji. W trakcie codziennej, jakże przecież stresującej pracy, nie zawsze mogą oni myśleć o tym, aby każdego wsiadającego do pojazdu pasażera przywitać szerokim uśmiechem. Tu Zarząd firmy przyszedł im z pomocą i oni tę pomoc odczuwają i doceniają. Co istotne nie starano się wpłynąć na zachowania kierowców poprzez nakładanie kar za niedostosowanie się do określonych wymogów pracy (jak np. ubiór, zachowanie), ale poprzez przybliżenie ich ludzkiej twarzy mieszkańcom kreuje się wizerunek, który działa motywująco na samych kierowców. To nie jedyny przykład pozytywnej motywacji w komunikacji miejskiej. Ocieplić wizerunek kontrolera W 2008 roku KZK GOP przeprowadził kampanię mającą na celu wykreowanie pozytywnego wizerunku kontrolerów biletów. Poprzez licznie podjęte działania organizatorzy kampanii chcieli i nadal chcą uświadomić pasażerom, że zawód kontrolera jest trudny i często niebezpieczny, że osoby wykonujące tę pracę są starannie dobierane, muszą mieć odpowiednie predyspozycje. Korzystający z komunikacji publicznej najczęściej nie zdają sobie sprawy, że kontrolerzy zajmują się nie tylko kontrolowaniem pasażerów, ale także sprawdzają, w jaki sposób przewoźnicy wywiązują się z zawartych z KZK GOP umów. To kontrolerzy sprawdzają punktualność autobusów i ich stan (m.in. czystość). Często w świadomości społecznej kontroler postrzegany jest jako wróg pasażerów. Nagminnie zdarza się, że po stwierdzeniu przez kontrolującego, że któryś z pasażerów jedzie bez biletu, niechęć pozostałych, uczciwych pasażerów, kieruje się właśnie przeciw kontrolującemu. KZK GOP chce uświadamiać korzystającym z komunikacji publicznej pasażerom, że kontroler nie jest ich wrogiem. Wykupienie biletu za przejazd autobusem czy tramwajem jest taką samą opłatą, jak kupno biletu do kina, teatru czy na dyskotekę bez biletu nie zostaniemy tam wpuszczeni. Celem KZK GOP nie jest nałożenie jak największej liczby mandatów, lecz spowodowanie, aby pasażerowie płacili za każdy przejazd. Stąd właśnie nacisk na rozpoznawalność kontrolerów. Jednolite umundurowanie (błękitne koszule, krawaty, ciemne kurtki) ma spowodować, że będą widoczni już z daleka tak aby pasażerowie od razu wiedzieli, że gdy kontrolerzy wsiadają do autobusu czy tramwaju, należy wyjąć i pokazać bilet. Dzięki podjętej akcji uświadamiającej pasażerów praca kontrolera może okazać się łatwiejsza poprzez edukację społeczeństwa odbiór ich pracy może być pozytywny. To niewątpliwie przykład motywacji pozytywnej pokazanie dobrych wzorców (nagroda uznaniowa) i postawienie wyróżnionych pracowników za wzór do naśladowania. Nie daję nie biorę Motywacja negatywna to mechanizm oparty na różnego rodzaju karach, związany z zachowaniem typu dążenie od, który opiera się na unikaniu. Im bliższa jest kara, tym lepiej widoczny jest unik. Powoduje ona u pracownika lęk przed utratą m.in. stanowiska, wysokości dotychczasowej pensji bądź nawet pracy, a tym samym mobilizuje do efektywniejszych działań, głównie w celu uniknięcia kary. Przykładami negatywnej motywacji w komunikacji miejskiej mogą być: akcja nie daję nie biorę, w której uczestniczyli kontrolerzy stołecznego Zarządu Transportu Miejskiego, czy też naklejki na kabinach motorniczych zawieszone przez Zarząd Tramwajów Warszawskich. Nie daję nie biorę to kampania zorganizowana przez fundację Normalne Państwo, do której dołączył stołeczny Zarząd Transportu Miejskiego. O ile komunikacja publiczna

13 gorący temat Fot. Marek Sieczkowski Motywacja może być pozytywna i negatywna. Co ciekawe obie mogą dążyć do tego samego celu. Przy wyborze drogi warto jednak pamiętać słowa Abrahama Lincolna: Jeśli chcesz pozyskać innego człowieka dla swojej sprawy, zacznij od przekonania go, że jesteś jego prawdziwym przyjacielem kampania ma słuszny cel, a więc walkę z korupcją, o tyle zaangażowanie w nie kontrolerów biletów komunikacji miejskiej wydaje się dyskusyjne. Dlaczego? Naklejanie specjalnych naklejek z logo akcji na identyfikatorach kontrolerów biletów sugeruje, że jest to grupa społeczna, w której bardzo powszechna jest korupcja. Taka etykietka jest bardzo krzywdząca dla samych kontrolerów biletów, zatem kampania negatywnie ich motywuje do przestrzegania zasad życia społecznego. Drugie działanie związane z negatywną motywacją to przykład kampanii Tramwajów Warszawskich. Zarząd przewoźnika, mając na celu wyeliminowanie negatywnych zachowań motorniczych, zdecydował się na zamieszczenie specjalnych naklejek skierowanych do pasażerów. Na drzwiach kabin motorniczych, w środku tramwaju, zamieszczono specjalne napisy, z których dowiadujemy się, co my pasażerowie mamy zrobić w sytuacji, gdy widzimy niewłaściwe zachowanie osoby prowadzącej pojazd. Zarząd Tramwajów Warszawskich poleca, aby zadzwonić pod specjalny numer telefonu, jeżeli widzimy, że: osoba prowadząca pojazd rozmawia przez telefon komórkowy, pali papierosy lub przewozi w kabinie osoby postronne. Akcja spowodowała duże poruszenie wśród motorniczych, którzy uważają ją za szykany wymierzone przeciwko nim. Efekt wątpliwy udział pasażerów w akcji (negatywne skojarzenia związane z donosicielstwem) oraz oburzenie pracowników. Tym samym Tramwaje Warszawskie mając na celu poprawę jakości obsługi pasażera wykorzystały negatywne motywacje (unikanie kary) skierowane przeciw własnym pracownikom. Zamienić motywację negatywną na pozytywną O ile ciężko jest jednoznacznie wskazać, która motywacja, negatywna czy pozytywna, jest skuteczniejsza, o tyle każdy z nas zgodzi się zapewne, że korzystanie z motywacji pozytywnej jest po prostu bardziej ludzkie. Istnieje zatem pytanie, czy przytoczone powyżej przykłady wykorzystujące motywację negatywną da się zamienić na motywowanie pozytywne? Odpowiedź brzmi tak. Weźmy na przykład akcję Tramwajów Warszawskich. Cel słuszny poprawienie obsługi pasażerów poprzez wyeliminowanie niepożądanych zachowań motorniczych, takich jak palenie papierosów, rozmawianie przez telefon komórkowy w kabinach oraz przewożenie w nich osób postronnych. Zarząd przewoźnika wybrał naklejki, na których zachęca pasażerów do dzwonienia pod specjalny numer w chwili, gdy są świadkami takich sytuacji. Efektem będzie ukaranie motorniczego, który zachował się w sposób niewłaściwy (a więc motywacja negatywna wymuszenie odpowiedniego zachowania za pomocą systemu kar). Jak zmienić sytuację, aby skorzystać z pozytywnej motywacji? Wystarczyło zorganizować konkurs dla pasażerów, którzy widząc właściwe, nieprzeciętne zachowania motorniczych, jak np. pomoc niepełnosprawnemu pasażerowi przy wejściu do pojazdu, mogą zadzwonić pod specjalny numer i o tym powiedzieć. Na tej podstawie Zarząd Tramwajów Warszawskich mógłby nagrodzić owego pracownika (a więc motywacja pozytywna wymuszenie odpowiedniego zachowania poprzez system nagród). Niewątpliwie ta zamiana nie wzbudziłaby takiego protestu i oporu wśród pracowników, a także spotkałaby się z większą aprobatą wśród pasażerów i mediów. Nie ulega wątpliwości, że procesy motywacyjne ukierunkowują zachowanie jednostki na osiągnięcie określonego, istotnego dla niej stanu rzeczy, kierują wykonywaniem pewnych czynności, tak aby prowadziły do zamierzonych wyników (zmiana warunków zewnętrznych, zmiana własnych zachowań, zmiana swojego położenia). Motywacja może być pozytywna i negatywna. Co ciekawe obie mogą dążyć do tego samego celu. Przy wyborze drogi warto jednak pamiętać słowa Abrahama Lincolna: Jeśli chcesz pozyskać innego człowieka dla swojej sprawy, zacznij od przekonania go, że jesteś jego prawdziwym przyjacielem. 13 nr 2/2010

14 iderzy rynku l Ociągłym poszukiwaniu wyzwań, rozwijaniu skrzydeł i dobrym pomyśle na logo opowiada Aleksander Bąk twórca freelancer, specjalista w zakresie tworzenia idei kreatywnych z Poznania, zwycięzca konkursu na logo Śląskiej Karty Usług Publicznych w rozmowie z Katarzyną Migdoł-Rogóż. Ciągle rozwijam skrzydła Fot. z archiwum Aleksandra Bąka 14 Katarzyna Migdoł-Rogóż: Dlaczego zdecydował się Pan wziąć udział w konkursie na logo ŚKUP? Aleksander Bąk: Konkurs miał dla mnie dwa aspekty. Przede wszystkim zawodowy, jako forma czysto kreatywnego wyzwania dla projektanta. Stworzenie projektu znaku Śląskiej Karty Usług Publicznych, mającego promować szerokie spektrum usług aglomeracji górnośląskiej, było takim wyzwaniem. Z drugiej strony aspekt osobisty, gdyż moje rodzinne związki ze Śląskiem sięgają korzeniami Karola Miarki, którego jestem pra-pra-prawnukiem po kądzieli. Czy od razu zrodził się pomysł, jakie to ma być logo? Pomysły rodzą się w różny sposób. Czasami pomiędzy tysięczną z kolei kreską szkicu, czasami między jawą i snem. Niekiedy w biegu za uciekającym autobusem, ale także w leniwym wpatrywaniu się w kojący duszę widok za oknem... Każdy z nas nosi w sobie różne doświadczenia. Z tych doświadczeń wynikają skojarzenia i sposób obrazowania pojęć. Znak graficzny w swojej szczególnej formie, jaką jest logo, jest swego rodzaju podsumowaniem, syntezą wielu odniesień wiążących się z określonym zagadnieniem. I wbrew pozorom, choć ma formę wizualną, to tak naprawdę nie jest potocznie rozumianym obrazkiem. Logo, pomimo że łączy wiele znaczeń, musi być w swojej symbolicznej wymowie jednoznaczne, treściowo skondensowane. W takim razie co stanowiło punkt wyjścia Pańskiego projektu? Punktem wyjścia jest tak zwany brief, czyli założenia kierunkowe, określające zadaniowy zakres pracy dla projektanta. Szukając graficznego wyrazu dla tych założeń krąży się między różnymi pomysłami. Od mniej lub bardziej naturalistycznych wyobrażeń, przez przetwarzanie liternictwa albo abstrakcyjnych elementów nawiązujących do tematu. Potem trzeba wszystko to utrząsnąć i przespać, komunikacja publiczna

15 liderzy rynku Fot. Aleksander Bąk Przykładowe możliwości wykorzystania logo ŚKUP na materiałach promocyjnych, zaproponowane przez autora nabrać dystansu, by móc znów dokonać właściwej selekcji. Gdy projektowana forma nabrała kształtu skrzydełek, pojawił się... ptaszek. Nie ukrywam, że w moim założeniu był raczej bliższy kanarkowi niż gołębiowi. A to z uwagi na to, że w górniczej tradycji Zagłębia oraz Śląska kanarki były obecne od dawna nie tyle jako ptaki ozdobne, co ściśle użytkowe takie żywe czujki alarmowe. Nie mam oczywiście nic przeciw kojarzeniu wizerunku znaku z gołębiem. Mam więc nadzieję, że tak zaprojektowany symbol odczytywany będzie w swojej wymowie jako przyjazny zarówno dla sympatyków kanarków, jak i gołębi. Dlaczego ptaszek w barwach żółto-niebieskich? Miałem początkowo zastrzeżenia co do samego nazewnictwa karty, wiążącego ją ściśle ze Śląskiem. Przecież z uwagi na swój aglomeracyjny zasięg jest ona skierowana także do mieszkańców Zagłębia. Przyjąłem jednak jako obowiązujące odniesienie do nazwy własnej aglomeracji Silesia. Dlatego w kolorystyce znaku znalazły się podstawowe barwy województwa śląskiego: złoto i błękit. Jury konkursu oceniło Pańską pracę jako markowy i profesjonalny znak, czytelny i oryginalny. Stwierdziło również, że logo z pewnością korzystnie wpłynie na odbiór, wizualizację i identyfikację ŚKUP, a jednocześnie ułatwi zapamiętanie znaku. Jak Pan skomentuje taki werdykt? Co on dla Pana oznacza? Werdyktu nie komentuję, aczkolwiek jest mi oczywiście przyjemnie, że moja praca została dostrzeżona i w ten sposób oceniona. Liczę na to, że znak, odpowiednio wdrożony w ramach całościowego systemu identyfikacji wizualnej, zostanie równie przychylnie przyjęty i zaakceptowany przez mieszkańców, użytkowników karty. Będzie to dla mnie dowodem na właściwe sprostanie zadaniu. Czy uważa Pan, że nazwa ŚKUP ma szansę na powodzenie, czy optuje za tym, aby zmienić ją na bardziej przyjazną? Rzeczywiście można się zastanowić, czy nazwa szczególnie w jej formie skrótowej ŚKUP jest markowa. Może warto byłoby skorzystać w tym zakresie z porady specjalistów od tak zwanego nazewnictwa. Bierze Pan udział w wielu podobnych konkursach, a wiele z nich wygrywa. Czym jest dla Pana udział w tego typu przedsięwzięciach? Przyznaję, że chciałbym mieć takie szczęście w życiu, aby móc robić to, co się naprawdę lubi. Uczestnictwo w konkursach traktuję jako swego rodzaju łączenie przyjemnego z pożytecznym. Nie zawsze się jednak wygrywa ot, choćby aktualny przykład ze śląskiego podwórka konkurs na odznakę Zasłużonego dla Województwa Śląskiego, w którym mój projekt nie zyskał aprobaty szanownego jury, a sam konkurs został nierozstrzygnięty mam nadzieję, że nie dlatego, iż zaprojektowana odznaka nie była okrągła... (śmiech) 15 nr 2/2010

16 liderzy rynku Punktem wyjścia do każdego projektu jest tak zwany brief, czyli założenia kierunkowe, określające zadaniowy zakres pracy dla projektanta. Szukając grafi cznego wyrazu dla tych założeń krąży się między różnymi pomysłami. Od mniej lub bardziej naturalistycznych wyobrażeń, przez przetwarzanie liternictwa albo abstrakcyjnych elementów nawiązujących do tematu. Potem trzeba wszystko to utrząsnąć i przespać, nabrać dystansu, by móc znów dokonać właściwej selekcji. 16 A decyzja o wyborze tego czy innego konkursu? Jeśli chodzi o sam wybór konkursów, to decyzja bywa często impulsowa o, ciekawy temat! i wynika z posiadanego akurat czasu. Co prawda nie do końca zgadzam się z formułą konkursów otwartych, ogłaszanych dość często jako swego rodzaju tańszy zamiennik zlecenia, to w niektórych przypadkach poświęcam czas dla zmierzenia się z postawionym wyzwaniem projektowym. Trudno bowiem wskazywać jako motyw decyzyjny wysokość nagród, gdyż te najczęściej nie odzwierciedlają rzeczywistej wartości pozyskiwanego opracowania i nakładu pracy. Większą rolę odgrywa zatem czynnik ambicjonalny i poczucie satysfakcji, gdy projekt, w który autor wkłada cząstkę siebie, znajduje nie tylko uznanie jurorów, ale zyskuje także szansę na własne użytkowe życie. Co oznacza, że jest Pan twórcą freelancerem, specjalistą w zakresie tworzenia idei kreatywnych? Od młodości nie wyobrażałem sobie pracy typowo biurowej, w zamkniętym systemie hierarchicznego układu. Zawsze czymś tam wystawałem poza ramki, co miało różne konsekwencje. Jednak przy wrodzonej niezależności dane mi było przejść także przez tryby agencji reklamowych. Po dziesięciu latach pracy w zespołowych strukturach postanowiłem odpocząć. Nadszedł też czas, aby zacząć podpisywać sukcesy własnym imieniem i nazwiskiem. Na czym polega Pańska praca? Moim celem jest indywidualna praca nad takimi tematami, jakie mnie naprawdę intrygują, które sam sobie wybiorę jako wyzwanie. Takim wyzwaniem jest właśnie próba przetwarzania różnych idei w postać komunikacji wizualnej. Próba przekazania określonych treści w takiej formie wizualnej, aby odbiorca je przyjął, zrozumiał i właściwie odpowiedział lub się z nimi utożsamił. W czym odnajduje się Pan najbardziej? Jako projektant odnajdywałem się w tworzeniu różnych realizacji od koncepcji wizerunkowych na rzecz produktów czy też marek, przez tworzenie działań w ramach tak zwanego marketingu bezpośredniego, aż po projektowanie opakowań. Dla przykładu podam znaną powszechnie markę piwa Tatra, której ideę góralskiego wizerunku stworzyłem od podstaw. A co sprawia Panu największą satysfakcję? Największą satysfakcję sprawia mi jednak projektowanie form małych znaków graficznych. I choć to forma fizycznie niewielka, to jej wykreowanie, wbrew pozorom, wymaga całkiem sporego zaangażowania. Ale chyba warto, bo jak wiemy małe jest piękne... Czy zdolności, które Pan posiada, i talent do wymyślania markowych znaków to zasługa genów? Pochodzi Pan przecież z artystycznej rodziny. Za geny nie odpowiadam, aczkolwiek coś w tym musi być, gdyż, jak widać, mimo moich usilnych prób natury nie dało się oszukać. Dopadło mnie rodzinne obciążenie. Tato jest wszechstronnym projektantem od grafiki użytkowej przez rzeźbę i medalierstwo aż po architekturę wnętrz i formy przemysłowe, a mama projektantką tkaniny unikatowej. Ale nie czarujmy się, pochodzenie z artystycznego domu nie wystarczy. Nie wystarczy do tego także dyplom uczelni artystycznej. Artystami są przede wszystkim mistrzowie rzemiosła, a tego człowiek uczyć się musi sam, codziennie, przez całe życie. A trzeba przyznać, że łatwo nie jest, bo pomijając ograniczoną wydolność osobistych szarych komórek, jest jeszcze konkurencja wręcz masowa gdyż, jak wiemy, większość rodaków zna się nie tylko na medycynie, ale przede wszystkim na projektowaniu logo... Widać, że praca jest dla Pana wielką pasją, ma Pan jeszcze jakieś? Fakt, można powiedzieć, że projektowanie znaków zaczyna stawać się moją życiową pasją. Mam nadzieję, że nie zamieni się to w... obsesję i pozwoli znaleźć czas na inne radości życia. Czymże byłoby jednak życie mężczyzny bez poszukiwania wyzwań? Takim wyzwaniem, które aktualnie wziąłem sobie na warsztat, jest projekt także związany z wizerunkiem ptaka tym razem orła będącego naszym godłem narodowym. Jest to pomysł zmierzenia się z identyfikacją wizualną administracji państwowej. A pozostając cały czas w ornitologicznym kontekście, przyznam, że kolejną pasją było latanie. Doznań bujania pod chmurami na skrzydle paralotni nie da się zapomnieć i choć od bardzo dawna nie było mi dane odlecieć, to jednak mam nadzieję, że uda mi się jeszcze rozwinąć skrzydła także i w tej przestrzeni. komunikacja publiczna

17 Streszczenie Zgodnie z przepisami europejskimi i orzeczeniami Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości gmina lub związek międzygminny jako organizatorzy lokalnego transportu zbiorowego mogą przyznawać rekompensatę tylko i wyłącznie takiemu przewoźnikowi, któremu wykonywanie zadań z zakresu lokalnego transportu zbiorowego zostało powierzone w trybie ustawy o koncesji na usługi. Zarazem rekompensaty nie mogą otrzymać przewoźnicy wybrani w przetargach, którzy dobrowolnie wzięli w nich udział. Do odmiennych wniosków prowadzi lektura projektu polskiej Ustawy o publicznym transporcie zbiorowym, co może prowadzić do sporów sądowych przed Europejskim Trybunałem Sprawiedliwości. Summary In compliance with the European regulations, and the decisions of the European Court of Justice, a municipality or union of municipalities, as organizers of local collective transport, may grant compensation only and solely to such a service provider, that has been entrusted with the tasks comprising local mass transport in the mode of the act of law on concessions for services. At the same time, compensation may not be received by service providers selected in tender procedures, in which they took part voluntarily. Studying the draft Polish act of law on public mass transport leads to different conclusions, which may lead to disputes taken to the European Court of Justice. JĘDRZEJ KLATKA Radca prawny KZK GOP, Kancelaria Radców Prawnych Klatka i Partnerzy Pomoc publiczna i rekompensata dla przewoźników nalizy i opinie Artykuł recenzowany a Rekompensata stanowi formę pomocy państwa Co do zasady przyznawanie przewoźnikom pomocy państwa narusza zasadę wolnej konkurencji i równości przedsiębiorców konkurujących ze sobą i negatywnie wpływa na swobodną wymianę usług między państwami członkowskimi Unii Europejskiej. Zgodnie z art. 87 ust. 1 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (dalej: TWE ), pomoc świadczona przez państwa członkowskie lub pochodząca z funduszy państwowych jest niezgodna z zasadami wspólnego rynku, jeżeli przez uprzywilejowanie określonych przedsiębiorstw ( ) zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji w zakresie, w jakim wpływa na wymianę handlową między państwami członkowskimi. Powyższy przepis oznacza, że zakazana jest: a) pomoc państwa, b) selektywnie faworyzująca jej beneficjenta, c) zakłócająca konkurencję, d) wpływająca na handel wewnątrzwspólnotowy lub wymianę usług między państwami członkowskimi Unii Europejskiej. ad. a) pomoc państwa Pomoc państwa (pomoc pochodzącą z funduszy państwowych) należy rozumieć jako pomoc niepochodzącą ze źródeł prywatnych. Pomoc pochodząca z budżetu gminy lub związku komunalnego pochodzi od władzy publicznej i stanowi pomoc państwa w rozumieniu art. 87 ust. 1 TWE. Pomoc ta może polegać na subwencjonowaniu przedsiębiorstw lub zmniejszaniu ich obciążeń. ad. b) selektywne faworyzowanie beneficjenta Zakazana jest pomoc, która uprzywilejowuje niektóre przedsiębiorstwa (konkretne, wymienione z nazwy, w danym sektorze, np. przewoźników tramwajowych, albo w danym regionie). Uprzywilejowanie ma miejsce, gdy korzyści są przyznane jednym, a nie są przyznane innym konkurującym przedsiębiorstwom (tzw. selektywność pomocy). Nie ma więc uprzywilejowania, gdy korzyści odnoszą się w równym stopniu do wszystkich konkurujących przedsiębiorstw. Dla przykładu można podać, że Komisja Europejska w decyzji z 27 listopada 2002 roku w sprawie nr 337/02 1 uznała, że Rada Miasta Madryt może 17 nr 2/2010

18 analizy i opinie Na podstawie art. 73 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską państwo może przyznać pomoc niezbędną dla koordynacji transportu lub pomoc, która będzie stanowić zwrot wydatków poniesionych w związku z nałożeniem na przewoźnika obowiązku świadczenia usług publicznych. 18 przeznaczyć euro rocznie na dofinansowanie zakupu pojazdów dostosowanych do przewożenia osób niepełnosprawnych, ponieważ beneficjentami tej pomocy mogli być wszyscy przewoźnicy. ad. c) zakłócenie konkurencji Zgodnie z art. 87 ust. 1 TWE za zakazaną może być uznana pomoc państwa, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji. Już sama potencjalna możliwość zakłócenia konkurencji jest objęta tym zakazem, jeśli jest konkretna i prawdopodobna. Przedmiotem zakazu jest więc zarówno zakłócenie konkurencji aktualnej, jak i potencjalnej. Zakłócenie konkurencji może polegać na wzmocnieniu pozycji konkurencyjnej przedsiębiorstwa na danym rynku 2. Przykładowo pomoc państwa przeznaczona na finansowanie infrastruktury torowej nie zakłóca konkurencji, jeżeli ta infrastruktura będzie udostępniona wszystkim potencjalnym użytkownikom na warunkach równych i nikogo nie dyskryminujących 3. ad. d) wpływ na handel wewnątrzwspólnotowy lub wymianę usług między państwami członkowskimi Unii Europejskiej Zgodnie z art. 87 ust. 1 TWE za zakazaną może być uznana pomoc państwa, która wpływa na wymianę handlową między państwami członkowskimi. Komisja Europejska w decyzji z 21 marca 2007 roku dotyczącej rekompensaty dla operatorów autobusowych na Malcie 4 stwierdziła, że także subwencja przyznana przewoźnikowi, który świadczy tylko lokalne lub regionalne usługi transportowe i nie świadczy żadnych usług poza krajem członkowskim, z którego pochodzi, może mieć wpływ na handel między państwami członkowskimi, ponieważ pewna liczba przewoźników już oferuje swoje usługi w krajach członkowskich innych niż rodzime. Sąd pierwszej instancji w pkt. 95 wyroku z 15 czerwca 2000 roku w sprawie Regione Friuli Venezia Giulia przeciwko Komisji 5 stwierdził, że pomoc może wpływać na wymianę handlową między państwami członkowskimi zawsze wtedy, gdy na rynku, o który chodzi, działa konkurencja. Nie ma przy tym potrzeby dokładnego definiowania rynku właściwego. Wyjątek od artykułu 87 Wyjątek od art. 87 TWE wprowadza art. 73 TWE. Zgodnie z tym przepisem zgodna z Traktatem ustanawiającym Wspólnotę Europejską jest pomoc przeznaczona na potrzeby koordynacji transportu lub pomoc, która stanowi zwrot za wykonanie pewnych świadczeń, nierozerwalnie związanych z pojęciem usługi publicznej. Przepis ten powinien być interpretowany łącznie z przepisami o pomocy państwa, zawartymi w art TWE 6. Powyższe oznacza, że na podstawie art. 73 TWE państwo może przyznać pomoc niezbędną dla koordynacji transportu lub pomoc, która będzie stanowić zwrot wydatków poniesionych w związku z nałożeniem na przewoźnika obowiązku świadczenia usług publicznych. Rada Wspólnot Europejskich skonkretyzowała ogólnikowy przepis art. 73 TWE, wydając trzy Rozporządzenia: Rozporządzenie 1191/69 z 26 czerwca 1969 roku w sprawie działania państw członkowskich dotyczącego zobowiązań związanych z pojęciem usługi publicznej w transporcie kolejowym, drogowym i w żegludze śródlądowej, Rozporządzenie 1192/69 z 26 czerwca 1969 roku o wspólnych zasadach ujednolicania rozliczania się przedsiębiorstw kolejowych, Rozporządzenie 1107/70 z 04 czerwca 1970 roku o przyznawaniu subwencji dla transportu kolejowego, drogowego i żeglugi śródlądowej (wszystkie kilkakrotnie nowelizowane). Rozporządzenia te wyczerpująco wskazują, kiedy pomoc państwa może być udzielona na podstawie art. 73 TWE, przy czym Rozporządzenie 1191/69 z dniem 3 grudnia 2009 roku przestało obowiązywać w odniesieniu do transportu drogowego osób 7. Do 2 grudnia 2012 roku stosuje się go wyłącznie do transportu towarowego. 3 grudnia 2009 roku weszło w życie Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady 1370/2007 z 23 października 2007 roku dotyczące usług publicznych w zakresie kolejowego i drogowego transportu pasażerskiego, zwane dalej: Rozporządzeniem Zobowiązania z tytułu świadczenia usług publicznych Pojęcie zobowiązania z tytułu świadczenia usług publicznych w Rozporządzeniu 1191/69 było zdefiniowane jako takie zobowiązanie, którego zainteresowane przedsiębiorstwo przewozowe, biorąc pod uwagę swój interes gospodarczy, nie przyjęłoby lub komunikacja publiczna

19 analizy i opinie Fot. Marek Piekara Ze zobowiązaniem z tytułu świadczenia usług publicznych mamy do czynienia wówczas, gdy organ władzy odpowiedzialny za zorganizowanie lokalnego transportu zbiorowego nakłada na przewoźnika obowiązek świadczenia takiej usługi, pomimo że jest ona niedochodowa nie przyjęłoby w takim samym zakresie lub na takich samych zasadach 9. Podobnie brzmi definicja zawarta w art. 2 lit. e obecnie obowiązującego Rozporządzenia 1370: zobowiązanie z tytułu świadczenia usług publicznych to takie zobowiązanie, którego przewoźnik (operator), ze względu na swój własny interes gospodarczy, nie podjąłby bez rekompensaty lub nie podjąłby w takim samym zakresie lub na takich samym warunkach. Innymi słowy, ze zobowiązaniem z tytułu świadczenia usług publicznych mamy do czynienia wówczas, gdy organ władzy odpowiedzialny za zorganizowanie lokalnego transportu zbiorowego nakłada na przewoźnika obowiązek świadczenia takiej usługi, pomimo że jest ona niedochodowa. Drugi wyjątek Jak już była o tym mowa w pkt. 1, co do zasady pomoc państwa jest zakazana. Oprócz art. 73 TWE, drugi wyjątek od zakazu znajdujemy w art. 87 ust. 3 lit. e TWE, który daje Radzie, na wniosek Komisji Europejskiej, prawo wydania decyzji uznającej także inną pomoc państwa za pomoc zgodną z zasadami wspólnego rynku. Powyższe oznacza, że jeżeli pomoc państwa dla przewoźnika stanowi pomoc publiczną 10, to alternatywnie albo każdy zamiar przyznania takiej pomocy musi być odpowiednio wcześnie zgłoszony Komisji Europejskiej i pomoc będzie mogła być przyznana tylko po uzyskaniu zgody Rady na wniosek Komisji Europejskiej, albo pomoc może zostać przyznana bez potrzeby zgłoszenia Komisji Europejskiej, w oparciu o wyjątek z art. 73 TWE w związku z art. 9 ust Rozporządzenia 1370, jeżeli stanowi ona zwrot za wykonanie pewnych świadczeń nierozerwalnie związanych z pojęciem usługi publicznej w rozumieniu wskazanym powyżej w pkt. 3 tego artykułu. Innymi słowy, zwolnienie z obowiązku zgłoszenia Komisji Europejskiej dotyczy wyłącznie sytuacji, gdy obowiązek świadczenia usług publicznych został jednostronnie nałożony na przewoźnika przez organ władzy publicznej. Jeżeli natomiast przewoźnik przyjął na siebie taki obowiązek dobrowolnie, biorąc udział w przetargu, składając ofertę i zawierając umowę z organem władzy publicznej, to pomoc państwa będzie dopuszczalna tylko po zgłoszeniu Komisji Europejskiej i uzyskaniu zgody Rady 12. Tryb powierzenia zadania (zamówienie publiczne lub koncesja na usługi) a rekompensata w orzecznictwie ETS Jak wiadomo, każda gmina może powierzyć wykonywanie zadań z zakresu lokalnego transportu zbiorowego osobie trzeciej, zawierając z osobą trzecią stosowną umowę w trybie: przepisów o zamówieniach publicznych, przepisów o koncesji na roboty budowlane lub usługi 13. Sąd pierwszej instancji w wyroku z 16 marca 2004 roku w sprawie Dansker Busvognmćnd przeciwko Komisji 14 orzekł, że przedsiębiorstwo transportu autobusowego, którego zobowiązania do prowadzenia działalności, do przewozu i pobierania ustalonych stawek nie zostały nałożone jednostronnie, które nie było zobowiązane do wykonywania swoich usług przewozowych na zasadach niedochodowych w sposób sprzeczny z własnymi interesami ekonomicznymi, lecz wręcz przeciwnie, dobrowolnie przyjęło owe zobowiązania w związku z wygranymi procedurami przetargowymi, które to procedury nie przewidywały żadnych dotacji państwowych i w których uczestnictwo miało charakter dobrowolny, zależny od interesów ekonomicznych, i za którego usługi przewozowe płacono cenę zaproponowaną przez to przedsiębiorstwo w ofercie złożonej przez nie w procedurach przetargowych i ujętą następnie w zawartych umowach, nie wykonuje zobowiązań z tytułu świadczenia usług 19 nr 2/2010

20 analizy i opinie 20 publicznych w rozumieniu art. 2 ust. 1 Rozporządzenia nr 1191/69, a zatem takie przedsiębiorstwo nie otrzymuje rekompensaty w rozumieniu tego artykułu, ale finansowe wynagrodzenie przewidziane w owych umowach przewozowych. Także Druga Izba Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w wyroku z 7 maja 2009 roku w sprawie wniesionej przez portugalskie Associação Nacional de Transportadores Rodoviários de Pesados de Passageiros przeciwko Companhia Harris de Ferro de Lisboa SA i portugalskiej Radzie Ministrów 15 orzekła, że nie mogą pobierać rekompensat przedsiębiorstwa, na które nie zostało nałożone zobowiązanie do świadczenia usług publicznych. Z powyższych wyroków jasno wynika, że: po pierwsze, przewoźnik, który zawarł umowę po przetargu w trybie przepisów o zamówieniach publicznych nie wykonuje zobowiązań z tytułu świadczenia usług publicznych, bo obowiązek usług przewozowych nie został na niego nałożony, lecz przeciwnie dobrowolnie wziął udział w przetargu i zawarł umowę w zamian za wynagrodzenie, którego wysokość sam skalkulował składając ofertę, po drugie, skoro taki przewoźnik nie wykonuje zobowiązań z tytułu świadczenia usług publicznych, to nie znajduje zastosowania zezwolenie na udzielanie mu pomocy zawarte w art. 73 TWE, po trzecie, skoro do przewoźnika, który zawarł umowę po przetargu, nie stosuje się tego zezwolenia to bez zgody Rady i Komisji Europejskiej nie może otrzymywać żadnej pomocy państwa, po czwarte, skoro taki przewoźnik nie może otrzymywać żadnej pomocy państwa, to umowa, którą zawiera, nie może przewidywać rekompensaty w rozumieniu art. 2 lit. g. Rozporządzenia Oznacza to, że zgodnie z przepisami europejskimi i orzeczeniami Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości gmina lub związek międzygminny jako organizatorzy lokalnego transportu zbiorowego mogą przyznawać rekompensatę tylko i wyłącznie takiemu przewoźnikowi, któremu wykonywanie zadań z zakresu lokalnego transportu zbiorowego zostało powierzone w trybie ustawy o koncesji na usługi. Zarazem rekompensaty nie mogą otrzymać przewoźnicy wybrani w przetargach 16. Także w polskiej literaturze zwraca się uwagę, że wynagrodzenie za wykonywanie umowy nie może być potraktowane jako rekompensata 17. Rekompensata w projekcie Ustawy o publicznym transporcie zbiorowym W świetle wniosku zawartego powyżej w pkt. 5 zdumienie budzi treść art. 45 ust. 1 pkt. 2 lit. c przekazanego do Sejmu projektu Ustawy o publicznym transporcie zbiorowym 18. Zgodnie z projektowanym przepisem finansowanie przewozów o charakterze użyteczności publicznej może polegać w szczególności na przekazaniu operatorowi rekompensaty z tytułu poniesionych kosztów, w związku ze świadczeniem przez operatora wybranego w trybie, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt. 1 i 3 ( ), usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego. Z kolei zgodnie z art. 17 ust. 1 projektu ustawy organizator dokonuje wyboru operatora w trybie: 1) ustawy z dnia 29 stycznia 2004 roku Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2007 roku nr 223, poz. 1655, z późn. zm.10), 2) ustawy z dnia 9 stycznia 2009 roku o koncesji na roboty budowlane lub usługi (Dz. U. nr 19, poz. 101), albo 3) art. 20 ust. 1 ustawy. Powyższe oznacza, że według przekazanego do Sejmu projektu Ustawy o publicznym transporcie zbiorowym rekompensaty są pozbawieni przewoźnicy wybrani w trybie ustawy o koncesji na usługi, a może być ona przyznana przewoźnikom wybranym w przetargu w trybie zamówień publicznych! Lektura uzasadnienia projektu ustawy nie pozostawia wątpliwości, że taki kształt jej projektu nie jest omyłką, lecz świadomym i celowym zabiegiem, albowiem na stronie 23 uzasadnienia czytamy, że rekompensata nie dotyczy operatora wybranego w trybie przepisów Ustawy z dnia 9 stycznia 2009 roku o koncesji na roboty budowlane lub usługi. Wyłączenie tego rodzaju finansowania w zakresie operatorów wybieranych w trybie przepisów Ustawy z dnia 9 stycznia 2009 roku o koncesji na roboty budowlane lub usługi wynika z faktu, iż podstawową cechą wykonywania usług na podstawie koncesji jest finansowanie tych usług z pożytków pobieranych w związku z realizacją określonej usługi; przedsiębiorca podejmuje się wykonywania usługi na własne ryzyko. Także Wytyczne Ministerstwa Rozwoju Regionalnego w zakresie zasad dofinansowywania z programów operacyjnych podmiotów realizujących obowiązek świadczenia usług publicz- komunikacja publiczna