1. Nauka w kraju i za granicą

Transkrypt

1

2 1. Nauka w kraju i za granicą Czy warto iść na studia? Jaki kierunek wybrać? Jakie przedmioty trzeba zdawać, aby się tam dostać? Czy można studiować w innych krajach UE? MYŚLIMY O PRZYSZŁOŚCI Każdy młody człowiek wcześniej czy później zaczyna się zastanawiać, jak sobie poradzi w życiu zawodowym i na rynku pracy. Nie jest to proste zasoby pracy się kurczą, przybywa osób z wysokimi kwalifikacjami. Są zawody poszukiwane i wysoko opłacane, są też takie, gdzie płaca jest niska. Dlatego warto już teraz pomyśleć, co zrobić, aby znaleźć interesujące i dobrze płatne zajęcie. Z pewnością ważne jest odpowiednie wykształcenie. Warto rozwijać swoje zainteresowania, nie należy jednak ograniczać się do szlifowania jednej tylko umiejętności. We współczesnym świecie coraz bardziej liczą się we wszystkich dziedzinach i zawodach samodzielne myślenie, rozwiązywanie problemów, a także postawy obywatelskie, społeczna i ekonomiczna przedsiębiorczość. Dobre wykształcenie powinno nam pomóc w dostosowaniu się do zmian i umożliwić uczenie się nowych rzeczy. Duże znaczenie mają także umiejętności praktyczne: znajomość języków obcych, obsługi komputera i korzystania z nowych technologii, prawo jazdy. Choć dobre studia wciąż są w cenie, coraz bardziej liczą się też umiejętności zawodowe ktoś, kto jest znakomitym fryzjerem czy szefem kuchni, poradzi sobie na pewno. Dziś jednak coraz więcej ludzi decyduje się na studia wyższe w Polsce studiuje prawie dwa miliony osób (ponad 40 proc. dorosłych do 24. roku życia). O ich sukcesie zawodowym w coraz większym stopniu decydować będzie to, czy wybrali odpowiednią uczelnię, wydział i kierunek. Warto więc już teraz się zainteresować, jakie są losy absolwentów różnych uczelni i kierunków, by wybierać te, po których łatwiej o pracę. Znowelizowana ustawa o szkolnictwie wyższym nakazuje uczelniom badać karierę zawodową swoich absolwentów, choć nie precyzuje, jak to robić i jak publikować te dane. Ogólnych kompetencji społecznych i zawodowych, takich jak współdziałanie, odpowiedzialność, rzetelność czy dokładność, przez wielu pracodawców uważanych za kluczowe, trzeba się uczyć niezależnie od tego, jaką szkołę czy kierunek wybierzemy. ZOSTAĆ STUDENTEM Wiesz, co cię interesuje i gdzie chciałbyś studiować? O tym, czy się tam dostaniesz, zdecydują wyniki na maturze. Już teraz pomyśl więc, jakie przedmioty wybrać na maturę i które z nich zdawać na poziomie rozszerzonym. Uczelniana komisja rekrutacyjna sprawdza bowiem, jakie wyniki osiągnęliśmy na maturze z przedmiotów, na których danemu wydziałowi najbardziej zależy. Im lepsze oceny, tym większa szansa na indeks. Warto wiedzieć, że wysokie miejsca w krajowych olimpiadach przedmiotowych zwykle traktowane są jak oceny dające maksymalną liczbę punktów z danego przedmiotu. 102

3 Uniwersytet Warszawski to największa i jedna z najlepszych uczelni w kraju. Kształci ponad 50 tys. studentów. W wypadku szkół specjalistycznych (np. uczelni artystycznych czy Akademii Wychowania Fizycznego) trzeba jeszcze zdać dodatkowe egzaminy sprawdzające predyspozycje kandydatki czy kandydata. Zgodnie z założeniami procesu bolońskiego na polskich uczelniach wprowadzono trzystopniowy system studiów: studia pierwszego stopnia licencjackie lub inżynierskie, studia drugiego stopnia magisterskie, studia trzeciego stopnia doktoranckie. Jednocześnie na niektórych kierunkach utrzymano jednolite pięcioletnie studia magisterskie, bez podziału na studia I i II stopnia (m.in. farmacja, kierunek lekarski, prawo, psychologia, konserwacja i restauracja dzieł sztuki), na innych kształcenie tylko w ramach studiów I stopnia (np. kosmetologia, ratownictwo medyczne). Jeśli nie dostaniemy się na studia stacjonarne (bezpłatne) z powodu zbyt małej liczby punktów, możemy zazwyczaj ubiegać się o miejsca na studiach niestacjonarnych (odpłatnych) wieczorowych lub zaocznych. Uwaga! Na studiach stacjonarnych płaci się za powtarzanie roku, kursy specjalistyczne i studia podyplomowe, a od stycznia 2012 r. za studia na drugim kierunku (płaci nie tylko ten, kto zdecyduje się na więcej niż jeden kierunek, ale i taki student, który nie skończy studiów w najkrótszym terminie albo przeniesie się na inny kierunek). Wydział/kierunek, uczelnia Wydział Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego Budownictwo, górnictwo i geologia na Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie Jazz i muzyka estradowa na Akademii Muzycznej w Katowicach Jakie przedmioty maturalne są brane pod uwagę matematyka poziom podstawowy i rozszerzony język obcy (angielski, niemiecki, francuski, rosyjski, włoski lub hiszpański), poziom podstawowy i rozszerzony do wyboru: matematyka, fizyka, chemia, informatyka, biologia, geografia historia muzyki lub język polski rozszerzony + egzamin oceniający predyspozycje kandydata i/lub egzaminy praktyczne Akademia Morska w Gdyni Lingwistyka na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie Achitektura na Politechnice Śląskiej w Gliwicach Malarstwo na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie matematyka, fizyka z astronomią, chemia, geografia lub informatyka na poziomie rozszerzonym język obcy nowożytny na poziomie rozszerzonym język polski na poziomie rozszerzonym angielski na poziomie rozszerzonym i drugi język spośród trzech do wyboru: niemiecki, rosyjski, francuski matematyka na poziomie rozszerzonym sprawdzian predyspozycji egzaminy wstępne: etap I teczka z pracami rysunkowymi i malarskimi; etap II egzamin praktyczny (rysunek, malarstwo, kompozycja własna); etap III autoprezentacja 103

4 REJESTRACJA KANDYDATEK I KANDYDATÓW Odkąd większość uczelni w Polsce wprowadziła centralną internetową rejestrację kandydatów, system liczenia punktów jest jawny. Szczegółowe wymagania stawiane osobom chcącym podjąć studia I stopnia oraz jednolite magisterskie w danym roku akademickim są ogłaszane co najmniej rok wcześniej. Przykładowo, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie ustalił, że aby kandydat został dopuszczony do postępowania kwalifikacyjnego, powinien w określonym terminie: zarejestrować się w elektronicznym systemie rejestracji kandydatów, wnieść opłatę administracyjną, mieć świadectwo dojrzałości. Żeby mieć prawo nadawania tytułu magistra, inżyniera czy licencjata, uczelnia musi być wpisana do rejestru szkół wyższych Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. To, czy wybrana przez ciebie szkoła ma te uprawnienia, sprawdzisz na: Znajdź w internecie zasady rekrutacji obowiązujące na wydziale socjologii dowolnego polskiego uniwersytetu. Skomentuj kolejne etapy procesu rekrutacji. Czy wszystkie użyte w tekście terminy są zrozumiałe? Wyjaśnij innym, co należy zrobić, by dostać się na ten kierunek na trzech wybranych uczelniach. UCZ SIĘ W UNII Obywatele polscy mogą studiować na uczelniach europejskich (oraz uczyć się w szkołach podstawowych i ponadgimnazjalnych) na takich samych zasadach jak obywatele innych krajów Unii. Polska matura jest uznawana wszędzie. Jeżeli uczel- Winieta strony Erasmus. nia jest bezpłatna, to nie musimy płacić za naukę. Mamy też prawo do wszystkich ulg studenckich, zniżek, przywilejów, w tym stypendiów. Przeczytaj, kto może zostać studentem w Unii Europejskiej na stronie Choć zgodnie z zaleceniami Komisji Europejskiej kraje Unii wzajemnie uznają swoje świadectwa, to równocześnie szkoły mają prawo do własnych zasad rekrutacji i np. sprawdzenia poziomu wiedzy kandydata czy tego, na ile zna język wykładowy. Przed podjęciem decyzji, gdzie studiować, trzeba zapoznać się z regulaminem uczelni. A także pamiętać o tłumaczeniu przysięgłym świadectwa, np. maturalnego. Za granicą można odbyć też tylko część studiów. Pozwala na to ESTP Europejski System Transferu Punktów (ang. ECTS, European Credit Transfer System), pozwalający porównać osiągnięcia z poszczególnych przedmiotów na różnych uczelniach. Powstały w latach 90. system początkowo służył uznawaniu zaliczeń studentów biorących udział w programie Socrates-Erasmus, dziś stosowany jest przez setki uczelni w ponad 30 krajach. Punkty przyporządkowane są tym przedmiotom, które podlegają ocenie. Zaliczenie roku akademickiego wymaga zgromadzenia 60 punktów, a semestru 30 punktów ECTS. Informacje na temat systemu punktowego ECTS oraz programu Socrates Erasmus znajdziesz na 104

5 Z ŻYCIA WZIĘTE Od kiedy Polska przystąpiła do programu Erasmus czyli od 1998 r. z wyjazdów w ramach programu skorzystało 80 tys. młodych Polaków. Rocznie wyjeżdża przeszło 13 tys. studentów z Polski, jednocześnie przyjeżdża do nas około 3 tys. studentów z zagranicy. We wrześniu 2011 r. Komisja Europejska ogłosiła program Mobilna Młodzież" (Youth on the Move), będący częścią nowej unijnej strategii Europa 2020". Ma wspierać edukację i mobilność młodych ludzi, a przez to poprawić ich sytuację na rynku pracy. Jednym z celów tej inicjatywy jest to, by w 2020 r. każdy młody Europejczyk mógł odbyć część edukacji za granicą. (PAP, 5 marca 2011 r.) NOWOCZESNA EDUKACJA ZAWODOWA Polska unowocześnia edukację zawodową, tak by lepiej odpowiadała potrzebom naszej gospodarki, a także ułatwiała znalezienie dobrej pracy w innych krajach Unii Europejskiej. Reforma ta jest prowadzona w zgodzie z wypracowaną w ramach UE strategią uczenia się przez całe życie (Life Long Learning), a w szczególności z tzw. europejskimi i krajowymi ramami kwalifikacji. Ma to zapewnić uznawanie i potwierdzanie kwalifikacji zawodowych zdobywanych w różnych krajach i w różny sposób. Chodzi tu zarówno o uznawanie kwalifikacji, które można uzyskać w ramach kształcenia formalnego, w szkole lub innej placówce szkolącej, jak i tych, które nabywa się poprzez tzw. edukację nieformalną i pozaformalną, czyli na specjalnych kursach, szkoleniach i w trakcie praktyki zawodowej. Przejrzystość i porównywalność w tym zakresie mają ułatwić m.in. takie instrumenty, jak ECVET (europejski system transferu osiągnięć w kształceniu i szkoleniu zawodowym) czy wspomniany wcześniej EUROPASS. Zmienia się także sposób kształcenia zawodowego, tak by młodemu człowiekowi łatwiej było dopasować się do zmieniających się potrzeb na rynku pracy oraz wymogów pracodawców czy konkretnych zajęć. Programy kształcenia mają być bardziej otwarte łatwiejsze do aktualizowania i dostosowania do indywidualnych potrzeb uczących się. Będą też bardziej skupione na praktycznych ćwiczeniach i zadaniach zawodowych niż na wiedzy teoretycznej. Warto zauważyć, że unowocześnienie szkolnictwa zawodowego w naszym kraju jest koniecznością. Polska ma jeden z najniższych w UE wskaźników kształcenia się wśród dorosłych zaledwie 5,2% dorosłych Polaków po ukończeniu szkoły nadal się kształci, podczas gdy średnia unijna wynosi 12% (GUS, 2009). Z ŻYCIA WZIĘTE Od 1 września 2012 roku obowiązują nowe podstawy kształcenia w zawodach, takich jak np.: asystent kierownika produkcji filmowej, blacharz, drukarz, elektryk, fotograf, kucharz, ogrodnik, opiekun medyczny, technik ekonomista. Więcej informacji znajdziesz na stronach Krajowego Ośrodka Wspierania Edukacji Zawodowej i Ustawicznej ( 105

6 Nie tylko w edukacji zawodowej, ale także w szkolnictwie wyższym coraz częściej hasłem przewodnim staje się zatrudnialność (ang. employability) chodzi o to, by kształcić w taki sposób i w takich kierunkach, aby absolwent szkoły miał duże szanse na znalezienie satysfakcjonującego go zatrudnienia. We współczesnym świecie wymaga to nie tylko wysokich kompetencji wyjściowych. Trzeba także umieć dopasowywać się do nowych potrzeb rynku, demografii i technologii, być gotowym do przekwalifikowania się i stałego dokształcania. Studia w Europie wybrane przykłady Francja Niemcy Włochy Wielka Brytania Austria Studia są bezpłatne. Przed wyjazdem należy w ambasadzie francuskiej zdać egzamin językowy na poziomie DALF oraz wypełnić stosowne formularze. Student może pracować legalnie na pół etatu. Państwowe uczelnie są bezpłatne, każda ma własny regulamin przyjęć. Po przyjeździe trzeba zdać egzamin językowy (DSH). Legalnie pracować można tylko w wakacje. Studia płatne (zwykle kilkaset euro rocznie); przetłumaczone dokumenty (matura, ew. zaświadczenie z polskiej uczelni i wyciąg z indeksu) składa się na przełomie maja i czerwca. Zależnie od uczelni kandydat zdaje egzaminy z języka włoskiego i wybranych przedmiotów. Informacje: Studia są płatne, studenci mogą legalnie pracować. Wymagany jest certyfikat językowy IELTS. Rekrutacja prowadzona jest online przez system UCAS. Polscy studenci zwolnieni są z opłat, mogą legalnie pracować. Konieczna jest przetłumaczona matura i zwykle (ale nie zawsze!) zdanie egzaminu językowego. Formularz zgłoszeniowy i szczegóły można znaleźć na stronie Na podstawie Paszportu nastolatka, CEO, Warszawa 2011 r. KLUCZ DO PRZYSZŁOŚCI Przepisy nakładają na szkoły ponadgimnazjalne (gimnazja zresztą też) obowiązek zorganizowania doradztwa, nie zawsze jednak system ten jest w pełni zgodny z oczekiwaniami uczniów. Proponujemy wam ambitny projekt: włączcie w realizację tego zadania koleżanki i kolegów i stwórzcie na stronie internetowej szkoły zakładkę, gdzie gromadzone będą informacje pomocne w planowaniu drogi zawodowej. Podzielcie się na zespoły, a efekty swojej pracy przedstawcie w kilku formach, by dotrzeć do jak najszerszego grona odbiorców. Więcej o projekcie w ćwiczeniach na końcu rozdziału. 106

7 WAŻNE SŁOWA świadectwo dojrzałości wydział uczelni kierunek studiów rekrutacja studia licencjackie i magisterskie studia stacjonarne i niestacjonarne stypendium ESTP program Erasmus SPRAWDŹ SIĘ SAM/A Jakie warunki trzeba spełnić, by móc podjąć studia na polskiej uczelni? Gdzie można znaleźć informacje o uczelniach i kierunkach studiów? Jak sprawdzić, czy uczelnia, na której zamierzasz studiować, ma uprawnienia do wydawania tytułu licencjata lub magistra? Czy potrafisz sprawdzić, jakie są możliwości studiowania w innych krajach UE? 107

8 2. Młody człowiek w podróży Jakie dokumenty trzeba zabrać, wyjeżdżając za granicę? Jak się zachować w trudnych sytuacjach i gdzie zwrócić się o pomoc? Dlaczego obywatelom państw strefy Schengen łatwiej się podróżuje? EUROPA BEZ GRANIC Na unoszącym się na wodach Mozeli statku Princess Marie-Astrid nieopodal miejscowości Schengen w Luksemburgu w 1985 r. zawarto porozumienie, które objęło znaczną część państw Europy. Przywróciło ono dawną swobodę przemieszczania się po Europie, obejmując 25 państw i ponad 400 milionów ich obywateli (patrz s. 16). Jak podaje Komisja Europejska, obszar strefy Schengen objęty jest granicami morskimi długości km oraz lądowymi długości 7721 km. Kiedy przekraczamy granice tego obszaru, poddawani jesteśmy szczególnej kontroli. Za to wewnątrz strefy granice trudno zauważyć na ogół tylko sieci komórkowe informują nas Czy potrafisz rozpoznać te flagi? SMS-em, że jesteśmy już w innym kraju. Państwa należące do Schengen we wspólnym interesie muszą współpracować w zakresie polityki przygranicznej oraz azylowej. Polska znalazła się w strefie Schengen po wstąpieniu do Unii Europejskiej i spełnieniu jej warunków (m.in. uszczelniliśmy naszą granicę wschodnią, która jest też zewnętrzną granicą strefy). W ostatnich latach dużo mówi się o pękaniu granic i postępującej globalizacji. Czy uważacie, że europejskie granice wciąż przecież widoczne na mapach politycznych znikają? Jeśli tak, to w jakim sensie? Kontrola na granicach państw strefy Schengen może zostać tymczasowo przywrócona. Wprowadzano ją już kilka razy w celu zapewnienia bezpieczeństwa i porządku, np. w czasie szczytów, na które zjeżdżali się najważniejsi przywódcy polityczni, ale także w czasie mistrzostw Europy i świata w piłce nożnej. PRZED PODRÓŻĄ Organizując wyjazd za granicę, trzeba go mądrze zaplanować. Warto też skorzystać z poradnika Polak za granicą, który jest publikowany i na bieżąco aktualizowany przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych (poradnik.poland.gov.pl). Znajomość języków obcych ułatwia podróżowanie. To także wielki atut przy poszukiwaniu pracy. Czy wiesz, że w 27 krajach Unii Europejskiej obowiązują aż 23 oficjalne 108

9 Dziś nawet najdalsze kraje stoją przed nami otworem. Ale do każdej podróży trzeba się przygotować. języki? Na szczęście w prostych sprawach niemal wszędzie można się porozumieć w języku angielskim Na stronach Unii (europa.eu/eu-life/travel- -tourism/index_pl.htm) znajdziesz mnóstwo porad dotyczących podróżowania po Unii. Można też skorzystać z przewodników po danym kraju. Warto wybrać taki, z którego naprawdę dowiemy się, o czym należy pamiętać przed podróżą. Ma to szczególne znaczenie przed wyprawą w bardziej odległe i egzotyczne rejony świata. Często konieczne jest wtedy zaszczepienie się przeciwko chorobom tropikalnym. Uwaga! Niektóre szczepienia trzeba zrobić na kilka miesięcy przed wyjazdem. Najlepszymi doradcami będą ci, którzy już byli w tym rejonie świata, który chcemy odwiedzić. Znajdziesz ich np. na forach podróżniczych, takich jak Warto skorzystać także z oficjalnej strony turystyki europejskiej ( czy izb turystycznych danego kraju: Austria Szwecja Belgia Wielka Brytania Bułgaria Grecja Czechy Węgry Niemcy Włochy Hiszpania Luksemburg Francja Litwa Holandia Łotwa W większości miast europejskich bez większego problemu można znaleźć schroniska młodzieżowe i hostele. Ale zawsze warto wcześniej zapewnić sobie dach nad głową za pośrednictwem odpowiednich stron internetowych. Istnieje coś takiego jak zarażenie podróżą i jest to rodzaj choroby w gruncie rzeczy nieuleczalnej. Ryszard Kapuściński ( ), polski podróżnik i reporter PAMIĘTAJ O DOKUMENTACH Zawsze trzeba mieć ze sobą dokument potwierdzający naszą tożsamość w strefie Schengen wystarczy dowód osobisty, warto więc go wyrobić (jeśli nie masz 18 lat, potrzebna będzie tylko zgoda rodziców), w pozostałych krajach potrzebny jest paszport * (od 26 czerwca 2012 r. każde dziecko wybierające się w podróż musi mieć paszport; nawet jeżeli nie będzie potrzebny na granicy, mogą o niego poprosić w schronisku albo np. w pociągu). Na wyjazd osoby niepełnoletniej muszą się zgodzić rodzice lub opiekunowie prawni; jeżeli jedziesz na obóz, kolonie, workcamp, o taką zgodę powinien zadbać organizator. Jeżeli jedziesz na własną rękę, możesz taki dokument przygotować i poprosić * Od 1 maja 2004 r. obywatele polscy korzystają z prawa do swobodnego przepływu osób w ramach Unii Europejskiej/Europejskiego Obszaru Gospodarczego (UE/EOG). Dokumentem podróży na tym terytorium jest ważny paszportlub dowód osobisty. 109

10 rodziców o podpisanie. Poniżej znajdziesz wzór podpisy powinny być poświadczone u notariusza, w ambasadzie, urzędzie paszportowym itp. Po polsku: Dla osób zainteresowanych My, niżej podpisani..., zamieszkali... dowody osobiste/paszporty nr... wyrażamy zgodę, aby nasza córka/syn..., paszport nr... podróżował/a do... i po krajach ościennych (z opiekunem...). Zezwalamy również na to, aby córka/syn wrócił/a sam/a z... do... Miejsce, data i podpisy Po francusku: À présenter aux personnes concernées Nous, soussignés (imię i nazwisko matki, ojca), demeurant (adres rodziców) titulaires des cartes d identité n (numer dowodu osobistego), autorisons notre fille (gdy córka) /fils (gdy syn) (imię i nazwisko), titulaire du passeport n (numer paszportu dziecka) à voyager en (kraj docelowy) et dans les pays limitrophes en compagnie de (imię i nazwisko dorosłego opiekuna). Nous autorisons aussi à notre fille/fils de retourner seul /seule de... (skąd) à (dokąd). Fait à... (miejsce, data i podpisy) Po angielsku: To whom it may concern We...(imię i nazwisko matki, ojca, numery paszportów) are giving permission for our daughter (gdy córka) son (gdy syn)... (jej/jego imię i nazwisko) Passport nr... travel to... (kraj docelowy) and around with (imię i nazwisko dorosłego opiekuna)). We are also giving permission for (imię syna/córki) to return by himself/herself from (skąd) to (dokąd). Miejsce, data i podpisy UBEZPIECZENIE Każdy podróżnik powinien ubezpieczyć się od następstw nieszczęśliwych wypadków czy kosztów leczenia. Koszty ewentualnego leczenia za granicą mogą być bardzo wysokie! Jeśli podróżujemy w ramach Unii (oraz Islandii, Norwegii, Szwajcarii i Liechtensteinu), we właściwej placówce Narodowego Funduszu Zdrowia możemy otrzymać Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ). Dzięki niej możemy leczyć się za granicą w ramach polskiego ubezpieczenia (karta uprawnia do korzystania tylko z podstawowych usług medycznych). W przypadku podróży do innych krajów trzeba wykupić stosowne ubezpieczenie. W podróży wszystko może się zdarzyć. Kartę uprawniającą do leczenia w Europie wyrabiamy w swoim oddziale NFZ. ZNIŻKI NA BILETY Ceny biletów komunikacji miejskiej czy biletów do muzeów w Europie Zachodniej są często wyższe niż w Polsce. Dlatego warto postarać się o dokument uprawniający 110

11 do zniżek, np. międzynarodową legitymację uczniowską gwarantującą zniżki w komunikacji, wielu muzeach i schroniskach. Najpopularniejsza jest karta Euro26 dla osób w wieku od 7 do 30 lat. Może pełnić funkcję legitymacji potwierdzającej zniżki, ale też dowodu ubezpieczenia, karty płatniczej. Więcej o karcie na KŁOPOTY W PODRÓŻY Najlepiej oczywiście unikać niepotrzebnego ryzyka. Zapuszczanie się nocą w rejony mające złą sławę, na pewno nigdzie nie jest dobrym pomysłem. Nie zawsze jednak da się zapobiec trudnym sytuacjom. Kradzież należy zgłosić policji. Potwierdzenie z policji jest m.in. warunkiem wypłaty ubezpieczenia (jeśli się ubezpieczyliśmy). Ukradzioną kartę (płatniczą, kredytową itp.) należy jak najszybciej zastrzec w banku. W razie kłopotów za granicą możemy liczyć na pomoc konsularną. Gdy nas okradziono, konsul może nam np. pomóc w transferze pieniędzy z Polski. O kłopotach najlepiej powiadomić bliskich w kraju wiedz, że Telekomunikacja Polska wprowadziła możliwość dzwonienia na koszt odbiorcy to usługa Poland Direct, szczegóły na stronie Telefon komórkowy. Przed wyjazdem warto sprawdzić, jakie są koszty połączeń przychodzących i wychodzących w miejscu, do którego jedziemy. Unikniemy w ten sposób niespodziewanie wysokiego rachunku po powrocie. Ministerstwo Spraw Zagranicznych na bieżąco informuje, czy podróż do danego kraju jest bezpieczna. Np. w 2011 r. odradzało wyjazdy do Egiptu, gdyż trwały tam zamieszki. Było to jednak tylko zalecenie. Jeśli dorosły obywatel chce jechać gdzieś na własne ryzyko, nie można mu tego zabronić. A MOŻE WOLONTARIAT? Chciałbyś spędzić wakacje za granicą, nie wydając dużo pieniędzy, a przy okazji uczyć się czegoś ciekawego? Pomyśl o wolontariacie! Możliwości jest wiele od prac przy sprzątaniu lasu, poprzez wykopaliska archeologiczne, prace w instytucjach kultury, organizacjach humanitarnych, aż do pomocy przy imprezach sportowych. W czasie takiego wyjazdu jest czas na zwiedzanie; wielu wolontariuszy mieszka u rodzin, poznając codzienne życie za granicą. Czasem trzeba wykazać się znajomością języka lub pewnym doświadczeniem, a niekiedy wystarczy entuzjazm i chęć do pracy. Wiele polskich i międzynarodowych organizacji pomaga w organizowaniu takiego wyjazdu i dba o wysoki poziom tzw. workcampów. Zajrzyj na przykład na: WAŻNE SŁOWA kontrola graniczna ambasada konsulat wolontariat ubezpieczenie karta EKUZ SPRAWDŹ SIĘ SAM/A Co wynika dla Polaków z faktu, że nasz kraj należy do strefy Schengen? Jak zachowasz się w razie kradzieży za granicą? A jak, jeśli będziesz ofiarą wypadku? Czy wiesz, kto może ci pomóc? 111

12 3. Młody człowiek pracuje Czy ktoś, kto nie skończł 18 lat, może pracować? Jaką umowę może z nim zawrzeć pracodawca? Czy Polacy mogą legalnie pracować w innych krajach Unii Europejskiej? CZY NIEPEŁNOLETNI MOŻE PRACOWAĆ? Młody człowiek powinien się przede wszystkim uczyć. Ale zarabianie na wakacje czy po to, by wspomóc budżet rodzinny, staje się coraz bardziej popularne zarówno w Polsce, jak i w innych krajach. Dla dorosłych podstawową umową związaną z zatrudnieniem jest umowa o pracę. Zasady dotyczące zatrudniania młodocianych w formie umowy o pracę także reguluje Kodeks pracy. Dorywczo można pracować już od 13. roku życia przy czym do ukończenia 16. roku życia tylko na rzecz instytucji prowadzących działalność kulturalną, artystyczną, sportową lub reklamową. Zgodę W pierwszej pracy liczą się nie tylko zarobki, ale także umiejętności i doświadczenia, które możesz zdobyć. na to muszą wydać rodzice albo opiekunowie prawni i inspektor pracy. Na stałe na umowę o pracę można zostać zatrudnionym, gdy ma się lat 16. Są jednak ograniczenia: młodocianego pracownika można zatrudnić jedynie w celu przygotowania zawodowego albo do lekkich prac, praca nie może stwarzać jakiegokolwiek zagrożenia dla życia, zdrowia i rozwoju psychofizycznego, nie może też utrudniać nauki, trzeba wcześniej skończyć gimnazjum i przedstawić świadectwo lekarskie o braku przeciwwskazań do pracy, nieletni pracownicy nie mogą pracować w nocy, w godzinach nadliczbowych, nie można wymagać od nich podnoszenia ciężarów, pracy na wysokościach ani przy wyziewach chemicznych. Ograniczenia te przestają obowiązywać wraz z osiągnięciem pełnoletności. DLACZEGO MŁODYM TAK TRUDNO O UMOWĘ O PRACĘ Nikt nie ma wątpliwości, że umowa o pracę jest dla pracownika korzystna. Zatrudnionemu przysługuje wtedy ochrona przewidziana w Kodeksie pracy, gwarantowana jest wypłata wynagrodzenia za czas urlopu czy choroby. Jednakże prawdopodobieństwo podpisania umowy o pracę przez młodocianego nie jest duże. Dlaczego? Bo wtedy pracodawca musiałby odprowadzać składki na ubezpieczenia społeczne; dla wielu to niestety wydatek, którego wolą unikać. Dla młodych najczęstszą formą zatrudnienia jest więc umowa o dzieło i umowa-zlecenie. Informacje szczegółowe dotyczące wszystkich typów umów znajdziecie w tabeli obok. 112

13 Co to jest? RODZAJE UMÓW Umowa o dzieło Umowa-zlecenie Umowa o pracę to zobowiązanie do wykonania konkretnej pracy, której efekty będą widoczne (np. przystrzyżenie trawnika, napisanie książki) zawierając ją, zobowiązujesz się do świadczenia usługi przez jakiś czas, np. do regularnego strzyżenia trawnika zobowiązujesz się, że będziesz pracował dla pracodawcy i pod jego kierownictwem; jesteś zobowiązany przychodzić do pracy regularnie, na określoną liczbę godzin Pisemna czy ustna? Praca płatna czy bezpłatna? Co w umowie? może być ustna, ale lepiej mieć ją na piśmie (np. na wypadek sporu) płatna może być nieodpłatna dlatego to forma wykorzystywana przy wolontariacie prawo cywilne garantuje swobodę umów, więc można tu zapisać wszystko, co nie jest niezgodne z prawem (np. umowa na kradzież auta jest nieważna) pisemna płatna; ustawowe minimum za cały etat to 1500 zł brutto muszą w niej być opisane prawa pracownika (co najmniej na poziomie minimum określonym w prawie pracy) Ile zapłacisz podatku? 18%, chyba że stosowane jest prawo autorskie wtedy aż 50% stanowią koszty uzyskania przychodu* 18% 18% i 32% przy bardzo wysokich zarobkach Urlopy i zwolnienia W razie problemów nie są płatne można się zwrócić do wydziału cywilnego sądu rejonowego za wniesienie sprawy pobierana jest opłata do 26 dni roboczych płatnego urlopu rocznie (w zależności od stażu pracy); chorobowe płatne można się zwrócić do sądu pracy (postępowanie jest bezpłatne) * Od 2013 r. przepisy te mają być zmienione. Na podstawie Paszportu nastolatka, CEO, Warszawa 2011 r. CZY MŁODZI TEŻ PŁACĄ PODATKI? Jeśli w danym roku nasze zarobki nie przekroczyły pewnej wysokości, nie mamy tego obowiązku. Na przykład w 2011 r. kwota wolna od podatku wynosiła 3091 złotych po jej przekroczeniu musimy zapłacić podatek. Co do zasady, obowiązki związane z odprowadzaniem podatków i inne formalności spoczywają na pracodawcy. Natomiast podatnicy sami składają roczne deklaracje rozliczeniowe we właściwym urzędzie skarbowym (można je złożyć przez internet). JAK PRACOWAĆ W UNII? Jednym z filarów Unii Europejskiej jest swobodny przepływ pracowników między państwami członkowskimi. Ograniczenia stosowane w okresie przejściowym w sto- 113

14 sunku do pracowników z nowych państw Unii, w tym Polski, przestały obowiązywać 1 maja 2011 r. Innym filarem wspólnego rynku Unii jest zasada swobodnego zakładania przedsiębiorstwa w dowolnym państwie członkowskim. W każdym unijnym kraju możemy zatem podejmować działalność na własny rachunek na warunkach określonych przez ustawodawstwo tego państwa (chodzi m.in. o zasady płacenia podatków, prowadzenia księgowości, opłacania ubezpieczeń społecznych). Aby Europejczykom łatwiej było szukać pracy w całej Unii, wymyślono Europass CV (CV to skrót od łac. curriculum vitae życiorys). Struktura Europass CV jest identyczna we wszystkich krajach UE może być sporządzany w każdym z języków państw Unii, a wzór jest dostępny na europass.cedefop.europa.eu (można go tam wypełnić, a potem aktualizować, jeśli coś się w naszym CV zmieniło). Europass CV jest częścią projektu Europass, który został przyjęty przez Parlament Europejski oraz Radę Unii Europejskiej w 2004 r. po to, by każdy obywatel Europy na tych samych zasadach mógł prezentować swoje umiejętności zawodowe i by ocena kompetencji i kwalifikacji pracowników była przejrzysta. Na Europass składają się poza CV: Europass Paszport Językowy; Europass Suplement do Dyplomu (zwiększa na europejskim rynku pracy czytelność dyplomów wydawanych przez polskie uczelnie); Europass Suplement do Dyplomu Potwierdzającego Kwalifikacje Zawodowe (jest dokumentem wydawanym posiadaczom dyplomu zawodowego); Europass Mobilność (służy do potwierdzenia okresów nauki lub szkolenia odbywanych w innym kraju europejskim w ramach wyjazdu zorganizowanego). Zanim wyjedziesz Kontakty Zabierz ze sobą Kilka rad dla wyjeżdżających do pracy Sprawdź: jakie są przepisy dotyczące pracy w danym kraju gdzie są polskie konsulaty i placówki czy masz tam znajomych lub krewnych zbierz adresy i kontakty. Praca: szukaj tylko legalnego zatrudnienia korzystaj z usług sprawdzonych pośredników sprawdź, czy umowa zawiera wszystkie niezbędne elementy, czy ją rozumiesz. zostaw bliskim dane kontaktowe: swoje i pracodawcy zaraz po przyjeździe powiadom bliskich, czy wszystko jest w porządku pamiętaj o zapasowym doładowaniu do telefonu/karcie SIM oraz o włączeniu usługi roamingu. dowód tożsamości, umowy i korespondencję z z pracodawcą, Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego i ich kopie (ksero) notes z ważnymi adresami i telefonami bliskich, konsulatu, pracodawcy mapę, słownik i rozmówki regionu, do którego jedziesz rezerwę finansową, która pozwoli na awaryjny powrót do domu. ZOBACZCIE, ILE POTRAFIĘ, CZYLI KRAJOWE RAMY KWALIFIKACJI Co naprawdę znaczy dyplom ukończenia konkretnej uczelni albo świadectwo ukończenia kursu zawodowego? Jak pracodawca brytyjski czy niemiecki ma zrozumieć, co potrafi kandydat do pracy z Polski czy Francji? W Unii trwają właśnie prace nad syste- 114

15 mem, który pozwoli pracodawcom porównywać kwalifikacje pracowników zdobyte w różnych krajach. Wszystkie zawody zostaną szczegółowo opisane, a efekty kolejnych etapów nauki precyzyjnie wyliczone. Będzie wtedy jasne dla wszystkich Europejczyków, co wie, potrafi i jakie ma kompetencje maturzysta z Polski. Prace te prowadzone są w Polsce w ramach projektu Krajowe Ramy Kwalifikacji. Czy potrafisz wypełnić i zaktualizować europejskie CV w sieci? Sprawdź na stronie: EURES ec.europa.eu/eures/ SALTO youth PLOTEUS ec.europa.eu/ploteus myeurope.eun.org -knowledge.net Unia Europejska dla młodych wiedza w sieci Program informacyjny dla młodzieży i osób pracujących z młodzieżą: konsultanci i bazy danych z informacjami nt. edukacji, szkoleń, wydarzeń, funduszy dla młodzieży w całej Unii Europejskiej. Sieć europejskich ofert pracy: pomaga znaleźć pracę, prowadzi działalność doradczą, rekrutacyjną, informacyjną; w Polsce ma ponad 20 konsultantów afiliowanych przy Wojewódzkich Urzędach Pracy. Support for Advance Learning and Training Opportunities: służy młodzieży zaangażowanej we współpracę międzynarodową; informuje i organizuje szkolenia, wspiera program Młodzież, koordynuje współpracę z krajami pozaunijnymi. Europejski Portal Młodzieżowy: w siedmiu działach gromadzi wyselekcjonowane adresy stron internetowych z informacjami dotyczącymi młodzieży. Podaje informacje o warunkach studiowania, umożliwia wyszukiwanie informacji o kursach, kierunkach i uczelniach w Unii Europejskiej. Europa w twojej klasie" portal dla uczniów i nauczycieli skupiający się na szukaniu odpowiedzi na pytanie, co to znaczy być obywatelem Europy. Baza informacyjno-dokumentacyjna na temat młodzieży w Europie: gromadzi dokumenty o polityce młodzieżowej Unii, opracowania o zaangażowaniu, szansach dla młodzieży oraz stanowi forum dyskusyjne z ekspertami. Pracę w Unii można podjąć po skończeniu 18 lat. Wyjątki to: płatne staże i praktyki (również wakacyjne) oraz praca sezonowa. Poszukiwania pracy warto zacząć od portalu EURES (ec.europa.eu/eures), gdzie obok kompletu informacji prawnych i porad znajdziesz 700 tys. ofert pracy w całej Europie. WAŻNE SŁOWA młodociany umowa o pracę umowa-zlecenie umowa o dzieło przygotowanie zawodowe podatek składka ubezpieczenia społecznego curriculum vitae Europass CV kompetencje kwalifikacje zawodowe mobilność SPRAWDŹ SIĘ SAM/A Na jakich warunkach może w Polsce podjąć pracę osoba niepełnoletnia? Czym się różnią od siebie umowa-zlecenie, o dzieło i o pracę? Jakie części zawiera i do czego służy Europass? 115

16 4. Ćwiczenia PRAWDA CZY FAŁSZ? Przeczytaj poniższe zdania. Rozstrzygnij, które z nich są prawdziwe (P), a które fałszywe (F). 1. Każdy uczeń III klasy liceum musi przystąpić do egzaminu maturalnego z języka angielskiego na poziomie rozszerzonym. 2. Na studiach stacjonarnych nie płaci się za powtarzanie roku. 3. Od stycznia 2012 r. jesteśmy zobowiązani zapłacić, jeśli chcemy zacząć studia na drugim kierunku. 4. Lekarzem można zostać po ukończeniu trzech lat studiów pierwszego stopnia i uzyskaniu licencjatu. 5. Osoba, która pomyślnie zda egzamin maturalny, posiada wykształcenie średnie niepełne. 6. Polski dziesięciolatek nie może uczyć się w szkole podstawowej innego kraju UE. 7. Europejski System Transferu Punktów pozwala zestawić osiągnięcia naukowe studentów na różnych uczelniach. KIERUNKI ZAMAWIANE Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego co roku ogłasza listę uczelni, które od nowego roku akademickiego będą realizować program kierunków zamawianych, czyli strategicznych dla gospodarczego rozwoju Polski. Są to głównie kierunki ścisłe (od analityki gospodarczej, poprzez automatykę, chemię, budownictwo, aż do nanotechnologii). Kierunki takie otrzymują dofinansowanie na: zwiększenie naboru na kierunkach kluczowych dla gospodarki, zorganizowanie kursów wyrównawczych dla studentów pierwszych lat z matematyki i fizyki, unowocześnienie programów studiów, zajęcia dydaktyczne prowadzone przez wybitnych specjalistów, kursy i staże dające dodatkowe kwalifikacje i uprawnienia zawodowe, wyjazdy studyjne do przedsiębiorstw oferujących zatrudnienie absolwentom, udział studentów w konferencjach naukowo-technicznych, motywacyjne stypendia dla najlepszych studentów (nawet 1000 zł miesięcznie). Zastanówcie się, dlaczego na liście kierunków zamawianych zabrakło kierunków humanistycznych? Zorganizujcie klasową dyskusję na temat: Czy studia humanistyczne mogą mieć strategiczne znaczenie dla rozwoju Polski? 116 ZANIM WYBIERZESZ STUDIA SWOT Przeprowadź analizę SWOT dwóch szkół wyższych, na których chciałbyś studiować. Uzupełnij tabelę, wpisując w puste pola po dwie odpowiedzi. Analiza SWOT 1 (nazwa uczelni/szkoły) Mocne strony szkoły Słabe strony szkoły

17 Szanse dla ciebie, jakie wynikają Zagrożenia dla ciebie, jakie wynikają z nauki w tej szkole i ukończenia jej z nauki w tej szkole i ukończenia jej Analiza SWOT 2 (nazwa uczelni/szkoły) Mocne strony szkoły Słabe strony szkoły Szanse dla ciebie, jakie wynikają Zagrożenia dla ciebie, jakie wynikają z nauki w tej szkole i ukończenia jej z nauki w tej szkole i ukończenia jej Źródło: KOSS. Zadania i krzyżówki, Warszawa 2011, s. 183 ZANIM ZOSTANIESZ STUDENTEM Wejdź na strony internetowe wyższych uczelni, polskich i zagranicznych. Wybierz dwie uczelnie, na których chciałbyś/chciałabyś studiować, jedną w Polsce, a drugą za granicą, i znajdź wszystkie potrzebne informacje (termin i forma rekrutacji, wymagane dokumenty oraz tryb ich dostarczania, opłaty). Przy wyborze możesz kierować się własnymi zainteresowaniami lub swoich rówieśników (przed wykonaniem zadania warto wspólnie ustalić listę wszystkich uczelni, do których chcą kandydować wasi koledzy i koleżanki z klasy). Przedstaw informacje w ciekawej i przejrzystej formie graficznej wszystkie ulotki rekrutacyjne możecie zawiesić na szkolnym korytarzu. W ten sposób pomożecie trzecioklasistom. PODPISUJESZ UMOWĘ Z WŁASNĄ UCZELNIĄ Od roku akademickiego 2011/2012 wszystkie uczelnie publiczne i niepubliczne zobowiązane są do podpisywania ze studentami indywidualnej umowy o świadczeniu usług edukacyjnych. Przepis ten wywołał duże zamieszanie w środowisku akademickim. O ile uczelnie prywatne zdążyły się już przyzwyczaić do zawierania kontraktów ze studentami, o tyle pozostałe szkoły wyższe próbowały początkowo ominąć prawo, podpisując umowy jedynie z studentami studiów wieczorowych lub zaocznych. Rada Studentów Parlamentu RP wydała uchwałę, w której przedstawiła założenia umowy student uczelnia. Przeanalizuj fragmenty autentycznych umów zawieranych między uczelnią a studentem i wskaż te zapisy, które stoją w sprzeczności z prawem i dobrym interesem studentów. Uzasadnij, na czym polega niebezpieczeństwo tych zapisów. 117

18 1. Wysokość czesnego może się zmienić. Zmiana nie może następować częściej niż raz w semestrze. 2. Wszystkie prace powstałe w czasie studiów w Uczelni stają się jej własnością, stanowiącą udokumentowanie procesu kształcenia. 3. Interpretacji postanowień regulaminu studiów dokonuje rektor. Ustalenia interpretacyjne nie mogą być sprzeczne z przepisami statutu Szkoły. 4. Uczelnia zastrzega sobie prawo zmiany warunków niniejszej umowy, które nastąpi poprzez zarządzenie Kanclerza Uczelni, nie wymaga to wypowiedzenia warunków niniejszej umowy. Zarządzenie podane zostanie do wiadomości studentów przez ogłoszenie na tablicy informacyjnej oraz w dziekanacie. 5. Wysokość czesnego może ulegać zmianom w zależności od inflacji i aktualnych kosztów kształcenia. 6. Student ma prawo do rozwiązania umowy z końcem danego semestru tj. z dniem 28 lutego w semestrze zimowym i z dniem 30 września w semestrze letnim. KLUCZ DO PRZYSZŁOŚCI Stoją przed tobą naprawdę trudne decyzje. Co dalej ze sobą zrobić?, kim być?, iść do pracy czy studiować?, a może jedno i drugie?, zostać w swojej miejscowości czy wyjechać? takie pytania zadaje sobie większość nastolatków, nie tylko zresztą w Polsce. Wprawdzie wielu młodych próbuje się nad tym nie zastanawiać i zdaje się na los, ale w tym przypadku brak decyzji też jest decyzją. Takie wybory zawsze niosą ze sobą pewne ryzyko, ale zawsze lepiej podejmować je po zebraniu rzetelnych informacji na temat możliwości kształcenia w Polsce i Europie, rynku pracy, aktualnych trendów w świecie zawodów i zatrudnienia. Przepisy nakładają na szkoły ponadgimnazjalne (gimnazja zresztą też) obowiązek zorganizowania doradztwa, nie zawsze jednak system ten jest w pełni zgodny z oczekiwaniami uczniów. Proponujemy ambitny projekt: włączcie się w realizację tego zadania szkoły: 1) zbadajcie oczekiwania koleżanek i kolegów; 2) stwórzcie (lub zaktualizujcie) na stronie internetowej szkoły specjalną zakładkę, gdzie gromadzone będą wiadomości i linki pomocne w planowaniu drogi zawodowej, w tym np. informacje o szkołach i uczelniach kształcących w różnych kierunkach, zawodach przyszłości, sposobach szukania pracy, a także instytucjach i poradniach zajmujących się doradztwem; 3) zaplanujcie cykl spotkań z przedstawicielami interesujących was zawodów; wizyty na uczelniach wyższych, udział w targach edukacyjnych i targach pracy, a także odwiedziny w lokalnych przedsiębiorstwach i instytucjach; 4) zaproponujcie inne działania, które pomogą wam przyjrzeć się lepiej swoim oczekiwaniom i możliwościom kształcenia oraz trendom na rynku pracy. Podzielcie się na zespoły, a efekty swojej pracy przedstawcie w kilku formach, by dotrzeć do jak najszerszego grona odbiorców poza stroną internetową warto rozważyć także tablicę informacyjną na szkolnym korytarzu, gazetkę szkolną drukowaną lub internetową, szkolną sesję na ten temat itp. WAKACYJNA PODRÓŻ PO EUROPIE Małgorzata wraz z rodzicami i bratem Bartkiem wyruszyła z Krakowa w wakacyjną podróż po Europie. Rozpoczynając wyprawę, Bartek narysował na mapie dokładną trasę, którą chciałby podróżować. Mama Małgorzaty wystraszyła się jednak, że na 118

19 planowanej drodze wycieczki znalazły się państwa, w których jest inna waluta niż euro. A tata Małgorzaty zaniepokoił się, że na wyprawę nie zabrali ze sobą paszportów. Niezrażona Małgosia planowała dalej wycieczkę i wymieniła miasta, w których chciałaby zwiedzić siedziby Parlamentu Europejskiego i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Pomóż rodzinie Małgorzaty i Bartka zrealizować plany i odpowiedz na pytania. Opracowano na podstawie mapy Europy z Wikimedia Commons 1. W których państwach, jakie odwiedzi Małgorzata, walutą nie jest euro? a) Holandia, Portugalia, Wielka Brytania b) Dania, Francja, Niemcy c) Czechy, Dania, Szwecja d) Czechy, Norwegia, Wielka Brytania 2. W których miastach znajdują się siedziby Parlamentu Europejskiego? a) Berlin, Londyn, Paryż b) Bruksela, Lizbona, Strasburg c) Bruksela, Luksemburg, Strasburg d) Nicea, Maastricht, Rzym 3. Czy rodzina Małgorzaty powinna wrócić do Krakowa po paszport, aby odwiedzić wszystkie zaplanowane kraje? Odpowiedź uzasadnij. 4. Czy rodzina Małgorzaty, aby dotrzeć do siedziby Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, powinna odwiedzić inne państwo, którego nie ma w planie podróży? Jeśli tak, napisz nazwę tego państwa. Źródło: Konkurs Wiedzy Obywatelskiej i Ekonomicznej, edycja 2011/

20 KŁOPOTY W PODRÓŻY Wyobraźcie sobie, że macie zorganizować klasową wycieczkę dookoła świata przez wszystkie kontynenty. Wybierzcie dwa lub trzy kraje z każdego kontynentu (w przypadku Australii będzie to Australia i Nowa Zelandia) i przygotujcie ściągawkę dla osób podróżujących. Możecie to zrobić w parach lub indywidualnie. Zanim przystąpicie do pracy, zastanówcie się, jakie informacje będą przydatne dla turysty z Polski, który w trakcie wędrówki znalazł się w tarapatach (zginął mu paszport/dowód osobisty, zgubił pieniądze, zachorował, został okradziony itp.). Pomyślcie wspólnie, jakie inne kłopoty mogą się przydarzyć w podróży przez wybrane kraje i uwzględnijcie je w waszych miniporadnikach. EUROPEJSKI WOLONTARIAT Jordi Cano Deltowo z Gandhi w Hiszpanii w ramach wolontariatu europejskiego finansowanego przez projekt Młodzież w działaniu" uczestniczył w organizacji wydarzeń kulturalnych przygotowywanych przez Toruńską Agendę Kulturalną. Obejrzyjcie krótki film Wolontariat Europejski / European Voluntary Service" na YouTube, w którym opowiada o swoim doświadczeniu: ( Dcgu4BAGs&feature=related), a następnie odpowiedzcie na pytania. 1. Co to jest Wolontariat Europejski? 2. Co daje wolontariuszom Wolontariat Europejski? Sprawdźcie także na stronie Narodowej Agencji Młodzież w działaniu, jakie warunki trzeba spełnić, by tak jak bohater obejrzanego filmu zostać wolontariuszem. KŁOPOTY W PODRÓŻY, CZYLI ELEKTRONICZNA ŚCIĄGAWKA Wróciliście właśnie z klasowej podróży dookoła świata. Podczas długiej wędrówki wielokrotnie korzystaliście z opracowanych przez siebie ściągawek, więc po powrocie postanowiliście je udostępnić innym. Opracujcie graficznie wszystkie miniporadniki w taki sposób, żeby można je było łatwo udostępnić w sieci (wersja elektroniczna). Nie zapomnijcie podesłać linku na adres mamyprawo@ceo.org.pl. JAKA TO UMOWA? Na podstawie opisanych przypadków rozstrzygnij, jaką umowę powinna podpisać Anna. Znajdź w internecie przykładowe wzory i spróbuj skonstruować wybrana umowę. 1. Anna zobowiązała się na zlecenie firmy X do aktualizowania strony internetowej tej firmy w okresie od r. do r. 2. Anna zobowiązała się w terminie do r. napisać poradnik metodyczny dla nauczycieli z zakresu edukacji filmowej. 3. Anna otrzymała propozycję pracy na stanowisku głównej księgowej w firmie X. Do jej zadań należałaby obsługa finansowo-księgowa projektów realizowanych przez tę firmę. Charakter pracy wymaga codziennej pracy w siedzibie głównej firmy. MY JESTEŚMY 99 PROCENT RUCH OBURZONYCH 2011 Ruch Oburzonych to umowne określenie dla tworzącej się od jesieni 2011 roku międzynarodowej społeczności kontestującej politykę walki ze światowym kryzysem (trwającym od 2009 roku) odbywającą się kosztem społecznym. Protesty te rozpoczęły się na Wall Street (ruch Occupy Wall Street), szybko jednak rozprzestrzeniły się 120