Spis treści Wykaz skrótów... Wykaz literatury... XIX XXXI Wprowadzenie Przedmiot analizy... 1 I. Uwagi ogólne... 1 II. Przesłanki podjęcia ana

Transkrypt

1 Wykaz skrótów... Wykaz literatury... XIX XXXI Wprowadzenie Przedmiot analizy... 1 I. Uwagi ogólne... 1 II. Przesłanki podjęcia analizy zagadnienia Ograniczenia w zakresie przedmiotu analizy Zastosowane metody badawcze... 8 Rozdział I. Odpowiedzialność w polskim systemie prawnym w kontekście prawa stowarzyszeniowego i obcych regulacji prawnych Uwagi wstępne I. Odpowiedzialność a odpowiedzialność prawna II. Pojęcie i istota odpowiedzialności prawnej III. Dualizm odpowiedzialności prawnej w prawie stowarzyszeniowym IV. Odpowiedzialność właściwa i odpowiedzialność pomocnicza (dodatkowa) członków za zobowiązania stowarzyszenia zwykłego. Wzmianka V. Charakter odpowiedzialności członków za zobowiązana majątkowe stowarzyszenia zwykłego VI. Odpowiedzialność członków za zobowiązania stowarzyszenia zwykłego na tle prawa stowarzyszeniowego a zasady ogólne prawa cywilnego z art. 415 KC Pojęcie i status prawny ułomnej osoby prawnej w kontekście sporów o podmiotowość prawną I. Uwagi ogólne II. Pojęcie ułomnej osoby prawnej w poglądach doktryny III. Koncepcja ułomnych osób prawnych w świetle sporów o podmiotowość prawną IV. Poglądy doktryny prawa na instytucję ułomnych osób prawnych Uwagi ogólne Poglądy doktryny prawa na instytucję ułomnych osób prawnych prezentowane przed nowelizacją KC w 2003 r.. 51 V

2 A. Problemy klasyfikacyjne w świetle zmian polskiego ustawodawstwa przed nowelizacją KC w 2003 r B. Okres przedwojenny C. Okres powojenny D. Okres po wprowadzeniu KC a przed transformacją ustrojową E. Okres po transformacji ustrojowej Poglądy doktryny prawa na instytucję ułomnych osób prawnych prezentowane po nowelizacji Kodeksu cywilnego w 2003 r Istota ułomnych osób prawnych w podstawowych założeniach regulacji art. 331 KC Dychotomia stosunków prawnych czy jednak trzy kategorie podmiotów prawa w poglądach doktryny i judykatury I. Uwagi ogólne II. Poglądy doktryny III. Poglądy judykatury IV. Polskie rozwiązania a obcy porządek prawny V. Własne stanowisko Metoda regulacji a normatywna (formalna) konstrukcja ułomnych osób prawnych I. Uwagi ogólne II. Ustawowe wskazanie jednostki organizacyjnej jako ułomnej osoby prawnej III. Zdolność prawna Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych w wybranych europejskich systemach prawnych a polski porządek prawny A. Francja B. Belgia C. Niemcy D. Austria E. Szwajcaria F. Czechy G. Wnioski wynikające z analizy prawnoporównawczej na tle polskiego porządku prawnego Własne stanowisko IV. Osobowość prawna V. Jednostka organizacyjna VI. Zdolność sądowa VI

3 VII. Odpowiednie stosowanie do ułomnych osób prawnych przepisów o osobach prawnych VIII. Majątek ułomnej osoby prawnej a odpowiedzialność tym majątkiem za jej zobowiązania IX. Subsydiarna odpowiedzialność członków ułomnej osoby prawnej Subsydiarna odpowiedzialność członków ułomnej osoby prawnej. Zarys problemu Subsydiarny charakter odpowiedzialności a solidarność na tle art KC X. Kontrowersje i wątpliwości powstałe wokół normatywnej konstrukcji ułomnych osób prawnych XI. Zestawienie argumentów. Konkluzja Terminologia i cechy odpowiedzialności ułomnych osób prawnych odpowiedzialność subsydiarna, solidarna, nieograniczona i osobista I. Uwagi ogólne II. Odpowiedzialność subsydiarna Pojęcie i istota odpowiedzialności subsydiarnej Odpowiedzialność subsydiarna w przepisach KSH Subsydiarna odpowiedzialność członków zarządu spółki z o.o. a subsydiarna odpowiedzialność wspólników osobowych spółek handlowych Odpowiedzialność subsydiarna a bezskuteczność egzekucji jako novum na tle Kodeksu spółek handlowych Odpowiedzialność subsydiarna w przepisach Kodeksu cywilnego Stosunek normy art KC do leges speciales Odpowiedzialność subsydiarna w świetle przepisów Kodeksu spółek handlowych a reżim odpowiedzialności subsydiarnej w art KC. Analiza porównawcza Wnioski końcowe III. Odpowiedzialność solidarna Odpowiedzialność solidarna w przepisach Kodeksu cywilnego A. Pojęcie i kryteria solidarności B. Ustawowy wzorzec odpowiedzialności solidarnej (art. 366 i n. KC) IV. Odpowiedzialność nieograniczona V. Odpowiedzialność osobista VII

4 7. Stowarzyszenie zwykłe jako odrębny od członków podmiot prawa. 185 I. Podmiotowość prawna stowarzyszenia zwykłego w poglądach doktryny a istota problemu II. Stowarzyszenie zwykłe jako ułomna osoba prawna w poglądach doktryny Uwagi ogólne Stanowiska aprobujące podmiotowość prawną stowarzyszenia zwykłego prezentowane przed nowelizacją ustawy Prawo o stowarzyszeniach z 2015 r. w okresie przed i po wprowadzeniu regulacji art KC A. Stanowiska prezentowane przed wprowadzeniem art KC B. Stanowiska prezentowane po wprowadzeniu art KC Stanowiska odmawiające stowarzyszeniu zwykłemu podmiotowości prawnej prezentowane przed nowelizacją ustawy Prawo o stowarzyszeniach z 2015 r. na tle regulacji art KC Istota i wpływ poglądów doktryny na problematykę podmiotowości prawnej stowarzyszenia zwykłego Sporna zdolność prawna stowarzyszenia zwykłego przed nowelizacją ustawy Prawo o stowarzyszeniach z 2015 r. Własne stanowisko III. Podmiotowość prawna stowarzyszenia zwykłego po nowelizacji ustawy Prawo o stowarzyszeniach z 2015 r Koncepcja ułomnej osobowości prawnej stowarzyszenia zwykłego jako reakcja na założenia art. 331 KC A. Przesłanki wprowadzenia nowej konstrukcji jurydycznej stowarzyszenia zwykłego B. Stowarzyszenie zwykłe podmiot rzeczywisty czy rzekomy w kontekście nowelizacji prawa o stowarzyszeniach z 2015 r Podmiotowość prawna a odpowiedzialność majątkowa stowarzyszenia zwykłego i jego członków zarys problemu Problematyka podwójnego reżimu odpowiedzialności w świetle ustawy Prawo o stowarzyszeniach. Postulat de lege ferenda Przegląd rozwiązań w wybranych obcych systemach prawnych I. Uwagi wprowadzające II. Anglia Uwagi ogólne VIII

5 2. Status prawny stowarzyszeń w anglosaskim systemie względem osób trzecich A. Charakter prawny stowarzyszenia niezarejestrowanego (unincorporated association) a odpowiedzialność członków za zobowiązania majątkowe względem osób trzecich a. Charakterystyka ogólna unincorporated association b. Odpowiedzialność członków za zobowiązania majątkowe unincorporated association B. Charakter prawny stowarzyszenia a odpowiedzialność członków za zobowiązania majątkowe względem osób trzecich a. Charakter prawny community interest company a odpowiedzialność za zobowiązania majątkowe względem osób trzecich b. Charakter prawny co-operative and community benefit societies a odpowiedzialność za zobowiązania majątkowe względem osób trzecich Wnioski końcowe III. Francja Uwagi ogólne Status prawny stowarzyszeń we francuskim systemie prawnym a odpowiedzialność członków za zobowiązania majątkowe względem osób trzecich A. Charakter prawny stowarzyszenia niezarejestrowanego (association non déclarée) a odpowiedzialność członków za zobowiązania majątkowe względem osób trzecich B. Charakter prawny stowarzyszenia zarejestrowanego (association déclarée) a odpowiedzialność członków za zobowiązania majątkowe względem osób trzecich. 269 C. Charakter prawny stowarzyszenia użyteczności publicznej (association d utilité publique) a odpowiedzialność członków za zobowiązania majątkowe względem osób trzecich Wnioski końcowe IV. Niemcy Uwagi ogólne IX

6 2. Status prawny stowarzyszeń w niemieckim systemie względem osób trzecich A. Przedstowarzyszenie (Vorverein) B. Niezarejestrowane stowarzyszenia (nicht eingetragener Verein) C. Zarejestrowane stowarzyszenia (eingetragener Verein lub e.v.) Wnioski końcowe V. Austria Uwagi ogólne Status prawny stowarzyszeń w austriackim systemie względem osób trzecich Wnioski końcowe VI. Szwajcaria Uwagi ogólne Status prawny szwajcarskich stowarzyszeń z osobowością prawną a odpowiedzialność za zobowiązania majątkowe względem osób trzecich Status prawny szwajcarskich stowarzyszeń bez osobowości prawnej a odpowiedzialność za zobowiązania majątkowe względem osób trzecich Wnioski końcowe VII. Holandia Uwagi ogólne Status prawny stowarzyszeń w holenderskim systemie względem osób trzecich Wnioski końcowe VIII. Włochy Uwagi ogólne Status prawny stowarzyszeń we włoskim systemie względem osób trzecich Wnioski końcowe IX. Belgia Uwagi ogólne X

7 2. Status prawny stowarzyszeń w belgijskim systemie względem osób trzecich Wnioski końcowe X. Czechy Uwagi ogólne Status prawny stowarzyszeń w czeskim systemie względem osób trzecich Wnioski końcowe XI. Wnioski płynące z uwag prawnoporównawczych dla polskiego ustawodawstwa XII. Własne stanowisko na koncepcję podmiotowości prawnej form stowarzyszeniowych Rozdział II. Stowarzyszenie zwykłe i odpowiedzialność prawna za jego zobowiązania majątkowe wzgędem osób trzecich Uwagi wstępne Odpowiedzialność stowarzyszenia zwykłego jako ułomnej osoby prawnej I. Konstrukcja odpowiedzialności stowarzyszenia zwykłego a ogólna odpowiedzialność ułomnych osób prawnych Zakres odpowiedzialności majątkowej a zobowiązania stowarzyszenia zwykłego I. Abstrakcyjny stan odpowiedzialności a konkretne zobowiązania II. Zakres odpowiedzialności majątkowej stowarzyszenia zwykłego i członków Zobowiązania stowarzyszenia zwykłego I. Zobowiązania cywilnoprawne i publicznoprawne stowarzyszenia zwykłego II. Zobowiązania zewnętrzne i wewnętrzne stowarzyszenia zwykłego Odpowiedzialność członków stowarzyszenia zwykłego I. Charakter prawny odpowiedzialności członka stowarzyszenia zwykłego II. Subsydiarna odpowiedzialność członków stowarzyszenia zwykłego Istota i charakter prawny subsydiarnej odpowiedzialności członków stowarzyszenia zwykłego XI

8 2. Niewypłacalność w przepisach Kodeksu cywilnego a bezskuteczność egzekucji w ustawie Prawo o stowarzyszeniach jako odstępstwo od regulacji art KC Bezskuteczność egzekucji z majątku stowarzyszenia zwykłego A. Pojęcie bezskuteczność egzekucji B. Bezskuteczność egzekucji formalna C. Bezskuteczność egzekucji nieformalna D. Ogół majątku stowarzyszenia zwykłego jako przedmiot bezskutecznej egzekucji E. Bezskuteczność egzekucji jako przesłanka przeprowadzenia egzekucji z majątków osobistych członków stowarzyszenia zwykłego Konsekwencje stwierdzenia bezskuteczności egzekucji z majątku stowarzyszenia zwykłego Bezskuteczność egzekucji i działanie wierzyciela stowarzyszenia zwykłego a odpowiedzialność subsydiarna członków. Własne stanowisko Odpowiedzialność subsydiarna członków a rozwiązanie stowarzyszenia zwykłego Modyfikacje subsydiarnej odpowiedzialności członków stowarzyszenia zwykłego. Wyłączenie i zaostrzenie subsydiarności Ocena subsydiarnej odpowiedzialności a ochrona wierzycieli stowarzyszenia zwykłego III. Solidarna odpowiedzialność członków stowarzyszenia zwykłego IV. Konstrukcja odpowiedzialności solidarnej. Jedność czy wielość zobowiązań V. Relacja między odpowiedzialnością subsydiarną i solidarną VI. Treść odpowiedzialności członków stowarzyszenia zwykłego a rodzaj zobowiązania VII. Roszczenia regresowe w stowarzyszeniu zwykłym Odpowiedzialność małoletniego Odpowiedzialność nowego członka stowarzyszenia zwykłego Odpowiedzialność byłych członków stowarzyszenia zwykłego (np. rezygnacja, wykluczenie itd.) Katalog członków stowarzyszenia zwykłego (potencjalnych dłużników) ponoszących odpowiedzialność za jego zobowiązania majątkowe XII

9 10. Odpowiedzialność subsydiarna członków stowarzyszenia zwykłego a odpowiedzialność majątkiem wspólnym małżonków Odpowiedzialność stowarzyszenia zwykłego a odpowiedzialność członków stowarzyszenia zwykłego Odpowiedzialność przedstawiciela reprezentującego stowarzyszenie zwykłe i członków fakultatywnego zarządu stowarzyszenia zwykłego a następstwa prawne z tego tytułu wynikające z ustaw oraz umów I. Uwagi ogólne II. Zasady reprezentacji w zakresie umów o pracę a odpowiedzialność reprezentantów III. Umowne ograniczenie i wyłączenie prawa reprezentacji a odpowiedzialność reprezentantów Odpowiedzialność członków stowarzyszenia zwykłego a odpowiedzialność osób reprezentujących stowarzyszenie zwykłe Odpowiedzialność członków stowarzyszenia zwykłego a brak osób reprezentujących stowarzyszenie zwykłe. Postulat de lege ferenda Odpowiedzialność członka a inne stosunki prawne łączące go ze stowarzyszeniem zwykłym I. Uwagi ogólne II. Członek będący reprezentantem stowarzyszenia zwykłego (przedstawiciel ustawowy, członek zarządu) III. Członek będący pracownikiem stowarzyszenia zwykłego IV. Członek należący do organu kontrolnego stowarzyszenia zwykłego V. Członek będący wierzycielem stowarzyszenia zwykłego VI. Wnioski końcowe Odpowiedzialność członków stowarzyszenia zwykłego w procesach transformacyjnych I. Uwagi ogólne II. Odpowiedzialność członków przekształcanego stowarzyszenia zwykłego a zasada kontynuacji III. Odpowiedzialność członków przekształcanego stowarzyszenia zwykłego a przesłanka subsydiarnej odpowiedzialności i ochrona wierzycieli IV. Konkluzje Odpowiedzialność deliktowa stowarzyszenia zwykłego i członków na podstawie art. 415 i 416 KC I. Odpowiedzialność stowarzyszenia zwykłego za szkodę wyrządzoną przez jego reprezentantów XIII

10 II. Odpowiedzialność stowarzyszenia zwykłego za szkodę wyrządzoną przez jego członków niebędących reprezentantami III. Odpowiedzialność stowarzyszenia zwykłego i członka sprawcy deliktu za zobowiązanie wynikające z czynu niedozwolonego a odpowiedzialność pozostałych członków IV. Postulaty de lege ferenda Odpowiedzialność wobec wierzycieli stowarzyszenia zwykłego i członków postulaty de lege ferenda Odpowiedzialność podatkowa I. Uwagi ogólne II. Odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe stowarzyszenia zwykłego powstałe przed jego wpisem do ewidencji III. Odpowiedzialność członka zarządu za zobowiązania podatkowe stowarzyszenia zwykłego IV. Odpowiedzialność przedstawiciela reprezentującego stowarzyszenie zwykłe za zobowiązania podatkowe stowarzyszenia zwykłego V. Odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe stowarzyszenia zwykłego członka (członków) stowarzyszenia zwykłego, które nie ma zarządu VI. Odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe stowarzyszenia zwykłego małżonka członka zarządu i członka stowarzyszenia zwykłego VII. Odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe osób trzecich w przypadku rozwiązania (likwidacji) stowarzyszenia zwykłego przed wydaniem decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego VIII. Konkluzje Rozdział III. Reprezentacja a odpowiedzialność względem osób trzecich Uwagi wstępne Istota reprezentacji stowarzyszenia zwykłego I. Uwagi ogólne II. Pojęcie reprezentacji Modele reprezentacji a organy ułomnych osób prawnych w kontekście teorii organów Reprezentacja stowarzyszenia zwykłego przez przedstawiciela reprezentującego stowarzyszenie zwykłe XIV

11 I. Reprezentacja stowarzyszenia zwykłego przez przedstawiciela reprezentującego stowarzyszenie zwykłe na tle dotychczasowych rozwiązań prawnych II. Reprezentacja stowarzyszenia zwykłego przez przedstawiciela reprezentującego stowarzyszenie zwykłe na tle obecnych zmian nowelizacyjnych III. Reprezentacja stowarzyszenia zwykłego przez przedstawiciela reprezentującego stowarzyszenie zwykłe w umowach z samym sobą Reprezentacja stowarzyszenia zwykłego przez fakultatywny zarząd. 527 I. Pojęcie zarządu II. Status prawny zarządu a podmiotowość prawna stowarzyszenia zwykłego III. Status prawny zarządu a podmiotowość prawna członka zarządu IV. Kompetencje zarządu V. Wewnętrzny podział kompetencji między członkami zarządu 533 VI. Skład zarządu VII. Ustanowienie zarządu a powoływanie i odwoływanie członków zarządu VIII. Ustanowienie zarządu a instytucja pełnomocnictwa IX. Członkowie zarządu. Postulat de lege ferenda Członkowie jako reprezentanci stowarzyszenia zwykłego Reprezentacja samodzielna lub łączna stowarzyszenia zwykłego Dopuszczalność modyfikacji w sposobie reprezentacji stowarzyszenia zwykłego a skutki prawne takich regulacji względem osób trzecich I. Uwagi ogólne II. Ustawowy zakres reprezentacji a umowne ograniczenia prawa reprezentacji III. Umowna modyfikacja w sposobie reprezentacji stowarzyszenia zwykłego a skutki prawne takich regulacji względem osób trzecich Czynności zwykłego zarządu i przekraczające zakres zwykłego zarządu I. Pojęcie czynności zwykłego zarządu i przekraczających zakres zwykłego zarządu II. Katalog czynności prawnych zwykłego zarządu lub przekraczających zakres zwykłego zarządu XV

12 10. Charakter prawny wymaganej z mocy prawa zgody wszystkich członków stowarzyszenia zwykłego na czynności prawne przedstawiciela reprezentującego stowarzyszenie zwykłe albo zarządu I. Istota i ratio legis udzielenia zgody wszystkich członków stowarzyszenia zwykłego na czynności prawne przedstawiciela reprezentującego stowarzyszenie zwykłe albo zarządu II. Pełnomocnictwo do dokonania czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu Pozbawienie członka stowarzyszenia zwykłego prawa reprezentacji Odpowiedzialność byłych reprezentantów stowarzyszenia zwykłego (np. rezygnacja) Brak osób reprezentujących stowarzyszenie zwykłe a odpowiedzialność względem osób trzecich Charakter prawny reprezentacji stowarzyszenia zwykłego Reprezentacja a zdolność do czynności prawnych stowarzyszenia zwykłego. Własne stanowisko Istota prowadzenia spraw stowarzyszenia zwykłego I. Uwagi ogólne II. Pojęcie prowadzenia spraw Prowadzenie spraw stowarzyszenia zwykłego przez przedstawiciela reprezentującego stowarzyszenie zwykłe Prowadzenie spraw stowarzyszenia zwykłego przez fakultatywny zarząd I. Uwagi ogólne II. Wewnętrzny podział kompetencji pomiędzy członkami zarządu w zakresie prowadzenia spraw III. Sporne członkostwo w zarządzie stowarzyszenia zwykłego. Postulat de lege ferenda Prowadzenie spraw stowarzyszenia zwykłego i reprezentacja przez osobę trzecią Problematyka relacji między sferą zewnętrzną (reprezentacja) a wewnętrzną (prowadzenie spraw) stowarzyszenia zwykłego Zakres umocowania do reprezentacji i prowadzenia spraw przez członków i osoby trzecie a odpowiedzialność w stowarzyszeniu zwykłym I. Zakres umocowania do reprezentacji i prowadzenia spraw przez członków i osoby trzecie a odpowiedzialność w stowarzyszeniu zwykłym II. Własne stanowisko XVI

13 Konkluzje Uwagi wstępne Wnioski de lege lata Wnioski de lege ferenda Propozycja wykładni i proponowane kierunki zmian legislacyjnych w zakresie regulacji odpowiedzialności członków stowarzyszenia zwykłego. Postulaty de lege ferenda I. Propozycja wykładni regulacji odpowiedzialności członków stowarzyszenia zwykłego na wypadek jego niewypłacalności II. Proponowane kierunki zmian legislacyjnych odpowiedzialności członków stowarzyszenia zwykłego Ocena dotychczasowych rezultatów pracy Uwagi końcowe Indeks rzeczowy XVII