Wymagania na poszczególne oceny z przyrody dla klasy 5 szkoły podstawowej

Transkrypt

1 Wymagania na poszczególne oceny z przyrody dla klasy 5 szkoły podstawowej Temat z podręcznika Nr lekcji Temat lekcji Zakres treści podręcznikowych Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe 1 O czym będziemy się uczyć na lekcjach przyrody w klasie 5? analiza wstępu analiza spisu treści budowa podręcznika możliwości poszerzania wiedzy zalety płyty CD wymienia zagadnienia, z którymi zapozna się w kl. 5 poznaje wymagania na poszczególne stopnie zapoznaje się ze sposobem pracy na lekcjach przyrody poznaje strukturę płyty CD Prezentuje sposób korzystania z płyty Dział. Podstawowe właściwości i budowa materii Ruch jako zjawisko przyrodnicze. 2 Zasada działania i zastosowanie dźwigni. 3 Poznajemy inne maszyny proste. Przykłady ruchu w przyrodzie ruch jako zjawisko fizyczne dźwignia dwustronna dźwignia jednostronna blok kołowrót równia pochyła Podaje przykłady ruchu ciał nazywa urządzenia, w których budowie wykorzystano zasadę działania dźwigni podaje 1-2 przykłady wykorzystania dźwigni w życiu codziennym podaje 1-2 przykłady zastosowania poznanych maszyn prostych rozpoznaje na rysunkach, zdjęciach poznane maszyny proste rysuje schematycznie dźwignię dwustronną rysuje schematycznie dźwignię jednostronną porównuje budowę dźwigni dwustronnej i jednostronnej omawia zasadę działania dźwigni dwustronnej i jednostronnej objaśnia zasadę działania bloku opisuje budowę kołowrotu podaje przykłady zastosowania poznanych maszyn prostych we współczesnych urządzeniach technicznych 1

2 Budowa i właściwości ciał stałych, cieczy i gazów 4/5 Jakie siły działają w przyrodzie? 6 Budowa i właściwości ciał stałych. 7 Budowa i właściwości cieczy. siła przyciągania ziemskiego siła tarcia przykłady oddziaływań sprężystych, magnetycznych i elektrostatycznych właściwości fizyczne ciał budowa cząsteczkowa ciał stałych właściwości mechaniczne ciał stałych ciała bezpostaciowe i kryształy przewodnictwo cieplne ciał stałych budowa cząsteczkowa cieczy siły spójności napięcie powierzchniowe siły przylegania przewodnictwo cieplne cieczy podaje przykłady zjawisk związanych z działaniem siły przyciągania ziemskiego wskazuje w życiu codziennym przykłady oddziaływań sprężystych, magnetycznych i elektrostatycznych określa właściwości fizyczne wskazanych przez nauczyciela substancji określa właściwości mechaniczne 2-3 ciał podaje przykłady substancji dobrze i źle przewodzących ciepło wskazuje możliwości praktycznego wykorzystania właściwości przewodnictwa cieplnego omawia podstawowe właściwości cieczy porównuje właściwości fizyczne cieczy i ciał stałych podaje przykłady zjawisk świadczących o współdziałaniu siły grawitacji z siłą tarcia omawia wpływ poznanych sił na ruch ciał (R/D) podaje przykłady substancji, których właściwości fizyczne zmieniają się wraz ze zmianą stanu skupienia (R/D) wymienia, od czego zależą właściwości substancji (R/D) porównuje ułożenie cząsteczek w ciałach bezpostaciowych i kryształach wyjaśnia, od czego zależy przewodnictwo cieplne substancji wyjaśnia, jakie siły powodują powstawanie kropli deszczu nazywa siły, dzięki którym powstaje napięcie powierzchniowe wyjaśnia, kiedy powstaje menisk wklęsły, a kiedy wypukły porównuje przewodnictwo cieplne cieczy i ciał stałych 2

3 Jak zmiana temperatury wpływa na ciała stałe, ciecze i gazy? Substancje proste i złożone. 8 Budowa i właściwości gazów. 9/10 Rozszerzalność temperaturowa ciał. 11 Pierwiastki substancje proste. budowa gazów ściśliwość i rozprężliwość gazów przewodnictwo cieplne gazów rozszerzalność temperaturowa ciał występowanie zjawiska rozszerzalności ciał w życiu codziennym gęstość i masa ciał rozszerzalność cieczy przypomnienie pojęć: atom, cząsteczka pierwiastki, związki chemiczne omawia właściwości gazów podaje przykłady praktycznego wykorzystania ściśliwości i rozprężliwości gazów podaje przykłady z życia codziennego potwierdzające zjawisko rozszerzalności temperaturowej ciał wyjaśnia, dlaczego latem na jezdniach powstają koleiny podaje przykłady wykorzystania w praktyce rozszerzalności temperaturowej cieczy rysuje modele pierwiastków odróżnia na rysunkach (modelach) pierwiastki od związków chemicznych podaje przykłady pierwiastków podaje przykłady świadczące o tym, że gazy są złymi przewodnikami ciepła uzasadnia związek budowy cząsteczkowej gazów z ich właściwościami porównuje oddziaływania międzycząsteczkowe w ciałach stałych, cieczach i gazach objaśnia związek rozszerzalności temperaturowej ciał z ich budową cząsteczkową wyjaśnia, czym jest gęstość substancji wyjaśnia, dlaczego woda ma anomalną rozszerzalność temperaturową porównuje zjawiska parowania i wrzenia podaje przykłady z życia świadczące o rozszerzalności temperaturowej gazów wyjaśnia, dlaczego balony można wypełniać podgrzewanym powietrzem wyjaśnia, dlaczego pierwiastki nazywamy substancjami prostymi podaje przykłady związków chemicznych rysuje modele podanych przez nauczyciela pierwiastków i związków chemicznych (R/D) 3

4 Podsumujmy. Poznajemy mieszaniny różnych substancji. 12 Właściwości metali i niemetali. 13 Związki chemiczne substancje złożone. 14/15 Powtórzenie i sprawdzian wiadomości. 16 Co to są mieszaniny? właściwości metali przykłady zastosowań wybranych metali przykłady niemetali powstawanie związków chemicznych przykłady związków chemicznych przykłady wykorzystania związków chemicznych przez człowieka mieszanina jednorodna mieszanina niejednorodna gleba jako przykład mieszaniny stopy metali wymienia właściwości metali podaje przykłady zastosowań wybranych metali określa właściwości wskazanych przez nauczyciela metali podaje przykłady niemetali będących ciałami stałymi i gazami rysuje model cząsteczki wody podaje dwa zastosowania dwutlenku węgla wymienia 3-4 związki chemiczne występujące w przyrodzie wykonuje doświadczenie zgodnie z instrukcją zapisuje obserwacje wyjaśnia, dlaczego gleba jest mieszaniną niejednorodną wymienia 2-3 przedmioty wykonane z mosiądzu, brązu odróżnia mieszaninę jednorodną od niejednorodnej (na podstawie obserwacji) wymienia zastosowania metali o największej ciągliwości i kowalności podaje przykłady metali o różnej twardości porównuje wybrane właściwości pierwiastków i związku chemicznego, który z nich powstał (D/W) wyjaśnia, dlaczego dwutlenek węgla jest używany do wypełniania gaśnic wyjaśnia, dlaczego związki chemiczne to substancje złożone podaje inne niż w doświadczeniu przykłady mieszanin jednorodnych i niejednorodnych wyjaśnia, popierając przykładami, że woda może być przykładem mieszaniny jednorodnej i niejednorodnej projektuje doświadczenie potwierdzające, że woda rzeczna jest mieszaniną niejednorodną (D/W) wyjaśnia, dlaczego w praktyce 4

5 Powietrze przykład mieszaniny jednorodnej. Udział tlenu w niektórych przemianach chemicznych. 17 Sposoby rozdzielania mieszanin. 18 Powietrze przykład mieszaniny jednorodnej. 19 Na czym polega utlenianie i spalanie? sposoby rozdzielania mieszanin niejednorodnych sposoby rozdzielania mieszanin jednorodnych skład powietrza rola powietrza w przyrodzie utlenianie spalanie korozja sposoby zapobiegania korozji rozdziela składniki 2-3 mieszanin niejednorodnych (groch-piasek, spinacze-siarka, trociny-piasek) omawia, jak można rozdzielić mieszaninę soli z wodą wyjaśnia, dlaczego powietrze jest przykładem mieszaniny jednorodnej omawia właściwości fizyczne powietrza podaje przykłady świadczące o istnieniu powietrza wyjaśnia, dlaczego powietrze jest niezbędne do oddychania i spalania podaje przykłady spalania określa cechy spalania wymienia sposoby zapobiegania korozji częściej używa się stopów niż czystych metali uwzględniając różne właściwości ciał tworzących mieszaninę jednorodną, proponuje sposób rozdzielenia jej składników (R/D) wyjaśnia, wykorzystując informacje o właściwościach substancji, na czym polega odparowanie wskazuje inne sposoby rozdzielania mieszanin jednorodnych (D/W) wymienia, do czego niezbędne jest powietrze za pomocą rysunku schematycznego przedstawia ruch powietrza w pomieszczeniu wyjaśnia różnice między utlenianiem a spalaniem wyjaśnia, dlaczego niektóre przedmioty pokrywają się rdzą wymienia przykłady skutków korozji (R/D) 5

6 Jak powstaje wodny roztwór? Podsumujmy. 20 Procesy utleniania w przyrodzie. 21 Poznajemy roztwory wodne. 22 Znaczenie roztworów wodnych w przyrodzie. 23/24 Powtórzenie i sprawdzian wiadomości. utlenianie biologiczne gnicie rola roślin w regulacji ilości dwutlenku węgla w powietrzu rozpuszczalnik i substancja rozpuszczona czynniki przyspieszające rozpuszczanie sposoby oddzielania rozpuszczalnika od substancji rozpuszczonej krystalizacja woda jako rozpuszczalnik ciał stałych, cieczy i gazów przykłady roztworów wodnych w przyrodzie wymienia procesy życiowe, do których organizm wykorzystuje energię podaje przykłady pokarmów wysokoenergetycznych wyjaśnia, jaką rolę pełnią rośliny w regulacji ilości dwutlenku węgla w powietrzu sporządza roztwór według instrukcji nazywa czynniki przyspieszające proces rozpuszczania hoduje kryształy soli wyjaśnia, jakie znaczenie dla istot żywych ma fakt, że w wodzie rozpuszczony jest tlen Dział. Krainy Polski i ich roślinność. Polska nasza Ojczyzna wyjaśnia, na czym polega utlenianie w komórkach (R/D) uzasadnia, że gnicie jest przykładem utleniania podaje przykłady pozytywnego znaczenia procesów gnicia (R/D) poprawnie operuje pojęciami: rozpuszczalnik, substancja rozpuszczona wyjaśnia, na czym polega krystalizacja wyjaśnia, dlaczego podwyższona temperatura przyspiesza rozpuszczanie wskazuje pozytywne i nega-tywne aspekty faktu, że woda jest rozpuszczalnikiem dowodzi, że nie wszystkie roztwory wodne są przyjazne dla środowiska Położenie 25/26 Położenie położenie Polski wskazuje Polskę na mapie wyjaśnia, co to jest podział 6

7 Polski, jej sąsiedzi i podział administracyjny. Ukształtowanie powierzchni i główne krainy Polski. Polski, jej sąsiedzi i podział administracyjny. 27 W jaki sposób lądolód rzeźbił powierzchnię Polski? 28 Charakterystyczne cechy rzeźby terenu Polski. sąsiedzi podział administracyjny władze samorządowe przykłady działania sił zewnętrznych i wewnętrznych na terenie Polski epoka lodowcowa elementy krajobrazu polodowcowego pasowy układ krain geograficznych czytanie mapy Europy wymienia państwa graniczące z Polską nazywa województwo, powiat, gminę, w której mieszka nazywa siłę zewnętrzną, która wywarła największy wpływ na rzeźbę terenu Polski pokazuje na schemacie elementy krajobrazu polodowcowego wskazuje na mapie główne pasy ukształtowania powierzchni Polski odczytuje z mapy nazwy głównych krain geograficznych Polski administracyjny wskazuje na mapie województwa, powiaty wyjaśnia sposób zarządzania w województwach, powiatach, gminach charakteryzuje epokę lodowcową opisuje poszczególne elementy krajobrazu polodowcowego (R/D) wskazuje na mapie jeziora rynnowe wyjaśnia, dlaczego rzeźba powierzchni Polski ma charakter pasowy charakteryzuje poszczególne pasy krajobrazowe (R/D) odczytuje na mapie nazwy i wysokości największych wzniesień Gleby i lasy Polski. 29 Na jakich glebach rosną bory iglaste?. 30 Na jakich glebach rosną lasy żyzność gleb charakterystyka borów sosnowych, świerkowych i jodłowych charakterystyka grądów czarnoziemy i mady wyjaśnia, od czego zależy żyzność gleb rozpoznaje typy lasów iglastych rozpoznaje drzewa iglaste rozpoznaje drzewa liściaste tworzące grądy wskazuje na mapie obszary charakteryzuje poszczególne rodzaje gleb (R/D) charakteryzuje bór sosnowy porównuje runo borów sosnowych i świerkowych wskazuje związek między rodzajem gleby a typem lasu charakteryzuje grądy (R/D) opisuje czarnoziemy i mady (R/D) charakteryzuje lasy łęgowe (R/D) 7

8 Wody powierzchniowe Polski. liściaste? 31 Rozmieszczenie lasów w Polsce. 32 Charakteryzujemy las w najbliższej okolicy. 33 Poznajemy rzeki Polski. rzeczne łęgi lasy bukowe wykorzystanie drewna ubytki w zalesieniu rozmieszczenie lasów zanieczyszczenie i ochrona lasów rzeki główne dopływy dział wód Wisła i Odra występowania żyznych gleb opisuje las w najbliższej okolicy odczytuje z mapy nazwy kilku obszarów leśnych wyjaśnia, dlaczego korzystniejsze jest sadzenie lasów mieszanych (wielogatunkowych) rozpozna 3-4 szkodniki leśne określa typ lasu w najbliższej okolicy rozpoznaje drzewa iglaste i liściaste występujące w lesie wskazuje na mapie rzekę główną i dopływy odczytuje nazwy głównych rzek pokazuje na mapie rzekę, nad którą położona jest miejscowość, w której mieszka charakteryzuje lasy bukowe (R/D) wymienia czynniki, które wpłynęły na zmniejszenie się obszarów leśnych wyjaśnia, dlaczego na obszarach uprzemysłowionych giną lasy wyjaśnia, dlaczego drzewa iglaste są mniej odporne na zanieczyszczenia określa, w jaki sposób człowiek oddziałuje na las w najbliższej okolicy (R/D) na podstawie roślinności określa typ gleby wskazuje na mapie dorzecze, dział wodny pokazuje na mapie kanały wyjaśnia, w jakim celu powstały kanały opisuje bieg Wisły i Odry od źródeł do ujścia, posługując się poznaną terminologią 34 Jeziora i bagna w Polsce. typy jezior rozmieszczenie jezior bagna pokazuje na mapie największe jeziora odróżnia jeziora od stawów wskazuje na mapie obszary bagienne wymienia typy jezior w Polsce charakteryzuje poszczególne typy jezior (R/D) wyjaśnia, dlaczego na obszarach wcześniejszych zlodowaceń występuje mniej jezior 8

9 Podsumujmy. Wędrujemy po Pojezierzu Mazurskim. Poznajemy warunki życia w jeziorze. 35/36 Powtórzenie i sprawdzian wiadomości. 37/38 Wędrujemy po Pojezierzu Mazurskim. 39 Jakie czynniki umożliwiają życie w jeziorze? 40 Dlaczego szybkość czynności życiowych zależy od temperatury? Dział. Pojezierze Mazurskie słodkowodne środowisko życia szlak jezior mazurskich osobliwości przyrody światło sole mineralne dwutlenek węgla tlen rozkład temperatur w jeziorze w różnych porach roku mieszanie się wody w jeziorze wskazuje na mapie Pojezierze Mazurskie odczytuje nazwy jezior odszukuje na mapie szlak opisany w podręczniku wymienia czynniki niezbędne do życia roślin wodnych wskazuje źródła pochodzenia dwutlenku węgla zawartego w wodzie wskazuje różnice między środowiskiem lądowym a wodnym wyjaśnia, dlaczego w wodzie występują mniejsze wahania temperatury niż w powietrzu odczytuje ze schematu temperaturę wody w jeziorze w poszcze-gólnych porach roku charakteryzuje osobliwości przyrodnicze, które można spotkać podczas wędrówki po Pojezierzu Mazurskim wyjaśnia zasadność utworzenia obszarów chronionych na Pojezierzu Mazurskim (R/D) wyjaśnia związek przenikania światła z występowaniem roślin w jeziorze wyjaśnia, od czego zależy ilość światła i głębokość, na jaką ono dociera określa źródła pochodzenia soli mineralnych, tlenu i dwutlenku węgla zawartych w wodzie (R/D) analizuje rozkład temperatur w wodzie w poszczególnych porach roku wyjaśnia, dlaczego woda w jeziorze nigdy nie zamarza wyjaśnia, dlaczego wiosną następuje mieszanie się wody w zbiorniku wyjaśnia związek między tworzeniem się lodu na powierzchni jeziora 9

10 Jak rośliny przystosowały się do życia w wodzie? Roślinność naszych jezior. Wodne rośliny jednokomórkowe. Podsumujmy. 41/42 Jak rośliny przystosowały się do życia w wodzie? 43/44 Poznajemy roślinność naszych jezior. 45/46 Poznajemy wodne rośliny jednokomórkowe. 47/48 Powtórzenie i sprawdzian cechy budowy zewnętrznej korzeni, łodyg, liści będące wynikiem przystosowania rodzaje liści cechy budowy wewnętrznej będące wynikiem przystosowania sposoby rozmnażania roślin wodnych strefy roślinności wodnej charakterystyka strefy przybrzeżnej charakterystyka otwartej toni wodnej budowa komórki roślinnej przedstawiciele glonów jednokomórkowych wyjaśnia, dlaczego łodygi roślin wodnych są elastyczne i wytrzymałe na rozerwanie wymienia 2-3 cechy budowy rośliny będące wynikiem przystosowania do życia w wodzie nazywa strefy roślinności wodnej w jeziorze wymienia po 2-3 gatunki roślin występujące w każdej ze stref rysuje komórkę roślinną nazywa elementy komórki wymienia substancje niezbędne do wytwarzania pokarmu przez rośliny wyjaśnia termin: rośliny jednokomórkowe obserwuje pod mikroskopem glon jednokomórkowy a trwaniem w nim życia charakteryzuje rodzaje liści występujących u roślin wodnych wyjaśnia rolę komór powietrznych znajdujących się w liściach i łodygach charakteryzuje sposoby rozmnażania roślin wodnych dowodzi, że sposób rozmnażania jest jedną z cech będących przystosowaniem do środowiska charakteryzuje warunki panujące w strefie przybrzeżnej rozpoznaje rośliny strefy przybrzeżnej klasyfikuje rośliny na: wynurzone, o liściach pływających, o liściach zanurzonych podaje przykłady ww. roślin charakteryzuje rolę poszczególnych organelli komórkowych (R/D) opisuje przebieg fotosyntezy opisuje budowę okrzemki porównuje budowę glonu z budową komórki roślinnej dowodzi, że glony są roślinami 10

11 Rzeźbiarze wybrzeża morskiego. Warunki życia w Morzu Bałtyckim. Wielokomór kowe glony morskie zielenice, brunatnice, wiadomości. 49 W jaki sposób fale i prądy morskie rzeźbią krajobraz wybrzeża? 50 Pogoda nad morzem. 51/52 Jakie warunki panują w Morzu Bałtyckim? 53/54 Poznajemy wielokomórkowe glony morskie. Dział. Morze Bałtyckie słonowodne środowisko życia wybrzeże niskie wybrzeże wysokie powstawanie mierzei, zalewów i jezior przybrzeżnych działalność Wisły bryza morska i lądowa powstawanie bryzy rzeki uchodzące do Morza Bałtyckiego linia brzegowa zasolenie rośliny słonowodne i słodkowodne cechy plechowców związek rozmieszczenia glonów z przenikaniem opisuje wybrzeże niskie i wysokie pokazuje na mapie mierzeję, jezioro przybrzeżne pokazuje na mapie ujście Odry i Wisły wymienia charakterystyczne cechy klimatu panującego nad morzem pokazuje na mapie Morze Bałtyckie odczytuje nazwy państw leżących nad Morzem Bałtyckim wskazuje na mapie rzeki wpadające do Morza Bałtyckiego odczytuje nazwy 3-4 największych rzek wyjaśnia, dlaczego najwięcej organizmów żywych występuje w wodach przybrzeżnych wyjaśnia, co nazywamy plechą na podstawie ilustracji omawia rozmiesz-czenie glonów morskich rozpoznaje morszczyn pęcherzykowaty charakteryzuje działalność fal na wybrzeżach niskim i wysokim wyjaśnia, dlaczego wybrzeże wysokie się cofa opisuje rolę prądów morskich w powstawaniu mierzei i jezior przybrzeżnych (R/D) omawia rolę Wisły w powstawaniu Żuław wyjaśnia, jak powstaje bryza wyjaśnia, dlaczego bryza w nocy wieje od lądu ku morzu, a w dzień odwrotnie wyjaśnia, dlaczego Morze Bałtyckie nazywane jest morzem śródziemnym porównuje północne i południowe wybrzeża Morza Bałtyckiego wyjaśnia, dlaczego Morze Bałtyckie jest bardzo słabo zasolone opisuje związek zasolenia wód z występowaniem roślinności (D/W) opisuje rozmieszczenie glonów w morzu wyjaśnia związek między rozmieszczeniem glonów morskich a przenikaniem światła 11

12 krasnorosty. Rozmnażanie się glonów. Znaczenie glonów w przyrodzie i gospodarce człowieka. Podsumujmy. Rośliny zdobywają ląd. Mchy jedne z pierwszych roślin 55 W jaki sposób rozmnażają się glony? 56 Znaczenie glonów w przyrodzie i gospodarce człowieka. 57/58 Powtórzenie i sprawdzian wiadomości. 59 W jaki sposób rośliny przystosowały się do życia na lądzie? 60 Poznajemy budowę i środowisko mchu światła elementy budowy morszczyna pęcherzykowatego sposoby bezpłciowego rozmnażania glonów czynniki sprzyjające rozmnażaniu się glonów przez fragmentację plech rola glonów w przyrodzie, medycynie i gospodarce człowieka cechy budowy roślin będące przystosowaniem do życia na lądzie występowanie mchów budowa morfologiczna mchów opisuje plechę morszczynu wymienia sposoby bezpłciowego rozmnażania glonów rysuje schemat podziału komórki wymienia po 2 przykłady roli glonów w przyrodzie, medycynie, gospodarce człowieka Dział. Rośliny lądowe podaje przykłady roślin lądowych wymienia 3-4 przystosowania roślin do życia na lądzie wymienia obszary występowania mchów rysuje mech płonnik wskazuje chwytniki, łodyżkę, porównuje warunki życia w jeziorze i w morzu (R/D) opisuje sposób rozmnażania poznanych glonów wymienia czynniki sprzyjające rozprzestrzenianiu się glonów (R/D) charakteryzuje sposoby rozmnażania bezpłciowego glonów charakteryzuje rolę glonów w przyrodzie i gospodarce człowieka (R/D) wyjaśnia, jaką rolę mogą odegrać glony w likwidacji problemu głodu uzasadnia konieczność wykształcenia przez rośliny poszczególnych przystosowań (R/D) wyjaśnia, dlaczego środowisko wodne jest bardziej przyjazne dla żyjących w nim roślin (R/D) opisuje budowę mchu uzasadnia, że mchy są najprostszymi roślinami lądowymi 12

13 lądowych. płonnika. zarodnię 61 Jaką rolę odgrywają mchy w przyrodzie i w gospodarce człowieka? znaczenie mchów w przyrodzie i w gospodarce człowieka Rośliny nasienne nowa jakość w świecie roślin. 62 Jak rośliny nasienne przystosowały się do życia na lądzie? 63 Poznajemy rośliny nagonasienne i okrytonasienne. 64 Budowa i rola korzenia roślin nasiennych. 65 Poznajemy budowę łodygi. rola nasion cechy suchorośli rośliny gruboszowate cechy roślin nagonasiennych przykłady tych roślin cechy roślin okrytonasiennych morfologia rośliny nasiennej rola korzenia systemy korzeniowe strefy korzenia pędy nadziemne i podziemne rola łodygi typy łodyg rozpoznaje mech torfowiec określa rolę mchów w zbiorowiskach leśnych podaje przykłady wykorzystania torfu rozpoznaje nasiona wybranych roślin charakteryzuje rolę nasion wymienia rośliny należące do nagonasiennych rozpoznaje 3-4 rośliny szpilkowe wymienia 3-4 rośliny należące do okrytonasiennych nazywa części rośliny nasiennej określa rolę korzenia rozpoznaje typy systemów korzeniowych wymienia przykłady roślin mających korzenie spichrzowe określa rolę łodygi rozpoznaje typy łodyg opisuje budowę liści mchu torfowca wyjaśnia związek budowy liści z magazynowaniem wody przez mech torfowiec odróżnia rośliny nasienne od zarodnikowych charakteryzuje suchorośla charakteryzuje gruboszowate wskazuje związek budowy wybranych grup roślin z przystosowaniem do środowiska wyjaśnia termin: nagonasienne rozróżnia szyszki drzew iglastych wyjaśnia, dlaczego pod jodłą nie znajdujemy szyszek charakteryzuje rośliny nagonasienne wyjaśnia termin: okrytonasienne porównuje system palowy i wiązkowy opisuje budowę zewnętrzną korzenia podaje przykłady modyfikacji korzeni wymienia rodzaje pędów podziemnych rozpoznaje kształty łodyg charakteryzuje modyfikacje łodyg 13

14 Jak zbudowana jest roślina nasienna? Podsumuj- 66 Budowa i rola liści. 67 Jak zbudowany jest kwiat rośliny nasiennej? 68 Rodzaje owoców. 69 Budowa i rola nasion. 70/71 Powtórzenie morfologia liścia liście pojedyncze i złożone kształty blaszek liściowych rozmieszczenie liści na łodydze elementy budowy kwiatu przykłady kwiatów kwiatostany budowa pręcika i słupka klasyfikacja owoców przykłady owoców przystosowania owoców do rozsiewania budowa nasienia warunki kiełkowania opisuje budowę zewnętrzną liścia wymienia funkcje liścia podaje przykłady roślin o liściach prostych i złożonych nazywa części kwiatu wskazuje poszczególne elementy kwiatu (na modelu, planszy itp.) odróżnia kwiat od kwiatostanu klasyfikuje owoce na suche i mięsiste podaje przykłady ww. owoców wymienia przystosowania owoców do rozsiewania wyjaśnia, dlaczego nie należy spożywać nieznanych sobie owoców poprawnie stosuje określenia: owoc, nasienie określa warunki niezbędne do kiełkowania nasion określa rolę aparatów szparkowych uzasadnia, dlaczego u roślin wodnych aparaty szparkowe znajdują się na górnej stronie liścia rozpoznaje kształty blaszek liściowych (R/D) rozpoznaje typy ulistnienia (R/D) charakteryzuje rolę poszczególnych elementów kwiatu rozpoznaje typy kwiatostanów wskazuje związek budowy kwiatu ze sposobem zapylania roślin opisuje budowę pręcika i słupka wyjaśnia pojęcia: zapylenie i zapłodnienie wyjaśnia, w jaki sposób powstaje owoc nazywa poszczególne typy owoców (R/D) przyporządkowuje typ owocu do konkretnej rośliny (R/D) charakteryzuje przystosowania owoców do różnych sposobów rozsiewania opisuje budowę nasienia zaplanuje doświadczenie, które pozwoli określić warunki kiełkowania nasion wyjaśnia, na czym polega proces kiełkowania 14

15 my. i sprawdzian wiadomości. Dział. Krajobrazy nizin Pobrzeża. Niziny środkowopolskie. 72/73 Poznajemy krajobraz pobrzeży. 74 Poznajemy Nizinę Śląską. 75 Charakterystyka nizin Wielkopolskiej i Mazowieckiej. 76 Charakterystyczne cechy Polesia i Niziny Podlaskiej. położenie pobrzeży główne miasta zajęcia ludności działalność lądolodu skandynawskiego charakterystyka Niziny Śląskiej (miasta, rzeki, klimat, gleby) położenie nizin Wielkopolskiej i Mazowieckiej główne miasta formy terenu charakterystyczne cechy krajobrazu Polesia klimat Niziny Podlaskiej działalność człowieka na Polesiu i Nizinie Podlaskiej wskazuje na mapie pas pobrzeży wymienia główne miasta pobrzeży wskazuje na mapie jeziora: Gardno, Łebsko wymienia parki narodowe położone na pobrzeżach pokazuje pas nizin na mapie Polski nazywa najważniejsze niziny wskazuje najważniejsze miasta Niziny Śląskiej opisuje klimat Niziny Śląskiej pokazuje na mapie Niziny: Wielkopolską i Mazowiecką nazywa najważniejsze miasta tych nizin wskazuje na mapie Polesie i Nizinę Podlaską opisuje klimat Niziny Podlaskiej wskazuje główne miasta Polesia i Niziny Podlaskiej wymienia główne miasta na pobrzeżach charakteryzuje Woliński Park Narodowy opisuje atrakcje turystyczne pobrzeży (R/D) wyjaśnia, jak powstały wydmy opisuje krajobraz nizin wskazuje na mapie kotliny i wysoczyzny wskazuje miejsca występowania rud miedzi i srebra na Nizinie Śląskiej opisuje warunki rozwoju rolnictwa na Nizinie Śląskiej wyjaśnia, dlaczego Nizina Wielkopolska jest obszarem bardzo słabo zalesionym charakteryzuje ukształtowanie terenu (formy rzeźby) Niziny Mazowieckiej wyjaśnia pochodzenie jezior na Polesiu Lubelskim wyjaśnia, dlaczego Polesie jest krainą słabo przekształconą przez człowieka wymienia charakterystyczne cechy krajobrazu Niziny Podlaskiej (R/D) 15

16 Puszcza Białowieska pierwotny obszar leśny. Budowa i różnorodność grzybów. 77 Poznajemy Puszczę Białowieską. 78 Jakie współzależności występują w lesie? 79/80 Poznajemy budowę grzybów. 81 Poznajemy grzyby jadalne i trujące. położenie Puszczy Białowieskiej powstanie Białowieskiego Parku Narodowego walory Białowieskiego Parku Narodowego warstwowa budowa lasu oddziaływania w lesie charakterystyczne cechy budowy grzybów budowa grzybów kapeluszowych gatunki grzybów trujących gatunki grzybów jadalnych zasady grzybobrania objawy zatruć wskazuje na mapie Białowieski Park Narodowy wymienia nazwy organizmów chronionych w Białowieskim Parku Narodowym omawia zasady zachowania na terenie parku narodowego nazywa warstwy lasu podaje przykłady organizmów występujących w poszczególnych warstwach wskazuje przykłady konkurencji między roślinami rysuje grzyb kapeluszowy nazywa części grzyba wyjaśnia, dlaczego nie należy spożywać pokarmów, na których pojawiła się pleśń wyjaśnia, dlaczego należy zbierać tylko te grzyby, które dobrze znamy rozpoznaje gatunki jadalne odróżnia gatunki jadalne od trujących wyjaśnia, dlaczego Puszcza Białowieska przetrwała do naszych czasów opisuje charakterystyczne cechy krajobrazu Puszczy Białowieskiej (R/D) charakteryzuje oddziaływania pomiędzy poszczególnymi warstwami w lesie wyjaśnia, jaką rolę w lesie pełnią mikroorganizmy wyjaśnia, dlaczego las żywi się sam wyjaśnia, dlaczego grzyby stanowią odrębną grupę organizmów charakteryzuje kształty owocników omawia sposób odżywiania się grzybów omawia sposoby rozmnażania się grzybów omawia pozytywną i negatywną rolę grzybów wymienia cechy budowy morfologicznej ułatwiające rozpoznawanie grzybów wymienia objawy świadczące o zatruciu grzybami Bliscy 82 Poznajemy części ciała paproci nazywa części ciała paproci opisuje kształty blaszek liściowych u 16

17 krewni olbrzymów sprzed milionów lat. Podsumujmy. paprocie. 83 Skrzypy i widłaki. 84/85 Powtórzenie i sprawdzian wiadomości. położenie zarodni paprocie chronione środowisko skrzypów morfologia skrzypu pędy wiosenne i letnie rola w tworzeniu węgla odszukuje zarodnie na liściu paproci wymienia nazwy paproci chronionych odróżnia skrzyp od innych roślin odróżnia widłak od innych roślin wyjaśnia, jaką rolę odegrały paprotniki w tworzeniu pokładów węgla paproci określa położenie zarodni wymienia miejsca występowania skrzypów rozpoznaje pędy wiosenne skrzypu charakteryzuje rolę pędów wiosennych i letnich uzasadnia nazwę rośliny zarodnikowe Dział. Krajobrazy wyżyn Wyżyna Śląska. Wyżyna Krakowsko- -Częstochowska kraina białych skał. 86 Wyżyna Śląska. 87/88 Dlaczego Wyżyna Krakowsko- -Częstochowska jest krainą położenie Wyżyny Śląskiej działalność człowieka skutki działalności człowieka położenie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej zjawiska krasowe zróżnicowanie roślinności na wskazuje na mapie położenie Wyżyny Śląskiej opisuje działania człowieka na Wyżynie Śląskiej wskazuje główne miasta Wyżyny Śląskiej wskazuje na mapie Wyżynę Krakowsko- -Częstochowską podaje przykłady osobliwości znajdujących się na Wyżynie Krakowsko- wyjaśnia, dlaczego wycięto lasy porastające Wyżynę Śląską podaje przykłady zniszczenia środowiska na Wyżynie Śląskiej omawia wpływ zniszczonego środowiska na zdrowie mieszkańców wymienia zastosowania węgla kamiennego wyjaśnia, w jaki sposób powstał krajobraz krasowy wymienia elementy krajobrazu krasowego opisuje występowanie i znaczenie wapnia 17

18 Wyżyna Lubelska. Podsumujmy. białych skał? 89 Rolniczy krajobraz Wyżyny Lubelskiej. 90 Powtórzenie wiadomości. Wyżynie Krakowsko- -Częstochowskiej położenie Wyżyny Lubelskiej krajobraz Wyżyny Lubelskiej warunki rozwoju rolnictwa -Częstochowskiej wskazuje na mapie Wyżynę Lubelską omawia najbardziej charakterystyczne cechy krajobrazu Wyżyny Lubelskiej wskazuje główne miasta Wyżyny Lubelskiej opisuje roślinność Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej (R/D) charakteryzuje krajobraz Wyżyny Lubelskiej charakteryzuje gleby Wyżyny Lubelskiej wymienia uprawy występujące na Wyżynie Lubelskiej Dział. Krajobrazy gór Góry Świętokrzyskie kraina gołoborzy. Sudety góry o osobliwych formach skalnych. Tatry kraina lasów reglowych, kosodrze- 91 Góry Świętokrzyskie kraina gołoborzy. 92 Poznajemy Sudety. 93/94 Tatry najwyższy masyw górski w Polsce. charakterystyczne cechy krajobrazu Gór Świętokrzyskich złoża mineralne lasy przyczyny wymierania jodeł położenie Kotliny Jeleniogórskiej uzdrowiska Karkonosze przyczyny obumierania lasów Tatry Wysokie krajobraz wysokogórski Tatry Zachodnie wskazuje na mapie Góry Świętokrzyskie opisuje zajęcia mieszkańców Gór Świętokrzyskich wyjaśnia przyczyny zniszczenia lasów wskazuje na mapie Sudety wyjaśnia pojęcie: kotlina pokazuje na mapie Kotlinę Jeleniogórską nazywa najwyższy szczyt Karkonoszy pokazuje na mapie Tatry pokazuje na mapie Rysy wymienia charakterystyczne cechy krajobrazu wysokogórskiego wyjaśnia, dlaczego Góry Świętokrzyskie są pasmami niewysokich wzniesień wyjaśnia, w jaki sposób powstały gołoborza podaje przykłady zjawisk krasowych w Górach Świętokrzyskich pokazuje na mapie pasma górskie otaczające Kotlinę Jeleniogórską pokazuje na mapie miasta uzdrowiskowe opisuje krajobraz Karkonoszy (R/D) wyjaśnia, dlaczego w Sudetach obumierają lasy (R/D) omawia budowę Tatr opisuje krajobraz Tatr Wysokich (R/D) poprawnie operuje terminami: turnie, granie, żleby, stożki piargowe 18

19 winy, hal i turni. Pogoda i roślinność Tatr. 95/96 Pogoda i roślinność Tatr. Porosty. 97 Poznajemy porosty. Podsumujmy. Klasyfikacja świata roślin i jej znaczenie. 98/99 Powtórzenie i sprawdzian wiadomości. 100 Klasyfikacja świata roślin i jej znaczenie. charakterystyczne cechy pogody tatrzańskiej piętra roślinne związek rozmieszczenia roślinności z położeniem stoku budowa porostu organizmy symbiotyczne znaczenie porostów Karol Linneusz nazwy gatunkowe i rodzajowe klasyfikacja jądrowych wymienia najważniejsze cechy pogody tatrzańskiej nazywa piętra roślinne w Tatrach nazywa sosnę chronioną w Tatrach wymienia miejsca występowania porostów nazywa organizmy tworzące porost omawia znaczenie porostów omawia zasługi Karola Linneusza poprawnie zapisuje podane nazwy gatunkowe wymienia charakterystyczne cechy roślin porównuje Tatry Wysokie z Tatrami Zachodnimi (R/D) nazywa kotliny tatrzańskie oblicza wartość temperatury na podanych wysokościach charakteryzuje piętra roślinne w Tatrach (R/D) opisuje przystosowania roślin ułatwiające im życie w surowym klimacie wyjaśnia, jakie korzyści czerpią grzyb i glon ze współżycia w plesze porostu (R/D) klasyfikuje porosty charakteryzuje porosty występujące w najbliższej okolicy (R/D) określa czystość środowiska na podstawie skali porostowej wyjaśnia, dlaczego system opracowany przez K. Linneusza nazywamy sztucznym charakteryzuje grzyby, rośliny podaje przykłady organizmów należących do poszczególnych podkrólestw klasyfikuje poznane organizmy 19