EUROPEJSKI KODEKS POSTĘPOWANIA W ZAKRESIE ROZLICZEŃ I ROZRACHUNKÓW 7 LISTOPADA 2006 R.

Transkrypt

1 EUROPEJSKI KODEKS POSTĘPOWANIA W ZAKRESIE ROZLICZEŃ I ROZRACHUNKÓW 7 LISTOPADA 2006 R. I. Uwagi wstępne 1. Organizacje-sygnatariusze (dalej Organizacje ) świadczą usługi w zakresie realizacji transakcji i/lub usług potransakcyjnych. Wspólnym celem Organizacji-sygnatariuszy niniejszego Kodeksu jest utworzenie silnego europejskiego rynku kapitałowego i zapewnienie inwestorom wyboru w zakresie zawierania transakcji wszelkimi europejskimi papierami wartościowymi, zarówno krajowymi jak i zagranicznymi, w ramach jednolitego, spójnego, efektywnego systemu europejskiego. Ogólnym celem jest zapewnienie uczestnikom rynku swobody wyboru preferowanego usługodawcy odrębnie na każdym poziomie łańcucha transakcji (realizacja transakcji, rozliczenie, rozrachunek) oraz odejście od koncepcji transakcji ponadgranicznych w obrotach między Państwami Członkowskimi Unii Europejskiej. Organizacje są reprezentowane przez Europejską Federację Giełd (FESE), Europejskie Stowarzyszenie Izb Rozliczeniowych (EACH) oraz Europejskie Stowarzyszenie Depozytów Papierów Wartościowych (ESCDA). 2. Organizacje kierują się celem większej efektywności i integracji w Europie. W tym celu zobowiązują się przestrzegać niniejszego Kodeksu Postępowania (dalej Kodeks ) na zasadzie dobrowolnie podjętych zobowiązań, a także przestrzegać szeregu zasad dotyczących świadczenia usług potransakcyjnych w zakresie obrotu akcjami. Niektóre Organizacje przyjmują do wiadomości, że przed podpisaniem Kodeksu i wdrożeniem niektórych z jego zasad muszą uzyskać zgodę organów nadzoru. 3. Dążąc do wspomnianych celów, Organizacje z zadowoleniem przyjmują przejrzystość cen, swobodę wyboru dla podmiotów dokonujących transakcji, poszerzenie otwartego i przejrzystego dostępu do usług potransakcyjnych w celu zapewnienia większej interoperacyjności. Ponadto po podpisaniu niniejszego Kodeksu Organizacje przewidują powołanie wspólnego biura projektu wspierającego Organizacje we wdrażaniu Kodeksu. 4. Organizacje przyjmują do wiadomości, że Komisja rozważa zaproponowanie Organizacjom dalszego poszerzenia Kodeksu po jego wejściu w życie. Organizacje rozważą wówczas możliwość poszerzenia podejścia opartego na samoregulacji na inne kategorie aktywów oraz usługodawców, jak również odmienne postanowienia Kodeksu mogące mieć zastosowanie do takich kategorii aktywów i usługodawców. Przegląd taki nastąpi w okresie wdrażania Dyrektywy w sprawie rynków instrumentów finansowych (MiFID). Przed takim przeglądem Organizacje mogą wedle własnego wyboru stosować całość bądź część postanowień Kodeksu do innych instrumentów. Organizacje gotowe są rozpocząć stopniowe wdrażanie niniejszego Kodeksu Postępowania w następującym trybie: Zastosowanie przejrzystości cen zgodnie z zasadami określonymi w Części III w terminie 31 grudnia 2006 r.

2 Wprowadzenie warunków dostępu i interoperacyjności w terminie 30 czerwca 2007 r. zgodnie z zasadami określonymi w Części IV. Rozdzielenie usług i wprowadzenie wydzielonej księgowości zgodnie z zasadami określonymi w Części V od 1 stycznia 2008 r. 5. Organizacje podzielają cele niniejszego Kodeksu wraz z Komisją Europejską, Europejskim Systemem Banków Centralnych (ESCB) i innymi krajowymi bankami centralnymi, Komitetem Europejskich Regulatorów Rynku Papierów Wartościowych (CESR), krajowymi władzami i organami nadzoru oraz uczestnikami rynku. Organizacje są przekonane o konieczności podjęcia wspólnych działań na rzecz osiągnięcia celów określonych w Kodeksie. W celu ich osiągnięcia podjęto już szereg inicjatyw. Organizacje przyjmują do wiadomości, że Komisja jest zaznajomiona z inicjatywą TARGET2- Securities i dokona analizy jej wpływu na Kodeks. W imieniu Komisji Europejskiej Grupa Giovanniniego wskazała 15 barier technicznych, prawnych i podatkowych będących głównym powodem obecnych słabości i fragmentacji europejskich rynków kapitałowych. Do wskazania tych barier znacznie przyczynił się sam sektor w ramach procesu konsultacji rozpoczętego przez Komisję Europejską w 2002 r., zaś Organizacje aktywnie uczestniczą w ich przezwyciężaniu. Podkreślają również, że warunkiem wprowadzenia pełnej interoperacyjności w świadczeniu ponadgranicznych usług potransakcyjnych jest eliminacja pozostałych barier wskazanych przez Grupę Giovanniniego. Dlatego też apelują do władz europejskich i krajowych o dalsze prace na rzecz eliminacji barier prawnych i podatkowych oraz wspieranie konwergencji nadzorczej w celu pełnego wykorzystania potencjału, jaki niesie niniejszy Kodeks. II. III. Cele Zakres zastosowania Kodeksu Postępowania 6. Niniejszy Kodeks stanowi dobrowolne zobowiązanie Organizacjisygnatariuszy. Obejmuje on usługi potransakcyjne w obszarze obrotu akcjami w Europie. Jego zakres zastosowania dotyczy świadczenia następujących usług: Usługi rozliczeniowe i usługi centralnych kontrahentów świadczone przez izby rozliczeniowe, centralnych kontrahentów rozliczeniowych i potencjalnie przez centralne depozyty papierów wartościowych. Usługi rozrachunkowe i powiernicze świadczone przez podmioty oferujące emitentom usługi centralnych depozytów papierów wartościowych. Niektóre elementy niniejszego Kodeksu mają również zastosowanie do realizacji transakcji. W zakresie, w jakim elementy niniejszego Kodeksu mają zastosowanie do zawierania transakcji i czynności potransakcyjnych, wszyscy usługodawcy realizujący podobne czynności, niezależnie od tego, czy należą do Organizacji-sygnatariuszy, powinni co do zasady przestrzegać Kodeksu w celu zapewnienia jednolitych warunków działania w przypadku wszystkich podmiotów rynkowych. Przejrzystość cen

3 7. Organizacje uważają, że przejrzystość cen jest koniecznym warunkiem integracji europejskich rynków kapitałowych, i z zadowoleniem przyjmują działania jej służące. W celu dalszego wsparcia podejmowanych indywidualnie prób zwiększenia przejrzystości cen, Organizacje uzgadniają następujące cele: umożliwianie zrozumienia przez klientów oferowanych im usług oraz zrozumienia cen takich usług, w tym systemów obniżek. ułatwianie porównywania cen i usług oraz umożliwianie sprawdzenia przez klientów rachunków, związanych z przeprowadzonymi operacjami, z publikowanymi cenami i świadczonymi usługami. Zakres 8. Do wszystkich Organizacji i wszystkich pobieranych przez nie opłat stosuje się następujące zasady obejmujące między innymi: Opłaty jednorazowe i okresowe (np. z tytułu członkostwa, połączeń i konfiguracji), Ceny usług związanych z transakcjami (np. za zawarcie transakcji, rozliczenie i rozrachunek), Ceny usług powierniczych oraz Ceny dodatkowych usług dla klientów. Proponowane środki dotyczące publikacji identyfikacja świadczonych usług i ogólnie stosowanych cen (opłat) 9. Każda Organizacja zobowiązuje się publikować następujące informacje: Całość oferowanych usług i ich cen, w tym obowiązujące warunki, Wszystkie systemy obniżek i rabatów oraz obowiązujące warunki ich stosowania oraz Przykłady wyjaśniające stosowanie cen oraz systemów obniżek i rabatów dla różnych kategorii klientów lub grup klientów. Wszystkie informacje powinny być dostępne w widocznym miejscu na stronie internetowej Organizacji. Ceny i usługi 10. Publikowane cenniki powinny obejmować całość usług i opłat, krótki opis każdej usługi oraz odpowiednią podstawę naliczania opłaty. Wszystkie Organizacje zobowiązują się stosować publikowane cenniki. Systemy obniżek i rabatów 11. Dla potrzeb niniejszego dokumentu obniżki oznaczają redukcję opłaty stosowaną ex ante do publikowanych opłat (dalej Obniżki ). 12. Rabaty oznaczają redukcję opłaty stosowaną ex post od łącznej kwoty fakturowanej lub zapłaconej w danym okresie (dalej Rabat ). Jako że mogą one podlegać ex post akceptacji Zarządu danej Organizacji, odgórne wskazanie dokładnych kwot czy wartości procentowych może nie być możliwe. Jednakże o stosowaniu takich systemów należy z góry informować, zaś odpowiednie dane finansowe mają być publikowane po zatwierdzeniu przez Zarząd.

4 Kryteria stosowania Obniżek i Rabatów 13. Redukcje opłat dostępne dla wszystkich klientów spełniających konkretne określone kryteria (dalej Systemy Obniżek i Rabatów ) mają być publikowane wraz z odpowiednimi cennikami oraz kryteriami stosowania. Na żądanie Organizacje przedstawią informacje o stosowaniu takich Systemów Obniżek i Rabatów dla klientów. Przykładowe ceny 14. Organizacje będą publikować przykłady obliczeń opłat ułatwiające porównywanie ofert i umożliwiające klientom obliczenie opłaty, jaką zapłacą za korzystanie z usługi. Przykłady takie mają obejmować łączną kwotę płaconą Organizacji przez klienta w zamian za świadczoną usługę (np. z uwzględnieniem zmiennych opłat za realizację typowej transakcji w danym systemie, w tym opłat za usługi i czynności ściśle związane z daną transakcją, a także łączne opłaty za rozpoczęcie i kontynuację współpracy z klientem). Porównywalność cen 15. Organizacje zobowiązują się działać na rzecz lepszej porównywalności cen na każdym poziomie łańcucha wartości. 16. W terminie do 1 stycznia 2007 r. wyżej określone działania na rzecz przejrzystości cen umożliwią użytkownikom indywidualne porównywanie opłat. 17. Komisja Europejska ogłosiła, że przeprowadzi badania w sprawie opłat posttransakcyjnych. Organizacje cenią sobie obiektywne i przejrzyste metody porównywania cen i z tego powodu zobowiązują się przyczynić do sukcesu badania. Organizacje będą aktywnie współpracować i wspierać zewnętrzne badanie w sprawie opłat zainicjowane przez Komisję. Sprawdzanie rachunków 18. Ex post: Udostępniane będą informacje umożliwiające klientom sprawdzenie aktualnych rachunków z przeprowadzonymi operacjami i publikowanymi cennikami świadczonych usług. Wraz z fakturą Organizacje będą na żądanie przekazywać klientom informacje umożliwiające sprawdzenie fakturowanych kwot z publikowanymi cennikami i świadczonymi usługami, w tym: Rozbicie łącznej fakturowanej kwoty na świadczone usługi oraz Ilość lub wolumen odpowiedniej podstawy naliczania opłaty (np. liczba zleceń, liczba transakcji, wolumen transakcji, liczba rozliczonych pozycji, liczba dyspozycji rozliczeniowych). IV. Dostęp i interoperacyjność Wprowadzenie 19. Dyrektywa w sprawie rynków instrumentów finansowych określa już pewne prawa dostępu w obszarze potransakcyjnym do rynków regulowanych i firm inwestycyjnych, a niniejszy Kodeks nie stoi w sprzeczności z tymi prawami.

5 W szczególności w artykułach 34 i 46 dyrektywy przyznano pewne prawa dostępu: Prawo uczestnika rynku do zdalnego dostępu do zagranicznego centralnego kontrahenta i/lub centralnego depozytu papierów wartościowych Prawo uczestników rynku do wyboru miejsca rozrachunku swoich transakcji (ale nie centralnego kontrahenta w zakresie rozliczeń) pod warunkiem istnienia połączeń pomiędzy regulowanym rynkiem a danym podmiotem, Prawo rynków regulowanych do wyboru konkretnego centralnego kontrahenta i/lub centralnego depozytu papierów wartościowych w celu rozliczania i rozrachunku transakcji. Uwagi ogólne 20. Kodeks przewiduje skuteczne poszerzenie tych zasad o dodatkowe relacje w sektorze rozliczeniowo-rozrachunkowym, głównie w obszarze relacji pomiędzy podmiotami infrastruktury. 21. Organizacje z danego państwa członkowskiego powinny mieć możliwość dostępu do Organizacji w tym samym lub innym państwie członkowskim, zaś Organizacje otrzymujące taki wniosek powinny zapewniać taki dostęp zgodnie z warunkami i procedurami dostępu określonymi w niniejszym rozdziale. 22. A w szczególności: centralni kontrahenci powinni mieć dostęp do innych centralnych kontrahentów centralni kontrahenci powinni mieć dostęp do centralnych depozytów papierów wartościowych, centralne depozyty papierów wartościowych powinny mieć dostęp do innych centralnych depozytów papierów wartościowych, centralni kontrahenci i centralne depozyty papierów wartościowych powinni mieć dostęp do danych transakcyjnych od podmiotów organizujących obrót, centralne depozyty papierów wartościowych powinny mieć dostęp do danych na temat zawartych transakcji od centralnych kontrahentów, Podmioty organizujące obrót powinny mieć dostęp do centralnego depozytu papierów wartościowych i/lub centralnego kontrahenta dla czynności potransakcyjnych. Dostęp i interoperacyjność 23. Dla potrzeb niniejszego Kodeksu termin dostęp przyjmuje następujące znaczenie: i. Organizacja (centralny kontrahent lub centralny depozyt papierów wartościowych) jest standardowym uczestnikiem innej Organizacji ( standardowy jednostronny dostęp ); ii. Organizacja (centralny kontrahent lub centralny depozyt papierów wartościowych) jest uczestnikiem innej Organizacji, a oprócz tego niektóre elementy usługi oferowanej podmiotowi

6 zamawiającemu są dostosowane ( dostosowany dostęp jednostronny ); iii. Dostęp Organizacji (centralnego kontrahenta lub centralnego depozytu papierów wartościowych) do danych transakcyjnych z innej Organizacji ( dostęp do danych transakcyjnych ). 24. Interoperacyjność oznacza zaawansowane formy relacji pomiędzy Organizacjami, w ramach których Organizacja zasadniczo nie korzysta z istniejącej standardowej oferty usług innych Organizacji, ale w ramach których Organizacje uzgadniają wprowadzenie dostosowanych rozwiązań. Do celów interoperacyjności należy dążenie do świadczenia klientom usług tak, by mieli oni możliwość wyboru usługodawcy. Takie uzgodnienia wymagają od Organizacji wprowadzania dodatkowych rozwiązań technicznych. Warunki i procedura dostępu 25. Wnioski o dostęp zależeć będą od rozważenia warunków związanych z konkretną biznesową sytuacją tylko Organizacji wnioskującej. 26. Standardowy jednostronny dostęp i dostęp do danych transakcyjnych zapewniany jest na zasadach niedyskryminujących cenowo; każdy dostosowany element dostępu jednostronnego lub dostępu do danych transakcyjnych zostanie opłacony przez Organizację wnioskującą o dostęp na podstawie kosztów z narzutem, chyba że strony uzgodnią inaczej. 27. Dostęp zapewniany jest na zasadach niedyskryminujących i przejrzystych kryteriów i opłat. 28. Wnioski o dostęp rozpatrywane są bezzwłocznie. 29. Proces rozpatrywania wniosków o dostęp ma być publicznie znany. 30. Odmowy dostępu mogą opierać się wyłącznie na kryteriach związanych z ryzykiem i wyłączeniach prawa do dostępu zgodnie z dyrektywą MiFID. Muszą one być wyjaśnione na piśmie i bezzwłocznie przekazane Organizacji wnioskującej. 31. W przypadku sporu Organizacje-sygnatariusze zobowiązują się do bezzwłocznego rozstrzygnięcia sporu. 32. W przypadku ewentualnego sporu wprowadzony zostanie mechanizm rozjemczy. 33. Organizacja wnioskująca o dostęp do innej Organizacji powinna zasadniczo spełniać wymogi prawne, podatkowe i regulacyjne stosujące się w przypadku Organizacji, do której skierowano wniosek. Warunki i procedura interoperacyjności 34. Wprowadzenie interoperacyjności zależy od konkretnej biznesowej sytuacji podmiotów oraz od odpowiedniej kontroli ryzyka. 35. W celu wprowadzenia takiego zoptymalizowanego rozwiązania obie Organizacje dążące do interoperacyjności przy zaangażowaniu odpowiednich interesariuszy, a w szczególności odpowiednich organów nadzoru, powinny dysponować swobodą w kształtowaniu relacji interoperacyjności i nie powinny podlegać ograniczeniom co do zastosowanych rozwiązań.

7 36. W tym kontekście Organizacje dążące do interoperacyjności zobowiązują się do następujących działań: Każda Organizacja otrzymująca propozycję interoperacyjności bezzwłocznie podejmuje rozmowy z Organizacją wnioskującą na temat najbardziej odpowiedniego rozwiązania i procedur wprowadzenia takiej relacji interoperacyjności. Organizacje prowadzą rozmowy i negocjacje w dobrej wierze i unikając zbędnej zwłoki. Organizacje rozważą powołanie mediatora w celu ułatwienia takich rozmów i negocjacji oraz w celu wspomagania rozstrzygania konfliktów między Organizacjami. 37. Organizacja wnioskująca o dostęp do innej Organizacji powinna zasadniczo spełniać wymogi prawne, podatkowe i regulacyjne stosujące się w przypadku Organizacji, do której skierowano wniosek. W stopniu, w jakim proponowany rozwiązanie interoperacyjności wymaga dostępu jednej Organizacji do drugiej Organizacji, taka Organizacja powinna zasadniczo spełniać wymogi prawne, podatkowe i regulacyjne stosujące się w przypadku tej drugiej Organizacji. V. Rozdzielenie usług i wydzielona księgowość Cele 38. Organizacje uważają rozdzielenie usług i wydzieloną księgowość za ważne czynniki służące dalszemu zwiększaniu przejrzystości i efektywności europejskich rynków kapitałowych. Rozdzielenie usług zapewnia klientom elastyczność przy wyborze nabywanych usług; wydzielona księgowość zapewnia niezbędne informacje o świadczonych usługach. Środki te mają na celu: Zapewnienie przejrzystości relacji między przychodami a kosztami różnych usług, co ułatwia konkurencję, Zapewnienie przejrzystości ewentualnych krzyżowych dotacji między różnymi usługami zgodnie z punktem 40 oraz Zapewnienie użytkownikom wyboru w zakresie dostępnych do nabycia usług. Zasady 39. Organizacje powinny dokonać rozdzielenia opłat i usług co najmniej w następującym zakresie: (i) Usługi podmiotów organizujących obrót, centralnych kontrahentów i centralnych depozytów papierów wartościowych mają być od siebie rozdzielone, (ii) Każdy centralny depozyt papierów wartościowych dokona rozdzielenia od siebie następujących usług: a. Prowadzenie rachunków, dematerializacja papierów wartościowych, obsługa aktywów, b. Rozliczenia i rozrachunek (w tym weryfikacja), c. Kredytowanie, d. Pożyczanie papierów wartościowych oraz

8 e. Zarządzanie zabezpieczeniami. Rozdzielenie opłat 40. Rozdzielenie oznacza, że: a. Organizacje umożliwiają wszystkim klientom nabycie wydzielonej usługi bez zmuszania klienta do nabycia również innej z rozdzielonych usług oraz b. Każda z rozdzielonych usług jest dostępna w cenie stosowanej dla tej usługi. 41. Rozdzielanie nie uniemożliwia Organizacjom oferowania specjalnych cen na łączne nabycie kilku rozdzielonych usług, z których każda usługa dostępna jest w odrębnej cenie. Wszystkie takie specjalne opłaty muszą spełniać warunki przejrzystości cen określone w Części III Kodeksu. Wydzielona księgowość 42. Każda grupa, w skład której wchodzi jeden lub kilka podmiotów organizujących obrót, centralnych kontrahentów lub centralnych depozytów papierów wartościowych przekazuje krajowym organom nadzoru odrębnie roczne sprawozdania jednostkowe na żądanie krajowego organu nadzoru. Organizacje oferujące usługi transakcyjne, rozliczeń i/lub rozrachunku w jednej strukturze korporacyjnej przekazują krajowym organom nadzoru odrębne informacje o kosztach i przychodach z tych usług na żądanie krajowego organu nadzoru. 43. Każda Organizacja przekazuje krajowym organom nadzoru informacje o kosztach i przychodach z każdej usługi wydzielonej zgodnie z punktem 40 w celu zapewnienia przejrzystości ewentualnych dotacji krzyżowych. Organizacje stosują odpowiednie standardy MSSF lub inne obowiązujące standardy krajowe, jeżeli zastosowanie MSSF nie jest obowiązkowe. Monitoring i współpraca z komitetem doraźnym powołanym przez Komisję Europejską 44. Organizacje zlecą swym audytorom zewnętrznym, lub innym audytorom zewnętrznym wedle wyboru Organizacji, zadanie weryfikacji przestrzegania zasad Kodeksu. 45. Organizacje przyjmują do wiadomości, że Komisja Europejska zamierza powołać komitet doraźny (dalej Komitet ), w którego skład wejdą przedstawiciele DG COMP i DG ECFIN oraz innych podmiotów sektora publicznego w celu współuczestnictwa w procesie audytu. Organizacje zobowiązują się zapewnić odpowiedni monitoring przestrzegania zasad Kodeksu i gotowe są uczestniczyć w dalszych dyskusjach dotyczących dokładnego zakresu zadań doraźnego Komitetu, dostępu do danych poufnych oraz współpracy Komitetu z krajowymi władzami i organami nadzoru, CESAME i uczestnikami rynku. 46. Niniejszym uzgadnia się, że wszystkie informacje przekazywane Komitetowi traktowane będą jako poufne. Inne status Kodeksu

9 47. Niniejszy Kodeks jest wyrazem wzajemnego zaufania i ma charakter dobrowolny. Jednocześnie zasady niniejszego Kodeksu nie nadają żadnych wiążących praw ani nie nakładają wiążących obowiązków na Organizacjesygnatariuszy Kodeksu bądź strony trzecie. Organizacje obecnie prowadzą szersze dyskusje na temat definicji dotyczących sektora. Jako że ten proces dostosowawczy jest wciąż w toku, Organizacje uzgadniają, że wszystkie definicje objęte niniejszym dokumentem będą traktowane jako tymczasowe i stosowane będą wyłącznie dla potrzeb niniejszego dokumentu aż do wypracowania ogólnego konsensusu. Członkowie FESE lista sygnatariuszy Giełda Papierów Wartościowych w Atenach BME Giełdy Hiszpańskie Borsa Italiana SpA Giełda Papierów Wartościowych w Bratysławie Giełda Papierów Wartościowych w Budapeszcie Cypryjska Giełda Papierów Wartościowych Deutsche Börse AG Euronext Irish Stock Exchange Giełda Papierów Wartościowych w Lublanie London Stock Exchange Giełda Papierów Wartościowych w Luksemburgu Maltańska Giełda Papierów Wartościowych OMX Exchange Oslo Børs Giełda Szwajcarska SWX Virt-X Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie SA Wiener Borse AG