WYŻSZA SZKOŁA EKONOMICZNO INFORMATYCZNA w WARSZAWIE MARKETING MIĘDZYNARODOWY

Transkrypt

1 WYŻSZA SZKOŁA EKONOMICZNO INFORMATYCZNA w WARSZAWIE Przedmiot MARKETING MIĘDZYNARODOWY Temat Charakterystyka rynku Holandii Zagadnienia 1. Charakterystyka ogólna Holandii 2. Gospodarka Holandii 3. Handel zagraniczny Holandii 4. Charakterystyka konsumenta Holandii Wykonawca WARSZAWA 2003

2 Spis treści: WSTĘP CHARAKTERYSTYKA RYNKU HOLANDII Informacje ogólne Położenie Duże miasta Amsterdam Haga Rotterdam Ludność Dochód narodowy Centra gospodarcze i administracyjne Infrastruktura i transport GOSPODARKA Forma gospodarki Rolnictwo Przemysł i jego specjalizacje Transport Budownictwo HANDEL ZAGRANICZNY Przedmiot handlu Polsko Holenderska współpraca gospodarcza Obroty handlowe między Polską i Holandią Inwestycje holenderskie w Polsce CHARAKTERYSTYKA KONSUMENTA HOLANDII Reklama holenderska Holender jako klient SPIS TABEL ŹRÓDŁA... 30

3 WSTĘP Niniejsze opracowanie ma charakter pracy zaliczeniowej z Marketingu Międzynarodowego, powstało jako praca zespołowa studentów WSEI wydziału Ekonomiki Biznesu Międzynarodowego. Celem opracowania jest zapoznanie czytelnika z podstawowymi informacjami wybranych zagadnień dotyczących Holandii ukierunkowanych pod względem przydatności w Marketingu Międzynarodowym tj. charakterystyka ogólna Holandii, gospodarka, handel zagraniczny i charakterystyka konsumenta. Głównym źródłem treści zawartych w opracowaniu są materiały dostępne w internecie na stronach traktujących o tematyce marketingu międzynarodowego, handlu światowego i statystyce.

4 1 CHARAKTERYSTYKA RYNKU HOLANDII 1.1 Informacje ogólne Nazwa: Królestwo Holandii Stolica konstytucyjna: Amsterdam Siedziba parlamentu, Rządu i Dworu Królewskiego: Haga Powierzchnia: km 2, w tym wody wewnętrzne 7,9 tys. km 2 Ludność: 16,1 mln mieszkańców (2002 rok) Gęstość zaludnienia: 378 osób/km 2 Przyrost naturalny: 0,5 % rocznie Przeciętna długość życia: mężczyźni - 75 lat, kobiety - 85 lat Analfabetyzm: 1 % Urbanizacja 1 : 89 % Język urzędowy: niderlandzki (w użyciu fryzyjski) Główne wyznania: Katolicyzm - 40 % Protestantyzm - 31 % Jednostka monetarna: gulden (floren) Podział administracyjny: 12 prowincji Granica: z Belgią, z Niemcami Terytoria zamorskie: Antyle Holenderskie, Aruba 1.2 Położenie Holandia graniczy od wschodu z Niemcami, a od południa z Belgią. Holandia jest krajem nizinnym, depresyjnym, leży u ujścia trzech rzek: Renu, Mozy i Skaldy. Średnia wysokość państwa wynosi 10 m. Zachodnia strona podlega ruchom obniżającym, obszar ten opada 10 cm na 100 lat. 25% powierzchni Holandii zajmują depresje największą jest Prins 1 Urbanizacja, zespół przemian społeczno-ekonomicznych, kulturowych i przestrzennych prowadzących do rozwoju miast, wzrostu ich liczby, powiększania się odsetka ludności miejskiej w ogólnej liczbie ludności państwa, rozszerzania się obszarów miejskich. Charakterystyka rynku Holandii - Strona 4 z 30

5 Alexanderpolder (-7 m). Tereny wyniesione do jednego metra stanowią 35% państwa, 27% to ziemie wyniesione do 10 m n.p.m. Rozległe równiny, na których leży państwo są rezultatem działalności sił przyrody oraz ogromnej pracy człowieka. 1.3 Duże miasta Amsterdam Jest konstytucyjną stolicą Holandii i ośrodkiem administracyjnym prowincji Holandia Północna. Leży nad zbiornikiem Markermeer. Zamieszkuje go 735 tysiące osób, natomiast zespół miejski liczy 2,1 mln mieszkańców (2003) Amsterdam stanowi część wielkiej konurbacji miejskiej zwanej Ranstad Holland. W XIII wieku był wsią rybacką o nazwie Amstelredam, od rz. Amstel. Prawa miejskie uzyskał około 1300 roku. Rozkwit miasta nastąpił w XVII wieku po wyzwoleniu spod władzy Hiszpanii i upadku Antwerpii. Amsterdam był stolicą Republiki Batawskiej, a po jej upadku - Królestwa Holandii. Utrzymał znaczenie dzięki zbudowaniu w XIX wieku kanałów łączących go z morzem i rzeką Ren. Jest drugim po Rotterdamie ośrodkiem przemysłowym i portem handlowym Holandii. Amsterdam jest ważnym węzłem kolejowym, drogowym i lotniczym (wielki międzynarodowy port lotniczy Schiphol), to także ośrodek handlowo-finansowy, siedziba spółek handlowych, towarzystw ubezpieczeniowych, giełdy, banku holenderskiego, to także ośrodek kulturalny, naukowy i turystyczny o światowym znaczeniu (siedziba Holenderskiej Królewskiej Akademii Nauk, założonej 1808 r.). Miasto leży na podmokłym terenie przeciętym 160 koncentrycznymi kanałami (nad kanałami ok mostów). Śródmieście Amsterdamu stanowi stare miasto z budynkami przeważnie Charakterystyka rynku Holandii - Strona 5 z 30

6 osadzonymi na palach. Wokół śródmieścia są dzielnice nowsze, powstałe głównie po otwarciu Kanału Morza Północnego. Na peryferiach miasta istnieją wielkie i nowoczesne dzielnice mieszkaniowe Haga To miasto w zachodniej Holandii, nad Morzem Północnym. Jest to również siedziba parlamentu, rządu i dworu królewskiego, ośrodek administracyjny prowincji Holandia Południowa. Zamieszkuje 445 tysięcy osób. Zespół miejski liczy 693 tysięcy mieszkańców (1992). Przemysł głównie poligraficzny, papierniczy, gumowy, spożywczy (fabryki koncernu Unilever), porcelanowo-fajansowy. Haga jest dużym ośrodkiem kulturalno-naukowym i turystycznym. Znajduje się tam Królewska Akademia Sztuki (zał. 1682), Królewskie Konserwatorium Muzyczne (zał. 1826), Biblioteka Królewska (zał. 1789). Znajdują się tam liczne muzea, m.in. pałac Mauritshuis ( ) z galerią malarstwa, Museum Bredius, Gemeente Museum. Odbywają się festiwale muzyczne. Miasto to jest siedzibą wielu organizacji międzynarodowych: Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości, Międzynarodowy Instytut Statystyczny, Międzynarodowe Centrum Prasowe. W Scheveningen (dzielnica Hagi) znajduje się port rybacki, baza kontenerowa i kąpielisko morskie. Między Hagą a Lejdą intensywnie uprawia się kwiaty cebulkowe. W XIV wieku Haga była osadą założoną koło zamku myśliwskiego hrabiów Holandii. Od końca XVI w. to siedziba Stanów Generalnych i władz administracyjnych Republiki Zjednoczonych Prowincji. W 1806 r. Ludwik Bonaparte nadał Hadze prawa miejskie. Od 1815r. jest siedzibą dworu królewskiego, później także rządu i parlamentu, miejsce międzynarodowych zjazdów i konferencji pokojowych. Charakterystyka rynku Holandii - Strona 6 z 30

7 1.3.3 Rotterdam Jest miastem w zachodniej Holandii, w prowincji Holandia Południowa. Leży w delcie Renu i Mozy. Zamieszkuje go 599 tysięcy mieszkańców. Wraz z miastami: Schiedam, Vlaardingen, Pernis i in. tworzy zespół miejski - 1,2 mln mieszkańców (2003). Rotterdam jest największym portem morskim świata, przeładunki w 2002 r. wyniosły 248,5 mln t o 0,6% więcej niż w roku poprzedzającym (rekordowe mln t, 1973 r.). Wzdłuż Nieuwe Waterweg - drogi żeglownej dostępnej dla statków o nośności do 500 tysięcy ton zbudowano nowocześnie wyposażone w zautomatyzowane urządzenia przeładunkowe terminale: naftowe, węglowe, rudowe, kontenerowe i zbożowe, największe - Maasvlakte (położony u wejścia z M. Północnego do kanału Nieuwe Waterweg), Europoort (z własnym torem wodnym Eurofag dla supertankowców), Botlek i in. Łączna powierzchnia składów i magazynów wynosi około 900 tys. m 2. Rotterdam jest portem tranzytowym dla krajów Europy Zachodniej, głównie państw położonych w dorzeczu Renu (największy szlak żeglugi śródlądowej w Europie) i Mozy, zwłaszcza Niemiec, Francji, Belgii, Szwajcarii i Austrii. Około 20% przeładunku jest przeznaczone na rynek holenderski. Rocznie zawija do portu około 30 tysięcy statków morskich, obsługujących blisko 400 regularnych linii żeglugowych oraz ponad 20 tysięcy statków rzecznych i barek z ok. 70 mln ton ładunku. W obrotach portowych występuje trzykrotna przewaga rozładunku (2/3 ropa naftowa, rudy metali, węgiel kamienny, zboża, surowce chemiczne, gaz ziemny) nad załadunkiem (produkty naftowe, maszyny i urządzenia przemysłowe, środki transportu, chemikalia, żywność). Większość przeładunków dokonuje się na terenie Europoortu i Maasvlakte. W strefie okołoportowej istnieje wielka koncentracja przemysłu przetwórczego: największy w świecie kompleks rafinerii ropy naft. (koncernów Schell, British Petrolium, Gulf, Esso i in.) o mocy przerobowej ponad 90 mln ton ropy rocznie, poza tym fabryki chemiczne (środków piorących, nawozów sztucznych, propylenu, fenolu), huta aluminium w Europoorcie, stocznie, zakłady przemysłu spożywczego (młyny, fabryki margaryny koncernu Unilever - największe w kraju). Charakterystyka rynku Holandii - Strona 7 z 30

8 W Rotterdamie istnieje duży węzeł kolejowy, drogowy i rurociągowy jest także międzynarodowy port lotniczy. Naftociągi m.in. do Amsterdamu, Antwerpii (Belgia), Kolonii i Frankfurtu n. Menem (Niemcy); Rotterdam to również ważny ośrodek finansowo-handlowy i kulturalno-naukowy, europejskie centrum handlu ropą naftową i paliwami, siedziba banków, kilkuset towarzystw handlowych, żeglugowych i ubezpieczeniowych. Tu mają swoją siedzibę: Uniwersytet Erazma (zał. 1973), Akademia Sztuk Pięknych, Akademia Architektury. Centralną część miasta zajmuje nowoczesna dzielnica handlowo-usługowa (zbudowana na miejscu zniszczonej 1940) z wieżą widokową Euromast (wys. 185 m) i pomnikiem Erazma z Rotterdamu. Wokół centrum, po obu brzegach Nowej Mozy znajdują się dzielnice mieszkaniowe i przemysłowe, połączone tunelami samochodowymi (m.in. Beneluxtunnel) pod dnem rzeki oraz linią metra. Pierwsza wzmianka o Rotterdamie w 1283 roku. Prawa miejskie uzyskał w 1299 roku. Od XVI wieku trwała rozbudowa portu. W XVII-XVIII wieku nastąpił rozkwit miasta, rozwój handlu (gł. z Francją i Anglią), przemysłu okrętowego i sukiennictwa. Od około 1850 r., wraz z rozwojem żeglugi na Renie i przemysłu Zagłębia Ruhry, jak też znacznej rozbudowy i modernizacji portu, wzrosło światowe znaczenie Rotterdamu. W czasie II wojny światowej został silnie zniszczony przez lotnictwo niemieckie (zwłaszcza śródmiejskie dzielnice zabytkowe). Charakterystyka rynku Holandii - Strona 8 z 30

9 1.4 Ludność Holendrzy to 96% ogółu ludności Holandii. Poza nimi zamieszkują ją Fryzowie, imigranci z Indonezji i Surinamu oraz pracownicy cudzoziemscy: głównie Turcy i Marokańczycy. Katolicy to 40% społeczeństwa, protestanci - 31%, a ludzie bez przynależności religijnej - 29% (1990). Powolny wzrost liczby ludności jest spowodowany niewielkim przyrostem naturalnym wynoszącym około 5 rocznie. Mężczyźni żyją przeciętnie 75 lat, a kobiety 81 lat. Średnia gęstość zaludnienia, w odniesieniu do powierzchni lądowej, wynosi 446 mieszkańców na km 2 - jedna z najwyższych w Europie. Około 89% ludności mieszka w miastach. Prawie połowa z nich w regionie miejskim Ranstad Holland, który obejmuje: Dordrecht, Rotterdam, Hagę, Haarlem, Amsterdam, Utrecht. Największa grupa osób pracuje w usługach, zaś najmniejsza w rolnictwie. Tabela 1 Struktura zatrudnienia w Holandii Struktura zatrudnienia w Holandii (1998) Dział zatrudnienia % ludności czynnej zawodowo Usługi (głównie bankowość, handel, turystyka) 73 Przemysł i budownictwo 23 Rolnictwo rybołówstwo 4 Źródło: Dochód narodowy Holandia jest krajem wysoko rozwiniętym. Główne cechy rolnictwa to: intensywność i towarowość. Największą część udziału w produkcie krajowym brutto (PKB) mają usługi i handel - 70,4%, natomiast przemysł z budownictwem wytwarza 26,3% PKB, rolnictwo i rybołówstwo - 3,3% (2000) w Polsce odpowiednio (64%, 32%, 4%). Gospodarka przejawia wysoki stopień koncentracji i monopolizacji. Holenderskie koncerny są znane na całym świecie. Są to między innymi: Philips (hol.) i Unilever Royal Dutch Schell (hol. - bryt.). Udział kapitału państwowego w górnictwie, hutnictwie i usługach jest dosyć duży. Natomiast kapitał spółdzielczy związany jest z rolnictwem i bankowością. Gospodarka Holandii jest zintegrowana z gospodarką Belgii i Luksemburgu (Benelux). Produkt krajowy brutto na Charakterystyka rynku Holandii - Strona 9 z 30

10 jednego mieszkańca wynosi 25,8 tys. dolarów USA (2001) dla porównania w Polsce 8,8 tys. dolarów USA w tym samym roku. Holandia posiada duże rezerwy złota - 44 mln uncji oraz dewizowe - 21,9 mld dolarów USA (1992). 1.6 Centra gospodarcze i administracyjne Holandia jest wysoko rozwiniętym, nowoczesnym państwem. Gaz ziemny wydobywa się ze złóż Slochteren w prowincji Groningen i na szelfie kontynentalnym, ropę naftową w prowincji Drenthe, sól kamienną (około 4 mln ton rocznie) w prowincji Overijssel (Hengelo) i w Delfzij, oraz sole potasowo - magnezowe, surowce budowlane: głównie wapienie, margle i glinę ceramiczną. Złoże gazu ziemnego jest jednym z największych na świecie. Do 1975 roku wydobywano węgiel kamienny w Limburgii, lecz obecnie likwiduje się te nierentowne kopalnie. Elektrownie gazowe wytwarzają 80% energii elektrycznej. Pozostałą część - naftowe, jądrowe (Vlissingen, około 500 MW), a także wiatrowe. Najważniejszymi gałęziami przemysłu przetwórczego są: Przemysł maszynowy - urządzenia hydrotechniczne. Przemysł elektroniczny - aparatura medyczna, komputery, odbiorniki radiowe i telewizyjne wytwarzane w zakładach koncernu Philips, przede wszystkim w Eindhoven. Przemysł rafineryjny - największy w świecie kompleks rafinerii ropy naftowej w zespole portowym Rotterdamu (moc przerobowa około 90 mln ton rocznie). Przemysł chemiczny - tworzywa sztuczne, barwniki syntetyczne - około 40% produkcji światowej, nawozy sztuczne, środki ochrony roślin. Przemysł spożywczy - zwłaszcza mleczarski (wyrób znanych serów, między innymi gouda, edamski), browarniczy (firma Heineken), mięsny, cukierniczy. Przemysł hutniczy: żelaza (Ijmunden) i aluminium. Przemysł szklarski, ceramiczny (Delft), włókienniczy, papierniczy, szlifiernie diamentów w Amsterdamie. Innymi miastami przemysłowymi są: Dordrecht, Arnhem i Nijmengen, wszystkie te miasta są położone nad rzekami lub kanałami. 1.7 Infrastruktura i transport Charakterystyka rynku Holandii - Strona 10 z 30

11 W Holandii występuje gęsta sieć komunikacyjna. Na 100 km 2 przypada 250 km dróg kołowych i 6,8 km linii kolejowych. Na 1000 mieszkańców 350 używa samochody. Ogólna długość dróg kołowych wynosi 69 tysięcy km. Z tej liczby charakter nowoczesnych szos posiada 12 tysięcy km. Autostrady mają ponad 600 km długości. Linie kolejowe pokrywają dość równomiernie całe terytorium państwa, a ich długość wynosi około 3150 km, z czego ponad 50% to linie zelektryfikowane. W przewozach dominuje transport samochodowy (60%) i żegluga śródlądowa (33%). Naftociągi biegną z Rotterdamu do Belgii i Niemiec, zaś gazociągi do Belgii, Niemiec i Francji. Nośność morskiej floty handlowej wynosi 5,3 mln DWT (2002) przy liczebności 622 jednostek powyżej 1000 GRT, w Polsce odpowiednio (642 tys. DWT przy liczebności 19 jednostek). Przeładunek w portach morskich to 377 mln ton rocznie. Śródlądowe szlaki wodne liczą 7 tysięcy km długości. Holandia posiada połączenia lotnicze z 80 krajami. Linie lotnicze obsługuje KLM, jedno z największych towarzystw lotniczych świata. Międzynarodowym portem lotniczym Holandii jest lotnisko Schiphol koło Amsterdamu. 2 GOSPODARKA 2.1 Forma gospodarki Holenderska gospodarka opiera się przede wszystkim na przedsiębiorstwach prywatnych. Rząd ma udział w niewielkiej liczbie przedsiębiorstw i udział ten nadal się zmniejsza, zaznaczając swą obecność w gospodarce poprzez odpowiednie regulacje prawne, zarządzenia i stosowanie różnych bodźców ekonomicznych. Holenderską gospodarkę charakteryzują: bardzo efektywny sektor rolny, dobrze rozwinięty przemysł oraz rozległy sektor usług. Udział wymienionych sektorów w tworzeniu produktu krajowego brutto w roku 2002 przedstawiał się następująco: Charakterystyka rynku Holandii - Strona 11 z 30

12 Tabela 2 Udział sektorów gospodarki w PKB Sektor gospodarki Udział w PKB Handel 14 Budownictwo 5 Energetyka 6 Przemysł 13 Rolnictwo 2 Usługi zdrowotne 8 Transport 6 Rynek mieszkaniowy 7 Inne 39 Źródło: cpb Report 2003/3 Quarterly review of CPB Netherlands str Rolnictwo Wysoce zmechanizowane, intensywne rolnictwo, łącznie z rybołówstwem i leśnictwem, wytwarza 2,8% produktu krajowego brutto i zatrudnia niespełna 5% siły roboczej Holandii. Tworzy ono jednak podstawy przemysłu rolno-spożywczego i w dużym stopniu przemysłu opakowań. Trzy czwarte wytwarzanych produktów rolno-spożywczych przeznacza się na eksport; w roku 1997 produkty rolne i przemysłu rolno-spożywczego stanowiły piątą część całego eksportu towarowego Holandii. Główne pozycje eksportu rolno-spożywczego stanowią: mięso, przetwory mięsa i mleka, zwierzęta zarodowe, materiał nasienny i szkółkarski, kwiaty, warzywa. Głównym odbiorcą tych produktów są kraje Unii Europejskiej (przyjmują one, przykładowo, 95% eksportowanego mięsa i 80% kwiatów ciętych). Holandia, po USA i Francji jest trzecim w świecie eksporterem produktów rolnospożywczych. Wśród holenderskich farm najliczniejsze są farmy bydła mlecznego. Produkcja 2 Kwartalny biuletyn Biura Analiz Ekonomicznych (Bereau for Economic Policy Analysis, Hague), Charakterystyka rynku Holandii - Strona 12 z 30

13 zwierzęca stanowi blisko 52% wartości produkcji rolnej (w tym głównie mleko - 21% całej produkcji rolnej; trzoda - niespełna 13%). Mocną pozycję w sektorze rolnym utrzymuje ogrodnictwo, szczególnie ogrodnictwo szklarniowe. Ogrodnictwo daje 40% wartości całej produkcji rolnej, z czego ponad połowę stanowią kwiaty i rośliny ozdobne; warzywa - 12%, materiał szkółkarski - 3,3%, cebulki kwiatów - 2,4%. Z Holandii pochodzi 92% światowego eksportu cebulek kwiatowych, 57% kwiatów ciętych i materiału szkółkarskiego oraz 53% roślin ozdobnych. Nie bez racji Holendrzy nazywają swój kraj ogrodem Europy. Udział Holandii w światowym eksporcie warzyw świeżych i przetworzonych oraz owoców jest mniejszy i wynosi odpowiednio 13% i 5%. O wysokim poziomie holenderskiego rolnictwa świadczą plony płodów rolnych z 1 ha (szacunek zbiorów w 1998 roku, w kwintalach): pszenica ozima - 80, jęczmień - 56, żyto Przeciętna roczna produkcja mleka od krowy czarno-białej objętej kontrolą użytkowości wynosi 7950 kg mleka o zawartości 4,42% tłuszczu i 3,46% białka (oceną objęto 80% pogłowia krów). Holendrzy stworzyli, doskonalony od stu lat, giełdowy system sprzedaży ryb, warzyw, owoców i kwiatów. Giełdy stanowią spółdzielczą własność ogrodników. Spółdzielnie odgrywają ważną rolę w życiu gospodarczym holenderskiej wsi. Za ich pośrednictwem na rynek holenderski trafia m.in. cała produkcja mączki ziemniaczanej, 95% kwiatów, 76% owoców i warzyw, 83% mleka i 63% cukru. Podstawą osiągnięć holenderskiego rolnictwa jest dobra organizacja szkolnictwa i doradztwa rolniczego, doskonale funkcjonująca sieć usług i zaopatrzenia rolnika w środki produkcji (wydajne maszyny, skomputeryzowane szklarnie, niezbędne chemikalia). Nie bez znaczenia są tu sprzyjające produkcji rolnej warunki glebowo-klimatyczne i wieloletnie tradycje w tej dziedzinie gospodarki. Natomiast czynnikami wpływającymi hamująco na swobodny rozwój rolnictwa są wymogi związane z ochroną środowiska i administracyjne ograniczenia produkcji, szczególnie produkcji mleka, a od roku również trzody chlewnej. 2.3 Przemysł i jego specjalizacje Charakterystyka rynku Holandii - Strona 13 z 30

14 Przemysł holenderski posiada mocną pozycję w gospodarce światowej przede wszystkim dzięki orientacji produkcji przemysłowej na rynek międzynarodowy, jak również ciągłemu wprowadzaniu nowoczesnych technologii wytwarzania i nowych produktów. W związku z powyższym przemysł Holandii jest zaangażowany w różnorodne programy badawcze podejmowane w Europie. Przemysłowy dział gospodarki holenderskiej wytwarza produkty o wysokiej jakości praktycznie w każdej dziedzinie. Holenderskie technologie ochrony środowiska należą do przodujących w Europie. Wśród linii wytwórczych przemysłu wymienić należy przykładowo produkcję stali i wyrobów metalowych, statków, sprzętu aeronautycznego, półprzewodników i produktów elektrotechnicznych, produktów chemicznych i biotechnologicznych, ciężarówek, autobusów i samochodów osobowych. Największe działy produkcji przemysłu holenderskiego: to przetwórstwo rolnospożywcze oraz przemysł chemiczny i petrochemiczny. Znaną i cenioną na światowym rynku dziedziną przemysłu Holandii jest produkcja elektrotechniczna. Ważną gałęzią produkcji przemysłowej jest produkcja maszyn i urządzeń, w tym także dla potrzeb wymienionych głównych jej działów. Produkcja maszynowa stanowi znaczącą pozycję w eksporcie holenderskiego przemysłu, dla którego Niemcy stanowią największy rynek zbytu w Unii Europejskiej. Produkcja przemysłowa w Holandii realizowana jest zarówno przez firmy małe i średnie, jak też przez liczące się na rynku światowym koncerny - np. Royal Dutch Shell, Philips, Akzo- Nobel, Unilever, DSM, Stork, Hoogovens, Wilton Fijenoord. Rząd holenderski przywiązuje szczególną wagę do rozwoju przemysłu technicznego: biotechnologii, elektroniki, produkcji sprzętu komputerowego i medycznego, nowych materiałów i opakowań, a także poligrafii. Podejmowane są liczne prace badawczo - wdrożeniowe, których rozwój stymulowany jest rządowymi decyzjami programowymi. Produkcja przemysłowa o strukturze przedstawionej w tabeli poniżej, wytworzyła w 1997 roku 17,5% produktu krajowego brutto (GDP) Holandii. Tabela 3 Struktura produkcji przemysłu Holenderskiego Charakterystyka rynku Holandii - Strona 14 z 30

15 Branża produkcji przemysłowej Udział (w%) w produkcji przemysłowej w 1997r. Przetwórstwo rolno - spożywcze 18,6 Wyroby chemiczne, gumowe i tw. sztuczne 17,1 Petrochemia 11,1 Produkcja metalurgiczna, metalowa i maszynowa 17,5 Wyposażenie elektrotechniczne i optyczne 10,1 Papier, artykuły papiernicze i produkcja poligraficzna 11,5 Produkcja wyposażenia i środków transportu 4,3 Tekstylia, odzież i wyroby ze skóry 2,1 Pozostałe działy przemysłu 7,7 Źródło: (wg danych Statistics Netherlands - National Accounts, 1997) 2.4 Transport Pozycja Holandii jako państwa spełniającego funkcję bramy do Europy wynika z jej strategicznego usytuowania geograficznego oraz wysoce efektywnej infrastruktury transportowej. Kraj ten posiada sieć drogową o wielokierunkowych połączeniach, liczne i tanie połączenia wodnych dróg śródlądowych, bardzo dobrze rozwinięte porty morskie (wśród których Rotterdam jest największym portem przeładunkowym świata oraz największym portem kontenerowym w Europie), Schiphol - najstarszy holenderski port lotniczy, zajmujący wśród europejskich portów lotniczych czwartą pozycję pod względem liczby obsługiwanych pasażerów i przewozów cargo. Proces integracji europejskiej wydatnie przyczynił się do zwiększenia ilości ładunków obsługiwanych przez przewoźników holenderskich. Dysponują oni licznym i wydajnym taborem samochodowym, dostosowanym do przewozu wszelkiego rodzaju towarów oraz do wykonywania transportu specjalistycznego. Rząd holenderski wspiera budowę szybkich połączeń kolejowych, implantujących holenderską sieć kolejową w system komunikacji europejskiej. Rozwijane są także inne rodzaje transportu międzynarodowego, np. przewozy kombinowane. Wszystkie rodzaje transportu funkcjonują bez ograniczeń formalnych. Charakterystyka rynku Holandii - Strona 15 z 30

16 Samochodowy transport międzynarodowy nie podlega ograniczeniom w dni świąteczne lub wolne od pracy ani w weekendy. Obowiązuje natomiast zakaz wykonywania w niedziele drogowego transportu krajowego z wyjątkiem przewozów towarów łatwo psujących się. Powyższe uwarunkowania sprawiają, że Holandia stanowi centrum dystrybucji towarów oraz posiada znaczący udział w transportowej obsłudze wymiany handlowej Unii Europejskiej z państwami Europy Środkowo-Wschodniej. Usługi magazynowe oraz spedycyjne dystrybutorów holenderskich znane są z wysokiej jakości i konkurencyjności. Holenderski system magazynów i hurtowni wolnocłowych jest rozwiązaniem wyjątkowym na skalę światową - każdy magazyn, niezależnie od położenia w kraju, może stanowić element tego systemu. W transporcie drogowym między Polską i Holandią obowiązuje system zezwoleń, których kontyngenty ilościowe przyznawane są corocznie w ramach rządowych uzgodnień bilateralnych. 2.5 Budownictwo Holenderski sektor budowlany charakteryzuje się: znacznymi nakładami inwestycyjnymi na budownictwo, w tym na subsydiowane i regulowane programem rządu Holandii budownictwo mieszkaniowe, wysoką efektywnością procesów oraz stosowaniem nowatorskich technologii budowlanych. Sektor budowlany Holandii ma bogate tradycje ukształtowane w warunkach wysokiej gęstości zaludnienia i stopnia urbanizacji, jak również narzuconych przez środowisko naturalne. W kraju poprzecinanym siecią kanałów szczególnego znaczenia nabrała funkcja zagospodarowania przestrzennego terenu, w wypełnianiu której decydujący głos należy do władz gminnych i prowincjonalnych. Projekty budowlane realizowane są przez liczne firmy, często we współpracy z tzw. instytucjonalnymi inwestorami, będącymi przyszłymi gospodarzami obiektów. Dążenie do wyboru najlepszych projektów budowlanych oraz wskazywanie technologii wiodących przez głównego architekta kraju sprawia, że w budownictwie holenderskim stosowane są technologie najnowocześniejsze. Wysoki poziom umiejętności umożliwił holenderskim firmom budowlanym zajęcie konkurencyjnej pozycji w oferowaniu usług dla zleceniodawców zagranicznych. Holendrzy Charakterystyka rynku Holandii - Strona 16 z 30

17 posiadają szczególną wiedzę w zakresie hydrotechniki (pogłębianie dna morskiego, budownictwo portowe oraz inżynieria brzegowa) i budowy dróg oraz specjalistycznych technologii fundamentowania. Przy zastosowaniu nowatorskich technologii i materiałów holenderskie przedsiębiorstwa budowlane realizowały różnorodne projekty - od budowy całych miast do konstrukcji tuneli i dróg. Opracowywane i wprowadzane nowe techniki budowania, kładące szczególny nacisk na wydajność i innowacyjność, umacniają pozycję holenderskich firm budowlanych w realizacji szeregu przedsięwzięć na rynku światowym. Rozwój współpracy polskich przedsiębiorstw budowlanych z firmami holenderskimi z pewnością jest korzystny dla obu stron. Jednakże realizacja współpracy na rynku holenderskim napotyka na utrudnienie natury prawnej, sprowadzające się do konieczności zatrudniania pracowników wywodzących się z Holandii lub innych państw Unii Europejskiej. W tej sytuacji większe szanse powodzenia ma poszukiwanie możliwości współpracy w sferze budownictwa z ukierunkowaniem jej na rynki państw trzecich. Charakterystyka rynku Holandii - Strona 17 z 30

18 3 HANDEL ZAGRANICZNY 3.1 Przedmiot handlu Handel zagraniczny spełnia bardzo ważną rolę w życiu gospodarczym Holandii. Na ten kraj o populacji, stanowiącej jedynie 4,2% całkowitej ludności zamieszkującej kraje UE, przypada 9,4% unijnego eksportu. Według CBS 3 (CPB Report, 3/2003), wpływy z eksportu towarów i usług stanowią aż 63% PKB Holandii. W roku 2002 eksport towarów osiągnął wartość 226,5 mld (51% PKB) w Polsce 37,2 mld (21% PKB), a import 211,4 mld w Polsce 50 mld, co daje dodatnie saldo w wysokości 15,1 mld w Polsce saldo ujemne 12,8 mld. Zdecydowanie większa część eksportu holenderskiego (82%) jest kierowana do 15 krajów Unii Europejskiej. Głównym odbiorcą eksportu są Niemcy (25% całego eksportu). Kolejne pozycje na liście odbiorców holenderskich towarów stanowią Belgowie (12%), Anglicy (11%) i Francuzi (10%). Zbliżony układ geograficzny obserwuje się w imporcie: 61% importu pochodzi z UE (z Niemiec - 21%, z Belgii - 11% i Wielkiej Brytanii - 10%). Obserwuje się pewien wzrost obrotów handlowych z krajami spoza Unii Europejskiej. Dotyczy to przede wszystkim handlu z krajami Europy Środkowo-Wschodniej. Kraje tego regionu odbierają 2,8% towarów eksportowanych z Holandii i stamtąd pochodzi 2,4% importu holenderskiego. Polska jest największym partnerem handlowym Holandii (0,9% eksportu i 0,6% importu Holandii) w tej części Europy (bez Rosji). Najsilniej wzrasta jednak import holenderski z krajów azjatyckich: z Malezji (o 66%), Chin (32%), Arabii Saudyjskiej (25%) i Tajwanu (21%). Import z USA, wzrósł w 1997 roku o 26%, a z Rosji - o 23%. Głównym partnerem handlowym Holandii w Azji jest Japonia (1,0% eksportu i 3,6% importu), a na kontynentach amerykańskich - Stany Zjednoczone (3,7% eksportu i 9,4% importu). 3 Centraal Bureau voor Statistiek, (Centralny Urząd Statystyczny) Charakterystyka rynku Holandii - Strona 18 z 30

19 Struktura towarowa holenderskiego handlu zagranicznego przedstawia się następująco (1996; sekcje SITC 4 w procentach): Tabela 4 Struktura towarowa holenderskiego handlu zagranicznego Sekcje SITC Eksport Import Żywność i zwierzęta żywe 14 9 Napoje i tytoń 2 1 Surowce niejadalne z wyjątkiem paliw 4 4 Paliwa mineralne, smary i materiały pochodne 7 8 Oleje, tłuszcze roślinne i zwierzęce 1 1 Chemikalia i produkty związane 6 11 Towary przemysłowe sklasyfikowane wg surowca Maszyny, urządzenia, sprzęt transportowy Pozostałe Źródło: Statistical Yearbook of The Netherlands, 1998 Niezwykle ważną rolę w gospodarce Holandii (i w jej eksporcie) spełniają usługi. Sektor usług stanowi 61,2% produktu krajowego brutto i daje zatrudnienie dla 45% siły roboczej kraju. Eksport usług stanowi 18,4% wartości eksportu towarów i usług. Główną pozycją w eksporcie usług, są usługi transportowe (ponad 40% eksportu wszystkich usług). Opisując eksport Holandii nie sposób nie wspomnieć o kwiatach. Pierwsze holenderskie tulipany zakwitły wiosną 1594 roku, stały się natychmiast wielką sensacją, a wkrótce symbolem władzy i prestiżu niderlandzkich arystokratów. Dzisiaj tulipan zajmuje pierwsze miejsce wśród cebulek eksportowanych przez Holandię, przed gladiolami i irysami. Największą holenderską instytucją sprzedającą kwiaty na przetargu jest 4 Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Handlu (SITC) wydana została przez Biuro Statystyczne Sekretariatu ONZ w 1950 r. do klasyfikowania wszystkich towarów objętych handlem międzynarodowym, grupowanie towarów oparte jest na kryterium ich przeznaczenia lub kryterium surowcowym. Charakterystyka rynku Holandii - Strona 19 z 30

20 Verenigde Bloemenveillingen Aalsmeer, spółdzielnia skupiająca ogrodników. Pod względem zaopatrzenia i obrotów jest to największa giełda na świecie. Każdego dnia tygodnia negocjuje się na aukcji w Aalsmeer ceny 14 milionów kwiatów i 1,5 miliona roślin. Budynki, w których się to odbywa, zajmują powierzchnię równą stu stadionom. Holenderski eksport kwiatów ciętych stanowi 59% eksportu światowego, a głównymi odbiorami są: Niemcy, Francja i Wielka Brytania. 3.2 Polsko Holenderska współpraca gospodarcza Regulacje prawno - traktatowe współpracy bilateralnej Współpraca ekonomiczna Polski z Holandią regulowana jest umowami bilateralnymi, których zakres przedmiotowy odnosi się w zasadzie do wszystkich płaszczyzn stosunków gospodarczych. Najważniejsze z nich, kształtujące rozwój kontaktów gospodarczych między polskimi i holenderskimi podmiotami gospodarczymi, to: Umowa o cywilnej komunikacji lotniczej (z 1960 r.); Umowa o przewozach drogowych podróżnych i ładunków (z 1970 r.); Wieloletnia umowa międzyrządowa o rozwoju współpracy gospodarczej, przemysłowej i technicznej (z 1974 r.); Wieloletni międzyrządowy program rozwoju współpracy gospodarczej, przemysłowej i technicznej (z 1977 r.); Konwencja międzyrządowa o współpracy weterynaryjnej (z 1978 r.); Umowa o współpracy w dziedzinie ochrony roślin (z 1978 r.); Umowa międzyrządowa o unikaniu podwójnego opodatkowania (z 1979 r. - weszła w życie od 1982 r.); Umowa międzyrządowa o popieraniu i wzajemnej ochronie inwestycji (z 1992 r.); Umowa o żegludze śródlądowej (z 1992 r.). Polsko-holenderskie stosunki gospodarcze regulowane są także postanowieniami wynikającymi z Układu o Stowarzyszeniu RP ze Wspólnotami Europejskimi, który nabrał mocy obowiązującej od dnia 1 lutego 1994 roku. Współpraca międzyresortowa w wielu dziedzinach stanowi przedmiot porozumień dwustronnych w formie Memorandum of Understanding (MoU). Umowne regulacje współpracy polsko-holenderskiej nie obejmują Charakterystyka rynku Holandii - Strona 20 z 30