Korzyści i koszty wynikające z wprowadzenia euro w Polsce

Transkrypt

1 Barbara Galimska Korzyści i koszty wynikające z wprowadzenia euro w Polsce Praca dyplomowa Promotor: dr Paweł Szudra Praca przyjęta... (data i podpis promotora) Uniwersytet Zielonogórski Wydział Ekonomii i Zarządzania Studia podyplomowe Mechanizmy funkcjonowania strefy euro Projekt dofinansowany przez Narodowy Bank Polski Zielona Góra 2015 r.

2 2

3 Barbara Galimska Benefits and costs resulting from the introduction of the euro in Poland Diploma Thesis Supervisor dr Paweł Szudra University of Zielona Góra Faculty of Economics and Management Postgraduate Studies: The mechanisms of the Euro Area Project part-financed by the National Bank of Poland Zielona Góra 2015 r. 3

4 4

5 SPIS TREŚCI WSTĘP... 6 ROZDZIAŁ Euro jako waluta międzynarodowa Definicja pojęcia euro Warunki konieczne do kreacji pieniądza międzynarodowego Warunki uczestnictwa Polski w strefie euro ROZDZIAŁ Problematyka wprowadzenia euro w Polsce Korzyści i szanse wynikające z Unii Walutowej Zagrożenia i koszty związane z przyjęciem Euro w Polsce ROZDZIAŁ Opinie respondentów dotyczące wprowadzenia euro w Polsce Charakterystyka badanej grupy respondentów Opinie badanych na temat przystąpienia Polski do strefy euro ZAKOŃCZENIE SPIS LITERATURY SPIS STRON INTERNETOWYCH ANEKS

6 WSTĘP Waluta euro jest jednym z kluczowych efektów procesu integracji gospodarczej, która swój początek miała w Europie Zachodniej. Niemal 50-letni okres postępującej kooperacji gospodarczej i politycznej, w czasie którego państwa Unii Europejskiej przeszły wszelakie fazy integracji, począwszy od strefy wolnego handlu, poprzez unię celną i wspólny rynek, aż do momentu zwieńczenia, tj. utworzenia 1 stycznia 1999r. Unii Gospodarczej i Walutowej. W skład jej członków wchodzą kraje, które postanowiły porzucić swoją narodową walutę i przyjąć wspólną i jednolitą walutę europejską, i stać się jednocześnie pełnoprawnymi członkami strefy euro. Państwa te uchyliły przeróżne ograniczenia w obopólnym obrocie gospodarczym, jak i również ujednoliciły prawo m.in. w zakresie polityki pieniężnej. Nowa waluta praktycznie od swojego debiutu stała się, tuż po dolarze amerykańskim, drugą najważniejszą walutą. Bycie częścią grona państw Euro landu wiąże się z licznymi korzyściami, ale również z kosztami. Celem mojej pracy jest jak sam temat wskazuje nie tylko ocena korzyści i szans, ale również kosztów i zagrożeń, które wiążą się z członkostwem w strefie euro. Główną hipotezą mojej pracy jest założenie, że jest bardzo dużo efektów pozytywnych, jak i aspektów negatywnych, aczkolwiek przeważają efekty. Praca składa się ze wstępu, trzech rozdziałów i zakończenia. W pierwszym rozdziale przy pomocy dostępnej literatury przedstawiłam definicję pojęcia EURO. Opisałam również funkcje pieniądza międzynarodowego oraz warunki jakie są niezbędne do kreacji takiego pieniądza. W tym rozdziale poruszyłam również temat korzyści i zagrożeń jakie wynikają z posiadania pieniądza międzynarodowego. Drugi rozdział został poświęcony problematyce wprowadzenia euro w Polsce. Opisałam tutaj zarówno korzyści i szanse jakie niesie za sobą taka decyzja, jak i również zagrożenia i koszty z tym związane. W trzecim rozdziale zajęłam się opiniami dotyczącymi wprowadzenia euro w Naszym kraju. Do napisania pracy korzystałam zarówno z dostępnej literatury przedmiotu w bibliotekach, jak i w formie elektronicznej. Pomocne okazały się również 6

7 publikacje Narodowego Banku Polskiego oraz Ministerstwa Finansów, jak również materiały zdobyte podczas wykładów w trakcie Studiów Podyplomowych Mechanizmy Funkcjonowania strefy euro. Do napisania pracy wykorzystano dostępną literaturę przedmiotu, zarówno dostępną w bibliotekach, jak i w formie elektronicznej. Pomocne okazały się również źródła internetowe. 7

8 1.1. Definicja pojęcia euro ROZDZIAŁ 1 Euro jako waluta międzynarodowa Zanim zdefiniuję pojęcia euro, należy omówić pojęcie ECU - waluta ta była poprzedzającą walutą Europy. ECU ( European Currency Unit ) czyli Europejska Jednostka Walutowa swój początek miała w Przyjęcie nazwy ECU, było pewnego rodzaju kompromisem, dlatego że anglojęzyczny skrót podkreślał znaczenie gospodarcze Wielkiej Brytanii jak i Londynu jako światowego ośrodka finansowego. Odwołanie się do historycznej waluty francuskiej, pokazało rolę Francji, która była jednym z twórców Europejskiego Systemu Walutowego. Natomiast Niemcy, jako Ci najsilniejsi gospodarczo Europy, posiadali największy udział w koszyku walutowym. ECU jest walut, która od innych walut różni się znacząco. ECU nie jest pieniądzem w pełnym tego słowa znaczeniu. Jest to umowna jednostka rozliczeniowa 1. Teraz przejdziemy do omówienia pojęcia Euro. Euro jest obowiązującą od roku wspólną jednostką walutową krajów Wspólnoty Europejskiej. Decyzja o tym by wprowadzić euro została podjęta w Maastricht w 1991 roku. Utworzenie Unii gospodarczej i walutowej miało odbywać się w 3 etapach.. Etap pierwszy przewidywał: 1. wprowadzenie swobody przepływu kapitału; 2. stworzenie wspólnego obszaru finansowego; 3. koordynacja polityki gospodarczej krajów Wspólnoty Europejskiej; 4. ścisłą współpracę banków centralnych; 5. ratyfikacje traktatu z Maastricht przez wszystkie kraje. Etap drugi zakładał: 1. powstanie Europejskiego Banku Centralnego, który wraz z narodowymi bankami emisyjnymi stanowić będzie Europejski System Banków Centralnych; 2. wprowadzenie swobody wymienialności walut i płatności trans granicznych; 3. nadanie praw Komisji Europejskiej do nadzoru nad krajami Unii Europejskiej w zakresie ich dyscypliny budżetowej i długu publicznego; 4. ustalenie kryteriów konwergencji (zbieżności). 1 Leksykon politologii, praca zbiorowa pod red. A. Antoszewskiego i R. Herbuta, Wrocław 2000, s

9 Etap trzeci: 1. do unii walutowej wstępują państwa spełniające kryterium zbieżności; 2. początek wprowadzania EURO najpierw w formie bezgotówkowej; 3. wprowadzenie banknotów i monet euro a zarazem wycofywanie z obiegu walut narodowych 2. Pomysłodawcą nazwy Euro był niemiecki minister finansów Theo Waigel. Symbol ( ) nowej waluty przedstawiła Komisja Europejska w grudniu 1996 roku. Symbol waluty zawiera dwie równoległe kreski, które mają symbolizować stabilność, a także: W ten sposób plastycznie ukazano historię dochodzenia do Euro: greckie korzenie cywilizacji europejskiej, próby zintegrowania naszego kontynentu oraz wyzwanie, jakie stanowi wspólna WALUTA Europy wobec dolara amerykańskiego, w którego znaku są dwie pionowe linie. Poziome linie w symbolu Euro wyrażają marzenie o Europie - obszarze stabilnej wewnętrznie i zewnętrznie waluty. 3 Symbol literowy europejskiego pieniądza, czyli trzy wielkie litery EUR, został przydzielony przez Organizacje Standardów Międzynarodowych - ISO. Odbiega on znacznie od przejętych zasad skrótowego przedstawiania kodów walut. Z zasady dwie pierwsze litery kodu oznaczają nazwę państwa skąd pochodzi waluta, natomiast ostatnia litera oznacz nazwę waluty. Decyzja o przemianie nazwy waluty europejskiej z ECU na Euro nakreślona była także tym, że nowa nazwa spełniała trzy podstawowe wymagania: 1. była krótka i w każdym państwie Europy, łatwa do wymówienia ( nazwa ECU była wymawiana z francuskim akcentem i z tego powodu było często niezrozumiałe dla Anglosasów lub Niemców ); 2. posiada odniesienie do całej Europy; 3. wolna była od złych kojarzeń z przeszłością. EURO jest podzielone na 100 centów. Banknoty występują w siedmiu nominałach: 5, 10, 20, 50, 100, 200, 500. Nominały wyrażone są jedynie cyframi. Szata graficzna banknotów została opracowana przez austriackiego artystę Roberta Kalinę. Na każdym banknocie figuruje jeden z trzech elementów architektonicznych: brama, most lub okno, które reprezentują określone epoki w architekturze między innymi takie jak: klasycyzm, styl romański, gotyk, renesans, barok, rokoko, architektura żelaza i stali 2 L. Oręziak, Euro nowy pieniądz, Warszawa 1999, s Ibidem. 9

10 XIX wieku i współczesna architektura XI wieku 4. Na banknotach mieści się flaga Unii Europejskiej z dwunastoma gwiazdami, oznaczenia Europejskiego Banku w pięciu językach i podpis prezesa Europejskiego Banku Centralnego. Wyraz euro napisany jest w języku łacińskim i greckim. Monety mają osiem nominałów: 1, 2, 5, 10, 20, 50 centów oraz 1 i 2 euro. Awers monet jest identyczny we wszystkich krajach Unii, w tle znajduje się dwanaście gwiazd. Monety o nominałach 1, 2 oraz 5 centów ukazaną położenie Europy na kuli ziemskiej. Bilony o wartości 10, 20, 50 centów pokazują Unie Europejską, jako związek narodów, natomiast o nominale 1 i 2 euro; Europę bez granic. Na rewersie jest krąg dwunastu gwiazd, w który kraj członkowski może wpisać, swój SYMBOL narodowy 5. Wspólna WALUTA to nie tylko integracja gospodarczo-walutowa, to przede wszystkim coś, co łączy państwa Europy. Oznacza zrezygnowanie z partykularnych interesów państw narodowych Europy, które sprawiły, że wybuchły dwie straszliwe wojny światowe. Mogę się zgodzić ze słowami przewodniczącego Komisji Europejskiej Romano Prodi, EURO: To początek nowego rozdziału w historii Europy Warunki konieczne do kreacji pieniądza międzynarodowego Ludzie bardzo często pytają, czy euro zniesie dolara z pozycji dominującej waluty na arenie światowej. Żeby poznać odpowiedź na to pytanie warto sobie przeanalizować czynniki powodujące dana jednostka pieniężna jest jednostką międzynarodową. Kluczowymi czynnikami o charakterze strukturalnym są wielkość produkcji i handlu oraz wielkość ryku finansowego kraju. Im większy jest udział kraju emitenta waluty w produkcji światowej i handlu międzynarodowym, tym większe są możliwości używania jego waluty przez podmioty z inny krajów do fakturowania, rozliczania, handlu jak i transakcji na rynku walutowym, a przez władze monetarne państw trzecich jako denominator systemu kursów walutowych, waluty rezerwowej i inwestycyjne. Gospodarka jest dynamicznie rozwijająca się, a integracja walutowa i polityczna, która jest w Europie postępująca, zdecydowanie może przyspieszyć rozwój rynku instrumentów finansowych w strefie euro, tak samo udziałowych, jak i dłużnych 4 K. Jakubiszyn, B.Karski, D. Rybińska, Euro nowa waluta, Warszawa 1999, s Ibidem. 6 Wielka Encyklopedia Świata, T.IV, Warszawa

11 dzięki czemu poziom rozwoju rynku finansowego strefy euro być może przybliży się do poziomu jaki ma rynek finansowy Stanów Zjednoczonych. Krajowa jednostka pieniężna może urosnąć do rangi waluty międzynarodowej tylko wtedy, gdy w kraju jej emitenta jest prowadzona rozważna polityka pieniężna i fiskalna Warunki uczestnictwa Polski w strefie euro Akcesja Naszego kraju do UGW jest strategicznym celem polskiej polityki gospodarczej. Realizacji tego celu sprzyjają pertraktacje prowadzone od 1998 roku z Unią Europejską, które określają w jakim stopniu Nasz kraj jest przygotowany do stosowania się do reguł, jakie obowiązują w krajach Piętnastki. Polska wędrówka do strefy euro jest dokładnie sformułowana, dlatego że niestety na uzyskanie specjalnego statusu tak jak Wielka Brytania czy Dania nie możemy liczyć. Uzgodniły one traktacie z Maastricht specjalną klauzulę, pozwalającą im czasowo nie brać udziału w UGW. Zanim jednak Polska stanie się nieodzowną częścią rodziny euro, konieczne jest by spełniła pewne warunki. Przyłączenie się Naszego kraju do UGW jest związane, m. in. z 7 : 1. silnym poparciem politycznym 2. akceptacją społeczną 3. spełnieniem kryteriów z Maastricht. Mówiąc o pierwszym z wyżej wymienionych warunków, mogłoby się wdawać, że wprowadzenie wspólnej waluty jest powodem do porozumienia większej, znaczącej klasy politycznej w Polsce. Stanowisko porozumiewawcze Polski nie pozostawia w tym temacie żadnych wątpliwości. Nasz kraj całkowicie podziela oraz akceptuje zasady jakie obowiązują w UE w obrębie negocjacyjnym Unia Gospodarcza i Walutowa, na co istotnym dowodem jest deklaracja przyjęcia prawa europejskiego w tym zakresie do dnia 31 grudnia 2002 roku 8. Dodatkowo Polskie prawo w tym zakresie jest już w danym 7 T. Gromek, Gospodarka UE 1999, Unia Europejska, nr 2/2000, s Por. Przyst pienie do Unii Gospodarczej i Walutowej, Unia Europejska, nr 8/2000, s

12 obszarze, w dużej mierze zbliżone z odpowiednimi aktami prawnymi opisującymi zasady członkostwa w UE. W wyniku tego rząd nie ubiega się o czas przejściowy i nie ma powodu zgłaszać żadnych problemów negocjacyjnych. Odpowiednie akty prawne określające zakres porozumiewawczy Unia Gospodarcza i walutowa można pogrupować na 4 obszary tematyczne 9 : 1. koordynacja polityki gospodarczej 2. polityka fiskalna 3. polityka monetarna i polityka kursu walutowego 4. docelowy etap przyjęcia jednolitej waluty euro. W pierwszym obszarze mogę stwierdzić, że Polska polityka gospodarcza będzie najprawdopodobniej prowadzona dokładnie tak, jak wymaga tego koordynacja z odpowiednią polityką prowadzoną w Unii Europejskiej. Jej głównymi instrumentami są Narodowy Program Przygotowań do Członkowstwa, a także Wspólna Ocena Średnioterminowych Priorytetów Polityki Gospodarczej 10. Polska wyraża chęć sprostania wszystkim wymogom Unii Europejskiej jeśli chodzi o dyscyplinę budżetową, stabilny kurs walutowy i zapewnienie niezależności banku centralnego. Określenie konkretnej daty przyjęcia waluty euro nie jest konieczne i obligatoryjne, dlatego, że przystąpienie do UGW nastąpi w czasie kiedy polska gospodarka spełni całość wymogów zrównoważonej gospodarki rynkowej. Jeżeli chodzi o poparcie ze strony społeczeństwa, by Nasze złotówki zastąpić walutą europejską, to będzie ono uzależnione przede wszystkim od konkretnej, rzetelnej i profesjonalnie przeprowadzonej kampanii informującej obywateli zarówno o korzyściach jakie niesie za sobą to przedsięwzięcie, jak i o zagrożeniach jakie mu towarzyszą. Powszechnie wiadomym jest fakt, że rezygnacja z Naszej narodowej waluty będzie niezwykle trudną decyzją. Musimy wtedy pamiętać o słowach Michaela Mussy, który na temat roli waluty, roli która jest niezwykle ważna w świadomości narodowej Polaków. Zdaniem Mussy można ją porównać do takich symboli państwowych jakimi są godło, flaga czy też herb narodowy 11. Dlatego zrezygnowanie z Naszego narodowego pieniądza będzie niezwykle trudnym krokiem pod względem emocjonalnym. 9 Unia Gospodarcza i Walutowa. Omówienie stanowiska negocjacyjnego, Unia Europejska, nr 1/2000, s Ibidem. 11 Por. P. Kowalewski, Trochę ostrożniej z tym euro, Gazeta Bankowa, nr 50/2001, s

13 Ogromne znaczenie dla budowania zaufania dla nowej waluty mają też, zapisane w traktacie z Maastricht, wymagania zakwalifikowania danego państwa do Unii Gospodarczo Walutowej, zwane kryteriami konwergencji. Są to wartości podstawowych parametrów ekonomicznych, które świadczą o tym, że gospodarka jest ustabilizowana. Mówią one, że kandydujące państwo do Unii Gospodarczej i Walutowej musi spełniać 12 : 1. Kryteria monetarne: a) Stabilności cen średnia stopa inflacji w roku poprzedzającym badanie dotyczące spełnienia kryteriów spójności nie powinna być wyższa niż o 1,5 pkt. proc. od wskaźnika odnotowanego w trzech najlepszych pod tym względem krajach. b) Stopy procentowej średnia nominalna długookresowa stopa procentowa nie powinna być wyższa niż o 2 pkt. proc. od stopy procentowej w trzech krajach o najniższym poziomie inflacji w roku poprzedzającym badanie. c) Udziału w mechanizmie kursowym Europejskiego Systemu Walutowego rynkowe kursy walutowe potencjalnych członków UGW powinny być stałe przez odpowiednio długi okres czasu, ponieważ będzie to traktowane jako test rynkowy zdolności danego kraju do adoptowania się do wewnętrznych i zewnętrznych szoków bez potrzeby zmiany kursów walutowych, oraz 2. Kryteria fiskalne: a) Deficytu budżetowego stosunek planowanego lub aktualnego deficytu rządowego do PKB, mierzony w cenach rynkowych, w roku poprzedzającym badanie, nie powinien przekraczać 3%. b) Długu publicznego w roku poprzedzającym badanie udział zadłużenia w PKB, mierzony w cenach rynkowych, nie powinien przekraczać 60%. Powszechna jest opinia, że najtrudniejszymi kryteriami dla Polski do spełnienia jest stopa inflacji i stopa procentowa. Obydwa parametry pozostają w związku funkcjonalnym, ponieważ oczekiwania inflacyjne mają wpływ na oprocentowanie dziesięcioletnich papierów dłużnych Por. R. Pohl, Kryteria fiskalne z Maastricht jako przes anki stabilnej unii walutowej w Europie, Ekonomista, nr 1/1998, s i M. Klamut, Polityka gospodarcza a konwergencja regionów w Unii Europejskiej, Gospodarka Narodowa, nr 3/1999, s R. Stawarska, Teoretyczne przesłanki członkostwa Polski w Europejskiej Unii Walutowej w: Teoretyczne i empiryczne aspekty współczesnych międzynarodowych stosunków gospodarczych, T. Rynarzewski (red.), Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań 2001, nr 8, s

14 ROZDZIAŁ 2 Problematyka wprowadzenia euro w Polsce 2.1. Korzyści i szanse wynikające z Unii Walutowej Wprowadzenie wspólnej WALUTY europejskiej - EURO, niesie ze sobą wiele korzyści, najważniejsze z nich to: a) stabilizacja gospodarki - Proces dochodzenia do unii gospodarczej i walutowej spowodował, że nastąpił spadek inflacji, nastąpiła zbieżność narodowych stóp procentowych oraz stabilizacja kursów walutowych. Jak wskazują doświadczenia z dwu i pól letnim funkcjonowaniem unii walutowej, EBC prowadzi nadal politykę antyinflacyjną, oraz wykazuje się dużą odpornością na naciski polityczne. Stabilizacja gospodarcza obniża znacznie ryzyko inwestycyjne, co jest szczególnie ważne dla przedsiębiorstw 14. b) wyeliminowanie ryzyka kursowego - Powstanie jednej waluty obowiązującej w dwunastu państwach Unii Europejskiej, wyeliminowało ryzyko występujące na obszarze, na którym funkcjonują różne waluty. Zlikwidowanie ryzyka kursowego zwiększa swobodę i dynamikę działalności gospodarczej co obniża koszty jej działalności, ponieważ nie muszą one już ponosić kosztów zabezpieczenia się przed ryzykiem kursowym i ubezpieczenia kontraktów 15. c) integracja i wzrost efektywności rynków finansowych - Euro przyczyniło się do pełniejszego zintegrowania rynków finansowych, co powoduje zwiększenie ich efektywności i płynności. Wspólna waluta ma ogromny wpływ na europejskie rynki akcji i obligacji. Zwiększa możliwość inwestowania bez ryzyka kursowego. Integracja gospodarczo-walutowa pozwala inwestorom tarkować AKCJE z innego państwa strefy euro, jak akcje wyemitowane przez ich państwo. W dalszej kolejności integracja aktywizuje tendencje do integracji giełd europejskich. Fakt połączenia się giełdy w Paryżu, Amsterdamie i Brukseli w jedną giełdę, daje nam podstawę do przypuszczanie, że może powstać wspólna giełda Unii Europejskiej 16 ; d) wyrównanie poziomu cen w europie - Wyrównanie cen w europie jest podstawowym warunkiem powstania jednolitego rynku wewnętrznego. Różnice cen w poszczególnych państwach Wspólnoty, zmuszają konsumentów do straty Z.J. Marski, Europa ma wspólną gotówkę, Bank i kredyt 2002, nr Ibidem. 14

15 czasu i energii, które marnuje szukając tańszych produktów. W ciągu dwóch lat funkcjonowania UGW postęp w wyrównywaniu cen pomiędzy poszczególnymi państwami był niższy niż oczekiwano. Jednakże proces wyrównywania cen może nigdy się nie zakończyć z powodów obiektywnych 17. Istnieją także inne korzyści związane z przyjęciem euro takie jak na przykład: 1. korzyści w ruchu turystycznym - gdzie odpadają koszty związane z wymianą waluty; 2. łatwiejszą ekspansje podmiotów gospodarczych na rynki krajów sąsiadujących. Korzyścią prestiżową, jedyną w swoim rodzaju jest sam fakt przynależności do tak wielkiego organizmu gospodarczego jakim jest UGW, która obok Japonii i USA, jest ogromną potęgą gospodarczą. Co powoduje również to, że euro jest jedną z najważniejszych walut międzynarodowych jakie istnieją w obiegu. 1 stycznia 2002 roku z rynku zniknęło 11 walut państw członkowskich Unii Europejskiej. Na własne oczy widzieliśmy jak do historii przechodzą marki niemieckie, czy franki FRANCUSKIE. W ich miejsce pojawiło się EURO - wspólna waluta europejska. Unia Europejska stała się wspólnotą także i pod tym względem. Analiza doświadczeń krajów członkowskich, które zdecydowały się na wejście do strefy euro, umożliwia ocenę ewentualnych zagrożeń i korzyści płynących z przystąpienia do unii walutowej. Możliwe też staje się ocenienie wpływu wspólnej europejskiej waluty na gospodarki państw "piętnastki", szczególnie na ceny. Oczywiście, jak wszystko, tak i euro ma zwolenników i przeciwników. Zdaniem zwolenników ceny w strefie euro wyrównają się Zagrożenia i koszty związane z przyjęciem Euro w Polsce Jak mówi stare przysłowie nie ma róży bez kolców. Za wszystkie oczekiwane korzyści zapłacimy dość wysoką cenę stracimy możliwość samodzielnego prowadzenia polityki pieniężnej i kursowej. Te decyzje będą już zapadały w Europejskim Banku Centralnym i będą podejmowane w interesie całego Eurolandu, nie tylko Naszej Polski. Wchodząc do strefy euro, ryzykujemy więc, że decyzje które będą tam podejmowane nie będą tylko i wyłącznie optymalne z punktu widzenia Naszej sytuacji gospodarczej, lecz najlepsze dla ogółu. Polska po przyjęciu euro będzie współdecydować o polityce pieniężnej EBC. Formalnie nie będzie to miało znaczenia 17 Ibidem. 15

16 ogromnego jednak, jak jednak wiadomo w Unii Europejskiej ogromne znaczenie mają również wpływy nieformalne. Dodatkowo w pracach Eurogrupy będzie uczestniczył polski przedstawiciel, czyli ministrów finansów państw strefy euro, co zwiększa wpływ Naszego kraju na kształtowanie głównych kierunków polityki gospodarczej UE. Może się również okazać, że obniżenie stóp procentowych i także kredyty, mogą doprowadzić do nadmiernego wzrostu konsumpcji a co za tym idzie do zbyt szybkiego wzrostu cen i płac. To z kolei zmniejszyłoby konkurencyjność Naszych przedsiębiorstw na wspólnym rynku. Istnieją również takie obawy, że pozbywając się złotego, zrezygnujemy z ochrony jaką daje Nam kurs wymiany Naszej waluty na euro w przypadku, tzw. szoków asymetrycznych, czyli wzrostów gospodarczych które w różnym stopniu dotykają Polskę i strefę Euro 18 ROZDZIAŁ 3 Opinie respondentów dotyczące wprowadzenia euro w Polsce 3.1. Charakterystyka badanej grupy respondentów Charakterystykę badanej grupy respondentów lub terenu badań precyzyjnie opisują T. Pilch i T. Bauman. Ich zdaniem wybór terenu badań nie opiera się jedynie na wyborze terytorium, ale także obejmuje wszelkiego rodzaju instytucje, ograny, jednostki, w których zamierza się przeprowadzić sondaż. Dokładna definicja mówi, że wybór ten to przede wszystkim typologia wszystkich zagadnień, cech i wskaźników, jakie muszą być zbadane, odnalezienie ich na odpowiednim terenie, u odpowiednich grup społecznych lub w układach i zjawiskach i następnie wytypowanie rejonu, grup zjawisk i instytucji jako obiektów naszego zainteresowania 19. Badanie zostało przeprowadzone w kwietni 2015 roku wśród mieszkańców Zielonej Góry. W badaniu uczestniczyło 100 osób, które zostały wybrane celowo w sposób losowy. Wszyscy, którzy uczestniczyli w badaniu zostali poinformowanie zarówno o temacie i celu jaki mu przyświeca jak i o ich dobrowolnym udziale. Dodatkowo T. Pilch, T. Bauman,Zasady badań pedagogicznych. Strategie ilościowe i jakościowe, Wyd. Żak, Warszawa 2001, s

17 wszystkie osoby zostały poinformowane o sposobie wypełnienia ankiety oraz, że jest im zapewniona całkowita anonimowość. Badanie bazuje na metodzie reprezentacyjnej (sondażowej). Polega ona na wykonaniu badania, w tej sytuacji mamy do czynienia z ankietą pośród wybranej zbiorowości. W celu zdobycia danych społeczno- demograficznych ankietowani zapytani zostali o wiek, wykształcenie, płeć oraz miejsce zamieszkania. Rozłożenie płci wygląda następująco: 39% kobiet i 61% mężczyzn na stu badanych. Ankietowani to w większości młodzi studenci 60% oraz pracownicy najemni 40%. Miejsce zamieszkania uczestników ankiety wygląda następująco: 30% na wsi i 70% w miastach Opinie badanych na temat przystąpienia Polski do strefy euro W tym podrozdziale postaram się szczegółowo przeanalizować ankietę dotyczącą Korzyści i kosztów wynikających z wprowadzenia euro w Polsce. Badanie rozpoczyna się pytaniami dotyczącymi poziomu wiedzy ankietowanych dotyczącej waluty międzynarodowej jaką jest euro oraz tematu szans i zagrożeń wynikających z wprowadzenia euro w Naszym kraju. 50 % ankietowanych ocenia swoją wiedzę na temat euro jako waluty międzynarodowej na poziomie dobrym, złą wiedzę ma 14 % ankietowanych, natomiast aż 35 % nie ma na ten temat zdania. Może to wynikać z faktu, iż opinia publiczna i media nie przeprowadzają na ten temat specjalnych konferencji i wykładów, jak i również z tego, że ludzie w natłoku obowiązków jakie niesie za sobą praca i rodzina, nie mają czasu by tą wiedzę zdobywać i czekają na gotowe informacje. Z badań wynika, że ponad połowa respondentów, bo aż 62 % uważa, że wstąpienie Polski do Unii Europejskiej było dla Polski i Polaków korzystnym przedsięwzięciem. Jedynie 18 % respondentów uważa, że nie pozyskaliśmy z tego żadnych korzyści. Kwestia wprowadzenia euro w Polsce przedstawia się niepokojąco. Nieco ponad połowa ankietowanych uważa, że Polska nie powinna zamieniać złotego na euro. Można przypuszczać, że po części wynika to z małej wiedzy na temat korzyści jakie za 17

18 tym płyną, jak i tego, że ludzie obawiają się zmian. 36 % ankietowanych pozytywnie odbiera fakty przyjęcia wspólnej waluty. Z niskiej świadomości ludzi na temat tego jakie niesie za sobą szansy i zagrożenia zmiana waluty narodowej mogą wynikać również odpowiedzi na pytanie dotyczące konsekwencji związanych z wstąpieniem Polski do Unii Europejskiej. Negatywne odczucia ma aż 51 % respondentów, natomiast 36 % z nich uważa, że to była dobra decyzja i przyniosła pozytywne skutki dla Naszego kraju. 23 % ankietowanych nie ma zdania. W badaniu poruszono również kwestię dotyczącą korzyści i zagrożeń wynikających z przystąpienia Polski do strefy euro, odpowiedzi przedstawia (Rys. 1. oraz Rys. 2. Jeśli chodzi o korzyści to odpowiedzi respondentów rozłożyły się następująco: wzrost inwestycji 23 %, wzrost PKB 24 %, obniżenie stóp procentowych 20 %, umocnienie pozycji Polski w Unii Europejskiej 21 %. Najmniejszą popularnością cieszyła się odpowiedź dotycząca redukcji ryzyka kursowego, tj. 12 %. Niestety respondenci nie zdają sobie sprawy z tego, że dzięki redukcji ryzyka kursowego zwiększa się pewność warunków wymiany handlowej między Polską a strefą euro importerzy i eksporterzy wiedzą znacznie lepiej na czym stoją. Wyeliminowane również zostają koszty ubezpieczenia od tego ryzyka Korzyści wynikające z wstąpieina do strefy euro redukcja ryzyka kursowego wzrist inwestycji wzrost PKB obniżenie stóp procentowych umocnienie pozycji Polski w UE Rys. 1. Korzyści wynikające z wstąpienia do strefy euro Źródło: opracowanie własne 18

19 Zagrożenia związane z zastąpieniem złotego przez euro uzakeżnenie polskiej gospodarki od innych krajów UE wzrost cen utrata elementu tożsamości koszty związane z wprowadzeniem euro Rys. 2. Zagrożenia związane z zastąpieniem złotego przez euro Źródło: opracowanie własne Ankietowani zostali również zapytani o zagrożenia związane z przystąpieniem do strefy euro. Polacy najbardziej obawiają się utraty elementu tożsamości jakim jest Nasz narodowy złoty. Jest to 30 % ankietowanych. Nieco więcej osób obawia się podwyżki cen oraz kosztów związanych z wprowadzeniem euro do obiegi. Odpowiednio jest to 35 % i 22 %. Jedynie 13 % respondentów obawia się uzależnienia polskiej gospodarki od innych krajów Unii Europejskiej. 19

20 ZAKOŃCZENIE Wielu wybitnych ekonomistów takich jak Balcerowicz czy też Belka, uważają, że wprowadzenie waluty europejskiej będzie bardzo korzystne dla polskiej gospodarki w dłuższym okresie. Badania opinii publicznej dają możliwość stworzenia rachunku korzyści i kosztów wprowadzenia euro w skali mikro, tzn. dla poszczególnych obywateli takich jak ja. Komunikacja z różnymi grupami społecznymi zdecydowanie da możliwość poznania i rozwiania ich bardziej bądź mniej uzasadnionych obaw oraz ustalić jaka jest ich świadomość odnośnie tego, jakie korzyści wiążą się z wprowadzeniem nowej waluty. Wato rozpowszechniać tą wiedzę wśród studentów, ponieważ oni stanowią grupę ludzi, którzy ze względu na swoje wykształcenie i otwartość na wszelakie zmiany najlepiej ze wszystkich grup określą uzasadnione obawy społeczeństwa. Dzięki takim studiom, jakim są Mechanizmy funkcjonowania strefy euro ludzie mają możliwość, by po ich zakończeniu uświadamiać społeczeństwo odnoście wiedzy na ten temat. Jedno jest pewne mniejsze koszty ponosimy przystępując do UGiW niż pozostając poza strefą euro w dłuższym okresie. Należy przekonać społeczeństwo, że zmiany będą korzystne dla typowego konsumenta. Jest to możliwe jeśli obawy i oczekiwania opinii publicznej, studentów staną się przesłankami działań regulujących i informacyjnych rządu. Jedno jest pewne, brakuje Nam klarownej strategii wejścia Naszego kraju do strefy euro i jego orientacyjnej daty. Niestety opór społeczny wobec wprowadzenia euro jest znaczący. Konieczna jest dlatego lepsza komunikacja rządu ze społeczeństwem i działania, które będą łagodziły niepożądane skutki zmian. Dobrym rozwiązaniem mogłyby okazać się programy edukacyjne prowadzone w formie seminaryjnej o charakterze interaktywnym, uwzględniając problematykę euro. 20

21 SPIS LITERATURY 1. Gromek T., Gospodarka UE 1999, Unia Europejska, nr 2/ Jakubiszyn K, Karski B., Rybińska D., Euro nowa waluta, Warszawa Konwergencja regionów w Unii Europejskiej, Gospodarka Narodowa, nr 3/ Kowalewski P., Trochę ostrożniej z tym euro, Gazeta Bankowa, nr 50/ Leksykon politologii, praca zbiorowa pod red. A. Antoszewskiego i R. Herbuta, Wrocław Łastawiski K.. Od idei do integracji europejskiej, Warszawa Oręziak L., Euro nowy pieniądz, Warszawa Pilch T., Bauman T, Zasady badań pedagogicznych. Strategie ilościowe i jakościowe, Wyd. Żak, Warszawa Polh R., Kryteria fiskalne z Maastricht jako przesłanki stabilnej unii walutowej w Europie, Ekonomista, nr 1/1998; M. Klamut, Polityka Unia Gospodarcza i Walutowa. Omówienie stanowiska negocjacyjnego, Unia Europejska, nr 1/ Przystąpienie do Unii Gospodarczej i Walutowej, Unia Europejska, nr 8/ Stawarska R., Teoretyczne przesłanki członkostwa Polski w Europejskiej Unii Walutowej w: Teoretyczne i empiryczne aspekty współczesnych międzynarodowych stosunków gospodarczych, T. Rynarzewski (red.), Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań 2001, nr Wielka Encyklopedia Świata, T.IV, Warszawa Żukowski P. Euro, Świat, Europa, Polska, Warszawa SPIS STRON INTERNETOWYCH 1. dostęp dostęp dostęp SPIS RYSUNKÓW Rys. 1. Korzyści wynikające z wstąpienia do strefy euro 18 Rys. 2. Zagrożenia związane z zastąpieniem złotówki przez euro