Możliwości i ograniczenia zastosowania teorii gier w badaniach polityki globalnej

Transkrypt

1 konferencja naukowa METODY BADANIA POLITYKI GLOBALNEJ Możliwości i ograniczenia zastosowania teorii gier w badaniach polityki globalnej dr Mateusz Hudzikowski

2 TEORIA GIER TO Budowa i analiza modeli konfliktów Budowa i analiza modeli rzeczywistości Gra to konflikt interesów TEORIA GIER BADA.?... INTERESÓW (sprzeczność, konflikt, różnorodność?)

3 ROZWIĄZANIE MODELOWANIE KONCEPTUALIZACJA FUNDAMENT TEORETYCZNY

4 Potrzeba metodologicznego uzasadnienia dla zastosowania teorii gier do badań polityki na gruncie teorii nauk o polityce (politologii, n. o s.m., innych )

5 Teoria gier a polityka globalna OGRANICZENIA

6 ZASTOSOWANIE - POZIOMY Co można zbadać? KONCEPTUALIZACJA Jak można zbadać? MODELOWANIE Czego można się dowiedzieć? ROZWIĄZANIE

7 POZIOM I KONCEPTUALIZACJA

8 JAKIE BARIERY? 1. Teoretyczne uzasadnienie zastosowania TG 2. TG a polityka niedostatek literatury 3. Zarzut: ograniczenia modelowania 4. Polityka jest niepoliczalna

9 POZIOM II MODELOWANIE

10 GŁÓWNE OGRANICZENIE Konstrukcja modelu adekwatnego: metodologicznie najwyższej jakości poprawnie odzwierciedlający stan wiedzy na temat rzeczywistości powodzenie na każdym etapie konstrukcji (zob. niżej)

11 MODELOWANIE - ETAPY Informacje Problem antagonizmu Znaczenie czynnika losowego Problem racjonalności Alternatywy Zawężanie Wartościowanie

12 ZEBRANIE INFORMACJI 1. Istotne cechy zjawiska między innymi: Czynniki kontrolowane Czynniki pod kontrolą przeciwnika Czynniki poza kontrolą graczy (losowe) Stan informacji (wywiad)

13 ZEBRANIE INFORMACJI CD. 2. Kto gra? (gracze, grupy interesu, koalicje) 3. Jakie strategie? (dostępne w całej grze) 4. Jakie cele uczestników?

14 ALTERNATYWIZACJA Jakie istnieją strategie dla osiągnięcia celów danego gracza?

15 ZAWĘŻANIE Jakie strategie są możliwe do zastosowania i dostępne dla danego gracza?

16 WARTOŚCIOWANIE Problem kwantyfikowalności: co najmniej dostateczne określenie wartości wypłat Problem kryterium: co i jak mierzyć? Jaki rezultat gry jest pożądany?

17 PROBLEM RACJONALNOŚCI ZAŁOŻENIA VS. RZECZYWISTOŚĆ

18 ZAŁOŻENIA TG Dążenie do maksymalizacji wygranej Prawidłowa ocena skutków podjętej decyzji Pełna wiedza o graczach, regułach, wypłatach i ich ocenach

19 RZECZYWISTOŚĆ? Ludzie nie są (całkowicie) racjonalni Błędy poznawcze i błędy decyzyjne Ograniczona wiedza, ograniczony horyzont poznawczy Ryzyka, czynniki losowe

20 GDZIE SZUKAĆ? Kognitywistyka Psychologia społeczna Psychologia ekonomiczna Ekonomia behawioralna Psychologia polityki Teoria decyzji

21 RACJONALNOŚĆ, POZNANIE, DECYZJE, RYZYKO Kongnitywistyka (nauki kognitywne), np. POLSCI CEU Budapeszt Paranoja polityczna R.S. Robins Kahneman, Rubini, N. Taleb, Hofstadter Freakonomics : Levitt & Dubner M. Gladwell, R.H. Frank, D. Ariely R.V. Levine, E. Aronson

22 CZYNNIK LOSOWY Strategie mieszane (losowe) czasami jedyne efektywne! Założenie: Wszystkie zdarzenia elementarne są jednakowo prawdopodobne (rezultat nie zależy od historii) vs założenie o istnieniu metauwarunkowań (np. bomba na lotnisku, mandat).

23 CZYNNIK LOSOWY - PRAXIS

24 BIAŁY I BIAŁY II CZARNY I 0 0 CZARNY II 0 0 ŚREDNIA WARTOŚĆ OCZEKIWANA / NADZIEJA MATEMATYCZNA MOŻE UKRYWAĆ RYZYKO! Źródło: opracowanie własne na podstawie Williams, Strateg doskonały

25 PROBLEM ANTAGONIZMU Antagonizm konflikt; może istnieć konflikt bez antagonizmu (cele przeciwników korespondują ze sobą Lotaryngia 1914) W grach antagonistycznych porozumienia nie są możliwe, gdyż równają się stracie własnej i zyskowi przeciwnika Jeżeli gra nie jest antagonistyczna, to porozumienia są mniej lub bardziej korzystne dla obu stron

26 INNE WĄTPLIWOŚCI Złożoność przedmiotu badań nauk społecznych Śmiertelność naukowych teorii jest zbyt wysoka Uproszczenie modelu w stosunku do rzeczywistości

27 POZIOM III ROZWIĄZANIE MODELU

28 JAKIE BARIERY? Matematyka! Metody ilościowe są passé Dominacja matematyki, ekonomii i socjologii w literaturze i badaniach Paradoks: zarzut braku dokładności i pewności

29 WG STRAFFINA: Liczy się proces rozumowania, a nie sam efekt w miarę możności wierne modele lepsze zrozumienie istoty zjawisk społecznych.

30 Teoria gier a polityka globalna MOŻLIWOŚCI

31 TG I NAUKI SPOŁECZNE Oryszczyszyn socjologia, Białystok Załuski nauki prawne, Kraków Czajkowski ekonomia, Warszawa Aspekty polityczne!

32 KONFLIKTY I KOOPERACJE źródło: prezentacja dra Mikołaja Czajkowskiego

33 ODSTRASZANIE

34 NEGOCJACJE Źródło: gazeta.pl, tok.fm

35 (ANTY)TERRORYZM Szantaż Obietnice Groźby Zobowiązania (T. Schelling)

36 ANALIZA STRATEGII

37 ZDOBYWANIE PRZESTRZENI

38 MODEL EHRENFESTÓW gra równowaga : balance of power, procesy demograficzne gra wszystko albo nic : teoria katastrof

39 DALSZE BADANIA Poziom 0 (metapoziom): teoretyczny fundament uzasadniający używanie TG PI: tworzenie koncepcji praktyczne obszary zastosowań PII: decydowanie, racjonalność, poznanie, strategia, ryzyko problemy modelowania PIII: udoskonalanie metod rozwiązywania modeli - Gambit

40 BIBLIOGRAFIA Aronson, Elliot, Robin M Akert, i Waldemar Domachowski. Psychologia społeczna: serce i umysł. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka, Eigen, Manfred, i Ruthild Winkler. Gra. Prawa natury sterują przypadkiem. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, Jędrusik, Stanisław, i Andrzej Paliński. Gra przeciw naturze jako narzędzie podejmowania decyzji inwestycyjnych. Ekonomia Menedżerska nr 3 (2008): Kamiński, Marek. Gry więzienne: tragikomiczny świat polskiego więzienia. Warszawa: Oficyna Naukowa, Klatka, Narcyz. Konflikt i gra. Warszawa: Wydawn. Ministerstwa Obrony Narodowej, Koźmiński, Andrzej Krzysztof. Pewność i gra: wstęp do teorii zachowań organizacyjnych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, McCarty, Nolan M, i Adam Meirowitz. Political Game Theory: An Introduction. New York: Cambridge University Press, 2007.

41 Oryszczyszyn, Radosław. Teoria gier w naukach społecznych. Teoria gier w naukach społecznych, b.d. Pénard, Thierry. La théorie des jeux et les outils d analyse des comportements stratégiques. W Microeconomics. Rennes:, Pietruszka-Ortyl, Anna. Przyczynek do teorii tworzenia aliansów strategicznych przedsiębiorstw. Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie nr 747 (2007). Robinson, Thomas W, i Rand Corporation. Game Theory and Politics: Recent Soviet Views. Santa Monica, Calif.: Rand Corp., Schelling, Thomas C. Strategia konfliktu. Wolters Kluwer Polska, Schneider, Daniel K. Modélisation de la démarche du décideur politique dans la perspective de l intelligence artificielle. [s.n.], Shubik, Martin. The Present and Future of Game Theory. New Haven, Conn: Cowles Foundation for Research in Economics, Yale Univ.,

42 Straffin, Philip D, i Jacek Haman. Teoria gier. Warszawa: Scholar, Sułek, Mirosław. Trzy działy prakseologii. Rocznik naukowy Wydziału Zarządzania w Ciechanowie Wyższej Szkoły Menedżerskiej w Warszawie, II, nr 1 2 (2008): Szopa, Marek. Teoria gier w negocjacjach i podejmowaniu decyzji. Uniwersytet Śląski, b.d. Waitzkin, Josh. The Art of Learning: An Inner Journey to Optimal Performance. Free Press, Wiener, Norbert. Cybernetyka i społeczeństwo. Warszawa, Williams, J. D. Strateg doskonały. Wprowadzenie do teorii gier. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Worobiew, N. N., E. Kofler, i H. Greniewski. Strategia gier. I. Warszawa: Książka i Wiedza, Yasuda, Yasutoshi. Go jako komunikacja. Bielsko-Biała: ELAY Sławomir Piela, Załuski, Wojciech. Game Theory in Jurisprudence. Copernicus Center Press, 2013.

43 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ dr Mateusz Hudzikowski