K I E L C E NR 19 LIPIEC-SIERPIEŃ 2007 ISSN

Transkrypt

1 K I E L C E NR 19 LIPIEC-SIERPIEŃ 2007 ISSN

2 spis treści REDAKCJA kulturalny informator Naczelny i Artystyczny Rafał Nowak Internetowy Sergiusz Pawłowski Sekretarz Redakcji Agnieszka Kozłowska-Piasta Współpraca Justyna Giemza, Lilka Kulińska, Bożena Pawłowska, Radek Nowakowski, Katarzyna Gritzmann, Jerzy Kapuściński, Rafał Zamojski, Marian Rumin, Marek Kozłowski, Ryszard Garus, Jacek Pernal, Paweł Bodzioch. Druk Drukarnia im. A. Półtawskiego Kielce, ul. Krakowska 62 Wydawca Fundacja Kultury Wici Baza Zbożowa, Kielce, ul. Zbożowa 4 tel , Okładka Anna Pawlik-Łukaszczyk wydarzenia 2. Kalendarz na wakacje 14. Laureaci Kieleckie Inaczej 18. Lakiernia dla młodych ludzie 20. Słowa żyją własnym życiem 28. Kultura Samorządowa miasto 32. Plan centrum Kielc świętokrzyskie 39. Naturalnie i przemysłowo dla wielbicieli dwóch kółek 44. Moje Państwo Kalendarz 46. Wakacje z duchami 48. Piekło i Raj 52. The Best of Świętokrzyskie 58. Gdzie się kąpać? 61. Poetycka Poczta Wici 62. Ryby

3 wydarzenia Kalendarz pełny kalendarz wydarzeń znajdziesz na naszej stronie internetowej legenda festyny, dla dzieci imprezy klubowe imprezy taneczne kino koncerty muzyka poważna sport i rekreacja spotkania, inne targi, giełdy teatr wystawy piątek Reggaeland Płock 2007 Największa impreza reggae w Polsce, dodatkowo w piknikowej atmosferze. Wstęp wolny. Wystąpi czołówka polskich zespołów grających reggae i zaproszeni goście, m.in. Mystic Revelation of Rastafari (Jamajka), T.O.K. & 303 Band (Jamajka)., g. 12:00 HASARAPASA - Muzyczny Festiwal Sztuk Wszelakich DŚT - Pałac T. Zielińskiego, Kielce, ul. Zamkowa 5, g. 18:00 lipiec-sierpieñ 2007 Borys Sommerschaf Pieśni i romanse rosyjskie na Letniej Scenie KCK. Wstęp wolny. Kieleckie Centrum Kultury, pl. Moniuszki 2b, g. 21:00 sobota Piss-OFF wystawa fotografii Czyt. s. 18 Galeria Lakiernia, Kielce, ul. Zbożowa 4, g. 18:00 Superczwartek: Spragnieni miłości Kino Moskwa, ul. Staszica 5, g. 20:30 niedziela Balkan Sevdach DŚT - Pałac T. Zielińskiego, ul. Zamkowa 5, g. 20:00 Kwartet Omega Kieleckie Centrum Kultury, pl. Moniuszki 2b, g. 21:00 wtorek Harcerski Festiwal Kultury Młodzieży Szkolnej czytaj str. 7 czwartek Superczwartek: Tabu Kino Moskwa, Kielce, ul. Staszica 5, g. 20:00 piątek Otwarty plener fotograficzny JTF Do udziału w plenerze, który odbędzie się w Chęcinach w dniach lipca 2007 r. mogą się zgłaszać również osoby nie zrzeszone w Jędrzejowskim Towarzystwie Fotograficznym, g. 09:00 Czas - wystawa książki artystycznej czytaj na str. 10 Galeria BWA Piwnice, Kielce, ul. Leśna 7, g. 18:00 Przestrzeń - Radosław Nowakowski czytaj na str. 7 Galeria BWA Na Piętrze, Kielce, ul. Leśna 7, g. 18:00 Serce Don Juana Historia lodołamacza niewieścich serc w scenerii ulicy: ze szczudłami, maskami, ogniem w wykonaniu Teatru Scena Kalejdoskop z Krakowa. Kieleckie Centrum Kultury, pl. Moniuszki 2b, g. 21:00 sobota Kielecka Giełda Kolekcjonerska Wojewódzki Dom Kultury, ul. Ściegiennego 6, g. 08:00 Kuźnice Koneckie Dwudniowa cykliczna impreza, festyn odbywający się raz w roku na terenie obiektów Muzeum Zagłębia Staropolskiego w Starej Kuźnicy i Sielpi. Zabytkowy Zakład Hutniczy w Maleńcu, Maleniec 54, g. 12:00 Gospodarze Gościom Kadzielnia, Kielce, Al. Legionów, g. 20:00 niedziela Klang Szanty a capella Morze nasze morze. DŚT - Pałac T. Zielińskiego, Kielce, ul. Zamkowa 5, g. 19:30 Ilona Sojda i jej goście Kieleckie Centrum Kultury, pl. Moniuszki 2b, g. 21:00 poniedziałek Wakcje z Ziemowitem Ziemowit, Kielce, ul. Mieszka I 79, g. 09:00 wtorek Włodek Pawlik Trio feat. Randy Brecker Jazz na wysokim poziomie na Scenie Letniej KCK. Wstęp wolny. Kieleckie Centrum Kultury, pl. Moniuszki 2b, g. 21:00 środa Biała Noc z harcerzami czwartek I Międzynarodowy Festiwal Szachowy Zalew, Sielpia g. 12:00 Superczwartek: Pusty dom Kino Moskwa, Kielce, ul. Staszica 5, g. 20:00 piątek Leliwa Jazz Band Zespół powstał w 1978 roku (jako Ragtime Kapela). Tarnowianie od tylu już lat bawią ludzi różnych pokoleń, pokazując, że ten stary dobry jazz nic się nie zestarzał. Kieleckie Centrum Kultury, pl. Moniuszki 2b, g. 21:00 sobota Depeche Mode Party Cockney Club, Kielce, ul. Orla 4, g. 19:30 Midnight Court DŚT - Pałac T. Zielińskiego, Kielce, ul. Zamkowa 5, g. 19:30 niedziela Faja Manitou DŚT - Pałac T. Zielińskiego, ul. Zamkowa 5, g. 19:30 Koncert Galowy Festiwal Harcerski. Kadzielnia, Kielce, Al. Legionów, g. 19:30 Monika Gruszczyńska Kieleckie Centrum Kultury, pl. Moniuszki 2b, g. 21:00 czwartek Superczwartek: Lalki Kino Moskwa, Kielce, ul. Staszica 5, g. 20:00

4 wydarzenia 7 6 Perła & Bracia piątek Kieleckie Centrum Kultury, pl. Moniuszki 2b, g. 21:00 niedziela Dzień włoski w Pałacyku DŚT - Pałac T. Zielińskiego, Kielce, ul. Zamkowa 5, g. 18:00 Kielecki Kwartet Gitarowy i Sekcja Rytmiczna Kieleckie Centrum Kultury, pl. Moniuszki 2b, g. 21:00 sierpień 2007 piątek Andrzej Karwat - druki na papierze i tkaninie Galeria BWA, Sandomierz, Sandomierz, Rynek 11, g. 17:00 Najciekawsze filmy NURTU 2006 Kieleckie Centrum Kultury, pl. Moniuszki 2b, g. 21:00 piątek Zlot Związku Harcerstwa Polskiego Kielce Stadion, na zalesionym terenie byłego poligonu wojskowego, g. 09:00 10 tysięcy harcerzy z Polski i zagranicy na największym zlocie ZHP 2007 roku. sobota Kielecka Giełda Kolekcjonerska Wojewódzki Dom Kultury, ul. Ściegiennego 6, g. 08:00 piątek IX Caravanigowy Zlot Nad Kamienną Inferno - taniec z ogniem Pokaz lubińskiej grupy Inferno: płonące kule na łańcuchach, liny, długie i krótkie kije, płonące wachlarze, parasolki, skakanki, pazury, deszcz iskier przy pięknej nastrojowej muzyce. Kieleckie Centrum Kultury, pl. Moniuszki 2b, g. 21:00 niedziela Wiśniowy sad - spektakl plenerowy Lwowski Teatr Woskriesinnia został założony w 1990 roku przez Jarosława Fedoryszyna. Spektakle Lwowskiego Teatru Woskriesinnia mają własny charakter, są efektowne i prezentują wysoki kunszt sztuki aktorskiej. Kieleckie Centrum Kultury, pl. Moniuszki 2b, g. 21:00 czwartek LATO-SPORT Targi Kielce, ul. Zakładowa 1, g. 09:00 piątek Noc bardów - Scena Autorska Studio Kieleckie Centrum Kultury, pl. Moniuszki 2b, g. 21:00 niedziela I Eliminacja Caruso Kierownicy 2007 zobacz info,, g. 00:00 Dożynki Powiatu Kieleckiego Skansen, Tokarnia, Tokarnia 303, k. Chęcin, g. 10:00 Transkapela Poszukiwania muzyczne grupy dotyczą muzyki tradycyjnej wielu obszarów kulturowych: Karpat, Ukrainy, Słowacji, Rumunii i Węgier. Jest to głównie muzyka wiejska i muzyka małych miasteczek, grana na huculskich weselach, w bukowińskich karczmach i na polskich jarmarkach. Muzyka o charakterze uniwersalnym, dla wszystkich zrozumiała i bliska, niosąca ze sobą historię, będąca płaszczyzną spotkania, wymiany i przenikania Kieleckie Centrum Kultury, pl. Moniuszki 2b, g. 21:00 piątek Marek Radke - formy przestrzenne Galeria BWA, Sandomierz, Rynek 11, g. 17:00 Hair Hair biały i czarny w wykonaniu Kieleckiego Teatru Tańca oraz koncert gitarowy Piotra Resteckiego Kieleckie Centrum Kultury, pl. Moniuszki 2b, g. 21:00 Dzieci Himalajów Muzeum Zabawek i Zabawy do Zapraszamy na wystawy Ołowiane żołnierzyki z XIX-w. Muzeum Zabawek i Zabawy do Piotr Walski - fotografia Cafe Pasja, Kielce ul. Duża do Kieleckie Inaczej - fotografia DŚT - Pałac T. Zielińskiego do Zabytkowe modele samochodów. Pałac Biskupów d Pocztówki chęcińskie Dom Kultury w Chęcinach Potrójna - malarstwo, rysunek Galeria Zielona do Piss-OFF wystawa fotografii Galeria Lakiernia Czas - wystawa książki artystycznej Galeria BWA Piwnice Przestrzeń - Radosław Nowakowski Galeria BWA Na Piętrze Andrzej Karwat - druki na papierze i tkaninie Galeria BWA, Sandomierz Nasz kalendarz wydarzeń współredagowany jest przez internautów odwiedzających serwis internetowy Jeśli wiesz o ciekawej imprezie lub sam jesteś organizatorem powiadom nas o tym. zapraszamy do samodzielnego redagowania Kalendarza. Wydarzenia dodane przed 20 dniem poprzedniego miesiąca będą opublikowane w wersji papierowej informatora Wici.Info kalendarz@wici.info Aktualny kalendarz znajdziesz na stronie internetowej Redakcja nie bierze odpowiedzialności za zmiany

5 8 Kieleccy harcerze na Jamboree Degustacja regionalnych potraw, sabat czarownic, tańce i polskie pieśni oraz prezentacja świętokrzyskiego stroju ludowego takie atrakcje dla międzynarodowej widowni przygotowała kielecka grupa harcerzy, która wybiera się na 21. Światowe Jamboree Skautowe. Impreza odbędzie się 27 lipca w Anglii. Jamboree to spotkanie skautów z całego świata, które odbywa się co cztery lata. Nie jest to jednak zwykłe spotkanie, ale szansa zawarcia międzynarodowych przyjaźni, zetknięcia się z licznymi kulturami, religiami, rozwijanie własnych zainteresowań i pomoc innym. Reprezentacja Kieleckiej Chorągwi liczy 33 osoby: harcerzy ze Szczepu Pikującego Orła oraz Błękitnego Szczepu Dzieci Gór, które działają w Hufcu Kielce Południe. Kielczanie dołączą do około 700-osobowej polskiej delegacji. Kielczanie są już prawie gotowi do wyjazdu: mają plakaty związane z regionem i Polską, którymi ozdobią obóz, ustalili projekty wizytówek dla każdego uczestnika oraz projekt plakietki z wyjazdu. Zaczęli także opracowywać książkę kucharską z polskimi potrawami oraz słowniczek terminów harcerskich po angielsku. Wyjazd stał się możliwy dzięki sponsorom i patronatom: Prezydenta Kielc Wojciecha Lubawskiego, TVP3 Kielce i Radia Kielce. Życzymy harcerzom wspaniałych przeżyć i trzymamy kciuki za wspaniała prezentację naszego regionu w Anglii. Sella Turcica to spektakl, zrealizowany przez Studio Magellana - projekt teatralny, powołany do życia przez Grzegorza Artmana. Sztukę stworzyli występujący w niej, wyjątkowi aktorzy z kieleckiego DPS. Pierwszą fazą pracy były luźne rozmowy, w trakcie których powstały odpryski późniejszych partii mówionych. Spektakl do ostatniej chwili ewoluował, rozrastał się, ulegał licznym modyfikacjom. Do projektu dołączył Darek Makaruk producent, animator kultury i wykonawca muzyki elektronicznej, który stworzył muzykę specjalnie dla potrzeb przedstawienia. Sztuka realizowana w tej chwili jest pierwszą częścią szerszego projektu Sella Turcica, w podtytule zawiera słowo Codzienność, bo opowiada o sprawach zaprzątających głowy mieszkańców DPS każdego dnia. W kolejnych scenach wspomnienia z okresu dzieciństwa przeplatają się z codzienną krzątaniną, zażywanie potrzebnych leków krzyżuje się z niecierpliwym oczekiwaniem. Widz ma okazję zobaczyć chwile, które tworzą kolejne dni mieszkańców domu. W planach są następne części Sella Turcica, które pokażą inne aspekty życia wyjątkowych aktorów. Wszystkim osobom związanym z projektem zależy na tym, by powstające w jego ramach spektakle - jako nowatorskie wydarzenia teatralne - były rozpoznawalne i doceniane w całej Polsce. Najbardziej jednak, zależy im na widzu: bez niego w końcu, teatr traci wszelki sens. KiniaMa Przestrzeń Tak się złożyło, że po raz pierwszy od wielu lat moje książki nie znalazły się w kolejnej edycji Festiwalu Sztuki Książki. A to dlatego, że dwie ostatnie książki, Nieznaki drogowe oraz LIBRO2N, które powstały w latach dotyczyły bardziej problemu przestrzeni, niż czasu. Kiedy więc Alicja Słowikowska, główna kuratorka Festiwalu, zaproponowała mi zaaranżowanie wystawy w kieleckim BWA, pomyślałem, że CZASOWI powinna towarzyszyć PRZESTRZEŃ. Przestrzeń, podobnie jak czas, jest immanentną częścią książki. Jest bowiem przestrzeń w której powstaje książka, jest przestrzeń którą książka opisuje, jest przestrzeń którą książka zajmuje, jest też przestrzeń czytania... Dużo tych przestrzeni. Aż dziw. A fakt, że książka jest przedmiotem trójwymiarowym jest tak oczywisty, że nikt się nad tym nie zastanawia. Prawie nikt. A szkoda bo przestrzeń kryje w sobie równie wiele zagadek co czas... Radosław Nowakowski Więcej informacji o moich nowych i starych książkach na stronie Wiatraczek kręci się po raz 33. Już po raz 33. w Kielcach w lipcu odbędzie się Harcerski Festiwal Kultury Młodzieży Szkolnej. W naszym mieście pojawią się setki dzieciaków i młodzieży z zespołów teatralnych, tanecznych i wokalnych z całej Polski. Swoje umiejętności będą prezentować podczas wielu przeglądów, koncertów, a nawet imprez plenerowych. W tym roku impreza będzie trwać od 10 do 22 lipca. Jak zwykle, rozpocznie ją barwny korowód wszystkich uczestników, którzy przejdą ul. Sienkiewicza do Parku Miejskiego, gdzie prezydent odda im klucze do miasta. Wieloletnią tradycją jest także koncert Gospodarze-Gościom, który zaplanowano na 14 lipca w amfiteatrze na Kadzielni. Prezentacje konkursowe uczestników odbędą się w dniach lipca w Kieleckim Centrum Kultury i Wojewódzkim Domu Kultury. Przez cały czas trwania festiwalu odbywać się będą zajęcia warsztatowe dla uczestników imprezy. Młodzi artyści będą mieli także szansę zwiedzić Kielce i województwo świętokrzyskie. Kto zdobył Złote, Srebrne i Brązowe Jodły, okaże się podczas koncertu galowego, który rozpocznie się 22 lipca o godz. 19:30 w amfiteatrze na Kadzielni.

6 11 Wakacje 2007 Program imprez Informacje tel: Wojewódzki Dom Kultury im. J. Piłsudskiego w Kielcach, ul. Ściegiennego 2 prowadzi zapisy na zajęcia: Szkolenie taneczne dla nauczycieli, choreografów oraz pracowników instytucji kultury z zakresu: tańca ludowego, tańca narodowego, tańca współczesnego, tańca nowoczesnego Kwalifikacyjny kurs dla instruktorów tańca w specjalności taniec współczesny Gimnastyka kondycyjno-odchudzajaca Gimnastyka taneczna. W programie: salsa, latino aerobik, dance aerobik Zajęcia plastyczne dla dzieci Kurs tańca towarzyskiego dla dorosłych i młodzieży Zespół Pieśni i Tańca Kielce zapisy do chóru i grupy tanecznej Zespół Akrobatyczno-Rewiowy Trzpioty Zespól Inscenizacji Tanecznych Małe Kielczanki Studio Piosenki WDK Chór WDK Studio Teatralne Lekcje folklorystyczne dla dzieci Szczegółowe informacje WDK : tel: Lipca Harcerski Festiwal Kultury Młodzieży Szkolnej. 14 Lipca, g Kielecka Giełda Kolekcjonerska Lipca Udział zespołów WDK w Harcerskim Festiwalu Kultury Młodzieży Szkolnej - obóz i koncert Gospodarze Gościom Sierpnia Obóz artystyczno-rehabilitacyjny młodzieży niepełnosprawnej w Dźwinówku. 11 Sierpnia, g Kielecka Giełda Kolekcjonerska. 26 Sierpnia Dożynki Powiatu Sandomierskiego w Łoniowie. Muzeum Zabawek i Zabawy zaprasza na warsztaty plastyczne, prowadzone w ramach akcji Lato Zajęcia będą odbywać się przez całe wakacje (od 3 lipca) w Galerii Dziecięcej Abrakadabra od wtorku do piątku w godzinach Cena biletów: 5 zł za jedne zajęcia od jednego dziecka. Dzieci będą miały okazję wymyślić i zilustrować własną bajkę, nauczyć się techniki czerpania papieru, zagrać na samodzielnie wykonanych instrumentach, porysować w piasku, wykonać własną przytulankę, pograć w samodzielnie wykonane gry. Lato w Muzeum Dodatkową atrakcją będą warsztaty ceramiczne, które odbywać się będą w każdy czwartek lipca w godzinach od Cena biletu na warsztaty ceramiczne: 12 zł. Muzeum organizuje także grupę warsztatową fotograficzną. Bezpłatne zajęcia będą odbywać się przez 1 tydzień wakacji.informacje i zapisy tel.: wew W sierpniu odbędą się bezpłatne zajęcia Gry i zabawy z językiem angielskim prowadzone we współpracy z Oxford School of Languages. Muzeum Zabawek i Zabawy Kielce, pl. Wolności 2

7 12 bwa Biuro Wystaw Artystycznych w Kielcach ul. Leśna 7, tel zaprasza na wystawę książki artystycznej Czas wystawa czynna od do Tak się złożyło, że w swej długiej peregrynacji po Polsce i Europie, CZAS zatrzymuje się w Kielcach. Na chwilę. I na chwilę Kielce znajdą się pomiędzy Szczecinem a Dublinem. Na wystawę składają się prace osiemdziesięciu kilku artystów z 20 krajów. Jak zwykle zaskakują swoją różnorodnością. Jak zwykle też wystawiają na próbę nasze tradycyjne wyobrażenia o tym czym jest i czym powinna być książka. Poprzednia edycja festiwalu miała za temat przewodni WĘDRÓWKĘ chyba łatwiejszy niż obecnie. Wędrówka jest bowiem tematem zewnętrznym w stosunku do książki, zaś czas jest immanentną częścią książki. Są bowiem czasy w których powstaje książka, jest czas powstawania książki, jest czas przedstawiany przez książkę, jest czas przyswajania sobie książki w trakcie czytania... Tyle tych czasów, że aż się w nich gubi czas-temat. Warto jednak czasami pochylić się nad sprawami oczywistymi, tak oczywistymi, że aż niezauważalnymi. Bowiem to, co oczywiste bywa jakże często, a może z reguły, zupełnie nieuświadomione. Radosław Nowakowski Więcej informacji o artystach, ich dziełach i Festiwalu Sztuki Książki na stronie W momencie, gdy Para Młoda decyduje się na kompleksową organizację ślubu i wesela zrzuca ze swoich barków wszelkie problemy. Są to wielokrotne spotkania z różnymi podwykonawcami, długotrwałe przygotowania. Para Młoda musi przecież spędzić wiele czasu na szukaniu odpowiednich dla siebie usługodawców, boryka się z umowami, musi dokonywać wyborów, które często są bardzo trudne, a wynikają z nieznajomości branży. Do tego dochodzi stres, którego powodem jest brak czasu. Zdarza się, że Młodzi zapominają o bardzo ważnym elemencie swojego wesela lub okazuje się - niestety za późno - że polecony fotograf czy kamerzysta nie odpowiada ich wymaganiom. Dzięki doradcom ślubnym Para Młoda ma czas na podejmowanie decyzji, na każdym spotkaniu ogląda materiały wszystkich podwykonawców, ma pewność, że nikt nikogo nie oszuka i na pewno nie zawiedzie. Perfect Moments to firma, która profesjonalnie zajmuje się organizacją ślubów, wesel oraz imprez okolicznościowych, ma sprawdzonych usługodawców, współpracuje również z kancelariami prawnymi. Serdecznie zapraszamy. Perfect Moments ul. Sienkiewicza 57/6, Kielce

8 MUZEUM WSI KIELECKIEJ Kielce, ul. Jana Pawła II 6 tel fax MWK_Kielce@wp.pl ZAPRASZA Codziennie w godz. 9.oo-17.oo do dworku Laszczyków w Kielcach, ul. Jana Pawła II 6 na wystawy czasowe Od 11 lipca do 30 sierpnia zapraszamy na wystawę Baśniowe światy twórców ludowych Proponujemy: - organizację spotkań integracyjnych w zabytkowych salach spichlerza ze Złotej i w miejscu piknikowym, - organizację tradycyjnych i współczesnych ślubów i przyjęć weselnych, - bogatą ofertę lekcji muzealnych, - pokazy tradycyjnych rzemiosł, Do Parku Etnograficznego w Tokarni k. Chęcin Park Etnograficzny w lipcu i sierpniu czynny jest od wtorku do niedzieli w godz. 10.oo-18.oo. Wejście ostatnich zwiedzających na godzinę przed zamknięciem ekspozycji. Bilety w cenie 10- zł i 5,- zł. Czytaj na stronie 53 Ponadto zapraszamy do zwiedzania Zabytkowej zagrody Czernikiewiczów w Bodzentynie, Bodzentyn, ul. 3 Maja 13 - stała ekspozycja etnograficzna wnętrza mieszkalne od 1809 do 1920 r. czynna codziennie oprócz poniedziałków i świąt w godz. 9.oo 17.oo. Pomnika Mauzoleum w Michniowie, Suchedniów, tel. (0-41) czynne codziennie w godz.10-16; w soboty i niedziele zwiedzanie po uprzedniej rezerwacji telefonicznej. Stałe ekspozycje poświęcone martyrologii wsi polskiej oraz wystawy czasowe. W dniach lipca 2007r. na terenie Mauzoleum odbędą się obchody 64. rocznicy pacyfikacji Michniowa.

9 wydarzenia Uroczyste ogłoszenie wyników i wręczenie nagród odbyło się na wernisażu pokonkursowej wystawy, 23 czerwca w Domu Środowisk Twórczych Pałacu Zielińskiego. Na wystawie zaprezentowano prace 13 autorów. Poza zwycięskimi fotografiami znalazły się na niej prace wyróżnionych uczestników konkursu (kupony na wywołanie zdjęć w sklepie Mediamarkt i Master- Foto): Kingi Kardynał, Joanny Klich, Lindy Parys, Piotra Leziaka, Romana Michalika, Arkadiusza Straszaka, Witolda Wesołowskiego i Pawła Herzoga. Dodatkowo Fundacja Kultury Wici organizator konkursu - zaprosiła czterech finalistów (Jakub Bors, Kinga Kardynał, Wiktor Moderau i Paweł Herzog) do zorganizowania autorskich wystaw w Galerii Lakiernia, która rozpoczyna działalność 7 lipca 2007 roku na Bazie Zbożowej. Wystawę pokonkursową Kieleckie Inaczej można przez całe wakacje oglądać w Oranżerii Domu Środowisk Twórczych, towarzyszy jej katalog okolicznościowy zestaw pocztówek, wydany przez Fundację Kultury Wici. Laureaci Jakub Bors, autor cyklu zdjęć Multiekspozycja Kielc i Marcin Jarosław Białek (cykl Drogą przez Kieleckie ) zdobyli dwie równorzędne I nagrody (po 750 zł) w III edycji konkursu fotograficznego organizowanego przez Fundację Kultury Wici, tym razem zatytułowanego Kieleckie Inaczej. Drugie miejsce przypadło Maksymilianowi Chołujowi za cykl Słoneczne (500 zł). Jury przyznało także dwie trzecie nagrody (po 500 zł): Wiktorowi Moderau (cykl Szarość ) i Wiktorowi Franko (za zdjęcia Miasto Aniołów i Kieleckie schematy ). Słoneczne, Maksymilian Chołuj Kieleckie Schematy, Wiktor Franko Tegoroczna edycja konkursu Kieleckie Inaczej cieszyła się sporym zainteresowaniem. Jury w składzie: Tomasz Gutkowski (dyrektor Festiwalu Miesiąc Fotografii w Krakowie, prezes Fundacji Na Rzecz Rozwoju Sztuk Wizualnych, redaktor największego internetowego magazynu o fotografii Fotopolis.pl oraz juror telewizyjnego konkursu Dolina Kreatywna), Leszek Kowalski (zwycięzca ubiegłorocznej edycji Kielce Inaczej) oraz Rafał Nowak (wiceprezes Fundacji Kultury Wici), wybierało spośród 372 zdjęć 70 autorów. Honorowy patronat: Prezydent Kielc Wojciech Lubawski. Wojewoda Świętokrzyski Grzegorz Banaś, Marszałek Województwa Świętokrzyskiego Adam Jarubas.

10 18 Drogą przez Kieleckie, Marcin Jarosław Białek Szarość, Wiktor Moderau Multiekspozycja Kielc, Jakub Bors

11 21 Lakiernia dla młodych Fundacja Kultury Wici otwiera nową galerię. Lakiernia mieścić się będzie w pomieszczeniach przemysłowych na Bazie Zbożowej. Wernisaż pierwszej wystawy fotografii o tajemniczej nazwie PISS-OFF zaplanowano na 7 lipca na godz. 18. Pierwsza wystawa prezentować będzie fotografie trzech artystek: kielczanki Katarzyny Rostockiej, Szwedki Marii Dahlberg i Włoszki Simony Bianchi. Wszystkie trzy poznały się we Włoszech, podczas studiów w L Istituto Superiore di Fotografia e Comunicazione Integrata w Rzymie, brały udział we wspólnych wystawach m.in. Ins di Fotografia - final works, Galeria Fare - dopo l incoronazione, Kino - Quattro fontane. Obecnie dwie z nich, Bianchi i Rostocka mieszkają w Dublinie. Dahlberg dzieli pracę między Szwecję i Włochy. PISS-OFF to inaczej: Poland-Italy-Sweden Society OFF. Podczas wernisażu (7 lipca, godz. 18, ul. Zbożowa 4) odbędzie się koncert polsko-włosko-kanadyjskiej kombinacji muzycznej w składzie: Lemonic, Dege, Sznurek, Eskimos i Luca. Fundacja Kultury Wici zaprosiła także do zorganizowania autorskich wystaw 4 finalistów konkursu Kieleckie Inaczej : Kingę Kardynał, Jakuba Borsa, Wiktora Moderau i Pawła Herzoga. Chcemy, aby galeria służyła głównie młodym artystom, którzy dopiero rozpoczynają karierę i mają trudności, aby publicznie prezentować swoje prace w innych kieleckich galeriach. Liczymy, że Lakiernia stanie się inkubatorem wielkich talentów, a dzięki naszym wystawom nowi artyści dołączą do grona kieleckich sław opowiada Rafał Nowak, wiceprezes Fundacji Kultury Wici - Dzięki współpracy Kielc z miastami partnerskimi, tj. Orange we Francji, Gotha w Niemczech możliwa stanie się wymiana wystaw i prac. Każda z przygotowanych wystaw może pojechać za granicę. W zamian miasto, do którego trafi, może przysłać n a m p r a c e s w o i c h m ł o d y c h, z d o l n y c h tłumaczy. Galeria Lakiernia to na razie kilkudziesięciometrowe pomieszczenie, w którym Fundacja prezentować będzie głównie fotografie. Prawdopodobnie już jesienią po remoncie otwarte zostanie drugie pomieszczenie dużo większych rozmiarów, które umożliwi rozwój Galerii. Dojazd: MZK linia 13, przystanek Domaszowska Giełda, linie 4, 30, 34, 41, 42, 101 przystanek TESCO

12 22 ludzie Słowa żyją własnym życiem własnym z Radosławem Nowakowskim, autorem książek artystycznych, tłumaczem, muzykiem zespołu Osjan rozmawiała Agnieszka Kozłowska-Piasta żyją życiem ludzie - Od kilku miesięcy w miesięczniku Wici.Info śledzimy proces powstawania państwa, Twojego Państwa, Radku. W swoich tekstach... bawisz się słowami, opierając się na słowotwórstwie, rozbierając słowa na najmniejsze znaczeniowe cząstki, powołujesz do życia niezwykle logiczne konstrukcje. Chociażby dywagacje o okręcie podwodnym z ostatniej części: że nie ma okrętów podwodnych, tylko wwodne lub nawodne. Skąd wzięła się w Tobie ta chęć do kombinowania słowami? - Wzięło się z tego prostego pytania, które stoi u podstaw całej mojej twórczości literackiej i nie tylko. Z pytania, czy świat da się opisać. A jeśli tak, to w jaki sposób to zrobić, żeby to był jak najlepszy opis. Przecież żeby opisać świat, należałoby wiedzieć, jaki on jest. Za tym idą następne pytania, a potem podpytania o relacje między opisem a światem. I tu się pojawia problem języka. I to języka każdego rodzaju: werbalnego, ale i języka muzyki, czy języka obrazów, jakim może być rysunek, malarstwo, rzeźba czy architektura, czy ruch np. ciała. Jesteśmy wychowani w kulturze słowa, pisma. Bardzo łatwo zapominamy o tym, że są społeczności, które nie są kulturami księgi, w których główny przekaz idzie zupełnie innym torem. No więc jeśli tak, to pojawia się następujące pytanie. Do opisu świata ja używam pewnego narzędzia: języka, który zawsze jest jakimś systemem. Zastanawiam się, czy w opisie nie następuje coś takiego jak w fizyce kwantowej. Słynna zasada nieoznaczoności Heisenberga mówi, że obserwacja zniekształca zjawisko, które obserwujemy. Bo żeby obserwować, musimy wysłać foton światła. Ten foton światła uderzy w to, co obserwujemy, czyli zakłóci sam proces. W związku z tym zastanawiam się, czy jest możliwe obserwowanie czegoś w sposób nie zakłócający tego, co obserwujemy. 23

13 - Ale chodzi o zakłócenie w sensie fizycznym, czy humanistycznym? - Pytanie jest bardzo konkretne, czy przypadkiem nie zniekształcamy tego, co chcemy opisać. Tu z kolei się pojawia hipoteza Sapira-Whorfa, sformułowana w latach , że świat jest taki, jaki język, którym się posługujemy. Ja myślę, że jest to sprzężenie zwrotne, bo język jest taki, jaki świat, który obserwujemy. Kiedyś zrobiłem eksperyment i zacząłem się uczyć suahili. Sposób, w jaki oni dzielą słowa, jak je grupują, nam by w życiu do głowy nie przyszedł. Np. podstawową kategorią umożliwiającą grupowanie pewnych zjawisk może być to, że coś jest długie i pełza. Do tej grupy będą należały słowa typu rzeka, droga, ręka bo ręka też się może wić, gałąź, drzewo. Za tym oczywiście idzie inne pojmowanie czasu, przestrzeni, inne widzenie świata. Jeśli chcesz się dokopać do tego, jak 24 rzeczywiście ten świat wygląda, to wydaje mi się jest rzeczą niezwykle istotną, żeby dotknąć spraw językowych. Bo to język tworzy parawan, który odgradza cię od świata. - A co z innym postrzeganiem? Np. z emocjami, z uczuciami, których czasami nie jesteśmy w stanie zwerbalizować. - Tutaj pojawia się następny parawan: kultura. Okazuje się, że te emocje są skanalizowane poprzez pewne kody kulturowe. Jesteś wychowywana w takiej tradycji, a nie innej, reagujesz tak, a nie inaczej. To jest w nas głęboko wdrukowane. Strasznie ciężko jest się od tego uwolnić, trudno jest zaakceptować to, że ktoś będzie reagował na tę samą sytuację inaczej. Oczywiście jest jakaś najprostsza warstwa reakcji zwierzęcych, czysto biologicznych. Jak cię komar ugryzie, to się drapiesz. Oczywiście kultura może to skodyfikować i będziesz próbowała się drapać dyskretnie, a nie jawnie. Ale jak cię coś mocno ugryzie to, mimo bardzo głęboko wdrukowanych nawyków kulturowych, wrzaśniesz. Problem jest oczywisty: jeśli mówimy, że przyzwyczajenie jest drugą naturą człowieka, to jaka jest ta pierwsza. - No proszę, znowu zabawa językowa... - To nie jest do końca tylko zabawa. Na tym właśnie polega kategoryzowanie świata, jakie jest zawarte w języku. Uczysz się języka i w związku z tym potem już świat widzisz tak, jak nakazuje ci język. Nie zastanawiasz się, dlaczego w tym języku są takie, a nie inne zwroty i czy one są sensowne czy nie. Jak się zastanowisz, to często dopiero wtedy dostrzegasz ich kompletną bzdurność albo to, co jest za tymi zwrotami schowane. Język angielski jest dobrym przykładem. Masz trzy podstawowe zaimki w trzeciej osobie. On ona, ono - he, she, it. Niby to samo co w języku polskim, ale te zaimki są tam ustawione zupełnie inaczej niż u nas. Anglicy używają zaimków on i ona prawie wyłącznie do ludzi, a ono dotyczy wszystkiego, co nie jest ludźmi. Od samego początku masz niezwykle jasno określony podział: my i cała ta chamska reszta, która nawet nie zasługuje na to, żeby być oną bądź onym, tylko jest po prostu jakimś it, jakimś nie wiadomo czym. Ostatnio zacząłem autorskie spotkanie od pytania: Czy ktoś z Państwa mógłby mi opisać, czy w tej sali pachnie, czy śmierdzi. Widownia opisuje, a ja przyznaję się, że jestem anosmikiem, nie mam zmysłu węchu. Każda opowieść o zapachach mnie nie mówi kompletnie nic. Z reguły każdy używa porównań: a to pachnie jak kwiatek lub stare skarpetki. Dla mnie są to puste słowa. To mogą być najpiękniejsze poetyckie określenia, ja się mogę tym zachwycać jako pięknymi zdaniami, ale one nie niosą dla mnie kompletnie żadnej informacji. Bo tu jest kolejna zabawność: okazuje się, że my możemy sobie wyobrazić tylko to, co już wiemy. - Mimo to próbujesz opisać świat. Czy myślisz, że masz szansę na powodzenie? - Pewnie, że nie. Ale jeśli mogę przesunąć troszkę te nasze granice w przód, czy na boki, to już jest wspaniale. Kiedyś napisałem esej O talencie, w którym użyłem metafory piramidy. Jeśli jesteś kimś absolutnie utalentowanym, genialnym, jak Mozart, Bach, to jesteś na czubku piramidy. Ale czubek ma sens, jak jest podstawa. A podstawa i czubek mają sens, jak jest środek. Musi być cała piramida, żeby to się trzymało kupy. To jest tak, że ja do końca nie wiem, jakie jest moje miejsce w tej piramidzie. Prawdę powiedziawszy, gdziekolwiek bym nie był, to spełniam jakąś określoną funkcję. No bo jeśli np. na bazie moich doświadczeń ktoś stworzy rzeczy wspaniałe, arcydzieło - to świetnie, ale jeśli się np. po jakimś czasie okaże, że to ja jestem na szczycie, bo stworzyłem jakieś arcydzieło, to też fajnie. - Od trzydziestu lat grasz w zespole Osjan, razem z Wojciechem Waglewskim i Jackiem Ostaszewskim. Opowiedz o tej olbrzymiej muzycznej przygodzie. - Cały ten projekt polega na próbie stworzenia nowego języka muzycznego. Jest zupełnie inną sprawą, czy to się udało czy nie. Wbrew pozorom my wcale nie gramy muzyki folkowej, to jest kompletne nieporozumienie. My nawet nie gramy muzyki świata, czy jakiejś tam innej. Cały pomysł muzyki Osjana polega na tym, by dotrzeć do najbardziej elementarnych cegiełek z jakich jest zbudowana muzyka i z tego budować potem własną muzykę. Z reguły granie muzyki folkowej polega na tym, że poznajesz całe prefabrykaty: musisz znać dokładne frazy: jak grają górale, jak grają Hindusi, jak grają Maorysi. Uczysz się i ewentualnie próbujesz to jakoś inaczej interpretować, może troszkę przerabiać, ale używasz pewnego gotowego materiału. Są też i tacy, którzy próbują to grać w sposób jak najwierniejszy, specjalizują się w tym, że będą odtwarzać muzykę klezmerską albo cygańską. W Osjanie od początku szukaliśmy tych absolutnie podstawowych elementów i potem próbowaliśmy budować coś swojego, coś uniwersalnego. Stąd Jacek wyrzucił kontrabas, a kupił sobie najprostszy instrumencik, czyli flecik, i zaczął się na nim uczyć grać od początku, żeby znaleźć te swoje dźwięki, żeby się uwolnić od klasycznych fraz jazzowych, od całego bagażu. Projekt Osjan to próba przebicia się przez ekran języka muzyki, próba wyjścia poza wszystkie uwarunkowania kulturowe. Ja z góry odrzuciłem próbę grania po hindusku, afrykańsku czy karaibsku Hindusi i tak będą lepiej grać po hindusku niż ja, więc po co się męczyć naśladując ich. A jeśli odrzuciłem wszystkie muzyki, to musiałem znaleźć własną. No i zacząłem jej szukać: przełożyłem na język bębnów te podstawowe zasady, które Jacek miał w głowie, czyli dotarłem do najprostszych cegiełek rytmu, a potem zacząłem budować z nich mój własny świat dźwięków. I w sumie ten Osjan i tego typu myślenie towarzyszy mi stale. - Kim jesteś Radku? Nie jesteś tylko pisarzem, bo swoje książki wydajesz, zajmujesz się tłumaczeniami, grasz w zespole Osjan. Która działalność w Twojej rozległej twórczości jest dla Ciebie najważniejsza? - Ostatnio zauważam, że cała moja energia, wysiłek jest przesunięty jednak w stronę książek, muzyki jest coraz mniej, mimo że wróciliśmy do grania z Osjanem i gra nam się bardzo dobrze. Ja znam swoje ograniczenia jako muzyka. Nie wymyślę nigdy symfonii, bo jej po prostu nie usłyszę. A książki co i rusz wymyślam.

14 27 - A jak wymyślasz książkę? Musi być gotowa w całości w głowie, nim przelejesz ją na papier? Czy przed startem masz wymyśloną i formę tekstową i graficzną książki? - Zdecydowanie jest tak, że wymyślam je w całości. Kiedy zabieram się do roboty to z reguły mam już w głowie gotową książkę. Oczywiście to stwarza potem pewien problem, ponieważ najtrudniej jest się zmusić, żeby tę książkę zmaterializować. No bo jak już jest gotowa w głowie, to w zasadzie czy jest sens się męczyć? - No chyba jest, bo chcesz się tym podzielić. - Właśnie. Jestem zdecydowanym zwolennikiem sztuki konkretnej. Uważam, że koncepcja zupełnie nie wystarczy. Dzieło musi zaistnieć fizycznie, musi być materialne, musi oddziaływać w taki właśnie sposób. Tu pojawia się kolejny 26 niezwykle subtelny problem. Książka jest dokładnie wymyślona, wiem o czym ona ma być, wiem jakie tam mają być zdania, czcionka. Gdy jednak zaczynam pisać i pojawia się pierwsze słowo, to nagle, nie wiadomo kiedy, wszystko skręca w swoją stronę, zaczyna żyć własnym życiem. Cała subtelność procesu twórczego polega na tym, aby pozwolić książce, żeby się sama napisała, ale nadal w zgodzie z moją wizją. Bo jeżeli ją będę zmuszał, to wtedy tekst wychodzi kiepski. Niech sobie płynie trochę innymi zakosami, ale musi dopłynąć tam gdzie ja chcę. Tylko znowu pojawia się problem czy ja rzeczywiście wiem, gdzie ona ma dopłynąć. Bo, prawdę powiedziawszy, mimo całej klarowności wizji, ja nie wiem, dokąd mnie to zaprowadzi. Każda książka jest też dla mnie kolejnym pytaniem. Zaczynam pisać wtedy, kiedy nie znam odpowiedzi, bo poprzez pisanie chcę tę odpowiedź znaleźć. - Miałeś zostać architektem... - Wymyślałem jakieś tam wariackie osiedla, budynki, które fajnie wyglądały w projektach, dostawałem bardzo dobre oceny, z kolegą dostawaliśmy nagrody w konkursach. Było świetnie, ale zadałem sobie pytanie: czy ja mam prawo do tego, żeby skazywać ludzi na zamieszkanie w mojej wizji? Wyobraźmy sobie, że projektuję osiedle dla 10 tysięcy ludzi i wymyślam, że samochody nie będą tam wjeżdżać, bo ja nie lubię samochodów, albo że wszystkie okna będą okrągłe. Ja bym się czuł świetnie w takim osiedlu, ale co z tymi 10 tysiącami ludzi? Ostatecznie to ja projektuję dla nich, a nie dla siebie. Jeśli chcę realizować swoje wizje, to nie mogę tego robić kosztem ludzi, muszę sobie wybrać jakąś inną przestrzeń dla moich dziwactw. Już wtedy coś sobie pisałem i grałem. Okazało się, że zarówno w muzyce jak i w literaturze mogę robić najprzeróżniejsze rzeczy i nie zmuszam ludzi do bycia w mojej wizji. Jeśli komuś się nie podoba moja książka, to ją przestaje czytać, jak się nie podoba koncert, to z niego wychodzi. Trudno jest opuścić nagle osiedle, w którym mieszkasz. - Czyli cztery lata na marne? - Nie do końca. Dzięki architekturze mogę robić książki. Architektura jest na styku bardzo wielu działań, zmusza do rozciągnięcia wyobraźni. Bo musisz zahaczyć o sprawy społeczne, o antropologię, o fizjologię człowieka, o zagadnienia kulturowe, artystyczne, musisz poznać język przestrzeni. Dała mi także praktyczne umiejętności typu rysowanie, zrobienie modelu, cięcie papieru. Nauczyła mnie także myśleć tzw. dużą formą, czyli ogarniać wszystko w całości. Myślisz o detalu, jak kształt klamki, a jednocześnie to musi być w jakiejś relacji do całego budynku, a ten z kolei do całego miasta. Oczywiście tego typu myślenie występuje w każdej z dziedzin sztuki. Ale w architekturze to się jakoś inaczej realizuje: tam musi cię zainteresować, jak ktoś w tym będzie się poruszał. I to jest też istotne, że jeśli już projektuję książkę, to muszę pomyśleć o tym, jak ktoś będzie przez tę książkę szedł. Jak ją otworzy i czy się nie pogubi. Bardzo często jest tak, że ludzie moje książki otwierają i nie umieją już ich zamknąć. - Pewnie dlatego, że są nieco skomplikowane i w niczym nie przypominają typowych książek. Układają się w formy przestrzenne, nie da się ich czytać strona po stronie. Na dodatek mają obrazki, które są integralną częścią tekstu. - Ja jestem pomiędzy, czyli nigdzie. Gdyby tak wziąć na warsztat moją Ulicę Sienkiewicza to od strony rysunkowej to nie jest nic specjalnego i każdy student architektury coś takiego zrobi bez trudu. Tekst są tam fragmenty, które może by się obroniły same, ale zdecydowana większość tekstu jest tak spleciona z rysunkami, że po usunięciu obrazków staje się on bełkotem. A jeszcze jakby to pociąć na kawałki i zszyć z boku, przekształcając w normalną książkę, no to w ogóle nie wiadomo by było, o co autorowi w tym wszystkim chodzi. Tę książkę można sensownie ocenić tylko w całości. No i znowu tu się okazuje, że do tego to mało kto jest przygotowany. Jak to zrobić? 10,5 metra - jak to objąć wzrokiem, umysłem. - Ile w sumie napisałeś książek? - Tytułów jest chyba ze 20. Kiedy mam przygotować na wystawę komplet nowych książek, to oznacza ze trzy miesiące drukowania i oprawiania, czyli całkiem poważny problem. Ostatnio wyjeżdżając do Anglii zastanawiałem się, jak to unieść? To już kilkadziesiąt kilo bagażu. Musiałem wziąć po 2 egzemplarze, bo byłem na targach w Bristolu, a potem miałem wystawę w Edynburgu. Na szczęście jest bezpośrednie połączenie z Kielc do Bristolu i, co najzabawniejsze, autobus miał przystanek 200 m od hotelu, a hotel był 50 m od Centrum Sztuki Arnolfini. Ale to wyjątkowa koincydencja. Wolisz, aby twoje książki trafiały do bibliotek czy do galerii? - Ja nie czuję się artystą plastykiem, więc wolę pokazywać swoje książki w bibliotece, antykwariacie, czy księgarni. To nie są dzieła sztuki przeznaczone jedynie do oglądania. One wymagają zupełnie innego kontaktu. W galeriach z reguły toczę walkę o to, żeby książka nie była zamknięta w gablocie i otwarta na jednej stronie, bo takie są wymogi wystawiennicze. Instytucje boją się, że książka zostanie zniszczona, jeśli każdy będzie mógł ją dotknąć, poprzewracać kartki. Praktyka pokazuje inaczej żadna moja książka w takiej sytuacji nie uległa

15 zniszczeniu. - Jesteś także autorem pierwszej polskiej powieści hipertekstowej Koniec świata według Emeryka. - W zasadzie Emeryk powstał równolegle do Bloku Sławka Shuty, z tym, że Blok był hipertekstem znacznie bardziej standardowym. Oparty jest na bardzo fajnym i prostym pomyśle: blok, piętra i winda. Jedziesz, zatrzymujesz się na przykład na piątym piętrze i klikasz mieszkanie numer 58. Wchodzisz i czytasz. Potem jedziesz np. na ósme piętro, a tam są już inne historyjki. Ale jak to w bloku, odgłosy po rurach lecą i opowieści się zapętlają. Blok robiła grupa ludzi. Emeryka robiłem sam, nie wiedzieliśmy o swoim istnieniu. Na pewno Emeryk jest pierwszą polską powieścią hipertekstową wydaną na CD-romie. Teraz tłumaczyłem pierwszą na świecie powieść hipertekstową Michaela Joyce a 28 Popołudnie. Pewna historia. - Ile jest wcześniejsza od Twojego Emeryka? - O jakieś dwadzieścia lat, powstała w 1987 roku. Gdzie u nas wtedy jakieś komputery... Wymyślono Macintosha, więc ludzie od razu zaczęli kombinować co by tu z nim robić. I tak powstał program Storyspace, właśnie do tworzenia hipertekstowych opowieści - Czy hipertekst to wynalazek, który zmienił nasze podejście do czytania? - Nowość hipertekstu polega głównie na nowej technologii, innym narzędziu. W Rękopisie znalezionym w Saragossie jest taki fragment, nawet sobie kiedyś wynotowałem: któryś z bohaterów opowiadając kolejną historyjkę mówi, że wszystkie powinny być napisane i wydrukowane w kilku kolumnach i należałoby je czytać równolegle, bo one dzieją się równolegle. Gdyby Potocki miał komputer, to zapewne by zrobił z Rękopisu hipertekst, ale że miał do dyspozycji gęsie pióro, więc musiał pisać ciurkiem. Na dodatek wiedział, że czytelnik jest przyzwyczajony do takiego czytania. Tu nie da się zrobić rewolucji, takie zmiany wprowadza się naprawdę stopniowo. Zważ na taką rzecz, że to tylko pisanie jest linearne, czytanie jest hipertekstowe z natury. - Dlaczego? Też jest linearne, bo najpierw czytam początek i idę dalej - Nigdy nie jest linearne. Otwierasz książkę i co widzisz - całą stronę. Jak bierzesz gazetę to widzisz tytuły, rozglądasz się, dopiero wybierasz, co przeczytasz. Co więcej, gdy bierzesz książkę na pewno nie zawsze otwierasz na pierwszej stronie. I wtedy szlag trafia całą linearność. To jest tylko pobożne życzenie pisarza, że czytelnik będzie czytał po kolei wszystko. - Hipertekstowi pomógł Internet, a przy okazji zabił czytanie książek. - Niby tak. Ale z drugiej strony, ja nie narzekam specjalnie. Statystyki wskazują na to, że społeczeństwa, w których Internet jest bardzo popularny, kupują najwięcej książek. - Mimo to naukowcy biją na alarm, że Internet jest takim wielkim wirtualnym śmietnikiem. - W bibliotece też są książki dobre i gorsze. Czytałaś może Słowa Sartre a? Jest tam opowieść o krowie. Sartre jako małe dziecko wychowywał się u dziadka i zaszywał się w bibliotece, czytając różne rzeczy. Wspomina, że doprowadził się do takiego stanu, że realna i rzeczywista była dla niego krowa w książce, a ta krowa za oknem to była krowa wirtualna. Więc narzekanie na wirtualność świata nie ma sensu. Myśmy kontakt z rzeczywistością stracili kilkanaście tysięcy lat temu. Albo kilkadziesiąt tysięcy lat temu. Może wtedy, gdy wynaleźliśmy język. Bo to język stwarza świat wirtualny. Znowu wracamy do punktu wyjścia. Odkryłem jeszcze jeden paradoks: narzeka się na to, że właśnie telewizja i Internet są wrogami życia rodzinnego, bo samotność w sieci, bo wszyscy się gapią w telewizor i tak dalej. A co robią ludzie czytając książki? Są kompletnie samotni. - W lipcu w BWA czekają nas dwie ekspozycje. Na jednej zobaczymy artystyczne książki, druga będzie Twoją autorską wystawą. - To jest kolejna edycja Międzynarodowego Festiwalu Sztuki Książki, tym razem zatytułowana Czas. Do tej pory pokazywaliśmy w Kielcach już dwie edycje tego projektu. Tym razem nie ma na niej mojej książki, byłem jurorem, tłumaczyłem cały katalog. Jestem z tym projektem tak związany, że jak mówi Alicja Słowikowska, kuratorka i pomysłodawczyni Festiwalu, nawet gdy mnie w nim nie ma, to i tak jestem. Przez ponad dziesięć lat jeździliśmy z różnymi edycjami tego projektu po całej Polsce, Europie i za wielką wodę też. Premiera Czasu odbyła się w grudniu w Łodzi, potem wystawa zawitała do Wrocławia i Krosna, a teraz jest w Szczecinie i stamtąd przyjeżdża do Kielc. A z Kielc pojedzie do Dublinu. Alicja poprosiła mnie, abym zajął się aranżacją wystawy. Trochę się ociągałem, ale któregoś dnia przyszło mi do głowy, że mógłbym przy okazji pokazać swoje dwie nowe książki. I tak oto w Piwnicach BWA będzie CZAS, a Na Piętrze PRZESTRZEŃ. Czyli w sumie CZASOPRZESTRZEŃ. - Jakie to będą książki? - Nieznaki drogowe i Libro2N, czyli anagram słowa Norblin. Dwa lata temu napisałem książkę w i na starej fabryce Norblina w Warszawie: pisałem na ścianach, na podłodze, na maszynach... Libro2N jest rodzajem dokumentacji z tej wyprawy do wnętrza pojęcia. To właśnie w Norblinie powstał pomysł na zrobienie książki ze znakami drogowymi. Wszystko więc jakoś się ze sobą łączy. Chciałbym też przy okazji pokazać proces powstawania książki, na tyle, na ile to można pokazać, bo przecież nie wystawię tam swojej strepanowanej głowy. Będzie to próba pokazania pewnych ciągów skojarzeniowych. Do książki o Norblinie opracowałem cały alfabet, na podstawie rysunków maszyn. Znaki drogowe układają się w drogę. I tak dalej... Zapraszam. -Wybiorę się na pewno. Dziękuję za rozmowę.

16 ludzie 31 kultura S amorządo wa 30 z dyrektorem Wydziału Kultury, Turystyki i Promocji Miasta Krzysztofem Tworogowskim rozmawiała Justyna Giemza. Jest Pan na stanowisku dyrektora Wydziału Kultury, Turystyki i Promocji Miasta w kieleckim Urzędzie Miejskim dość krótko, bo od lutego. Czy zdążył się już Pan zaaklimatyzować? - Może sprostuję: od 2 kwietnia jestem na stanowisku, a Wydział działa od lutego. W Urzędzie Miejskim obowiązują takie procedury, iż nowy pracownik otrzymuje umowę na czas próbny. Mnie on się jeszcze nie skończył. Rozpoczynając pracę zastałem pewne struktury, nie tworzyłem składu personalnego tego Wydziału. Przez te kilka miesięcy poznałem już załogę, oczywiście są pewne braki personalne, ale to już niebawem się rozwiąże, ponieważ rozpisaliśmy konkursy na stanowiska urzędnicze w referatach. Myślę, że się zaaklimatyzowałem. Ma Pan już jakąś wizję na funkcjonowanie tego Wydziału? - Startując w konkursie na dyrektora musiałem mieć jakąś wizję. Działalność tej jednostki obejmuje kilka dziedzin: kulturę, turystykę i promocję. Te obszary zazębiają się, ale kultura ma miejsce pierwsze. Samorząd terytorialny jest organizatorem kultury, działamy na mocy prawa, jesteśmy przedstawicielami władz centralnych. Ten wydział organizuje, nadzoruje, opiekuje się kulturą i dziedzictwem narodowym miasta Kielce. Czy ma Pan więc wizję rozwoju kultury w Kielcach?

17 - Rzecz w tym, że kulturę się tworzy. Są twórcy, organizatorzy i instytucje kultury, które zostały powołane, by ją tworzyć. Zawsze interesowało mnie organizowanie czegoś cyklicznego, osobiście nie interesują mnie zbytnio imprezy w postaci muszek jednodniówek. Owszem, doskonale wiem, że takie imprezy mogą zwabić do Kielc potencjalnych odbiorców nawet z całej Polski. Zatrudniając znanych artystów, wykładając na ten cel spore fundusze, robiąc agresywną kampanię reklamową, możemy spowodować tzw. najazd Hunów. Ale czy to będzie działanie skutkujące promowaniem miasta i rozwijaniem jego koniunktury? Nie jestem co do tego do końca przekonany. Według mnie rozwój kultury, turystyki i promocji to proces długofalowy. Te działania muszą mieć charakter wielowarstwowy, cykliczny. Bo to, co jednorazowe, szybko nam ucieka z pamięci. Aby coś zaistniało w naszej świadomości i na rynku 32 kultury polskiej, musi mieć odpowiednią rangę oraz powtarzalność. Co Pan rozumie przez rozwój kultury? - Przez 7 lat byłem dyrektorem Chmielnickiego Centrum Kultury, teraz jestem urzędnikiem. Jest to zupełnie inny charakter pracy. Jako dyrektor Centrum nie byłem zachwycony, kiedy urzędnicy wtrącali się w to, co chciałem robić. Teraz jako urzędnik - nie mam najmniejszych zamiarów wtrącać się do tego, co zamierzają robić dyrektorzy instytucji kultury. Jeśli tylko będę mógł chcę pomagać, współuczestniczyć, ale nie narzucać. Każda instytucja ma swoich szefów, plany, projekty, które chce realizować. Urząd ma nie tylko nadzorować ich działalność pod względem np. finansowym, ale przede wszystkim pomagać. Nie chcę narzucać swojej woli, swych pomysłów poszczególnym instytucjom. Możemy tylko o tym rozmawiać, bo jeśli udałoby się zrealizować jakiś mój pomysł, to byłbym bardzo zadowolony. Czy mam takie projekty? Tak, mam. Doskonale wiemy, jak Kielce są postrzegane nie tylko w Polsce. Są to bardzo złożone problemy. Wróćmy na chwilę do Chmielnika władze samorządowe na czele z burmistrzem Jarosławem Zatorskim, Chmielnickie Centrum Kultury oraz Chmielnickie Stowarzyszenie Kulturalne organizują już V Spotkania z kulturą żydowską. Takie małe miasto promuje się przez tą imprezę, przyjeżdża tam tysiące ludzi, coraz więcej turystów z całego świata, w tym roku nawet telewizja publiczna z Izraela (proszę sobie wyobrazić, że do Krakowa dopiero na bieżący Festiwal Kultury Żydowskiej przyjeżdża na trzy dni ekipa tej telewizji). Do Chmielnika przyjechały także redaktorki publicznego radia z Niemiec (Katarzyna Weintraub oraz Erica Fischer), które robią duży reportaż pn. Inna Polska dla największych niemieckich stacji radiowych. Wcześniej te panie spotkały się także z prezydentem Wojciechem Lubawskim, który opowiedział im o Kielcach i działaniach miasta oraz różnych instytucji wokół tematyki żydowskiej. A czy Kielce mają coś charakterystycznego i rozpoznawalnego, jeśli chodzi o kulturę? Mówi się często o festiwalu harcerskim. Myślę, że potrzeba zmian w podejściu do organizowania tego typu imprez. Faktem jest, że istnieje wielu odbiorców takich festiwali, ale czy formuła jest na tyle świeża, by dzisiejszy widz mógł to konsumować? Warto przyjrzeć się temu, co już zostało dokonane i co możemy w tym celu jeszcze zrobić. Ostatnio rozmawiałem z prezydentem Lubawskim na temat modernizacji i remontu amfiteatru na Kadzielni. Istnieje piękny projekt, który jeśli zostanie zrealizowany, to Kielce będą mieć świetną wizytówkę i miejsce, gdzie będzie można robić imprezy artystyczne o znaczeniu z pewnością - ogólnopolskim. Są na to realne szanse, dlatego trzymam kciuki, by nam wszystkim się udało. Uważa Pan, że w Kielcach instytucje kulturalne dobrze działają? Że są przygotowane na to, by prowadzić takie długofalowe, ważne projekty kulturalne? - Wiemy, że wiele osób, które organizują duże festiwale to pasjonaci. Aby zorganizować imprezę międzynarodową potrzebny jest ogrom pracy całorocznej. Czy w Kielcach są takie osoby? Państwo (redakcja - przyp. red.) wiecie chyba lepiej, bo ja dopiero poznaję to środowisko. A jeśli chodzi o instytucje zauważyłem, że zmienił się charakter pracy Kieleckiego Centrum Kultury. Do pewnego czasu była to instytucja skostniała. Pani dyrektor Magdalena Kusztal zmieniła to KCK stał się najważniejszą, prężnie działającą instytucją kultury w naszym mieście. Nie umniejszam tu działań pana Ryszarda Pomorskiego z DŚT Pałac im. T. Zielińskiego, gdzie dzieją się rzeczy mniejszego kalibru, bo są takie, a nie inne możliwości lokalowe. Tam znajdują miejsce projekty bardzo interesujące. Dużo sobie obiecywałem po Bazie Zbożowej. Zawsze interesowały mnie działania niszowe, a Baza powstała głównie po to, by skupić właśnie taką działalność. Wiem, że były tam jakieś problemy, ale myślę, że wszystko będzie OK. Jestem pewien, że Kielce, instytucje kultury mają odpowiedni potencjał, aby prowadzić długofalowe, interesujące projekty kulturalne. A zna Pan realia działalności Bazy? To, że formalnie jest to ośrodek MOPR-u, który narzuca pewne ograniczenia? - Tak, wiem. Zawsze jest tak, że ten, kto daje pieniądze wymaga i stąd pewne ograniczenia. Może byłoby lepiej, gdyby Baza finansowana była przez Wydział Kultury? Nie wiem. Na pewno będziemy jeszcze o tym w Urzędzie Miejskim rozmawiać. A Pan jakie lubi imprezy? - Osobiście lubię imprezy nawet dla 50 osób. Na przykład w Chmielniku organizowałem Zaduszki Jazzowe, których nigdy wcześniej tam nie było. Przyjeżdżali znani artyści i nie liczyłem na tłumy, ale proszę sobie wyobrazić - przyjeżdżali ludzie z pobliskich miejscowości, także z Kielc, aby posłuchać dobrego koncertu. Przed naszym Wydziałem stoi wiele zadań. Na amerykańskich monetach i banknotach widnieje napis E pluribus unum, czyli W wielości jedno. W wielości działań różnych instytucji samorządowych i instytucji kultury. Ja często powtarzam w rozmowach tę sentencję, bo jedno, to Kielce i ich dobro. Kielce nie istnieją tylko i wyłącznie dla Kielc. Nie możemy się zamykać, jeśli chodzi o region, województwo, Polskę. Aby zaistnieć na szeroką skalę, musimy podejmować działania w wymiarze międzynarodowym. Mamy wiele miast partnerskich, nie tylko w Europie. Trzeba wykorzystać te kontakty. Mam nadzieję, że nowy Wydział będzie nie tylko nadzorował, ale także inspirował. Myśli Pan, że Wydział Kultury, Turystyki i Promocji jest w stanie odegrać rolę w zatrzymaniu ludzi, którzy wyjeżdżają za granicę? - Podstawową sprawą są perspektywy pozostania w tym mieście i pracy w nim. Perspektywy godnego życia. Jeśli ktoś nie ma pieniędzy na chleb, nie sądzę, aby myślał tylko o wydarzeniach kulturalnych. Problem bezrobocia dotyka szerokiej rzeszy obywateli, ale jest to problem nie tylko władz miasta, ale przede wszystkim władz centralnych, które kształtują politykę społeczną naszego państwa, a co za tym idzie - naszego regionu i jego stolicy. Tak więc - aby zaspokoić potrzeby duchowe, musimy najpierw zadbać o nasze ciało. Mam nadzieję, że proporcje uczestnictwa społecznego w kulturze będą się zmieniać z każdym dniem na lepsze. Życzę powodzenia i bardzo dziękuję za rozmowę.

18 miasto Plan centrum Kielc legenda ścieżka rowerowa szlak turystyczny galerie muzea teatry kina ośrodki kultury urzędy kawiarnie, puby, kluby zdrowie handel, usługi Łódź 2 Warszawa Kraków Częstochowa Lublin 12 Tarnów plan miasta: Agencja Wydawnicza JP

19 informator G a l e r i e B W A P i w n i c e B W A N a P i ę t r z e Kielce, ul. Leśna 7 tel , G a l e r i a Fo t o g r a f i i Z PA F - B W A Kielce, ul. Planty 7 tel , G a l e r i a W s p ó ł c z e s n e j S z t u k i S a k r a l n e j Kielce, ul. Zamkowa 5/7 tel Galeria Winda KCK, Kielce, pl. Moniuszki 2b G a l e r i a Zachęta Kielce, ul. Orla 3 G a l e r i a Lakiernia Kielce, ul. Zbożowa 4 M u z e a M u z e u m L a t S z k o l n y c h S t e f a n a Ż e r o m s k i e g o Kielce, ul. Jana Pawła II 25 tel M u z e u m N a r o d o w e Kielce, plac Zamkowy 1 tel M u z e u m W s i K i e l e c k i e j D w o r e k L a s z c z y k ó w Kielce, ul. Jana Pawła II 6 tel Muzeum Zabawek i Zabaw y Kielce, pl. Wolności 2 tel S k a r b i e c K a t e d r a l n y Kielce, pl. Panny Marii 3, tel W i ę z i e n i e K i e l e c k i e Kielce, ul. Zamkowa 3/5 M u z e u m G e o l o g i c z n e Kielce, ul. Zgoda 21 tel Te a t r y Teatr Lalki i Aktora Kubuś Kielce, ul. Duża 9 tel K i e l e c k i Te a t r Ta ń c a Kielce, pl. Moniuszki 2b tel Te a t r i m. S t e f a n a Ż e r o m s k i e g o Kielce, ul. Sienkiewicza 32, F i l h a r m o n i a Ś w i ę t o k r z y s k a i m. O s k a r a K o l b e r g a Kielce, pl. Moniuszki 2b tel K i n a K i n o p l e x Kielce, ul. Świętokrzyska 20 tel M o s k w a Kielce, ul. Staszica 5 tel O ś r o d k i K u l t u r y Wo j e w ó d z k i D o m K u l t u r y Kielce, ul. Ściegiennego 6 tel , D o m K u l t u r y Z a m e c z e k Kielce, ul. Słowackiego 23, tel DŚT Pałac yk Zielińskiego Kielce, ul. Zamkowa 5 tel Kieleckie Centrum Kultury Kielce, pl. Moniuszki 2b tel , S ł o n e c z k o Kielce, ul. Romualda 3 tel B a z a Z b o ż o w a Kielce, Zbożowa 4, tel Po d K r e c h ą Kielce, ul lecia Państwa Polskiego 7 tel./fax. 041/ Młodzieżow y Dom Kultury Kielce, ul. Kozia 10a tel , W s p a k Kielce, ul. Śląska 11a U r z ę d y U r z ą d M i a s t a Kielce, Rynek 1 Kielce, ul. Szymanowskiego 6 tel U r z ą d M a r s z a ł k o w s k i Wo j e w ó d z t w a Ś w i ę t o k r z y s k i e g o Kielce, ul. IX Wieków Kielc 3 tel Ś w i ę t o k r z y s k i U r z ą d Wo j e w ó d z k i Kielce, ul. IX Wieków Kielc 3 tel w i ę c e j w i n f o r m a t o r z e n a s t r o n i e internetowej w w w. wici.info

20 8 tel Kielce, ul. Mała 4 2 global village news miasto 39 9 Antykwariat Nau kow y 6 Andrzej Metzger Zapraszamy: 10-18, soboty Kielce, ul. Sienkiewicza 13 tel./fax , 4 Gabinet Stomatologiczny Jolanta Gębska 8 CitiPark Kielce, ul. Paderewskiego 4A/9 tel , TOPPING Zakończyła się kolejna edycja programu motywacyjnego Topping, popularnego zwłaszcza wśród najmłodszych słuchaczy Global Village. W programie można uzyskać punkty za działania wykraczające poza normalny program nauczania angielskiego, np. czytanie książek, pisanie wypracowań, uczęszczanie na dodatkowe słuchanka (ćwiczenia w rozumieniu ze słuchu) czy wykonywanie specjalnych projektów. W miarę zdobywania punktów wszyscy uczestnicy otrzymują nagrody: gadżety i torby GV, bilety do Kinopleksu i słowniki. Na koniec roku szkolnego wśród 14 najlepszych rozlosowane zostały nagrody główne: przenośny odtwarzacz DVD, cyfrowy aparat fotograficzny i odtwarzacze mp3. Na zdjęciu: laureaci na tle ściany wypełnionej projektami. CERTYFIKATY Na konferencji programu Erasmus, która odbyła się w Warszawie, mówiono m.in. o tym, że zagraniczni partnerzy polskich wyższych uczelni coraz częściej żądają certyfikatów językowych od studentów, którzy w ramach wymiany między uczelniami przybywają na studia do zagranicznych uniwersytetów. Czasami bowiem okazywało się, że przybywający student zbyt słabo zna angielski, by w pełni korzystać z zagranicznych studiów. Tak więc warto zdobywać językowe certyfikaty, nie tylko po to, by uzyskać zwolnienie z lektoratu, ale także by uczestniczyć w atrakcyjnych wyjazdach na zagraniczne studia. Przypominamy, że GV oferuje kursy przygotowujące do egzaminów Cambridge, jest także jedynym w regionie centrum egzaminacyjnym najpopularniejszego w świecie egzaminu z zakresu języka angielskiego - TOEIC. GLOBAL VILLAGE SZKOŁY JĘZYKÓW OBCYCH tel ,