OŚWIATA I WYCHOWANIE W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM W ROKU SZKOLNYM 2000/2001

Transkrypt

1 U r:qd S t.fy,,y,:n y w Katowicach / \ Statistical Office in Katowice ÜAÜ060WVSPIS u m m m i. OŚWIATA I WYCHOWANIE W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM W ROKU SZKOLNYM 2000/2001 шш Education in the Slqskie Voivodship in School Year 2000/2001 AN AlY Katowice 2001

2 Objaśnienia znaków umownych Kreska (-) - zjawisko nie wystąpiło Zero (0) - zjawisko istniało w wielkości mniejszej od 0,5 (0,0) - zjawisko istniało w wielkości mniejszej od 0,05 Kropka (,) - zupełny brak informacji lub brak informacji wiarygodnych Znak X - wypełnienie pozycji jest niemożliwe lub niecelowe W tym - oznacza, że nie podaje się wszystkich składników sumy Linia - oznacza, że dane (wskaźniki) są nieporównywalne z danymi dla wcześniejszych okresów Skróty tys. min m2 tj. tzn. np. poz. cd. dok. Dz. U. NTS = tysiąc = milion = metr kwadratowy = to jest = to znaczy = na przykład = pozycja = ciąg dalszy = dokończenie = Dziennik Ustaw = Nomenklatura Jednostek Terytorialnych dla Celów Statystycznych Przy publikowaniu danych US prosim y o podanie źródła

3 Urząd Statystyczny w Katowicach Statistical Office in Katowice ANALIZY STATYSTYCZNE STATISTICAL ANALYSES OŚWIATA I WYCHOWANIE W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM W ROKU SZKOLNYM 2000/2001 Education in the Śląskie Voivodship in School Year 2000/2001 ISBN Katowice, lipiec 2001 Katowice, July 2001

4 Opracowanie Л О Т» ' mgr Barbara PODGÓRSKA-JURKOWSKA _. Л assm/p Skład komputerowy, wykresy Daniela ZIĘTEK Urząd Statystyczny w Katowicach, ul. Owocowa 3, Katowice Nakład 105 egz. Papier offsetowy, 80 g. Format B5 Oddano do druku: lipiec 2001 Wydział Poligrafii Urzędu Statystycznego w Katowicach, ul. Kossutha 7, Katowice Zam. 69/2001

5 PRZEDMOWA Prezentowana publikacja jest pierwszym po wprowadzeniu nowego podziału terytorialnego kraju i po reformie szkolnictwa opracowaniem z zakresu oświaty i wychowania w województwie śląskim. Przedstawione w publikacji dane statystyczne dotyczą lat szkolnych i akademickich 1999/2000 i 2000/2001. W publikacji zaprezentowano w skali województwa, podregionów (grup powiatów) i powiatów dane dotyczące szkolnictwa podstawowego, gimnazjalnego, średniego ogólnokształcącego i technicznego oraz zawodowego a także szkolnictwo wyższe regionu. Uwzględniono różne typy szkół w podziale na szkolnictwo dla dzieci i młodzieży oraz dla dorosłych, a także grupy kierunków studiów na uczelniach wyższych. Publikacja zawiera również informacje statystyczne o wychowaniu przedszkolnym i innych wybranych formach wychowania dzieci i młodzieży. Publikację wzbogacono prezentując wydatki budżetowe jednostek samorządu terytorialnego na oświatę i wychowanie. Opracowanie zawiera, obok części tabelarycznej i metodycznej, komentarz analityczny ilustrowany wykresami. W części analitycznej przedstawiono wpływ procesów demograficznych oraz zmian w systemie oświaty i wychowania na stan szkolnictwa podstawowego i ponadpodstawowego a także na wybrane formy wychowania. Dane statystyczne pochodzą ze sprawozdań statystycznych GUS składanych przez jednostki edukacji oraz jednostki samorządu terytorialnego. Wiesław X D у r e к t о г UrzędiMatystycznego Katowice, lipiec 2001

6 SPIS TREŚCI PRZEDMOW A... 3 WYJAŚNIENIA METODYCZNE UWAGI OGÓLNE Wydatki jednostek samorządu terytorialnego na oświatę i wychowanie Zmiany demograficzne w populacji dzieci i m łodzieży Powszechność nauczania SZKOLNICTWO WEDŁUG FORM KSZTAŁCENIA I TYPÓW SZKÓŁ Szkolnictwo dla dzieci i młodzieży oraz policealne Szkolnictwo dla dorosłych SZKOLNICTWO WEDŁUG ORGANÓW PROWADZĄCYCH SZKOŁY SZKOLNICTWO DLA DZIECI I MŁODZIEŻY WEDŁUG PODREGIONÓW POZOSTAŁE WYBRANE ASPEKTY SZKOLNICTWA PODSTAWOWEGO I ŚREDNIEGO Absolwenci szkół podstawowych kontynuujący naukę Szkolnictwo specjalne Nauczanie języków obcych SZKOLNICTWO WYŻSZE WYCHOWANIE PRZEDSZKOLNE OPIEKA CAŁKOWITA NAD DZIEĆMI I MŁODZIEŻĄ PODSUMOWANIE Str. SPIS TABLIC Tabi. Str. Wydatki budżetów jednostek samorządu terytorialnego na oświatę i wychowanie (1998, 1999) Wydatki budżetów jednostek samorządu terytorialnego na oświatę i wychowanie według rodzajów w 1999 r... II 25 Dzieci i młodzież według wieku (1990, 1999, )... III 26 Uczniowie w szkołach podstawowych gimnazjalnych, średnich i policealnych dla dzieci i młodzieży (1998/1999, 1999/2000, 2000/2001)... IV 27 Współczynnik skolaryzacji (1999/2000, 2000/2001)... V 28 Szkolnictwo dla dzieci i młodzieży oraz policealne (1998/1999, 1999/2000, 2000/2001)... VI 30 Uczniowie i absolwenci w szkolnictwie dla dzieci i młodzieży (1999/2000, 2000/2001)... VII 33 Uczniowie i absolwenci w szkolnictwie policealnym (1999/2000, 2000/2001)... VIII 34 Szkoły dla dorosłych według typów (1998/1999, 1999/2000, 2000/2001)... IX 35

7 SPIS TABLIC (cd.) Uczniowie i absolwenci w szkolnictwie dla dorosłych (1999/2000, 2000/2001)... X 35 Szkolnictwo według organów prowadzących szkoły (1999/2000, 2000/2001)... XI 36 Uczniowie w szkolnictwie według organów prowadzących szkoły (1999/2000, 2000/2001)... XII 37 Szkolnictwo dla dzieci i młodzieży według podregionów w roku szkolnym 2000/ XIII 39 Absolwenci ośmioklasowych szkół podstawowych kontynuujących naukę w szkołach średnich (1998/1999, 1999/2000)... XIV 41 Szkolnictwo specjalne dla dzieci i młodzieży (1999/2000, 2000/2001)... XV 42 Nauczanie języków obcych jako przedmiotu obowiązkowego w szkołach podstawowych i ponadpodstawowych dla dzieci i młodzieży (1999/2000, 2000/2001)... XVI 44 Nauczanie języka niemieckiego jako języka ojczystego mniejszości narodowej w szkołach dla dzieci i młodzieży (1999/2000, 2000/2001)... XVII 45 Studenci i absolwenci szkół wyższych (1998/1999, 1999/2000, 2000/2001)... XVIII 46 Placówki wychowania przedszkolnego (1998/1999, 1999/2000, 2000/2001)... XIX 48 Miejsca i dzieci w przedszkolach (1998/1999, 1999/2000, 2000/2001)... XX 49 Wychowanie przedszkolne według podregionów w roku szkolnym 2000/ XXI 50 Publiczna opieka całkowita nad dziećmi i młodzieżą (1999, 2000)... XXII 51 d z ia ł i. d a n e o g ó l n e Szkolnictwo według typów szkół (1998/1999, 1999/2000, 2000/2001)... 1 (1) 56 Szkolnictwo według organów prowadzących szkoły (1999/2000, 2000/2001)... 2 (2 ) 57 DZIAŁ II. SZKOLNICTWO PODSTAWOWE Szkolnictwo podstawowe dla dzieci i młodzieży (1999/2000, 2000/2001)... 1 (3) 60 Szkoły podstawowe dla dzieci i młodzieży (1999/2000, 2000/2001)... 2 (4 ) 60 Uczniowie w szkołach podstawowych dla dzieci i młodzieży według wieku i płci (1999/2000, 2000/2001) (5 ) 65 Uczniowie w szkołach podstawowych dla dzieci i młodzieży powtarzający klasę (1999/2000, 2000/2001)... 4 (6 ) 63 Szkoły podstawowe dla dzieci i młodzieży - publiczne i niepubliczne o uprawnieniach szkoły publicznej (1999/2000, 2000/2001)... 5(7) 64 Szkoły podstawowe dla dzieci i młodzieży według organów prowadzących (1999/2000, 2000/2001)... 6 (8 ) 64 Szkoły podstawowe dla dzieci i młodzieży według powiatów (1999/2000, 2000/2001)... 7(9) 65 Szkoły podstawowe dla dzieci i młodzieży według podregionów (1999/2000, 2000/2001)... 8(10) 67 Uczniowie niepełnosprawni w szkołach podstawowych dla dzieci i młodzieży według klas (1999/2000, 2000/2001)... 9(11) 67 Szkoły podstawowe specjalne dla dzieci i młodzieży (1999/2000, 2000/2001)... 10(12) 68 Uczniowie w szkołach podstawowych specjalnych dla dzieci i młodzieży według wieku i płci (1999/2000, 2000/2001) (13) 69 Tabi. Str.

8 SPIS TABLIC (cd.) Tabi. Str. DZIAŁ II. SZKOLNICTWO PODSTAWOWE (dok.) Szkoły podstawowe specjalne dla dzieci i młodzieży według powiatów (1999/2000, 2000/2001)... 12(14) 69 Szkoły podstawowe specjalne dla dzieci i młodzieży według podregionów (1999/2000, 2000/2001)... 13(15) 72 Szkoły podstawowe przy pogotowiach opiekuńczych (1999/2000, 2000/2001)... 14(16) 72 DZIAŁ III. SZKOLNICTWO GIMNAZJALNE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY Szkolnictwo gimnazjalne dla dzieci i młodzieży (1999/2000, 2000/2001)... 1 (17) 73 Gimnazja dla dzieci i młodzieży publiczne i niepubliczne o uprawnieniach szkoły publicznej (1999/2000, 2000/2001)... 2(18) 73 Gimnazja dla dzieci i młodzieży (1999/2000, 2000/2001)... 3(19) 74 Uczniowie w gimnazjach dla dzieci i młodzieży według wieku i płci (1999/2000, 2000/2001)... 4(20) 75 Gimnazja dla dzieci i młodzieży według organów prowadzących (1999/2000, 2000/2001)... 5(21) 75 Szkolnictwo gimnazjalne dla dzieci i młodzieży według powiatów (1999/2000, 2000/2001)... 6(22) 76 Szkolnictwo gimnazjalne dla dzieci i młodzieży według podregionów (1999/2000, 2000/2001)... 7(23) 78 Gimnazja specjalne dla dzieci i młodzieży (1999/2000, 2000/2001)... 8(24) 78 Uczniowie w gimnazjach specjalnych dla dzieci i młodzieży według wieku i płci (1999/2000, 2000/2001)... 9(25) 79 Szkolnictwo gimnazjalne specjalne dla dzieci i młodzieży według powiatów (1999/2000, 2000/2001)... 10(26) 79 DZIAŁ IV. SZKOLNICTWO ŚREDNIE OGÓLNOKSZTAŁCĄCE Licea ogólnokształcące dla młodzieży (1999/2000, 2000/2001)... 1 (27) 82 Licea ogólnokształcące dla młodzieży - publiczne, niepubliczne o uprawnieniach szkoły publicznej i niepubliczne (1999/2000, 2000/2001)... 2(28) 82 Licea ogólnokształcące dla młodzieży według organów prowadzących (1999/2000, 2000/2001)... 3(29) 83 Licea ogólnokształcące dla młodzieży (1999/2000, 2000/2001)... 4(30) 83 Uczniowie w liceach ogólnokształcących dla młodzieży według klas i płci (1999/2000, 2000/2001)... 5(31) 84 Uczniowie w liceach ogólnokształcących dla młodzieży według wieku i płci (1999/2000, 2000/2001)... 6(32) 84 Uczniowie w liceach ogólnokształcących dla młodzieży według profilów kształcenia (1999/2000, 2000/2001)... 7(33) 84 Absolwenci w liceach ogólnokształcących dla młodzieży według wieku i płci (1998/1999, 1999/2000)... 8(34) 85

9 SPIS T A B L IC (cd.) Tabl. Str. DZIAŁ IV. SZKOLNICTWO ŚREDNIE OGÓLNOKSZTAŁCĄCE (dok.) >. Wyniki egzaminów dojrzałości w liceach ogólnokształcących dla młodzieży (1998/1999, 1999/2000)... 9(35) 85 Licea ogólnokształcące dla młodzieży według powiatów (1999/2000, 2000/2001)... 10(36) 86 Szkoły ogólnokształcące dla młodzieży według podregionów (1999/2000, 2000/2001) (37) 88 Licea ogólnokształcące specjalne dla młodzieży według powiatów (1999/2000, 2000/2001)... 12(38) 88 DZIAŁ V. SZKOLNICTWO ŚREDNIE TECHNICZNE I ZAWODOWE Szkolnictwo średnie techniczne i zawodowe dla młodzieży - publiczne, niepubliczne o uprawnieniach publicznego i niepubliczne (1999/2000, 2000/2001)... 1 (39) 89 Szkolnictwo średnie techniczne i zawodowe dla młodzieży według organów prowadzących szkoły (1999/2000, 2000/2001)... 2(40) 92 Średnie szkoły techniczne i zawodowe dla młodzieży według podbudowy programowej (1999/2000, 2000/2001)... 3(41) 95 Szkolnictwo średnie techniczne i zawodowe dla młodzieży według powiatów (1999/2000, 2000/2001)... 4(42) 97 Szkolnictwo średnie techniczne i zawodowe dla młodzieży według podregionów (1999/2000, 2000/2001)... 5(43) 103 Szkolnictwo średnie techniczne i zawodowe specjalne dla młodzieży według powiatów (1999/2000, 2000/2001)... 6(44) 103 DZIAŁ VI. SZKOLNICTWO POLICEALNE Szkolnictwo policealne według organów prowadzących szkoły (1999/2000, 2000/2001)... 1(45) 105 Szkolnictwo policealne według form kształcenia (1999/2000, 2000/2001)... 2(46) 106 Uczniowie i absolwenci w szkolnictwie policealnym dziennym według grup zawodów (1999/2000, 2000/2001)... 3(47) 106 Uczniowie i absolwenci szkół policealnych według wieku (1999/2000, 2000/2001)... 4(48) 107 Zakłady kształcenia nauczycieli (1999/2000, 2000/2001)... 5(49) 107 DZIAŁ VII. NAUCZANIE JĘZYKÓW OBCYCH W SZKOŁACH PODSTAWOWYCH 1PONADPODSTAWOWYCH Nauczanie języków obcych w szkołach podstawowych i ponadpodstawowych dla dzieci i młodzieży (1999/2000, 2000/2001)... 1 (50) 108 Nauczanie języków obcych jako przedmiotu nadobowiązkowego w szkołach podstawowych i ponadpodstawowych dla dzieci i młodzieży (1999/2000, 2000/2001)... 2(51) 109

10 SPIS TA BLIC (cd.) Tabi. Str. DZIAŁ VIII. SZKOLNICTWO DLA DOROSŁYCH Szkolnictwo podstawowe dla dorosłych (1999/2000, 2000/2001)... 1 (52) 111 Uczniowie i absolwenci w szkolnictwie podstawowym dla dorosłych według płci i wieku (1999/2000, 2000/2001)... 2(53) 111 Szkolnictwo gimnazjalne dla dorosłych (1999/2000, 2000/2001)... 3(54) 112 Szkolnictwo gimnazjalne dla dorosłych według organów prowadzących szkoły (1999/2000, 2000/2001)... 4(55) 113 Licea ogólnokształcące dla dorosłych - publiczne, niepubliczne o uprawnieniach szkoły publicznej i niepubliczne (1999/2000, 2000/2001)... 5(56) 113 Licea ogólnokształcące dla dorosłych według form kształcenia (1999/2000, 2000/2001)... 6(57) 114 Szkolnictwo średnie techniczne i zawodowe dla dorosłych według organów prowadzących szkoły (1999/2000, 2000/2001)... 7(58) 114 Szkolnictwo średnie techniczne i zawodowe dla dorosłych według form kształcenia (1999/2000, 2000/2001)... 8(59) 115 Szkoły średnie techniczne i zawodowe dla dorosłych - stacjonarne według podbudowy programowej (1999/2000, 2000/2001)... 9(60) 116 Szkolnictwo średnie techniczne i zawodowe dla dorosłych - zaoczne według podbudowy programowej (1999/2000, 2000/2001)... 10(61) 116 Absolwenci eksterni w szkolnictwie średnim technicznym i zawodowym oraz policealnym (1999/2000, 2000/2001) (62) 117 DZIAŁ IX. SZKOLNICTWO WYŻSZE Szkolnictwo wyższe (1999/2000, 2000/2001)... 1 (63) 118 Studenci, absolwenci według grup kierunków studiów i uczelni (1999/2000, 2000/2001)... 2(64) 118 Nauczyciele akademiccy w szkołach wyższych (1999/2000, 2000/2001)... 3(65) 126 Domy i stołówki studenckie (1999/2000, 2000/2001)... 4(66) 126 Studenci otrzymujący stypendia (1999/2000, 2000/2001)... 5(67) 127 DZIAŁ X. WYCHOWANIE PRZEDSZKOLNE Wychowanie przedszkolne (1999/2000, 2000/2001)... 1 (68) 128 Dzieci w placówkach wychowania przedszkolnego według wieku (1999/2000, 2000/2001)... 2(69) 128 Wychowanie przedszkolne według powiatów (1999/2000, 2000/2001)... 3(70) 129 Wychowanie przedszkolne według podregionów (1999/2000, 2000/2001)... 4(71) 131 DZIAŁ XI. OPIEKA NAD DZIEĆMI I MŁODZIEŻĄ Opieka nad dziećmi i młodzieżą (1999, 2000)... 1(72) 132 Wychowankowie specjalnych ośrodków szkolno-wychowawczych według rodzaju niepełnosprawności (1999, )... 2(73) 132

11 SPIS TA B LIC (dok.) Tabl. Str. DZIAŁ XI. OPIEKA NAD DZIEĆMI I MŁODZIEŻĄ (dok.) Wychowankowie domów dziecka i dzieci w rodzinach zastępczych (1999, 2000) 3(74) 133 4(75) 133 świetlice w szkołach podstawowych i ponadpodstawowych dla dzieci i młodzieży w roku szkolnym 2000/ Internaty, bursy i stołówki w internatach i bursach szkół ogólnokształcących DZIAŁ XII. WYDATKI BUDŻETOWE JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO NA OŚWIATĘ I WYCHOWANIE Wydatki budżetów jednostek samorządu terytorialnego na oświatę i wychowanie według typu placówek (1998,1999)... Wydatki budżetowe jednostek samorządu terytorialnego na oświatę i wychowanie według rodzajów (1998,1999)... Wydatki budżetowe jednostek samorządu terytorialnego na oświatę i wychowanie według powiatów w 1999 r... Wydatki budżetów gmin na oświatę i wychowanie według powiatów i gmin 5(76) 134 6(77) (78) 136 2(79) 138 3(80) 138 4(81) 140 SPIS WYKRESÓW I MAP Struktura publicznych wydatków na oświatę i wychowanie (1998, 1999) Struktura ludności w wieku 3-24 lata (1990,2000) Szkoły dla dzieci i młodzieży według typów kształcenia (1998/1999, 1999/2000, 2000/2001) Uczniowie w szkołach dla dzieci i młodzieży oraz policealnych według typów szkół (1999/2000, 2000/2001) Przeciętna liczba uczniów na 1 szkołę według typów szkół i organów prowadzących w roku szkolnym 2000/ Studenci według grup kierunków studiów w roku akademickim 2000/ Dzieci w przedszkolach według miejsca zamieszkania (1998/1999, 1999/2000, 2000/2001) 50 Edukacja na poziomie podstawowym i średnim w roku szkolnym 2000/ Wydatki jednostek samorządu terytorialnego - miast na prawach powiatów i powiatów (łącznie z gminami) na oświatę i wychowanie na 1 mieszkańca w 1999 r Str.

12 WYJAŚNIENIA METODYCZNE Informacje zawarte w publikacji Oświata i wychowanie w województwie śląskim w roku szkolnym 2000/2001' prezentowane są według stanu organizacyjnego ustroju szkolnego regulowanego przez przepisy ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. Nr 67 z 1996 r., poz. 329 z późniejszymi zmianami) oraz zasad wdrażania nowego systemu edukacji, które reguluje ustawa z dnia 8 stycznia 1999 r. - Przepisy wprowadzające reformę ustroju szkolnego (Dz. U. Nr 12, poz. 96). Edukacja W publikacji przyjęto podział szkolnictwa na: 1. Szkolnictwo podstawowe dla dzieci i młodzieży, do którego zaliczono kształcenie realizowane w szkołach podstawowych dla dzieci i młodzieży, w szkołach filialnych, szkołach sportowych i szkołach specjalnych oraz w szkołach artystycznych I stopnia, realizujących jednocześnie program szkoły podstawowej. W dziale tym nie uwzględniono edukacji przedszkolnej realizowanej w przedszkolach i oddziałach przedszkolnych dla dzieci 6-letnich, zamieszczonej w dziale dotyczącym wychowania przedszkolnego. 2. Szkolnictwo gimnazjalne dla dzieci i młodzieży, do którego zaliczono kształcenie realizowane w gimnazjum dla dzieci i młodzieży, w szkołach sportowych, w gimnazjach specjalnych, w szkołach artystycznych II stopnia, realizujących jednocześnie program ogólnokształcący oraz w szkołach przysposabiających do pracy na podbudowie programowej VI klasy szkoły podstawowej. 3. Szkolnictwo średnie ogólnokształcące dla młodzieży, do którego zaliczono kształcenie w liceach ogólnokształcących dla młodzieży oraz w liceach ogólnokształcących specjalnych. 4. Szkolnictwo średnie techniczne i zawodowe dla młodzieży, do którego zaliczono kształcenie realizowane w zasadniczych szkołach zawodowych dla młodzieży (w tym w szkołach specjalnych), w technikach zawodowych (w tym w szkołach specjalnych), w liceach zawodowych, w liceach technicznych, w liceach specjalnych i w szkołach artystycznych II stopnia.

13 5. Szkolnictwo policealne, do którego zaliczono kształcenie po szkole średniej, nie dające tytułu zawodowego uzyskiwanego w szkole wyższej, realizowane w formie dziennej, stacjonarnej lub zaocznej w policealnych szkołach zawodowych, w kolegiach nauczycielskich oraz w nauczycielskich kolegiach języków obcych prowadzonych przez kuratoria oświaty. 6. Szkolnictwo dla dorosłych podstawowe i ponadpodstawowe, do którego zaliczono kształcenie realizowane w szkołach podstawowych dla dorosłych, w podstawowym studium zawodowym w zasadniczych szkołach zawodowych dla dorosłych, w gimnazjach dla dorosłych, w liceach ogólnokształcących dla dorosłych, w technikach, liceach i liceach zawodowych dla dorosłych oraz w średnich studiach zawodowych. 7. Szkolnictwo wyższe. Szkoły artystyczne I stopnia, jako szkoły realizujące pierwszy etap kształcenia artystycznego, ukończenie którego nie daje zawodu, zaprezentowane zostały oddzielnie poza szkolnictwem zawodowym. Przy czym szkoły artystyczne I stopnia, kształcące uczniów jednocześnie w zakresie szkoły podstawowej (szkoły muzyczne i baletowe), wyodrębnione zostały w szkolnictwie podstawowym. Wszystkie dane, z wyjątkiem liczb dotyczących absolwentów, podane są odpowiednio według stanu na początek roku szkolnego 1999/2000 i 2000/2001. Dane o absolwentach dotyczą roku szkolnego 1998/1999 i 1999/2000. Absolwenci są to osoby, które ukończyły klasę programowo najwyższą w danym typie szkoły i otrzymały świadectwo ukończenia tej szkoły. Współczynniki skolaryzacji są miarą powszechności nauczania. Współczynnik skolaryzacji brutto (Wst>) jest to - wyrażony procentowo - stosunek wszystkich osób uczących się na danym poziomie do całej populacji osób będących w wieku nominalnie przypisanym temu poziomowi. Współczynnik skolaryzacji netto (Wsn) to stosunek procentowy uczniów w nominalnym wieku danego poziomu kształcenia do liczby ludności, zdefiniowanej jak przy współczynniku skolaryzacji brutto. Obliczamy je w następujący sposób: gdzie: Up Wsb = 100 Li Upi Wsn = 100 Li Up - ogólna liczba uczniów danego poziomu kształcenia p, Li - liczba ludności w i-tym przedziale wieku nominalnie przypisanym danemu poziomowi kształcenia p (według stanu w dniu 31 XII), Up, - liczba uczniów danego poziomu kształcenia p w /-tym przedziale wieku.

14 Dane o nauczycielach dotyczą tylko nauczycieli realizujących zadania dydaktyczne, tj. bez wychowawców świetlic, bibliotekarzy, prowadzących wyłącznie zajęcia pozalekcyjne itp. łącznie z nauczycielami religii. W tablicach dotyczących pomieszczeń do nauczania każdą izbę lekcyjną pracownię przedmiotową i salę gimnastyczną liczono jeden raz, niezależnie od parokrotnego ich wykorzystywania przez jedną lub kilka szkół. Przez izbę lekcyjną rozumie się pomieszczenie przeznaczone do nauczania wielu przedmiotów, bez specjalnego wyposażenia w urządzenia i pomoce naukowe dla tych przedmiotów. Przez pracownię przedmiotową rozumie się pomieszczenie przystosowane do nauczania jednego przedmiotu (lub kilku przedmiotów pokrewnych), np. do nauczania fizyki, chemii, biologii, zajęć praktyczno-technicznych, wyposażone w odpowiednie instalacje, urządzenia i pomoce naukowe. Przez klasę rozumie się zespół uczniów uczących się według programu danego roku nauczania. Przy dużej liczbie uczniów w danej klasie dokonuje się podziału na oddziały (np. VI a, VI b, VI c). Przez szkołę rozumie się jednostkę edukacyjną powołaną na podstawie aktu założycielskiego lub wpisu do ewidencji przez organ administracji rządowej, samorząd terytorialny, osobę prawną lub fizyczną. Szkoła działa na podstawie statutu, nadanego przez organ lub osobę prowadzącą szkołę. Szkoła realizuje politykę edukacyjną państwa, zgodnie z obowiązującym systemem oświaty. Dane obejmują szkoły i placówki prowadzone przez ministrów, samorząd gminny, powiatowy, wojewódzki oraz inne osoby prawne i fizyczne. Szkoły i placówki mogą być publiczne, niepubliczne o uprawnieniach szkoły publicznej I niepubliczne. Szkoła publiczna jest jednostką edukacyjną powołaną na podstawie aktu założycielskiego przez organy administracji rządowej lub samorząd terytorialny (gminny, powiatowy, wojewódzki). Zapewnia ona bezpłatne nauczanie i realizuje ustalone przez Ministra Edukacji Narodowej programy nauczania, zasady oceniania i klasyfikacji uczniów. Szkoła niepubliczna jest jednostką edukacyjną prowadzoną przez osoby prawne i fizyczne na podstawie zgłoszenia o wpis do ewidencji placówek i szkół niepublicznych, dokonanego w wydziale oświaty starostwa powiatu. Może ona uzyskać uprawnienia szkoły publicznej (co wyraża się m.in. prawem do nadawania świadectw i dyplomów państwowych),

15 jeżeli realizuje minimum programowe oraz stosuje zasady klasyfikowania i promowania uczniów ustalone przez Ministra Edukacji Narodowej, umożliwiające uzyskanie świadectw lub dyplomów państwowych. Ministrowie i samorząd gminny, powiatowy i wojewódzki mogą prowadzić tylko szkoły publiczne. Szkoły w szkolnictwie podstawowym i gimnazjalnym prowadzone mogą być wyłącznie jako publiczne lub niepubliczne o uprawnieniach szkoły publicznej. Szkoły podstawowe dla dzieci i młodzieży są to szkoły sześcioletnie, kończące się sprawdzianem, uprawniającym do dalszego kształcenia w gimnazjum. Struktura organizacyjna tych szkół obejmuje klasy I-VI, w których nauka jest obowiązkowa. Obowiązek szkolny dziecka rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego w tym roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 7 lat oraz trwa aż do ukończenia gimnazjum, nie dłużej jednak niż do ukończenia 18 roku życia. Szkoły filialne stanowią element sieci szkolnictwa podstawowego. Podporządkowane są szkołom podstawowym. Szkoły filialne mogą być organizowane z klasami I - VI, I - V, I - IV, I- III. Gimnazja dla dzieci i młodzieży są to szkoły trzyletnie, kończące się egzaminem, dające możliwość dalszego kształcenia w liceum profilowanym lub szkole zawodowej. Struktura organizacyjna obejmuje klasy I - III. Nauka w gimnazjum jest obowiązkowa. Szkolnictwo podstawowe i gimnazjum specjalne przeznaczone jest dla dzieci niepełnosprawnych ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Szkoła może funkcjonować samodzielnie lub stanowić integralną część innej jednostki oświatowej. W szkołach podstawowych i gimnazjach dla dzieci i młodzieży organizowane są oddziały specjalne przeznaczone dla dzieci niepełnosprawnych ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Oddziały te, jak również klasy integracyjne, terapeutyczne, wyrównawcze i ogólnodostępne stanowią organizacyjną część szkoły i podlegają dyrektorowi szkoły. Oprócz tego, możliwe jest prowadzenie nauczania dzieci w formie indywidualnej. Szkoły podstawowe dla dzieci i młodzieży przy pogotowiach opiekuńczych są przeznaczone dla dzieci i młodzieży w wieku od 7 do 18 lat pozbawionych opieki rodzicielskiej. Zapewniają doraźną i okresową opiekę dzieciom opuszczonym i osieroconym bądź wymagającym odizolowania od dotychczasowego środowiska. Szkoła średnia jest to szkoła, która realizuje, w ramach szkolnictwa ponadgimnazjalnego, kształcenie ogólne na poziomie wyższym niż gimnazjalne i zasadnicze zawodowe. Szkoły średnie dzielą się na ogólnokształcące i zawodowe. Dają one wykształcenie średnie ogólne, z możliwością uzyskania świadectwa dojrzałości, które uprawnia do ubiegania się o przyjęcie na studia wyższe. Do szkół średnich zawodowych zalicza się szkoły policealne (pomaturalne).

16 Liceum ogólnokształcące dla młodzieży jest średnią szkołą ogólnokształcącą umożliwiającą uzyskanie wykształcenia średniego ogólnego oraz świadectwa dojrzałości, organizowaną na podbudowie programowej szkoły podstawowej. Do liceum uczęszcza młodzież od 15 do 22 roku życia. Nauka trwa 4 lata, a w ciągach klas (szkołach) dwujęzycznych z klasą wstępną - 5 lat. Absolwenci liceów ogólnokształcących po ukończeniu klasy programowo najwyższej (IV) uzyskują wykształcenie średnie ogólne, a po złożeniu egzaminu dojrzałości uzyskują prawo do ubiegania się o przyjęcie na studia wyższe lub do szkół pomaturalnych. Świadectwo ukończenia liceum ogólnokształcącego uprawnia do ubiegania się o przyjęcie do szkół policealnych. Liceum ogólnokształcące specjalne jest średnią szkołą ogólnokształcącą organizowaną dla młodzieży niepełnosprawnej ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Licea ogólnokształcące specjalne realizują obowiązujące dla liceum plany i programy nauczania, a ponadto cele rehabilitacyjne i resocjalizacyjne. W celu przygotowania absolwentów do wyboru przyszłego kierunku studiów, licea ogólnokształcące dla młodzieży prowadzą nauczanie (od drugiej lub trzeciej klasy) w różnych profilach. Profil nauczania ustala się wyznaczając jeden lub dwa przedmioty wiodące i zwiększenie wymiaru nauczania tych przedmiotów kosztem godzin przeznaczonych w ramowych planach nauczania na zajęcia fakultatywne. Nazwy profili nauczania tworzy się przez wskazania przedmiotów wiodących (np. profil matematyczny) lub przez określenie podstawowej problematyki nauczania i wskazanie przedmiotów wiodących. Dyrektor liceum może dla danego oddziału nie wyznaczać przedmiotów wiodących i w ramach godzin przeznaczonych w planie nauczania na zajęcia fakultatywne zwiększyć wymiar nauczania różnych przedmiotów, określając profil tego oddziału jako ogólny. W statystyce profile kształcenia dzieli się na humanistyczne (w których przedmiotami wiodącymi są: język polski, języki obce nowożytne, języki klasyczne, historia), matematyczne (w których przedmiotami wiodącymi są: matematyka, informatyka, fizyka z astronomią), przyrodnicze (w których przedmiotami wiodącymi są: geografia, biologia z higieną i ochroną środowiska, chemia), ogólne (bez wyznaczonych przedmiotów wiodących), inne (w których wiodącymi są inne przedmioty niż wyżej wymienione przy profilach: humanistycznym, matematycznym i przyrodniczym, w tym również oddziały klas sportowych oraz mistrzostwa sportowego. Liceum ogólnokształcące (klasa w liceum ogólnokształcącym) dwujęzyczne jest to szkoła (klasa), w której nauczanie jest prowadzone w dwóch językach: w języku polskim i w języku obcym, będącym drugim językiem nauczania. Nauczanie w języku obcym obejmuje

17 wszystkie przedmioty obowiązkowe, z wyjątkiem języka polskiego i historii. Do szkół (klas) dwujęzycznych przyjmowani są kandydaci znający język obcy, będący drugim językiem nauczania lub nieznający tego języka, z tym że dla tych uczniów szkoła organizuje roczną klasę wstępną z naukąjęzyka. Szkoła zasadnicza zawodowa jest szkołą dającą wykształcenie ogólne i zasadnicze zawodowe oraz możliwość dalszego kształcenia się w szkole średniej. Do szkoły tej przyjmowani są absolwenci szkoły podstawowej. Nauka trwa od 2 do 3 lat. Świadectwo ukończenia szkoły zasadniczej jest dowodem posiadania tytułu robotnika wykwalifikowanego lub pracownika o równorzędnych kwalifikacjach. Uprawnia do ubiegania się o przyjęcie do szkoły ogólnokształcącej lub zawodowej, organizowanych na podbudowie programowej szkoły zasadniczej. O przyjęciu do szkoły zasadniczej zawodowej dla dorosłych ubiegać się mogą osoby, które ukończyły lub ukończą w danym roku kalendarzowym 17 rok życia. Technika i licea dla młodzieży umożliwiają uzyskanie kwalifikacji zawodowych na poziomie średnim i średniego wykształcenia ogólnego oraz uzyskanie świadectwa dojrzałości. Szkoły te organizowane są na podbudowie programowej szkoły podstawowej i szkoły zasadniczej. Do szkół dla młodzieży uczęszczają osoby od 15 roku życia nie dłużej jednak niż do ukończenia 22 roku życia (w przypadku szkół pięcioletnich) lub do ukończenia 23 roku życia (w przypadku szkół z trzyletnim cyklem nauczania na podbudowie programowej szkoły zasadniczej). Czas trwania nauki zależy od podbudowy programowej i wynosi na podbudowie programowej: szkoły podstawowej - 4; 4,5 lub 5 lat, w zależności od zawodu; szkoły zasadniczej - 2 ; 2,5 lub 3 lata, w zależności od zawodu. Absolwent technikum, liceum uzyskuje świadectwo ukończenia szkoły oraz może (po zdaniu egzaminów) uzyskać świadectwo dojrzałości. Świadectwo ukończenia technikum jest dokumentem stwierdzającym posiadanie średniego wykształcenia ogólnego i średnich kwalifikacji zawodowych. Absolwenci uzyskują tytuł technika lub inny tytuł określony w klasyfikacji zawodów i specjalności szkolnictwa zawodowego. Do grupy wymienionych szkół me zalicza się liceów zawodowych, tzn. szkół niedających pełnego średniego wykształcenia zawodowego. Licea zawodowe są szkołami przygotowującymi do wykonywania zawodu robotnika wykwalifikowanego lub pracownika o równorzędnych kwalifikacjach (wykształcenie zasadnicze zawodowe) ze średnim wykształceniem ogólnym. Nauka w liceach oparta jest na podbudowie szkoły podstawowej i trwa 4 lata, a po szkole zasadniczej - 3 lata. Po ukończeniu nauki absolwent uzyskuje świadectwo ukończenia liceum i może składać egzamin dojrzałości.

18 Licea techniczne są nowym (wprowadzonym eksperymentalnie) typem szkół zawodowych. Umożliwiają one uzyskanie wykształcenia ogólnego (oraz świadectwa dojrzałości) i ogólnozawodowego w danym profilu kształcenia, bez tytułu kwalifikacyjnego. Nauka trwa 4 lata. Do szkół artystycznych II stopnia zalicza się: licea muzyczne, szkoły muzyczne stopnia licealnego, szkoły muzyczne II stopnia, licea sztuk plastycznych oraz szkoły baletowe. Szkoły umożliwiają uzyskanie średniego wykształcenia zawodowego oraz - z wyjątkiem szkół muzycznych II stopnia - średniego wykształcenia ogólnego. Okres nauki w tych szkołach trwa od 2 do 6 lat, w zależności od kierunku kształcenia. Szkoła policealna (pomaturalna) jest szkołą organizowaną na podbudowie programowej szkoły ogólnokształcącej, umożliwiającą uzupełnienie wykształcenia ogólnego 0 kwalifikacje zawodowe na poziomie średnim lub zasadniczym. Nauka w szkole policealnej (pomaturalnej) trwa rok, 2 lub 3 lata. Absolwenci otrzymują dyplom, który określa kwalifikacje zawodowe na poziomie technika lub robotnika wykwalifikowanego. Do szkół policealnych (pomaturalnych) zaliczono ponadto: policealne szkoły zawodowe, nauczycielskie kolegia języków obcych oraz kolegia nauczycielskie (z wyjątkiem organizowanych w ramach szkoły wyższej). Policealne szkoły zawodowe przygotowują absolwentów liceów ogólnokształcących do pracy zawodowej w zawodach robotniczych lub nierobotniczych. W zależności od kierunku kształcenia nauka trwa od 1 roku do 3 lat. Zakłady kształcenia nauczycieli obejmują kolegia nauczycielskie i nauczycielskie kolegia języków obcych. Przyjmują kandydatów posiadających świadectwo dojrzałości, a jeżeli są organizowane na podbudowie programowej szkoły innej niż średnia, umożliwiają uzyskanie świadectwa dojrzałości. Kolegium nauczycielskie ma na celu teoretyczne i praktyczne przygotowanie słuchaczy (w tym również zawodowo czynnych nauczycieli) do wykonywania zadań nauczycieli przedszkoli, szkół podstawowych oraz innych placówek oświatowo-wychowawczych 1opiekuńczo-wychowawczych. Nauka w kolegium trwa 3 lata (6 semestrów). Nauczycielskie kolegium języków obcych kształci kandydatów do zawodu nauczyciela oraz czynnych nauczycieli. Słuchaczem kolegium może zostać osoba posiadająca świadectwo dojrzałości. Nauka w kolegium trwa 3 lata. Absolwent kolegium uzyskuje kwalifikacje do nauczania języka obcego w szkołach podstawowych i ponadpodstawowych (z wyjątkiem nauczycielskich kolegiów języków obcych).

19 Kolegia organizowane są jako placówki prowadzone przez kuratorów oświaty, organizacje społeczne, osoby fizyczne itp. (zaliczane do szkolnictwa policealnego) lub w ramach organizacyjnych szkoły wyższej. Szkoła zawodowa specjalna dostosowana jest programowo i organizacyjnie do potrzeb i możliwości psychofizycznych młodzieży o określonych rodzajach niepełnosprawności. Do szkół zawodowych specjalnych uczęszcza młodzież: niewidoma, słabo widząca, niesłysząca, słabo słysząca, przewlekle chora, niepełnosprawna ruchowo, umysłowo upośledzona oraz społecznie niedostosowana. Zadaniem szkoły jest przygotowanie młodzieży niepełnosprawnej do pracy kwalifikowanej. Szkoły zawodowe specjalne mogą być organizowane bądź jako samodzielne placówki, bądź jako integralna część innej placówki oświatowo-wychowawczej. Mogą one być również organizowane w zakładach służby zdrowia. Nauka trwa: w zasadniczych szkołach zawodowych 2 lub 3 lata, w szkołach średnich- 3, 4 lub 5 lat, w szkołach policealnych - 2 lata. Uczniowie i absolwenci szkół zawodowych sklasyfikowani zostali według grup kierunków szkolenia zgodnie z klasyfikacją ISCED, według zawodów zgodnie z Międzynarodową Standardową Klasyfikacją Zawodów ISCO-88. Szkolnictw o dla dorosłych obejmuje kształcenie na poziomie podstawowym, gimnazjalnym oraz średnim ogólnokształcącym i zawodowym. Szkolnictwo podstawowe dla dorosłych przeznaczone jest dla osób, które ukończyły 15 lat i klasę piątą dotychczasowej ośmioletniej szkoły podstawowej dla dzieci i młodzieży oraz posiadają pozytywną opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej i zawarli umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego. Szkolnictwo to obejmuje szkoły podstawowe dla dorosłych i podstawowe studium zawodowe. Szkolnictwo gim nazjalne dla dorosłych przeznaczone jest dla osób, które ukończyły 15 lat i co najmniej klasę szóstą dotychczasowej ośmioletniej szkoły podstawowej dla dzieci i młodzieży oraz posiadają pozytywną opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej i zawarli umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego. Szkolnictwo to obejmuje gimnazja dla dorosłych i podstawowe studium zawodowe. Liceum ogólnokształcące dla dorosłych jest średnią szkołą ogólnokształcącą organizowaną na podbudowie programowej szkoły podstawowej lub równorzędnej (4-letnia) lub na podbudowie programowej szkoły zasadniczej (3-letnia). O przyjęcie do liceum mogą ubiegać się osoby, które ukończyły lub ukończą w danym roku kalendarzowym co najmniej 17 lat życia. Uczniowie pobierają naukę w klasach lub tzw. zespołach przedmiotowych. Organizacja nauki w zespołach przedmiotowych polega na tym, że w poszczególnych latach nauki uczniowie składają egzaminy z określonych grup przedmiotów: w pierwszym roku nauki - z przedmiotów przyrodniczych, w drugim - matematyczno-fizycznych, w trzecim

20 - z przedmiotów humanistycznych. Absolwenci, po ukończeniu klasy programowo najwyższej lub trzeciego zespołu przedmiotowego, uzyskują świadectwo ukończenia szkoły i mogą ubiegać się o przyjęcie do szkoły policealnej lub przystąpić do egzaminu dojrzałości na ogólnie przyjętych zasadach. Technika i licea przeznaczone dla dorosłych umożliwiają uzyskanie tytułu technika oraz wykształcenia ogólnego na poziomie średnim. W zależności od podbudowy programowej nauka trwa: 4 lub 5 lat dla osób po szkole podstawowej bądź 3 lata dla osób po szkole zasadniczej. O przyjęcie mogą ubiegać się kandydaci, którzy ukończyli lub ukończą w danym roku kalendarzowym 17 rok życia. Średnie studia zawodowe organizowane są w ramach systemu szkól zawodowych dla dorosłych. Średnie studia zawodowe umożliwiają uzyskanie średniego wykształcenia ogólnego i podwyższenie kwalifikacji zawodowych związanych z wykonywanym zawodem. Przyjmowani są absolwenci szkół podstawowych lub równorzędnych. Nauka trwa 2 lub 3 lata. Absolwenci klasy programowo najwyższej mogą przystępować do egzaminu dojrzałości na ogólnie przyjętych zasadach, a także ubiegać się o uzyskanie średnich kwalifikacji zawodowych poprzez zdanie egzaminu eksternistycznego, obejmującego różnice programowe pomiędzy studium a technikum kształcącym w odpowiednim zawodzie. Przez studentów szkół wyższych rozumie się osoby zarejestrowane na studiach dziennych, wieczorowych, zaocznych i eksternistycznych, łącznie ze studentami po ostatnim roku studiów bez egzaminu dyplomowego oraz korzystającymi z urlopów dziekańskich. Do zbiorowości studentów nie zalicza się słuchaczy studiów podyplomowych oraz doktoranckich. Absolwenci szkół wyższych to osoby, które uzyskały dyplomy stwierdzające ukończenie studiów wyższych. Absolwenci studiów magisterskich (jednolitych, uzupełniających) uzyskują tytuły (w zależności od kierunku studiów); magistra edukacji, magistra sztuki, lekarza medycyny, lekarza stomatologa, lekarza weterynarii. Absolwenci wyższych studiów zawodowych uzyskają (w zależności od kierunku studiów): tytuł zawodowy inżyniera lub licencjata. Do stopni naukowych zalicza się stopnie doktora i doktora habilitowanego określonej dziedziny nauki lub dziedziny sztuki w zakresie danej dyscypliny naukowej bądź artystycznej. Stopnie naukowe nadawane są w jednostkach organizacyjnych szkół wyższych oraz w innych placówkach naukowych, które posiadają uprawnienia do ich nadawania. Tytułem naukowym jest tytuł profesora określonej dziedziny nauki albo określonej dziedziny sztuki nadawany przez Prezydenta RP.

21 Nauczycielami akademickimi w szkole wyższej są: pracownicy naukowodydaktyczni i naukowi, w tym zatrudnieni na stanowiskach: profesora zwyczajnego, profesora nadzwyczajnego, docenta, adiunkta, asystenta oraz pracownicy dydaktyczni zatrudnieni na stanowiskach: starszego wykładowcy, lektora, instruktora. W publikacji wykazano pełnozatrudnionych nauczycieli akademickich, przy czym nauczyciele zatrudnieni w pełnym wymiarze godzin w więcej niż jednej szkole wykazani zostali w każdym miejscu pracy. Wychowanie przedszkolne Placówki wychowania przedszkolnego są to placówki przeznaczone dla dzieci w wieku od 3 lat do rozpoczęcia przez nie nauki w szkole podstawowej, zapewniające dzieciom opiekę oraz mające na celu przygotowanie ich do nauki w szkole. Do placówek wychowania przedszkolnego zaliczono: przedszkola, oddziały przedszkolne przy szkołach podstawowych. Przedszkola specjalne organizowane są dla dzieci: z wadami widzenia, z wadami słuchu, niepełnosprawnych ruchowo, przewlekle chorych, upośledzonych umysłowo w stopniu umiarkowanym i znacznym, z niępełnosprawnościa sprzężoną i z zaburzeniami zachowania. Przedszkole specjalne może być placówką samodzielną lub organizacyjnie związaną ze szkołą podstawową specjalną specjalnym ośrodkiem szkolno-wychowawczym lub zakładem leczniczym. Do dzieci korzystających z posiłków zalicza się dzieci spożywające pełne śniadanie, obiad bądź podwieczorek - nie zalicza się korzystających tylko ze szklanki mleka lub innego napoju oraz spożywających kanapki przygotowane w domu itp. Za miejsce w przedszkolu dla jednego dziecka liczy się 2,4 m2 powierzchni. Do otrzymania liczby miejsca w przedszkolu sumuje się powierzchnię w m2 sal: zajęć, zabaw, sypialni (w tym również wynajmowanych) i otrzymaną sumę dzieli się przez 2,4. Do obliczania liczby miejsc nie przyjmuje się powierzchni pomieszczeń czasowo adaptowanych. Opieka nad dziećmi i młodzieżą Przez placówkę opiekuńczo-wychowawczą dla dzieci i młodzieży należy rozumieć taką placówkę, która zaspokaja potrzeby życiowe dziecka odpowiednio do jego wieku i możliwości rozwojowych, jeżeli potrzeby te trwale lub okresowo nie mogą być zaspokajane przez rodzinę dziecka. Opiekę całkowitą zapewniają przede wszystkim domy dziecka, rodzinne

22 domy dziecka, pogotowia opiekuńcze, młodzieżowe ośrodki wychowawcze, specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze, ośrodki rehabilitacyjno-wychowawcze, domy wczasów dziecięcych, ogniska wychowawcze, młodzieżowe ośrodki socjoterapii, rodziny zastępcze i wioski dziecięce. Domy dziecka przeznaczone są dla dzieci i młodzieży pozbawionych trwale lub okresowo opieki własnej rodziny, zapewniają opiekę i wychowanie, odpowiednie do potrzeb warunki rozwoju i przygotowują do samodzielnego życia. Pogotowia opiekuńcze są to placówki przeznaczone dla dzieci i młodzieży wymagających zapewnienia doraźnej pomocy całodobowej, w sytuacjach braku opieki rodzicielskiej, opuszczenia, osierocenia bądź w przypadkach wymagających odizolowania od dotychczasowego środowiska. Specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze są to placówki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej, w wieku od 3 lat, które z racji niepełnosprawności nie mogą uczęszczać do przedszkola lub szkoły w miejscu zamieszkania. Ośrodki rehabilitacyjno-wychowawcze przeznaczone są dla dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim. Placówki te organizują zespołowe zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze. Udział w tych zajęciach dzieci w wieku obowiązku szkolnego uznaje się za spełnianie tego obowiązku. Młodzieżowe ośrodki wychowawcze przeznaczone są dla młodzieży niedostosowanej społecznie. Zadaniem ośrodków jest eliminowanie przyczyn i przejawów niedostosowania społecznego oraz przygotowanie wychowanków do samodzielnego życia, zgodnie z normami prawnymi i społecznymi. Rodziny zastępcze wychowują dzieci, które na skutek śmierci, choroby, wykolejenia lub trudności materialnych rodziców zostały pozbawione ich opieki. Ogniska wychowawcze są placówkami mającymi na celu zapobieganie niedostosowaniu i sieroctwu społecznemu dzieci i młodzieży oraz zapewnienie pomocy rodzicom mającym poważne trudności wychowawcze. Młodzieżowe ośrodki socjoterapii są placówkami dla młodzieży niedostosowanej społecznie, z zaburzeniami zachowania i zagrożonej uzależnieniem w stopniu utrudniającym realizację zadań życiowych bez udzielenia specjalnej pomocy. W ramach opieki szkolnej i pozaszkolnej organizowane są m.in.: internaty (bursy), stancje, świetlice, półinternaty, stołówki. Świetlica szkolna jest to placówka opiekuńczo-wychowawcza, prowadzona przez szkołę dla zapewnienia uczniom opieki pozalekcyjnej i wychowania w przypadkach, gdy dzieci te w czasie pracy rodziców (opiekunów) są pozbawione opieki. Świetlica zapewnia przede

23 wszystkim możliwość odrobienia lekcji i uczestnictwo w różnego rodzaju zajęciach, zgodnych z zainteresowaniami dzieci. Świetlice terapeutyczne i profilaktyczno-wychowawcze mają na celu łagodzenie niedostatków wychowawczych w rodzinie i eliminowanie zaburzeń zachowania. Świetlica dworcowa jest to placówka opiekuńczo-wychowawcza, przeznaczona dla uczniów dojeżdżających do szkół i czekających na dworcach na połączenie kolejowe. Zadaniem jej jest zapewnienie dzieciom i młodzieży szkolnej racjonalnego wykorzystania czasu. Internaty są to placówki opiekuńczo-wychowawcze przeznaczone dla młodzieży uczęszczającej do szkół ogólnokształcących i zawodowych poza stałym miejscem zamieszkania. Zadaniem internatu jest zapewnienie uczniom zakwaterowania, całodziennego wyżywienia, warunków do nauki i wypoczynku oraz stałej opieki wychowawczej. Dla uczniów, którzy uczęszczają do szkół poza miejscem stałego zamieszkania, wynajmowane są również mieszkania prywatne, tzw. stancje. Międzyszkolne placówki pełniące funkcje internatów zwane są bursami. Zadaniem wychowania pozaszkolnego jest stwarzanie młodzieży warunków sprzyjających rozwijaniu zainteresowań i uzdolnień oraz rekreacji i wypoczynku w czasie wolnym od zajęć szkolnych. Do placówek wychowania pozaszkolnego zaliczono: pałace młodzieży, młodzieżowe domy kultury, ogniska pracy pozaszkolnej, ogrody jordanowskie, międzyszkolne ośrodki sportowe i inne placówki o charakterze specjalistycznym, jak np. stacje młodego technika, planetaria itp. Domy wczasów dziecięcych przeznaczone są do okresowego pobytu dzieci i młodzieży fizycznie słabych, wymagających poprawy stanu zdrowia i zamieszkałych na terenach zagrożonych ekologicznie. BE Jednostki prowadzące i finansujące oświatę i wychowanie, przedstawiono zgodnie z podporządkowaniem szkół i placówek wychowania jednostkom samorządu terytorialnego w nowym podziale administracyjnym. W prezentowanych danych statystycznych ze względu na elektroniczną technikę przetwarzania danych sumy składników z tytułu zaokrągleń mogą się różnić od podanych wielkości.

24 1. UWAGI OGÓLNE W publicznej oświacie i wychowaniu poczynając od roku szkolnego 1999/2000 zaszły poważne zmiany w efekcie wprowadzenia od 1 IX 1999 r. reformy systemu oświaty (Dz. U. Nr 12 z 1999 r. poz. 96) w powiązaniu z obowiązującym od 1 I 1999 r. nowym podziałem terytorialnym kraju i reformą samorządową. Proces decentralizacji zarządzania w ostatnich latach spowodował, że w 1998 r. większość publicznych szkół i placówek oświatowych była prowadzona i finansowana przez jednostki samorządu terytorialnego gmin. Po reformie terytorialnej i samorządowej kompetencje w zakresie zarządzania i finansowania publiczną oświatą i wychowaniem, zostały podzielone pomiędzy gminy oraz nowopowstałe powiaty, miasta na prawach powiatu i samorząd wojewódzki w następującym zakresie: szkoły podstawowe (bez specjalnych) oraz przedszkola publiczne łącznie ze specjalnymi zakładają i prowadzą jednostki samorządowe miast na prawach powiatów i gmin (miejskich, miejsko-wiejskich i wiejskich), szkoły ponadpodstawowe (po roku szkolnym 2001/02 szkoły ponadgimnazjalne), specjalne szkoły podstawowe i gimnazja, szkoły sportowe i mistrzostwa sportowego, placówki oświatowo-wychowawcze itp. zakładają i prowadzą jednostki samorządu powiatów i miast na prawach powiatów, szkoły i placówki o znaczeniu regionalnym zakłada i prowadzi samorząd wojewódzki (Urząd Marszałkowski). W szczególności należy podkreślić szeroki zakres kompetencji w zakresie oświaty i wychowania miast na prawach powiatów, które zakres obowiązków gmin miejskich (którymi były przed reformą administracyjną) powiększyły o obowiązki powiatów.

25 1.1 WYDATKI JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO NA OŚWIATĘ I WYCHOWANIE Publiczna oświata i wychowanie jest finansowana ze środków własnych jednostek samorządu terytorialnego oraz z dotacji i subwencji przekazywanych z budżetu państwa. W ogólnych wydatkach publicznych jednostek samorządu terytorialnego udział wydatków na oświatę i wychowanie był wysoki i wynosił w 1999 r. 37,2%, w 1998 r. - odpowiednio 36,9%. W 1999 r. wydatki na oświatę i wychowanie na wszystkich szczeblach samorządu terytorialnego województwa wyniosły 2932,2 min zł. Wśród ogółu kwot przeznaczonych na finansowanie oświaty i wychowania miasta na prawach powiatu wydatkowały ponad połowę kwoty, tj. 1701,0 min zł (58,0%), a gminy około jednej trzeciej - 919,8 min zł (31,4%). Zdecydowanie mniejszy był udział powiatów (8,8%) i samorządu województwa (1,8%). Tabi. I. Wydatki budżetów jednostek samorządu terytorialnego na oświatę i wychowanie Wydatki W YSZCZEGÓLNIENIE samorządu województwa powiatów miast na prawach powiatu gmin Ogółem w min z l ,3 X X X 2238,9 w tym w % na: ,2 53,7 257,8 1701,0 919,8 Szkoły podstawowe... 45,6 0,8 41,6 68,3 G im nazja... 2,5-0,1 2,0 4,0 Licea ogólnokształcące... 6,5-19,0 8,1 0,5 Internaty i stypendia dla uczniów 0,8 4,7 2,2 0,8 0,1 Zespoły ekonomicznoadministracyjne s z k ó ł... 1,3-0,1 1,1 2,2 Szkoły zaw odow e... 16,5 55,8 47,3 19,4 0,1 Dokształcanie i doskonalenie zawodowe nauczycieli... 0,2 12,7. _ Jednostki pomocnicze szkolnictwa... 0,1 7,2 - Przedszkola... 12, ,4 17,2 Zakłady opiekuńczowychowawcze... 3,4 11,1 16,5 3,0 0,1 Placówki wychowania pozaszkolnego... 0, ,1 0,4 świetlice dla uczniów I wychowanków... 2,4. 0,1 2,0 3,9 Kolonie, obozy i dziecince wiejskie... 0,2-0,0 0,2 0,1 U w a g a. Od 1999 r. w wydatkach uwzględniono wynagrodzenia pracowników oświaty i wychowania łącznie z obligatoryjnymi składkami na ubezpieczenia społeczne.

26 Reforma szkolnictwa wprowadzona od 1 IX 1999 r., która między innymi dostosowała liczbę szkół i nauczycieli do potrzeb malejącej populacji dzieci i młodzieży, spowodowała zmiany w strukturze publicznych wydatków w stosunku do roku poprzedniego. Wzrósł udział wydatków na szkolnictwo ponadpodstawowe, a zmalał na szkoły podstawowe i przedszkola. Struktura publicznych wydatków na oświatę i wychowanie 1998 r 1999 r. 2,8% 9,0% 10,5% 45,6% 56,2% Ш1! szkoły podstawowe H ü gimnazja licea ogólnokształcące ( U l szkoły zawodowe U l przedszkola I zakłady opiekuńczo-wychowawcze SU świetlice dla uczniów i wychowanków [ 1 pozostałe Na szkoły podstawowe i nowopowstałe gimnazja przekazano w 1999 r. 48,1% środków wobec 56,2% na szkoły podstawowe w 1998 r., a na szkoły ogólnokształcące i zawodowe 23,0% wobec 16,7% w 1998 r., por. tabl. 1(73). Zmalał udział kwot przeznaczonych na działalność przedszkoli z 14,5% w 1998 r. do 12,6% w 1999 r. Jednostki samorządu terytorialnego finansowały ze środków publicznych także zakłady opiekuńczowychowawcze dla dzieci i młodzieży (zapewniające wychowankom całkowitą opiekę, o ile tej opieki trwale lub okresowo nie mogła zapewnić rodzina) oraz świetlice dla uczniów i wychowanków na które wydatkowano w 1999 r. odpowiednio 3,4% i 2,4% ogółu wydatków (w 1998 r. - 0,8% i 2,8%). Pozostałe wydatki jak m in. na internaty i stypendia dla uczniów, zespoły ekonomiczno-administracyjne szkół, placówki wychowania pozaszkolnego, dokształcanie i doskonalenie zawodowe nauczycieli, stanowiły w 1999 r. 10,5% ogółu środków na oświatę wychowanie (w 1998 r. - 9,0%). Biorąc pod uwagę strukturę rodzajową wydatków budżetów jednostek samorządu terytorialnego na oświatę i wychowanie w 1999 r. można stwierdzić, że ponad połowę środków wydatkowano na wynagrodzenia, tj. 1589,8 min zł (54,2% ogółu). Wyższy był udział