OTWARTE DANE MEDYCZNE morze potencjału, ocean wyzwań

Transkrypt

1 OTWARTE DANE MEDYCZNE morze potencjału, ocean wyzwań ANNA GRYGOROWICZ AGNIESZKA MILEWSKA NATALIA WIŚNIEWSKA I K O N G R E S B I B L I O T E K S Z KÓ Ł W Y Ż S Z Y C H c z e r w c a Ł ó d ź

2 plan wystąpienia: w s t ę p -- czyli kilka słów o tym, co to są dane badawcze i dlaczego warto je udostępniać D a t a M a n a g e m e n t P l a n ( D M P ) zarządzanie danymi a nowe wytyczne NCN P o l s ka Platforma M e d y c z n a w y n i k i b a d a ń a n k i e t o w y c h nasze dane badawcze w n i o s k i i d y s k u s j a co dalej?

3 dane badawcze: t o d a n e z a o b s e r w o w a n e, z e b r a n e l u b w y t w o r zone w r amach prowadze nia badań: dokumenty tekstowe, notatki dane liczbowe (w formie nieprzetworzonej lub czytelnej dla komputera) kwestionariusze ankiety, wyniki badań ankietowych nagrania audio i video, zdjęcia modele matematyczne, algorytmy oprogramowanie (skrypty, pliki wejściowe) wyniki symulacji komputerowych protokoły laboratoryjne, opisy metodologiczne pró bki, artefakty, obiekty metadane (opisy)

4 dlaczego należy/warto udostępniać dane badawcze? wymogi wydawców, sponsora badań zalecenia różnych instytucji (KE, MNiSW, NCN) polityka otwartości uczelni łatwiejsze prowadzenie badań możliwość przeprowadzenia analiz i porównań stymulowanie współpracy ocena rzetelności badań oszczędność czasu i pieniędzy trwała i bezpieczna archiwizacja argumenty etyczne szansa na zacytowanie (publikacji lub badań)

5 Narodowe Centrum Nauki jest jednym z członków zawiązanej 4 września coalition S, czyli europejskiego porozumienia instytucji finansujących badania naukowe. UWAGA! wdrożenie przesunięte na 2021 rok! coalition S przyjęła składający się z dziesięciu zasad tzw. Plan S Jego nadrzędnym celem jest udostępnianie w sposób otwarty wszystkich publikacji z badań finansowanych przez koalicjantów.

6 NCN a zar ządzanie danymi medycznymi Narodowe Centrum Nauki w tym roku planuje wprowadzić wymóg dołączenia do wniosku o finansowanie projektu załącznika, w którym wnioskodawcy przedstawią skrócony plan zarządzania danymi badawczymi (D a t a M a n a g e m e n t P l a n )

7

8 otwar te dane badawcze -- przygotowanie do wdrożenia Polskiej Platformy Medycznej celem ankiety było poznanie przekonań pracowników naukowych polskich uczelni medycznych na temat otwierania dostępu do danych badawczych oraz zdiagnozowania trudności związanych z zarządzaniem danymi badawczymi

9 o t r z y m a n o o d p o w i e d z i z 9 u c z e l n i m e d y c z nych Uniwersytet Medyczny w Łodzi; 8,1% Uniwersytet Medyczny w Lublinie; 9,0% Uniwersytet Medyczny w Białymstoku; 10,8% Instytut Medycyny Pracy im. prof. J.Nofera; 2,0% Gdański Uniwersytet Medyczny; 23,2% Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie; 11,1% Warszawski Uniwersytet Medyczny; 12,9% Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu; 22,9%

10 ró ż n e o b s z a r y n a u k b i o m e d y c z n y c h w s k a z a n e p r z e z r e s p o n d e n tów nauki biologiczne/ chemiczne/fizyczne; 12,6% inne; 2,0% nauki farmaceutyczne; 13,9% nauki medyczne; 57,0% nauki o zdrowiu; 14,4%

11 d o ś w i a d c z e n i e w p r a c y n a u ko w e j r e s p o n d e n tów >20 lat 31% <5lat 22% lat 24% 5-10 lat 23%

12 t y l ko 4 % n a u ko w ców d e p o n u j e d a n e w r e p o z y t o r i u m 70,0% 66,5% 60,0% 50,0% 54,9% 50,7% 40,0% 30,0% 20,0% 18,7% 10,0% 3,8% 1,3% 0,0% na sprzęcie służbowym na komputerze prywatnym na dysku zewnętrznym w chmurze w repozytorium nie przechowuję

13 w i ę k s z o ś ć n i e u d o s t ę p n i a s w o i c h w y n i ków o b c y m nie udostępniam; 15,3% inaczej; 5,5% w otwartym dostępie wszystkim zainteresowanym; 9,8% tylko naukowcom z mojego zespołu badawczego; 55,7% tylko naukowcom; 13,8%

14 z o t w a r t y c h d a nych ko r z y s t a j ą s t o s u n ko w o c h ę t n i e tak; 38,6% nie; 61,4%

15 j e d n a k t y l k o n i e l i c z n i s ą z d e c y d o w a n i u d o s t ę p n i ć s w o j e d a n e n a P P M tak; 13,9% nie; 10,8% nie wiem; 75,3%

16 f ormat y wię kszości danych są s tandar dowe: 90,0% 80,0% 85,6% 75,3% 70,0% 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 58,2% 51,7% 20,0% 10,0% 0,0% arkusze kalkulacyjne dokumenty tekstowe pliki graficzne pliki danych statystycznych 10,1% 7,8% 0,7% bazy danych DICOM inne

17 morze korzyści ( z nanych t y lko w te orii) 80,0% 70,0% 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% 70,3% 58,4% 56,7% 43,0% 39,5% 23,1% 20,1% 10,3% 8,8% 1,0%

18 ocean wyzwań i problemów 80,0% 70,0% 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% 68,8% 66,8% 45,1% 39,3% 36,3% 33,0% 31,5% 20,2% 19,7% 14,8% 7,3% 0,7%

19 t ylko 5% naukowców potrafi przygotować DMP tak; 5,0% nie; 95,0%

20 ( n i e ) u d o s t ę p n i a n i e d a n y c h b a d a w c z y c h w p o s z c z e g ó l n y c h d z i e d z i n a c h n a u k i 90,0% 80,0% 70,0% 60,0% 50,0% nauki medyczne nauki farmaceutyczne nauki o zdrowiu nauki biologiczne, chemiczne i/lub fizyczne 76,3% 70,9% 70,1% 64,5% 65,4% 58,3% 54,9% 47,1% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 23,0% 16,7% 16,0% 11,3% 11,5% 13,4% 13,8% 14,5% 11,8% 7,1% 7,1% 3,9% 0,0% w otwartym dostępie wszystkim zainteresowanym tylko naukowcom tylko naukowcom z mojego zespołu badawczego nie udostępniam tylko naukowcom z mojego zespołu + nie udostępniam

21 udostępnianie a korzystanie Udostępnianie danych w otwartym dostępie wszystkim zainteresowanym Korzystanie z otwartych danych badawczych w poszczególnych dziedzinach nauki 14,0% 12,0% 10,0% 8,0% 6,0% 4,0% 2,0% 11,3% 7,1% 11,5% 3,9% 80,0% 70,0% 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% 40,1% 59,9% 34,5% 65,5% 41,4% 58,6% 32,9% 67,1% 0,0% tak nie

22 na ile możemy liczyć na star t? 35,0% 30,0% Odsetek naukowców z poszczególnych uczelni, którzy deklarują, że będą udostępniać dane na platformie PPM 32,3% 25,0% 20,0% 15,0% 10,0% 12,1% 8,3% 10,4% 17,4% 20,4% 12,2% 9,0% 5,0% 0,0% Gdański Uniwersytet Medyczny Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu Uniwersytet Medyczny w Białymstoku Uniwersytet Medyczny w Lublinie Uniwersytet Medyczny w Łodzi Warszawski Uniwersytet Medyczny

23 jakiej pomocy oczekują naukowcy od bibliotek? 80,0% 70,0% 76,0% 68,7% 60,0% 50,0% 40,0% 54,7% 45,9% 30,0% 20,0% 10,0% 2,3% 0,0% pomoc techniczna rola edukacyjna szkoleniowa pomoc prawna współuczestnictwo w archiwizacji żadnej

24 wnioski: morze niewiedzy i ocean obaw naukowcom b r a k u j e w i e d z y na temat zarządzania danymi badawczymi n ie p o s i a d a j ą u m i e j ę t n o ś c i niezbędnych do deponowania danych mają m n ó s t w o o b a w odnośnie zabezpieczenia swoich interesów mają l i c z n e w ą t p l i w o ś c i natury prawnej obawiają się dodatkowych obciążeń większość respondentów nigdy nie tworzyło DMP p r z e w i d y w a n e t r u d n o ś c i w k o n t e k ś c i e n o w y c h w y t y c z n y c h N C N niski stan wiedzy będzie powstrzymywał naukowców przed deponowaniem danych na PPM!

25 wnioski: ocean wyzwań co czwarty ankietowany korzysta z otwartych danych w i d z ą p o t e n c j a ł nieliczni zadeklarowani przeciwnicy d o b r y p r o g n o s t y k 84 osoby deklarują udostępnienie swoich danych o s i ą g n i e m y w y m a g a n y w s k a ź n i k większość respondentów nie wie, czy udostępni dane badawcze o t w a r t a k w e s t i a

26 w n i o s k i : w i ę k s z o ś ć r e s p o n d e n tów o c z e k u j e p o m o c y k a m p a n i a i n f o r m a c y j n o - p r o m o c y j n a niezbędne przeszkolenie się pracowników bibliotek konieczne szkolenia z zakresu z a r z ą d z a n i a d a n y m i b a d a w c z y m i dla pracowników naukowych uczelni wprowadzenie do programu szkoleń dla doktorantów z zarządzania danymi badawczymi pokazywanie korzyści z zarządzania danymi badawczymi d o b r e p r a k t y k i zarządzanie danymi oszczędzi czas i poprawi jakość badań

27 w a ż n e : c z ę ś ć u w a g r e s p o n d e n tów j e s t z a s a d n y c h : E M B A RGO - pokazywać korzyści z udostępnienia danych po jakimś czasie p r z y j ę c i e p o l i t y k i o t w a r t o ś c i t o z a m a ł o przydałoby się w i ę k s z e w s p a r c i e w ł a d z u c z e l n i podnoszony przez respondentów problem konieczności uzyskania zgody od przełożonych

28 OT WARTE DANE MEDYC ZNE m o r ze potencjału, ocean wyzwań ANNA GRYGOROWICZ AGNIESZKA MILEWSKA NATALIA WIŚNIEWSKA dziękujemy za uwagę w prezentacji wykorzystano elementy graficzne pobrane ze strony: <a href=" by Freepik</a> I K O N G R E S B I B L I O T E K S Z KÓ Ł W Y Ż S Z Y C H c z e r w c a Ł ó d ź