8. PRZYRODA 8.1. PARKI NARODOWE 8.2. PARKI KRAJOBRAZOWE *

Transkrypt

1 Raport o stanie œrodowiska woj. dolnoœl¹skiego w 00 r. 8. PRZYRODA Obszar województwa dolnośląskiego cechuje się znacznym zróżnicowaniem fizjograficznym wynikającym z urozmaiconej budowy geologicznej, warunków glebowych i klimatycznych. Wysokie walory przyrodnicze i krajobrazowe Dolnego Śląska zostały potwierdzone poprzez utworzenie obszarów chronionych. Ponad 0% powierzchni województwa objęte jest różnego rodzaju formami ochrony prawnej. 8.. PARKI NARODOWE Na terenie województwa dolnośląskiego znajdują się parki narodowe: Karkonoski i Gór Stołowych. Karkonoski Park Narodowy został utworzony w 959 r. na powierzchni 556 ha. Ochroną ścisłą objęto 3% jego powierzchni. Park wchodzi w skład bilateralnego Rezerwatu Biosfery Karkonosze. Park jest położony w Sudetach Zachodnich. Chroni on najwyższe partie Karkonoszy i Sudetów oraz dwie enklawy w piętrze pogórza: rezerwaty Góra Chojnik i Wodospad Szklarki. Karkonosze, zbudowane z granitów i łupków krystalicznych, poddane zostały długotrwałym procesom geologiczno-klimatycznym, które doprowadziły do złagodzenia rzeźby i wykształcenia specyficznych form powierzchniowych. Mają one postać ostańców skalnych (Słonecznik, Pielgrzym), gołoborzy, kotłów polodowcowych z malowniczymi jeziorkami górskimi (Śnieżne Kotły, Mały i Wielki Staw), wodospadów (Kamieńczyk, Szklarki) oraz wierzchowinowych i zboczowych torfowisk wysokich (Równia pod Śnieżką). Wiele z tych tworów uznano za pomniki przyrody nieożywionej. Roślinność występuje w układzie piętrowym, obniżonym w stosunku do Tatr o m. Dominujące gatunki lasotwórcze to świerk (98% powierzchni leśnej) oraz buk (%). W piętrze subalpejskim (powyżej 50 m n.p.m.) występuje szereg specyficznych zbiorowisk zaroślowych, takich jak: sudeckie zbiorowiska kosówki, wysokogórskie borówczyska bażynowe, zarośla reliktowej wierzby lapońskiej i inne. Osobną, ważną grupę stanowią zespoły torfowisk wysokich i kwaśne młaki niskoturzycowe. Powyżej 500 m n.p.m. w piętrze alpejskim występują kwaśne murawy wysokogórskie. Park Narodowy Gór Stołowych utworzono w 993 r. na powierzchni 680 ha. Góry Stołowe to jedyne w kraju piaskowcowe stoliwa o budowie płytowej, które rozpadając się na bloki i ulegając selektywnemu procesowi wietrzenia tworzą tu, na niewielkim obszarze, unikalny w skali europejskiej krajobraz labiryntów i niezliczonej ilości izolowanych skałek o fantastycznych kształtach. Największe ich skupienia występują na bastionach najwyższego stopnia Gór Stołowych, głównie na Szczelińcu Wielkim oraz w Błędnych Skałach. Niezwykle oryginalne są Skalne Grzyby duże skupisko ostańców, ciągnące się wzdłuż dolnego stopnia tego masywu. Roślinność parku należy do piętra regla dolnego, przeważają zbiorowiska leśne, w większości bory świerkowe sztucznego pochodzenia. Ponadto zachowały się naturalne, dolnoreglowe zbiorowiska lasów bukowych oraz małe powierzchnie świerczyn i reliktowe enklawy boru sosnowego. Występują tu również specyficzne łąki, tzw. Sawanna Łężycka, obszar mioceńskiego zrównania z pojedynczo rozrzuconymi, piaskowcowymi skałami ostańcowymi (Łężyckie Skałki) oraz parasolowatymi sosnami. Osobliwością przyrodniczą Parku jest również Wielkie Torfowisko Batorowskie, utworzony w 958 r. rezerwat florystyczny, w którym ochroną ścisłą objęto niezwykle cenne torfowisko wysokie, ostoję ptaków glacjalnych. 8.. PARKI KRAJOBRAZOWE * Na obszarze Dolnego Śląska funkcjonuje parków krajobrazowych. Nadzór nad nimi prowadzi Dolnośląski Zespół Parków ch. Jednostka została utworzona Rozporządzeniem Nr 5 Wojewody Dolnośląskiego z dnia 3 maja 999 r. w sprawie utworzenia Dolnośląskiego Zespołu Parków ch. Szczegółową charakterystykę parków zamieszczono w tabeli. Tabela I.8.. Obszary i obiekty chronione w województwie dolnoœl¹skim (wg WUS) Rodzaj obiektu Liczba obiektów Powierzchnia [ha] Park narodowy 50, Rezerwat 64 08,9 Park krajobrazowy 98,5 Obszar chronionego krajobrazu ,5 U ytek ekologiczny 6 644, Zespó³ przyrodniczokrajobrazowy 3,9 * materiały przygotował Piotr Śnigucki, DZPK we Wrocławiu Wojewódzki Inspektorat Ochrony Œrodowiska we Wroc³awiu

2 7 G OGÓW GÓRA POLKOWICE 6 XII 3 MILICZ I 4 LUBIN II 9 45 BOLES AWIEC TRZEBNICA WO ÓW 59 ZGORZELEC LUBAÑ LWÓWEK ŒL. 37 X A 43 JAWOR XI KARKONOSKI PARK NARODOWY III 8 3 O AWA 4 39 JELENIA GÓRA 9 7 WROC AW ŒRODA ŒL. 0 Kompleks OLEŒNICA Z OTORYJA VIII IX 6 KAMIENNA GÓRA VIII 5 ŒWIDNICA 30 WA BRZYCH 7 9 IV 4 VI VII IV 7 6 IV STRZELIN DZIER ONIÓW B Z BKOWICE ŒL. 7 8 PARK NARODOWY GÓR STO OWYCH K ODZKO 5 3 Rysunek I.8.. Obszary chronione na terenie województwa dolnoœl¹skiego (stan na 3 grudnia 00 r. wg danych Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody) V C Leœny LEGNICA 5 54 Lasy Rychtalskie

3

4 Tabela I.8.. Parki krajobrazowe na terenie województwa dolnoœl¹skiego Lp. Nazwa parku Akty prawne reguluj¹ce funkcjonowanie parku Cel ochrony Gmina Powiat Œlê añski Park 800 ha 7400 ha 988 Park Dolina Jezierzycy 7953 ha Park Dolina Baryczy Woj. dolnoœl ha Woj. wielkop 7000 ha Park Dolina Bystrzycy 8570 ha 998 Uchwa³a nr XXIV/55/88 WRN we Wroc³awiu z 8 czerwca 988 r. w sprawie utworzenia ŒPK (Dz.Urz. Woj. Wroc³. nr 3 z8 sierpnia 988 r.) Porozumienie nr 6 pomiêdzy Wojewod¹ Wroc³awskim a Wojewod¹ Wa³brzyskim z 30 grudnia 993 r. w sprawie powiêkszenia obszaru ŒPK i sporz¹dzenia planu jego ochrony Rozporz¹dzenie nr 3/94 Woj. Wa³brz. z 4 maja 994 r. w sprawie utworzenia ŒPK w rejonie Wzgórz Kie³czyñskich Rozporz¹dzenie nr 9 Woj. Wroc³. z 3 czerwca 994 r. w sprawie powiêkszenia terenów ŒPK i jego otuliny Zarz¹dzenie nr 45 Woj. Dolnoœl. z 6 marca 999 r. w sprawie ustalenia wykazów aktów prawa miejscowego wydanych przez dotychczasowych wojewodów jeleniogórskiego, legnickiego, wa³brzyskiego i wroc³awskiego nadal obowi¹zuj¹cych na obszarze woj. dolnoœl¹skiego Rozporz¹dzenie Nr Wojewody Wroc³awskiego z sierpnia 994 r. w sprawie utworzenia i ochrony Parku Krajobrazowego Dolina Jezierzycy w województwie wroc³awskim Rozporz¹dzenie Wojewody Kaliskiego i Wojewody Wroc³awskiego z 3 czerwca 996 r. w sprawie utworzenia i ochrony Parku Krajobrazowego Dolina Baryczy (Dz.Urz. Woj. Wroc³. Nr 6 z 7 czerwca 996 r., poz. 65) Rozporz¹dzenie Nr Wojewody Dolnoœl¹skiego i Wojewody Wielkopolskiego z paÿdziernika 000 r. zmieniaj¹ce rozporz¹dzenie Wojewody Kaliskiego i Wojewody Wroc³awskiego z 3 czerwca 996 r. w sprawie utworzenia i ochrony Parku Krajobrazowego Dolina Baryczy (Dz.Urz. Woj. Doln. Nr 38 z paÿdziernika 000 r., poz. 656) Rozporz¹dzenie Nr 7 Woj. Wroc³. z 7 paÿdziernika 998 r. (Dz.Urz. Woj. Wroc³awskiego Nr 9 z 6 listopada 998 r. poz. 0) Zachowanie œrodowiska przyrodniczo- krajobrazowego masywu Œlê y, jego wartoœci kulturowych i historycznych. Liczne zabytki kultury materialnej: stanowiska archeologiczne, rzeÿby kultowe, kamienne krêgi, budowle sakralne i zabytkowe budownictwo wiejskie. Du e kompleksy lasów ³êgowo-olszowych o charakterze zbli onym do naturalnych, bogate gatunkowo wilgotne ³¹ki i œrodowiska wodne. Liczne cenne gatunki roœlin oraz zwierz¹t, w tym chronione oraz rzadkie (bogata ornitofauna). Zró nicowana konfiguracja terenu oraz du a zmiennoœæ siedliskowa (wielohektarowe kompleksy lasów, ³¹ki o ró nym stopniu wilgotnoœci oraz tereny bagienne) znajduje odzwierciedlenie w bogactwie flory, fauny i rozmaitoœci zbiorowisk roœlinnych. Zachowanie walorów jednego z najcenniejszych obszarów wodno-b³otnych w Europie - rezerwatu ornitologicznego Stawy Milickie. Wysokie walory historyczno-kulturowe (liczne parki podworskie, zabytkowe uk³ady urbanistyczne, obiekty sakralne oraz skupienia zieleni wysokiej). Czêœæ rzeki Bystrzycy oraz zbiornik Mietków jako obszary odznaczaj¹ce siê bardzo wysokim wskaÿnikiem ró norodnoœci gatunkowej i liczebnoœci organizmów ywych. Cenne biocenozy leœne (zw³aszcza ³êgi i gr¹dy), zajmuj¹ce ponad 40% ogólnej powierzchni oraz cenne przyrodniczo fragmenty wilgotnych ³¹k. Jordanów Œl¹ski agiewniki Sobótka Marcinowice Wo³ów Wiñsko Woj. doln.: Cieszków Kroœnice Milicz migród Prusice Twardogóra Trzebnica Woj. wielkop.: Odolanów Soœnie Przygodzice K¹ty Wroc³awskie Mietków Miêkinia Wroc³aw Sobótka Wroc³aw Wo³ów Woj. doln.: Milicz, Trzebnica Woj. wielkop.: Ostrów Wielkopolski Wroc³aw

5 Lp. Nazwa parku Akty prawne reguluj¹ce funkcjonowanie parku Cel ochrony Gmina Powiat 5 Park Che³my 5990,76 ha 470,83 ha 99 6 Przemkowski Park 338 ha 5466 ha Park Dolina Bobru 370 ha 0490 ha Rudawski Park 5705 ha 5933 ha 989 Rozporz¹dzenie Wojewody Legnickiego z 9 czerwca 99 r. w sprawie utworzenia PK Che³my w województwie legnickim (Dz.Urz. Woj. Legn. Nr 4 z 30 czerwca 99 r.) Zarz¹dzenie Nr 4 Wojewody Legnickiego z 3 grudnia 993 r. w sprawie utworzenia Zarz¹du PK Che³my w Myœliborzu Rozporz¹dzenie Woj. Legn. z grudnia 997 r. zmieniaj¹ce Rozporz¹dzenie w sprawie utworzenia PK Che³my w województwie legnickim (Dz.Urz. Woj. Legn. Nr 36 z 8 grudnia 997 r.) Rozporz¹dzenie Wojewody Legnickiego z 7 czerwca 997 r. w sprawie utworzenia Przemkowskiego Parku Krajobrazowego (Dz.Urz. Woj. Legn. Nr 5, poz. 37) Zarz¹dzenie Wojewody Legnickiego z grudnia 997 r. nr 45 Uchwa³a nr VIII/47/89 WRN w Jeleniej Górze z dnia 6 listopada 989 r. w sprawie utworzenia parku krajobrazowego pod nazw¹ Park Doliny Bobru (Dz.Urz. Woj. Jeleniog. Nr 6 z listopada 989 r.) Rozporz¹dzenie Nr 56/9 Woj. Jeleniog. z 3 grudnia 99 r. w sprawie ogólnych zasad zagospodarowania i wykorzystania PK Dolina Bobru wraz z otulin¹ oraz wprowadzenie stosownych ograniczeñ, zakazów i nakazów na tym terenie (Dz.Urz. Woj. Jeleniog. Nrz4stycznia 993 r.) Uchwa³a nr VIII/49/89 WRN w Jeleniej Górze z dnia 6 listopada 989 r. w sprawie utworzenia parku krajobrazowego pod nazw¹ Rudawski Park (Dz.Urz. Woj. Jeleniog. Nr 6 z dnia listopada 989 r.) Atrakcyjny krajobraz, unikalne wartoœci przyrodnicze, interesuj¹ce zabytki i obiekty kultury materialnej, punkty i osie widokowe, pomniki i rezerwaty przyrody oraz zespo³y krajobrazowoprzyrodnicze. Zró nicowanie krajobrazowe i przestrzenne, obszary wodno-b³otne Bagna Przemkowskiego oraz rezerwat ornitologiczny Stawy Przemkowskie, walory przyrodnicze i kulturowe. System rzeczny zlewni rzeki Szprotawy z licznymi dop³ywami oraz ca³ym systemem rowów melioracyjnych. Obszary podmok³e, bagienne, torfowiskowe oraz fragment Borów Dolnoœl¹skich z unikatowymi w skali europejskiej wrzosowiskami, licznymi wydmami œródl¹dowymi, stanowiska chronionych ptaków. Urozmaicony przebieg doliny Bobru z najwiêkszym na Dolnym Œl¹sku zbiornikiem Pilchowice. Ekosystemy leœne, z silnie zró nicowanymi i wzajemnie przenikaj¹cymi siê siedliskami leœnymi nizinnymi, wy ynnymi i górskimi, z dobrze zachowanymi drzewostanami, czêsto o naturalnym charakterze. Du a liczba zabytków kultury materialnej o wysokiej klasie. Ró norodnoœæ budowy geologicznej, bogactwo form powierzchni terenu, pozosta³oœci dawnego górnictwa, cenne twory naturalne (profile i ods³oniêcia geologiczne, groty, ska³ki, naturalne zbiorniki wodne). Bogactwo szaty roœlinnej, jej zró nicowanie pionowe oraz siedliskowe wynikaj¹ce z urozmaiconego charakteru rzeÿby terenu. Mêcinka Paszowice Z³otoryja Jawor Krotoszyce Chocianów Gaworzyce Gromadka Przemków Radwanice Je ów Sudecki Lubomierz Lwówek Œl¹ski Stara Kamienica Wleñ Œwierzawa Bolków Janowice Wlk. Kamienna Góra Marciszów Mys³akowice Kowary Jawor Z³otoryja Legnica Polkowice Boles³awiec Lwówek Œl. Z³otoryja Kamienna Góra

6 Lp. Nazwa parku Akty prawne reguluj¹ce funkcjonowanie parku Cel ochrony Gmina Powiat 9 Ksi¹ añski Park 355,4 ha 6490 ha 98 0 Park Gór Sowich 840,7 ha 99 Œnie nicki Park 8800 ha 4900 ha 98 Park Sudetów Wa³brzyskich 6493 ha 894,6 ha 998 Uchwa³a Nr 35/8 WRN w u z 8 paÿdziernika 98 r. (Dz.Urz. WRN w u, Nr 5, poz. 46 z 98 r.) Rozporz¹dzenie Nr 8/9 Woj. Wa³b. z 8 listopada 99 r. w sprawie ogólnych zasad gospodarowania i ochrony parków krajobrazowych i obszarów krajobrazu chronionego w woj. wa³brzyskim (Dz.Urz. nr 5 poz. 60 z 8 listopada 99 r.) Rozporz¹dzenie nr 9/98 Woj. Wa³brz. z 7 grudnia 998 r. w sprawie parków krajobrazowych na terenie województwa wa³brzyskiego (Dz.Urz. Nr 34. poz. 60 z 3 grudnia 998 r.) Rozporz¹dzenie nr 9 Woj. Dolnoœl¹skiego z 6 lipca 000 r. zmieniaj¹ce rozporz¹dzenie nr 9/98 Wojewody Wa³brzyskiego z 7 grudnia 998 r. w sprawie parków krajobrazowych na terenie woj. wa³brzyskiego Rozporz¹dzenie Nr 7/9 Woj. Wa³brz. z 8 listopada 99 r. (Dz.Urz. Woj. Wa³b. Nr 5 poz. 59 z 99 r.) Rozporz¹dzenie Nr 6/96 Woj. Wa³brz. z 8 lipca 996 r. (Dz.Urz. Woj. Wa³b. Nr 4 poz. 578 z 996 r.) Rozporz¹dzenie nr 9/98 Woj. Wa³brz. z 7 grudnia 99 8 r. w sprawie parków krajobrazowych na terenie województwa wa³brzyskiego (Dz.Urz. nr 34 poz. 60 z 3 grudnia 998 r.) Uchwa³a. Nr 35/8 WRN w u z 8 paÿdziernika 98 r. (Dz.Urz. WRN w u³, Nr 5, poz. 46 z 98 r.) Rozporz¹dzenie Nr 8/9 Woj. Wa³brz. z 8 listopada 99 r. w sprawie ogólnych zasad gospodarowania i ochrony parków krajobrazowych i obszarów krajobrazu chronionego w woj. wa³brzyskim (Dz.Urz. nr 5 poz. 60 z 8 listopada 99 r.) Rozporz¹dzenie nr 9/98 Woj. Wa³brz. z 7 grudnia 998 r. w sprawie parków krajobrazowych na terenie woj. wa³brzyskiego (Dz.Urz. nr 34. poz. 60 z 3 grudnia 998 r.) Rozporz¹dzenie nr 3/93 Woj. Wa³brz. z 30 kwietnia 993 r. w sprawie zatwierdzenia planu zagospodarowania przestrzennego Œnie nickiego Parku Krajobrazowego (Dz.Urz. nr 8, poz. 5. z 993 r.) Rozporz¹dzenie Nr 0/98 Wojewody Wa³brzyskiego (Dz.Urz. Woj. Wa³b. Nr 34 poz.6 z 998 r.) Rozporz¹dzenie nr 5 Woj. Dolnoœl. z dn r. (Dz.Urz. nr 5. poz. 64. z 8 maja 000 r.) Obszar po³o ony na pograniczu dwóch odmiennych makroregionów: Przedgórza Sudeckiego i Sudetów Œrodkowych. Jeziorko Zielone zalany i nieczynny od ponad 00 lat kamienio³om wapienia z liczn¹ kopaln¹ faun¹ górnego dewonu. Teren wraz z otaczaj¹cym starodrzewiem ko³o Mokrzeszowa Górnego rezerwat przyrody nieo ywionej Jeziorko Daisy. Powierzchnie leœne silnie zdegradowane, lecz z zachowanymi niewielkimi p³atami o charakterze zbli onym do naturalnego, stanowi¹ce pozosta³oœæ po dawnej puszczy bukowo-jaworowej. Du e zró nicowanie gatunków roœlin i zwierz¹t. Najwy sza czêœæ Sudetów Œrodkowych, z g³ówn¹ kulminacj¹ Wielk¹ Sow¹, obszary le ¹ce g³ównie w zasiêgu regla dolnego. Lasy z przewag¹ monokultur œwierkowych, w których zachowane s¹ fitocenozy leœne o charakterze zbli onym do naturalnego (rezerwat Bukowa Kalenica ). Grupa Œnie nika oraz Góry Bialskie i Z³ote, obszary o du ej ró norodnoœci typów krajobrazu (doliny i kotliny œródgórskie, subalpejski krajobraz szczytowych partii Œnie nika). Pojedyncze ska³ki i ich zgrupowania o fantazyjnych kszta³tach oraz rumowiska skalne, wychodnie wapieni krystalicznych, formy krasowe, g³êbokie doliny erozyjne oraz jaskinie. Jaskinia NiedŸwiedzia w Kletnie (rezerwat) jako obiekt najcenniejszy przyrodniczo oraz Jaskinia Radochowska (pomnik przyrody), le ¹ca u podnó a Bzowca w Górach Z³otych. Lasy œwierkowe allochtoniczne, ma³o odporne na warunki atmosferyczne. Fragmenty kopu³ i kominów wulkanicznych, pozosta³oœci pokryw lawowych i tufowych oraz ró ne efekty procesów denudacji (osuwiska skalne, ska³ki stokowe, go³oborza, g³êbokie suche doliny). Lasy bêd¹ce w wiêkszoœci monokulturami (dominacja œwierkowych, niewielka czêœæ bukowych, minimalna iloœæ drzewostanu mieszanego). Bogata jest ornitofauna. Œwiebodzice St. Bogaczowice Dobromierz Szczawno Zdrój Bielawa Pieszyce Walim Nowa Ruda G³uszyca Stoszowice Stronie Œl¹skie L¹dek Zdrój Z³oty Stok Miêdzylesie Bystrzyca K³. K³odzko Bardo Œl¹skie Boguszów Gorce Jedlina Zdrój Mieroszów G³uszyca Czarny Bór K³odzko Z¹bkowice K³odzko Z¹bkowice