INWESTYCJE W KRAJOWEJ HYDROENERGETYCE

Transkrypt

1 INWESTYCJE W KRAJOWEJ HYDROENERGETYCE Autorzy: Michał Lis - Redaktor prowadzący, Justyna Drzewicz-Karyś Redaktor (Kwartalnik Energetyka Wodna ) Mając na uwadze tegoroczną nowelizację Ustawy o OZE oraz reformę Prawa wodnego, która weszła w życie pierwszego stycznia, redakcja Energetyki Wodnej przeprowadziła analizę polskiego sektora hydroenergetycznego w zakresie prowadzonych procesów inwestycyjnych. Motywacją do przeprowadzenia analizy była chęć określenia realnego wpływu nowelizacji Ustawy o OZE i Prawa wodnego na krajową branżę hydroenergetyczną. Dane zgromadzone w przededniu fundamentalnych zmian w zasadach funkcjonowania polskiej energetyki wodnej będą stanowić punkt wyjścia dla kolejnych analiz planowanych przez redakcję w przyszłości. ŹRÓDŁA DANYCH Redakcja Energetyki Wodnej prowadzi bazę projektów elektrowni wodnych, która powstała w oparciu o następujące źródła danych: publicznie dostępne dane o postępowaniach administracyjnych (informacje o procedurze uzyskiwania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach realizacji przedsięwzięcia, informacje o podmiotach ubiegających się o przyłączenie źródeł do sieci o napięciu znamionowym wyższym niż 1 kv), ankiety telefoniczne przeprowadzone wśród inwestorów, kontakty z podmiotami odpowiedzialnymi za wydawanie stosownych pozwoleń (pozwolenia wodnoprawne na szczególne korzystanie z wód, pozwolenia na budowę). Dane o prowadzonych procedurach środowiskowych pozyskiwano na bieżąco od 2014 roku ze stron internetowych Biuletynu Informacji Publicznej urzędów gmin, które prowadziły lub aktualnie prowadzą procedury wydania decyzji środowiskowych dla elektrowni wodnych oraz ze strony internetowej W okresie od początku lipca 2016 r. do końca czerwca 2017 r. dokonano gruntownej aktualizacji zestawienia, a niezbędne dane pozyskano od regionalnych dyrekcji ochrony środowiska oraz bezpośrednio od inwestorów. W celu uzyskania informacji o wydanych pozwoleniach wodnoprawnych i pozwoleniach na budowę zazwyczaj konieczne było wystosowanie wniosku do starostw powiatowych lub urzędów wojewódzkich. W nielicznych przypadkach informacje te były publicznie dostępne w internecie. Z kolei informacje o podmiotach ubiegających się o przyłączenie do sieci pozyskano ze stron internetowych operatorów systemu dystrybucyjnego, którzy są zobowiązani aktualizować te dane co najmniej raz na kwartał.

2 METODYKA W pierwszej kolejności gromadzono dane w oparciu o źródła powszechnie dostępne. Informacje o danej inwestycji zostają upublicznione w momencie złożenia wniosku przez inwestora o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia. Urząd gminy, do którego wpływa taki wniosek, jest zobowiązany poinformować o zaistniałym fakcie społeczeństwo. Inwestor na tym etapie posiada opracowaną wstępną koncepcję przedsięwzięcia, w tym określoną planowaną moc instalowaną elektrowni wodnej. W celu uzupełnienia bazy danych o informacje publicznie niedostępne, przeprowadzono działania polegające na identyfikacji inwestorów. Jeśli udało się z nimi skontaktować, przeprowadzano ankiety telefoniczne, na podstawie których określano szczegółowy stopień zaawansowania inwestycji. W sytuacjach, kiedy niemożliwy był bezpośredni kontakt z inwestorem, prowadzono próby pozyskania niezbędnych informacji w urzędach gmin, starostwach powiatowych, urzędach wojewódzkich, regionalnych zarządach gospodarki wodnej oraz w oddziałach spółek dystrybucyjnych. Zakres danych, które pozyskano, obejmuje informacje na temat planowanych mocy instalowanych elektrowni wodnych, ich lokalizacje, daty poszczególnych etapów postępowań administracyjnych oraz dane identyfikacyjne inwestorów. Na podstawie zgromadzonych materiałów określono aktualną liczbę procedowanych inwestycji oraz ich potencjał energetyczny. Dokonano charakterystyki projektów w odniesieniu do stopnia zaawansowania postępowań administracyjnych, struktury inwestorskiej oraz przeprowadzono analizę rozmieszczenia planowanych inwestycji na terenie kraju. Uzyskane wyniki uzupełniono o komentarze inwestorów dotyczące ich doświadczeń związanych z realizacją inwestycji. W ramach analizy nie zostały przeprowadzone studia wykonalności zidentyfikowanych przedsięwzięć. Potencjał inwestycyjny został określony wyłącznie w oparciu o dostępne informacje o postępowaniach administracyjnych i należy założyć, że najprawdopodobniej nie uda się zrealizować wszystkich projektów wskazanych w zestawieniu. Za procedowane MEW uważamy wszystkie inwestycje, dla których w 2017 r. roku toczyło się postępowanie administracyjne. Każdą inwestycję przyporządkowano do jednej z czterech kategorii, które zostały utworzone w oparciu o stopień zawansowania przedsięwzięcia. Postępowanie administracyjne elektrowni wodnej można podzielić na trzy główne etapy ze względu na niezbędne do uzyskania pozwolenia. Pierwszym z nich jest określona mianem etapu wstępnego procedura uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach realizacji przedsięwzięcia, w ramach której wyodrębniono następujące kamienie milowe: złożenie wniosku o wydanie decyzji środowiskowej, decyzja o konieczności lub braku konieczności prowadzenia procedury oceny oddziaływania na środowisko (OOŚ), opracowanie raportu OOŚ, opracowanie uzupełnień raportu OOŚ, wydanie decyzji środowiskowej.

3 Do drugiego, średnio zaawansowanego etapu zakwalifikowano procedurę uzyskania pozwolenia wodnoprawnego. Z kolei za etap zaawansowany uznano procedurę uzyskania na budowę. Do czwartej kategorii zakwalifikowano inwestycje zawieszone lub zaniechane. W zestawieniu nie uwzględniono inwestycji, które przeszły etap administracyjny i aktualnie znajdują się w trakcie budowy. Z uwagi na niekompletność dostępnych publicznie danych o prowadzonych inwestycjach, utrudniony kontakt z inwestorami lub niemożność jego nawiązania oraz istniejące prawdopodobieństwo niezidentyfikowania wszystkich prowadzonych postępowań administracyjnych, przedstawione dane nie są zbiorem kompletnym, a sam proces ich pozyskiwania traktujemy jako otwarty. WYNIKI W bazie procedowanych inwestycji znalazły się 173 projekty elektrowni wodnych (tab. 1). Ich łączna moc instalowana wynosiła 142,814 MW. Tab. 1 Inwestycje hydroenergetyczne prowadzone w 2017 roku Etap inwestycji Liczba projektów Planowana moc [MW] Wstępny ,069 Średnio zaawansowany 22 4,541 Zaawansowany 35 18,357 Inwestycja zawieszona/rezygnacja 10 6,847 RAZEM ,814 Etap inwestycji Na wstępnym etapie postępowania administracyjnego (procedura uzyskania decyzji środowiskowej) znajdowało się w tym czasie 106 inwestycji o całkowitej mocy 113,07 MW, które stanowiły 60 proc. wszystkich procedowanych przedsięwzięć. Należy przyjąć, że rozpoczęcie budowy tych inwestycji będzie możliwe za około pięć i pół roku. W trakcie uzyskiwania pozwolenia wodnoprawnego znajdowały się 22 elektrownie wodne o łącznej mocy 4,54 MW. W ich przypadku zakończenie procedury administracyjnej szacuje się na około dwa i pół roku. Łączna moc najbardziej zaawansowanych 35 projektów (20 proc. wszystkich inwestycji), dla których rozpoczęcie budowy będzie możliwie za ok. pół roku, wynosi 18,357 MW. Zakładamy, że w momencie publikacji tego wydania Energetyki Wodnej większość najbardziej zaawansowanych projektów już uzyskała pozwolenie na budowę. Natomiast 7 proc. planowanych elektrowni wodnych o mocy blisko 7 MW zostało zawieszonych lub zaniechanych. Połowa zidentyfikowanych inwestycji przeszła pozytywnie procedurę środowiskową, przy czym wszystkie złożone raporty OOŚ wymagały wniesienia uzupełnień, a jedynie 4 inwestycje uzyskały pozytywną decyzję środowiskową bez konieczności opracowania raportu OOŚ. Na rysunku nr 1 zaprezentowano etapy procedowanych inwestycji w ujęciu szczegółowym.

4 liczba Rys. 1 Procedowane inwestycje hydroenergetyczne w podziale na etapy postępowania administracyjnego Rys. 2 Inwestycje hydroenergetyczne w podziale na województwa wstępny średnio zaawansowany zaawansowany inwestycja zawieszona/rezygnacja

5 Procedury administracyjne dla elektrowni wodnych w analizowanym okresie były prowadzone na terenie całego kraju (rys. 2). Największą liczbę zgłoszonych projektów odnotowano w województwach dolnośląskim (28) i małopolskim (26), które zdecydowanie wyróżniały się na tle pozostałych. Na ich terenie było zlokalizowanych 31 proc. wszystkich procedowanych w Polsce inwestycji. Z kolei najmniej elektrowni wodnych planowano wybudować w województwach podkarpackim (3), kujawsko-pomorskim (4) oraz lubelskim (5). W pozostałych województwach ilość procedowanych inwestycji utrzymywała się na zbliżonym poziomie i oscylowała w przedziale od siedmiu do piętnastu. Moc instalowana Biorąc pod uwagę moc planowanych elektrowni wodnych, wyraźnie zarysowało się zróżnicowanie zarówno w całkowitej mocy w podziale na województwa (rys. 3), jak również pod kątem planowanej mocy instalowanej pojedynczej elektrowni (rys. 4). W pierwszym przypadku sumy mocy mieściły się w przedziale od 0,41 MW wszystkich planowanych inwestycji w województwie lubelskim do 80,21 MW w województwie kujawsko-pomorskim. 86 proc. wszystkich planowanych mocy było skoncentrowane w pięciu województwach: kujawsko-pomorskim, małopolskim, dolnośląskim, opolskim oraz warmińsko-mazurskim, z czego 56 proc. przypadało na województwo kujawsko-pomorskie. Ta sytuacja miała miejsce za sprawą zaledwie jednej elektrowni wodnej o ponadprzeciętnej jak na polskie realia mocy 80 MW, którą planuje się wybudować w ramach drugiego stopnia wodnego na Wiśle w miejscowości Siarzewo. Pozostałe 14 proc. przypadło na 11 województw, w których łączna planowana moc nie przekroczyła 20 MW. Rozmieszczenie i planowana moc inwestycji odzwierciedla potencjał hydroenergetyczny Polski, który jest skoncentrowany na południu kraju w górnych częściach obszaru dorzecza Wisły i Odry oraz w dolnym odcinku Wisły. Istotne znaczenie ma również potencjał hydroenergetyczny rzek Przymorza. W przypadku pojedynczej elektrowni wodnej planowana moc instalowana mieściła się w przedziale od 7 kw do 80 MW. Ten zakres odzwierciedlał pełne spektrum inwestycyjne, poczynając od obiektów o charakterze prosumenckim, a kończąc na drugiej pod względem mocy instalowanej elektrowni przepływowej w skali kraju, która stanowi górną granicę możliwości inwestycyjnych w polskiej hydroenergetyce w kategorii elektrowni wykorzystujących dopływ naturalny. W przyjętych przedziałach mocowych dominowały projekty od 101 do 500 kw, które stanowiły 40 proc. wszystkich inwestycji. Natomiast wszystkie 142 projekty o mocy do 500 kw odpowiadały za 82 proc. prowadzonych inwestycji. Do pozostałych 18 proc. zaliczało się 30 elektrowni wodnych w przedziale kw oraz jedna o mocy powyżej 10 MW (stopień wodny Siarzewo).

6 liczba Rys. 3 Moc planowanych inwestycji w podziale na województwa Rys. 4 Liczba inwestycji w podziale na moc instalowaną <= < moc [kw] 1

7 Struktura właścicielska W strukturze właścicielskiej dominują podmioty prywatne (osoby fizyczne i przedsiębiorstwa), które stanowią 81 proc. inwestorów. Jedynie 8 proc. przedsięwzięć jest prowadzonych przez podmioty państwowe (grupy energetyczne, jednostki budżetowe). Co więcej, tylko nieliczni inwestorzy prowadzą kilka projektów jednocześnie, co potęguje duże rozdrobnienie właścicielskie inwestycji. Najczęstsze problemy inwestycyjne Przeprowadzone ankiety telefoniczne pozwoliły na określenie najczęstszych problemów, z którymi borykają się przedsiębiorcy planujący budowę MEW. Są to m.in. problemy na etapie ubiegania się o decyzję środowiskową (bariery administracyjne, protesty organizacji ekologicznych i okolicznych mieszkańców), niska opłacalność/brak opłacalności inwestycji z uwagi na rynkowe ceny energii elektrycznej, brak wsparcia dla nowych inwestycji ze strony państwa, a także trudności z pozyskaniem środków finansowych umożliwiających podjęcie realizacji przedsięwzięcia. Na podstawie zaprezentowanych wyników i planowanego zakresu nowelizacji Ustawy o OZE można wnioskować, że w najbliższych kilku latach rozpoczęte zostaną prace budowlane co najmniej kilkudziesięciu elektrowni wodnych w Polsce, jak również zainicjowane zostaną nowe postępowania administracyjne. Kwestią wartą uwagi będzie dynamika inwestycyjna, której nasza redakcja zamierza się przyjrzeć przy okazji kolejnych badań sektora hydroenergetycznego.