przegląd logistyczny WRZESIEŃ 2010 NR 3 (011) Szanowni Czytelnicy! TRENDY

Transkrypt

1

2

3 TRENDY Globalny system automatycznej identyfikacji GS1 kmdr rez. prof. dr hab. Krzysztof Ficoń... 4 Zmiany w przepisach dotyczących żołnierzy zawodowych (cz. III) płk Piotr Pabisiak-Karwowski...18 SYSTEMY ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO Outsourcing usług transportowych w SZRP płk Zbigniew Ciekot, pplk dr Tomasz Jałowiec...21 Dokumentacja interaktywna w obsłudze statków powietrznych płk Adam Bagiński, ppłk Krzysztof Szczepaniak...26 Logistyka Żandarmerii Wojskowej płk rez. Mariusz Drzewiecki...30 ZABEZPIECZENIE TECHNICZNE Zastosowania krytyczne halonów w Siłach Zbrojnych RP ppłk Grzegorz Bodnar...35 Ewakuacja sprzętu technicznego płk Zbigniew Ciekot, kmdr por. Jacek Penkalla...38 Baza magazynowa prodiktów paliwowych mjr Mariusz Musiał, por. Paweł Kubiak...49 ZABEZPIECZENIE TECHNICZNE Profesjonalista czy obsługiwacz? mjr w st. spocz. dr Kazimierz Janusiak Środki dydaktyczne w szkoleniu technicznym st. chor. Dariusz Woźniak INNE ARMIE Zabezpieczenie logistyczne wojsk lądowych Niemiec ppłk dr Sławomir Byłeń...60 Aleje Jerozolimskie 97, Warszawa, tel.: CA MON , , , sekretariat@redakcjawojskowa.pl, Treści numeru są dostępne na stronie internetowej Od 1 września 2009 r. korespondencję do Gazety Internetowej Redakcji Wojskowej prosimy kierować na adres: portal@redakcjawojskowa.pl przegląd logistyczny WRZESIEŃ 2010 NR 3 (011) Szanowni Czytelnicy! Numer otwiera artykuł prof. AMW traktujący o założeniach konceptualnych budowy i zasad użytkowania globalnego systemu automatycznej identyfikacji towarów, usług i lokalizacji GS1 Global Standard One. Autor stara się utwierdzić czytelnika, że system GS1 stanowi wielkie wyzwanie i jednocześnie szansę dla logistyki wojskowej. W dalszej części prezentujemy wypowiedź dyrektora Departamentu Prawnego MON dotyczącą zmian w ustawie o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych, wprowadzanych w związku z nowymi zasadami funkcjonowania profesjonalnej armii. Oficerowie z Inspektoratu Wsparcia SZ RP i AON po raz kolejny przybliżają problemy outsourcingu usług transportowych w SZ RP. W artykule szczególnie podkreślają fakt, iż Siły Zbrojne zaczęły zastanawiać się nad obniżeniem kosztów działalności logistycznej przez współpracę z zewnętrznymi operatorami logistycznymi. Oficer KG ŻW, przytoczonymi przykładami projektowanych rozwiązań systemowych w wyodrębnionych obszarach działalności logistycznej ŻW, uzmysławia czytelnikowi skalę wyzwań i problemów oczekujących na ich rozwiązanie systemowe. Ma nadzieję, iż przyjęte kierunki zmian będą weryfikowane przez żołnierzy zawodowych i pracowników wojska jednostek ŻW podczas wykonywania, jakże ważnych i odpowiedzialnych codziennych obowiązków. Polecam także pozostałe, także ciekawe materiały składające się na numer, które są warte przestudiowania. ppłk rez. dr inż. Zdzisław Burawski redaktor prowadzący 2010/03 przegląd logistyczny

4 TRENDY Usprawnianie łańcucha dostaw kmdr rez. prof. dr hab. inż. Krzysztof FICOŃ Akademia Marynarki Wojennej Absolwent Wydziału Cybernetyki WAT. Całe swoje życie zawodowe związał z zastosowaniem technologii informatycznych na potrzeby badań operacyjnych. Interesuje się teoretycznymi metodami i modelami służącymi do wspomagania i optymalizacji procesów zabezpieczenia logistycznego narodowych i sojuszniczych sił zbrojnych. Wojskową służbę zawodową zakończył na stanowisku dziekana Wydziału Zarządzania i Dowodzenia w AMW, gdzie jest aktualnie zatrudniony jako profesor zwyczajny. Globalny system automatycznej identyfikacji GS1 System GS1 (Global Standard One) stanowi jednocześnie wielkie wyzwanie i szansę dla logistyki wojskowej, zwłaszcza dla logistyki wielonarodowych sił zbrojnych NATO. Uniwersalny, ogólnoświatowy system automatycznej identyfikacji GS1 (Global Standard One) jest zbiorem międzynarodowych standardów z zakresu know-how ułatwiających efektywne zarządzanie globalnymi łańcuchami dostaw na wszystkich etapach ich realizacji, dotyczących praktycznie wszystkich branży współczesnej działalności gospodarczej. Podstawą funkcjonowania systemu GS1 jest unikalna, jednoznaczna identyfikacja produktów, towarów, przesyłek transportowych, zasobów i usług oraz lokalizacja różnych obiektów. Pierwsze, 12-cyfrowe kody kreskowe, zaczęto skanować w 1974 roku. Ponieważ system UCC się sprawdził, w 1977 roku utworzono European Article Numbering Association (EAN International). Celem było opracowanie systemu, który mógłby być stosowany poza Ameryką Północną. Wprowadzony system EAN został pomyślany jako odmiana systemu UCC. Zasadniczo wykorzystuje on numery 13-cyfrowe. archiwum autora przegląd logistyczny 2010/03

5 W latach 90. globalizacja handlu i wzrost międzynarodowej działalności wielu firm stworzyły potrzebę zacieśnienia współpracy między europejskim systemem EAN International a UCC (Uniform Code Council) organizacją zarządzającą systemem UCC w USA i Kanadzie. W 1998 roku organizacje te podjęły decyzję o scaleniu systemów UCC i EAN w jeden globalny GS1. W lutym 2005 odbyło się globalne forum GS1, podczas którego oficjalnie dokonano zmiany nazwy z EAN International na GS1. Nazwę zmieniły także wszystkie organizacje krajowe (GS1 oraz nazwa kraju). GS1 skupia ponad 100 organizacji krajowych, ponad 140 narodowości oraz ponad milion użytkowników. Założenia budowy i użytkowania systemu GS1 System GS1 umożliwia wykorzystywanie standardowych numerów dekodowanych na podstawie kodów kreskowych (paskowych) typu UCC (Uniform Code Council) i EAN (European Article Numbering) oraz coraz częściej kodów radiowych RFID (Radio Frequency IDentification) służących do identyfikacji dóbr, usług, zasobów i lokalizacji różnych obiektów, głównie biznesowych na całym świecie. Numery te mogą być przedstawione w postaci graficznych symboli kodów kreskowych, co umożliwia ich elektroniczny odczyt wszędzie tam, gdzie istnieje taka potrzeba w procesach gospodarczych. Dzięki standaryzacji system ten pozwala przezwyciężyć ograniczenia stosujących go przedsiębiorstw, organizacji lub branżowych systemów kodowania oraz znacznie podnieść efektywność handlu i poprawić możliwość reakcji na dynamiczne potrzeby klientów. Oprócz zapewniania unikalnych numerów identyfikacyjnych system GS1 pozwala również na oznaczanie informacji dodatkowych, takich jak: daty przydatności, numery seryjne oraz numery serii produkcyjnej, które można przedstawić w postaci kodów kreskowych. Obecnie System GS1 (Global Standard One) wywodzi się z USA i został opracowany przez organizację Uniform Code Council (UCC), powstałą w 1973 roku. jako nośniki danych stosuje się kody kreskowe, ale możliwe jest również wykorzystanie w przyszłości innych technologii, takich jak oznaczanie radiowymi tagami za pomocą odpowiednich częstotliwości radiowych. Głównym celem funkcjonowania ogólnoświatowego zintegrowanego standardu GS1 jest wspomaganie i usprawnienie procesu zarządzania logistycznymi łańcuchami dostaw na wszystkich etapach organizacyjno-funkcjonalnych. W efekcie końcowym system GS1 i jego informatyczne oprzyrządowanie (kody kreskowe, czytniki, skanery, serwery, sieci komputerowe) są podstawą tworzenia nowoczesnej logistyki znanej jako logistyka szybkiego reagowania (Quick Response) na bardzo dynamiczne potrzeby klientów i równie groźne wyzwania konkurencji 1. Jednocześnie system GS1 jest odpowiedzialny za certyfikowanie wszystkich produktów, ich implementację do sfery gospodarczej i społecznej, a także za prowadzenie niezbędnych szkoleń i świadczeń serwisowych oraz ciągły rozwój standardów GS1 zgodnie z postępem naukowo-technicznym. W strukturze organizacyjno-funkcjonalnej systemu GS1 można wyróżnić następujące poziomy funkcjonalności (rys.1): założone cele i zadania oraz oczekiwane korzyści, stosowane rozwiązania i aplikacje użytkowe, szkoleniowe, zintegrowany poziom globalnego systemu standardów, aplikacje techniczno-technologiczne obsługujące użytkowników GS1, wykorzystywane symboliki i kody kreskowe oraz procedury telekomunikacyjne. Uniwersalność i pełna standaryzacja systemu GS1 oznacza, że użytkownicy sami mogą projek- 1 Założenia teoretyczne i doświadczenia praktyczne logistyki szybkiego reagowania zdobyte podczas zabezpieczania operacji Wolność dla Iraku, rozpoczętej przez siły sprzymierzone w 2003 roku zostały przedstawione w pracy: K. Ficoń: Logistyka w Zatoce Perskiej. Przegląd Logistyczny 2009 nr /03 przegląd logistyczny

6 TRENDY Usprawnianie łańcucha dostaw Ogólne korzyści Poprawienie efektywności i możliwość monitorowania łańcucha dostaw Rozwiazania i usługi Globalny system Zarządzanie łańcuchem dostaw Certyfikacja, implementacja, szkolenie Zintegrowany system standardów Produkty Podstawa systemu GTIN, GLN, SSCC, GRAI, GIAI, GSRN, EPC + identyfikatory zastosowania Źródło: Rys. 1. Zasadnicze poziomy funkcjonalności systemu GS1 tować aplikacje do automatycznego przetwarzania danych, np. w strukturach EDI lub w innych aplikacjach sieciowych. GS1 gwarantuje, że dane gromadzone przy użyciu kodów kreskowych tworzą jednoznaczne komunikaty elektroniczne, a ich przetwarzanie może być całkowicie zaprogramowane z góry. System jest tak zbudowany, że można go stosować w każdej branży przemysłu i handlu, a wszelkie zmiany w nim wprowadzane są w taki sposób, aby nie przysparzać problemów aktualnym użytkownikom. Obszar i zakres potencjalnych zastosowań systemu GS1 jest praktycznie nieograniczony. Standardy GS1 można stosować m.in. w sferze zaopatrzenia i dystrybucji, w transporcie, handlu, usługach czy produkcji, a także w różnych sektorach i branżach, takich jak: administracja państwowa, resort łączności i telekomunikacji, resort obrony narodowej, sektor finansów i bankowości, edukacja i służba zdrowia, czyli wszędzie tam, gdzie potrzebna jest standardowa identyfikacja i monitorowanie towarów, usług, procesów, dokumentów itp. Globalny Proces Zarządzania Standardami GS1-GSMP (Global Standards Management Pro- cess) to międzynarodowe globalne forum umożliwiające uczestnikom systemu i organizacjom krajowym GS1 tworzenie i rozwijanie standardów GS1, bazujących na rzeczywistych i aktualnych potrzebach rynku oraz wszystkich jego użytkowników. GSMP składa się z wielu grup, a każda z nich zajmuje się określonymi zagadnieniami systemu GS1 2. Standard GSMP to inicjatywa zorientowana na użytkowników, rozwijana przez użytkowników, żywa i otwarta, posiadająca proste i przejrzyste procedury, uniwersalna i globalna. GSMP tworzy i rozwija wszystkie standardy i kierunki GS1, w szczególności: specyfikacje ogólne GS1(standardy identyfikacji i numerowania), elektroniczne komunikaty (standardy oparte na EANCOM i XML), globalną synchronizację danych, standardy EPCglobal (standardy wykorzystujące identyfikację RFID). 2 Szczegółowe zasady i procedury funkcjonowania serwisu GS1-GSMP są jawne i znajdują się pod adresem: gsmp/. przegląd logistyczny 2010/03

7 Proces GSMP jest inicjowany przez propozycję zmiany standardu lub propozycję opracowania nowego standardu tzw. CR (Change Request), którą może złożyć każdy uczestnik GS1. Osoba składająca propozycję może brać aktywny udział w opracowywaniu rozwiązań i zostać członkiem z prawem głosu lub po prostu tylko zgłosić żądanie dla dalszego opracowywania przez GSMP i pełnić rolę obserwatora 3. Propozycje prostych zmian CR są przekazywane do grup biznesowych, tzw. Business Requirement Groups, bardziej skomplikowane natomiast są rozpatrywane przez odpowiednie grupy techniczne, tzw. Technical Requirement Groups, które wypracowują rozwiązania dla danej propozycji 4. Jednym z najważniejszych aspektów działań związanych z efektywnym zarządzaniem systemem GS1 jest stała obserwacja zmian otaczającego firmę środowiska biznesowego. Rozwój poprzez wykorzystywanie najlepszych praktyk i innowacyjność oparty na analizie błędów konkurencji pozwala na zbudowanie przewagi rynkowej i osiągnięcie dodatkowych zysków. Aby wspomóc firmy w tak rozumianym rozwoju i wzroście konkurencyjności, stworzono przy współpracy organizacji i firm o światowym zasięgu nowoczesne narzędzie informatyczne o nazwie Global Funkcjonowanie GS1 Światowa organizacja GS1 składa się z centrali mieszczącej się w Brukseli (Belgia) oraz 109 organizacji krajowych. Nasz kraj wstąpił do stowarzyszenia w 1990 roku. Polska organizacja krajowa GS1 Polska ma swoją siedzibę w Instytucie Logistyki i Magazynowania (ILiM) w Poznaniu. Tam zarządza się założeniami systemu GS1 w Polsce i je wdraża. Jest to również jedyna instytucja upoważniona do przyjmowania firm i instytucji z Polski do systemu GS1 i nadawania im uprawnień do stosowania standardów GS1. W celu uzyskania uprawnień uczestnika systemu GS1 należy zarejestrować się w ILiM. Każdy uczestnik systemu GS1 w Polsce ma prawo do korzystania ze wszystkich standardów systemu GS1, w tym numerów identyfikacyjnych GS1, które służą do identyfikacji towarów i usług, lokalizacji, zasobów i relacji usługowych. Score Card, pozwalające na gromadzenie i porównywanie danych i wskaźników decydujących o sile i konkurencyjności każdej firmy. Po zalogowaniu się na stronie istnieją do wyboru trzy rodzaje kart wyników: 1. karta wstępna pozwala ocenić gotowość do współpracy, pozycję konsumenta w naszej firmie, operacje biznesowe; 2. karta średnio zaawansowana dodatkowo odzwierciedla podział koncepcji usprawniających stronę popytową, podażową oraz działania wspierające. Wykorzystuje czterostopniową skalę ocen oraz pozwala na definiowanie zadań do każdego z pytań. Można ją wypełniać wspólnie w ramach partnerstwa handlowego; 3. karta pełna pozwala w pełnym zakresie wprowadzać i pozyskiwać dane oraz prowadzić benchmarking biznesowy. Specjalnie dla stosujących już standardowe rozwiązania uczestników systemu GS1 w Polsce lub dla tych, którzy dopiero rozważają wprowadzenie etykiety logistycznej, elektronicznej wymiany danych czy najnowszej technologii EPC/RFID i katalogów elektronicznych, zostało przygotowane dodatkowe narzędzie (w języku polskim) analizujące poziom i efektywność wdrożenia podstawowych usług i produktów GS1. System GS1 funkcjonuje dzięki czterem filarom techniczno-technologicznym, obejmującym aplikacje: GS1 BarCodes, GS1 ecom, GS1 GDSN oraz GS1 EPCglobal (rys. 2). Najistotniejszym elementem systemu GS1 integrującym wszystkie standardy BarCodes, e-com, GDSN, EPCglobal jest jednolity sposób wprowadzania danych o określonej 3 Aby uzyskać członkostwo w GSMP, należy wypełnić formularz zgłoszenia i przesłać go na adres: holly.calhoun@gs1.org. Wniosek o uczestnictwo w GSMP powinni składać producenci, dostawcy itp. posiadający techniczne lub biznesowe doświadczenie w zarządzaniu łańcuchem dostaw. 4 Propozycję zmiany CR może zgłosić każdy po zalogowaniu się na stronę i wypełnieniu interaktywnego formularza GSMP. Pierwsze logowanie odbywa się automatycznie poprzez podanie wybranego przez użytkownika loginu i hasła oraz danych adresowych. 2010/03 przegląd logistyczny

8 TRENDY Usprawnianie łańcucha dostaw Globalne standardy automatycznej identyfikacji oparte na strukturach kodów kreskowych Globalne standardy elektronicznej wymiany danych i komunikatów biznesowych Środowisko globalnej synchronizacji i bezpieczeństwa przepływu danych Globalne standardy identyfikacyjne oparte na technologii radiowej RFID Źródło: Rys. 2. Cztery filary techniczno-technologiczne systemu GS1 strukturze, przekazywanych między użytkownikami przy pomocy kodów kreskowych i elektronicznej wymiany danych EDI. Kody kreskowe są najtańszym i najefektywniejszym sposobem automatycznego gromadzenia danych, uniemożliwiającym wprowadzenie błędnej informacji. Globalne standardy Nadrzędną zasadą systemu GS1 jest standardowa i jednoznaczna identyfikacja firm i towarów w skali całego świata. Oznacza to, że każdy towar różniący się od innych jakąkolwiek stałą cechą, istotną dla producenta, handlowca czy konsumenta, musi posiadać swój własny niepowtarzalny numer identyfikacyjny. Inaczej mówiąc nie może zdarzyć się tak, aby dwa różne towary w obrocie krajowym lub międzynarodowym posiadały ten sam numer GS1. Unikalność oznaczenia zapewniają struktura numeru identyfikacyjnego oraz tryb funkcjonowania organizacji i procedury jego nadawania. Procedurom automatycznej identyfikacji GS1 podlegają następujące kategorie obiektów, procesów i zastosowań (tab.): 1. jednostki handlowe GTIN (Global Trade Item Number) dowolne jednostki od surowca po produkt konsumencki łącznie z usługą, które mogą być wyceniane, zamawiane oraz fakturowane w dowolnym punkcie łańcucha dostaw; 2. jednostki logistyczne SSCC (Serial Shipping Container Code) dowolne kombinacje jednostek handlowych, utworzonych dla potrzeb przechowywania i transportu, które muszą być identyfikowane i monitorowane w całym łańcuchu dostaw; 3. lokalizacje GLN (Global Location Number) siedziby firm lub organizacji, ich oddziałów i działów oraz fizyczne lokalizacje, np. punkty przyjęć towarów, a także półki w magazynach, laboratorium w szpitalu itp.; 4. zasoby GRAI (Global Returnable Asset Identifier) i GIAI (Global Individual Asset Identifier) środki trwałe, opakowania wielokrotnego użytku o określonej wartości (np. kegi do piwa, butle gazowe, palety, skrzynki) lub urządzenia transportowe, magazynowe i inne; 5. relacje usługowe GSRN (Global Service Relation Number) dane związane z usługą lub usługami świadczonymi na rzecz konkretnego usługobiorcy (np. nazwa i adres usługobiorcy, rodzaj usługi); przegląd logistyczny 2010/03

9 6. zastosowania specjalne kupony rabatowe, bony wartościowe, kwity zwrotne, rachunki płatnicze, telefony komórkowe i inne. GS1 BarCodes jednostki handlowe GTIN Do unikalnej identyfikacji jednostek handlowych na całym świecie służy globalny numer jednostki handlowej GTIN (Global Trade Item Number). Według standardowych wymagań jednostka handlowa GTIN to dowolna jednostka (produkt lub usługa), która może być wyceniana, zamawiana lub fakturowana w celach handlowych. Jednostki handlowe oznaczane są numerem GTIN, z wykorzystaniem wszystkich czterech systemowych struktur kodów kreskowych: GTIN-8, GTIN-12, GTIN-13 i GTIN-14. Wybór struktury numeru zależy od rodzaju towaru i zakresu aplikacji użytkownika. Głównym zastosowaniem systemu GS1 jest identyfikacja jednostek przeznaczonych do skanowania w punkcie sprzedaży detalicznej, nazywanych również jednostkami konsumenckimi. Do ich identyfikacji służy numer GTIN-13, a jeśli są bardzo małe, numer GTIN-8 lub GTIN-12 ze skróconymi zerami. Jednostki nieprzeznaczone do sprzedaży detalicznej są identyfikowane również za pomocą numeru kodowego GTIN-14. GS1 BarCodes jednostki logistyczne SSCC Do unikalnej identyfikacji jednostek logistycznych (transportowych lub magazynowych), czyli jednostek ładunkowych o dowolnym składzie, utworzonych na potrzeby przechowywania lub transportu, całościowo identyfikowanych i śledzonych w całym łańcuchu dostaw, służy seryjny numer jednostki wysyłkowej SSCC (Serial Shipping Container Code). Skanowanie SSCC umieszczonego na każdej jednostce logistycznej umożliwia indywidualne śledzenie fizycznie przemieszczanych jednostek dzięki połączeniu ich fizycznego ruchu z jednoczesnym przepływem związanych z nimi informacji. Otwiera to również możliwości wdrożenia wielu różnych aplikacji, takich jak np. przeładunek kompletacyjny, trasowanie przesyłek, automatyczne przyjmowanie zleceń i towaru itp. Aspekt militarny Zgodnie z doktryną logistyczną NATO STANAG 2406, koncepcja globalnej standaryzacji od lat 80. XX wieku była podstawą funkcjonowania wielonarodowych sił zbrojnych NATO, gdzie była wdrażana jako tzw. natowski proces standaryzacyjny realizowany w trzech zasadniczych obszarach funkcjonalnych, dotyczących standardów operacyjnych, materiałowych i administracyjnych. W ramach standaryzacji natowskiej wyróżnia się cztery hierarchiczne poziomy: kompatybilność (Compatybility), interoperacyjność (Interability), zamienialność (Interchangeability) oraz wspólność (Commonality) 5. Stosowanie SSCC jest najbardziej uzasadnione wtedy, gdy: ważna jest identyfikacja pojedynczych jednostek logistycznych; ważne dla przewoźnika lub odbiorcy produktu informacje należy powiązać z określoną przesyłką dla zapewnienia odpowiednich warunków i sposobu transportu lub przekazania informacji (np. data trwałości, numer serii); wymagania transportowe dotyczą konkretnej przesyłki (np. przeładunku); zawartość pojemników jest zmienna lub niestandardowa; wymagane jest spełnienie dodatkowych lub nietypowych warunków transportu z uwagi na odpowiednie przepisy. GS1 BarCodes lokalizacja GLN Do identyfikacji przedsiębiorstwa lub organizacji jako jednostki gospodarczej (prawnej), a także do kodowania i lokalizacji jednostek fizycznych lub funkcjonalnych w obrębie danej firmy, służy globalny numer lokalizacyjny GLN (Global Location Number). Stosowanie GLN jest też m.in. warunkiem efektywnego użytkowania technologii elektronicznej wymiany danych EDI. GLN służy jako klucz dostępu do kompleksowych danych o partnerze handlowym lub jego lokalizacji, takich jak: adres fizyczny, rodzaj 5 Szerzej zob. K. Ficoń: Logistyka operacyjna. Na przykładzie resortu obrony narodowej. BEL Studio, Warszawa /03 przegląd logistyczny

10 TRENDY Usprawnianie łańcucha dostaw Tabela 1. Główne obszary automatycznej identyfikacji w systemie GS1 Standardy identyfikacji Obszary identyfikacji Kody identyfikacyjne GS1 BarCodes GTIN Jednostki handlowe GTIN Global Trade Item Number GS1 BarCodes SSCC Jednostki logistyczne SSCC Serial Shipping Container Code GS1 BarCodes GLN Lokalizacja GLN Global Location Number GS1 BarCodes GRAI GS1 BarCodes GIAI Zasoby GRAI / GIAI Global Returnable Asset Identifier Global Individual Asset Identifier GS1 BarCodes GSRN Relacje usługowe GSRN Global Service Relation Number GS1 BarCodes IZ Identyfikatory zastosowań IZ Dodatkowe informacje i dane OPRACOWANIE WŁASNE miejsca lokalizacji, dane teleadresowe, numery REGON, NIP itp. Identyfikator GLN jest najczęściej przedstawiany w kodzie kreskowym GS Dwie lub trzy pierwsze cyfry kodu GLN tworzą prefiksy GS1, które są współadministrowane przez GS1 (590 Polska). Numer podmiotu gospodarczego jest przydzielany przez organizację krajową GS1. Zwykle ma on od czterech do dziewięciu cyfr, zależnie od potrzeb firmy. Numer szczegółowej lokalizacji przydziela dany podmiot gospodarczy swoim jednostkom prawnym, jednostkom podległym, zakładom lub działom oraz miejscom fizycznym. Cyfra kontrolna jest ostatnią cyfrą (skrajną prawą) identyfikatora GLN. Jest ona obliczana według specjalnego algorytmu numerycznego dla wszystkich pozostałych 12 cyfr identyfikatora. Identyfikator GLN można zamieścić także na etykiecie logistycznej w postaci kodu GS Numer musi być poprzedzony odpowiednim identyfikatorem zastosowań, określającym jego funkcję lub cel, np. Wysłać do lub Zakupiono od. GS1 BarCodes zasoby GRAI i GIAI Do identyfikowania wszelkich trwałych środków i zasobów w danej firmie czy instytucji, w tym głównie jednostek fizycznych stanowiących pozycje zapasów, np. środków trwałych, służą dwa rodzaje identyfikatorów GS1: globalny identyfikator zasobów zwrotnych GRAI (Global Returnable Asset Identifier) i globalny indywidualny identyfikator zasobów GIAI (Global Individual Asset Identifier). Odpowiednie identyfikatory GRAI lub GIAI swoim zasobom nadaje firma lub organizacja posiadająca numer i uprawnienia jednostki kodującej. Podobnie jak inne identyfikatory GS1, identyfikatory te działają jako klucz dostępu do charakterystyki określonych zasobów, przechowywanej w pliku komputerowym lub do odnotowywania przemieszczania się tych zasobów. Numery GRAI i GIAI przedstawia się w kodzie GS1-128 z identyfikatorami zastosowań (8003) i (8004). Do zasobów zwrotnych można zaliczyć opakowania wielokrotnego użytku lub urządzenia transportowe o określonej wartości, takie jak: butle gazowe, plastikowe palety lub skrzynki. Identyfikacja zasobów zwrotnych GS1 (GRAI) umożliwia ich śledzenie i rejestrację wszystkich wymaganych danych. Jeżeli nie jest możliwe nadanie numerów klasyfikacyjnych (na przykład obiektom muzealnym) lub typ zasobów nie jest istotny w danej aplikacji (np. jeżeli używany jest jeden typ zasobów), to do identyfikacji zasobów należy zastosować GRAI (IZ 8004). Dwie lub trzy pierwsze cyfry kodu GRAI tworzą prefiksy GS1, które są współadministrowane przez GS1 (590 Polska). Numer jednostki kodującej jest przydzielany przez organizację krajową GS1. Zwykle ma on od czterech do siedmiu cyfr, zależnie od potrzeb firmy. Typ zasobu jest wybranym przez firmę numerem seryjnym identyfikującym dany rodzaj zasobu. Cyfra kontrolna jest obliczana z poprzedzających 13 cyfr numeru (bez IZ). Numer indywidualny ciąg znaków alfanumerycznych, długości od 1 do 16 znaków, przydzielany jest poszczególnym zasobom w ramach typu, aby umożliwić ich rozróżnienie. Jest to nieobowiązkowa część numeru. 10 przegląd logistyczny 2010/03

11 Decyzja o szczegółach nadawania numeru identyfikacyjnego zasobów GRAI pozostaje w gestii jednostki nadającej. Każdy identyfikowany typ musi otrzymać jednak unikalny numer, a dla ułatwienia administrowania GS1 zaleca, aby numery były nadawane kolejno i nie zawierały tzw. elementów klasyfikujących. Dwie lub trzy pierwsze cyfry kodu GIAI tworzą prefiksy GS1, które są współadministrowane przez GS1. Numer jednostki kodującej jest przydzielany przez organizację krajową GS1. Zwykle ma on od czterech do siedmiu cyfr, zależnie od potrzeb firmy. Indywidualny numer zasobów ciąg znaków alfanumerycznych, długości od 1 do 26 znaków, przydzielany jest poszczególnym zasobom w ramach typu, aby umożliwić ich rozróżnienie. Cyfra kontrolna (CK) jest obliczana algorytmicznie z poprzedzających 13 cyfr numeru bez IZ (identyfikatory zastosowań GS1). GS1 BarCodes relacje usługowe GSRN Globalny numer relacji usługowej GSRN (Global Service Relation Number) może być stosowany do identyfikowania usługobiorcy w kontekście relacji usługowej. Stanowi on unikalny i jednoznaczny numer identyfikacyjny dla usługodawcy do przechowywania danych związanych z usługą lub usługami świadczonymi na rzecz usługobiorcy. GSRN jest kluczem dostępu do informacji przechowywanych w systemach komputerowych lub informacji referencyjnych przesyłanych za pośrednictwem EDI. GSRN może być wykorzystywany do identyfikacji relacji usługowych np.: przyjęcia do szpitali: do identyfikacji i ewidencji pacjentów w celu odnotowywania należności, badań medycznych; uczestnictwa w programach Frequent Flyer, do odnotowywania nagród, życzeń i preferencji; uczestnictwa w programach lojalności klientów, do odnotowywania wizyt, wartości zakupów, nagród; członkostwa w klubach: do odnotowywania praw, korzystania z urządzeń, opłat; umów serwisowych, np. na telewizor lub komputer, do zarządzania uzgodnionymi usługami. Identyfikator GSRN jest drukowany w kodzie kreskowym UCC/EAN-128 z IZ Dwie lub trzy pierwsze cyfry kodu GSRN tworzą prefiksy GS1, które są współadministrowane przez GS1. Numer jednostki kodującej jest przydzielany usługodawcy przez organizację krajową GS1. Zwykle ma on od czterech do siedmiu cyfr, NOTATKA Organizacja GS1 zajmuje się także tworzeniem i wdrażaniem globalnych technicznych standardów identyfikacyjnych i komunikacyjnych w celu usprawnienia procesów w ramach łańcucha dostaw we wszystkich sektorach na całym świecie. GS1 jest organizacją o charakterze non-profit, niezależną od swoich partnerów biznesowych. Ponieważ służy zarówno wielkim koncernom, jak i mniejszym przedsiębiorstwom, stanowi platformę porozumienia między partnerami w łańcuchu dostaw. zależnie od potrzeb firmy, i jest indywidualnym numerem usługobiorcy. Cyfra kontrolna jest obliczana algorytmicznie z poprzedzających 17 cyfr numeru GSRN (bez IZ). Należy zauważyć, że GSRN nie jest przeznaczony do identyfikacji pojedynczej usługi jako jednostki handlowej. Nie służy również do identyfikacji jednostki fizycznej jako jednostki handlowej, ale może identyfikować jednostkę fizyczną dla celów usługowych (na przykład komputer z umową serwisową). GS1 BarCodes identyfikatory zastosowań IZ Powodzenie standardów systemu GS1 służących do identyfikacji produktów, usług i lokalizacji, stworzyło wśród użytkowników potrzebę rozszerzenia zasięgu systemu poza samą tylko identyfikację. W odpowiedzi na zapotrzebowanie, opracowano otwarty system, który umożliwia użytkownikom przedstawianie różnych informacji uzupełniających w postaci kodów kreskowych, a tym samym usprawnia zarządzanie łańcuchem dostaw. Owe informacje uzupełniające są przedstawiane przy pomocy tzw. identyfikatorów zastosowania GS1 (IZ) prefiksów definiujących znaczenie i format pola danych, które po nim następuje. Każdy IZ składa się z od dwóch do czterech cyfr, po których następuje pole danych, i musi być nanoszony razem z nume- 2010/03 przegląd logistyczny 11

12 TRENDY Usprawnianie łańcucha dostaw rem identyfikacyjnym na obiekcie, do którego się odnosi. Identyfikatory zastosowań (IZ) są kodami standardu GS1-128, które unikalnie identyfikują następujące po nich dane, ich znaczenie i długość. Dane następujące po IZ mogą zawierać do 30 znaków alfabetycznych i/lub numerycznych. W zależności od rodzaju IZ pola danych mają stałą lub zmienną długość. Istnieje też cały zestaw IZ dla miar jednostek handlowych, gdzie waga oznacza wagę netto, oraz zestaw dla miar jednostek transportowych, nazywanych miarami logistycznymi, gdzie waga oznacza wagę brutto. W kodzie GS-128 poszczególne IZ i ich pola danych można łączyć ze sobą w jeden symbol kodu kreskowego, co zapewnia oszczędność miejsca na etykiecie. Poniżej lub powyżej symbolu kodu kreskowego musi zostać wydrukowana tekstowa wersja zakodowanych w nim danych. Identyfikatory Zastosowania są tam przedstawione w nawiasach, co zapewnia ich łatwe rozpoznawanie i ułatwia wprowadzanie danych na klawiaturze. Nawiasy nie są jednak częścią danych i nie są zakodowane w symbolu kodu kreskowego. Ze względu na oszczędność miejsca najczęściej używane są dwucyfrowe IZ. Niektóre pola blisko związane znaczeniowo zawierają te same pierwsze dwie cyfry, które definiują grupę, a po nich następuje dodatkowa trzecia, a czasem również czwarta cyfra, identyfikująca specyficzne zastosowania. Niekiedy czwarta cyfra określa położenie przecinka dziesiętnego, np. w przypadku miar, kwot płatności itp. Działalność krajowa W Polsce uzgadnianiem i ujednolicaniem postaci komunikatów EDI stosowanych w transakcjach handlowych między dostawcami a sieciami handlowymi zajmuje się Grupa ds. EDI, która powstała 9 listopada 2001 roku z inicjatywy członków Klubu ECR Polska. Grupa ma charakter otwarty i jej członkami mogą być przedstawiciele każdej firmy, która jest aktywnie zaangażowana we wdrażanie rozwiązań EDI lub planuje tego typu przedsięwzięcia w niedalekiej przyszłości. Praktycznym wykorzystaniem identyfikatorów IZ rządzi kilka zasad: niektóre IZ muszą być zawsze stosowane z innymi, np. po IZ 02 musi następować IZ 37; niektóre IZ nigdy nie mogą być używane razem, na przykład IZ 01 i IZ 02; użytkownicy nie mogą dowolnie wybierać IZ z listy i muszą stosować się do tych podstawowych zasad. Standardy telekomunikacyjne systemu GS1System EANCOM EANCOM jest jednocześnie podstandardem UN/EDIFACT i metodologią wdrażania komunikatów EDIFACT, uwzględniającą dodatkowo międzynarodowe numery identyfikacyjne GS1. Przy opracowywaniu szczegółowych projektów komunikatów przyjęto trzy podstawowe zasady: prostota przedstawienie standardu UN/EDIFACT w sposób zrozumiały i łatwy do wdrożenia; wykorzystanie numerów GS1 do identyfikacji produktów i miejsc lokalizacji w celu ułatwienia automatycznego przetwarzania danych, stałość wydania każde wydanie EANCOM wykorzystuje tylko na jeden katalog UN/EDIFACT (UN/EDIFACT directory). GDSN Global Data Synchronization Network Firmy stosujące elektroniczną wymianę danych EDI i inne nowoczesne narzędzia wspierające zarządzanie łańcuchem dostaw coraz częściej napotykały na problem niekompatybilności danych biznesowych w tym łańcuchu. Te same produkty u różnych partnerów handlowych miały rożne nazwy i opisy, którym towarzyszył mniej lub bardziej kompletny zestaw danych opisujących parametry produktu czy sposób pakowania. Problem ten istniał od zawsze, jednak dopiero zastosowanie teleinformatycznych metod usprawniających zarządzanie łańcuchem dostaw, ujawniło jego kluczowe znaczenie. Zaistniała pilna konieczność stworzenia jednego, wspólnego środowiska i standardowych procedur umożliwiających 12 przegląd logistyczny 2010/03

13 dopasowanie danych podstawowych. Wykonania tego zadania podjęła się organizacja GS1, odpowiedzialna za standardy w zarządzaniu łańcuchem dostaw, co wkrótce doprowadziło do powstania globalnej sieci synchronizacji danych GDSN (Global Data Synchronization Network). Sieć GDSN to system kompatybilnych katalogów (serwerów) elektronicznych, umożliwiających bezpieczną i nieprzerwaną synchronizację danych. Dzięki niej wszyscy partnerzy handlowi posiadają w swoich systemach spójne dane o konkretnej jednostce w tym samym czasie. Sieć GDSN składa się z następujących elementów: globalnego rejestru; certyfikowanych katalogów; standardów do komunikacji między katalogami. W każdej transakcji biznesowej na początku należy określić: kto (GLN), gdzie (GLN) i czym (GTIN) zamierza handlować. Są to podstawowe dane, które podlegają synchronizacji. W ramach GDS wykorzystuje się następujące identyfikatory GS1: globalne numery jednostek handlowych (GTIN); globalne numery lokalizacyjne (GLN). Same klucze identyfikacyjne nie dostarczają jeszcze wystarczających informacji i dlatego zostały uzupełnione o zdefiniowane atrybuty, takie jak np. opis lokalizacji, cena, wielkość, opakowanie, nazwa, adres itp. Jednym z nowo opracowanych atrybutów jest globalna klasyfikacja produktów (GPC). Klasyfikacja ta umożliwia wskazanie, jakiego rodzaju towarem jest identyfikowany produkt oraz do jakiej grupy towarów należy. GPC pełni kluczową rolę w procesie wyszukiwania towarów w sieci GDSN. Jądro systemu GDSN stanowi natomiast globalny rejestr. Znajdują się w nim identyfikatory wszystkich towarów z certyfikowanych baz danych. Rejestr ten porozumiewa się ze wszystkimi certyfikowanymi katalogami danych za pomocą standardowych komunikatów rejestracji i subskrypcji. Synchronizacja danych odbywa się bezpośrednio między skomunikowanymi katalogami bez udziału rejestru. NOTATKA Wychodząc naprzeciw postulatom i realnym potrzebom użytkowników, związanych głównie z globalną synchronizacją danych podstawowych o produktach z wykorzystaniem międzynarodowej sieci GDSN, Instytut Logistyki i Magazynowania w Poznaniu wspólnie z firmą SA2 Worldsync przygotował nowe rozwiązanie w postaci certyfikowanego katalogu elektronicznego. Dzięki temu katalog SA2 Worldsync, będący największym zbiorem informacji o produktach w Europie, jest dostępny również w Polsce. Dane o produktach znajdują się w jednym miejscu, co pozwala na ich szybką i prostą aktualizację, automatyczną dystrybucję danych do odbiorców i pełną synchronizację między systemami dostawcy i odbiorcy. GS1 EPCglobal elektroniczny kod produktu Organizacja GS1 uruchomiła sieć EPC Global, która funkcjonuje dzięki elektronicznemu kodowi produktu EPC (Electronic Product Code). Rozwiązanie to, zwane często internetem produktów, stanowi połączenie technologii internetu i powszechnie stosowanej na rynku identyfikacji RFID przy pomocy fal radiowych. Otwarte standardy EPC to nie tylko tradycyjny sposób zapisu określonej informacji w znaczniku radiowym EPC, lecz także sieć EPC Global pozwalająca automatycznie identyfikować produkty jednostkowe i w opakowaniach zbiorczych oraz jednostki logistyczne (ładunki) w łańcuchu dostaw w każdym przedsiębiorstwie i w każdej branży na całym świecie. Ponadto technologia ta daje możliwość śledzenia przepływu ładunków on-line oraz obniżenie strat spowodowanych nieuczciwymi działaniami, np. podrabianiem produktów. Korzyści z zastosowania technologii EPC: indywidualna identyfikacja towarów; natychmiastowa identyfikacja zawartości opakowań i ładunków; możliwość śledzenia przepływu towarów on-line. Korzyści z uczestnictwa w EPCglobal: dostęp do wiedzy dotyczącej EPC, wyników badań i specyfikacji oprogramowania; udział w pracach grup roboczych EPCglobal oraz w tworzeniu standardów; uczestnictwo w programach wdrożeniowych wykorzystujących technologię EPC; możliwość wymiany doświadczeń z innymi uczestnikami EPCglobal; 2010/03 przegląd logistyczny 13

14 TRENDY Usprawnianie łańcucha dostaw przyłączenie się do grupy liderów stosujących najnowszą technologię. Centralną bazą danych uczestników EPCglobal zarządza organizacja EPCglobal Inc, a Instytutowi Logistyki i Magazynowania, jako centralnej krajowej jednostce GS1 Polska, podlega natomiast baza uczestników EPCglobal w Polsce 6. Aplikacje branżowe systemu GS1 Traceability W celu uzyskania najlepszych efektów monitorowania i kontrolowania przepływu jednostek konsumenckich (żywnościowych), zalecane jest stosowanie unikalnych w skali świata identyfikatorów jednostek logistycznych, zgodnych ze standardami GS1. Istotą traceability jest monitorowanie ruchu i pochodzenia produktów żywnościowych (partii produkcyjnej) na każdym etapie łańcucha dostaw przez wszystkie przedsiębiorstwa działające w branży żywieniowej (producenci, dystrybutorzy, detaliści). Do jednoznacznego i efektywnego śledzenia pochodzenia produktów żywieniowych wystarczy wykorzystywać tzw. bezpieczne kody kreskowe: EAN-13 i ITF-14, przedstawiające zakodowaną graficznie unikalną numerację opakowań jednostkowych i zbiorczych, przemieszczanych w łańcuchach dostaw oraz symbolikę GS1-128 służącą do znakowania palet etykietą logistyczną. Pozwalają one na zakodowanie wielu istotnych dla operatorów logistycznych informacji w jednym symbolu kodu kreskowego. Standardy identyfikacyjne znakomicie ułatwiają szybkie i bezbłędne zlokalizowanie wadliwej partii produkcyjnej, dokładnie tej i tylko tej, którą należy natychmiast wycofać z rynku. W sytuacjach kryzysowych liczy się przede wszystkim czas. Należy wówczas szybko i bezbłędnie zlokalizować podejrzane towary w miejscu ich aktualnego składowania i zabezpieczyć je przed dalszą dystrybucją. Skuteczność reagowania na sytuację kryzysową w dużym stopniu zależy od szybkości działania ludzi, którzy sprawnie lokalizują właściwe opakowania zbiorcze z podejrzanym towarem znajdujące się w magazynach, na regałach, a także właśnie transportowane. Znać sytuację Termin traceability oznacza możliwość lokalizowania i śledzenia żywności, paszy, zwierząt lub innych substancji, będących lub mogących stać się składnikiem produktów żywnościowych, przez wszystkie etapy produkcji, przetwarzania i dystrybucji. Realizacja standardów traceability polega na efektywnym przekazywaniu danych o wadliwych towarach na linii poprzednik następnik i ich rejestrowaniu w lokalnych aplikacjach informatycznych, działających we wszystkich elementach sieci dostaw. Procedura wycofania wadliwych towarów jest efektywna wtedy, gdy w sieci dostaw wykorzystuje się uniwersalne standardy identyfikacyjne wadliwych towarów zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz sieci dostaw. Każdy produkt, który powinien być namierzony lub śledzony w otwartym łańcuchu dostaw, musi być zidentyfikowany za pomocą etykiety logistycznej ze standardowym kodem kreskowym. Do tego celu wykorzystywane są unikalne w skali globalnej identyfikatory systemu GS1: GTIN, GLN i SSCC, które umożliwią dostęp do danych zawartych w komputerowych bazach, a mówiących o historii produktu, terminach przydatności do konsumpcji, jego formach opakowaniowych i aktualnej lokalizacji. Efektywność reakcji na sytuację kryzysową w dużym stopniu zależy od szybkości i sprawności przekazywania informacji o zagrożeniu. Pierwszy sygnał o zagrożeniu może powstać w każdym ogniwie sieci dostaw i od tego momentu przekazywanie informacji o zagrożeniu do przodu i do tyłu powinno odbywać się szybko i bezbłędnie. Aplikacje informatyczne działające w każdym ogniwie sieci dostaw, w którym powstał sygnał o wadliwym towarze, w każdej chwili potrafią precyzyjnie zidentyfikować wszystkie podstawowe dane i parametry stanu ewentualnego zagrożenia bezpieczeństwa żywnościowego produktu. 6 Profesjonalnym organem wymiany doświadczeń w ramach standardu EPCglobal jest Forum EPC Polska, którego głównym celem jest stworzenie gremium skupiającego wszystkie firmy zainteresowane wdrożeniem technologii EPC w Polsce zarówno u ostatecznych użytkowników, jak i u dostawców usług i sprzętu. 14 przegląd logistyczny 2010/03

15 Śledzenie pochodzenia żywności wynika przede wszystkim z potrzeby zapewnienia najwyższego bezpieczeństwa konsumentom, jak również z konieczności dostosowania działalności firm do obowiązujących od 1 stycznia 2005 roku wymogów prawa żywnościowego UE (rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 178/2002 z 28 stycznia 2002 roku). Rozporządzenie to dotyczy obligatoryjnego lokalizowania i śledzenia pochodzenia produktów żywnościowych przez wszystkie przedsiębiorstwa działające w branży żywieniowej. Istotnym czynnikiem precyzyjnego śledzenia towarów żywnościowych w całym łańcuchu dostaw jest odpowiedzialność i rzetelność firm branży spożywczej oraz rynkowa dbałość o swoją markę w ocenie konsumenta. Upstream Standardy GS1 umożliwiają efektywne zarządzanie łańcuchem dostaw i są szeroko stosowane w tej części łańcucha dostaw, która dotyczy wyrobów gotowych, szczególnie konsumenckich (między producentem a detalistą). Global Upstream Supply Initiative (GUSI), będąca inicjatywą kilku światowych producentów i dostawców, opracowała wspólnie pewien projekt zwany Upstream (ang. upstream zaopatrzenie) w celu zwiększenia efektywności łańcucha dostaw pomiędzy producentami z branży żywnościowej (FMCG), a ich dostawcami opakowań i surowców. Stanowił on punkt wyjścia do dalszego rozwoju i opracowania Zintegrowanego Modelu Upstream UIM (Upstream Integration Model). UIM standaryzuje procesy biznesowe i wymianę danych między branżowymi partnerami handlowymi (dostawcą surowców a odbiorcą producentem wyrobów gotowych) i obejmuje następujące elementy: zakupy i zaopatrzenie, planowanie materiałów, zarządzanie zapasami, popyt i dostawy, wysyłki, przyjęcia i zużywanie materiałów do produkcji oraz rozliczenia finansowe. Obecnie standardy systemu GS1 w obszarze zaopatrzenia, nie są jeszcze ani zbyt szeroko stosowane, ani należycie wykorzystywane w łańcuchu dostaw pomiędzy producentem a jego dostawcą materiałów zaopatrzeniowych 7. Mobile Commerce Standard Mobile Commerce polega na wykorzystaniu zwykłego telefonu komórkowego wyposażonego w cyfrowy aparat fotograficzny do automatycznego odczytywania i interpretowania kodu kreskowego z wykorzystaniem wszystkich jego funkcji i zastosowań. Cały proces odbywa się poprzez skanowanie kodu kreskowego danego produktu przy użyciu telefonu komórkowego. Numer GTIN zakodowany w kodzie EAN-13 jest kluczem do rozszerzenia wirtualnej informacji lub usługi dotyczącej danego produktu, poprzez wykorzystanie odpowiednich komputerowych baz danych. Obecnie ponad cztery miliardy osób na całym świecie posiada telefon komórkowy. Staje się on nie tylko częścią naszego życia prywatnego, ale jest także ważnym narzędziem komunikacji biznesowej, handlowej na poziomie przedsiębiorstw i klientów. Posiadając telefon wyposażony w aparat fotograficzny (z funkcją autofocus), odpowiednie oprogramowanie i umożliwiający dostęp do mobilnego internetu, można skanować kody kreskowe i odczytywać dodatkowe, powiązane z produktem, ale NOTATKA System GS1 posługujący się globalnymi standardami kodowania w zakresie oznaczania jednostek i przepływu informacji, posiada niezbędne narzędzia pozwalające spełnić wymagania rozporządzeń unijnych, czego przykładem jest używanie IZ (identyfikatorów zastosowań) w etykiecie logistycznej. Trudno mówić o wyeliminowaniu czy przynajmniej ograniczeniu piractwa. chwilowo niedostępne na etykiecie informacje. Dzięki technologii Mobile Commerce produkty stają się bliższe klientom, gdyż za jej pośrednictwem zdobywają oni kompletną informację handlową o każdym towarze posiadającym standardowy kod kreskowy, w szczególności w etykietę logistyczną. Mobile Commerce wymaga od przedsiębiorstw i ich klientów jedynie posługiwania się otwartymi standardami GS1, dlatego jest 7 Zgodnie z dokumentem STANAG 2961 w NATO obowiązuje pięć klas zaopatrzenia. 2010/03 przegląd logistyczny 15

16 TRENDY Usprawnianie łańcucha dostaw to jednocześnie ogromna szansa i wyzwanie dla systemu GS1. Podstawą funkcjonowania standardu Mobile Commerce jest z jednej strony zaawansowana technologia teleinformatyczna (kody kreskowe, bazy danych, serwery komunikacyjne, sieć komputerowa), a z drugiej ogólnie dostępna technologia cyfrowych sieci teleinformatycznych, czyli cyfrowy aparat telefoniczny (popularna komórka) wyposażony dziś niemal standardowo w aparat fotograficzny, pełniący w tym przypadku funkcję mobilnego skanera. Jest to więc dynamiczna, podręczna i ogólnie dostępna technologia mobilna, która zmienia standardy i oblicze współczesnego biznesu, w szczególności handlu. Potencjalne możliwości funkcjonalne Mobile Commerce doprowadziły do powstania kolejnego standardu Extended Packaging (rozszerzone opakowanie), który umożliwia klientom dostęp do dodatkowych, bardzo dokładnych informacji handlowych o produkcie za pośrednictwem telefonu komórkowego, np. informacji o zawartości alergenów, terminach przydatności do spożycia, wersjach językowych etykiety, przepisach czy instrukcjach użytkownika. Perspektywy i bariery rozwojowe standardu GS1 Podstawą uzyskania najwyższej sprawności i efektywności działania systemu GS1 w skali globalnej jest konsekwentna dyscyplina i precyzyjny nadzór we wszystkich aspektach zarządzania jego standardami na szczeblu lokalnym, głównie krajowym. W Polsce funkcję centralnego dyspozytora i koordynatora wszelkich działań operacyjnych, a także konceptualno- -projektowych pełni zasłużony dla branży Instytut Logistyki i Magazynowania w Poznaniu, krajowy organizator systemu GS1. Kompleksowe zarządzanie systemem wymaga od instytutu sprawowania szeregu funkcji nie tylko kierowniczo-nadzorczych, lecz także techniczno-organizacyjnych oraz pomocniczousługowych. Spektrum oferowanych przez Instytut Logistyki i Magazynowania czynności i usług jest bardzo szerokie i obejmuje m.in. takie przedsięwzięcia, jak: nadawanie numerów identyfikacyjnych GTIN jednostkom handlowym; nadawanie numerów identyfikacyjnych SSCC jednostkom logistycznym; nadawanie numerów identyfikacyjnych GLN lokalizacjom; program poprawy jakości kodów kreskowych dla sieci handlowych; program poprawy jakości kodów kreskowych w drukarniach; program poprawy jakości kodów kreskowych przez użytkowników GS1; program poprawy wykorzystania GS1 we współpracy z dostawcami IT; NOTATKA Instytut Logistyki i Magazynowania w Poznaniu zarządza systemem GS1 na terenie kraju w ramach międzynarodowej organizacji GS1 i dlatego jest zobowiązany m.in. do nadzorowania i przestrzegania międzynarodowych zasad oznaczania towarów kodami kreskowymi GS1 oraz dbania o efektywność i bezpieczeństwo funkcjonowania systemu GS1 w całej gospodarce, także w wojskowej. Do realizacji tych celów przygotowano specjalistyczne programy współpracy i koordynacji. weryfikacja jakości wydruku kodów kreskowych; weryfikacja jakości etykiety logistycznej; projektowanie i wdrażanie etykiety logistycznej; szkolenia w zakresie systemu GS1; doradztwo w zakresie stosowania standardów GS1; uczestnictwo w sieci EPC Global. Szczególnym obszarem współpracy i wdrażania systemu GS1 jest szeroko rozumiana logistyka wojskowa, której zasady i standardy muszą opierać się na najbardziej zaawansowanych technologiach logistycznych zarówno sektora Military Logistics, jak i Business Logistics. Partnerstwo publiczno- -prywatne, zasady współpracy cywilno-wojskowej, a przede wszystkim natowskie wymogi w zakresie CIMIC czy HNS oraz rynkowa zasada outsourcingu zmuszają Siły Zbrojne RP do aktywnego uczestniczenia w rozwoju naukowo-technicznym, także na polu logistyki, w zakresie: automatycznej identyfikacji wyrobów, towarów, produktów, a także usług i procedur oraz statycznej i dynamicznej lokalizacji różnych obiektów, procesów i zasobów we wszystkich warunkach operacyjnych, przestrzennych i logistycznych. System GS1 doskona- 16 przegląd logistyczny 2010/03

17 AUTOMATYCZNA IDENTYFIKACJA pozwala na bieżąco uzupełniać brakujące produkty i wysyłać je do klienta. GORDON COMPANIES le wpisuje się w założenia natowskiego programu standaryzacji i interoperacyjności potęguje zdolności operacyjne wielonarodowych sił zbrojnych poprzez powszechne ujednolicenie i wysoką unifikację podstawowych procedur i elementów składowych wojskowych, logistycznych łańcuchów dostaw (fot.). Obligatoryjne wdrożenie systemu GS1 do logistyki Sił Zbrojnych RP być może zakończy ciągnący się w nieskończoność i wciąż osiągający mizerne efekty proces budowy i wdrażania tzw. jednolitego kodu (indeksu) materiałowego MON, który od prawie 50 lat hamował pełną automatyzację logistycznej sfery zaopatrzenia i dystrybucji w resorcie obrony narodowej. Natowskie próby wprowadzenia standardowego indeksu materiałowego w ramach sojuszniczego programu standaryzacji i interoperacyjności również kończyły się tylko wdrożeniami cząstkowymi. Być może nastał więc czas dominacji doskonałej jakości produktów cywilno-biznesowych oferowanych przez Military Logistics na najwyższym poziomie konkurencyjności i przy pełnej funkcjonalności i niezawodności (tak jak w GS1). Realizacja kardynalnej zasady just in time każdej logistyki, w szczególności Military Logistics, jest w najwyższym stopniu determinowana sformalizowanymi procedurami, automatyczną identyfikacją, sprawną telekomunikacją i niezawodnymi dostawami (zaopatrzeniem i dystrybucją) w strukturze skomputeryzowanych łańcuchów dostaw SCM (Supply Chain Management). Operacyjnym kryterium sprawności, bezpieczeństwa i efektywności logistycznych łańcuchów dostaw SCM jest sieciocentryczna integracja fizycznych przepływów materiałowych ze strumieniami informacyjnymi sterującymi tymi przepływami, czego warunkiem sine qua non jest wdrożenie nowoczesnych standardów (kodów kreskowych i radiowych) oraz zaawansowanych technologii (komunikacji i teleinformatyki) w postaci ogólnoświatowego systemu Global Standard 1. W swojej docelowej wizji światowa organizacja GS1 dąży do takiego standardu, w którym towary, ładunki, obiekty i wszystkie inne rzeczy oraz związane z nimi informacje będą przekazywane w sposób efektywny i bezpieczny, aby zapewnić jak największe korzyści biznesowe oraz wpłynąć na poprawę codziennego życia ludzi na całym świecie. Jako organizacja o charakterze non-profit, niezależna od swoich partnerów biznesowych, służy zarówno wielkim koncernom, jak i mniejszym przedsiębiorstwom, a także stanowi platformę porozumienia między partnerami w logistycznym łańcuchu dostaw. g 2010/03 przegląd logistyczny 17

18 TRENDY Ku profesjonalizacji płk Piotr Pabisiak- -Karwowski Ministerstwo Obrony Narodowej Absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego (1989). Po przeszkoleniu rozpoczął zawodową służbę wojskową w Biurze Prasowym, a następnie w Departamencie Prawnym MON. Zajmował wiele stanowisk służbowych od radcy prawnego, przez zastępcę i szefa oddziału, głównego specjalistę, po zastępcę dyrektora departamentu. W lutym 2007 r. został wyznaczony na stanowisko dyrektora Departamentu Prawnego MON. Zmiany w przepisach dotyczących żołnierzy zawodowych (cz. III) Wprowadzane ostatnio zmiany w polskim ustawodawstwie odnoszącym się do wojska w dużej części mają charakter porządkujący. Zawarte zostały przede wszystkim w nowelizacji ustawy z 11 września 2003 roku o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych. Artykuł stanowi kontynuację dwóch poprzednich publikacji poświęconych omówieniu zmian, które zostały wprowadzone głównie w tzw. ustawie pragmatycznej. Przybliżono w nim również inne istotne zmiany w przepisach regulujących tok służby żołnierzy zawodowych. Kwestie finansowe 27. Wprowadzono zmiany dotyczące uposażenia i innych należności pieniężnych przysługujących żołnierzom zawodowym. Mają one charakter porządkujący, a także określają w drodze ustawy (obecnie funkcjonują na poziomie aktów wykonawczych) niektóre świadczenia pieniężne należące się żołnierzom zawodowym. Dodatek za rozłąkę oraz zwrot kosztów dojazdów z miejsca zamieszkania do miejsca pełnienia służby wyłączono z pakietu należności przysługujących żołnierzom zawodowym z tytułu przeniesienia służbowego (dotychczas należności te były uregulowane w przepisach dotyczących należności żołnierzy za przeniesienia i podróże służbowe) i wprowadzono je do świadczeń o charakterze socjalno-bytowym. Poprzednie umiejscowienie tych należności pieniężnych jako związanych z przeniesieniem służbowym powodowało, że prawo do nich przysługiwało jedynie żołnierzom zawodowym, którzy pozostają w rozłące z rodziną bądź dojeżdżają do miejsca pełnienia służby w wyniku przeniesienia służbowego. Dodatkowo określono na poziomie ustawowym zakres świadczeń przysługujących żołnierzom zawodowym z tytułu odbywania podróży służbowej i pełnienia służby poza granicami państwa. Uproszczono także dotychczasowe zasady przyznawania i wypłaty gratyfikacji urlopowej oraz prawo do bezpłatnego przejazdu raz w roku do określonej miejscowości w kraju przez połączenie obu tych świadczeń pieniężnych. Krąg bowiem osób, którym przysługują te należności pieniężne, oraz zasady ich wypłaty są identyczne. Należy przy tym podkreślić, że prawo do tych świadczeń przysługuje wyłącznie żołnierzowi zawodowemu, natomiast członkowie rodziny są uwzględniani przy ustalaniu ich wysokości. Zwolnienie ze służby 28. Zmieniono kompetencje w dziedzinie wypowiadania stosunku służbowego zawodowej służby wojskowej. 18 przegląd logistyczny 2010/03

19 Zmiany odnoszące się do kompetencji podmiotów właściwych do powoływania do zawodowej służby wojskowej implikowały konieczność uaktualnienia unormowań dotyczących właściwości podmiotów do wypowiadania stosunku służbowego zawodowej służby wojskowej. Kompetencje z tym związane mają obecnie następujące podmioty: minister obrony narodowej w odniesieniu do żołnierzy w stopniach wojskowych generałów (admirałów) i pułkowników (komandorów); dyrektor Departamentu Kadr Ministerstwa Obrony Narodowej w odniesieniu do pozostałych oficerów oraz podoficerów i szeregowych zawodowych, ale tylko w tych jednostkach, które nie podlegają następującym podmiotom: szefowi Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, dowódcom rodzajów sił zbrojnych, dowódcy operacyjnemu sił zbrojnych, szefowi Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych, komendantowi głównemu Żandarmerii Wojskowej, dowódcy Garnizonu Warszawa w odniesieniu do podoficerów zawodowych oraz dowódcom jednostek wojskowych w przypadku szeregowych zawodowych pełniących służbę w dowodzonych przez nich jednostkach. Te regulacje wpłynęły również na konieczność zmiany przepisów określających podmiot właściwy do wydania rozkazu personalnego o zwolnieniu żołnierza zawodowego z zawodowej służby wojskowej. W celu wyeliminowania problemów związanych z terminem doręczania żołnierzom zawodowym wypowiedzenia stosunku służbowego zawodowej służby wojskowej w przypadku rozformowania jednostki wojskowej lub zmniejszenia jej stanu etatowego albo likwidacji stanowiska służbowego, które żołnierz zajmuje, ustalono, że doręczenie wypowiedzenia stosunku służbowego zawodowej służby wojskowej będzie możliwe przed terminem rozformowania jednostki wojskowej lub zmniejszenia jej stanu etatowego albo likwidacji stanowiska służbowego, które żołnierz zajmuje, określonym w dokumencie etatowym, z tym że bieg terminu wypowiedzenia będzie się rozpoczynał od dnia następującego po dniu, w którym nastąpią wymienione zmiany. NOTATKA Umożliwiono doręczenie wypowiedzenia stosunku służbowego zawodowej służby wojskowej przed terminem rozformowania jednostki wojskowej lub zmniejszenia jej stanu etatowego albo likwidacji stanowiska służbowego, które żołnierz zajmuje, określonym w dokumencie etatowym, ale bieg terminu wypowiedzenia będzie się rozpoczynał od dnia następującego po upływie terminu wprowadzenia tych zmian. 29. Dokonano zmian w dziedzinie doradztwa zawodowego, przekwalifikowania i pośrednictwa pracy. Wprowadzone rozwiązania mają na celu udzielenie pomocy żołnierzom zawodowym zwalnianym z zawodowej służby wojskowej w przystosowaniu się do nowej sytuacji i zatrudnieniu na cywilnym rynku pracy. Ustalono, że żołnierz zawodowy zwolniony z zawodowej służby wojskowej, którą pełnił co najmniej dziesięć lat, uprawniony do takiej pomocy, ze względu na szczególny charakter wykształcenia, doświadczenia wojskowego i wiedzy specjalistycznej będzie korzystał z pierwszeństwa w zatrudnianiu na stanowiskach związanych z obronnością kraju w administracji publicznej oraz w urzędach organów samorządu terytorialnego. Uprawnienie to w pierwszej kolejności będzie przysługiwać byłym żołnierzom zawodowym skierowanym do pełnienia służby wojskowej poza granicami państwa, którzy w następstwie zranień, kontuzji i innych obrażeń lub chorób mających związek z jej pełnieniem zostali zwolnieni z zawodowej służby wojskowej. Były żołnierz zawodowy, z wyjątkiem zwolnionego z zawodowej służby wojskowej z powodów wskazanych w ustawie, w okresie dwóch lat od dnia zwolnienia ze służby będzie mógł korzystać z pomocy w zakresie doradztwa zawodowego, przekwalifikowania i pośrednictwa pracy, udzielanej przez właściwe podmioty. W ramach tej pomocy mogą być pokrywane koszty: 1) przekwalifikowania zawodowego; 2) przejazdów z miejsca zamieszkania do ośrodka szkolenia, w którym następuje przekwalifikowanie zawodowe, lub do miejsca odbywania praktyki; 3) zakwaterowania w okresie przekwalifikowania zawodowego lub odbywania praktyki zawodowej; 4) nauki w szkole ponadgimnazjalnej lub wyższej. 2010/03 przegląd logistyczny 19

20 TRENDY Ku profesjonalizacji Ponadto ze wskazanej pomocy będą mogli skorzystać małżonek i dzieci pozostające na utrzymaniu żołnierza zawodowego, który zaginął lub poniósł śmierć w związku z wykonywaniem zadań służbowych. Służba kandydacka 30. Dokonano zmian w przepisach dotyczących służby kandydackiej. Zmiany te mają głównie charakter porządkujący i wynikają z przyjętych nowych źródeł naboru. W odróżnieniu od obowiązujących dotychczas rozwiązań powołanie do służby kandydackiej nastąpi po spełnieniu łącznie następujących warunków, tzn. po podpisaniu umowy określającej warunki zwrotu kosztów związanych z utrzymaniem i nauką kandydata w przypadku zwolnienia ze służby kandydackiej w sytuacjach wskazanych w ustawie oraz po wydaniu rozkazu o powołaniu do służby i stawieniu się osoby powołanej do tej służby. Rozkaz o powołaniu będzie wydawał komendant szkoły wojskowej lub ośrodka szkolenia. Umożliwiono dostęp do służby kandydackiej studentom studiów magisterskich. Kandydatów na żołnierzy zawodowych będą kształciły: na potrzeby korpusu oficerów zawodowych uczelnie wojskowe; korpusu podoficerów zawodowych szkoły podoficerskie; korpusu szeregowych zawodowych ośrodki szkolenia. Wprowadzono także postanowienia jednoznacznie obligujące żołnierzy pełniących służbę kandydacką do zwrotu równowartości kosztów zakwaterowania, umundurowania i wyżywienia oraz innych nieodpłatnych świadczeń pieniężnych i rzeczowych otrzymywanych w związku z nauką w przypadku zwolnienia ze służby z przyczyn leżących po stronie żołnierza. Być świadomym W arunkiem powołania do służby kandydackiej jest podpisanie umowy określającej warunki zwrotu kosztów związanych z utrzymaniem i nauką kandydata w przypadku zwolnienia ze służby kandydackiej w sytuacjach wskazanych w ustawie. Tożsamość stopnia 31. Wydłużono okres osiągania tożsamości posiadanego stopnia wojskowego ze stopniem etatowym zajmowanego stanowiska służbowego w korpusie podoficerów zawodowych. W wyniku wprowadzonych zmian ustalono, że pełna tożsamość posiadanego stopnia wojskowego ze stopniem etatowym zajmowanego stanowiska służbowego powinna zostać osiągnięta około 2015 roku. Wydłużenie okresu osiągania tej tożsamości ma na celu zapobieżenie ewentualnym zwolnieniom ze służby wspomnianej grupy żołnierzy. Ponadto w stosunku do podoficerów zawodowych ustalono, że nie będzie miał zastosowania przepis wprowadzający wymóg pełnienia zawodowej służby wojskowej przez określony czas na danym stanowisku służbowym przed wyznaczeniem żołnierza na wyższe stanowisko służbowe. Umożliwi to elastyczniejsze reagowanie na potrzeby kadrowe, do czasu osiągnięcia tożsamości posiadanego stopnia wojskowego ze stopniem etatowym zajmowanego stanowiska służbowego. Inne nowelizacje Ustawa o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych była również w ostatnim czasie przedmiotem dwóch innych nowelizacji. Pierwsza z nich została dokonana przepisami ustawy z 24 października 2008 roku o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (DzU nr 206, poz. 1288). Weszła w życie 6 grudnia 2008 roku. Zgodnie z nią korpus szeregowych zawodowych składa się ze stanowisk służbowych zaszeregowanych do stopni etatowych zarówno szeregowego (marynarza), jak i starszego szeregowego (starszego marynarza). Druga nowelizacja została wprowadzona na mocy postanowień ustawy z 23 stycznia 2009 roku o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury (DzU nr 26, poz. 157). Weszła ona w życie 4 marca 2009 roku, a wprowadzone na jej podstawie zmiany odnoszą się do żołnierzy zawodowych zajmujących stanowiska etatowe sędziów w sądach wojskowych oraz asesorów i prokuratorów wojskowych jednostek organizacyjnych prokuratury. 20 przegląd logistyczny 2010/03