PSiZ.II DG Opole, dnia 25 października 2016 r.

Transkrypt

1 WOJEWODA OPOLSKI PSiZ.II DG Opole, dnia 25 października 2016 r. Pani Anna Bajor Kierownik Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie ul. Sobieskiego Głubczyce WYSTĄPIENIE POKONTROLNE 1. Nazwa i adres jednostki kontrolowanej: Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Głubczycach ul. Sobieskiego 5, Głubczyce 2. Imię, nazwisko i stanowisko służbowe inspektorów: Daria Grabowska - inspektor wojewódzki w Wydziale Polityki Społecznej i Zdrowia Opolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Opolu przewodnicząca zespołu inspektorów, Anna Namysło starszy inspektor wojewódzki w Wydziale Polityki Społecznej i Zdrowia Opolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Opolu, Joanna Antosz- inspektor wojewódzki w Wydziale Polityki Społecznej i Zdrowia Opolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Opolu. 3. Termin kontroli: września 2016 r. 4. Zakres kontroli: Ocena realizacji zadań organizatora rodzinnej pieczy zastępczej określonych w art. 76 ust 4 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Podstawa prawna: ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2016 r., poz. 575 t.j.) zwana dalej ustawą. 5. Ocena skontrolowanej działalności, ze wskazaniem ustaleń, na których została oparta: W wyniku kontroli pozytywnie z nieprawidłowościami ocenia się działalność Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Głubczycach w zakresie realizacji zadań organizatora rodzinnej pieczy zastępczej, określonych w art. 76 ust. 4 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2016 r., poz. 575 j.t.). 1/7

2 1. Ustalenia kontroli Zarządzeniem nr 42/2011 z dnia 21 listopada 2011 r. Starosta Głubczycki wyznaczył Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Głubczycach (nazywanego dalej Centrum) organizatorem rodzinnej pieczy zastępczej. Wg stanu na dzień kontroli w powiecie głubczyckim funkcjonowały 54 rodziny zastępcze, w tym: 35 rodzin spokrewnionych i 19 niezawodowych. Na terenie powiatu głubczyckiego obecnie nie funkcjonuje żadna rodzina zastępcza zawodowa ani rodzinny dom dziecka. W rodzinnej pieczy zastępczej umieszczonych jest 71 dzieci i osób, które osiągnęły pełnoletność przebywając w pieczy zastępczej. W celu dokonania oceny działań organizatora rodzinnej pieczy zastępczej zespół inspektorów zapoznał się z dokumentacją 16 rodzin z listy osób i rodzin sprawujących pieczę zastępczą, w tym: 7 rodzin spokrewnionych i 9 rodzin niezawodowych, wybranych losowo z listy rodzin zastępczych. Ponadto analizie poddano roczne sprawozdanie z efektów pracy organizatora rodzinnej pieczy zastępczej oraz prowadzony rejestr udzielanego wsparcia psychologicznego i prawnego. Realizacja poszczególnych zadań organizatora rodzinnej pieczy zastępczej określonych w art. 76 ust 4 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej przedstawia się następująco: 1) prowadzenie: a) działalności diagnostyczno-konsultacyjnej, której celem jest pozyskiwanie, szkolenie i kwalifikowanie osób zgłaszających gotowość do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej, rodziny zastępczej niezawodowej oraz prowadzenia rodzinnego domu dziecka: Centrum pozyskuje kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej m.in. dzięki propagowaniu rodzicielstwa zastępczego, poprzez: zamieszczanie informacji na stronie internetowej Centrum; rozpowszechnianie plakatów w takich instytucjach jak: przedszkola, szkoły, Ośrodek Pomocy Społecznej, Starostwa, Kościół Parafialny; zapoznawanie społeczeństwa z ideą rodzicielstwa zastępczego na tzw. ogłoszeniach parafialnych ; zamieszczanie informacji o potrzebie pozyskiwania kandydatów w lokalnej prasie - Rzeczy Powiatowej ; b) naboru kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej, rodziny zastępczej niezawodowej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka, kwalifikowanie osób kandydujących do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka: zespół inspektorów stwierdził, że procedury kwalifikowania kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej prowadzone są w sposób prawidłowy. Kandydaci do pełnienia funkcji rodziny zastępczej niezawodowej otrzymywali od organizatora rodzinnej pieczy zastępczej wstępną akceptację dokonaną na podstawie spełniania warunków dla rodzin zastępczych zgodnie z art. 43 ustawy. Następnie kandydaci kierowani byli na szkolenie dla rodzin zastępczych. Z analizy dokumentacji wynika, że w 7 przypadkach na 19 funkcjonujących w dniu kontroli rodzin zastępczych niezawodowych, rodziny te nie zostały przeszkolone do pełnienia powyższej funkcji. Kierownik Centrum wyjaśnił, że w 3 przypadkach rodziny nie zgłosiły się na szkolenie, w 1 przypadku nie doszło do przeszkolenia rodziny z powodu usamodzielnienia się wychowanki, w 3 przypadkach nie wystąpiono o przeszkolenie rodzin z uwagi na ich długotrwałe funkcjonowanie (od 1997r., od 1998r. oraz od 2000r.). 2/7

3 Zgodnie z art. 44 ust. 1 ustawy kandydaci do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej, rodziny zastępczej niezawodowej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka są obowiązani posiadać świadectwo ukończenia szkolenia organizowanego przez organizatora rodzinnej pieczy zastępczej lub prowadzonego przez ośrodek adopcyjny; c) badań pedagogicznych i psychologicznych oraz analizy, o której mowa w art. 42 ust. 7 ustawy dotyczących kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka: Organizator rodzinnej pieczy zastępczej przeprowadzał badania pedagogiczne i psychologiczne oraz analizę sytuacji osobistej, rodzinnej i majątkowej o której stanowi art. 42 ust. 7 ustawy; 2) organizowanie szkoleń dla kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka, kandydatów do pełnienia funkcji dyrektora placówki opiekuńczo-wychowawczej typu rodzinnego, oraz wydawanie świadectw ukończenia tych szkoleń, w tym opinii dotyczącej predyspozycji do pełnienia funkcji dyrektora i wychowawcy w placówce opiekuńczo - wychowawczej typu rodzinnego; Centrum nie prowadzi szkoleń dla kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka oraz kandydatów na dyrektora placówki opiekuńczowychowawczej typu rodzinnego, lecz kieruje kandydatów na szkolenia do Katolickiego Ośrodka Adopcyjno- Opiekuńczego w Opolu. 3) zapewnianie rodzinom zastępczym oraz prowadzącym rodzinne domy dziecka: a) szkoleń mających na celu podnoszenie kwalifikacji, biorąc pod uwagę ich potrzeby: Kierownik Centrum poinformował, że w 2015 r. nie realizowano szkoleń mających na celu podniesienie kwalifikacji rodzin zastępczych z uwagi na brak wniosków w tej sprawie. W roku 2016 Centrum podjęło współpracę z Regionalnym Ośrodkiem Polityki Społecznej w Opolu, w związku z realizacją projektu Bliżej rodziny i dziecka - wsparcie rodzin przeżywających problemy opiekuńczo-wychowawcze oraz wsparcie pieczy zastępczej w wyniku czego, zgłoszonych zostało 15 osób do szkolenia, które zaplanowano na przełomie września/października b.r., pt. Wzmocnienie przez rodziców zastępczych własnej roli wychowawczej, opiekuńczej, rola komunikacji w utrzymywaniu więzi, poszukiwanie i udzielanie wsparcia ; b) pomocy i wsparcia, w szczególności w ramach grup wsparcia oraz rodzin pomocowych: Centrum nie zapewnia rodzinom zastępczym wsparcia w formie grup wsparcia. Z wyjaśnień kierownika wynika, że w okresie kontrolnym nie zaistniała potrzeba utworzenia rodziny pomocowej; c) poradnictwa, które ma na celu zachowanie i wzmocnienie ich kompetencji oraz przeciwdziałanie zjawisku wypalenia zawodowego: rodziny zastępcze mają możliwość skorzystania z poradnictwa, które ma na celu zachowanie i wzmocnienie ich kompetencji oraz przeciwdziałanie zjawisku wypalenia 3/7

4 zawodowego, oferowanego przez psychologa zatrudnionego w Punkcie Interwencji Kryzysowej współpracującego z Centrum; d) pomocy prawnej, w szczególności w zakresie prawa rodzinnego: Centrum zapewnia rodzinom zastępczym dostęp do pomocy prawnej oferowanej przez prawnika zatrudnionego w Punkcie Interwencji Kryzysowej. Według sprawozdania rocznego liczba udzielonych porad prawnych w 2015 r. wyniosła 5; e) pomocy wolontariuszy, oraz opieki nad dzieckiem, w przypadku, gdy rodzina zastępcza albo prowadzący rodzinny dom dziecka okresowo nie może sprawować opieki, w szczególności z powodów zdrowotnych lub losowych albo zaplanowanego wypoczynku Centrum nie zapewnia rodzinom zastępczym wsparcia w formie pomocy wolontariuszy oraz opieki nad dzieckiem, ponieważ nie wystąpiła sytuacja, w której rodzina zastępcza nie mogłaby okresowo sprawować opieki nad dziećmi; f) zapewnienie poradnictwa i terapii dla osób sprawujących rodzinną pieczę zastępczą i ich dzieci oraz dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej: Centrum zapewnia rodzinom zastępczym dostęp do poradnictwa i terapii dla osób sprawujących rodzinną pieczę zastępczą oferowaną przez psychologa zatrudnionego w Punkcie Interwencji Kryzysowej. Według sprawozdania rocznego liczba udzielonych porad psychologicznych w 2015r. wyniosła 16. W razie potrzeby, Centrum kieruje dzieci przebywające w rodzinach zastępczych do Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Głubczycach; 4) współpraca ze środowiskiem lokalnym, w szczególności z ośrodkiem pomocy społecznej, sądami i ich organami pomocniczymi, instytucjami oświatowymi, podmiotami leczniczymi, a także kościołami i związkami wyznaniowymi oraz z organizacjami społecznymi., dokonywanie okresowej oceny sytuacji dzieci przebywających w rodzinnej pieczy zastępczej: Zespół inspektorów, na podstawie skontrolowanej dokumentacji ustalił, że Centrum współpracuje z sądami, ośrodkami adopcyjnymi, instytucjami oświatowymi, ośrodkami pomocy społecznej. W aktach rodzin zastępczych znajdowała się korespondencja z ww. instytucjami dot. dzieci umieszczonych w rodzinach zastępczych oraz rodzin zastępczych. Centrum sporządza opinie dot. całokształtu sytuacji osobistej dzieci umieszczonych w rodzinach zastępczych i przesyła je do sądu rodzinnego niezwłocznie po sformułowaniu takiej oceny na posiedzeniu w sprawie sytuacji dziecka umieszczonego w rodzinnej pieczy zastępczej, niemniej w trakcie kontroli stwierdzono, że opinie dot. całokształtu sytuacji osobistej dziecka przesyłane były do sądu z opóźnieniem od kilku dni do kilku miesięcy, co jest niezgodne zgodnie z art. 47 ust. 5 ustawy, który stanowi, że organizator rodzinnej pieczy zastępczej współpracuje z sądem oraz informuje, co najmniej raz na 6 miesięcy, właściwy sąd o całokształcie sytuacji osobistej dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej lub rodzinnym domu dziecka oraz sytuacji rodziny dziecka. Przesłane do sądu informacje zawierały opinię dotyczącą zasadności dalszego pobytu dziecka w pieczy zastępczej; 5) przedstawianie staroście i radzie powiatu corocznego sprawozdania z efektów pracy: 4/7

5 Kierownik Centrum przedstawił staroście i radzie powiatu roczne sprawozdanie z efektów pracy organizatora rodzinnej pieczy zastępczej za 2015 rok; 6) zgłaszanie do ośrodków adopcyjnych informacji o dzieciach z uregulowaną sytuacją prawną, w celu poszukiwania dla nich rodzin przysposabiających: w wyniku przeprowadzonych czynności kontrolnych ustalono, że w przypadku 1 dziecka na 3 z uregulowaną sytuacją prawną nie dokonano zgłoszenia do ośrodka adopcyjnego w celu poszukiwania dla niego rodziny przysposabiającej, co narusza art. 76 ust. 4 pkt 16 ustawy, zgodnie z którym do zadań organizatora rodzinnej pieczy zastępczej należy w szczególności zgłaszanie do ośrodków adopcyjnych informacji o dzieciach z uregulowaną sytuacją prawną, w celu poszukiwania dla nich rodzin przysposabiającej. Z wyjaśnień kierownika Centrum wynika, że przyczyną nie zgłoszenia dziecka do adopcji były silne więzi emocjonalne z rodziną zastępczą, w której dziecko przebywało (zał. 1); 7) zapewnienie koordynatorom rodzinnej pieczy zastępczej szkoleń mających na celu podnoszenie ich kwalifikacji: Centrum zatrudnia 1 koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej w pełnym wymiarze czasu pracy. Wsparciem koordynatora objętych jest łącznie 32 rodziny, co jest niezgodne z art. 77 ust. 5 ustawy, który stanowi, iż koordynator rodzinnej pieczy zastępczej nie może mieć pod opieką łącznie więcej niż 15 rodzin zastępczych lub rodzinnych domów dziecka. W związku z powyższym, kierownik wyjaśnił, iż w sierpniu b.r. jeden z koordynatorów złożył wypowiedzenie tym samym, z uwagi na braki kadrowe oraz potrzebę dalszej współpracy z rodzinami, które wnioskowały o przydzielenie koordynatora, obecnie zatrudniony koordynator współpracuje z większą ilością rodzin zastępczych niż przewiduje ustawa (zał. 2). Centrum zapewnia koordynatorom dostęp do szkoleń mających na celu podnoszenie ich kwalifikacji. W latach koordynatorzy kierowani byli na następujące szkolenia: realizacja zadań z zakresu wsparcia rodziny i systemu pieczy zastępczej, konferencja pn. Dzieci wychowują się w rodzinach, konferencja pn. Mój Dom ; 8) dokonywanie okresowej oceny sytuacji dzieci przebywających w rodzinnej pieczy zastępczej Centrum dokonuje okresowej oceny sytuacji dzieci przebywających w rodzinnej pieczy zastępczej. Ocena okresowa zawiera informacje dotyczące sytuacji rodziny dziecka, warunków mieszkaniowych, dochodu rodziny, stanu zdrowia dziecka, rodziców biologicznych, rodzeństwa oraz zainteresowaniach dziecka, opinii o dziecku z perspektywy rodziny zastępczej oraz zasadności pozostania lub opuszczenia rodziny zastępczej. Ocena dokonywana jest na posiedzeniu, w którym uczestniczą: pedagog, psycholog, koordynator oraz rodzina zastępcza. W wyniku kontroli stwierdzono, że sporządzane oceny nie zawierały informacji na temat stosowanych metod pracy z dzieckiem i rodziną oraz modyfikacji planu pomocy dziecku. Zespół inspektorów ustalił również, że rodzice dzieci nie byli informowani o posiedzeniu ds. oceny sytuacji dziecka, co narusza art. 130 ust. 1 pkt 7 ustawy zgodnie z którym, oceny sytuacji dziecka organizator rodzinnej pieczy zastępczej dokonuje na posiedzeniu z udziałem rodziców dziecka, którzy nie są wobec niego pozbawieni władzy rodzicielskiej. 5/7

6 W trakcie kontroli ustalono, że w przypadku połowy rodzin zastępczych nie został utworzony plan pomocy dziecku, który zgodnie z art. 77 ust. 3 pkt 2 ustawy jest jednym z zadań koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej. Plany tworzone były przez koordynatora dopiero od 2016 r. oraz przygotowywane we współpracy z rodziną zastępczą. W planach określano cel, działania, oznaczenie realizatora, termin oraz efekty. Kierownik odnosząc się do powyższej kwestii, poinformował pisemnie, że w 2015 r. plany pomocy dziecku redagowano jedynie w rejestrze papierowym, oznaczone były datą sporządzenia planu oraz adnotacją której rodziny dotyczyły. W planach zawarty był opis problemowej sytuacji oraz sposób jej rozwiązania, nie stanowiły one odrębnego dokumentu i nie były potwierdzone podpisem rodziny, której dotyczyły (zał. 2). W trakcie kontroli ustalono, że w przypadku 12 rodzin na 16 objętych kontrolą, oceny sytuacji dziecka przeprowadzane były z opóźnieniem od kilku dni do kilku miesięcy. Natomiast zgodnie z art. 131 ust. 1 ustawy ocena sytuacji dziecka powinna być przeprowadzana w miarę potrzeb, jednak w przypadku dzieci w wieku poniżej 3 lat nie rzadziej niż co 3 miesiące, a w przypadku dzieci starszych nie rzadziej niż co 6 miesięcy. Po dokonaniu powyższej oceny, organizator przesyłał do sądu sformułowaną na piśmie opinię dotyczącą zasadności dalszego pobytu dziecka w pieczy zastępczej; 9) zakres, przyczyny i skutki stwierdzonych uchybień lub nieprawidłowości oraz wskazanie osób odpowiedzialnych za ich powstanie: w trakcie przeprowadzonej kontroli stwierdzono nieprawidłowości polegające na: a) nieterminowym sporządzaniu okresowej oceny sytuacji dziecka i przesyłania do właściwego sądu informacji o całokształcie sytuacji osobistej dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej; b) nieuwzględnianiu w ocenach analizy stosowanych metod pracy z dzieckiem i rodziną oraz modyfikacji planu pomocy dziecku; c) funkcjonowaniu rodzin zastępczych nie posiadających świadectw ukończenia szkolenia dla rodzin zastępczych; d) niedokonywaniu zgłoszeń do ośrodka adopcyjnego dzieci z uregulowaną sytuacją prawną w celu poszukiwania dla nich rodzin przysposabiających; e) nieinformowaniu rodziców dziecka o posiedzeniach ds. oceny sytuacji dziecka; f) objęciu opieką koordynatora większej liczby rodzin niż wskazują przepisy. Przyczyną stwierdzonych w trakcie kontroli nieprawidłowości było realizowanie działań niezgodnie z przepisami ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz niewystarczający nadzór kierownictwa w tym zakresie. Wyżej przedstawione nieprawidłowości skutkowały nieprawidłowościami oraz uchybieniami w realizacji zadań organizatora rodzinnej pieczy zastępczej. Osobą odpowiedzialną za stwierdzone w trakcie kontroli nieprawidłowości jest Kierownik Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Głubczycach. Z uwagi na stwierdzone nieprawidłowości zalecam: 1) dokonywanie oceny sytuacji dzieci przebywających w rodzinnej pieczy zastępczej z zachowaniem terminów określonych w art. 131 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz zawieranie w niej analizy stosowanych metod pracy z dzieckiem i rodziną oraz modyfikacji planu pomocy dziecku zgodnie z art. 129 ustawy; 6/7

7 2) przesyłanie do właściwego sądu informacji o całokształcie sytuacji osobistej dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej z zachowaniem terminów określonych w art. 47 ust. 5 ustawy; 3) zgłaszanie do ośrodków adopcyjnych informacji o dzieciach z uregulowaną sytuacją prawną zgodnie z art. 76 ust. 4 pkt 16 ustawy; 4) nałożenie obowiązku na wszystkie niezawodowe rodziny zastępcze odbycia szkolenia dla kandydatów na rodziców zastępczych, celem spełnienia wymogu określonego w art. 44 ust. 1 ustawy; 5) opracowywanie planów pomocy dziecku w przypadku każdej z rodzin oraz modyfikowanie go zgodnie z przepisem art. 129 ustawy; 6) informowanie o posiedzeniu w sprawie oceny sytuacji dziecka, rodziców dziecka, z wyjątkiem rodziców pozbawionych władzy rodzicielskiej zgodnie z art. 130 ust. 1 ustawy; 7) podjęcie niezbędnych działań celem objęcia przez koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej opieką odpowiedniej liczby rodzin, zgodnie z art. 77 ust. 4 ustawy. Stosownie do 14 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 sierpnia 2015 r. w sprawie przeprowadzania kontroli przez wojewodę oraz wzoru legitymacji uprawniającej do przeprowadzania kontroli, (Dz. U. z 2015 r. poz. 1477) zastrzeżenia do wystąpienia pokontrolnego, w tym: wystąpienia niezawierającego zaleceń pokontrolnych, składa się na zasadach określonych w art. 197 d ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, w myśl którego kontrolowana jednostka może, w terminie 7 dni od dnia otrzymania zaleceń pokontrolnych, zgłosić do nich zastrzeżenia. Umotywowane zastrzeżenia zgłasza się na piśmie do Wojewody Opolskiego. Inspektor Wojewódzki Daria Grabowska Inspektor Wojewódzki Joanna Antosz Z up. Wojewody Opolskiego Dorota Rutkowska Zastępca Dyrektora Wydziału Polityki Społecznej i Zdrowia Starszy Inspektor Wojewódzki Anna Namysło (pieczątki imienne i podpisy kontrolujących) (pieczątka imienna kierownika komórki ds. kontroli/ osoby upoważnionej) 7/7

8 8/7