OKRĘGOWA STACJA CHRMICZNO- ROLNICZA W POZNANIU KWASOWOŚĆ GLEB W WOJEWÓDZTWIE WIELKOPOLSKIM

Transkrypt

1 OKRĘGOWA STACJA CHRMICZNO- ROLNICZA W POZNANIU KWASOWOŚĆ GLEB W WOJEWÓDZTWIE WIELKOPOLSKIM BADANIA GLEB GWARANTUJĄ PRODUKCJĘ ZDROWEJ ŻYWNOŚCI Badania zasobności gleb w makroelementy Prawidłowe nawożenie roślin jest jednym z podstawowych warunków osiągnięcia wysokich, dobrych plonów. Niezbędne do prawidłowego wzrostu i rozwoju roślin potrzebne są składniki pokarmowe dostarczane do gleby głównie w nawozach mineralnych i naturalnych. Ilość składnika jaką należy dostarczyć, zależy od potrzeb roślin, wysokości plonu, potencjału gleby, to znaczy jej zasobności. Nawożenie polega na dostarczeniu roślinom składników pokarmowych w odpowiednich proporcjach oraz ilościach umożliwiających uzyskanie optymalnych plonów o dobrej wartości biologicznej i technologicznej. Celem nawożenia jest nie tylko zaspokojenie potrzeb pokarmowych roślin, ale i utrzymanie odpowiedniej żyzności gleby wyrażającej się optymalną zasobnością w przyswajalne składniki. Nadmierne gromadzenie składników pokarmowych ponad potrzeby roślin zwłaszcza azotu, fosforu i potasu powoduje wymywanie tych składników do wód powierzchniowych, podziemnych zanieczyszczających je. W doradztwie nawozowym należy zatem uwzględnić zarówno opłacalność nawożenia produkcji roślinnej, jak i ochronę środowiska. Dlatego podstawą przy podejmowaniu decyzji nawozowych powinna być analiza zasobności gleb. W ramach chemicznych badań okręgowe stacje chemiczno-rolnicze wykonują oznaczenia w glebie zawartości przyswajalnych form najważniejszych dla produkcji roślinnej pierwiastków chemicznych oraz odczynu Agrochemiczne badania prowadzone są w zakresie stopnia zakwaszenia gleby zawartości makroelementów -fosforu, potasu, magnezu zawartości mikroelementów -boru, miedzi, manganu, cynku, żelaza zawartości azotu mineralnego zawartości siarki, metali ciężkich, pierwiastków śladowych Okręgowa Stacja Chemiczno -Rolnicza na podstawie zapisu w Ustawie o nawozach i nawożeniu z dnia 10 lipca 2007r ( Dz.U. Nr 147 z dnia 14 sierpnia 2007 ) wykonuje badania zasobności gleb dla potrzeb doradztwa nawozowego. Zakres badań określa zleceniodawca. Badania prowadzone są na indywidualne zlecenie gospodarstwa. Za wykonanie analiz Stacja pobiera opłaty. Odczyn gleb i zasobność makroelementów Badania gleb dla potrzeb doradztwa nawozowego obejmują oznaczenie stopnia zakwaszenia oraz zawartości w przyswajalne, podstawowe składniki pokarmowe, tzn. w fosfor, potas, magnez. Ocena zasobności gleb w niezbędne dla roślin składniki pokarmowe jest szczególnie ważna dla praktyki rolniczej. Na podstawie wyników analiz zawartości składników pokarmowych w glebie, określa się poziom nawożenia uprawianych roślin. Zalecane dawki nawozowe zapewniają optymalny wzrost i rozwój roślin, a także pozwalają na utrzymanie odpowiedniej zasobności gleby. Badania odczynu i zawartości przyswajalnych składników pokarmowych fosforu, potasu i magnezu winny być przeprowadzane systematycznie w odstępach przynajmniej co 4 lata. Odczyn ( ph ) gleb Podstawowym czynnikiem decydującym o efektywności działania nawozów mineralnych jest odczyn gleby. Wartość odczynu (ph) gleby określa stężenie jonów wodorowych w glebie. Głównymi źródłami jonów wodorowych w glebie są procesy zachodzące między cząsteczkami gleby i korzeniami roślin podczas pobierania przez nie mineralnych składników odżywczych (kationów), mineralizacji substancji organicznej oraz opadów ch deszczy. Odczyn gleb zależy od wielu czynników, takich jak: rodzaj skały macierzystej, składu granulometrycznego, warunków przyrodniczych i zabiegów agrotechnicznych. Odczyn ma bezpośredni wpływ na wzrost, rozwój i plonowanie roślin. Warunkiem prawidłowego rozwoju roślin jest zapewnienie optymalnego lub tolerowanego zakresu. Optymalny zakres odczynu dla większości roślin mieści się w przedziale ph od 5,5 do 6,5, a dla roślin wrażliwych na zakwaszenie w zakresie ph 6,5 do7,0. Zakwaszenie gleby określa się na podstawie wyników analiz pobranych próbek glebowych. Oceny zakwaszenia gleb dokonuje się według liczb granicznych. Ocena odczynu gleb Zakres ph Ocena zakwaszenia < 4,5 bardzo kwaśne 4,6 5,5 kwaśne 5,6 6,5 lekko kwaśne 6,6 7,2 obojętne > 7,2 zasadowe Skutkiem zakwaszenia gleb jest utrudnione pobieranie przez roślinę składników pokarmowych. Uaktywniają się toksyczne związki glinu, manganu, żelaza oraz wzrasta dostępność i pobieranie metali ciężkich głównie ołowiu i kadmu. Prowadzi to do zmniejszenia plonów roślin uprawnych i pogorszenia jakości uzyskanych produktów, nawet przy prawidłowym nawożeniu. Wapnowanie, a w zasadzie regulacja odczynu jest zabiegiem, który należy przeprowadzać na ogół co 4 lata. Zalecane dawki nawozów wapniowych w zależności od potrzeb wapnowania i kategorii agronomicznej gleby.

2 Dawki nawozów wapniowych w tonach CaO na 1ha Kategoria Potrzeby wapnowania Agronomiczna gleby konieczne potrzebne wskazane ograniczone bardzo lekka 3,0 2,0 1,0 - lekka 3,5 2,5 1,5 - średnia 4,5 3,0 1,7 1,0 ciężka 6,0 3,0 2,0 1,0 Bardzo ważnym elementem otrzymania prawidłowego wyniku analizy gleb jest prawidłowe pobieranie prób glebowych POBIERANIA PRÓBEK GLEBOWYCH 1. Przed przystąpieniem do pobierania próbek należy sporządzić szkic pól gospodarstwa przeznaczonych do badań. 2. Na polach tych należy zakreślić zasięg powierzchni uprawianych roślin np. okopowe, zboża, rzepak, itp. 3. Próbka powinna reprezentować obszar użytku rolnego o zbliżonych warunkach przyrodniczych (typ, rodzaj i gatunek gleby, ukształtowanie terenu) i agrotechnicznych( przedplon, uprawa nawożenie). 4. Powierzchnia użytku przypadająca na próbkę ogólną, przy wyrównanej pod względem glebowym powierzchni i zbliżonym ukształtowaniem terenu, nie może przekroczyć obszaru 4ha. 5. Próbkę ogólną należy przygotować oddzielnie dla każdej uprawy. 6. Próbki ogólne powinny być zaznaczone na dokładnie wykonanym szkicu, opatrzone kolejnymi numerami wraz z określeniem powierzchni pola, którą reprezentują. Próbki pobrane z użytków zielonych muszą być oprócz numeru oznakowane X. 7. Aby sporządzić próbkę ogólną należy pobrać według schematu: 8. Próbka ogólna powinna ważyć około 0,5 kg. 9. Próbki pobiera się laską glebową z wierzchniej warstwy gleby 0-20cm, kolejno wykonując czynności: w miejscu pobierania próbki pierwotnej (pojedynczej), rolę świeżo zaoraną przydeptać pionowo ustawić laskę do powierzchni gleby wcisnąć laskę do oporu (na wysokość poprzeczki ograniczającej) wykonać pełny obrót i wyjąć laskę zawartość wgłębienia (zasobnika)przenieść do pojemnika skrobaczki po pobraniu próbek pojedynczych, całość wymieszać i napełnić kartonik lub woreczek 10. Próbek nie należy pobierać: na obrzeżach pola do 5m w miejscach po stogach i kopcach w rowach, bruzdach, kretowiskach i żwirowiskach w zagłębieniach i ostrych wzniesieniach terenu(w razie potrzeby z tych miejsc pobrać dodatkowe próbki). 11. Najodpowiedniejszym okresem pobierania próbek glebowych jest okres wiosenny lub jesienny przed wysiewem nawozów. 12. Należy unikać pobierania próbek bezpośrednio po zastosowaniu nawozów mineralnych, po nawożeniu organicznym oraz w okresie nadmiernej suszy lub wilgotnej gleby. 13. Zwrócić uwagę na zgodność oznaczeń zawartych na opakowaniu próbki z jej odpowiednikiem na szkicu pola. 14. Próbki tak opisane wraz z opisanym szkicem gospodarstwa, należy dokładnie zapakować i dostarczyć bezpośrednio lub pocztą do Stacji Chemiczno- Rolniczej albo przekazać inspektorowi i terenowemu.

3 Zestawieni wyników w przebadanych próbkach gleb w latach Wyniki badań odczynu i zasobności gleb za lata województwo wielkopolskie Powiaty Czyść chodzieski czarnkowskotrzcianecki gnieźnieński gostyński grodziski jarociński kaliski kępiński kolski koniński kościański krotoszyński leszczyński m. Kalisz m. Koniń m. Leszno m. Poznań międzychodzki nowotomyski obornicki ostrowski ostrzeszowski pilski pleszewski poznański rawicki słupecki szamotulski średzki śremski turecki wągrowiecki wolsztyński wrzesiński złotowski RAZEM Przebadana Odczyn (ph) Potrzeby wapnowania powierzchnia Ilość prób bardzo lekko UR (ha) Czyść obojętny zasad. koniecz. potrzeb. wskaz. ogran. zbędne % 100% 13,2% 37,4% 31,8% 6,5% 11,2% 11,2% 16,8% 19,1% 19,7% 33,2% % 100% 18% 29% 31% 13% 9% 18% 13% 17% 19% 34% % 100% 7% 20% 36% 19% 17% 8% 10% 15% 18% 49% % 100% 2% 13% 45% 32% 8% 4% 7% 14% 25% 50% % 100% 4% 21% 39% 21% 16% 4% 9% 14% 19% 54% % 100% 8% 27% 45% 13% 7% 13% 18% 21% 19% 28% % 100% 29% 31% 28% 9% 3% 33% 17% 16% 16% 18% % 100% 28% 36% 29% 6% 1% 29% 19% 18% 15% 19% % 100% 26% 36% 27% 9% 3% 30% 20% 18% 13% 18% % 100% 15% 22% 26% 13% 24% 17% 12% 12% 14% 46% % 100% 3% 11% 42% 27% 17% 3% 5% 8% 17% 66% % 100% 8% 27% 44% 15% 6% 12% 14% 23% 22% 28% % 100% 6% 18% 48% 21% 8% 8% 7% 12% 22% 50% % 100% 33% 29% 26% 7% 5% 45% 14% 21% 5% 14% % 100% 0% 3% 10% 13% 74% 0% 0% 0% 5% 95% % 100% 0% 20% 63% 14% 4% 0% 6% 33% 45% 16% % 100% 4% 13% 24% 29% 30% 5% 7% 9% 13% 66% % 100% 15% 41% 26% 8% 10% 13% 17% 26% 17% 27% % 5% 16% 31% 21% 26% 5% 7% 11% 15% 62% % 11% 30% 37% 15% 8% 11% 14% 17% 19% 40% % 100% 17% 33% 33% 13% 4% 19% 14% 21% 16% 30% % 100% 40% 38% 17% 4% 1% 40% 22% 17% 10% 10% % 100% 7% 32% 53% 6% 3% 8% 12% 27% 25% 28% % 100% 23% 29% 31% 13% 4% 25% 17% 17% 17% 24% % 100% 8% 26% 36% 17% 13% 8% 12% 17% 20% 43% % 100% 1% 4% 29% 48% 18% 1% 2% 4% 15% 79% % 100% 10% 24% 37% 17% 11% 13% 13% 18% 19% 36% % 100% 6% 17% 33% 20% 25% 6% 8% 13% 17% 57% % 100% 8% 26% 37% 17% 12% 9% 13% 18% 20% 40% % 100% 7% 22% 39% 21% 11% 8% 12% 17% 21% 42% % 100% 48% 33% 13% 4% 2% 51% 18% 12% 8% 10% % 100% 11% 29% 32% 14% 15% 11% 13% 17% 18% 42% % 100% 9% 36% 31% 13% 12% 6% 12% 23% 18% 41% % 100% 6% 22% 39% 20% 12% 7% 11% 17% 20% 45% % 100% 4% 20% 56% 19% 1% 3% 7% 14% 32% 44% % 100% 11% 22% 34% 20% 13% 12% 11% 14% 17% 45% Wyniki % w poszczególnych kolumnach i wierszach są zaokrąglane do pełnych wartości powiaty w których gleby kwaśne i b. kwaśne stanowia powyżej 60%

4 Zawartość przyswajalnego fosforu i potasu w g wyników badań w latach w województwie wielkopolskim Przebadana Zawartość fosforu Zawartość potasu Powiaty pow. UR Ilość prób Czyść (ha) Czyść b. nis. nis. śr. wys. b. wys. b. nis. nis. śr. wys. b. wys. chodzieski % 100% 2,65% 18,24% 31,76% 23,53% 23,82% 25,29% 36,18% 21,76% 11,76% 5,00% czarnkow skotrzcianecki gnieźnieńsk i gostyński grodziski jarociński kaliski kępiński kolski koniński kościański krotoszyński leszczyński m. Kalisz m. Koniń m. Leszno m. Poznań międzychod zki nowotomys ki obornicki ostrowski ostrzeszow ski pilski pleszewski poznański rawicki słupecki szamotulski średzki śremski turecki wągrowieck i wolsztyński wrzesiński złotowski RAZEM % 100% 6,90% 26,99% 27,62% 16,32% 22,18% 21,76% 26,99% 22,38% 16,11% 12,76% % 100% 2,33% 17,62% 26,93% 20,94% 32,18% 10,02% 23,54% 32,06% 18,42% 15,96% % 100% 1,00% 7,71% 19,00% 22,85% 49,44% 4,48% 10,40% 28,42% 25,17% 31,54% % 100% 1,58% 7,87% 15,53% 16,58% 58,43% 5,52% 12,39% 21,05% 23,77% 37,27% % 100% 4,80% 18,67% 26,04% 18,67% 31,82% 9,64% 20,13% 33,70% 18,46% 18,07% % 100% 7,38% 24,21% 25,81% 16,57% 26,03% 23,61% 33,71% 24,31% 9,65% 8,72% % 100% 6,59% 24,99% 31,61% 18,94% 17,88% 18,44% 35,22% 27,40% 11,58% 7,35% % 100% 13,14% 36,51% 25,16% 11,39% 13,80% 21,06% 37,00% 27,38% 8,64% 5,93% % 100% 15,04% 24,74% 24,78% 12,67% 22,77% 26,75% 30,35% 27,34% 8,80% 6,76% % 100% 3,27% 9,73% 21,76% 22,17% 43,08% 6,33% 13,00% 31,06% 26,17% 23,45% % 100% 2,65% 14,10% 24,08% 19,47% 39,70% 10,87% 21,93% 30,78% 17,70% 18,71% % 100% 2,79% 10,88% 21,97% 25,21% 39,14% 6,15% 15,68% 29,42% 26,74% 22,01% % 100% 9,52% 14,29% 19,05% 23,81% 33,33% 4,76% 38,10% 42,86% 7,14% 7,14% % 100% 7,69% 56,41% 12,82% 12,82% 10,26% 10,26% 69,23% 17,95% 2,56% 0,00% % 100% 0,00% 7,84% 37,25% 21,57% 33,33% 0,00% 1,96% 66,67% 27,45% 3,92% % 100% 6,67% 11,11% 19,26% 22,96% 40,00% 11,11% 20,74% 35,56% 10,37% 22,22% % 100% 2,78% 18,22% 30,62% 20,81% 27,57% 5,64% 33,12% 32,93% 15,91% 12,40% % 1,39% 10,59% 20,20% 19,00% 48,81% 6,81% 21,22% 31,12% 21,19% 19,66% % 3,67% 19,76% 26,26% 19,71% 30,61% 7,81% 21,96% 29,35% 22,54% 18,34% % 100% 2,50% 19,28% 21,12% 24,77% 32,33% 13,71% 25,73% 26,57% 21,58% 12,40% % 100% 5,35% 23,10% 31,78% 22,70% 17,07% 32,86% 38,96% 18,16% 5,89% 4,13% % 100% 1,32% 16,45% 19,08% 23,68% 39,47% 9,87% 21,05% 34,21% 15,13% 19,74% % 100% 4,66% 20,34% 24,53% 16,42% 34,05% 23,26% 21,43% 21,73% 13,80% 19,78% % 100% 3,28% 17,28% 27,12% 20,47% 31,85% 6,84% 22,42% 32,37% 20,82% 17,55% % 100% 0,32% 1,50% 8,36% 20,17% 69,65% 1,75% 6,63% 23,76% 25,47% 42,40% % 100% 2,76% 17,48% 25,80% 20,95% 33,02% 8,84% 23,75% 34,55% 15,72% 17,14% % 100% 3,05% 16,45% 23,47% 19,71% 37,31% 5,64% 21,34% 33,28% 19,44% 20,30% % 100% 1,03% 12,68% 26,10% 21,28% 38,92% 5,33% 16,59% 30,71% 22,22% 25,16% % 100% 2,01% 10,78% 24,10% 24,00% 39,12% 6,59% 15,55% 26,68% 19,86% 31,32% % 100% 12,02% 37,21% 31,36% 10,72% 8,70% 42,11% 38,39% 12,97% 3,56% 2,97% % 100% 3,24% 24,94% 31,29% 18,84% 21,70% 7,33% 23,66% 31,07% 20,84% 17,09% % 100% 1,13% 5,35% 9,30% 12,11% 72,11% 17,75% 24,23% 20,85% 21,69% 15,49% % 100% 1,50% 11,37% 24,06% 23,34% 39,73% 6,03% 13,73% 28,46% 23,57% 28,21% % 100% 0,61% 19,21% 28,96% 18,90% 32,32% 0,91% 14,94% 34,45% 34,45% 15,24% % 100% 3,70% 15,73% 22,79% 19,60% 38,18% 10,72% 20,98% 28,07% 19,08% 21,16%

5 Wyniki badań ph gleb w 2018r. Przebadana Województwo Ilość Odczyn (ph) powierzchnia Ilość prób /powiat gospodarstw bardzo lekko UR (ha) obojętny zasad. chodzieski 208, % 100% 7,1% 19,6% 26,8% 23,2% 23,2% czarnkowsko- 611, trzcianecki % 100% 32,3% 25,0% 25,0% 11,3% 6,5% gnieźnieński 6477, % 100% 7,0% 21,9% 38,2% 18,9% 14,0% gostyński 2307, % 100% 3,7% 17,9% 43,0% 22,9% 12,4% grodziski 2693, % 100% 2,2% 13,7% 42,5% 22,2% 19,5% jarociński 3135, % 100% 3,9% 26,8% 44,2% 19,9% 5,2% kaliski 3932, % 100% 24,4% 33,8% 27,1% 10,2% 4,5% Kalisz 60, % 100% 3,7% 25,9% 40,7% 18,5% 11,1% kępiński 1256, % 100% 23,5% 40,2% 29,7% 5,3% 1,2% kolski 4226, % 100% 20,2% 39,8% 26,5% 8,7% 4,8% koniński 2503, % 100% 22,8% 24,4% 28,2% 14,0% 10,6% Konin 0, % 100% 100,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% kościański 2689, % 100% 5,4% 15,4% 31,1% 26,4% 21,7% krotoszyński 4080, % 100% 5,0% 25,4% 51,8% 14,9% 3,0% leszczyński 3362, % 100% 2,4% 15,2% 49,7% 25,0% 7,7% międzychodzki 740, % 100% 14,2% 27,7% 32,2% 13,1% 12,8% nowotomyski 5457, % 100% 4,3% 17,2% 39,0% 20,7% 18,7% obornicki 802, % 100% 14,6% 23,7% 33,4% 16,7% 11,5% ostrowski 1712, % 100% 17,4% 31,5% 36,5% 9,7% 4,9% ostrzeszowski 1223, % 100% 45,6% 34,8% 15,7% 2,9% 0,9% pilski 98, % 100% 3,4% 51,7% 37,9% 6,9% 0,0% pleszewski 1689, % 100% 17,1% 30,5% 33,1% 15,3% 4,0% poznański 7131, % 100% 9,2% 27,1% 35,3% 15,2% 13,3% Poznań 74, % 100% 8,0% 36,0% 32,0% 12,0% 12,0% rawicki 2526, % 100% 1,4% 4,1% 20,9% 53,9% 19,8% słupecki 2641, % 100% 11,6% 23,8% 35,5% 18,3% 10,8% szamotulski 3995, % 100% 3,0% 13,1% 31,0% 25,8% 27,1% średzki 7450, % 100% 7,6% 24,5% 33,3% 17,7% 16,9% śremski 4026, % 100% 7,6% 24,5% 42,0% 16,6% 9,3% turecki 2147, % 100% 36,5% 35,6% 19,7% 5,7% 2,5% wągrowiecki 2577, % 100% 16,1% 37,4% 28,6% 9,5% 8,5% wolsztyński 672, % 100% 9,0% 36,3% 44,8% 6,6% 3,3% wrzesiński % 100% 8,6% 27,7% 38,0% 14,4% 11,2% złotowski 1046, % 100% 1,0% 10,2% 73,6% 13,9% 1,3% Razem ,9% 24,4% 33,8% 18,5% 11,4% Gleby kwaśne i b. kwaśne powyżej 60% Gleby kwaśne i b. kwaśne powyżej 40%

6 Wyniki odczynu i zasobności gleb są określone na podstawie analiz próbek gleb dostarczonych do Okręgowej Stacji Chemiczno-Rolniczej w Poznaniu przez inspektorów terenowych oraz rolników przedsiębiorców rolnych. Uzyskane wyniki ph nie są optymistyczne w skali województwa a zwłaszcza niektórych powiatów, gdzie kwasowość gleb ch i bardzo ch wynosi ponad 60%. Zapowiedziany projekt ochrony gruntów rolnych a zwłaszcza poprawa zakwaszenie pozwoli zatrzymać degradację naszych gleb. Działania podejmowane przez resort środowiska przy współpracy z resortem rolnictwa to dobra prognoza dla polskiej wsi. Program finansowany przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska przyczyni się do realnej poprawy jakości gleb, co będzie miało pozytywny wpływ na rolnictwo i ochronę środowiska. Zdzisław Kruk OSChR w Poznaniu