Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady Rzeczypospolitej Polskiej w Pradze Biuletyn Informacyjny grudzień 2015

Transkrypt

1 Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady Rzeczypospolitej Polskiej w Pradze Biuletyn Informacyjny grudzień 2015 SPIS TREŚCI: I. PRODUKCJA PRZEMYSŁOWA.. 2 II. BUDOWNICTWO.. 2 III. IV. BEZROBOCIE.. CENY TOWARÓW I USŁUG 3 4 V. HANDEL ZAGRANICZNY.. 5 VI. POLSKO-CZESKA WYMIANA HANDLOWA... 6 VII. CZESKI IMPORT ŻYWNOŚCI Z POLSKI. 8 VIII. PRZEMYSŁ MASZYNOWY REPUBLIKI CZESKIEJ... 9 IX. ZAROBKI W REPUBLICE CZESKIEJ. 14 X. PLANY PKN ORLEN W CZECHACH XI. SYTUACJA POLSKICH PRODUCENTÓW ŻYWNOŚCI W RCZ XII. CZESKI RYNEK SŁODYCZY.. 19 XIII. B2B - FIRMY MASZYNOWE CZECH I POLSKI (OSTRAWA; 10 XII BR.). 20 1

2 I. Produkcja przemysłowa Produkcja przemysłowa w Republice Czeskiej w październiku 2015 r. wzrosła w stosunku międzyrocznym o 3,8%, a w stosunku do miesiąca poprzedniego o 1,5%. Największy międzyroczny wzrost odnotowano w produkcji pojazdów silnikowych, przyczep i naczep (o 19,0%), wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych (o 10,7%) oraz urządzeń elektrycznych (o 7,7%). Największy międzyroczny spadek odnotowano w produkcji wyrobów chemicznych (o 21,0%), w produkcji i dystrybucji energii elektrycznej, gazu i ciepła (o 12,6%), a także w dziale druk i reprodukcja nośników informacji (o 7,4%). Przychody z działalności przemysłowej w październiku 2015 r. w cenach bieżących, w stosunku międzyrocznym, były wyższe o 2,0%, a przychody z eksportu bezpośredniego przedsiębiorstw przemysłowych o 5,5%. Wartość nowych zamówień w przemyśle międzyrocznie była wyższa o 6,5% (przy czym wartość zamówień zagranicznych wzrosła o 9,6%, a wartość zamówień krajowych o 1,0%). Średnia liczba zatrudnionych w przemyśle czeskim w przedsiębiorstwach zatrudniających co najmniej 50 pracowników (bez pracowników agencyjnych) była w październiku 2015 r. międzyrocznie wyższa o 3,6%. Średnie wynagrodzenie miesięczne brutto w przedsiębiorstwach przemysłowych wzrosło nominalnie o 2,5% i wyniosło CZK (tj. ok EUR). Wyszczególnienie Przemysł Republiki Czeskiej (B+C+D) Przemysł (wskaźniki międzyroczne dane wstępne) sierpień 2015 Dynamika w cenach stałych (analogiczny okres roku poprzedniego = 100) wrzesień 2015 październik 2015 styczeńpaździernik ,0 101,0 103,8 104,6 B) Wydobycie i eksploatacja 106,2 107,2 98,6 97,5 C) Przemysł przetwórczy 107,5 103,3 106,6 105,9 D) Produkcja i dystrybucja energii elektrycznej, gazu i ciepła 103,8 81,4 87,4 97,9 II. Budownictwo Produkcja budowlana na rynku czeskim w październiku 2015 roku, w stosunku międzyrocznym, spadła w cenach realnych o 1,3%, a w stosunku do miesiąca poprzedniego o 1,6%. Wartość produkcji w budownictwie ogólnym zmniejszyła się o 5,8%, zaś w budownictwie inżynieryjnym wzrosła o 7,6%. Wartość produkcji budowlanej w pierwszych dziesięciu miesiącach 2015 r., w porównaniu do analogicznego okresu roku 2008 (roku najlepszej koniunktury w budownictwie czeskim), była niższa o 16,2%. 2

3 Średnia liczba zatrudnionych w budownictwie czeskim w przedsiębiorstwach zatrudniających co najmniej 50 pracowników (bez pracowników agencyjnych), w październiku br., w stosunku międzyrocznym, była niższa o 3,2%. Średnie miesięczne wynagrodzenie brutto w tej branży wzrosło o 6,9% i wyniosło CZK (tj. ok EUR). Liczba wydanych zezwoleń budowlanych w październiku 2015 r., w stosunku międzyrocznym, wzrosła o 3,8%, a orientacyjna wartość robót objętych tymi zezwoleniami zwiększyła się o 29,2% (w znacznej części są to pozwolenia na prace w zakresie infrastruktury ochrony środowiska). Produkcja budowlana (wskaźniki międzyroczne - dane wstępne) Wyszczególnienie Produkcja budowlana ogółem w tym: w budownictwie ogólnym w budownictwie inżynieryjnym Rozpoczęte realizacje mieszkań w tym: w budownictwie jednorodzinnym w budownictwie wielorodzinnym Zakończone realizacje mieszkań w tym: w budownictwie jednorodzinnym w budownictwie wielorodzinnym Dynamika w cenach stałych (analogiczny okres roku poprzedniego = 100) sierpień ,2 98,0 116,9 131,9 104,0 196,2 87,7 99,4 45,7 wrzesień ,3 94,0 116,5 106,3 106,1 106,2 106,7 92,5 154,0 październik ,7 94,2 107,6 117,6 107,3 97,6 83,1 89,7 56,3 styczeńpaździernik ,3 101,1 118,3 107,2 106,7 102,7 103,0 96,7 113,5 III. Bezrobocie Na koniec listopada 2015 roku w Republice Czeskiej bez pracy było 431,4 tys. osób, tj. o 0,9 tys. więcej niż na koniec miesiąca poprzedniego oraz o 86,1 tys. mniej niż na koniec listopada 2014 r. Stopa bezrobocia na r. wyniosła 5,9%. Wśród mężczyzn stopa bezrobocia wzrosła do poziomu 5,6%, zaś wśród kobiet spadła do poziomu 6,2%. Największe bezrobocie odnotowano w powiatach: Most (11,2%), Karwina (10,9%), Bruntal (10,7%), Usti nad Łabą (10,4%), Ostrawa-miasto (9,9%) oraz Chomutov (9,3%). Najniższe było w powiatach Praga-wschód (2,5%), Rychnov nad Kneznou (2,8%), Mlada Boleslav (3,4%), Benesov (3,5%) oraz Prachatice, Jicin, Pelhrimov, Rokycany i Czeskie Budziejowice (po 3,6%). Spośród 77 powiatów Republiki Czeskiej, w 32 z nich stopa bezrobocia była wyższa lub taka sama jak średnia dla całego kraju. W ewidencji czeskich urzędów pracy, wg stanu na 30 listopada 2015 r., było wolnych miejsc pracy (o 2,3 tys. mniej niż w miesiącu poprzednim). Na jedno wolne miejsce przypadało średnio 4,1 bezrobotnych, z tego najwięcej w powiatach: Usti nad Łabą (18,1), Bruntal (15,9), Karwina (15,6), Chomutov (11,5), Hodonin (11,1) oraz Most i Jesenik (10,5). Zasiłek dla bezrobotnych w listopadzie 2015 r. wypłacono osobom ubiegającym się o zatrudnienie, tj. 21,3% ogółu bezrobotnych (w październiku 2015 r. 19,8%, w listopadzie 2014 r. 19,3%). 3

4 IV. Ceny towarów i usług Ceny konsumpcyjne na rynku czeskim w listopadzie 2015 roku wzrosły w stosunku do listopada roku ubiegłego o 0,1%, a w stosunku do miesiąca poprzedniego spadły o 0,4% (co oznacza największy spadek cen m/m od września 2013 r.). Największy wpływ na niewielki międzyroczny wzrost cen w listopadzie miały ceny w dziale napoje alkoholowe i tytoń, gdzie wzrost wyniósł 4,8% (przy czym w przypadku samych wyrobów tytoniowych 7,2%), a także w dziale odzież i obuwie, ze wzrostem 2,9% (głównie wskutek wzrostu cen obuwia o 6,3%). W dziale czynsze, woda, energia, paliwa (ogólny wzrost 1,0%) ceny wody były wyższe o 3,4%, opłaty za kanalizację o 2,8%, opłaty za ogrzewanie o 2,3%, natomiast ceny energii elektrycznej niższe o 0,6%. W dziale kultura i rekreacja (ogólny wzrost 1,7%) ceny zorganizowanego wypoczynku wzrosły o 7,3%. W dziale wyżywienie i zakwaterowanie ceny usług żywieniowych wzrosły o 1,4%, zaś usług kwaterunkowych o 0,8%. W obrębie pozostałych towarów i usług (ogólny wzrost o 0,1%) wzrosły głównie ceny ubezpieczeń (o 2,6%) i usług finansowych (o 2,0%). Spadek cen odnotowano w dziale służba zdrowia (o 7,6%) w związku ze zniesieniem części opłat za świadczenia medyczne, a także transport (o 5,0%), na co wpłynęły przede wszystkim niższe o 17,6% ceny paliw. Niższe były także ceny artykułów spożywczych i napojów bezalkoholowych (o 1,4%), usług pocztowych i telekomunikacyjnych (o 0,5%) oraz wyposażenia mieszkań, sprzętu AGD i napraw (o 0,2%). W przypadku żywności jest to rezultat spadku cen szeregu artykułów spożywczych, w szczególności cukru (o 20,9%), mleka (o 16,6%), mąki (o 15,1%), jajek (o 11,6%), olejów i tłuszczy (o 5,7%) oraz chleba (o 4,1%); na uwagę zasługuje także spowolnienie wzrostu cen ziemniaków (z 85,5% do 62,8%). Ogółem ceny towarów, w stosunku międzyrocznym, w listopadzie spadły o 0,3%, a ceny usług wzrosły o 0,8%. Stopa inflacji w listopadzie 2015 r. - mierzona wzrostem średnich cen konsumpcyjnych z ostatnich 12 miesięcy w stosunku do średnich cen z poprzednich 12 miesięcy - wyniosła 0,3%. Ceny towarów i usług (wskaźniki, stopa inflacji) Wyszczególnienie Analogiczny okres roku Zmiana od poprzedniego = 100 Stopa 2005 inflacji* 09/15 10/15 11/15 (2005=100) Ogółem w tym: 100,4 100,2 100,1 123,6 100,3 Artykuły spożywcze i napoje bezalkoholowe 99,5 99,1 98,6 129,8 99,1 Napoje alkoholowe i tytoń 105,3 104,9 104,8 160,5 104,4 Odzież i obuwie 102,8 103,0 102,9 90,8 103,5 Czynsze, woda, energia, paliwa 100,8 100,8 101,0 144,9 100,9 Wyposażenie mieszkań, sprzęt AGD, naprawy 100,3 100,1 99,8 93,2 100,1 Służba zdrowia 92,8 92,5 92,4 153,3 93,6 Transport 95,5 94,9 95,0 100,4 96,0 Poczta i telekomunikacja 99,3 99,3 99,5 79,6 98,5 Kultura i rekreacja 101,8 102,1 101,7 99,5 101,2 Edukacja 101,2 101,3 101,2 123,9 101,2 Wyżywienie i zakwaterowanie 101,4 101,4 101,3 131,7 101,5 Pozostałe towary i usługi 100,8 100,8 100,1 120,6 101,8 *relacja średnich wskaźników bazowych (rok 2005=100) za ostatnie 12 miesięcy oraz wcześniejsze 12 miesięcy 4

5 V. Handel zagraniczny W pierwszych dziesięciu miesiącach 2015 roku obroty handlu zagranicznego Republiki Czeskiej w stosunku międzyrocznym wzrosły o 7,7%. Eksport był wyższy o 7,5% i wyniósł 118,3 mld EUR, a import o 8,0% i wyniósł 104,1 mld EUR. Nadwyżka handlowa Republiki Czeskiej w stosunku międzyrocznym wzrosła o 3,8% i wyniosła 14,1 mld EUR. Wzrost nadwyżki handlowej odnotowano w grupach: różnych wyrobów przemysłowych (o 95,6 mln EUR), napojów i tytoniu (o 86,9 mln EUR), surowców z wyjątkiem paliw (o 63,6 mln EUR) oraz tłuszczów roślinnych i zwierzęcych (o 26,9 mln EUR); w pozostałych grupach towarowych, gdzie tradycyjnie Republika Czeska uzyskuje dodatni bilans handlowy, nadwyżka wykazywała tendencje spadkowe, tj. w grupie maszyn i środków transportu nadwyżka obniżyła się o 549,2 mln EUR, zaś w grupie wyrobów przemysłowych rynkowych o 292,3 mln EUR. Wzrost deficytu handlowego odnotowano w grupie chemikaliów i wyrobów pochodnych (o 516,3 mln EUR) oraz żywności i zwierząt żywych (o 24,3 mln EUR). Z kolei spadek deficytu nastąpił w grupach: paliw mineralnych i smarów (o 1 604,4 mln EUR) oraz wyrobów pozostałych (o 30,0 mln EUR). Obroty handlu zagranicznego Republiki Czeskiej w okresie styczeń-październik 2015 r. (w mln) Waluta STYCZEŃ-PAŹDZIERNIK 2014 STYCZEŃ-PAŹDZIERNIK 2015 DYNAMIKA (W %) Eksport Import Saldo Eksport Import Saldo eksportu importu CZK ,8 107,3 EUR ,5 108,0 USD ,1 89,5 W okresie pierwszych dziesięciu miesięcy 2015 r. największy wzrost wartości czeskiego eksportu miał miejsce w grupie maszyn i środków transportu (o 4 910,9 mln EUR, tj. o 8,2%), w grupie różnych wyrobów przemysłowych (o 1 331,3 mln EUR, tj. o 10,3%), w grupie paliw mineralnych i smarów (o 648,1 mln EUR, tj. o 22,0%), w grupie wyrobów przemysłowych rynkowych (o 640,2 mln EUR, tj. o 3,5%) oraz w grupie żywności i zwierząt żywych (o 373,2 mln EUR, tj. o 9,5%). Spadek wartości eksportu odnotowano jedynie w grupie surowców z wyjątkiem paliw (o 64,8 mln EUR, tj. o 2,3%). Największy wzrost wartości importu odnotowano w grupach: maszyn i środków transportu (o 5 460,1 mln EUR, tj. o 13,3%), różnych wyrobów przemysłowych (o 1 235,7 mln EUR, tj. o 12,1%), wyrobów przemysłowych rynkowych (o 932,4 mln EUR, tj. o 5,4%), chemikaliów i wyrobów pochodnych (o 630,9 mln EUR, tj. o 5,5%) oraz żywności i zwierząt żywych (o 397,5 mln EUR, tj. o 8,4%); międzyroczne spadki wystąpiły w grupach paliw mineralnych i smarów (o 856,3 mln EUR, tj. o 11,6%) oraz surowców z wyjątkiem paliw (o 128,3 mln EUR, tj. o 5,1%). 1 Głównymi pozycjami czeskiego eksportu w pierwszych dziesięciu miesiącach 2015 r. były samochody osobowe (10,8% eksportu ogółem), części i akcesoria samochodowe (8,0%) oraz 1 Strukturę towarową czeskiego handlu zagranicznego przedstawia załącznik nr 1. 5

6 urządzenia do automatycznego przetwarzania danych (4,6%); następnie aparaty i urządzenia telefoniczne (3,0%), druty i kable izolowane (1,7%), meble do siedzenia (1,6%), elektryczny sprzęt oświetleniowy i sygnalizacyjny oraz rowery trzykołowe, skutery, samochodziki i podobne zabawki na kołach (po 1,5%), urządzenia elektryczne do przełączania lub zabezpieczania obwodów elektrycznych (1,4 %) oraz nowe opony z gumy (1,3%). Na 10 ww. grup towarowych przypadało 35,2% czeskiego eksportu ogółem, a ich łączna wartość w stosunku międzyrocznym wzrosła o 9,0%. Do największych grup towarowych w czeskim imporcie w omawianym okresie należały: części i akcesoria samochodowe (5,8%), urządzenia do automatycznego przetwarzania danych (4,1%) oraz aparaty i urządzenia telefoniczne (3,5%); następnie ropa naftowa (2,4%), samochody osobowe (2,3%), leki (2,2%), gaz ziemny (2,0%), części i akcesoria do maszyn i urządzeń biurowych (1,6%), druty i kable izolowane (1,5%) oraz przetworzone oleje mineralne (1,4%). Na 10 ww. grup towarowych przypadało 26,7% czeskiego importu ogółem, a ich łączna wartość była międzyrocznie wyższa o 6,7%. Największą nadwyżkę handlową w okresie pierwszych dziesięciu miesięcy 2015 r. Republika Czeska uzyskiwała w handlu z Niemcami ( mln EUR), Słowacją (5 050 mln EUR), Wielką Brytanią (4 016 mln EUR), Francją (2 778 mln EUR) oraz Austrią (1 692 mln EUR), a największy deficyt w handlu z Chinami ( mln EUR), Koreą Południową ( mln EUR), Polską ( mln EUR), Japonią ( mln) oraz Rosją (- 864 mln EUR). VI. Polsko-czeska wymiana handlowa Według danych Czeskiego Urzędu Statystycznego, czesko-polskie obroty handlowe w okresie pierwszych dziesięciu miesięcy 2015 r., w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego, były o 8,7% wyższe i wyniosły ,7 mln EUR. Wartość czeskiego eksportu do Polski wzrosła o 6,9% i wyniosła 6 993,8 mln EUR, a wartość importu z Polski o 10,3% i wyniosła 8 195,9 mln EUR. Czeski deficyt w handlu z Polską wzrósł o 35,6% i wyniósł 1 202,0 mln EUR. 2 W czeskim eksporcie do Polski największe wzrosty wartościowe odnotowano w gru pipach: maszyn i środków transportu (o 269,3 mln EUR, tj. o 11,6%), różnych wyrobów przemysłowych (o 151,4 mln EUR, tj. o 25,8%), wyrobów przemysłowych rynkowych (o 100,2 mln EUR, tj. o 5,9%) oraz żywności i zwierząt żywych (o 70,1 mln EUR, tj o 17,8%). Największe spadki eksportu odnotowano w gruppach: paliw mineralnych i smarów (o 117,0 mln EUR, tj. o 45,5%), chemikaliów i wyrobów pochodnych (o 16,8 mln EUR, tj. o 2,1%) oraz tłuszczów roślinnych i zwierzęcych (o 12,7 mln EUR, tj. o 8,4%). 3 2 Wg danych Ministerstwa Gospodarki RP (system informacji Insigos), polsko-czeskie obroty handlowe w okresie od stycznia do października 2015 r. w stosunku międzyrocznym wzrosły o 7,5% i wyniosły ,6 mln EUR. Polski eksport do Czech wzrósł (w stosunku do analogicznego okresu ub.r.) o 11,2% i wyniósł 9 803,0 mln EUR, a import o 1,0% i wyniósł 5 052,6 mln EUR. Wg tych danych Polska w omawianym okresie uzyskała nadwyżkę handlową z Czechami w wysokości 4 750,5 mln EUR. W porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego nadwyżka wzrosła o 937,3 mln EUR, tj. o 24,6%. Dane te wskazują, że w br. Republika Czeska jest 3. największym odbiorcą polskiego eksportu (po Niemczech i Wielkiej Brytanii) oraz 7. dostawcą dóbr do Polski (za Niemcami, Chinami, Rosją, Włochami, Francją i Holandią). 3 Strukturę towarową czesko-polskiej wymiany handlowej, wg danych Czeskiego Urzędu Statystycznego przedstawia załącznik nr 2. 6

7 W czeskim imporcie z Polski największy wzrost wartościowy odnotowano w grupie maszyn i środków transportu (o 183,2 mln EUR, tj. o 8,3%), następnie w grupie wyrobów przemysłowych rynkowych (o 183,1 mln EUR, tj. o 9,0%), w grupie różnych wyrobów przemysłowych (o 169,9 mln EUR, tj. o 24,2%), w grupie żywności i zwierząt żywych (o 158,0 mln EUR, tj. o 19,9%) oraz w grupie napojów i tytoniu (o 46,2 mln EUR, tj. o 53,9%). Spadek importu odnotowano w grupie wyrobów pozostałych (o 35,9 mln EUR, tj. o 62,8%) oraz w grupie surowców z wyjątkiem paliw (o 25,9 mln EUR, tj. o 10,6%). Największy deficyt w handlu z Polską w okresie pierwszych dziesięciu miesięcy 2015 roku Republika Czeska odnotowała w grupie żywności i zwierząt żywych (-486,0 mln EUR), następnie w grupie wyrobów przemysłowych rynkowych (-429,5 mln EUR), w grupie paliw mineralnych i smarów (-382,0 mln EUR), w grupie różnych wyrobów przemysłowych (-132,3 mln EUR) oraz w grupie napojów i tytoniu (-74,4 mln EUR). Największą nadwyżkę uzyskano w grupie maszyn i środków transportu (+213,8 mln EUR), surowców z wyjątkiem paliw (+53,8 mln EUR) oraz chemikaliów i wyrobów pochodnych (+25,4 mln EUR). Czesko - polska wymiana handlowa w okresie styczeń październik 2014/2015 (w mln EUR) , , , ,7-886, ,1 I - X 2014 I - X 2015 Czeski eksport do Polski Czeski import z Polski Saldo wymiany Źródło: Czeski Urząd Statystyczny W czeskim eksporcie do Polski największy udział w omawianym okresie miały samochody osobowe (7,8%) oraz części i akcesoria samochodowe (5,1%); następnie urządzenia do automatycznego przetwarzania danych (2,6%), aparaty i urządzenia telefoniczne (2,2%), podpaski higieniczne, tampony, pieluszki i podobne artykuły sanitarne oraz olej rzepakowy (po 1,7%), druty i kable izolowane (1,6%), rowery trzykołowe, skutery, samochodziki i 7

8 podobne zabawki na kołach (1,5%), meble do siedzenia (1,4%) oraz kawa i jej substytuty (1,2%). Na 10 grup ww. towarowych przypadało 26,6% czeskiego eksportu do Polski ogółem, a ich łączna wartość w stosunku międzyrocznym wzrosła o 16,4%. W imporcie z Polski dominowały części i akcesoria samochodowe (8,0%), silniki spalinowe tłokowe z zapłonem iskrowym (3,7%), meble do siedzenia (3,2%) oraz drut miedziany (3,1%); następnie, przetworzone oleje mineralne (2,3%), węgiel kamienny (1,9%), kawa i jej substytuty oraz druty i kable izolowane (po 1,8%), a także silniki spalinowe tłokowe z zapłonem samoczynnym oraz olej rzepakowy (po 1,3%). Na ww. 10 grup towarowych przypadało 28,6% czeskiego importu z Polski ogółem, a ich łączna wartość w stosunku międzyrocznym wzrosła o 37,1%. W okresie pierwszych dziesięciu miesięcy 2015 r., Polska była trzecim największym partnerem handlowym Republiki Czeskiej pod względem importu (udział 7,9%), po Niemczech (26,3%) i Chinach (12,9%), a przed Słowacją (5,2%), Włochami (4,0%), Federacją Rosyjską (3,1%), Francją (3,1%) oraz Austrią (3,0%). Polska była też trzecim partnerem RCz pod względem eksportu (5,9%), po Niemczech (32,5%) i Słowacji (8,9%), a przed Wielką Brytanią (5,2%), Francją (5,1%), Austrią (4,1%) oraz Włochami (3,8%). Jak wynika z danych Czeskiego Urzędu Statystycznego, dynamiczny wzrost dodatniego dla Polski salda wymiany handlowej w pierwszych dziesięciu miesiącach 2015 r. spowodowany był głównie wzrostem czeskiego deficytu w grupie paliw mineralnych i smarów (o 154,7 mln EUR, do poziomu -382,0 mln EUR), w grupie żywności i zwierząt żywych (o 87,9 mln EUR, do poziomu -486,0 mln EUR) oraz w grupie wyrobów przemysłowych rynkowych (o 82,9 mln EUR, do poziomu -429,5 mln EUR), a także spadkiem czeskiej nadwyżki w grupie chemikaliów i wyrobów pochodnych (o 44,6 mln EUR, do poziomu 25,4 mld EUR) i w grupie tłuszczów roślinnych i zwierzęcych (o 33,0 mln EUR, do poziomu 22,4 mln EUR). Ponadto pogłębił się czeski deficyt w grupie napojów i tytoniu (o 32,5 mln EUR) oraz w grupie różnych wyrobów przemysłowych (o 18,5 mln EUR). Z ważniejszych dla polskiego eksportu do Czech pozycji towarowych ponadprzeciętną dynamikę w omawianym okresie wykazywały kawa i jej substytuty (337%), wyroby tytoniowe (210%) oraz ołów nieobrobiony (165%). Relatywnie wysoką dynamiką cechował się polski eksport przetworzonych olejów mineralnych (149%), mebli do siedzenia (148%), części do silników spalinowych tłokowych z zapłonem samoczynnym (146%) oraz specjalistycznych urządzeń mechanicznych (137%). Międzyroczny spadek dynamiki w czeskim imporcie z Polski odnotowano natomiast w przypadku wyrobów ze stali (72%), konstrukcji płyt i prętów stalowych oraz złomu żelaznego (po 78%), drutów i kabli izolowanych (82%) oraz silników spalinowych tłokowych z zapłonem samoczynnym (85%). Ponadprzeciętną dynamikę w czeskim eksporcie do Polski, z ważniejszych pozycji towarowych, wykazywało aluminium nieobrobione (325%), nośniki dźwięku i obrazu (185%), kawa i jej substytuty (163%) oraz wyroby walcowane płaskie ze stali niestopowej (157%); stosunkowo wysoka była dynamika w przypadku pozostałych wyrobów ze stali (140%), mebli do siedzenia (126%), drutów i kabli izolowanych oraz urządzeń do automatycznego przetwarzania danych (2,6%). Spadek dynamiki eksportu odnotowano natomiast w przypadku brykietów z węgla (60%), węglowodorów cyklicznych (62%), polistyrenu (67%), aparatów i urządzeń telefonicznych (83%), a także oleju rzepakowego (85%). 8

9 VII. Czeski import żywności z Polski Według wstępnych danych Czeskiego Urzędu Statystycznego, wartość czeskiego importu żywności z Polski w okresie pierwszych dziesięciu miesięcy 2015 r., w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego, wzrosła o 19,9% i wyniosła 951,0 mln EUR. Największy udział w czeskim imporcie z naszego kraju miało w tym okresie kawa, herbata, kakao, przyprawy korzenne i wyroby z nich (24,8%), mięso i wyroby mięsne (20,1%), wyroby mleczne i jaja (14,6%), zboża i wyroby ze zbóż (11,2%), warzywa i owoce (10,6%) oraz pozostałe wyroby jadalne i przyprawy (8,4%). Najniższy udział miały zwierzęta żywe (0,5%), cukier, wyroby z cukru i miodu (1,9%) oraz ryby (2,8%). Jak wynika z tabeli poniżej największy wzrost wartości importu z Polski - w porównaniu do pierwszych dziesięciu miesięcy roku poprzedniego - odnotowano w przypadku kawy, herbaty, kakao i wyrobów z nich (o 129,4%) oraz mięsa i wyrobów mięsnych (o 29,4%). Największe spadki wartości importu odnotowano w przypadku cukru i wyrobów z cukru i miodu (o 18,5%), ryb, skorupiaków i mięczaków (o 2,3%), oraz wyrobów mlecznych i jaj (o 2,0%). W czeskim imporcie w kategorii Kawa, herbata, kakao i wyroby z nich imponujący wzrost został osiągnięty dzięki większemu czeskiemu importowi kawy (o 186,3%) i czekolady (o 65,3%) z Polski (produkty te generują, odpowiednio, ponad 70% i 23% wartości całej kategorii). W imporcie mięsa i wyrobów mięsnych z Polski odnotowano wzrost w imporcie mięsa drobiowego (o 20,8%) i wieprzowego (o 17,9%), a spadek w imporcie mięsa wołowego (o 3,5%). W grupie wyrobów mlecznych i jaj wzrost odnotowano w imporcie jaj (o 31,5%), oraz mleka i śmietany (o 9,0%), zaś spadek w imporcie serów i twarogów (o 13,6%) oraz masła i pozostałych tłuszczów mlecznych (o 3,3%). Kod SITC Czeski import żywności z Polski w okresie styczeń-październik 2015 roku Nazwa grupy towarowej Wartość (w tys. EUR) Dynamika () Udział () 0 Żywność i zwierzęta żywe ogółem - w tym: ,9 100,0 07 Kawa, herbata, kakao i wyroby z nich ,4 24,8 01 Mięso i wyroby mięsne ,1 20,1 02 Wyroby mleczne i jaja ,0 14,6 04 Zboża i wyroby ze zbóż ,4 11,2 05 Warzywa i owoce ,9 10,6 09 Pozostałe wyroby jadalne i przyprawy ,0 8,4 08 Pasze dla zwierząt ,7 5,0 03 Ryby, skorupiaki i mięczaki ,7 2,8 06 Cukier, wyroby z cukru i miodu ,5 1,9 00 Zwierzęta żywe ,3 0,5 VIII. Przemysł maszynowy Republiki Czeskiej Po dynamicznym wzroście produkcji przemysłowej w Republice Czeskiej w okresie , w następnych latach następuje załamanie gospodarcze i produkcja przemysłowa 9

10 zaczyna gwałtownie spadać. W 2008 roku jej spadek był jeszcze niewielki i wyniósł 1,9% lecz w 2009 roku spadek produkcji przemysłowej sięgnął 13,6%. W niektórych ważnych dla gospodarki czeskiej działach produkcji przetwórczej, spadek ten był jeszcze wyższy; np. produkcja maszyn i urządzeń w 2009 r. obniżyła się w stosunku do roku poprzedniego aż o 28,3%, produkcja podstawowych wyrobów hutniczych o 27,5%, wyrobów i konstrukcji metalowych o 24,6%, a produkcja pojazdów samochodowych, przyczep i naczep o 10,9%. W 2010 oraz 2011 roku produkcja przemysłowa zaczęła ponownie rosnąć (odpowiednio o 8,6% i 5,9%). Dwa następne lata to okres stagnacji w przemyśle przetwórczym. Równocześnie odnotowuje się spadek produkcji w rolnictwie, w przemyśle lekkimi i wydobywczym oraz niewielki wzrost (zwłaszcza w 2013 r.) w produkcji konstrukcji metalowych i wyrobów hutniczych, pojazdów motorowych oraz w produkcji maszyn i urządzeń. W 2014 r. produkcja przemysłowa w Czechach wzrasta o 4,9%. Największy międzyroczny wzrost odnotowuje się w produkcji pojazdów motorowych (o 13,0%), konstrukcji i wyrobów metalowych (o 6,0%) oraz urządzeń elektrycznych (o 7,2%). Natomiast największy międzyroczny spadek w produkcji i dystrybucji energii elektrycznej, gazu i ciepła (o 2,4%), w wydobyciu i eksploatacji (o 2,8%) oraz w produkcji i powielaniu nośników medialnych (o 4,0%). Dane za pierwsze 3 kwartały 2015 r. wskazują, że produkcja przemysłowa w tym roku rozwija się podobnym tempem jak w roku poprzednim. Największy wzrost (wg danych za 3 kwartały) odnotowuje się w produkcji pojazdów silnikowych, przyczep i naczep (o 9,8%), wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych (o 8,2%) oraz wyrobów z żelaza (o 5,8%), a największy spadek w produkcji i dystrybucji energii elektrycznej, gazu i ciepła oraz w produkcji wyrobów chemicznych (w obydwu przypadkach o 18,7). Produkcja przemysłowa Republiki Czeskiej Rok Dynamika 110,6 98,2 86,4 108,6 105,9 99,2 99,9 104,9 104,6* (ceny stałe) * dane za 3 kwartały 2015 r. Pod względem wartości produkcji maszyn, RCz zajmuje obecnie 15. miejsce na świecie. Natomiast w przeliczeniu tej wartości na obywatela, Czechy plasują się już na 8. pozycji na świecie i 5. w UE. W 2014 r. produkcja maszyn w RCz wzrosła o 11% r/r i sięgnęła 15,46 mld CZK (tj. ok. 572 mln EUR). Również wymiana handlowa w sektorze maszyn wskazuje na silną pozycję tego kraju w ich produkcji, z eksportem od kilku lat przekraczającym 0,5 mld EUR rocznie. Również wyniki z br. zapowiadają podtrzymanie tego trendu: tylko w okresie I-IX 2015 r. eksport przekroczył 443 mln EUR. Jednocześnie systematycznie rośnie wartość importu, tak że znacząca utrzymująca się od 2007 r. nadwyżka handlowa w sektorze maszyn w br. gwałtownie spadła: do niespełna 1 mln EUR w I połowie br. i ok. 37 mln EUR za okres I-IX 2015 r. Czeską specjalnością są maszyny zwykle niewielkie partie (nawet pojedyncze sztuki) - wykorzystywane np. w produkcji narzędzi i komponentów w większych zakładach produkcyjnych. Ciekawy jest fakt, że mimo znacznych rozmiarów przemysłu samochodowego, czeskie maszyny są używane w niewielkim stopniu w krajowych zakładach produkcji finalnej (wyjątkiem są maszyny Smeral z Brna wykorzystywane w zakładach 10

11 Skody). Są jednak w znaczącym stopniu wykorzystywane w zakładach czeskich czy zagranicznych poddostawców producentów samochodowych. Czeski import i eksport maszyn w latach (w mln EUR) ,2 566,5 595, , ,6 365, ,6 200,7 284,1 283, , I poł ,8 Eksport Import Saldo Spadająca nadwyżka handlowa może być oznaką rozpoczynającego się procesu modernizacji czeskiego przemysłu maszynowego oraz z tym związanej, szeroko zakrojonej wymiany kadr dla potrzeb dostosowania do obsługi maszyn i urządzeń nowej generacji. Również obecny poziom bezrobocia utrzymujący się poniżej 6% wskazuje, że w przypadku np. nagłego wzrostu zamówień, rezerwy siły roboczej na rynku czeskim mogą okazać się niewystarczające. Problemem są również kwalifikacje potencjalnych pracowników; produkcja znacząco rozwinęła się w ostatnich latach pod względem technologicznym, a szkoły nie nadążają z zakupem środków, które pozwoliłyby kształcić przyszłych pracowników wg wymagań współczesnych przedsiębiorstw produkcyjnych. Problem pogłębia trudna sytuacja demograficzna i stosunkowo niewielkie zainteresowanie kierunkami technicznymi. Jak ocenia czeskie Zrzeszenie Technologii Maszynowej, problem niedoboru kadr będzie się nasilał, tak że w 2030 r. może zabraknąć ponad 400 tys. wykwalifikowanych fachowców. Produkcja staje się w coraz większym stopniu zautomatyzowana, a różne systemy elektroniczne w kompleksowy sposób pomagają nadzorować jej przebieg. Kluczem do sukcesu jest wg analityków umiejętność systematycznej pracy w zakresie B+R celem zwiększenia efektywności procesu produkcyjnego, a także otwarcie tegoż procesu na elastyczne wprowadzanie innowacyjnych udoskonaleń. W czeskich realiach, automatyzacja procesów produkcyjnych poprzez robotyzację ma tym większe znaczenie, że może być częścią odpowiedzi na wyzwania związane z niedostatkiem siły roboczej. Wszystkie te czynniki składają się na koncepcję lansowanej przez Ministerstwo Przemysłu i Handlu RCz, IV rewolucji przemysłowej (Przemysł 4.0). 11

12 Czeski eksport maszyn w 2014 i w I połowie 2015 r. (w mln EUR) (wg kraju przeznaczenia) ,65 25,7 17,91 13,47 9,13 12,17 5,81 5,74 4,08 3,68 34,42 Niemcy Rosja Chiny Słowacja Polska Pozostałe paostwa 39, I poł Głównym kierunkiem czeskiego eksportu maszyn są niezmiennie Niemcy wynika to również z faktu, czeskie firmy są często poddostawcami niemieckich producentów finalnych. Niezwykle istotny jest także rynek rosyjski. Gdy w 2009 r. kryzys dotknął gospodarki zachodnie, co skutkowało spadkiem zamówień, czescy eksporterzy ratowali się zwiększoną sprzedażą maszyn do Rosji. W bieżącym roku jednak kierunek ten wciąż drugi najważniejszy traci na znaczeniu, co jest spowodowane kombinacją takich czynników jak spadek cen ropy naftowej, deprecjacja rubla i sankcje. Czescy eksporterzy tracą także pośrednio, gdyż mają udział (jako poddostawcy) w niemieckim eksporcie do Rosji, który również spada. Wielu eksporterów stawia również na Chiny - analitycy jednak ostrzegają przed zbyt wielkim optymizmem, zwracając uwagę na problemy na chińskich giełdach, jak i tendencje do coraz większej samowystarczalności azjatyckiego giganta. Obserwowanym od kilku lat trendem jest również chęć dywersyfikacji docelowych krajów eksportu, przez co rośnie udział państw spoza pierwszej piątki. Wśród nich warto odnotowania jest wzrost zainteresowania rynkami państw Ameryki Łacińskiej. 12

13 Czeski import maszyn w 2014 i I połowie 2015 r. (w mln EUR) (wg kraju pochodzenia) ,79 35,57 29,2 34, ,32 7,2 7,39 7,95 8,51 7,78 6,91 6,34 0 Niemcy Tajwan Japonia Włochy Szwajcaria Pozostałe 2014 I poł Choć dominacja Niemiec w przypadku importu jest jeszcze wyraźniejsza niż w przypadku eksportu, warta zauważenia jest silna pozycja państw azjatyckich, które w wielu przypadkach produkują towary konkurencyjne wobec wyrobów czeskich (podczas gdy np. w przypadku Niemiec częsta jest współpraca na zasadzie podwykonawstwa). Trzech największych dostawców maszyn do Czech z Dalekiego Wschodu (Tajwan, Japonia i Korea Płd.) łącznie dostarczyło 21,57% wszystkich maszyn zakupionych w I połowie 2015 r. Wykres poniżej przedstawia polską czeską-wymianę handlową w ostatnich latach (grupy CN od 8456 do 8463). Choć saldo jest dla RCz zdecydowanie korzystne, można zauważyć powolny spadek wartości czeskiego eksportu maszyn do Polski, przy jednoczesnym (choć niestałym) ożywieniu przepływów w przeciwnym kierunku. Jeśli trendy z I połowy br. utrzymają się, oznaczać to będzie najmniejszy deficyt Polski w sektorze maszyn od co najmniej kilku lat. Warto przy tym odnotować pewne specjalizacje obu stron w wymianie handlowej: w przypadku strony czeskiej w poszczególnych latach z reguły ok. 2/3 eksportu maszyn stanowią dwie kategorie: centra obróbkowe, obrabiarki zespołowe (jednostanowiskowe) i wielostanowiskowe obrabiarki przestawialne, do metalu (HS 8457); obrabiarki (włączając obrabiarki z jednostkami obróbkowymi prowadnicowymi) do wiercenia, wytaczania, frezowania lub gwintowania wałków lub otworów, do obróbki metalu przez jego skrawanie, inne niż tokarki (włączając centra tokarskie) objęte pozycją 8458 (HS 8459). Z kolei wśród polskich pozycji eksportowych corocznie silną pozycję mają tokarki (włączając centra tokarskie) do metalu (HS 8458), a niekiedy także obrabiarki (włączając prasy) do 13

14 obróbki metalu metodą kucia, młotkowania lub kucia matrycowego (HS 8462) i obrabiarki oznaczone symbolem HS ,2 Polsko-czeska wymiana handlowa w zakresie maszyn (w mln EUR) w latach ,8 24, ,4 19, ,2 7,4 4,9 10,3 3,5 6, I poł Czeski eksport do Polski Czeki import z Polski Saldo CZ IX. Zarobki w Republice Czeskiej Czeski tygodnik Ekonom porównał płace w 200 największych czeskich przedsiębiorstwach, określając sektory, regiony oraz firmy z najwyższym i najniższym przeciętnym wynagrodzeniem. Dokonano także analizy możliwości rozwoju sytuacji w zakresie zarobków. Sektorowym liderem wynagrodzeń jest branża IT i telekomunikacyjna (tu porównań dokonano na podstawie danych serwisu Platy.cz), a w kategorii firm jej przedstawiciele: Microsoft, Cisco Systems i IBM RCz. Przeciętne zarobki pracownika (nie licząc ścisłego kierownictwa) w tej branży, to 38,5 tys. CZK (1,4 tys. EUR) brutto miesięcznie, zaś w wymienionych firmach odpowiednio 185,4 tys. CZK (6,9 tys. EUR), 164,1 tys. CZK (6,1 tys. EUR) oraz 149,2 tys. CZK (5,5 tys. EUR). Kolejne miejsca pod względem branż zajmują: bankowość ze średnią miesięczną płacą 36,7 tys. CZK (1,35 tys. EUR), farmacja - 35,9 tys. CZK (1,3 tys. EUR), działalność doradcza 33,5 tys. CZK (1,2 tys. EUR) oraz ubezpieczeniowa (33,2 tys. CZK 1,2 tys. EUR). Granicę 100 tys. CZK (ok. 3,7 tys. EUR) przekraczają jednak tylko 4 kolejne firmy, w tym 3 zajmujące się doradztwem (McKinsey, EY oraz KPMG) i jedna transportem (Řízení letového provozu - przedsiębiorstwo kontroli ruchu lotniczego); w ich przypadku przyczynił się do tego z pewnością brak rozróżnienia wynagrodzeń szeregowych pracowników i kadry kierowniczej. Granicę 80 tys. CZK (3,0 tys. EUR) przekroczyła również jedna firma z sektora 14

15 bankowego (J&T Banka), kolejne 2 firmy IT/telekomunikacyjne (O2 RCz oraz AVG Technologies CZ) i 2 doradcze (EY Audit i PWC RCz). Z drugiej strony, najmniej zarabiają osoby zatrudnione w sektorze opieki społecznej (17,5 tys. CZK tj. ok. 647 EUR), w branży restauracyjno-kwaterunkowej (19,3 tys. CZK 714 EUR), sektorze tekstylnym i odzieżowym (20,7 tys. CZK 767 EUR), w lecznictwie weterynaryjnym (21,6 tys. CZK 799 EUR) oraz pracujące w rolnictwie (22,3 tys. CZK 825 EUR). Po kilku latach spowolnienia, wraz ze wzrostem gospodarczym zaczęły Czechom rosnąć również płace: spośród 200 zbadanych firm w 112 pracownicy mogli cieszyć się podwyżkami swoich zarobków w porównaniu do roku poprzedniego. Do dużych przedsiębiorstw, które dały pracownikom największe podwyżki należą Microsoft, O2, Danone i Siemens. Z kolei badanie ankietowe banku CSOB przeprowadzone wśród 500 MŚP pokazuje, że w tej grupie przeciętny poziom płac w br. podniesiono w 48% firm (1/5 MŚP zwiększyła wynagrodzenia o ponad 3%), a obniżono - jedynie w 3% firm. Badanie firmy EY dotyczące planów firm w zakresie zarządzania kadrami pokazuje, że aż 51% czeskich firm zamierza w najbliższych 12 miesiącach zwiększyć zatrudnienie należą do nich m.in. wspomniany Microsoft, firmy logistyczne AWT i SB Schenker, grupa petrochemiczna Unipetrol czy sieć sklepów Lidl. Na drugim biegunie jest ok. 9% ankietowanych firm, w tym firma wydobywcza OKD zamierzająca - z powodu niskich cen węgla - zwolnić do końca br. 150 górników i 50 pracowników administracyjnych. Analizując różnice regionalne, nie dziwi czołowa pozycja Pragi, gdzie przeciętne miesięczne zarobki brutto wynoszą 34,8 tys. CZK (1,3 tys. EUR), znacznie więcej niż w kolejnych regionach: południowomorawskim z Brnem (26,5 tys. CZK 980 EUR) oraz środkowoczeskim (26,4 tys. CZK 977 EUR). Na najniższe wynagrodzenie mogą liczyć osoby pracujące w regionach karlowarskim (22,7 tys. CZK 840 EUR) i graniczącym z Polską ołomunieckim (23,1 tys. CZK 855 EUR). Patrząc z perspektywy całej gospodarki, średnie tempo wzrostu (r/r, realnie) poziomu płac w poszczególnych kwartałach było coraz szybsze: 2,2% w I kwartale, 2,8% w drugim i 3,4% w trzecim (nominalnie, odpowiednio, o 2,3%, 3,5% oraz 3,8%). Ostatnio tak wysokie tempo kwartalnego wzrostu płac miało w czeskiej gospodarce miejsce w II połowie 2009 r. Sygnały do podwyżek w przedsiębiorstwach prywatnych daje także czeski rząd, który w ciągu roku dwukrotnie podniósł płace w sektorze publicznym. Powoli aktywizują się czeskie związki zawodowe, dotąd raczej skupione na obronie miejsc pracy. Ogólnie obserwowanym zjawiskiem jest nieco powolniejszy wzrost poziomu płac w stosunku do tempa wzrostu PKB. To opóźnienie wynika, jak tłumaczą ekonomiści, m.in. z faktu konieczności skompensowania przez firmy trudności z okresu recesji, w trakcie której utrzymywano liczbę pracowników powyżej potrzeb produkcyjnych (co stanowiło z kolei bufor w przypadku poprawy koniunktury). Również rosnący poziom zatrudnienia (w październiku br. 70,7%) i towarzyszący mu spadek bezrobocia (do 5,9% w październiku br.) nie sprzyjały początkowo wzrostowi średniej płacy, gdyż z reguły zatrudniane osoby zaczynają pracę od stosunkowo niskich wynagrodzeń. Tym niemniej, coraz bardziej doskwierający niedostatek siły roboczej powinien przyczynić się do bardziej wyraźnego wzrostu płac w przyszłym roku: Ministerstwo Finansów RCz szacuje ich nominalny wzrost na poziomie 4,3%, zaś Narodowy Bank Czeski 4,4% (dla 15

16 porównania, prognoza na cały br. to 3,3%); tempo wzrost płac realnych powinno z kolei wynieść ok. 3% zarówno w 2015, jak i 2016 r., a w 2017 r. nawet zwolnić do 2,5%. Przedsiębiorstwa z najwyższym średnim wynagrodzeniem pracowników w RCz w poszczególnych typach działalności (za 2014 r.) Nazwa firmy Liczba pracownikó w Średnia płaca w CZK Średnia płaca w EUR Zmiana względem 2013 r. Usługi finansowe J&T Banka wzrost UniCredit Bank wzrost IT i telekomunikacja Microsoft wzrost Cisco Systems brak danych Energetyka CEZ Prodej wzrost CEZ a.s wzrost Przemysł elektryczny FEI Republika Czeska wzrost Siemens wzrost Przemysł wydobywczy MND wzrost OKD spadek Przemysł hutniczy Sandvik Chomutov wzrost Precision Tubes* ArcelorMittal Ostrava wzrost Przemysł chemiczny i gumowy Ceska rafinerska spadek Linde Gas wzrost Produkcja ciężkich maszyn Skoda JS*/** wzrost TOS Varnsdorf wzrost Przemysł samochodowy Skoda Auto* wzrost Valeo Autoklimatizace wzrost Przemysł spożywczy Danone wzrost Tereos TTD wzrost Budownictwo Metrostav wzrost Eurovia CS wzrost Handel detaliczny Ceska lekarna Holding spadek Ikea Republika Czeska wzrost Transport 16

17 Rizeni letoveho wzrost provozu* Schenker wzrost Firmy doradcze i audytorskie McKinsey Company* spadek EY* spadek * dane obejmują również kadrę kierowniczą ** dane za 2013 r. Dane nt. wynagrodzeń obejmują także premie i innego rodzaju nagrody finansowe. Wynagrodzenia przeliczono na EUR wg kursu wymiany z dn. 11/12/2015. X. Plany PKN Orlen w Czechach Polski Koncern Naftowy Orlen, właściciel m.in. największej czeskiej sieci stacji benzynowych Benzina, planuje dalsze inwestycje w tym obszarze, a jednocześnie zamierza sprzedać zależne spółki transportowe. Sieć Benzina liczy obecnie 338 stacji benzynowych. Jest spółką-córką grupy Unipetrol (100% udział), w której 63% akcji znajduje się w posiadaniu PKN Orlen. Koncern rozpoczął już proces połączenia firmy Benzina z inną swoją spółką-córką: Unipetrol RPA, który ma zostać zakończony w I połowie 2016 r. Jednocześnie planowane jest przejęcie 70 czeskich stacji austriackiego koncernu OMV, obecnie trzeciego gracza na tutejszym rynku, co pozwoliłoby zwiększyć udział w rynku z obecnych 15% do 17%. Kierownictwo PKN Orlen zwraca jednak uwagę, że przy tak dużej sieci jaką jest Benzina trzeba dużej ostrożności w zakupach, aby nowe stacje nie kolidowały pod względem położenia z obecnymi. W trakcie br. swoją pozycję znacznie wzmocnił węgierski MOL, drugi największy właściciel stacji benzynowych na rynku czeskim, który po nabyciu stacji należących do Lukoil i Agip ma ich już 316. Ocenia się jednak, że zajęty procesem wchłaniania nowych placówek nie będzie zainteresowany dalszymi zakupami. PKN Orlen podejmuje jednocześnie działania na rzecz zebrania funduszy na ekspansję w sektorze sprzedaży paliw poprzez sprzedaż zależnych spółek transportowych. W pierwszym rzucie będzie szukał nabywców dla polskich spółek Orlen KolTrans i Orlen Transport, a w drugiej kolejności wystawi na sprzedaż spółkę-córkę Unipetrolu Unipetrol Doprava. Prasa spekuluje, że potencjalnym nabywcą tego ostatniego może być czeski koncern EPH. Grupa Unipetrol rozważa wypłatę pierwszej dywidendy od 2007 r., kiedy to firma wpadła w kłopoty finansowe. Podstawą do tego są dobre wyniki w br., z rekordowym zyskiem w 3 pierwszych kwartałach na poziomie 10 mld CZK (ok. 370 mln EUR), a wszystko to pomimo kłopotów związanych z awarią zakładów chemicznych w miejscowości Litvinov. Jednocześnie grupa zamierza zainwestować w Czechach do 2017 r. 19 mld CZK (ok. 703 mln EUR), w tym w budowę nowej fabryki polietylenu. Byłby to więc drugi, po Polsce, rynek inwestycyjny PKN Orlen w tym okresie, z 16% udziału w całości inwestycji PKN Orlen. Czeski rynek wygenerował w 2014 r. 11,9% przychodów ze sprzedaży całej grupy PKN Orlen, będąc dla niego tym samym trzecim największym po Polsce (42,2%) i Niemczech (18,1%). 17

18 XI. Sytuacja polskich producentów żywności w RCz Jeden z największych czeskich dzienników MF Dnes poświęcił artykuł sytuacji polskich producentów żywności w RCz, w którym przedstawia m.in. ich starania o poprawę reputacji polskiej żywnosci na czeskim rynku. Zasadniczym tłem dla artykułu są tezy wygłoszone przez Andrzeja Gantnera, dyrektora generalnego Polskiej Federacji Producentów Żywności (PFPŻ), w trakcie konferencji Varied Food w Pradze w listopadzie br. (zorganizowanej przez PFPŻ we współpracy z Ministerstwem Rolnictwa i Rozwoju Wsi). W artykule podkreślany jest pojednawczy ton wypowiedzi i wezwania do zakończenia trwającej od kilku lat wojny żywnościowej. W gazecie zwrócono uwagę, że strona czeska wykonała przyjazne gesty. Przede wszystkim, od sierpnia br. skrócono obowiązkowy czas zgłaszania ilości i ceny dostarczanych artykułów spożywczych z 48 do 24 godzin. Wydłużenie tego okresu jesienią 2014 r. miało związek z rosyjskim embargiem na m.in. polską żywność i co autor pisze wprost - towarzyszącym mu w RCz obawom, że czeski rynek mogą zalać znaczne ilości tanich polskich artykułów żywnościowych. Choć wspomniano o skargach PFPŻ w Brukseli w tej sprawie, dodano, że udowodnienie przez stronę polską, iż nie chodziło tutaj o ochronę przed niebezpiecznymi artykułami spożywczymi, było niemal niemożliwe. Wspomniana jest także poprawa sytuacji w relacjach PFPŻ z wicepremierem A. Babisem, właścicielem największego czeskiego koncernu spożywczego Agrofert (a także m.in. wydawnictwa publikującego MF Dnes). Jednym z powodów tej poprawy może być fakt, że jak zauważa autor A. Babis w ostatnich miesiącach również stał się poniekąd polskim producentem żywności, nabywszy w maju br. firmę Good Food z dwoma zakładami produkcyjnymi w Wielkopolsce, z zamiarem dalszych akwizycji w Polsce. Uwadze autora nie uszedł fakt, że mimo znacznych trudności, eksport polskiej żywności do RCz w ostatnich latach stale wzrastał, tak że w 2014 r. osiągnął wartość 980 mln EUR, zaś w pierwszych 9 miesiącach br. już jest na poziomie 829 mln EUR, co zapowiada kolejny rekord. Wg autora, o sukcesie polskich producentów żywności w Czechach zadecydowała jej niska cena, ale przytacza jednocześnie wypowiedź dyrektora generalnego PFPŻ, że w polskich warunkach (znacznie większy rynek wewnętrzny) łatwiejsze jest uzyskanie korzyści skali z produkcji. Produkując większą ilość żywności łatwiej zdecydować się na sprzedaż z mniejszą marżą zachowując jednocześnie dbałość o jakość wyrobów. Na koniec przytoczona jest ciekawostka: Polska jest jednym z największych w Europie państ eksportujących owoce cytrusowe (nabytych wcześniej za granicą), a RCz stała się w br. ważnym celem polskich eksporterów: w okresie I-IX 2015 r. wartość samych bananów dostarczonych z Polski wyniosła 481 tys. EUR, tj. ponad 4-krotnie więcej niż za 4 wcześniejsze lata razem wzięte. 18

19 Polskie artykuły żywnościowe importowane do Republiki Czeskiej 2,8 1,9 Kawa i jej substytuty 5,2 13,5 Olej rzepakowy Drób i podroby (chłodzone i mrożone) 5,9 6,2 10,5 Pieczywo i wafle Sery Mięso wieprzowe (chłodzone) 7,4 8,7 Czekolada Wody mineralne i gazowane Mięso wołowwe (chłodzone) Dane za okres I-IX Dane pokazują udział danej kategorii w łącznym imporcie polskich artykułów żywnościowych do RCz. Źródło: Czeski Urząd Statystyczny XII. Czeski rynek słodyczy Czeski rynek słodyczy zdominowany jest przez trzech największych producentów. Liderem jest firma Nestle Czechy (właściciel marek Orion, Bon Pari czy Lentilky), z wartością sprzedanej produkcji w 2013 r. w wysokości ponad 10 mld CZK (ok. 370 mln EUR). Za nią plasuje się Opavia LU, należąca do kolejnego międzynarodowego potentata - firmy Mondelez (koncern ma w swoim portfolio także takie marki, jak Milka, Figaro, 3Bit, Toblerone, Oreo, czy popularne w RCz Bebe) z niespełna 2 mld CZK (ok. 75 mln EUR) przychodów ze sprzedaży w 2013 r. (spadek po znacznie lepszych latach wcześniejszych). Trzecia jest firma IDC Praha, która dostarcza m.in. słowackie produkty marki Sedita i wyroby dla diabetyków Dr. Ebi (ok. 1 mld CZK obrotów ok. 37 mln EUR). Z kolei liderem segmentu wafli, herbatników i biszkoptów jest zdecydowanie firma Mondelez, odpowiadająca za 56% całości sprzedaży w tym segmencie. Na kolejnych miejscach plasują się IDC Praha, Nestle oraz austriacka spółka Josef Manner. Patrząc na konsumpcję ciastek i innych słodkich bądź słonych przekąsek z długą datą przydatności do spożycia w Czechach, w perspektywie ostatnich kilkunastu lat zauważyć można tendencję wzrostową: od 7,8 kg/os. rocznie w 2001 r. do 9,6 kg/os. w 2013 r. (ostatni rok, za który dostępne są dane). Rekordowy pod względem spożycia był rok 2011 (z 10,7 kg konsumpcji na osobę), z kolei załamanie spożycia miało miejsce w latach 2010 i 2012, jednak jej wartość nigdy spadła poniżej 8 kg/os. Roczna wartość ww. segmentu szacowna jest na 6,6 mld CZK (244 mln EUR). Połowa tej wartości przypada na wafle różnego typu, niespełna 1/3 na herbatniki (do kategorii tej 19

20 zaliczane są także mieszanki wafli i herbatników oraz ciastka z wypełnieniem czy polewą lub bez nich), a pozostała część - na biszkopty (kategoria ta obejmuje również rurki). Z niespełna 50 tysiącami ton wafli, herbatników i biszkoptów spożywanych rocznie, Czesi należą do największych konsumentów tych produktów na świecie. Struktura konsumpcji odpowiada w przybliżeniu strukturze wartości sprzedaży poszczególnych grup, z małą odchyłką na rzecz herbatników, które są zwykle cięższe niż wafle, więc ich udział ilościowy w konsumpcji jest nieco większy niż udział pod względem wartości sprzedanej. Wyniki sprzedaży w br. pod względem ilości sprzedanych produktów, są dla branży w omawianym segmencie gorsze niż w analogicznym okresie roku poprzedniego - producentom udało się jednak poprawić wyniki finansowe dzięki rosnącym cenom (średnio we wspomnianym segmencie o 1,7%). Aż 55% towarów omawianego segmentu sprzedawane jest w ramach akcji promocyjnych. Warto w kontekście omawiania rynku słodyczy wspomnieć także, iż w czeskiej prasie szerokim echem odbiło się przeniesienie z początkiem br. przez koncern Mondelez produkcji biszkoptów Opavia z Opawy do polskiego Jarosławia (w województwie podkarpackim). Mimo negatywnych reportaży telewizyjnych oraz akcji na portalach społecznościowych wzywających do bojkotu produktów firmy z powodu rzekomego pogorszenia jakości biszkoptów produkowanych w Polsce, jej przedstawiciele zapewniają o stałym poziomie popytu na swoje produkty i deklarują, że nie mają zamiaru zmieniać swojej decyzji, która wynika m.in. z rosnącej specjalizacji zakładów produkcyjnych koncernu. Konsumpcja ciastek w RCz (w kg na osobę rocznie) ,8 7,7 7,6 8,2 8,2 8,3 8,5 9,8 9,5 8,7 10,7 8,5 9, Czarna prosta przedstawia linię trendu. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Czeskiego Urzędu Statystycznego 20

21 XIII. Spotkanie B2B firm przemysłu maszynowego 10 grudnia 2015 r. odbyło się spotkanie polskich i czeskich przedsiębiorców z branży maszynowej, współorganizowane przez WPHI w Pradze i Czesko-Polską Izbę Handlową. 40 polskich i czeskich przedsiębiorców z sektora wzięło udział w trwających ponad 2 godziny spotkaniach B2B. Na poprzedzającej je konferencji wystąpili reprezentanci rządowych i pozarządowych instytucji wspierającej wzajemną współpracę w sektorze. Gości przywitali przedstawiciele Czesko-Polskiej Izby Handlowej (Magdalena Holeksová Dyrektor, Jiří Cienciała Prezes Zarządu) oraz Janusz Bilski Konsul Generalny Rzeczypospolitej Polskiej w Ostrawie. Milan Wenit, Kierownik WPHI, zaprezentował czesko polską współpracę w przemyśle maszynowym. Potencjał polskiego przemysłu maszynowego przedstawił Tadeusz Donocik Prezes Zarządu Regionalnej Izby Gospodarczej w Katowicach. Podobne wystąpienie, obrazujące czeską perspektywę i potencjał czeskiego sektora produkcji maszyn, przedstawił Jiří Dorňák Zastępca Dyrektora Departamentu Gospodarczej Polityki Zagranicznej Ministerstwa Przemysłu i Handlu Republiki Czeskiej. Część konferencyjną zakończyła prezentacja działań Narodowego Klastra Maszynowego Republiki Czeskiej w wydaniu Milana Raclavskiego członka Rady Wykonawczej Klastra. 21

22 Grupa SITC WPHI Praga, grudzień 2015 Załącznik nr 1 STRUKTURA TOWAROWA CZESKIEJ WYMIANY HANDLOWEJ W OKRESIE STYCZEŃ-PAŹDZIERNIK 2015 ROKU (w porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego) (w mln EUR) CZESKI EKSPORT CZESKI IMPORT WYSZCZEGÓLNIENIE I - X 2014 I - X 2015 Dynamika 2015/2014 Wartość Wartość Udział Udział I - X 2014 I - X 2015 Dynamika 2015/2014 Wartość Wartość Udział Udział Saldo I - X 2014 Saldo I - X 2015 Ogółem w tym: ,6 100, ,2 100,0 107, ,0 100, ,4 100,0 108, , ,8 0 Żywność i zwierzęta żywe 3 911,7 3, ,9 3,6 109, ,9 4, ,4 4,9 108,4-845,2-869,5 1 Napoje i tytoń 827,1 0, ,9 0,9 124,3 585,9 0,6 699,8 0,7 119,4 241,2 328,1 2 Surowce z wyjątkiem paliw 2 761,2 2, ,5 2,3 97, ,2 2, ,9 2,3 94,9 263,0 326,6 3 Paliwa mineralne i smary 2 950,1 2, ,2 3,0 122, ,6 8, ,3 7,0 88, , ,1 4 Tłuszcze roślinne i zwierzęce 318,5 0,3 363,2 0,3 114,0 243,3 0,3 261,1 0,3 107,3 75,2 102,1 5 Chemikalia i wyroby pochodne 7 376,2 6, ,8 6,3 101, ,3 11, ,3 11,5 105, , ,4 6 Wyroby przemysłowe rynkowe ,5 16, ,6 16,2 103, ,5 17, ,9 17,5 105, ,0 941,8 7 Maszyny i środki transportu ,1 54, ,0 55,0 108, ,0 42, ,1 44,6 113, , ,9 8 Różne wyroby przemysłowe ,8 11, ,1 12,1 110, ,8 10, ,5 11,0 112, , ,6 9 Wyroby pozostałe 233,3 0,2 278,0 0,2 119,2 266,5 0,3 281,3 0,3 105,5-33,3-3,3 Źródło: Czeski Urząd Statystyczny 22