Sztuka Gotycka. Zaprawdę, rzeczy widzialne są obrazami niewidzialnych

Transkrypt

1 Sztuka Gotycka Zaprawdę, rzeczy widzialne są obrazami niewidzialnych 1

2 Nazwa "gotyk" została użyta po raz pierwszy w połowie XV wieku przez L.B. Albertiego. Było to pejoratywne określenie opisujące wytwory kultury uważanej za prymitywną i barbarzyńską. Negatywną ocenę stylu gotyckiego potwierdził Giorgio Vasari w XVI w. Styl ostrołukowy 2

3 Dynamiczny rozwój miast spowodował powstanie warstwy mieszczańskiej. Dlatego w dobie sztuki gotyckiej istniały trzy centra kulturowe: Dwory (przede wszystkim królewskie, kultura dworska, trubadurzy itd..) Miasta (własna kulturowość, rozwój rzemiosła, misteria teatralne, materializm), Katedry (filozofia, muzyka i iluminatorstwo). 3

4 Religia - MISTYCYZM Rosnąca żarliwość religijna doprowadziła do powstania mistycyzmu. Dzięki któremu zrodziła się idea wypraw krzyżowych i budowania wysokich katedr. Szczególną cześć oddawano Marii, której przedstawienia dominowały w sztuce gotyckiej. Wzrasta zainteresowanie śmiercią i przemijaniem. Sztuka religijna stała się trochę bliższa człowiekowi, przedstawienia bardziej świeckie. 4

5 Działalność zakonów : 1. Zakon monastyczny poza miastem (Benedyktyni, Cystersi) 2. Zakon rycerski zakonnicy mogą walczyć (Krzyżacy) 3. Zakon żebraczy wyjście do ludu, kaznodziejstwo (Franciszkanie) 5

6 Architektura sakralna Była ucieleśnieniem idei średniowiecznej. Budynki miały być widoczne z daleka, górować nad resztą miasta, były świadectwem potęgi miasta, stąd zaangażowanie ludu. Główne cechy: strzelistość, wertykalizm, elementy dekoracyjne. To właśnie sprawiało że wielkie katedry stawały się ekspresyjne i odmaterializowane. 6

7 7

8 Architektura sakralna Konstrukcja: Zamiast łuków półkolistych, łuki ostre - zmniejszona siła odporu Nowe sklepienie krzyżowo-żebrowe, o wiele lżejsze Filary pogrubione służkami (mocniejsze) Łuki przyporowe (na zewnątrz) Wydłużone prezbiterium Obejście (ambit) z wieńcem kaplic staje się jedną przestrzenią Różnorodność sklepień 8

9 Architektura Konstrukcja i dekoracja w jednym: -Wimperga (trójkątna wieżyczka nad oknem lub portalem) - Rozeta - okrągłe okno wypełnione witrażem i ornamentem maswerkowym umieszczone nad głównym portalem kościoła, 9

10 Maswerk: geometryczny wzór architektoniczny odkuty z kamienia lub zrobiony z cegieł, używany do wypełnienia górnej części gotyckiego okna, przeźrocza, rozety itp. Występuje także jako dekoracja ścian, murów, Taki element jest nazywany ślepym maswerkiem. Pierwszy maswerk pojawił się w kaplicach katedry Notre Dame w Reims. 10

11 Architektura -Sterczyny, pinakle - wieżyczki np. na łukach przyporowych. -Na szczytach pinakli znajduje się czubek tzw. kwiaton 11

12 -> duże okna z witrażami Frontony kościołów i katedr ozdabiały okna koliste, przejęte ze stylu romańskiego, ale znacznie większe i wspanialsze od romańskich.

13 -> duża popularność ołtarzy - ołtarz szafiasty, w którym część środkowa, zamykana na co dzień, otwierana jest w czasie dni uroczystych. Ołtarz ma formę tryptyku.

14 14

15 Symbolika katedry: FASADA stanowiła bogatą, pouczającą i symboliczną opowieść.kościół zastępował nie tylko Niebo, był też zwierciadłem całego świata boskiego i ludzkiego, zwierciadłem Boga, przyrody i historii. Program dekoracyjny wielkiej katedry miał za zadanie ująć całokształt spraw życia ludzkiego w całości i powiązać ją z czasem ujętym w rytm roku kościelnego (cykle kalendarza-dwanaście znaków zodiaku, symboliczne ujęcie życia w dwunastu miesiącach roku oraz dwanaście wyobrażeń człowieka pracującego w różnych okresach cyklu rocznego; przykład-w Saint Denis sierpień to postać człowieka młócącego zboże). W portalach, na tympanonach, w witrażach widzimy świętych, personifikacje, proroków, etc. 15

16 Bóg jest światłem witraże ( wpadajace przez nie światło wypełniało wnętrze mistycznym blaskiem) Katedra jako obraz mistycyzmu - dążenie do bezpośredniego uczuciowego i intelektualnego kontaktu z Bogiem. Kościół gotycki swą wielkością stanowi dominantę w panoramie miast i tym samym stanowi o miejscu religii, Boga w życiu ówczesnego człowieka 16

17 Podział gotyku we Francji: WCZESNY (CHÓR ST. DENIS, SENS, NOYON, LAON, PARYŻ) PROMIENISTY - RAYONNANT (REIMS, AMIENS, BEAUVAIS, BOURGES) GOTYK PŁOMIENISTY - FLAMBOYANT (SAINTE CHAPELLE PARYŻ, ROUEN WIEŻA, CHARTRE - SWIEŻA, SYSTEMY KONSTRUKCYJNE, KTÓRE STOSOWANO W GOTYKU TO: SYSTEM BAZYLIKOWY WYMAGA STOSOWANIA JAKIEJŚ FORMY PRZYPÓR DLA FILARÓW NAWY GŁÓWNEJ NP. ŁUKÓW ODPORNYCH I WIEŻY SIŁ W MIEJSCACH WĘZŁÓW KONSTRUKCYJNYCH SYSTEM HALOWY TRZY LUB PIĘĆ NAW O TAKIEJ SAMEJ LUB ZBLIŻONEJ WYSOKOŚCI NAWZAJEM SIĘ PODPIERA 17

18 OPACTWO SAINT-DENIS (ŚW. DIONIZEGO) - ZNAK ŚWIECKIEJ POTĘGI OPATA - BRAMA TRIUMFALNA I ZAMEK - NAWIĄZANIE DO KAROLIŃSKIEGO WESTWERKU POTĘGA FRANCJI, - BOGATE ZDOBNICTWO - MIEJSCE POCHÓWKÓW KRÓLÓW FRANC 18

19 NOWY TYP ARCHITEKTA - MISTRZ CECHOWY - UZNAWANO W NIM TWÓRCZEGO ARTYSTĘ, - OKAZYWANO MU NIEWSPÓŁMIERNIE WIĘCEJ SZACUNKU NIŻ W WIEKACH UBIEGŁYCH, - CORAZ MNIEJ ANONIMOWY, ROŚNIE WIARA W INDYWIDUALNĄ WARTOŚĆ JEDNOSTKI, - GENEZA LOŻY MASOŃSKIEJ POŻAR KATEDRY W CANTERBURY - WYBÓR WILHELMA Z SENS - SIŁA PRZKONYWANIA I DYPLOMACJA MISTRZA DOPROWADZA DO DECYZJI O ROZBIÓRCE I BUDOWIE NOWEJ KATEDRY - WYKONAŁ PLANY, ZASTOSOWAŁ NOWE MASZYNY 19

20 Cantenbury Wilhelm spada z rusztowania a jego dzieło kontynuuje Wilhelm Anglik powstaje chór wschodni oraz transept( od strony pd. Kaplica św. Anzelma, dalej kaplica św. Trójcy i kaplica Korony ) Istnieje późnoromański korpus zburzenie i budowa nowego korpusu, trwają prace przy 2 transepcie budowa wielkiej wieży 1832 dodano wieże północną 20

21 21

22 22

23 23

24 Katedra w Chartres 24

25 Architektura - Francja 25

26 Katedra Notre-Dame - PARYŻ kościół pięcionawowy z krótką nawą krzyżową(z krótkim transeptem), dość długim prezbiterium i podwójnym obejściem na półkolu. W drugiej połowie XIII wieku usunięto kapliczki i wybudowano pięć dużych kaplic. Całą szerokość fasady zajmują trzy portale, z czego środkowy jest najszerszy. Wyrzeźbiono na nim scenę Sądu Ostatecznego. Zamiast kolumienek (jak to było w stylu romańskim) na cokołach lub wspornikach ustawiono figury zwieńczone baldachimami. Dokładne przyjrzenie się fasadzie środkowego portalu od razu odkrywa jej asymetryczność: lewy portal, poświęcony Matce Boskiej, pochodzi z ok roku i przedstawia w reliefach sceny z jej życia, m.in.: genealogię Maryi, Zwiastowanie, Boże Narodzenie, Zaśnięcie i Zmartwychwstanie. 26

27 27

28 Katedra Notre-Dame w Paryżu, Francja 28

29 zbudowana w latach katedra Katedra w Reims w Reims. Zaprojektował ją Jean d'orbais. Trójnawowa bazylika z potrójną nawą poprzeczną i krótkim, pięcionawowym prezbiterium zamknięta jest w części wschodniej obejściem, do którego przylega pięć kaplic. Część wschodnia została ukończona już w 1241 r. Całe wnętrze (wraz z głębokością środkowej kaplicy) długość 141,0 m a wysokość trójkondygnacyjnej nawy głównej osiąga 38,0 m. Wnętrze silnie akcentują linie pionowe. Żebra sklepienia schodzą poprzez pas triforium na półkoliste kolumny. Otwory okienne obejścia i kaplic wzbogacono jednymi z pierwszych maswerków. Katedra słynie z witraży i bogatej, rzeźbiarskiej kompozycji fasady. 29

30 30

31 31

32 Architektura -Anglia Architekturę angielskiego gotyku cechowały przede wszystkim inne sklepienia i rozwiązania architektoniczne Sklepienie gwieździste Sklepienie palmowe Sklepienie sieciowe Sklepienie kryształowe 32