Newsletter / 20 marca 2015 r.

Transkrypt

1 Newsletter / 20 marca 2015 r. Str.2. Str.3. Ochrona podwykonawcy nie zawsze kosztem inwestora? Uprawnienia pracodawcy do określania zakresu i rodzaju danych poufnych niezgodne z Konstytucją? Str.4. Zmiany w zakresie skarg na indywidualne interpretacje prawa podatkowego Str.6. Pozytywne podejście podatkowe dla Inwestorów płacących podwykonawcom Str.8. Pozostawienie dokumentów lub kluczyków w samochodzie nie wyklucza możliwości dochodzenia z ubezpieczenia AC odszkodowania za skradzione auto. Str.10. Str.11. Zmiany dotyczące umów o pracę coraz bliżej. Zmiany w zakresie kierowania pracowników na wstępne badania lekarskie

2 Ochrona podwykonawcy nie zawsze kosztem inwestora? Wprowadzenie do kodeksu cywilnego przepisu dotyczącego solidarnej odpowiedzialności inwestora za wynagrodzenie na rzecz podwykonawców od wielu lat budzi kontrowersje. Przepis, który miał wprowadzać równowagę i balans w relacjach inwestor wykonawca podwykonawca, w sposób zupełnie niezbalansowany przechyla ciężar ryzyka na inwestora, co w praktyce paraliżuje rozwój gospodarczy, a niejednokrotnie inwestorzy z obawy przed zapłatą podwójnego wynagrodzenia rezygnują z dalszych inwestycji budowlanych. Być może jednak to nie prawo jest złe, ale jego sposób interpretacji? Orzecznictwo nie sprzyja póki co inwestorom, ale być może jest szansa na zmianę tego trendu. Niedawno bowiem ukazało się orzeczenie Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 17 lutego 2015 r. (IX GC 392/14), które daje pewien cień nadziei na zmianę spojrzenia sądów w temacie zgody inwestora (wiedzy) na zatrudnienie podwykonawców. Sąd stwierdził w uzasadnieniu, że sama wiedza Inwestora o tym, że dany podmiot jest podwykonawcą nie świadczy automatycznie o tym, że wyraża on zgodę na jego umowę z generalnym wykonawcą. A tym samym, że inwestor godzi się na jego udział w procesie budowlanym w charakterze podwykonawcy, ze wszystkimi tego konsekwencjami. W wyroku chodziło o sytuację, kiedy podwykonawca został co prawda przedstawiony inwestorowi podczas przekazania (odbioru) części robót, ale Sąd uznał, że takiej czynności nie można uznać za zgłoszenie, ponieważ inwestor nie otrzymał ani pisemnej umowy, ani żadnego innego dokumentu. Zdaniem sądu była to co najwyżej zapowiedź oficjalnego zgłoszenia które ostatecznie nie nastąpiło. A więc, cytując Sąd, sama wiedza o tym, że powód jest podwykonawcą, nie oznacza złożenia oświadczenia woli o wyrażeniu zgody na umowę wykonawcy z podwykonawcą. A to oznacza, że do powstania solidarnej odpowiedzialności inwestora z wykonawcą za wynagrodzenie podwykonawcy konieczne jest uprzednie powstanie obowiązku sprawdzania, czy wykonawca płaci wynagrodzenia podwykonawcy. Co prawda w stanie faktycznym chodziło o gminę, a więc w grę wchodziły środki publiczne. Niemniej jednak jest to na pewno pozytywny sygnał. Jest to póki co odosobnione stanowisko, a ponadto jest to tylko wyrok Sądu I instancji i trudno stwierdzić, czy taka argumentacja się utrzyma w ewentualnym dalszym toku sprawy. Oby był to jednak zwiastun zmiany w orzecznictwie sądów i pewnego wyważonego podejścia do tematu solidarnej odpowiedzialności. Więcej informacji: Marta Hausmann, tel

3 Uprawnienia pracodawcy do określania zakresu i rodzaju danych poufnych niezgodne z Konstytucją? Dnia 14 stycznia 2015 r. Rzecznik Praw Obywatelskich złożył do Trybunału Konstytucyjnego wniosek o stwierdzenie niezgodności z Konstytucją artykułu 19 ust. 2 ustawy z dnia 7 kwietnia 2006 r. o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji. Zgodnie z ww. przepisem jeżeli członek rady pracowników lub ekspert, z którego pomocy korzysta rada pracowników, ujawni dane, co do których pracodawca zastrzegł poufność podlega karze ograniczenia wolności albo grzywny. RPO zarzucił, że w przywołanym przepisie, nie wskazano konkretnie jakiego typu informacje można zakwalifikować pod pojęciem danych. Ustawodawca wprowadził obok siebie dwa określenia: w art. 19 ust. 2 - dane co do których pracodawca zastrzegł poufność oraz w art. 16 ust. 1 - informacje będące tajemnicą przedsiębiorstwa co do których pracodawca zastrzegł obowiązek zachowania poufności, które w doktrynie, zdaniem RPO błędnie, uznawane są za tożsame. Brak jednolitej terminologii oraz niezdefiniowanie pojęcia danych powoduje, że adresaci przedmiotowej normy nie mogą określić jakie zachowanie jest dozwolone, a jakie zabronione. Regulacja ta nie daje możliwości uprzedniego i dokładnego poznania prawnokarnych konsekwencji przedsiębranych czynów co stoi w sprzeczności z art. 42 ust. 1 Konstytucji RP zgodnie z którym: odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto dopuścił się czynu zabronionego pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia. We wniosku RPO wskazał również, że ustawodawca nałożył na pracodawcę (będącego podmiotem prywatnym, który nie jest uprawniony do stanowienia prawa) obowiązek doprecyzowania znamion czynu zabronionego, co kłóci się z zasadą państwa prawnego. Pracodawca obecnie ma zupełną swobodę w określaniu wachlarza informacji poufnych, za których ujawnienie grozi kara. Brak w ustawie jakichkolwiek wytycznych dla pracodawcy w tym zakresie. Tak szerokie uprawnienie przyznane podmiotowi prywatnemu, zdaniem RPO, może prowadzić do niepożądanych nadużyć. Będziemy na bieżąco monitorować postępowanie i poinformujemy o rozstrzygnięciu Trybunału Konstytucyjnego w przedmiotowej sprawie. Więcej informacji: Magdalena Kordas, tel. (32)

4 Zmiany w zakresie skarg na indywidualne interpretacje prawa podatkowego Trwają prace nad nowelizacją ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. W dniu 23 lutego br. projekt prezydencki ustawy o zmianie ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - został uchwalony przez Sejm i przekazany do Senatu. Projekt ten przewiduje zmiany m.in. w zakresie składania skarg na pisemne interpretacje indywidualne prawa podatkowego do wojewódzkich sądów administracyjnych. I choć jak czytamy w uzasadnieniu celem wprowadzanych zmian jest przede wszystkim usprawnienie, uproszczenie i zapewnienie szybkości postępowania przed sądami administracyjnymi, zarówno w pierwszej, jak i w drugiej instancji, to jednak wczytując się dokładnie w propozycje zmian, można odnieść wrażenie, że podatnikom znów będzie trudniej Do tej pory podatnik składający skargę na interpretację indywidualną do WSA musiał zachować 30-dniowy termin do jej wniesienia oraz spełnić wymogi formalne stawiane pismom procesowym (m.in. oznaczenie sądu, wskazanie zaskarżonej decyzji, sprecyzowanie zarzutów, podpis). Zgodnie z proponowanymi zmianami, przedsiębiorca nie zgadzający się z decyzją organu podatkowego, oprócz spełnienia wymogów formalnych dla pism procesowych, będzie musiał oprzeć swoją skargę na zarzutach: 1. naruszenia przepisów postępowania lub 2. dopuszczeniu się błędu wykładni lub 3. niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego Co więcej, sąd związany będzie zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną. Zrównuje to jednocześnie wymogi takich skarg na indywidualne interpretacje organów podatkowych skierowanych do WSA z wymogami nałożonymi na skargi kasacyjne. Jednocześnie jednak ustawodawca nie zdecydował się na wprowadzenie przy takich skargach obowiązku ich sporządzenia przez profesjonalnego pełnomocnika (jak w przypadku skarg kasacyjnych), co zdecydowanie utrudnia samodzielne sporządzenie takiego pisma przez podatnika. 4

5 Zmiany w zakresie skarg na indywidualne interpretacje prawa podatkowego Tym samym, odnosząc się do uzasadnienia projektu, można odnieść wrażenie, że zamiarem ustawodawcy było usprawnienie, uproszczenie i zapewnienie szybkości postępowania przed sądami administracyjnymi przede wszystkim poprzez ograniczenie samej liczby skarg. Rzeczywiście liczba skarg do WSA na indywidualne interpretacje podatkowe rośnie z roku na rok, co wpływa na przewlekłość postępowań, ale jest to w głównej mierze efektem rozbieżności interpretacyjnych, często restrykcyjnych i profiskalnych stanowisk organów podatkowych. Przedmiotowe zmiany mają wejść w życie 3 miesiące od daty uchwalenia ustawy. Na bieżąco śledzimy przebieg prac legislacyjnych. Więcej informacji: Kamila Bartos, tel ; Marta Hausmann, tel

6 Pozytywne podejście podatkowe dla Inwestorów płacących podwykonawcom Inwestor ma prawo zaliczyć do kosztów podatkowych kwotę wynagrodzenia oraz odsetek za zwłokę wypłaconych w związku z solidarną odpowiedzialnością inwestora i wykonawcy za zapłatę wynagrodzenia podwykonawcom, orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 9 stycznia 2015 (III SA/Wa 1693/14). Według sądu możliwości tej nie wyklucza wcześniejsze uiszczenie wynagrodzenia należnego wykonawcy. Regulacja zawarta w art. 647 kodeksu cywilnego, stanowiąca o solidarnej odpowiedzialności wykonawcy i inwestora za zapłatę wynagrodzenia podwykonawców, służy ochronie interesów wyłącznie tych trzecich. Przepis, który miał zabezpieczać podwykonawców oraz ograniczyć zjawisko zatorów płatniczych w branży budowlanej, w praktyce okazał się bolączką inwestorów, na których zostało zrzucone całe ryzyko gospodarcze. W sytuacji, gdy inwestor wypłaci wynagrodzenie wykonawcy, jednak ten zaniecha zapłaty na rzecz zaangażowanych w inwestycję podwykonawców, regulując kwotę należną podwykonawcom inwestor zmuszony jest ponieść część kosztów inwestycji w podwójnej wartości. Co więcej, próby dochodzenia rekompensaty nadpłaconej kwoty od wykonawcy najczęściej kończą się fiaskiem, ze względu na jego słabą kondycje finansową. Dotychczas organy podatkowe negatywnie odnosiły się do możliwości uznania za koszy uzyskania przychodów wydatków poniesionych przez inwestora tytułem uregulowania wynagrodzenia podwykonawców w ramach solidarnej odpowiedzialności. W wydawanych interpretacjach indywidualnych organy przychylały się do zdania podatników, iż zapłaty dokonane na rzecz Podwykonawców nie zwiększają wartości początkowej środka trwałego, podkreślając przy tym jednak, że nie będą stanowiły również kosztów innych niż bezpośrednie koszty uzyskania przychodów, zaliczanych do kosztów podatkowych w momencie ich poniesienia. W uzasadnieniu powyższego stanowiska wskazano m. in. na brak powiązania pomiędzy poniesieniem takich wydatków, a uzyskiwanym przychodem bądź utrzymaniem lub zachowaniem jego źródła. Dodatkowo w ocenie organów podatkowych, zakwalifikowanie wypłaconych na rzecz podwykonawców kwot do kosztów podatkowych naruszałoby jedną z podstawowych zasad podatku dochodowego, jaką jest założenie, że ten sam wydatek może zostać uwzględniony jako koszt uzyskania przychodu wyłącznie jednokrotnie. 6

7 Pozytywne podejście podatkowe dla Inwestorów płacących podwykonawcom W połowie 2013 roku zapadł pierwszy korzystny dla podatnika wyrok w rzeczonym temacie (I SA/Wr 684/13). Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu orzekł, że inwestor może zakwalifikować wydatki poniesione na rzecz podwykonawców w ramach solidarnej odpowiedzialności z wykonawcą jako koszty podatkowe w części, w jakiej nie zostały one zwrócone w jakikolwiek sposób przez wykonawcę. Sąd stwierdził, iż uznanie zapłaty na rzecz podwykonawców jako niemającą związku z zachowaniem lub zabezpieczeniem przychodów jest sprzeczne z definicją kosztu zawartą w art. 22 ust. 1 ustawy o PIT (art.15 ust.1 ustawy o CIT), zgodnie z którym kosztami uzyskania przychodów są wszelkie koszty w szerokim tego słowa znaczeniu, zarówno te bezpośrednio związane z przychodem, jak również nakłady pośrednie, wymagające poniesienia w powiązaniu z którymś z elementów nakładów bezpośrednich. Analogiczne stanowisko przedstawił również Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 6 października 2014 r. (sygn. akt III SA/Wa 854/14). Pomimo przychylnej dla podatników linii orzecznictwa sądowego należy zaznaczyć, że nie można z góry założyć zmiany negatywnego stanowiska organów podatkowych w tej kwestii. Orzeczenia WSA stanowią jednak podstawę do argumentacji w walce o zakwalifikowanie do kosztów podatkowych kwot wypłaconych podwykonawcom przez pociągniętych do solidarnej odpowiedzialności inwestorów, którym organ podatkowy tej możliwości odmówi lub ją zakwestionuje. Więcej informacji: Agnieszka Wysocka, tel ; Justyna Korycka, tel

8 Pozostawienie dokumentów lub kluczyków w samochodzie nie wyklucza możliwości dochodzenia z ubezpieczenia AC odszkodowania za skradzione auto. Sąd Najwyższy wyrokiem z dnia 23 stycznia 2015 r. (sygn. akt V CSK 217/14) oddalił skargę Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń S.A., utrzymując tym samym w mocy wyrok wrocławskiego Sądu Apelacyjnego zasądzający odszkodowanie na podstawie zawartej umowy ubezpieczenia autocasco (AC) pomimo, że w skradzionym samochodzie (przedmiocie ubezpieczenia) w momencie kradzieży znajdował się dowód rejestracyjny samochodu. Ubezpieczyciel odmówił wypłaty odszkodowania za samochód skradziony z ogrodzonej, monitorowanej posesji, prawidłowo zamknięty i wyposażony w aktywny autoalarm oraz immobiliser. Swoją decyzję uzasadnił faktem, że wewnątrz skradzionego pojazdu pozostawiony został dowód rejestracyjny, co w ocenie ubezpieczyciela wyłączało jego odpowiedzialność, zgodnie z postanowieniami wiążących strony ogólnych warunków ubezpieczenia (OWU). Sąd Okręgowy w Świdnicy przychylił się do stanowiska ubezpieczyciela i oddalił powództwo stwierdzając ponadto, że pozostawienie dokumentów w samochodzie stanowiło przejaw rażącego niedbalstwa i skutkowało ułatwieniem jego kradzieży. Ani jednak wrocławski Sąd Apelacyjny ani Sąd Najwyższy nie podzieliły stanowiska sądu pierwszej instancji. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu komentowanego wyroku jednoznacznie stwierdził, że gdy ubezpieczony dołożył należytej staranności w zabezpieczeniu samochodu, a mimo to razem z samochodem pobawiono go władztwa nad dokumentami i kluczykami, o.w.u. nie mogą zwalniać ubezpieczyciela od odpowiedzialności. Tym samym w przypadku kradzieży samochodu obowiązek wypłaty odszkodowania z AC zależy od rzeczywistego zabezpieczenia auta, a nie od dochowania wymogów arbitralnie określonych przez ubezpieczyciela. W omawianym wyroku Sąd Najwyższy zawarł również uwagi ogólne mające istotne znaczenie dla oceny postanowień umów ubezpieczenia, w szczególności wskazał, że ze względu na ich specyfikę: - wszelkie wyłączenia ( ) odpowiedzialności powinny być zarówno w ogólnych warunkach ubezpieczenia jak i umowie jednoznacznie i wyraźnie określone, tak, by ubezpieczający już w chwili zawierania umowy wiedział jednoznacznie, jakie zdarzenia nie są objęte ubezpieczeniem ; - niedopuszczalne jest niejednoznaczne formułowanie zakresu odpowiedzialności i wyłączeń, odsyłanie do aktów prawnych czy regulacji niezałączonych do umowy, używanie niejasnych sformułowań, umieszczanie wyłączeń w takiej formie i w takich miejscach ogólnych warunków lub umowy, że ich poszukiwanie i odniesienie do przedmiotu umowy jest utrudnione. 8

9 Pozostawienie dokumentów lub kluczyków w samochodzie nie wyklucza możliwości dochodzenia z ubezpieczenia AC odszkodowania za skradzione auto. Sąd Najwyższy stwierdził, że Umowa ubezpieczenia pełni funkcję ochronną i z tej przyczyny miarodajny do wykładni jej postanowień jest punkt widzenia tego, kto jest chroniony. Omawiany wyrok wpisuje się w korzystną dla ubezpieczonych linię orzeczniczą Sądu Najwyższego, opowiadającą się za taką wykładnią umów ubezpieczenia, by realizowany był ich społecznie rozumiany cel, tj. ochrona ubezpieczonej osoby czy jej mienia, bez względu na dochowanie określonych przez ubezpieczyciela, nieistotnych dla sprawy formalności. Pozostaje mieć tylko nadzieję, że ubezpieczyciele zaczną się stosować do wytycznych SN już na etapie tworzenia umów, a nie dopiero po przegranej przed sądem. Więcej informacji: Barbara Pulchny, tel ; Kamila Koszewicz, tel

10 Zmiany dotyczące umów o pracę coraz bliżej Na rozpatrzenie przez Komitet Stały Rady Ministrów oczekuje projekt ustawy o zmianie ustawy Kodeks Pracy. Przewiduje on wprowadzenie dalszych po ozusowaniu umów zlecenia zmian związanych z zatrudnieniem. Opracowany przez Ministra Pracy i Polityki Społecznej projekt przewiduje wprowadzenie znacznych zmian w zakresie umów zawieranych na gruncie prawa pracy. Chodzi m. in. o limitowanie możliwości zatrudniania na podstawie umów zawieranych na czas ograniczony. Obecnie pracodawca może zatrudnić pracownika na podstawie: - umowy na czas nieokreślony, - umowy na czas określony, - umowy na czas wykonywanej pracy, - na okres próbny, - na zastępstwo. Po przyjęciu przez Sejm zmian powyższa lista zostanie skrócona o umowę na czas wykonywanej pracy. Z kolei umowa na okres próbny będzie mogła być zawarta ponownie pomiędzy tym samym pracownikiem oraz pracodawcą wyłącznie jeśli pracownik ma wykonywać inną niż dotychczas pracę lub po upływie 3 lat od rozwiązania lub wygaśnięcia poprzedniej umowy o pracę, jeśli ma wykonywać ten sam rodzaj pracy. Jednak największe zmiany Ministerstwo proponuje wprowadzić w zakresie umów zawieranych na czas oznaczony. Obecnie jedynym ograniczeniem jest możliwość zawarcia kolejno 2 dwóch umów, trzecia jest uznawana na zawartą na czas nieoznaczony. Po zmianach pracodawca będzie mógł zatrudnić pracownika na kolejno 3 umowy na czas oznaczony, nie dłużej jednak niż na okres 33 miesięcy. Kolejna umowa lub przekroczenie terminu będzie oznaczać zawarcie umowy na czas nieoznaczony. Dodatkowo, do umów na czas oznaczony będą miały zastosowanie okresy wypowiedzenia analogiczne do stosowanych przy umowach na czas nieoznaczony. Powyższe zmiany mogą mieć zasadniczy wpływ na kształtowanie w czasie polityki kadrowej pracodawców. Obecnie projekt znajduje się na etapie konsultacji Stałego Komitetu Rady Ministrów. Będziemy na bieżąco informować o dalszych etapach prac nad tym projektem. Więcej informacji: Karol Banucha, tel

11 Zmiany w zakresie kierowania pracowników na wstępne badania lekarskie 1 kwietnia 2015 r. wchodzą w życie zmiany do Kodeksu pracy w zakresie kierowania pracowników na badania lekarskie, będące skutkiem tzw. czwartej ustawy deregulacyjnej. Tym samym od 1 kwietnia 2015 r., zgodnie z Art K.p. pracownicy, którzy zostaną zatrudnieni u nowego pracodawcy w ciągu 30 dni od rozwiązania poprzedniej umowy o pracę, jeżeli przedstawią pracodawcy aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie, a pracodawca ten stwierdzi, że warunki te odpowiadają warunkom występującym na danym stanowisku pracy, nie będą musieli przechodzić kolejnych badań lekarskich (nie będzie to jednak dotyczyć prac szczególnie niebezpiecznych). Zgodnie jednak z przepisami przejściowymi, nowe przepisy będą miały zastosowanie do orzeczeń lekarskich wydanych po 1 kwietnia 2015 r. Obecnie zwolnienie z obowiązku przejścia nowych badań lekarskich obejmuje sytuację, gdy pracownik podejmuje ponownie pracę ale u tego samego pracodawcy, na tym samym stanowisku lub na stanowisku o takich samych warunkach, a nowa umowa o pracę została zawarta w okresie nie dłuższym niż 30 dni po rozwiązaniu bądź wygaśnięciu poprzedniej (art KP). Powyższy przepis dotyczy zatem przede wszystkim kontynuacji zatrudnienia, np. przejścia z umowy o pracę na okres próbny na umowę o pracę na czas określony/nieokreślony lub też zawierania kolejnych umów na czas określony. W konsekwencji po zmianie przepisów orzeczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do pracy uzyskane na potrzebę dotychczasowego zatrudnienia (na podstawie skierowania wydanego przez poprzedniego pracodawcę), będzie mogło być podstawą do podjęcia pracy u nowego pracodawcy, w przypadku gdy warunki świadczenia pracy na nowym stanowisku odpowiadać będą warunkom u poprzedniego pracodawcy. Co istotne, nie będzie miała przy tym znaczenia nazwa stanowiska pracy, a rzeczywiście wykonywane na nim czynności. Zwolnienie z obowiązku skierowania na badania wstępne nie będzie jednak dotyczyło pracowników wykonujących prace szczególnie niebezpieczne. W uzasadnieniu nowelizacji czytamy bowiem: wykonywanie takich prac nawet przez krótki czas może być przyczyną pogorszenia stanu zdrowia i wystąpienia przeciwwskazań do zatrudnienia przy określonych pracach. Dlatego w przypadku wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych bardzo ważna jest kontrola stanu zdrowia wykonywana z odpowiednią częstotliwością. 11

12 Zmiany w zakresie kierowania pracowników na wstępne badania lekarskie Nadchodzące zmiany ograniczą zatem formalności w związku z podejmowaniem nowego zatrudnienia a także wydatki po stronie pracodawcy w zakresie kosztów wstępnych badań lekarskich i jako takie należy je ocenić pozytywnie. Więcej informacji: Agnieszka Karwowska, tel ; Marta Kaczmarczyk, tel

13 Jeśli są Państwo zainteresowani uzyskaniem szerszych informacji, prosimy o kontakt z doradcami Kancelarii, z których porad zazwyczaj Państwo korzystają lub kontakt z wyżej wskazanymi autorami tekstów. Niniejszy Newsletter nie stanowi porady prawnej ani podatkowej. Kancelaria nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie informacji w nim zawartych bez wcześniejszego zasięgnięcia opinii Kancelarii. Olesiński & Wspólnicy KANCELARIA ADWOKACKA, Adwokat Rafał Olesiński ul. Powstańców Śląskich 2-4, Tel. +48 (71) Wrocław Fax: +48 (71) kancelaria@olesinski.com 13