WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. Filomena Barczewska (przewodniczący i sprawozdawca) Marian Kocon Zbigniew Strus

Transkrypt

1 1. Wymagalne jest roszczenie o świadczenie należne od ubezpieczyciela w ramach ustawowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu kosztów przywrócenia pojazdu do stanu pierwotnego niezależnie od tego czy naprawa została już dokonana. Wysokość odszkodowania zależy w takim wypadku ustalać według przewidywanych kosztów naprawy. 2. Bezzasadny jest zarzut błędnej wykładni art ustawy z dnia 12 listopada 1965 r. - Prawo prywatne międzynarodowe, polegającej na przyjęciu dla określenia wartości poniesionej szkody ceny obowiązującej w państwie innym niż miejsce zdarzenia powodującego szkodę. Poddanie zobowiązania nie wynikającego z czynności prawnej prawu polskiemu - jako prawu państwa, w którym nastąpiło zdarzenie będące źródłem zobowiązania - nie oznacza, że sąd miał również obowiązek zastosować ceny występujące na terenie Polski. Aby odszkodowanie spełniało warunek pełnego naprawienia szkody i uwzględniało realne istniejące możliwości naprawienia szkody, musi umożliwiać poszkodowanemu, zamieszkałemu za granicą i będącemu obywatelem innego państwa, dokonanie naprawy na terenie jego kraju. Odszkodowanie powinno zatem być ustalone według cen obowiązujących w tym kraju, a nie cen występujących w Polsce. Sygn. akt IV CKN 635/00 Sąd Najwyższy w składzie: WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 16 stycznia 2002 r. Filomena Barczewska (przewodniczący i sprawozdawca) Marian Kocon Zbigniew Strus Protokolant Hanna Kamińska w sprawie z powództwa Annemarie S. przeciwko Towarzystwu Ubezpieczeniowemu "Samopomoc" S.A. w Warszawie - Ekspozyturze w Gdańsku o zapłatę, po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej w dniu 16 stycznia 2002 r. na rozprawie kasacji pozwanego od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Gdańsku z dnia 26 listopada 1998 r., sygn. akt III Ca 767/98, oddala kasację i zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 750 (siedemset pięćdziesiąt zł) tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

2 Uzasadnienie Sąd Rejonowy w Gdańsku wyrokiem z dnia 28 maja 1998 r. zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę ,86 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 11 listopada 1996 r., a w pozostałej części powództwo oddalił, opierając rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach: Stanowiący własność powódki - obywatelki Niemiec - samochód marki Renault 19 został uszkodzony w dniu 5 października 1996 r. w Stargardzie Gdańskim, na skutek kolizji spowodowanej przez prowadzącego samochód marki Fiat 126 p ubezpieczony w pozwanym Towarzystwie od odpowiedzialności cywilnej. W wyniku zderzenia uległy uszkodzeniu i wymagają wymiany części pojazdu powódki wykazane w ekspertyzie technicznej sporządzonej na zlecenie powódki, a zweryfikowanej w opinii biegłego sądowego. Ogólny koszt niezbędnej naprawy wynosi 5.422,96 marek niemieckich, co stanowi na dzień wyrokowania kwotę ,86 zł. Pozwany wypłacił powódce odszkodowanie w kwocie 2.456,89 zł. Sąd uznał, że uwzględniając zasadę pełnego odszkodowania, obiektywnym miernikiem wartości są ceny rynkowe części i usług koniecznych do naprawienia szkody i to na terenie Niemiec, to jest w miejscu zamieszkania powódki, gdyż takie koszty musi powódka ponieść aby przywrócić uszkodzony pojazd do stanu poprzedniego. Nadto Sąd ten ustalił, że powódka zgłosiła pozwanemu swe roszczenie w dniu 11 października 1996 r. dołączając dokumenty (w tym kosztorys) niezbędne do ustalenia wysokość odszkodowania. Powódce należą się więc odsetki od dnia 11 listopada 1996 r. stosownie do treści art. 817 k.c. Na skutek apelacji pozwanego Sąd Wojewódzki w Gdańsku wyrokiem z dnia 26 listopada 1998 r. zmienił zaskarżony wyrok o tyle, że zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 8.236,38 zł z ustawowymi odsetkami poczynając od dnia 11 listopada 1996 r., a w pozostałym zakresie apelację oddalił. Sąd ten podzielił w pełni stanowisko Sądu I instancji, że pozwany ponosi odpowiedzialność cywilną za szkodę wyrządzoną przez sprawcę kolizji drogowej. Wobec tego, że powódka jest cudzoziemką w sprawie ma zastosowanie art. 31 ust. 1 ustawy prawo prywatne międzynarodowe, zgodnie z którym do odpowiedzialności z czynu niedozwolonego, należy stosować prawo państwa, na którego terenie nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę. W tym wypadku zastosowanie ma prawo polskie, a więc przepisy kodeksu cywilnego o czynach niedozwolonych, przepisy ustawy o działalności

3 ubezpieczeniowej, jak i przepisy wykonawcze do tej ustawy. Sąd ten podzielił też stanowisko Sądu I instancji, iż aby odszkodowanie spełniało warunek pełnego naprawienia szkody, powinno ono umożliwić poszkodowanemu naprawienie samochodu w kraju jego zamieszkania. Odszkodowanie powinno być zatem ustalone według cen w tym kraju, z tym że przeliczone następnie na pieniądz polski. Wartość szkody Sąd Wojewódzki ustalił na sumę 5.747,31 DM (w tym 327,33 DM koszty ekspertyzy), co po przeliczeniu na złotówki wg kursu z dnia ustalenia odszkodowania daje sumę ,87 zł. Wobec tego że powódka otrzymała od strony pozwanej kwotę 2.496,49 zł do zapłaty pozostała kwota 8.236,38 zł. Sąd ten w pełni podzielił ustalenia Sądu I instancji, co do daty zawiadomienia pozwanego o szkodzie, jak i ocenę, że odsetki należą się od 11 listopada 1996 r. Pozwany w kasacji powołując się na podstawę z art pkt 1 k.p.c. wnosił o zmianę wyroku i oddalenie powództwa, ewentualnie o jego uchylenie, jak i poprzedzającego go wyroku Sądu I instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Rozpoznając kasację na podstawie przepisów obowiązujących przed wejściem w życie ustawy z dnia 24 maja 2000 r. o zmianie ustawy - kodeks postępowania cywilnego... (Dz. U. Nr 48, poz. 554) Sąd Najwyższy zważył, co następuje: Oparcie kasacji na pierwszej z podstaw kasacyjnych wymienionych w art ma ten skutek, że oceny naruszenia prawa materialnego sąd kasacyjny dokonuje wyłącznie na podstawie ustaleń faktycznych stanowiących podstawę wydania zaskarżonego wyroku. Sąd Najwyższy jest bowiem wówczas - jak to wyrażał art k.p.c. - związany stanem faktycznym stanowiącym podstawę zaskarżonego orzeczenia. Pozwany zarzucając naruszenie prawa materialnego poprzez niezastosowanie 29 i 27 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 9 grudnia 1992 r. w sprawie ogólnych warunków obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów (Dz. U. Nr 96, poz. 475 ze zm.) w istocie kwestionuje ustalenia, co do zakresu uszkodzeń pojazdu powódki, jak i wysokości poniesionej przez nią szkody. Ustalenia zaś w tej mierze, jako należące do ustaleń faktycznych, nie mogą być kwestionowane poprzez zarzut błędu subsumcji, podnoszony w ramach podstawy kasacyjnej z art pkt 1 k.p.c. Sąd Najwyższy wielokrotnie już wyjaśniał, że nie można skutecznie dowodzić błędu subsumcji (art pkt 1 k.p.c.) poprzez kwestionowanie prawidłowości dokonanych przez sąd ustaleń faktycznych (por. np. wyrok z dnia 25 marca 1999 r. III CKN 206/98 OSNC 1999 nr.10, poz. 183). W niniejszym przypadku podważanie prawidłowości przyjętego stanu faktycznego, przy braku zarzutów z art pkt

4 2 k.p.c. nie może odnosić skutku, gdyż jak to podkreślono wyżej sąd kasacyjny jest związany ustaleniami faktycznymi stanowiącymi podstawę wydania zaskarżonego wyroku. Powołując się ogólnikowo na naruszenie przepisów dekretu z 30 listopada 1949 r. o języku państwowym i języku urzędowym rządowych i samorządowych władz administracyjnych (Dz. U. Nr 57, poz. 324) przez ich niezastosowanie w sprawie w związku z art. 481 k.c. skarżący zarzucił, iż spowodowało to, że przyjęto niewłaściwą datę powiadomienia ubezpieczyciela o szkodzie. W ramach tego zarzutu skarżący podniósł, że powódka zgłaszając swe roszczenie w języku niemieckim nie dołączyła uwierzytelnionych tłumaczeń, czego sądy nie wzięły pod uwagę. Twierdzenia w tym przedmiocie są nowe. W orzecznictwie Sądu Najwyższego za utrwalone należy uznać stanowisko, że powołanie się na nowe okoliczności nie uzasadnia żadnej z podstaw kasacyjnych (por. np. wyrok z dnia 10 czerwca 1997 r. II CKN 180/97 OSNC 1997 Nr 12, poz. 202). Ponadto należy podnieść, że stwierdzenie w jakiej dacie powódka zawiadomiła pozwanego o szkodzie, jak i że dołączyła niezbędne dokumenty do ustalenia odszkodowania należą do ustaleń faktycznych, którymi sąd kasacyjny jest związany. Chybiony jest też kolejny zarzut błędnej wykładni art. 8 ust. 1 ustawy o działalności ubezpieczeniowej (jednolity tekst Dz.U. z 1996 r., poz. 62 ze zm.) oraz art k.c. i k.c. polegający na ustaleniu wysokości poniesionej szkody na podstawie przeprowadzonych kosztów naprawy, przy braku przedłożenia przez powódkę rachunków od zakładów naprawczych. W kwestii czy poszkodowanemu należy się odszkodowanie przed dokonaniem naprawy wypowiedział się już Sąd Najwyższy stwierdzając, że roszczenie o świadczenie należne od ubezpieczyciela w ramach ustawowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu kosztów przywrócenia uszkodzonego pojazdu do stanu pierwotnego jest wymagalne niezależnie od tego czy naprawa została już dokonana. Wysokość odszkodowania w takim wypadku należy ustalać według przewidywanych kosztów naprawy i według cen z daty ich ustalania (por. wyrok z dnia 27 czerwca 1988 r. I CR 151/88 nie publ.; wyrok z dnia 11 czerwca 2001 r. V CKN 266/00 nie publ. czy uzasadnienie uchwały z dnia 15 listopada 2001 r. III CZP 68/01 jeszcze nie opublikowanej) Sąd Najwyższy w obecnym składzie w pełni podziela to stanowisko. W niniejszym wypadku sądy oparły się na kosztorysie przedwykonawczym sporządzonym przez rzeczoznawcę niemieckiego, zweryfikowanym przez biegłego sądowego, który ustalając zakres uszkodzeń brał pod uwagę zdjęcia samochodu, jak też opis uszkodzeń sporządzony przez funkcjonariusza Policji w Stargardzie Gdańskim bezpośrednio

5 po wypadku. Ustalenie więc odszkodowania nastąpiło bez naruszenia zasad wynikających z powołanych przepisów. Niezasadny jest też ostatni zarzut dotyczący błędnej wykładni art ustawy z dnia 12 listopada 1965 r. prawa prywatnego międzynarodowego polegający na przyjęciu dla określenia wartości poniesionej szkody ceny obowiązującej w państwie innym niż miejsce zdarzenia powodującego szkodę. Powołany przepis stanowi, że zobowiązania nie wynikające z czynności prawnej podlega prawie państwa, w którym nastąpiło zdarzenie będące źródłem zobowiązania. Sąd II instancji zgodnie z treścią tego przepisu zastosował prawo obowiązujące w Polsce, co nie oznacza że również miał obowiązek zastosować ceny występujące na terenie Polski. Aby odszkodowanie spełniało warunek pełnego naprawienia szkody i uwzględniało realne istniejące możliwości naprawienia szkody, musi umożliwiać poszkodowanemu, zamieszkałemu za granicą i będącemu obywatelem innego państwa, dokonanie naprawy na terenie jego kraju. Odszkodowanie powinno zatem być ustalone według cen obowiązujących w tym kraju, a nie cen występujących w Polsce (por. np. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 19 marca 1998 r. III CZP 72/97 OSNC 1998 z. 9, poz. 133). Sąd II instancji ustalił odszkodowanie przy uwzględnieniu tych zasad, a zatem bez naruszenia powołanego przepisu. Uwzględniając powyższe kasacja, jako nie zawierająca uzasadnionych podstaw, podlegała oddaleniu stosownie do treści art k.p.c. O kosztach postępowania kasacyjnego orzeczono na mocy art. 98 k.p.c. i art k.p.c. w związku z art k.p.c. 7