50+ w Europie podsumowanie wst_pnych wyników

Transkrypt

1 share_pl.indd :39:39 Uhr

3 Odsetek osób starszych w ca_ej populacji jest wy_szy w Europie ni_ na jakimkolwiek innym kontynencie, a zjawisko starzenia si_ populacji b_dzie trwa_o przez znaczn_ cz obecnego stulecia. 50+ w Europie jest pierwszym badaniem maj_cym na celu analiz_, jak _yj_ ludzie w wieku 50 i wi_cej lat w kilkunastu krajach europejskich, od Skandynawii do Morza _ródziemnego. Pierwsze badanie, w ramach którego w 2004 roku przeprowadzono ankiety z udzia_em ponad 25 tysi_cy osób, koncentrowa_o si_ na takich zagadnieniach jak: otoczenie i relacje rodzinne, praca, emerytury, bezpiecze_ stwo finansowe i zdrowie. Uzyskane wyniki daj_ przydatne wskazówki dla przysz_ej polityki spo_eczno-gospodarczej. Niektóre ze wst_pnych wyników pierwszego badania przedstawione s_ poni_ej. 100% 80% 60% Bliskie wi_zi rodzinne, zw_aszcza na po_udniu 40% Rodzina odgrywa wa_n_ rol_ w _yciu starszych ludzi w ca_ej Europie. Badanie pokazuje jednak, _e w tej dziedzinie istniej_ znacz_ce ró_nice mi_dzy po_udniow_ a pó_nocn_ Europ_. Na przyk_ad w Danii tylko 13 procent respondentów mieszka ze swoimi dzie_mi. W Hiszpanii odsetek ten wynosi 52 procent, a ponad 80 procent ludzi mieszka w bezpo_redniej blisko_ci swoich dzieci (patrz wykres). Podobny kontrast jest wyra_nie widoczny w odniesieniu do cz_stotliwo_ci kontaktów mi_dzy rodzicami a dzie_mi; podczas gdy 42 procent Du_czyków widuje si_ ze swoimi rodzicami codziennie, w krajach _ródziemnomorskich odsetek ten si_ga 86 procent. 20% 0% S DK D NL F CH A I ES GR < 1 km 1-25 km > 25 km Wykres: Odleg_o od miejsca zamieszkania najbli_szego dziecka W Skandynawii dzieci przeprowadzaj_ si_ dalej od swoich rodziców ni_ w krajach _ródziemnomorskich. 4 5 share_pl.indd :39:39 Uhr

4 Pomocna d_o_ wsparcie w rodzinie W ca_ej Europie, a w po_udniowej Europie w szczególno_ci, s_ w rodzinach du_e mo_liwo_ci wzajemnego wsparcia. Na przyk_ad dziadkowie ogromnie pomagaj_ w opiece nad dzie_mi (patrz wykres). Jedna trzecia respondentów w wieku 65 i wi_cej lat podaje, _e _wiadczy codziennie pomoc lub opiek_ nad dzie_mi przeci_tnie 4.6 godzin dziennie. Wa_n_ rol_ odgrywa równie_ wzajemne wsparcie finansowe. Dane z badania 50+ w Europie pokazuj_, _e w pó_nocnej Europie pomoc finansowa jest _wiadczona przez rodziców, a w Europie po_udniowej, dla odmiany, przez m_odsze pokolenie. 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% S DK D NL F CH A I ES GR Wykres: Proporcja bab_, które opiekowa_y si_ swoimi wnukami w ci_gu ostatnich dwunastu miesi_cy Babcie s_ silnie zaanga_owane w wychowanie i opiek_ nad dzie_mi w Europie. 6 7 share_pl.indd :39:40 Uhr

5 Ludzie, którzy lubi_ swoj_ prac_, pó_niej przechodz_ na emerytur_ Wiek przechodzenia na emerytur_ w Europie jest bardzo zró_nicowany (patrz wykres). Zdrowie wydaje si_ by_ w tej kwestii mniej wa_ne, ni_ si_ zwykle przyjmuje. Wa_niejsze s_ ró_nice w krajowych systemach emerytalnych i ubezpiecze_ spo_ecznych. Pracodawcy i pracownicy korzystaj_ z mo_liwo_ ci wcze_niejszego przej_cia na emerytur_ w szczególno_ci w krajach takich jak Austria i Francja, gdzie wcze_niejsza emerytura jest korzystna finansowo. Wyniki badania 50+ w Europie pokazuj_ równie_, jak wa_na jest satysfakcja z pracy. Zadowoleni pracownicy pracuj_ d_u_ej. Odczuwanie odpowiedzialno_ci za wykonywan_ prac_ i uznanie zawodowe te_ maj_ wp_yw na odk_adanie przej_cia na emerytur_. Z kolei z_e warunki pracy, cz_sto zwi_zane z problemami zdrowotnymi, powoduj_ wcze_niejsze przej_cie na emerytur_. 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% S DK D NL F CH A I E GR Wykres: Populacja pracuj_ca: osoby w wieku lata Istniej_ du_e ró_nice w wieku przej_cia na emerytur_. 8 9 share_pl.indd :39:41 Uhr

6 Relatywnie niski poziom emerytur prywatnych w Europie Prawie wszyscy starsi obywatele w Europie pobieraj_ pa_stwowe emerytury. Ponad po_owa uzupe_nia t_ emerytur_ dodatkowymi _ród_ami zabezpieczenia finansowego na okres staro_ci. W krajach takich jak Szwecja i Holandia ponad dwie trzecie emerytów otrzymuje dodatkow_ emerytur_ zawodow_. Jednak w wi_kszo_ci krajów emerytury zawodowe stanowi_ du_o mniejsz_ cz dochodów gospodarstw domowych emerytów ni_ emerytury pa_stwowe. Jeszcze mniej _wiadcze_ jest wyp_acanych indywidualnie, na przyk_ad poprzez polisy ubezpiecze_ na _ycie. Równie_ w tej dziedzinie na pierwszym miejscu jest Szwecja, w której prawie 20 procent wszystkich emerytów otrzymuje takie _wiadczenia. Dla porównania, europejska _rednia wynosi 10 procent. _wiadczenia emerytalne s_ najni_sze w_ród osób nisko wykwalifikowanych szczególnie, je_eli osoby w tej grupie przechodz_ na wcze_niejsz_ emerytur_. zdrowie, i starsi ludzie, których stan zdrowia jest s_aby, rzadziej anga_uj_ si_ w prace ochotnicze, ni_ ludzie w tym samym wieku, którzy czuj_ si_ sprawni i zdrowi % 9-14 % 2-7 % Wolontariat Starsi obywatele uczestnicz_ w szerokiej gamie dzia_alno_ci wolontariackiej: cznie oko_o dziesi_ciu procent Europejczyków powy_ej 50 roku _ycia podejmuje bezp_atn_ prac_ wolontariack_. Znacz_co wi_kszy odsetek starszych ludzi jest zaanga_owany w wolontariat w Europie pó_nocnej ni_ w po_udniowej (patrz wykres): ponad 20 procent w Holandii i mniej ni_ cztery procent w Hiszpanii i Grecji. Dwie trzecie respondentów zadeklarowa_o, _e powodem podj_cia pracy ochotniczej by_a ch zrobienia czego_ po_ytecznego na emeryturze. Jednak wa_nym czynnikiem w tym kontek_cie jest Wykres: Wolontariat w Europie Wolontariat jest bardziej rozpowszechniony w Europie pó_nocnej ni_ po_udniowej share_pl.indd :39:42 Uhr

7 Rodzina jako zabezpieczenie przed ubóstwem w podesz_ym wieku Bieda w podesz_ym wieku jest nadal powa_nym problemem w niektórych krajach europejskich. Ogólnie rzecz bior_c, starsi ludzie w Europie po_udniowej maj_ do dyspozycji ni_sze dochody, ni_ osoby starsze w Europie pó_nocnej (patrz wykres). Porównanie to wygl_da korzystniej przy uwzgl_dnieniu statusu w_asno_ci domów. Badanie 50+ w Europie ujawnia równie_, _e w wielu przypadkach trudno_ci finansowe s agodzone przez blisko rodziny. Mieszkanie z dzie_mi nie tylko w tym samym gospodarstwie domowym, ale tak_e w oddzielnych mieszkaniach w tym samym domu zapewnia wa_ n_ ochron_ przed ubóstwem. Jest tak nie tylko w przypadku starszych osób w po_udniowej Europie, ale dotyczy równie_ osób starszych w Niemczech i Austrii S DK D NL F CH A I ES GR Wykres: _redni roczny dochód w euro Podzia_ Pó_noc-Po_udnie w sytuacji ekonomicznej osób starszych share_pl.indd :39:43 Uhr

8 Ni_sza konsumpcja na pó_nocy Nierówno konsumpcji w Europie jest mniej wyra_na ni_ nierówno finansowa. W kwestii konsumpcji dane 50+ w Europie wykazuj_ wyrazisty i nieoczekiwany podzia_. Wydatki na _ywno w krajach Pó_nocy, takich jak np. Szwecja i Dania, s_ znacz_co ni_sze ni_ w pozosta_ej cz ci Europy. Jest to zaskakuj_ce, bior_c pod uwag_, _e dochody s_ wy_sze w Europie pó_nocnej ni_ w po_udniowej. Zaobserwowane ró_nice mog_ by_ do pewnego stopnia wyja_nione cenami _ywno_ci. Ze wzgl_du na wy_sze ceny na pó_nocy, biedniejsi emeryci w kwestii _ywno_ci ograniczaj_ si_ do najbardziej podstawowych potrzeb. 60% 50% Po_udniowa Europa: d_u_sze _ycie, mimo chorób 40% 30% Europejczycy z pó_nocy s_ zdrowsi i bogatsi, ale ludzie w Europie po_udniowej _yj_ d_u_ej. Du_czycy, a po nich Szwedzi i Szwajcarzy, s_ najbardziej zadowoleni ze swojego zdrowia (patrz wykres). 40 procent uwa_a, _e ich stan zdrowia nie jest najlepszy; dziesi procent uwa_a swój stan zdrowia za z_y lub bardzo z_y. Problemy zdrowotne s ci_le zwi_zane z wiekiem w ca_ej Europie. Dolegliwo_ci takie jak za_ma dokuczaj_ pi_ciokrotnie cz ciej osobom w wieku ponad 80 lat, ni_ osobom w grupie wiekowej lat. Wi_kszo dolegliwo_ci dotyka kobiet znacz_co cz ciej ni_ m czyzn. Jednak_e silniejsza p_e_ cierpi g_ównie na choroby potencjalnie gro_ne dla _ycia, takie jak cukrzyca czy choroby serca i p_uc. Eksperci s_dz_, _e jednym z powodów wi_kszych zagro_e_ dla _ycia m czyzn jest ich sk_onno do prowadzenia bardziej ryzykownego stylu _ycia, tj. cz_stsze palenie i picie wi_kszej ilo_ci alkoholu. 20% 10% 0% S DK D NL F CH A I ES GR Wykres: Odsetek populacji o bardzo dobrym lub doskona_ym stanie zdrowia Zadowolenie z w_asnego stanu zdrowia znacz_co ró_ni si_ w krajach Europy share_pl.indd :39:44 Uhr

9 Wykszta_cenie jest dobre dla Twojego zdrowia Co dalej? Powstrzymanie si_ od palenia, picie umiarkowanych ilo_ci wina i piwa, regularne _wiczenia fizyczne i unikanie noszenia zbyt du_ych ci arów wszystkie te elementy maj_ pozytywny wp_yw na zdrowie i prowadz_ do wyd_ u_enia _ycia. We wszystkich krajach europejskich silny wp_yw na zdrowie i style _ycia kobiet i m czyzn maj_ dochody i wykszta_cenie. Respondenci o ni_szym poziomie formalnego wykszta_cenia anga_uj_ si_ w du_o mniej _wicze_ fizycznych i cz ciej cierpi_ na nadwag_, ni_ osoby w tym samym wieku o wy_szym poziomie formalnego wykszta_cenia. We wszystkich krajach m czy_ni maj_ znacz_co wi_ksz_ nadwag_ ni_ kobiety. Dobre wyszkolenie zawodowe pomaga w utrzymaniu sprawno_ci psychicznej Badanie 50+ w Europie nie jest jeszcze zako_czone w istocie dopiero si_ rozpocz o. Na przestrzeni ostatnich dwunastu miesi_cy projekt zosta_ przedstawiony naukowcom i osobom odpowiedzialnym za polityk_ spo_ eczno-gospodarcz_ w ramach szeregu konferencji, które odby_y si_ w wielu miastach Europy. Szeroka i bardzo pozytywna reakcja, któr_ ten projekt wywo_a_ do tej pory, pokazuje, _e badanie dotyka zagadnie_, które budz_ ogromne i rosn_ce zainteresowanie. Jako _e proces starzenia si_ spo_ecze_ stw europejskich ma znacz_co przyspieszy_ po roku 2010, mamy zamiar rozszerzy_ zasi_g naszych analiz, aby obj y one wi_cej krajów europejskich (mi_dzy innymi Polsk_), i kontynuowa_ nasze badania w mniej wi_cej dwuletnich cyklach. Mamy nadziej_, _e pomog_ nam Pa_stwo zrealizowa_ nasze plany i przyczyni_ si_ Pa_stwo do sukcesu badania 50+ w Europie. Nie tylko sprawno fizyczna maleje wraz z wiekiem, ale równie_ sprawno psychiczna np. ludzka pami zaczyna si_ pogarsza_ z biegiem lat w ka_ dym z badanych krajów. Do przyczyn tego zjawiska nale_y wp_yw chorób demencyjnych, takich jak choroba Alzheimera. Sprawno psychiczna nie zale_y jedynie od dziedziczonych predyspozycji, ale równie_ od warunków wychowania w dzieci_stwie i od wyszkolenia zawodowego. Pomi_dzy krajami widoczne s_ uderzaj_ce ró_nice. Na przyk_ad respondenci w krajach _ródziemnomorskich wydaj_ si_ do_wiadcza_ bardziej dramatycznego spadku sprawno_ci psychicznej wraz z wiekiem. Mo_e to by_ spowodowane faktem, _e sytuacja w dziedzinie wyszkolenia zawodowego w tych krajach nie jest tak dobra, jak w krajach Pó_nocy share_pl.indd :39:44 Uhr

10 Published by Mannheim Research Institute for the Economics of Aging (MEA) L 13, Mannheim Phone: Fax: Design/ Layout by Jennifer Kröger, Johannes Bayer Printed by BB Druck+Service GmbH Danziger Platz Ludwigshafen Internet: Mannheim Research Institute for the Economics of Aging, 2006 share_pl.indd :39:44 Uhr