Dyrektywa o emisjach przemysłowych. Kilka uwag na temat nowego charakteru prawnego

Transkrypt

1 Dyrektywa o emisjach przemysłowych. Kilka uwag na temat nowego charakteru prawnego BREFs Aneta Pacek-Łopalewska Kancelaria Prawa Ochrony Środowiska Prawo w energetyce Prawo w energetyce Prawo w energetyce Prawo w energetyce Prawo w energetyce Wstęp 6 stycznia 2011 roku weszła w życie dyrektywa z 24 listopada 2010 roku w sprawie emisji przemysłowych (zintegrowane zapobieganie zanieczyszczeniom i ich kontrola), tzw. dyrektywa IED 1. Nowa regulacja łączy w jednym akcie zagadnienia środowiskowych uwarunkowań funkcjonowania instalacji przemysłowych, rozrzucone do tej pory w siedmiu dyrektywach, w tym w szczególności dyrektywie Rady 96/61/WE z 24 września 1996 r. dotyczącej zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i ich kontroli 2 (dyrektywa IPPC) oraz dyrektywie 2001/80/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 23 października 2001 r. w sprawie ograniczenia emisji niektórych zanieczyszczeń do powietrza z dużych obiektów energetycznego spalania 3. Dyrektywa IED jest kolejnym krokiem na poziomie UE mającym na celu stworzenie skutecznego, kompleksowego i zintegrowanego systemu nadzoru nad tymi sektorami działalności przemysłowej, które ze względu na skalę i/lub rodzaj prowadzonych procesów technologicznych w sposób istotny wpływają (lub mogą wpływać) na stan środowiska naturalnego. Jak wynika z preambuły dyrektywy IED, ustalenie ogólnych ram kontroli ma na celu zapobieganie zanieczyszczeniom wynikającym z działalności przemysłowej, ich redukcji i w możliwe jak najszerszym zakresie wyeliminowanie zgodnie z zasadą zanieczyszczający płaci oraz zasadą zapobiegania zanieczyszczeniom ( ) przyznając pierwszeństwo interwencji u źródła oraz zapewniając rozsądną gospodarkę zasobami naturalnymi, biorąc przy tym pod uwagę, w razie potrzeby, sytuację gospodarczą i szczególne lokalne cechy miejsca, w którym prowadzona jest działalność przemysłowa. Analogiczne cele stawiała dyrektywa IPPC. Pierwsze sprawozdanie Komisji ze stanu jej wdrożenia, przyjęte w 2005 r. po analizie informacji przekazanych przez państwa członkowskie (jeszcze UE-15) i po przeprowadzeniu przez Komisję oceny zgodności przepisów poszczególnych krajów z dyrektywą IPPC, ujawniło jednak wiele niedoskonałości systemu, w tym liczne rozbieżności i wiele opóźnień we wdrażaniu tego aktu do systemów krajowych. Z kolei państwa członkowskie wyraziły wówczas w zasadzie zgodną opinię, że dyrektywa IPPC jest skutecznym narzędziem ograniczania emisji zanieczyszczeń z instalacji przemysłowych i przynosi wiele 1 DzUrz L 334 z r., s DzUrz L 257 z r., s. 26, z późn. zm.; wersja skodyfikowana dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/1/WE z 15 stycznia 2008 r. dotyczącą zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i ich kontroli, DzUrz L 24 z r., s DzUrz L 309 z r., s

2 korzyści, w szczególności w zakresie zintegrowanego prewencyjnego podejścia do ochrony środowiska jako całości, wydawania pozwoleń na wprowadzanie substancji do środowiska opartych na najlepszych dostępnych technikach, poprawy monitorowania i dostępu do informacji oraz udziału społeczeństwa w procedurze udzielania pozwoleń. Jednocześnie pojawiły się głosy o konieczności zwiększenia spójności technicznej między dyrektywą IPPC oraz innymi aktami prawnymi na poziomie UE dotyczącymi emisji przemysłowych, potrzebie opracowania dokumentów przewodnich dotyczących najważniejszych problemów związanych z wdrażaniem dyrektywy oraz potrzebie technicznej rewizji dyrektywy IPPC w celu wyjaśnienia pewnych niejednoznaczności i zapewnienia lepszych uregulowań 4. Proces przeglądu stanu wdrożenia dyrektywy IPPC był kontynuowany w latach Jak wynika z końcowych konkluzji Komisji, cele założone w dyrektywie IPPC nie zostały osiągnięte. W dokumentach podsumowujących przegląd wskazano w szczególności, że wynika to w zasadzie z niewłaściwej implementacji przepisów dyrektywy IPPC do krajowych porządków prawnych oraz złożoności systemu i braku spójności części obowiązujących ram prawnych. Komisja zwróciła także uwagę na istniejące braki w obowiązujących przepisach, wskutek których przepisy [dyrektywy IPPC przyp. autorki] nie są wdrażane w zadowalający sposób, a działania podejmowane na szczeblu wspólnotowym w celu wyegzekwowania przepisów napotykają na trudności, przez co nie udaje się osiągnąć zamierzonych korzyści w dziedzinie zdrowia i środowiska naturalnego. Zdaniem Komisji problemy te nie tylko utrudniają osiągnięcie celów zarysowanych w unijnej strategii zrównoważonego rozwoju, a zwłaszcza w strategiach tematycznych, ale również mogą potencjalnie prowadzić do zaburzeń konkurencji z uwagi na znaczne różnice w normach ochrony środowiska i istnienie niepotrzebnych obciążeń administracyjnych 5. W dokumentach przygotowanych przez Komisję mocno zaakcentowano przy tym znaczące braki i nieprawidłowości we wdrożeniu najlepszych dostępnych technik (Best Available Techniques BAT), czyli instrumentu, który zgodnie z założeniami dyrektywy IPPC powinien stanowić kluczowy punkt odniesienia dla właściwego organu w danym kraju członkowskim przy określaniu dozwolonych wielkości emisji z konkretnej instalacji. Jak wynika z przeprowadzonego przez Komisję przeglądu dyrektywy IPPC, nieprawidłowości (braki) są skutkiem nieprecyzyjnych przepisów dotyczących BAT, dużego marginesu elastyczności pozostawionego organom właściwym w sprawach wydawania pozwoleń zintegrowanych w państwach członkowskich, który umożliwia odchodzenie od BAT w procesie wydawania pozwoleń, oraz niejasnej roli dokumentów referencyjnych BAT, zwanych dokumentami BREFs (BAT Reference Documents), opracowywanych w ramach wymiany informacji między państwami członkowskimi a zainteresowanymi sektorami przemysłu. W konsekwencji jak wynika z konkluzji Komisji pozwolenia wydawane w ramach wdrożenia dyrektywy IPPC często zawierają warunki, które nie są oparte na najlepszych dostępnych technikach opisanych w dokumentach BREF, a uzasadnienie tego jest słabe bądź nie ma go wcale 6. Mając to na uwadze, Komisja zaproponowała zasadnicze zmiany mające na celu wzmocnienie pozycji BREFs, a tym samym i BAT w procesie wydawania pozwoleń zintegrowanych. Znalazły one odzwierciedlenie w nowych regulacjach dyrektywy IED. Rola i charakter BAT i BREFs w dyrektywie IPPC 1. Instrument BAT to istotny element systemu zintegrowanego podejścia do kontroli i zapobiegania emisjom przemysłowym; rozwiązanie, które ma na celu praktyczną realizację podstawowych zasad ogólnych prawa ochrony środowiska zasady prewencji i zasady zrównoważonego rozwoju. Dyrektywa IPPC stanowiła wprost, że graniczne wielkości emisji (czyli poziomy emisji, których dana instalacja co do zasady nie powinna przekraczać w ciągu jednego lub kilku okresów), określane w pozwoleniach zintegrowanych, powinny się opierać właśnie na BAT, rozumianych jako najbardziej efektywny i zaawansowany etap rozwoju i metod prowadzenia danej działalności, który wskazuje możliwe wykorzystanie poszczególnych technik jako podstawy dla granicznych wielkości emisji mający na celu zapobieganie powstawaniu, a jeżeli nie jest to możliwe, ogólne ograniczenie emisji i oddziaływania na środowisko jako całość. Jednocześnie w dyrektywie IPPC wyraźnie podkreślono, że organy właściwe w sprawach pozwoleń zintegrowanych: (a) nie powinny zalecać stosowania danej konkretnej techniki czy szczególnej technologii, a jednocześnie, przy określaniu warunków pozwolenia 4 Patrz szerzej: Sprawozdanie Komisji dla Rady i Parlamentu Europejskiego na temat wdrażania dyrektywy 96/61/WE w sprawie zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i ich kontroli z roku, COM(2005) 540 tekst końcowy. 5 Patrz szerzej: Uzasadnienie wniosku Komisji z 21 grudnia 2007 r. dotyczącego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie emisji przemysłowych (zintegrowane zapobieganie zanieczyszczeniom i ich kontrola), COM(2007) 844 wersja ostateczna. 6 Tamże. 129

3 zintegrowanego powinny (b) uwzględnić techniczne właściwości danej instalacji, jej geograficzne położenie i lokalne warunki środowiska. W ślad za dyrektywą IPPC ustawa z 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (POŚ) 7 wyraźnie stanowi, że instalacje wymagające pozwolenia zintegrowanego powinny spełniać wymagania wynikające z BAT, a ich eksploatacja co do zasady nie może powodować przekroczenia granicznych wielkości emisyjnych. W konsekwencji na potrzeby wydania pozwolenia zintegrowanego właściwy organ jest zobowiązany do przeprowadzenia analizy, której celem jest ustalenie BAT dla konkretnej instalacji i dalej, po zidentyfikowaniu takich swoistych uwarunkowań, opierając się także na mających zastosowanie dla takiej instalacji standardach jakości środowiska i standardach emisyjnych (jeśli takie obowiązują) określenia warunków brzegowych emisji do środowiska. Pozostawiając na boku ocenę słuszności takiego rozwiązania, należy zauważyć, że obecny stan prawny, mimo obowiązujących standardów emisyjnych do środowiska, daje organom stosunkowo duży zakres swobody i elastyczności w określaniu warunków pozwolenia. Swoistym narzędziem, które powinno pomóc organom przy ocenie warunków BAT dla konkretnej instalacji, jest możliwość skorzystania z BREFs określających najlepsze dostępne techniki dla poszczególnych gałęzi (sektorów) przemysłu (patrz niżej). 2. Aby umożliwić praktyczne wdrożenie zapisów dyrektywy IPPC w zakresie BAT, Komisja została zobowiązana do zorganizowania pomiędzy państwami członkowskimi a zainteresowanymi sektorami przemysłu forum wymiany informacji na temat BAT, związanego z nimi monitorowania oraz wszelkich zmian w tym zakresie. Takie forum zostało powołane. W praktyce wymiana informacji między zainteresowanymi stronami odbywa się w technicznych grupach roboczych dla danej gałęzi przemysłu, w których skład wchodzą eksperci z państw członkowskich, właściwej gałęzi przemysłu oraz organizacji pozarządowych. Grupy robocze opracowują poszczególne BREFs przed ich przyjęciem przez Komisję. Pracami forum kieruje tzw. Europejskie Biuro do spraw Kontroli Zanieczyszczeń Przemysłowych (European Integrated Pollution Prevention and Control Bureau EIPPCB) z siedzibą w Sewilli 8. Do jego głównych zadań należy kierowanie systemem przepływu informacji na temat BAT i przygotowaniem BREFs dla poszczególnych gałęzi Prawo w energetyce Prawo w energetyce Prawo w energetyce Prawo w energetyce Prawo w energetyce (sektorów) przemysłu. Prace forum zaoowocowały opracowaniem 35 dokumentów referencyjnych BAT, w tym także materiału dotyczącego dużych obiektów energetycznego spalania, który ma zostać poddany weryfikacji w tym roku. 3. Należy przy tym wyraźnie podkreślić, że BREFs przygotowane w ramach prac EIPPCB, nawet te, które zostały formalnie zaakceptowane przez Komisję, nie stanowią wiążących przepisów prawa. Nie stanowią tym samym katalogu jedynie dopuszczalnych technologii i sposobów prowadzenia działalności czy też wiążących kryteriów dla ustalenia warunków pozwolenia zintegrowanego, w tym poziomów dozwolonych emisji. BREFs to w zasadzie jedynie kompleksowa informacja oparta na analizach technicznych i ekonomicznych danego sektora, która zgodnie z dyrektywą IPPC ma stanowić pewną ogólną wskazówkę dla określenia przez organy państw członkowskich warunków najlepszej dostępnej techniki. Jest to konieczne do wyznaczenia dozwolonych emisji z instalacji dla: (a) danej konkretnej instalacji (w ramach procedury wydawania pozwolenia zintegrowanego) lub (b) określonej kategorii/grupy instalacji (przyznana dyrektywą IPPC możliwość wydania przez państwa członkowskie aktów powszechnie obowiązujących określających warunki BAT dla danej kategorii instalacji przy zachowaniu zintegrowanego podejścia oraz równoważnego, wysokiego poziomu ochrony środowiska jako całości ). Polskie przepisy POŚ przewidują nawet upoważnienie do wydania przez ministra właściwego do spraw środowiska rozporządzenia określającego minimalne wymagania wynikające z najlepszych dostępnych technik, jakie muszą spełniać instalacje. Upoważnienie ma jednak charakter fakultatywny, minister nie jest zobowiązany do wydania takiego aktu. Rozporządzenie takie nie zostało nigdy wydane. Informacyjny charakter BREF podkreśla także brzmienie załącznika IV do dyrektywy IPPC, określającego okoliczności, jakie należy uwzględnić przy określaniu BAT. Jednym z kryteriów, które zostały wymienione w załączniku IV, są informacje publikowane przez Komisję na mocy art. 17 ust. 2 akapit drugi [wyniki wymiany informacji na temat BAT, jakie Komisja jest zobowiązana publikować co trzy miesiące przyp. autorki] lub przez organizacje miedzynarodowe. Analogiczny zapis został implementowany do POŚ. Konsekwentnie, prowadzący instalację ma prawo stosować rozwiązania technologiczne niewskazane w dokumentach referencyjnych 7 Tekst jednolity z 23 stycznia 2008 roku (DzU nr 25, poz. 150 ze. zm.) 8 Więcej informacji na temat Biura IPPC można znaleźć na stronie internetowej 130

4 BREFs, jeżeli tylko umożliwiają one utrzymywanie poziomów emisyjnych niepowodujących przekraczania standardów jakości środowiska i celów ochrony środowiska. Warto podkreślić, że w konkretnym przypadku BAT określony na potrzeby danej instalacji, po uwzględnieniu przez właściwy organ podczas procedury wydawania pozwolenia zintegrowanego technicznych właściwości danej instalacji, jej geograficznego położenia i lokalnych warunków środowiska może być zarówno surowszy, jak i łagodniejszy w stosunku do poziomu określonego w dokumentach referencyjnych BREFs. Charakter prawny BREFs w dyrektywie IED 1. Rzeczą naturalną było utrzymanie w dyrektywie IED koncepcji najlepszych dostępnych technik jako standardu, który musi być uwzględniony podczas określania warunków emisyjnych danej instalacji. Dyrektywa IED wyraźnie stanowi, że państwa członkowskie mają obowiązek podjąć wszelkie środki, aby zapewnić, że instalacje objęte regulacjami dyrektywy są eksploatowane z uwzględnieniem w szczególności standardów BAT, i dalej, że dopuszczalne poziomy emisji zawarte w pozwoleniach są oparte także na standardach BAT. Podobnie jak w dyrektywie IPPC dyrektywa IED przewiduje, że warunki pozwolenia zintegrowanego powinny opierać się na najlepszych dostępnych technikach, ale bez zalecania jakiejkolwiek techniki czy szczególnej technologii. 2. Definicja BAT zawarta w dyrektywie IED powiela w zasadzie definicję BAT zawartą w dyrektywie IPPC. Zgodnie z dyrektywą IED BAT to najbardziej efektywny i zaawansowany etap rozwoju i metod prowadzenia danej działalności, który wskazuje możliwe wykorzystanie poszczególnych technik jako podstawy przy ustalaniu dopuszczalnych wielkości emisji i innych warunków pozwolenia mających na celu zapobieganie powstawaniu, a jeżeli nie jest to możliwe, ograniczenie emisji i oddziaływania na środowisko jako całość, przy czym: a) techniki obejmują zarówno stosowane technologie, jak i sposób, w jaki instalacja jest projektowana, budowana i utrzymywana, eksploatowana i wycofywana z eksploatacji; b) dostępne techniki oznaczają techniki o takim stopniu rozwoju, który pozwala na ich wdrożenie w danym sektorze przemysłu, zgodnie z istniejącymi warunkami ekonomicznymi i technicznymi, z uwzględnieniem kosztów i korzyści, nawet jeżeli techniki te nie są wykorzystywane lub nie zostały opracowane w danym państwie członkowskim, o ile są one dostępne dla operatora; c) najlepsze oznacza najbardziej efektywne w osiąganiu wysokiego ogólnego poziomu ochrony środowiska jako całości. Różnica polega na tym, że Dyrektywa IPPC mówiła enigmatycznie o BAT jako podstawie dla granicznych wielkości emisji ( ), natomiast dyrektywa IED mówi już wyraźnie o BAT jako podstawie przy ustalaniu dopuszczalnych wielkości emisji i innych warunków pozwolenia. 3. Narzędziem wsparcia organów w procesie określania BAT pozostaną BREFs. Dyrektywa IED poświęca jednak więcej miejsca ich zawartości merytorycznej, zasadom współpracy zmierzającej do opracowania (weryfikacji) takich dokumentów i samej procedurze ich przyjmowania. A co najistotniejsze, nadaje im inną rangę prawną. 4. Zgodnie z dyrektywą IED w celu opracowania, dokonania przeglądu oraz w razie potrzeby aktualizacji dokumentów referencyjnych BAT Komisja ma obowiązek zorganizować wymianę informacji między państwami członkowskimi, zainteresowanymi branżami, organizacjami pozarządowymi promującymi ochronę środowiska oraz Komisją. Dyrektywa IED precyzuje przy tym dalej, że wymiana informacji powinna dotyczyć w szczególności następujących kwestii: charakterystyki instalacji i technik pod kątem wielkości emisji wyrażanych w stosownych przypadkach jako średnio-, krótko- i długoterminowe oraz związanych z nimi warunków odniesienia, zużycia i charakteru surowców, zużycia wody, wykorzystania energii i wytwarzania odpadów; stosowanych technik, związanego z nimi monitorowania, wzajemnych powiązań między różnymi komponentami środowiska (cross-media effects), wykonalności ekonomicznej i technicznej oraz rozwoju tych elementów; najlepszych dostępnych technik i tzw. nowych technik zidentyfikowanych po rozważeniu kwestii, o których mowa w lit. (a) i (b). W celu realizacji tego obowiązku dyrektywa IED zakłada utworzenie forum złożonego z przedstawicieli państw członkowskich, zainteresowanych branż i organizacji pozarządowych promujących nr 2 (8)

5 Prawo w energetyce Prawo w energetyce Prawo w energetyce Prawo w energetyce Prawo w energetyce ochronę środowiska. Komisja będzie zobowiązana do zasięgania opinii takiego forum w sprawie praktycznych ustaleń dotyczących wymiany informacji, w tym w szczególności określenia: (a) tzw. wskazówek dotyczących gromadzenia danych oraz (b) tzw. wskazówek dotyczących opracowywania dokumentów referencyjnych BAT oraz zapewnienia ich jakości, w tym właściwej zawartości i formatu tych dokumentów. Zgodnie z dyrektywą IED wskazówki zostaną przyjęte w formie decyzji Komisji w ramach przyznanych Komisji uprawnień do stanowienia aktów wykonawczych i będą aktem prawnie wiążącym. Można postawić pytanie, czy koncepcja wprowadzenia takiego narzędzia, zasadniczo nie wskazówek, ale wiążących wytycznych, jakkolwiek systematyzująca i być może usprawniająca sam proces określania BAT, jednocześnie nie okaże się wprowadzeniem nieuzasadnionych ograniczeń w pozyskiwaniu danych w zakresie BAT. 5. W odróżnieniu od dyrektywy IPPC dyrektywa IED definiuje termin BREFs. BREFs, zgodnie z dyrektywą IED, to dokument będący wynikiem wymiany informacji (o której mowa wyżej), sporządzony dla określonych rodzajów działalności i opisujący zwłaszcza stosowane techniki, aktualne poziomy emisji i konsumpcji, techniki uwzględniane przy okazji ustalania najlepszych dostępnych technik, a także konkluzje dotyczące BAT (konkluzje BAT) oraz wszelkie nowe techniki ze szczególnym uwzględnieniem kryteriów wymienionych w załączniku III do dyrektywy IED 9. Konkluzje BAT zawierają elementy BREFs i formułują wnioski dotyczące najlepszych dostępnych technik, ich opisu, informacji służącej ocenie ich przydatności, poziomów emisji powiązanych z najlepszymi dostępnymi technikami, powiązanego monitoringu, powiązanych poziomów konsumpcji oraz, w stosownych przypadkach, odpowiednich środków w zakresie usuwania zanieczyszczeń z danego terenu. Wyodrębnienie z definicji BREFs konkluzji BAT nie ma znaczenia jedynie porządkującego. Konkluzje BAT, podobnie jak wskazówki o których mowa wyżej, będą przyjmowane w formie decyzji Komisji w ramach przyznanych jej uprawnień do stanowienia aktów wykonawczych i będą aktem prawnie wiążącym. Oznacza to związanie organów państw członkowskich w zakresie, jaki jest objęty regulacją takiej decyzji. Konsekwentnie, określając warunki pozwolenia zintegrowanego dla danej instalacji, w odróżnieniu od dotychczasowych przepisów, według których BREFs były jedynie niewiążącym dokumentem referencyjnym przy określaniu BAT, obecnie, pod rządami dyrektywy IED, właściwy organ będzie musiał uwzględnić wymagania zawarte w konkluzjach BAT. 6. Dyrektywa IED otwiera tym samym możliwość przeniesienie kompetencji do określania BAT dla konkretnej instalacji (a w konsekwencji pośrednio także dopuszczalnych poziomów emisji z takiej instalacji) z poziomu lokalnego (krajowego) na poziom Wspólnoty. Tak jak wskazano wyżej, wiążące konkluzje BAT zawierają w szczególności wnioski dotyczące BAT oraz poziomów emisji powiązanych z BAT. Zasadą określoną w dyrektywie IED jest to, że właściwy organ określa dopuszczalne wielkości emisji na poziomie zapewniającym, w normalnych warunkach eksploatacji instalacji, nieprzekraczanie poziomów emisji powiązanych z BAT. Zgodnie z dyrektywą IED poziomy emisji powiązane z BAT są to różne poziomy emisji uzyskiwane w normalnych warunkach eksploatacji z wykorzystaniem najlepszej dostępnej techniki lub kombinacji najlepszych dostępnych technik, które opisano w konkluzjach BAT, wyrażone jako średnia w danym okresie w określonych warunkach odniesienia. Opisano w konkluzjach BAT czyli wiążąco uregulowano w akcie prawnym wydanym przez Komisję W drodze wyjątku jedynie na poziomie krajowym, wydając pozwolenie zintegrowane, właściwy organ będzie mógł w szczególnych przypadkach ustalić mniej restrykcyjne (ale nieprzekraczające dopuszczalnych wielkości emisji określonych w załącznikach do dyrektywy IED) dopuszczalne wielkości emisji z konkretnej instalacji. Takie odstępstwo będzie musiało być jednak uzasadnione tym, że osiągnięcie poziomów emisji powiązanych z BAT opisanych w konkluzjach BAT prowadziłoby do nieproporcjonalnie wysokich kosztów w stosunku do korzyści dla środowiska ze względu na: (a) położenie geograficzne danej instalacji lub lokalne warunki środowiskowe (b) charakterystykę techniczną danej instalacji. Na tym etapie trudno ocenić, w jakiej mierze i w jakich rzeczywistych stanach faktycznych wskazany wyjątek znajdzie zastosowanie. Mając na uwadze zapis dyrektywy IED, zgodnie z którym Komisja może, w razie konieczności, ocenić i doprecyzować poprzez wskazówki kryteria, które należy uwzględnić w przypadku stosowania powyższej regulacji, nie można wykluczyć, że w praktyce jej wykorzystanie będzie znacznie ograniczone. 9 Załącznik III określa kryteria ustalania BAT. Zgodnie z dyrektywą IED są to takie czynniki, jak: (1) wykorzystanie technologii o niskiej ilości odpadów; (2) wykorzystanie substancji stwarzających mniejsze zagrożenie; (3) zwiększanie odzysku i recyklingu substancji wytwarzanych i wykorzystywanych w procesie oraz odpadów, w stosownych przypadkach; (4) porównywalne procesy, urządzenia lub metody działania, które zostały wypróbowane i odniosły sukces na skalę przemysłową; (5) postęp technologiczny i rozwój wiedzy; (6). charakter, skutki i wielkość emisji; (7) terminy przekazania do eksploatacji nowych lub istniejących instalacji; (8) czas potrzebny do wprowadzenia najlepszych dostępnych technik; (9) zużycie i właściwości surowców (łącznie z wodą) wykorzystywanych w procesie oraz efektywność energetyczna; (10) potrzeba zapobiegania lub ograniczania do minimum całkowitego wpływu emisji na środowisko oraz związanych z tym zagrożeń; (11) potrzeba zapobiegania wypadkom oraz minimalizowania skutków dla środowiska; oraz (12) informacje publikowane przez międzynarodowe organizacje publiczne. 132

6 Zamiast podsumowania Na podstawie tylko enigmatycznych zapisów dyrektywy IED można jedynie spekulować na temat ryzyka, zwłaszcza prawnego i finansowego, jakie rzeczywiście może wynikać dla poszczególnych instalacji ze zmiany formuły prawnej BREFs. Proces implementacji dyrektywy IED do krajowych porządków prawnych i dalej proces przyjmowania aktów prawnych określających konkluzje BAT, w zasadzie dopiero się rozpoczął. Mając jednak na uwadze zakres materii, jaka zostanie w tych aktach uregulowana, i rangę, jaka została przyznana konkluzjom BAT, wydaje się, że sektory przemysłu objęte dyrektywą IED, w tym zwłaszcza sektor energetyczny, we własnym interesie powinny aktywnie włączyć się w proces legislacyjny i prace związane z przyjęciem BREFs, aby uniknąć albo przynajmniej zminimalizować ryzyko zapisów niekorzystnych dla sektora. Warto przy tym zwrócić uwagę na jeden aspekt prawny dotyczący wejścia w życie przepisów dyrektywy IED. Duże obiekty energetycznego spalania, którym udzielono pozwolenia zintegrowanego przed 7 stycznia 2013 r. lub których operatorzy złożyli kompletny wniosek o wydanie takiego pozwolenia przed tym dniem (ale pod warunkiem, że instalacja została oddana do eksploatacji nie później niż 7 stycznia 2014 r.), zgodnie z dyrektywą IED będą zobowiązane stosować przepisy prawa krajowego implementujące dyrektywę IED dopiero po 1 stycznia 2016 roku. Dyrektywa IED natomiast nie przesądza jednoznacznie, czy ta data odnosi się także do przepisów przyjętych na poziomie UE przez organy Wspólnoty, np. ewentualnych decyzji Komisji w zakresie konkluzji BAT. Przepisy przejściowe zawarte w dyrektywie IED, przesuwając cezurę czasową na 1 stycznia 2016 r., odnoszą się jedynie do przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych przyjętych zgodnie z art. 80 ust. 1, czyli zgodnie z wykładnią literalną tego przepisu regulacji przyjętych przez państwa członkowskie w procesie implementacji dyrektywy IED. Mając na uwadze charakter zapisów, jakie mogą się znaleźć w ewentualnym dokumencie konkluzji BAT, ta kwestia ma z punktu widzenia ewentualnego ryzyka oraz konsekwencji finansowych istotne znaczenie. Może bowiem się okazać, że mimo zapisu o stosowaniu przepisów dopiero od 1 stycznia 2016 r. sam proces uzyskiwania pozwoleń zintegrowanych (zmiany warunków takich pozwoleń) będzie oparty już na nowych zasadach określania BAT. Aneta Pacek-Łopalewska, radca prawny, Kancelaria Prawa Ochrony Środowiska. Specjalizuje się w prawie ochrony środowiska. Praktyczną wiedzę i bogate doświadczenie zdobyła podczas wieloletniej pracy w White&Case, uznanej, międzynarodowej kancelarii prawnej. Analizowała ryzyka środowiskowe podczas licznych transakcji przejmowania i łączenia podmiotów gospodarczych oraz przy realizacji wielu projektów inwestycyjnych. Doradzała przy wyborze optymalnych z punktu widzenia regulacji prawa ochrony środowiska modeli biznesowych planowanych przedsięwzięć oraz w zakresie praw i obowiązków podmiotów, których działalność oddziałuje na środowisko. Przeprowadzała liczne analizy ryzyk środowiskowej odpowiedzialności cywilnej, karnej i administracyjnej, doradzając w zakresie możliwych środków naprawczych. Reprezentuje podmioty w postępowaniach administracyjnych i sądowych w sprawach związanych z naruszaniem norm prawa ochrony środowiska. Absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego. Posiada tytuł LL.M w zakresie prawa amerykańskiego. Jako stypendysta programu The Ron Brown Fellowship prowadziła badania w zakresie odpowiedzialności prawnej międzynarodowych korporacji pod kierunkiem jednego z najwybitniejszych specjalistów w tej dziedzinie. Jest także adwokatem stanu Nowy Jork. Występuje jako prelegent podczas licznych seminariów i szkoleń dotyczących prawa ochrony środowiska, publikuje artykuły, opinie i analizy. nr 2 (8)