LKA /2014 D/14/504 WYSTĄPIENIE POKONTROLNE

Transkrypt

1 LKA /2014 D/14/504 WYSTĄPIENIE POKONTROLNE

2 I. Dane identyfikacyjne kontroli Numer i tytuł kontroli Jednostka przeprowadzająca kontrolę Kontroler Jednostka kontrolowana D/14/504 Przygotowanie szkół do objęcia dzieci sześcioletnich obowiązkiem szkolnym. Najwyższa Izba Kontroli Delegatura w Katowicach Mariusz Krynke, główny specjalista kontroli państwowej, upoważnienie do kontroli nr z dnia 28 kwietnia 2014 r. [Dowód: akta kontroli str. 1-2] Zespół Szkół w Rajczy, Rynek 2, RAJCZA (Regon ), zwany dalej Szkołą. Kierownik jednostki kontrolowanej Marian Jeleśniański, Dyrektor Zespołu Szkół w Rajczy 1. [Dowód: akta kontroli str. 4] II. Ocena kontrolowanej działalności Ocena ogólna Uzasadnienie oceny ogólnej Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie, mimo stwierdzonych nieprawidłowości 2 działalność kontrolowanej jednostki w zbadanym zakresie w roku szkolnym 2013/2014 oraz jej przygotowanie do objęcia dzieci sześcioletnich obowiązkiem szkolnym z dniem 1 września 2014 r. Formułując powyższą ocenę NIK wzięła pod uwagę: 1. Zapewnienie przez Szkołę właściwych warunków lokalowych i wyposażenia do edukacji wczesnoszkolnej, w tym uczniów sześcioletnich oraz podejmowane przez Dyrektora Szkoły działań w tym zakresie na nowy rok szkolny 2014/2015. Każdy z dwóch oddziałów klas pierwszych szkoły podstawowej ma przydzieloną salę lekcyjną, wyposażoną w pomoce dydaktyczne i przedmioty potrzebne do zajęć, w której wyodrębniono część edukacyjną (z meblami uczniowskimi stolikami i krzesłami o wymaganych wymiarach) i rekreacyjną. Szkoła posiadała plac zabaw i świetlicę, a uczniowie mieli możliwość zjedzenia w szkole ciepłego posiłku w przystosowanym do tego celu pomieszczeniu, które było utrzymane w należytym stanie. 2. Zapewnienie przez Szkołę warunków organizacyjnych do edukacji najmłodszych uczniów, poprzez zachowanie zalecanej w podstawie programowej kształcenia ogólnego liczebności uczniów w roku szkolnym 2013/2014 w oddziałach klasy I (24 i 20 uczniów), powierzenie edukacji w każdym z tych oddziałów jednemu nauczycielowi 3, prowadzenie zajęć świetlicowych w grupach nieprzekraczających 25 uczniów, prowadzenie zajęć z informatyki w szkolnej pracowni komputerowej, umożliwianie uczniom uczestnictwa w zajęciach pozalekcyjnych, zwiększających szanse edukacyjne uczniów zdolnych oraz mających trudności w nauce. 1 Powołany Zarządzeniem Wójta Gminy Rajcza z 8 sierpnia 2013 r. na okres od dnia 1 września 2013 r. do 31 sierpnia 2018 r., zwany dalej Dyrektorem. 2 Najwyższa Izba Kontroli stosuje 3-stopniową skalę ocen: pozytywna, pozytywna mimo stwierdzonych nieprawidłowości, negatywna. 3 Za wyjątkiem prowadzonych przez innych nauczycieli zajęć: w klasie Ia z informatyki i języka angielskiego oraz w klasie Ib dodatkowo edukacji muzycznej, plastycznej, wychowania fizycznego. 2

3 3. Zapewnienie kadry nauczycieli do edukacji uczniów sześcioletnich z wymaganymi kwalifikacjami do nauczania wczesnoszkolnego oraz podejmowanie przez Dyrektora działań w kierunku doskonalenia zawodowego nauczycieli nauczania wczesnoszkolnego. Stwierdzone nieprawidłowości dotyczyły naruszenia 2, 8 i 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach 4 poprzez: niedostosowanie toalet z których korzystają chłopcy klas I, do wzrostu najmłodszych dzieci, co miało wpływ na bezpieczne i higieniczne warunki przebywania dzieci najmłodszych w szkole, niewłaściwe oznakowanie stołów i krzeseł w salach lekcyjnych klas I (sala nr 010 i nr 121), niezapewnienie uczniom klas I ergonomicznych mebli w pracowni komputerowej. NIK zwróciła ponadto uwagę na fakt, że przydzielenie jednej z sal dla uczniów klasy I na kondygnacji, na której znajdowały się sale klas IVa i VIa, mogło zmniejszyć poczucie bezpieczeństwa najmłodszych dzieci. III. Opis ustalonego stanu 1. Zapewnienie przez Szkołę warunków lokalowych i wyposażenia do edukacji uczniów sześcioletnich W budynku Szkoły wyodrębniono część przeznaczoną dla gimnazjum oraz część przeznaczoną dla szkoły podstawowej (zlokalizowane w dwóch skrzydłach budynku), z tym że w części przeznaczonej dla gimnazjum znajdowały się: stołówka i dwa główne wejścia - od strony ulicy i od strony podwórka Szkoły, z których korzystali wszyscy uczniowie Szkoły oraz szatnia klas I-III szkoły podstawowej. [Dowód: akta kontroli str , 246] W roku szkolnym 2013/2014 w Szkole było 117 uczniów klas I-III w pięciu oddziałach szkoły podstawowej, którym przydzielono cztery odrębne sale lekcyjne. [Dowód: akta kontroli str. 217] W roku szkolnym 2014/2015 zaplanowano przyjąć do klas pierwszych 68 uczniów, których podzielono na trzy oddziały (24, 22 i 22 uczniów), w tym przewidziano utworzenie jednego oddziału wyłącznie dla sześciolatków urodzonych w okresie od 1 stycznia do 30 czerwca 2008 r. [Dowód: akta kontroli str , 105, 315] W roku szkolnym 2014/2015 dla 153 uczniów klas I-III zaplanowano siedem sal lekcyjnych dla siedmiu oddziałów, tj. dla każdej klasy odrębną salę. Dyrektor wyjaśnił, że obecną liczbę czterech sal lekcyjnych, przeznaczonych dla uczniów klas I-III, zostanie uzupełniona o trzy sale poprzez zaadoptowanie i wyposażenie: sal 008 i 009 na parterze części przeznaczonej dla szkoły podstawowej, zajmowanych obecnie przez klasy 4a i 6a, sali 123 na I piętrze łącznika (zajmowanej obecnie przez oddział przedszkolny). [Dowód: akta kontroli str.228] 1.2. W roku szkolnym 2014/2015 zaplanowano utworzenie trzech oddziałów klasy I, których uczniowie będą się uczyli w systemie jednozmianowym, w przydzielonych dla nich odrębnych trzech salach lekcyjnych. [Dowód: akta kontroli str. 97, 217, 220, ] 1.3. W każdej z sal lekcyjnych, przeznaczonych dla dwóch oddziałów klasy I (pomieszczenia 010 i 121 skrzydła południowo-zachodniego), wyodrębniono część edukacyjną, w której znajdowały się m.in. stoliki, krzesła (odpowiednio do liczby dzieci 4 Dz. U. z 2003 r. Nr 6 poz. 69, ze zm., zwane dalej rozporządzeniem ws. bhp w szkołach. 3

4 Uwagi dotyczące badanej działalności Ustalone nieprawidłowości w danej klasie), tablica, plansze i inne wyposażenie oraz część rekreacyjną (o powierzchni około 16 m 2 i 20 m 2 ). Sale, w których znajdowały się kąciki tematyczne i biblioteczki, wyposażono w pomoce dydaktyczne i przedmioty potrzebne do zajęć, sprzęt audiowizualny, gry i zabawki dydaktyczne. [Dowód: akta kontroli str ] Szkoła, w salach przeznaczonych dla oddziałów klasy I (pomieszczenia 010 i 121), nie zapewniła komputerów, przez co nie osiągnięto w pełni standardu, o którym mowa w pkt 3 Zalecanych warunków i sposobu realizacji podstawy programowej kształcenia ogólnego w szkołach podstawowych, określonych w załączniku nr 2 do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół 5. W ww. pomieszczeniach zainstalowano gniazda dostępu do internetu. Dyrektor Szkoły wyjaśnił, że w całym obiekcie zakończono prace sieciowe związane z wprowadzeniem dziennika elektronicznego i w związku z tym dla jego obsługi, jak również dla celów dydaktycznych, związanych z funkcjonowaniem platformy edukacyjnej, jeszcze w tym roku szkolnym sale lekcyjne zostaną wyposażone w stanowiska komputerowe. [Dowód: akta kontroli str. 112, 243] 1.4. W salach lekcyjnych 010 i 121 przeznaczonych dla klas I szkoły podstawowej, znajdowały się stoliki i krzesła o różnej wysokości, przystosowane do wzrostu uczniów tych klas, co było zgodne z 9 ust. 2 rozporządzenia ws. bhp w szkołach. Wszystkie te meble posiadały wymagane atesty, zgodnie z 9 ust. 3 ww. rozporządzenia. [Dowód: akta kontroli str , ] W celu spełnienia wymagań ergonomii przy doborze stolików i krzeseł wychowawczynie klas pierwszych dokonały pomiaru wzrostu każdego ucznia i biorąc pod uwagę zapisy normy PN-EN :2007, naniosły właściwy kolor w dziennikach szkolnych odpowiednio klasy Ia i klasy Ib przy nazwisku każdego ucznia, a każdemu dziecku wyjaśniły, że przydzielony kolor określa miejsce, które powinien zajmować. Aby dzieci zapamiętały swoje kolory, przydzielono im znaczki w kształcie owoców 6, które naklejono na piórnikach. [Dowód: akta kontroli str. 161] W działalności kontrolowanej jednostki w przedstawionym wyżej zakresie stwierdzono następujące nieprawidłowości: Niedostosowano wysokości stolików w sali 235 na II piętrze (pracownia komputerowa) do wzrostu dzieci klas I, korzystających ze stanowisk w ramach zajęć komputerowych. Stanowiło to niedopełnienie obowiązku określonego w 9 ust. 2 rozporządzenia ws. bhp w szkołach stanowiącego, że sprzęty, z których korzystają osoby pozostające pod opieką szkoły, dostosowuje się do wymagań ergonomii. W pracowni przy stolikach z komputerami znajdowały się obrotowe krzesła biurowe, na kółkach, z regulowaną pneumatycznie wysokością, posiadające atesty lecz bez oznakowań, jak wymaga tego norma PN-EN :2007. Dyrektor wyjaśnił, że w sali tej prowadzone są również zajęcia dla starszych klas szkoły podstawowej, co uniemożliwia wprowadzenie typowych stolików, jakie wykorzystuje się w edukacji wczesnoszkolnej, a obecnie brak jest środków finansowych i lokalowych do stworzenia osobnej pracowni komputerowej wyłącznie dla klas I-III. Ponadto dodał, że: Doraźnie przewiduje się zastosowanie wariantu optymalnego polegającego na przygotowaniu podstawek pod nogi pod stolikami z komputerami, które nauczyciel przed lekcją rozłoży i zabezpieczy, by nie przesuwały się. [Dowód: akta kontroli str , , 239, 244] Nieprawidłowo i sprzecznie z zasadami kolorystyki określonymi w normie PN-EN :2007, oznakowano meble przeznaczone dla uczniów w salach lekcyjnych 010 i 121. Stoły i krzesła w dniu oględzin (6 maja 2014 r.) były oznakowane w sposób nietrwały 5 Dz. U. z 2012 r. poz. 977, zwane dalej rozporządzeniem w sprawie podstawy programowej. 6 Odpowiadające kolorom wynikającym z pomiarów wzrostu i przydzielonych mebli: śliwka fioletowy, gruszka żółty, jabłko czerwony. 4

5 Uwagi dotyczące badanej działalności Ustalone nieprawidłowości Uwagi dotyczące badanej działalności i niejednolity, tj. za pomocą naniesionej farby olejnej i/lub nietrwałymi nalepkami papierowymi (tzw. cenówkami ), a część z nich w ogóle nie oznakowano. W sali 010 nie oznakowano 5 na 24 znajdujące się tam krzesła przeznaczone dla uczniów. W pomieszczeniu 121 (klasa Ib) stwierdzono również sprzeczne oznaczenia na tych samych meblach (różnymi kolorami podanymi w normie PN-EN :2007): 4 stolików z 10 przeznaczonych dla uczniów - żółtymi nalepkami na konstrukcji metalowej stolików i jednocześnie czerwoną farbą na blatach, 13 krzeseł z 20 przeznaczonych dla uczniów - czerwoną farbą olejną i jednocześnie żółtymi nalepkami z tyłu oparć. [Dowód: akta kontroli str. 113] Dyrektor oświadczył, że zmieni system oznaczeń na jednolity i trwały. [Dowód: akta kontroli str ] 1.5. Wyposażenie miejsc zabaw, zakupione w ramach programu Radosna szkoła, znajdowało się w części rekreacyjnej sali lekcyjnej 120 (przydzielonej klasom IIa i IIb) oraz w pomieszczeniu obok sali gimnastycznej. Miejsca te były oznakowane i posiadały aktualne wykazy zakupionego wyposażenia. [Dowód: akta kontroli str ] W szkole nie wyodrębniono stałego miejsca zabaw z powodu, jak wyjaśnił Dyrektor, braku możliwości lokalowych. Podał, że wyposażenie zakupione w ramach programu Radosna szkoła jest ogólnodostępne i nauczyciel każdej klasy może korzystać z niego w uzgodnionym, z innymi nauczycielami klas I-III, terminie. [Dowód: akta kontroli str. 230] 1.6. Szkoła posiadała plac zabaw utworzony bez dofinansowania środkami programu Radosna szkoła. Plac zabaw, ogrodzony, z nawierzchnią żwirową i trawiastą, miał trzy wejścia (dwie bramki dwuskrzydłowe i jedną jednoskrzydłową). Na części żwirowej znajdowały się stabilne urządzenia do zabaw, zamontowane na trwale do podłoża. Urządzenia te były w dobrym stanie, bez ostrych krawędzi lub innych niebezpiecznych wystających elementów. Nawierzchnia placu zabaw również była w dobrym stanie, bez zanieczyszczeń. [Dowód: akta kontroli str ] W działalności kontrolowanej jednostki w przedstawionym wyżej zakresie stwierdzono następujące nieprawidłowości: W dwóch ławkach, z sześciu znajdujących się na terenie placu zabaw, listwy siedzisk i oparć były uszkodzone (zmurszałe). Ponadto powłoka olejna wszystkich ławek była uszkodzona (złuszczona), co stanowiło naruszenie zasady określonej w 2 rozporządzenia ws. bhp w szkołach. Dyrektor, odpowiedzialny za zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pobytu w szkole, wyjaśnił, że długi i wilgotny okres przedwiośnia w rejonach górskich uniemożliwił naprawę ławek lecz już podjęto działania, w celu wymiany zmurszałych elementów, a następnie konserwacji wszystkich ławek. [Dowód: akta kontroli str , 244, 318] NIK zwraca uwagę, że dwa spośród trzech wejść na plac zabaw były niedostatecznie zabezpieczone. Pomimo wyposażenia wszystkich wejść w zamki na klucz, dwa z nich można było otworzyć bez użycia klucza. Dyrektor wyjaśnił, że przyczyną uszkodzeń był okres zimowy, a obecnie doraźnie wprowadzono zabezpieczenie dwóch wejść poprzez przewiązanie skrzydeł bram łańcuchem i spięcie go kłódką, planując w przyszłości likwidację tych wejść, pozostawiając tylko jedno, zamykane na klucz. [Dowód: akta kontroli str , 244, 318] 1.7. Szkoła posiadała świetlicę przeznaczoną dla uczniów klas I-VI, zlokalizowaną na II piętrze łącznika pomiędzy skrzydłem południowo-zachodnim a salą gimnastyczną, 5

6 w części przeznaczonej dla szkoły podstawowej. W świetlicy znajdowały się krzesła i stoliki o różnych rozmiarach, oznakowane kolorowymi naklejkami odpowiadającymi klasyfikacji wg normy PN-EN :2007. Ponadto znajdowały się tam m.in.: gry, puzzle, klocki, materiały plastyczne do rysowania i malowania, tablica, sprzęt audiowizualny (telewizor, odtwarzacz dvd, dwa radiomagnetofony), a w wyodrębnionym pomieszczeniu pięć sprawnych stanowisk komputerowych. [Dowód: akta kontroli str ] 1.8. W Szkole zorganizowano stołówkę wraz z zapleczem kuchennym, umożliwiając uczniom korzystanie z ciepłych posiłków w jadalni, spełniającą wymogi określone w 10 ust. 2 rozporządzenia ws. bhp w szkołach 7. Czas spożywania posiłków przez uczniów Szkoły określono w harmonogramie, wg którego wszyscy uczniowie klas I-III szkoły podstawowej mieli wydawane mleko, herbatę i owoce od godz. 8:45, a obiady, uczniom korzystającym z tej formy wyżywienia, wydawano od godz. 10:35. [Dowód: akta kontroli str. 61, ] 1.9. Jadalnia w Szkole utrzymywana była w czystości, a jej wyposażenie było we właściwym stanie technicznym, spełniając wymogi określone w 10 ust. 1 rozporządzenia ws. bhp w szkołach 8. Jadalnię wyposażono w stoliki i krzesła różnej wielkości, w tym dostosowane do wzrostu uczniów klas najmłodszych szkoły podstawowej, zgodnie z wymogami 9 ust. 2 rozporządzenia ws. bhp w szkołach 9. Meble w jadalni, z których korzystali uczniowie, posiadały wymagane atesty, zgodnie z 9 ust. 3 tegoż rozporządzenia. [Dowód: akta kontroli str ] Stosownie do 4a rozporządzenia ws. bhp w szkołach 10, Szkoła umożliwiła uczniom klas I pozostawianie części podręczników i przyborów szkolnych, poprzez wyposażenie sal 010 i 121 w indywidualne szafki, w ilościach odpowiadających liczbie uczniów. [Dowód: akta kontroli str. 111, 113] W związku z lokalizacją sal, w których mieli zajęcia uczniowie klasy I szkoły podstawowej, korzystali oni z pomieszczeń sanitarnych na parterze, I i II piętrze, na parterze przed salą gimnastyczną oraz przy świetlicy szkolnej na II piętrze. Oględzinami objęto pomieszczenia toalet przeznaczonych dla chłopców na parterze, I i II piętrze (części przeznaczonej dla szkoły podstawowej), w wyniku których stwierdzono że: drzwi do toalet były widoczne z sal lekcyjnych, z których korzystali uczniowie klas I szkoły podstawowej, toalety były zaopatrzone w środki czystości i higieny oraz utrzymane w czystości, zapewniono w nich ciepłą i zimną wodę, za wyjątkiem braku w dniu oględzin ciepłej wody w toalecie na II piętrze, z powodu awarii bojlera, urządzenia sanitarne były utrzymane w czystości i sprawne, za wyjątkiem zepsutych mechanizmów spłukujących pisuarów w toalecie na II piętrze, wysokość zamocowania urządzeń sanitarnych w toalecie na I piętrze umożliwiała korzystanie z nich przez uczniów klas najmłodszych, a w pozostałych toaletach poddanych oględzinom, nie dostosowano ich dla potrzeb tej grupy uczniów. [Dowód: akta kontroli str ] Stan sanitarny toalet był kontrolowany przez wyznaczoną sprzątaczkę, która jednocześnie była zobowiązana do wykonywania prac porządkowych w tych miejscach, w czasie trwania lekcji (na przemian w części gimnazjalnej i części przeznaczonej dla szkoły podstawowej, 7 Gorące posiłki są spożywane wyłącznie w jadalniach lub innych pomieszczeniach wydzielonych w tym celu. 8 Kuchnie i jadalnie utrzymuje się w czystości, a ich wyposażenie we właściwym stanie technicznym zapewniającym bezpieczne użytkowanie. 9 Sprzęty, z których korzystają osoby pozostające pod opieką szkoły lub placówki, dostosowuje się do wymagań ergonomii. 10 W pomieszczeniach szkoły zapewnia się uczniom możliwość pozostawienia części podręczników i przyborów szkolnych. 6

7 Ustalone nieprawidłowości Ocena cząstkowa tj. co drugą godzinę lekcyjną). Również nauczyciele pełniący dyżury zobowiązani byli do zgłaszania spostrzeżonych zanieczyszczeń i usterek. [Dowód: akta kontroli str. 243] W działalności kontrolowanej jednostki w przedstawionym wyżej zakresie stwierdzono następujące nieprawidłowości: Toalety na parterze i na II piętrze części budynku przeznaczonej dla szkoły podstawowej były niedostosowane do potrzeb uczniów klas I szkoły podstawowej, ponieważ urządzenia sanitarne nie były obniżone, a drewniany przenośny podest przy pisuarze na parterze, nie zapewniał w ocenie NIK, właściwego bezpieczeństwa przy jego używaniu do korzystania z urządzeń sanitarnych oraz był trudny do utrzymania we właściwym stanie higienicznym. Podobny podest znajdował się również w toalecie na I piętrze przy sanitariacie, a na II piętrze nie było żadnych podestów, co stanowiło niedopełnienie obowiązku określonego w 2 i 9 ust. 2 rozporządzenia ws. bhp w szkołach. Dyrektor wyjaśnił, że niedostosowanie toalety dla najmniejszych dzieci na parterze wynikało z przydzielenia dopiero z dniem 3 lutego 2014 r. sali 010 klasie Ia na tej kondygnacji, więc zastosowano doraźne rozwiązanie w postaci podestu umożliwiającego dzieciom korzystanie z sanitariatów. Prace dostosowujące toaletę do potrzeb uczniów klas najmłodszych będą wykonane w okresie wakacyjnym. Ponadto Dyrektor, nieprzystosowanie toalety na II piętrze dla potrzeb najmłodszych uczniów uzasadnił brakiem środków finansowych na przeprowadzenie prac adaptacyjnych. Nie zapewniono możliwości zamknięcia od wewnątrz drzwi do kabin sanitarnych w toalecie dla chłopców na II piętrze (brak odpowiednich mechanizmów w drzwiach), co stanowiło naruszenie 2 rozporządzenia ws. bhp w szkołach. Dopiero w czasie kontroli NIK naprawiono zamki drzwi kabin, co pozwoliło na zamykanie ich od środka. Baterie umywalkowe, zamontowane w toalecie na parterze, nie umożliwiały mieszania wody ciepłej i zimnej w kranie (ciepła woda leciała z innej baterii umywalkowej niż zimna woda). Dopiero w czasie kontroli NIK zamontowano baterie z mechanizmem mieszającym ciepłą i zimną wodę. Baterie i umywalki nie były obniżone, co utrudniało korzystanie z tych urządzeń przez dzieci najmłodsze. Powyższe naruszało 2 rozporządzenia ws. bhp w szkołach i stanowiło niedopełnienie obowiązku określonego w 9 ust. 2 tego rozporządzenia. Mechanizmy spłukujące wodę w pisuarach na II piętrze były niesprawne, z tego w jednym przypadku urządzenie sanitarne nie posiadało takiego mechanizmu, co nie zapewniało higienicznych warunków korzystania z toalety oraz naruszało 8 ust rozporządzenia ws. bhp w szkołach. W czasie kontroli NIK naprawiono ww. urządzenia spłukujące. Dyrektor, jako przyczynę nieprawidłowości opisanych powyżej, wskazał niefachowość wykonania robót i doraźny charakter napraw w poprzednich latach. Stwierdzono również brak ciepłej wody w toalecie na II piętrze, spowodowany awarią bojlera elektrycznego, co stanowiło niedopełnienie obowiązku określonego w 8 ust. 3 rozporządzenia ws. bhp w szkołach. Dyrektor wyjaśnił, że jeszcze w maju planuje się wymianę zepsutego bojlera, który ogrzewa w ww. toalecie wodę użytkową po sezonie grzewczym. [Dowód: akta kontroli str , , 318] Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie, mimo stwierdzonych nieprawidłowości, działalność kontrolowanej jednostki w zbadanym zakresie ust. 2 - urządzenia sanitarno-higieniczne utrzymywane są w pełnej sprawności technicznej. 7

8 2. Zapewnienie przez Szkołę warunków organizacyjnych do edukacji uczniów sześcioletnich W dwóch oddziałach klasy I szkoły podstawowej było 44 uczniów, z tego 24 w klasie Ia i 20 w klasie Ib. W klasie Ia byli wyłącznie uczniowie urodzeni w 2006 r., a w klasie Ib 19 urodzonych w 2006 r., a jeden w grudniu 2005 r. (wobec którego przesunięto o rok obowiązek szkolny). Wobec powyższego, w ocenie NIK, Szkoła osiągnęła standard określony w pkt 4 Zalecanych warunków i sposobu realizacji podstawy programowej edukacji wczesnoszkolnej 12. [Dowód: akta kontroli str. 247] 2.2. Na rok szkolny 2014/2015 zaplanowano trzy oddziały klas I szkoły podstawowej, w których liczba uczniów będzie wynosić odpowiednio: 24, 22, 22, a więc nie będzie przekraczała 25 uczniów w oddziale, tj. wielkości maksymalnej wskazanej w art. 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2013 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz zmianie niektórych ustaw. [Dowód: akta kontroli str. 105] 2.3. W roku szkolnym 2013/2014 osiągnięto standard określony w pkt 6 Zalecanych warunków i sposobu realizacji podstawy programowej kształcenia ogólnego w szkołach podstawowych, powierzając nauczanie w dwóch klasach I szkoły podstawowej dwóm nauczycielkom, za wyjątkiem: - zajęć komputerowych dla jednej z grup i zajęć z języka angielskiego w klasie I b, które prowadziło dwoje innych nauczycieli, - zajęć z edukacji muzycznej, plastycznej, wychowania fizycznego, komputerowych i z języka angielskiego w klasie I b, które prowadziło czworo innych nauczycieli, z których jedna nauczycielka prowadziła zajęcia z edukacji plastycznej i wychowania fizycznego, Dyrektor podał, że inny podział w prowadzeniu zajęć w klasie Ib (więcej nauczycieli) niż w klasie Ia wynikał z przydziału w roku szkolnym 2013/2014 r. nauczycielom czynności uwzględniających posiadane przez nauczyciela kwalifikacje (wychowawczyni kl. Ib, oprócz wymaganych kwalifikacji do nauczania wczesnoszkolnego, posiada również kwalifikacje do zajęć rewalidacyjnych 13, a z kolei nauczycielka prowadząca w kl. Ib zajęcia z plastyki i wychowania fizycznego, posiadała kwalifikacje do nauczania wczesnoszkolnego. W dalszych wyjaśnieniach stwierdził, że w roku szkolnym 2014/2015, dla innego nauczyciela przewidziano jedynie edukację muzyczną w klasie II b. [Dowód: akta kontroli str. 55, 217, 245, 315] 2.4. W planie pracy świetlicy na rok szkolny 2013/2014, w godz. 11:35-14:35, przewidziano dwóch nauczycieli, tj. po jednym dla grup klas I-III i IV-VI, a w pozostałych godzinach pracy świetlicy (przed zajęciami i w czasie zajęć lekcyjnych) jednego nauczyciela. [Dowód: akta kontroli str ] Opieką świetlicy szkoły podstawowej objęto dzieci, których rodzice pracują, oczekujące na lekcje, nie uczęszczające na lekcje religii, oczekujące na przyjazd autobusu szkolnego oraz oczekujące na zajęcia dodatkowe 14. Wg stanu na 12 maja 2014 r., do świetlicy zapisanych było 25 uczniów klas I-III i trzech uczniów klas IV-VI Pkt 4 wskazane jest, aby edukacja w klasach I-III szkoły podstawowej odbywała się w zespołach rówieśniczych liczących nie więcej niż 26 osób. 13 Studia podyplomowe: Pedagogika Specjalna oligofrenopedagogika. 14 Ponadto od 3 marca 2014 r. po zmianie rozkładu zajęć (niektóre klasy do zajęć z informatyki zostały podzielone na grupy), we wtorki w godz część uczniów z klas IIa i IIb oraz w środy w godz część uczniów z klasy I a, przebywa w świetlicy z powodu uczestnictwa pozostałych dzieci z tych klas w tym samym czasie w zajęciach z informatyki. Obecność tych dzieci w świetlicy jest odnotowywana w Dzienniku zajęć nauczyciela, tzw. białym dzienniku prowadzonym w świetlicy. 15 W Dzienniku zajęć świetlicowych znajdowało się 37 nazwisk, z czego 9 uczniów objęto opieką świetlicową ze względu na nieuczęszczanie na zajęcia religii. 8

9 Zajęcia świetlicowe popołudniowe prowadzono odrębnie dla uczniów klas I-III i klas IV-VI szkoły podstawowej, tj. w dwóch grupach nie przekraczających 25 uczniów, zgodnie z wymogami 7 ust. 2 załącznika nr 2 do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół 16. [Dowód: akta kontroli str , 307] 2.5. W klasach I szkoły podstawowej zajęcia prowadzono w sposób tradycyjny, szczególnie w zakresie zajęć komputerowych, wychowania fizycznego, języka angielskiego i religii, których nauczają inni nauczyciele. Jak wyjaśnił Dyrektor Szkoły, na lekcje wychowania fizycznego i komputerowe uczniowie tych klas udają się do innych sal, niż im przydzielona (do pracowni komputerowej, sali gimnastycznej, plac zabaw), co niejako wymusza stosowanie trybu tradycyjnego z uwagi na harmonogram korzystania z tych sal przez inne klasy. Dyrektor Szkoły stwierdził, że taka organizacja zajęć uczniów klas I podyktowana jest ogólną organizacją prowadzenia zajęć w Szkole. Ponadto podał, że w ogólnym cyklu dziennego nauczania i zajęć edukacji wczesnoszkolnej, przerwy mogą być dostosowywane do potrzeb dzieci czyli ich zmęczenia, potrzeby odpoczynku, zabawy lub są związane z wydłużającym się czasem spożywania posiłku. Przedstawioną powyżej organizację zajęć edukacyjnych w klasach pierwszych potwierdzają wychowawczynie tych klas, zwracając jednak uwagę na indywidualne podejście do każdego ucznia w trakcie procesu nauczania wczesnoszkolnego, ze szczególnym uwzględnieniem pierwszych miesięcy roku szkolnego, będących okresem adaptacyjnym dla uczniów klas I. [Dowód: akta kontroli str. 221, 245, ] 2.6. Pracownię komputerową szkoły podstawowej, zlokalizowaną w sali lekcyjnej nr 235 na II piętrze skrzydła południowo-zachodniego (tj. w części przeznaczonej dla szkoły podstawowej), wyposażono w 21 stanowisk (16 zestawów komputerowych i 5 laptopów). Wszystkie stanowiska były sprawne i posiadały dostęp do internetu. Zajęcia komputerowe klas Ia i Ib szkoły podstawowej, realizowano w ww. pracowni, przy czym klasę Ia podzielono na dwie grupy, ponieważ liczyła 24 uczniów, a zgodnie z 7 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych 17, podział na grupy jest obowiązkowy w przypadku gdy liczba uczniów w grupie przekracza liczbę stanowisk komputerowych. [Dowód: akta kontroli str. 76, 79, 142, , 239, 245] 2.7. Stosownie do pkt 18 Zalecanych warunków i sposobu realizacji podstawy programowej kształcenia ogólnego w szkołach podstawowych, 11 uczniów klas I (z 44) w roku szkolnym 2013/2014 uczestniczyło w 3 zajęciach pozalekcyjnych zwiększających szanse edukacyjne, a 26 w pięciu zajęciach umożliwiających spędzenie wolnego czasu. Ponadto dla uczniów klas pierwszych odbywały się zajęcia w kąciku czytelniczym w bibliotece, przy zmiennej liczbie uczestników, w zależności od zainteresowania dzieci oraz zajęcia w grupie teatralnej Jedynka gdzie liczba uczestników była zależna od przygotowywanego repertuaru. [Dowód: akta kontroli str. 222] 2.8. Przestrzeń budynku Szkoły podzielono na dwie części: jedną dla Gimnazjum Publicznego (skrzydło południowo-wschodnie - sale lekcyjne na I i II piętrze) oraz drugą dla szkoły podstawowej (skrzydło południowo-zachodnie - sale lekcyjne na parterze, I piętrze, II piętrze oraz świetlica) wraz z salą gimnastyczną szkoły podstawowej. Uczniowie klas I uczestniczyli w zajęciach edukacyjnych w przydzielonych im na stałe salach 010 i 121 skrzydła południowo-zachodniego. Również zajęcia komputerowe prowadzono w tej części Szkoły (na II piętrze), a dojście do sali gimnastycznej na zajęcia wychowania fizycznego nie wymuszało korzystania z części gimnazjalnej. W Szkole wydzielono odrębną szatnię z obniżonymi wieszakami i ławeczkami przeznaczoną wyłącznie dla uczniów klas I-III szkoły podstawowej. 16 Dz. U. Nr 61, poz. 624, ze zm. 17 Dz. U. z 2012 r. poz

10 Uwagi dotyczące badanej działalności Ocena cząstkowa Jedynie wejście i wyjście do i ze szkoły oraz przemieszczanie się w celu zjedzenia posiłków w jadalni, odbywało się korytarzem na parterze części gimnazjalnej Szkoły, przy czym na tej kondygnacji nie ma sal lekcyjnych gimnazjum. W czasie pobytu w Szkole uczniowie klas I są objęci opieką swoich wychowawców, a po zakończeniu zajęć są przez nich odprowadzani do szatni, gdzie osobiście odbierają ich rodzice bądź opiekunowie. Ponadto po zajęciach uczniowie najmłodsi mogą uczestniczyć w zajęciach świetlicowych zorganizowanych dla grupy klas I-III do czasu ich odebrania ze Szkoły. [Dowód: akta kontroli str. 245, 246, ] Mimo korzyści jakie osiągnęli uczniowie klasy Ia po przydzieleniu im sali 010 do wyłącznego użytku 18, zdaniem NIK, umieszczenie ich na wspólnej kondygnacji i w bezpośrednim sąsiedztwie z uczniami klas IVa i VIa, może wpływać niekorzystnie na poczucie bezpieczeństwa uczniów najmłodszych. Uczniowie klasy Ia przebywają na korytarzu w czasie przerw z uczniami starszymi, jak również korzystają z tych samych toalet co starsi uczniowie 19. W ocenie NIK nawet nadzór nauczycieli oraz apele do uczniów klas starszych, co podnosił w złożonych wyjaśnieniach Dyrektor Szkoły, nie może zagwarantować takiego poczucia bezpieczeństwa uczniom najmłodszym, jakie daje wyodrębnienie strefy przeznaczonej wyłącznie dla nich, w czasie pobytu w szkole. Dopiero od 1 września 2014 r. planowane jest przeznaczenie sal lekcyjnych na parterze i I piętrze wyłącznie dla klas I-III, co może przyczynić się do zapewnienia w większym stopniu poczucia bezpieczeństwa uczniów najmłodszych, w tym sześciolatków. [Dowód: akta kontroli str. 55, 97-98, 217, ] Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie działalność kontrolowanej jednostki w badanym zakresie. 3. Zapewnienie przez Szkołę kadry nauczycieli do edukacji uczniów sześcioletnich Szkoła zatrudniała w roku szkolnym 2013/2014 (stan na 5 maja 2014 r.) ośmiu nauczycieli nauczania wczesnoszkolnego, z których pięciu prowadziło zajęcia (było wychowawcami) w klasach I-III. Od 1 września 2014 r. zaplanowano utworzenie łącznie siedem oddziałów klas I-III, co umożliwi powierzenie jednego oddziału tych klas jednemu nauczycielowi, z zachowaniem standardu określonego w pkt 6 Zalecanych warunków i sposobu realizacji podstawy programowej kształcenia ogólnego w szkołach podstawowych. [Dowód: akta kontroli str.82-93] Dyrektor, wg stanu na 14 maja 2014 r., w roku szkolnym 2013/2014 nie organizował specjalnych szkoleń ani też narad związanych z metodyką pracy z dziećmi sześcioletnimi, co uzasadnił dużą liczbą szkoleń zewnętrznych, w których byli zaangażowani nauczyciele oraz przeniesieniem przedmiotowej tematyki z ogólnych narad do prac w ramach zespołu nauczania wczesnoszkolnego, w którym uczestniczą wszyscy nauczyciele uczący w klasach I-III. [Dowód: akta kontroli str.316] W Szkole, na posiedzeniu Rady pedagogicznej 2 września 2013 r., powołano zespół nauczycieli nauczania wczesnoszkolnego, który opracował i wdrożył plan pracy, uwzględniający m.in. samodoskonalenie i doskonalenie procesu dydaktycznego. Na spotkaniach tego zespołu 20, w których brały udział nauczycielki prowadzące zajęcia w ramach nauczania wczesnoszkolnego, analizowano problematykę wynikającą ze specyfiki edukacji wczesnoszkolnej oraz zajmowano się nowymi rozwiązaniami dydaktyczno-wychowawczymi, mając na względzie reformę edukacji. W ramach doskonalenia zawodowego przygotowywano i prezentowano materiały (referaty) dotyczące 18 Z dniem 3 lutego 2014 r. na parterze skrzydła południowo-zachodniego Szkoły, przydzielono sale lekcyjne klasom: Ia (sala 010), IVa (sala 009) i VIa (sala 008), tj. przeniesiono uczniów klasy Ia z sali 121 na I piętrze zajmowanej wspólnie z klasą Ib. 19 Nie przystosowanych dla uczniów najmłodszych, co opisano w niniejszym wystąpieniu powyżej. 20 W roku szkolnym 2013/2014 odbyło się 9 spotkań zespołu. 10

11 Ocena cząstkowa nauczania wczesnoszkolnego, w tym m.in. z zakresu nowoczesnych metod nauczania matematyki w klasach młodszych, logopedycznych problemów pięcio- i sześciolatków oraz przygotowania sześciolatków do podjęcia obowiązku szkolnego. [Dowód: akta kontroli str ] Dyrektor w roku szkolnym 2013/2014 nie kierował nauczycieli na tematyczne szkolenia zewnętrzne w zakresie metodyki pracy z dziećmi sześcioletnimi. W tym okresie nauczyciele nauczania wczesnoszkolnego brali udział w sześciu szkoleniach zewnętrznych w ramach projektu Doskonalenie kadry oświatowej w powiecie żywieckim, które obejmowały tematykę pracy z dziećmi sześcioletnimi. Zakres szkoleń obejmował m.in. metody aktywizujące w pracy z uczniami młodszymi, sposób pracy z uczniem o specjalnych potrzebach edukacyjnych (autyzm, Zespół Aspergera), praca z uczniem słabym oraz z upośledzeniem w stopniu lekkim. [Dowód: akta kontroli str ] Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie działalność kontrolowanej jednostki w badanym zakresie. 4. Realizacja wniosków pokontrolnych w wystąpieniu pokontrolnym LKA /2012/P/12/068 z 18 stycznia 2013 r. Wnioski pokontrolne NIK w wystąpieniu pokontrolnym z 18 stycznia 2013 r. (tekst ujednolicony) skierowanym do Dyrektora Szkoły Podstawowej nr 1 im. ks. Józefa Tischnera w Rajczy 21, wniosła o: przekazywanie organowi prowadzącemu kopii protokołów z ustaleń kontroli zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków korzystania z obiektów należących do Szkoły, dokonywanych raz w roku zgodnie z 3 ust. 2 rozporządzenia w sprawie bhp w szkołach, opracowanie wieloletniego planu doskonalenia zawodowego nauczycieli. [Dowód: akta kontroli str. 200] Realizując ww. zalecenia, Dyrektor Szkoły 22 : przekazał do Wójta Gminy Rajcza w dniu 30 sierpnia 2013 r. kopie protokołów z kontroli zapewnienia bezpieczeństwa i higienicznych warunków korzystania z obiektów szkoły, opracował Wieloletni plan doskonalenia zawodowego nauczycieli na lata , przyjęty uchwałą Rady Pedagogicznej. Dyrektor w wyjaśnieniach podał, że w związku z utworzeniem Zespołu Szkół, ww. plan wieloletni zostanie uaktualniony z uwzględnieniem potrzeb całości Szkoły. [Dowód: akta kontroli str , 226] IV. Wnioski Przedstawiając powyższe oceny i uwagi wynikające z ustaleń kontroli, Najwyższa Izba Kontroli, na podstawie art. 53 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli23, wnosi o: 1. Podjęcie działań w celu zapewnienia w pracowni komputerowej mebli przystosowanych do ich użytkowania przez uczniów klas najmłodszych, zgodnie z zasadami ergonomii. 2. Trwałe oznaczenie mebli używanych przez uczniów klas I w salach lekcyjnych zgodnie z ich wymiarami. 3. Usunięcie uszkodzeń ławek na placu zabaw. 21 Wówczas szkoła podstawowa była samodzielną jednostką, a Zespół Szkół został powołany od 1 września 2013 r. 22 W zakresie opracowania planu wieloletniego, był to ówczesny Dyrektor Szkoły Podstawowej im. ks. Józefa Tischnera, jako jednostki samodzielnej. 23 Dz. U. z 2012 r., poz. 82, ze zm., zwanej dalej ustawą o NIK 11

12 4. Zapewnienie ciepłej wody w pomieszczeniu toalety na II piętrze części budynku Szkoły przeznaczonej dla szkoły podstawowej. 5. Podjęcie działań w celu wyposażenia pomieszczeń sanitarnych na parterze i II piętrze części budynku Szkoły przeznaczonej dla szkoły podstawowej, z których korzystają uczniowie klas I, w urządzenia sanitarne, zapewniające korzystanie z nich bez przeszkód przez uczniów najmłodszych. Prawo zgłoszenia zastrzeżeń Obowiązek poinformowania NIK o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków V. Pozostałe informacje i pouczenia Wystąpienie pokontrolne zostało sporządzone w dwóch egzemplarzach; jeden dla kierownika jednostki kontrolowanej, drugi do akt kontroli. Zgodnie z art. 54 ustawy o NIK, kierownikowi jednostki kontrolowanej przysługuje prawo zgłoszenia na piśmie umotywowanych zastrzeżeń do wystąpienia pokontrolnego, w terminie 21 dni od dnia jego przekazania. Zastrzeżenia zgłasza się do Dyrektora Delegatury NIK w Katowicach. Zgodnie z art. 62 ustawy o NIK, proszę o poinformowanie Najwyższej Izby Kontroli Delegatury w Katowicach, w terminie 21 dni od otrzymania wystąpienia pokontrolnego, o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków pokontrolnych oraz o podjętych działaniach lub przyczynach niepodjęcia tych działań. W przypadku wniesienia zastrzeżeń do wystąpienia pokontrolnego, termin przedstawienia informacji liczy się od dnia otrzymania uchwały o oddaleniu zastrzeżeń w całości lub zmienionego wystąpienia pokontrolnego. Katowice, dnia 10 czerwca 2014 r. Kontroler Mariusz Krynke gł. specjalista kontroli państwowej Najwyższa Izba Kontroli Delegatura w Katowicach... 12