CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ DZIECIŃSTWO BEZ PRZEMOCY? BS/78/2001 KOMUNIKAT Z BADAŃ WARSZAWA, CZERWIEC 2001

Transkrypt

1 CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI , , UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT W A R S Z A W A TELEFAX INTERNET sekretariat@cbos.pl BS/78/2001 DZIECIŃSTWO BEZ PRZEMOCY? KOMUNIKAT Z BADAŃ WARSZAWA, CZERWIEC 2001 PRZEDRUK MATERIAŁÓW CBOS W CAŁOŚCI LUB W CZĘŚCI ORAZ WYKORZYSTANIE DANYCH EMPIRYCZNYCH JEST DOZWOLONE WYŁĄCZNIE Z PODANIEM ŹRÓDŁA

2 Opinię publiczną wielokrot elektryzowały dosienia o złym traktowaniu dzieci przez rodziców lub opiekunów. Przemoc wobec dzieci budzi szczególny sprzeciw społeczny. Walka z nią stała się celem kampanii Dzieciństwo bez przemocy, adresowanej przede wszystkim do przedstawicieli służb i instytucji pracujących z dziećmi oraz udzielających pomocy dzieciom pokrzywdzonym. Celem tej kampanii jest także uwrażliwie społeczeństwa na krzywdę wyrządzaną dzieciom w zaciszu domowym. Organizatorzy kampanii Dzieciństwo bez przemocy przestrzegają przed negatywnymi skutkami złego traktowania dzieci dla ich przyszłego funkcjonowania w dorosłym życiu. Ostrzegają także, że rozmiary przemocy domowej w istocie są większe, niż wynikałoby to z informacji podawanych do publicznej wiadomości, a większość przypadków krzywdzenia dzieci pozostaje rodzinną tajemnicą. Z drugiej strony pojawia się pyta, czy podawane przez media informacje o coraz to nowych przypadkach krzywdzenia dzieci są przejawem narastania tego zjawiska, czy też - zależ od moralnej oceny złego traktowania dzieci - przemoc domowa jest zjawiskiem marginalnym. W czerwcowym 1 sondażu zapytaliśmy respondentów, czy w swoim najbliższym otoczeniu zetknęli się z przejawami zadbania i przemocy wobec dzieci, czy znają rodziny, w których dzieci są bite, głodzone i krzywdzone na różne inne sposoby, oraz czy obce osoby powinny interweniować, gdy widzą, że dziecko jest źle traktowane przez rodziców lub opiekunów. Osobnym problemem jest stosowa kar cielesnych wobec dzieci, które naraziły się rodzicom. Temu zagadniu poświęcimy odrębny komunikat 2. 1 Bada Aktualne problemy i wydarzenia (133) przeprowadzono w dniach 1-4 czerwca 2001 roku na osobowej reprezentatywnej próbie losowo-adresowej dorosłych mieszkańców Polski. 2 Komunikat o stosowaniu kar cielesnych wobec dzieci - w przygotowaniu.

3 - 2 - Polacy powszech (92%) uważają, że obce osoby powinny reagować, gdy są świadkami krzywdzenia dziecka. Poglądy na ten temat od lat są stabilne. Nie różnicuje ich także fakt, czy ankietowani są rodzicami czy też mają dzieci. RYS. 1. CZY, PANA(I) ZDANIEM, OSOBY OBCE, SPOZA RODZINY POWINNY CZY TEŻ NIE POWINNY INTERWENIOWAĆ, GDY WIDZĄ, ŻE DZIECKO JEST ŹLE TRAKTOWANE PRZEZ RODZICÓW (OPIEKUNÓW)? CBOS Zdecydowa tak Zdecydowa tak Trudno 62% 4% V 1994 VI 2001 Trudno 3% 2% Raczej 1% Zdecydowa 30% 30% 62% Raczej tak Raczej tak 2% 4% Zdecydowa Raczej Co czwarty badany (26%) zna przynajmj jedną rodzinę, w której dzieci dostają w skórę, jeśli są grzeczne, a 17% stwierdza, że zna przypadki stosowania kar cielesnych z błahego powodu. Jednak o istniu zjawiska fizycznego znęcania się nad dzieckiem mówi już tylko co dwudziesty piąty respondent (4%). Mj niż co piąty badany (18%) zna przypadki pozostawiania dziecka bez opieki, co dziewiąty zaś (11%) może podać przykłady zadbania rozwoju i edukacji dziecka. Z bardziej drastycznymi przypadkami dziecięcej krzywdy, jak: poniża i psychiczne znęca się nad dzieckiem oraz brak miłości do go i okazywa mu chęci, zetknął się mj więcej co dziesiąty badany. Średnio co szesnasty respondent zna przypadek zadbania dziecka pełnosprawnego fizycz lub psychicz, a co dwudziesty - może wskazać dom, w którym zadba polega na głodzeniu dziecka.

4 - 3 - Tylko liczni ankietowani potwierdzają ist w ich otoczeniu przestępczego traktowania dziecka: maltretowania i molestowania seksualnego. Opi o styczności z rodzinami, w których jest dziecko krzywdzone w jakikolwiek sposób, są słabo zróżnicowane społecz. Tabela 1 Czy Pan(i) osobiście zetknął (zetknęła) się w swoim otoczeniu, np. wśród znajomych, sąsiadów, w miejscu zamieszkania itp. z taką rodziną, o której wie Pan(i), że: - rodzice stosują karę cielesną, żeby ukarać dziecko, gdy jest grzeczne Tak Nie Trudno w procentach małe dziecko często jest pozostawiane bez opieki dziecko jest karane z błahego powodu lub bez żadnej przyczyny rodzice zważają dziecko, poniżają je, znęcają się psychicz nad nim - rodzice zadbują kształce dziecka, posyłają dziecka do szkoły rodzice kochają dziecka, okazują dziecku wrogość, chęć rodzice zadbują opiekę nad dzieckiem pełnosprawnym fizycz lub psychicz dziecko jest głodzone dziecko jest maltretowane dziecko jest wykorzystywane seksual Większość respondentów (65%) deklaruje, iż zetknęła się w swoim otoczeniu z rodziną mającą patologiczny stosunek do dziecka. Z przypadkami przynajmj jednej z wymienionych w pytaniu form zadbania lub krzywdzenia dziecka zetknął się co trzeci badany (35%), w tym wiele osób wymienia więcej niż jeden ze znanych mu przykładów złego traktowania dziecka. Można przypuszczać, że różne rodzaje dziecięcych dramatów współwystępują ze sobą, że tej samej rodzi przypisywanych jest więcej niż jeden z wymienionych przejawów okrucieństwa. Szczególną uwagę zwraca więc liczba osób, które zetknęły się co najmj z czterema różnymi formami krzywdzenia dziecka. Oznacza to bowiem, że przynajmj jedna z nich nosi cechy okrucieństwa wobec dziecka.

5 - 4 - CBOS RYS. 2. NASILENIE ZJAWISKA ZŁEGO TRAKTOWANIA DZIECKA W NAJBLIŻSZYM OTOCZENIU Zna jeden z wymienionych przykładów krzywdzenia dziecka (dzieci) Zna dwa lub trzy wymienione przykłady krzywdzenia dziecka (dzieci) Zna cztery lub pięć wymienionych przykładów krzywdzenia dziecka (dzieci) 12% 7% 11% 5% Zna sześć i więcej wymienionych przykładów krzywdzenia dziecka (dzieci) 65% Nie zna wcale przypadków krzywdzenia dziecka Pyta o styczność respondentów z rodzinami, w których są pokrzywdzone dzieci, zadaliśmy po raz pierwszy. Nie mamy więc danych porównawczych dotyczących zmian w tej dziedzi. Nie wiemy też, jak kształtują się opi polskiego społeczeństwa na ten temat w porównaniu ze społeczeństwami innych krajów. Wyraź też należy podkreślić, że są to opi o tym, co się dzieje w rodzinach, a potwierdzone fakty. Ponadto w pytaniu oprócz drastycznych przykładów fizycznego i psychicznego znęcania się nad dzieckiem znalazły się przykłady zadbania, które jakkolwiek karygodne, muszą pozostawiać trwałych śladów w psychice. Dla porządku warto też dodać, że po wyłączeniu z analizy kar cielesnych stosowanych przez rodziców, żeby ukarać dziecko, gdy jest grzeczne (przy założeniu, że chodzi o klapsy, a porządne sprawia lania ), liczba respondentów, którzy w swoim otoczeniu zetknęli się z przejawami zadbania i przemocy wobec dzieci, spada z 35% do 29%. Jeśli jednak - nawet z zastrzeżeniami - uznamy wszystkie wymienione w pytaniu przykłady za zróżnicowane wprawdzie, ale świadczące o zadbaniu i przemocy domowej, to należy lekceważyć małej wartości liczbowej uzyskanych danych. Warto wiedzieć, że każdy 1% ogółu respondentów z próby reprezentatywnej oznacza około 280 tysięcy osób. Opracowała Macieja FALKOWSKA