22 28 maja 2015 r. DORADZTWO FINANSOWE

Transkrypt

1 54 DORADZTWO FINANSOWE Polski rynek doradztwa finansowego na tle Rynek prawdziwego, niezależnego i rzetelnego doradztwa finansowego, rozumianego jako ochrona majątku konsumentów poprzez długoterminowe planowanie jego finansów, znajduje się w inicjalnej fazie rozwoju. Franciszek Zięba i Krzysztof Waliszewski Świadczyć o tym mogą relatywnie niedawne wpisanie zawodu doradcy finansowego na listę zawodów w Polsce (2010 r.), brak bezpośrednich regulacji prawnych odnoszących się do wymagań, standardów obsługi i odpowiedzialności doradców finansowych, brak nadzoru organu państwowego nad tym rynkiem, brak zakazu stosowania określenia doradca finansowy dla osób fizycznych i podmiotów, które nie spełniają standardu zawodowego dla tego zawodu, niedawno opracowanego i przyjętego (2013 r.), a także brak obowiązku stosowania tego standardu dla podmiotów wykonujących czynności doradcze. Plany finansowe Świadczy o tym również relatywnie niska liczba sporządzanych planów finansowych w ujęciu rocznym ok. 10 tys. sztuk, co jest kroplą w morzu potrzeb. Regulacje europejskie już wdrożone i te w trakcie wdrażania bądź planowane wprowadzają doradztwo finansowe (zależne, niezależne) jako usługę odrębną lub powiązaną ze sprzedażą usług finansowych w obszarze doradztwa inwestycyjnego (dyrektywa w sprawie rynku instrumentów finansowych, MIFIDII), doradztwa ubezpieczeniowego (dyrektywa w sprawie pośrednictwa ubezpieczeniowego, IMD2) i doradztwa kredytowego hipotecznego (dyrektywa hipoteczna MCD). W myśl tych przepisów doradztwo zależne występuje przy analizie niepełnej oferty, w szczególności podmiotów z grupy kapitałowej doradcy finansowego, a doradztwo niezależne rozpoczyna się od analizy większości ofert na rynku i doboru produktów finansowych dla realizacji celów finansowych określonych w planie finansowym, poprzez uświadomienie konsumentowi, kto i ile płaci doradcy za jego usługi, aż po zakaz pobierania honorarium (prowizji) od instytucji finansowych przez doradców finansowych. Doradcy finansowi w Wielkiej Brytanii W ostatnim czasie w Wielkiej Brytanii, gdzie jest najstarszy rynek doradztwa finansowego przeniesiony z ojczyzny zawodu Stanów Zjednoczonych, który powstał na przełomie lat 60. i 70. XX w. i rozwijający się od 1986 r. (powstał Liczba doradców finansowych w Wielkiej Brytanii wówczas The Institute of Financial Planning), poddany nadzorowi ze strony organu nadzoru finansowego FSA (Financial Service Authority), a po reformie nadzoru finansowego od 1 kwietnia 2013 r. ze strony FCA (Financial Conduct Authority), znacząco zaostrzono przepisy prawne dotyczące doradców finansowych, w tym doradców inwestycyjnych. W ramach reformy detalicznego rynku usług finansowych RDR (Retail Distribution Re-

2 DORADZTWO FINANSOWE 55 Interes klienta w relacji z dostawcą produktu Konieczność dokonywania wyborów w zakresie finansów osobistych stawia przeciętnego klienta w dosyć trudnej sytuacji, wymaga bowiem niejednokrotnie kompetencji i wiedzy, które są dla niego niedostępne. Jacek Pawlak Wynika to z coraz bardziej obfitej oferty, coraz bardziej skomplikowanych rozwiązań, wciąż hermetycznego i mało przystępnego języka zawieranych umów, a także coraz mniejszej przejrzystości zjawisk i procesów na rynkach finansowych, co z kolei utrudnia prognozowanie możliwych scenariuszy rozwoju sytuacji i w rezultacie finansowych konsekwencji podejmowanych decyzji. Dotyczy to zarówno umów kredytowych, jak też lokat i inwestycji. W efekcie media pełne są informacji o sfrustrowanych i wpędzonych w pułapkę bez wyjścia kredytobiorcach i ciułaczach, a także o nagannych praktykach szacownych instytucji finansowych. Podatek Skuteczne i przyjazne doradztwo finansowe wydaje się w tych okolicznościach nieodzowne. Niestety z doradztwem finansowym mamy w naszym kraju poważny problem. Doradców i firm doradczych, pod takim przynajmniej mianem działających, mamy wprawdzie pod dostatkiem, doradztwo to jednak musi generalnie budzić wątpliwości pod jednym przede wszystkim względem. W Polsce doradcy płaci dostawca towaru, w tym wypadku produktów i usług finansowych, nie zaś jego nabywca. Niewiele zmienia przy tym oczywisty fakt, że rzeczony dostawca, czyli bank, towarzystwo ubezpieczeniowe, dom maklerski, płaci doradcy z pieniędzy otrzymanych od nabywcy. Ostatecznie bowiem okazuje się, że klientem doradcy de facto jest wypłacająca mu prowizje instytucja finansowa i zobowiązany on jest strzec jej interesów na mocy zawartej z nią umowy. Wszędzie tam, gdzie firmy oferują doradztwo osobom poszukującym produktów finansowych i chwalą się przy tym, że robią to za darmo, doradzanie nie różni się w praktyce niczym od zwykłej sprzedaży. Niezadowolenie klientów Powyższa sytuacja determinuje wszystkie kluczowe dla dobrego samopoczucia klienta kwestie dotyczące kompetencji i rzetelności ze strony doradcy finansowego. Modelowy scenariusz z punktu widzenia klienta jest taki, że jego samopoczucie polepsza się nie tylko do momentu sfinalizowania umowy z bankiem lub towarzystwem ubezpieczeniowym, lecz nieustająco również potem w trakcie realizacji powyższych umów. Coraz częstsze skargi klientów na zjawiska missellingu wskazują na to, że faktyczna praktyka na rynku daleko odbiega od modelu. Niepokoić może fakt, że skargi dotyczą praktyk sprzedażowych realizowanych przez doradców bankowych. Jeżeli bank jako instytucja zaufania publicznego oferuje doradztwo na tak kontrowersyjnym poziomie, to wszelki komentarz wydaje się tu zbyteczny. Rozsądek To oczywiste, że przeciętny klient ma bardzo ograniczone możliwości oceny merytorycznych kwalifikacji doradcy finansowego. Ostatecznie z tego właśnie powodu do niego o doradztwo się zwraca. Ocena walorów etycznych tegoż doradcy, zwłaszcza przy pierwszych (a często zarazem jedynych) kontaktach, wydaje się jeszcze trudniejsza. To, co ocenić najłatwiej, czyli urok osobisty, elokwencja i inteligencja, nie jest z kolei z punktu widzenia interesów klienta kluczowe. Pozostaje zatem skupić się na tym, co jest możliwe do sprawdzenia czyli jak duży jest ewentualny konflikt interesów wynikający z relacji w trójkącie klient doradca dostawca produktu. Rozsądek, ale również doświadczenie minionych lat wskazują, że jest to czynnik niezmiernie istotny dla przebiegu procesu doradczego i dla szans na to, że interes klienta będzie w nim odgrywał kluczową rolę. Autor jest ekspertem i członkiem Zarządu Multispektrum Sp. z o.o. MS Inwestycje i Finansowanie największych rynków europejskich view) zakazano doradcom finansowym pobierania wynagrodzenia od instytucji finansowej przy sprzedaży produktów inwestycyjnych, ponadto wprowadzono wymóg posiadania odpowiednich kwalifikacji do wykonywania zawodu (od 2012 r. na poziomie QCF 3, a od 2013 r. na poziomie QCF 4), posiadania i odnawiania świadectwa SPS (Statements of Professional Standing) przez 5 organizacji akredytujących (AB, Accredited Bodies), zachowania adekwatności kapitałowej na odpowiednim poziomie, ciągłego kształcenia CDP (Continuing Professional Development) oraz wprowadzono transparentność relacji doradca-klient poprzez jasne określenie, czy podmiot świadczący usługi finansowe jest pośrednikiem (restricted) czy doradcą (independent). Wprowadzenie tak rygorystycznych przepisów doprowadziło do zmniejszenia liczby doradców finansowych w Wielkiej Brytanii z poziomu ponad 40 tys. w końcu 2011 r. do poziomu ponad 31 tys. zł w końcu 2012 r., a następnie ich stabilizacji na tym poziomie aż do 2014 r. Zmieniła się również struktura wynagradzania doradców finansowych. Sytuacja w Niemczech Po Wielkiej Brytanii kolejne dwa rynki najbardziej rozwinięte pod względem doradztwa finansowego to Niemcy i Holandia. Jak wynika ze statystyk Europejskiej Federacji Pośredników i Doradców Finansowych FECIF, w Niemczech jest najwięcej pośredników i doradców finansowych ok. 300 tys. osób, a dużą rolę odgrywają firmy rodzinne. W 1998 r. utworzono Europejską Akademię Planowania Finansowego (EAFP, Europäische Akademie für Finanzplanung), a w 2000 r. Europejską Federację Doradców Finansowych (European Federation of Financial Professionals, EFFP) w Bad Homburg certyfikującą doradców finansowych zgodnie ze standardami EFFP. Nadzór nad rynkiem sprawuje The Association of German Chambers of Commerce and Industry (Deutscher Industrieund Handelskammertag, DIHK). Od 1 sierpnia 2014 r. weszła w życie Ustawa o honoraryjnym doradztwie przy inwestycjach kapitałowych, która wprowadziła nową kategorię doradców finansowych opłacanych wyłącznie przez klientów (Honorar-Finanzanlagenberater). Rynek w Holandii W przypadku Holandii w 2000 r. powstaje European Financial Planning Association (EFPA Europe) odpowiedzialna za kształcenie i certyfikację doradców finansowych, głównie bankowych. Nadzór nad rynkiem sprawuje The Netherlands Authority for the Financial Markets (AFM). W 2013 r. wprowadzono zakaz pobierania prowizji od instytucji finansowych (inwestycje, produkty ochronne, kredyty hipoteczne), co sprawiło, że liczba doradców zmniejszyła się o 20 proc., ale wzrosła liczba elektronicznych platform doradztwa finansowego. Odzwierciedla to pewien trend regulacyjny, związany z zakazem pobierania prowizji od instytucji finansowych, zidentyfikowany również w Wielkiej Brytanii i Niemczech i rodzącą się świadomość, że w pełni niezależne doradztwo finansowe może być wtedy, gdy jest opłacane przez klienta, a nie instytucję finansową w formie prowizji za sprzedaż. A Polska? Obserwowane w Polsce ruchy oddolne środowiska niezależnych doradców finansowych przejawiające się w samoregulacji, dobrowolnej certyfikacji według standardów EFFP lub EFPA i zrzeszaniu się doradców finansowych na rzecz reprezentowania interesów swojego środowiska, należy uznać za niewystarczające. Bez wsparcia instytucjonalno-prawnego tych procesów na wzór rynków bardziej rozwiniętych (Wielka Brytania, Niemcy, Holandia) nie będzie możliwy dalszy rozwój rynku doradztwa finansowego w Polsce. Do podstawowych barier rozwoju rynku doradztwa finansowego w Polsce można zaliczyć relatywnie niski odsetek osób oszczędzających (40 proc.) i planujących swoje finanse osobiste, niską świadomość ekonomiczno-finansową społeczeństwa, niskie zaufanie do zawodu doradcy finansowego wynikające z jednej strony z braku ochrony prawnej zawodu, braku jego regulacji i nadzoru ze strony organu państwowego, a z drugiej z negatywnych doświadczeń osób korzystających z usług pseudodoradców (np.: kredyty walutowe, długoterminowe polisy oszczędnościowo-inwestycyjne, wprowadzanie klienta w błąd, misselling). Ponadto za istotną barierę w rozwoju rynku doradztwa finansowego należy uznać również niechęć do płacenia przez klientów za usługi doradcze i oczekiwanie, że będą one dla klienta za darmo, a doradca rozliczy się z instytucją finansową w formie prowizji. W takim przypadku istnieje oczywisty konflikt interesów między doradcą a klientem. Dopóki splot niekorzystnych czynników i barier w rozwoju doradztwa finansowego będziemy obserwować w Polsce, dopóty rynek doradztwa finansowego w Polsce nie będzie funkcjonował tak jak w najbardziej rozwiniętych pod tym względem krajach europejskich. Franciszek Zięba jest prezesem Zarządu Europejskiej Federacji Doradców Finansowych EFFP Polska i Europejskiej Akademii Planowania Finansowego Krzysztof Waliszewski jest adiunktem w Katedrze Pieniądza i Bankowości, Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu

3 56 DORADZTWO FINANSOWE WIARYGODNOŚĆ DORADCY FINANSOWEGO Dzisiejszy rynek finansowy jest bardzo dynamiczny, a wachlarz potencjalnych rozwiązań inwestycyjnych bardzo szeroki. Coraz większe możliwości środków sprawiają, że rośnie popularność profesjonalistów świadczących usługi doradcze. Klienci oczekują od nich rzetelnej i zrozumiałej informacji o dostępnych możliwościach inwestycyjnych oraz kwalifikacji i doświadczenia, dzięki którym lokata kapitału przyniesie oczekiwane korzyści. Warto w tym kontekście wiedzieć, czym różni się doradca finansowy od doradcy inwestycyjnego. Katarzyna Galacka-Sroka W pułapce zadłużenia można się więc znaleźć z wielu różnych powodów. Wiedzą o tym dobrze przeszło dwa miliony Polaków, dla których dług stał się codzienną rzeczywistością. Wydawać by się mogło, że przy takiej różnorodności źródeł zadłużenia nie ma mowy o uniwersalnych radach. Choć jednak każdy przypadek jest inny, skuteczne sposoby pokonywania trudności mogą być bardzo podobne, bo dług w znacznej mierze jest problemem psychologicznym. Adam Puchacz Doradcą finansowym może być właściwie każdy. W aktualnym ustawodawstwie nie ma jego definicji. Należy przyjąć, że powinien być osobą posiadającą odpowiednie kompetencje i umiejętności z szeroko rozumianej sfery finansów, będącą w stanie udzielić klientowi informacji i doradzić mu w kwestiach lokaty kapitału. W związku z brakiem przepisów regulujących sytuację prawną doradcy finansowego nie istnieją ogólne wymogi formalne, które musi spełnić kandydat ubiegający się o taki tytuł. Wymagane jest, aby doradca posiadał niezbędne umiejętności i dokumenty poświadczające te kwalifikacje. Jednak w zdecydowanej większości przypadków stanowisko to obejmują osoby, które przeszły jednolub kilkudniowe szkolenie sprzedażowe. Należy odróżnić pojęcie doradcy finansowego od doradcy inwestycyjnego. Są to zupełnie odmienne profesje. Tytułem doradcy inwestycyjnego może posługiwać się jedynie osoba, która spełniła szereg wymogów oraz zdała z wynikiem pozytywnym egzamin, o których mowa w art. 127 Ustawy o obrocie instrumentami finansowymi (Dz.U j.t.). Pieczę nad spełnieniem warunków formalnych i przebiegiem egzaminu sprawuje Komisja Nadzoru Finansowego i to ona wydaje licencje. O skali trudności uzyskania tytułu może świadczyć liczba osób, którzy są doradcami inwestycyjnymi w całej Polsce jest ich tylko 523 (stan na maj 2015 r.). Powyższe wymogi w żadnym stopniu nie dotyczą natomiast doradców finansowych. Zazwyczaj są oni osobami, które prowadzą działalność gospodarczą pod tą nazwą lub zatrudnione są na takim stanowisku np. w firmach świadczących usługi finansowe. Wątpliwości wzbudzać może więc kwestia ich wiarygodności, oceny posiadanych kwalifikacji oraz uzyskanych zaświadczeń i certyfikatów. Jak wyjść z zadłużenia? Różne są przyczyny wpadnięcia w długi. Czasem wystarczy jedno życiowe potknięcie albo nieszczęśliwy wypadek. Chybiona inwestycja, utrata pracy, nagła choroba czy śmierć w rodzinie. Z drugiej strony dla wielu osób kredyt stał się niemal stylem życia. Sprzyjają mu pragnienia rozbudzane przez reklamy, nastawiona na konsumpcję kultura czy wystawne życie znanych z mediów celebrytów. Zamiast leczyć lepiej zapobiegać. Tak spoglądając na sprawę, warto cały czas mieć w głowie ludowe porzekadło: Dobry zwyczaj nie pożyczaj. Dotyczy to zwłaszcza pożyczek zaciąganych na cele, które nie stanowią pierwszej potrzeby. Nowy samochód czy egzotyczne wakacje mogą być prawdziwą pokusa, ale przy ich zakupie zawsze warto rozważyć, czy naprawdę nas na nie stać. Codzienne wydatki również potrafią rozrastać się ponad miarę, szczególnie jeśli opłacamy je kartami kredytowymi. Doradca finansowy certyfikaty Optymistycznie może nastrajać fakt, że doradcy finansowi mają do dyspozycji coraz więszy wybór kursów i szkoleń, oferowanych przez różnorodne instytucje czy firmy szkoleniowe. Zwieńczeniem pozytywnego odbycia kursu jest często uzyskanie tytułu certyfikowanego doradcy finansowego. Coraz większym popytem i prestiżem cieszą się certyfikaty uzyskiwane po odbyciu kursów państwowych i europejskich, a także unijnych i międzynarodowych. Aktualnie w Polsce istnieje wiele podmiotów, które oferują uzyskanie takich certyfikatów. Można wspomnieć o European Financial Planning Association, umożliwiającym uzyskanie certyfikatów na trzech poziomach, z których pierwszy ma zakres krajowy. To certyfikat z zakresu doradztwa finansowego. Drugi poziom ma już charakter europejski. a jego absolwenci otrzymują certyfikat Doradcy Finansowego EFA EFPA. Absolwenci najwyższego, trzeciego poziomu globalnego uzyskują certyfikat Eksperta Planowania Finansowego EFP EFPA. Europejska Federacja Doradców Finansowych, która jest zrzeszona w Europejskiej Federacji Profesjonalistów Finansowych, również umożliwia uzyskanie certyfikatów na trzech poziomach, w kolejności: EFG European Financial Guide, EFC European Financial Consultant i EFP European Financial Planner. Różnice w zakresie uzyskiwanych kompetencji i umiejętności można znaleźć na stronach internetowych powyższych podmiotów. Zalecana ostrożność Osoba pragnąca skorzystać z pomocy doradcy finansowego powinna z dużą ostrożnością podejść nie tylko do jego zapewnień oraz opisu Nie panikuj i żyj normalnie Co jednak zrobić, jeśli się nie uda? Pierwsza i najważniejsza zasada brzmi: nie wpadać w panikę. Dług prócz niedogodności ekonomicznych ma również poważne konsekwencje psychologiczne. Z tego należy zdać sobie sprawę. A będzie to konieczne, bo wyjście z długu wymaga mobilizacji i determinacji. Życie w trudnych realiach zadłużenia pod pewnymi względami traktować należy całkiem normalnie. Pewien znany terapeuta na pytanie Jak żyć? zadane przez dłużnika, winnego bankowi grube miliony, odpowiedział: Normalnie. Wstać rano, wypić kawę. Ta normalność jest przeciwieństwem rezygnacji, ale nie oznacza beztroski. Jest warunkiem podjęcia systematycznej walki o wyjście z zadłużenia. Negocjuj z bankiem Wierzycielowi zależy na odzyskaniu środków. W przypadku zdarzeń losowych najlepiej uprzedzić go o możliwych czy spodziewanych problemach. Bank może podsunąć różne rozwiązania ułatwiające spłatę. Unikając kontaktu, ryzykujesz wyższe koszty, a w skrajnej wersji egzekucję komorniczą. Planuj i ogranicz wydatki Spisz zobowiązania i zobacz, które są najdroższe w przypadku nieterminowej spłaty. Ustal, które musisz uregulować w pierwszej własnych kompetencji, lecz także do jego kwalifikacji. Nie zaszkodzi w takiej sytuacji zapytać o posiadane dokumenty poświadczające jego wiedzę i kompetencje. Klient powinien sprawdzić, czy certyfikat został wystawiony przez podmiot prowadzący działalność gospodarczą związaną z rynkiem finansowym. W dobie komputerów i internetu sporym ułatwieniem jest możliwość sprawdzenia istnienia danej firmy oraz oferowanego przez nią katalogu szkoleń. Przeważnie na stronach internetowych tego typu firm odnajdziemy też ofertę danego kursu z możliwością zapoznania się z jego programem, wymaganiami, a także kwalifikacjami, które powinien mieć absolwent. Zawsze istnieje też możliwość skontaktowania się z podmiotem, który dany dokument wystawił, i zweryfikowania jego prawdziwości. Na korzyść doradcy przemawiają wymienione wyżej certyfikaty państwowe, unijne lub międzynarodowe. Jednak dobry doradca powinien przekonać nas swoją wiedzą, umiejętnościami i indywidualnym podejściem do klienta. Tylko osoba wyposażona w taki pakiet kompetencji powinna zostać obdarzona pełnym zaufaniem. Autor jest adwokatem w Kancelarii JKP Adwokaci we Wrocławiu kolejności. Jeśli kwota, którą dysponujesz, nie pokrywa wszystkich rat, spłacaj każdą częściowo. Spróbuj skonsolidować zobowiązania. Comiesięczny budżet planuj w oparciu o sporządzoną listę i harmonogram. Zrób listę wydatków i pomyśl, z których możesz zrezygnować. Do sklepu chodź z listą, szukaj tańszych zamienników, korzystaj z ulg i darmowych świadczeń. Jeśli wpadasz w spiralę długów, zmień podejście do pieniędzy. Kolejny kredyt czy pożyczka nie zlikwiduje, problemu, lecz go nasilą. Musisz nauczyć się wydawać tylko tyle gotówki, ile posiadasz i ile będziesz w stanie zwrócić w terminie. Dbaj o niższe rachunki, rezygnuj z zakupów zbędnych rzeczy, odkładaj choćby drobne sumy, spienięż zbędne rzeczy, na krótszych trasach przemieszczaj się rowerem, rzuć palenie, pij wodę zamiast słodzonych i gazowanych napojów. Wolne chwile poświęcaj na dodatkową pracę, nabywanie nowych umiejętności, znajdowanie kontaktów. W ten sposób masz szansę na zdobycie dodatkowych środków. Autorka reprezentuje kancelarię Tobolewscy. Doradcy Inwestycyjni

4 DORADZTWO FINANSOWE 57 Jak pożyczyć i móc pożyczać dalej? Z problemem nadmiernego zadłużenia borykają się państwa, samorządy, instytucje i firmy, ale problem dotyczy też wielu gospodarstw domowych. W przypadku osób fizycznych pętla zadłużenia jest szczególnie niebezpieczna, dlatego trzeba robić wszystko, aby nie dopuścić do jej wytworzenia. Jarosław Ryba Regulując zobowiązania, aby utrzymywać płynność, warto tak ustalić dzień spłat kredytów i opłat stałych rachunków, aby przypadał tuż po wypłacie. Dzięki temu zyskujemy jasną informację, jaką sumą pieniędzy możemy dysponować do końca miesiąca, oraz komfort psychiczny, związany z terminowym uregulowaniem wszystkich zobowiązań z góry. Na początek długi najwyżej oprocentowane Spłatę wielu zobowiązań należy rozpocząć od zwrotu tych, które są najwyżej oprocentowane lub mają największe opóźnienia, które grożą negatywnym wpisem w BIG. Należy też porozumieć się ze wszystkimi wierzycielami, ponieważ może okazać się, że zgodzą się rozłożyć nasze zobowiązania na raty. Konsekwentna realizacja planu spłaty jest najskuteczniejszym sposobem, aby szybko pozbyć się jakichkolwiek zobowiązań. Można też przyjąć strategię spłaty w pierwszej kolejności małych zobowiązań, ponieważ te najszybciej zamieniają się w znaczne kwoty, gdy rozpocznie się procedura upominawcza. Ranking wiodących firm doradztwa finansowego wg wartości wypłaconych kredytów gotówkowych w IV kwartale 2014 r. (w mln zł) Lp. Firma Kredyty gotówkowe w IV kwartale 2014 r. (w mln zł) 1 Open Finance + Home Broker Aspiro 125,38 3 Expander 69,9 4 Gold Finance 40,52 5 Notus Doradcy Finansowi 8,45 6 Doradcy24.pl 1,3 Ranking wiodących firm doradztwa finansowego wg wartości wypłaconych produktów inwestycyjnych w IV kwartale 2014 r. (w mln zł) Lp. Firma Produkty inwestycyjne w IV kwartale 2014 r. (w mln zł) 1 Open Finance + Home Broker Expander 115,62 3 Aspiro 1,51 4 Gold Finance 0,75 5 Doradcy24.pl 0,09 Optymizm Bardzo ważna sprawą jest psychologiczne podejście do problemu. Wiele osób, które popada, w długi, traci dobry humor, czuje się zdemotywowana problemami finansowymi, a nawet może popaść w depresję. Dlatego w realizacji planu wyjścia na finansową prostą należy zachować optymizm, wiarę w sukces i ustalić realne do osiągnięcia priorytety. Tak jak wszędzie indziej, liczy się tutaj dyscyplina, systematyczność i sprawne zarządzanie całym planem. Wymaga to trochę wysiłku, ale przyniesie też wiele satysfakcji, w miarę jak zadłużenie będzie stopniowo topnieć. Ranking wiodących firm doradztwa finansowego wg wartości wypłaconych kredytów hipotecznych w IV kwartale 2014 r. (w mln zł) Lp. Firma Kredyty hipoteczne w IV kwartale 2014 r. (w mln zł) 1 Open Finance + Home Broker Expander 990,15 3 Notus Doradcy Finansowi 524,42 4 Aspiro 401,23 5 Gold Finance 191,23 6 Doradcy24.pl 55,5 Źródło: ZFDF Zachowanie płynności finansowej W wychodzeniu z zadłużenia najważniejsze jest zachowanie płynności finansowej, w czym może pomóc karta kredytowa lub limit w rachunku. Mądrze używane pozwolą terminowo regulować zobowiązania, bez narażania się na dodatkowe opłaty windykacyjne i odsetki karne. W przypadku osób z plamami na historii kredytowej, jeżeli bank odmawia wydania kredytówki, można skorzystać z takiej karty wydanej przez firmę pożyczkową. Ich popularność jest na razie mała, ale rośnie, i w przyszłości pozabankowe karty kredytowe będą dobrą alternatywą dla trudniej dostępnych kart bankowych. Jednak bardzo niebezpieczną praktyką, której należy przy tym unikać, jest spłacanie rat następnymi kredytami. To prosta droga do powiększenia finansowych problemów. Wyjątkiem są kredyty konsolidacyjne, które zbierają kilka zobowiązań w jeden kredyt z niższą ratą. Dzięki temu można odciążyć domowy budżet, choć trzeba uważać, aby w związku z wydłużeniem okresu spłaty zadłużenie znacząco nie wzrosło. Regularny przegląd Zarządzając domowym budżetem, przynajmniej raz w miesiącu należy dokonywać jego przeglądu. Przyszłe wpływy i planowane wydatki powinny być zaplanowane, a cały bilans zapisany i na bieżąco kontrolowany. O ile to możliwe, warto oszczędzać przynajmniej drobną sumę każdego miesiąca, aby wygenerować finansową poduszkę bezpieczeństwa. W sytuacji awaryjnej umożliwi to komfortowe rozwiązanie problemu, bez konieczności posiłkowania się kredytem lub pożyczką. Drobne przewinienia nadal szansa na pożyczkę Z bankowym kredytem jest tak, że najtrudniej go uzyskać, gdy najbardziej go potrzebujemy. Za to gdy sytuacja finansowa jest świetna, praca stabilna, a na koncie rosną oszczędności, telefon urywa się od ofert kredytowych. Firmy pożyczkowe mają nad bankami tę przewagę, że do klienta nie podchodzą szablonowo. Dlatego nawet ten, któremu powinęła się noga, ma szanse na pożyczkę. Finansowe potknięcie to na przykład nieterminowe uregulowanie raty, jeden przegapiony rachunek za kablówkę albo kilka złotych debetu na koncie bankowym, o którym zapomnieliśmy. Choć warto zaznaczyć tutaj, że nie wszystkie firmy pożyczkowe podchodzą do tych drobnych przewinień liberalnie i w wielu może nas spotkać odmowa, jeżeli analityk kredytowy uzna, że ryzyko jest za duże. Nieprawdą natomiast jest, że pożyczkę poza bankiem otrzyma osoba, która nie spłaca długów i już zaciągniętych kredytów. Nierzetelni bez szans Nierzetelni dłużnicy nie otrzymają pożyczki, ponieważ dla firmy pożyczkowej udzielenie kredytu osobie, która nie spłaca poprzednio zaciągniętych, byłoby stratą pieniędzy. Całkowicie bez szans na pożyczkę są osoby z zajęciami komorniczymi oferty tego typu to najczęściej próba oszustwa, polegającego na wyciąganiu drobnych sum pieniędzy, pod pozorem prowizji za udzielenie intratnej pożyczki na spłatę zajęcia komorniczego. Takie oferty należy omijać szerokim łukiem. Osoby, które popadły w największe tarapaty, mogą też skorzystać z instytucji nowej upadłości konsumenckiej. Jej zliberalizowane od tego roku zasady umożliwiają bardzo wygodną i uproszczoną drogę do pozbycia się nadmiernych długów. Osoba, która zdecyduje się na finansowy restart, pozbędzie się wszystkich dotychczasowych zobowiązań. Jest to rozwiązanie radykalne, ponieważ wiąże się też z utratą całego dotychczas zebranego majątku, ale dla wielu osób oznacza uwolnienie z pętli zadłużenia i może się po prostu opłacać. Autor jest prezesem Zarządu Związku Firm Pożyczkowych Opublikowano Twój tekst? Chcesz zamówić Gazetę Finansową? Zadzwoń: tel Dostarczymy nawet jeden egzemplarz tygodnika.

5 58 DORADZTWO FINANSOWE Certyfikaty mają znaczenie! Certyfikacja to potwierdzanie wiedzy i umiejętności wymaganych do zawodu przez niezależną instytucję, nadzorowanie pracy wykonującego ten zawód co do zgodności ze standardem zawodu oraz stwarzanie warunków do ciągłego rozwoju zawodowego. Franciszek Zięba i Krzysztof Waliszewski W Polsce świadczony zakres usług w zakresie doradztwa finansowego wyprzedził regulacje prawne i standardy zawodowe. Brak standardów kształcenia spowodował, że na polskim rynku nie było wiadomo, kim jest doradca finansowy, jaką wiedzę powinien posiadać, gdzie tę wiedzę oraz umiejętności zdobywać oraz kto i w jaki sposób te kompetencje powinien potwierdzać. Zaufanie kontra misselling Kolejny problem dotyczył braku standardów, norm, regulacji oraz nadzoru, a także malejącego zaufania klientów do pośredników finansowych nazywających się doradcami finansowymi. To stało się podstawowym czynnikiem podważenia zaufania do doradców finansowych, profesjonalistów o wysokim poziomie etyki zawodowej i wiarygodności w krajach o znakomitej jakości usług finansowych (np. Wielka Brytania, USA, Kanada). Z jednej strony zaufanie klientów malało, z drugiej strony rosły oczekiwania klientów, którzy od doradcy finansowego wymagają rzetelnej, uczciwej i profesjonalnej pomocy w zarządzaniu budżetem domowym czy budżetem w swojej firmie. Klienci oczekują profesjonalnego doradztwa w zakresie planowania swoich finansów (zgodnie z normą ISO ), ochrony swojego majątku, przeciwdziałania wykluczeniu finansowemu, a nie nachalnego i wadliwego sprzedawania produktów finansowych (misselling), uwzględniającego m.in. największe prowizje dla pośrednika finansowego, działającego w imieniu instytucji finansowej. Na szczęście klienci stają się coraz bardziej świadomi mechanizmów, które rządzą rynkiem usług finansowych i coraz częściej ufają właśnie niezależnym (od instytucji finansowych) certyfikowanym doradcom finansowym. Działalność EFFP Polska W odpowiedzi na te problemy powstają instytucje, które nadzorują proces kształcenia i certyfikują doradców finansowych w Polsce Niezależnych Doradców Finansowych (NDF, IFA ang.) jako brakującego ogniwa miedzy klientem a instytucją finansową. Instytucją certyfikującą jest Europejska Federacja Doradców Finansowych Polska (EFFP Polska) powstała w 2007 r., zrzeszona w European Federation of Financial Proffesionals (EFFP), z siedzibą w Bad Homburg (Niemcy) oraz w FECIF w Brukseli. Stowarzyszenie powstało po to, aby dbać o wysoki poziom szkolenia i certyfikacji doradców finansowych w Polsce. Celem i misją stowarzyszenia jest zrzeszanie doradców finansowych posiadających certyfikat EFFP (lista certyfikowanych doradców finansowych znajduje się na stronie stowarzyszenia, co pozwala na ich weryfikację przez klienta), nadzorowanie ich zachowań jako niezależnych doradców działających w interesie klienta, zgodnie z zasadami etycznymi, planujących finanse osobiste klienta i przedkładający dobro klienta ponad zysk ze sprzedaży produktów finansowych. Te czynniki będą z czasem budować zaufanie i wiarygodność konsumentów, szczególnie tych, których budżety domowe są napięte i nie pozwalają na realizowanie podstawowych celów osobistych i finansowych. Doradcy finansowi nie są niezbędni konsumentom o wysokich dochodach i posiadających istotne nadwyżki finansowe. Ci potrzebują raczej doradców inwestycyjnych. Krajowy standard dla zawodu Dzięki staraniom EFFP Polska w 2010 r. wpisano zawód doradcy finansowego na listę klasyfikacji zawodów z kodem (Dz.U. nr 82/2010 poz. 537). Dla pełnej informacji zawód pośrednika finansowego wpisano z kodem , i to jest zupełnie inny zawód. W październiku 2013 r. został zatwierdzony Krajowy Standard Kompetencji Zawodowych dla Zawodu Doradca Finansowy ( pl). Standard określa, kim jest doradca finansowy, jaką powinien mieć wiedzę oraz umiejętności, a także w jaki sposób można uzyskać uprawnienia do wykonywania tego zawodu. Standard wskazuje, że w zawodzie doradcy finansowego można pracować po ukończeniu specjalistycznych kursów i studiów zawodowych lub po uzyskaniu w pracy zawodowej wymaganego doświadczenia, potwierdzonego certyfikatami wydawanymi przez niezależne organizacje. Certyfikacja w EFFP jest trzystopniowa. Po uzyskaniu wymaganej wiedzy i umiejętności i zdaniu egzaminów doradcy finansowi uzyskują certyfikaty niezależnej europejskiej instytucji certyfikującej doradców finansowych. Certyfikaty wydawane są przez Centralę EFFP w Bad Homburg. Certyfikaty EFFP Polska Poziomy certyfikacji: I stopień European Financial Guide (EFG ) asystent finansowy. II stopień European Financial Consultant (EFC ) doradca finansowy. III stopień European Financial Planner (EFP ) planer finansowy. Osoba ubiegająca się o certyfikat doradcy finansowego musi spełniać następujące warunki: 1. Mieć wykształcenie wyższe z takich kierunków, jak ekonomia, finanse i rachunkowość, bankowość, prawo lub wykształcenie średnie i min. rok doświadczenia zawodowego na rynku finansowym. 2. Zdać egzamin certyfikujący, potwierdzający kompetencje określone w standardzie zawodowym. Certyfikaty EFFP można uzyskać: 1. Przystępując do egzaminu na certyfikat (bez kursu/studium) przed komisją egzami- Jak skorzystać na niskim oprocentowaniu kredytu? Niskie stopy procentowe stanowią zachętę dla potencjalnych kredytobiorców. Na ich obniżce skorzystają także osoby, które już zdążyły zaciągnąć zobowiązania. Wiąże się to z obniżką rat miesięcznych bądź krótszym okresem ich spłaty, co w konsekwencji niesie za sobą relatywnie oszczędności dla konsumentów. Alternatywą jest zaciągnięcie kredytu refinansowego, który umożliwia sfinansowanie poprzedniego zobowiązania na bardziej korzystnych dla klienta warunkach. Paweł Kosmala 6 maja 2015 r. odbyło się kolejne spotkanie Rady Polityki Pieniężnej. Tak jak przewidywali analitycy ekonomiczni, jej członkowie podjęli decyzję o utrzymaniu stóp procentowych na niezmienionym poziomie. Od marca 2015 r. mamy więc najniższe od transformacji wskaźniki wielkości stóp procentowych: stopa referencyjna 1,50 proc., stopa lombardowa 2,50 proc., stopa depozytowa 0,50 proc. i stopa redyskonta weksli 1,75 proc. Aktualna polityka pieniężna oraz sprzyjająca sytuacja ekonomiczna, czyli wzrost popytu krajowego, a także coraz lepsza kondycja przedsiębiorstw i stabilniejsza sytuacja na rynku pracy zachęcają do zaciągnięcia kredytu. Dzięki niskim stopom procentowym możemy otrzymać wyższą kwotę, nawet jeśli ostatnio nie zmieniła się nasza zdolność kredytowa. Kredyty z możliwością zmiany wysokości rat Poza nowymi kredytobiorcami na niskich stopach procentowych zyskają też osoby, które kilka lat temu zaciągnęły zobowiązanie z możliwością zmiany wysokości rat kredytu. Dzięki obniżce stóp ich aktualna spłata jest niższa o kilkadziesiąt, a nawet kilkaset złotych, w zależności od całkowitej wartości kredytu i daty podpisania umowy z kredytodawcą. Szacuje się, że osoba, która wzięła kredyt na 300 tys. zł w 2014 r., dziś spłaca ratę ok. 80 zł mniejszą. Jeśli weźmiemy pod uwagę kredyt o takiej samej wysokości zaciągnięty w 2012 r., gdy stopa referencyjna wynosiła 4,75 proc., to oszczędności mogą mieścić się w przedziale zł. Kredyt refinansowy Pozornie wydaje się, że na obniżce stóp procentowych nie skorzystają osoby, które z bankiem lub pośrednikiem kredytowym podpisały umowę o zaciągnięcie kredytu bez możliwości zmiany wysokości rat. Dla takich kredytobiorców dobrą alternatywą jest uzyskanie kredytu refinansowego. Kredyt refinansowy to kwota zaciągana na spłatę poprzedniego zadłużenia, z wysoką kwotą i długim okresie spłaty. Najczęściej dotyczy on zmiany instytucji udzielającej kredyt hipoteczny w momencie, gdy jest szansa na uzyskanie tańszego kredytu w innym banku lub dzięki znacznemu obniżeniu stóp procentowych czy istotnej zmianie kursu walut, jeśli mamy do czynienia z kredytem zaciągniętym w obcej walucie. Kredyt refinansowy pozwoli na uzyskanie oszczędności poprzez zmniejszenie rat, skrócenie czasu spłacania lub zmianę waluty. Istotą tego kredytu jest przeniesienie zobowiązania z jednej instytucji finansowej do dru-

6 DORADZTWO FINANSOWE 59 nacyjną powołaną przez EFFP: testowego dot. I stopnia, testowego wraz z przedstawieniem do oceny pracy pisemnej na temat planowania finansów osobistych dot. II i III stopnia. 2. Kończąc akredytowany przez EFFP kursu lub studium (organizowany przez uczelnie i jednostki szkoleniowe) przygotowujące do egzaminu na certyfikat, a następnie przystępując do egzaminu przed komisją egzaminacyjną, obejmującego test oraz ocenę pracy pisemnej na temat planowania finansów osobistych (dot. II i III stopnia). Certyfikat wydawany jest na 2 lata. Warunki utrzymania ważność certyfikatu to: 1. Przestrzeganie zasad etycznych w pracy zawodowej zgodnie z ustaleniami EFFP. 2. Ciągłe uaktualnianie wiedzy uzyskiwanie w ciągu dwóch lat, po uzyskaniu certyfikatu, 100 punktów potwierdzających rozwój zawodowy (warunki określone na stronie niezależnej instytucji certyfikującej EFFP Polska). 3. Członkostwo w EFFP Polska. Fundacja na rzecz Standardów Doradztwa Finansowego EFPA Polska Drugą organizacją certyfikującą jest Fundacja na rzecz Standardów Doradztwa Finansowego EFPA Polska. Fundacja powstała w czerwcu 2009 r. z inicjatywy Warszawskiego Instytutu Bankowości. WIB pozostaje jedynym podmiotem, który może realizować szkolenia przygotowujące do egzaminów według standardów European Financial Planning Association EFPA Europe oraz przeprowadzać egzaminy. Fundacja również oferuje trzystopniową ścieżkę certyfikacji doradców finansowych, na którą składają się: certyfikat WIB z zakresu doradztwa finansowego, certyfikowany doradca finansowy EFA EFPA, ekspert planowania finansowego EFP EFPA. Klient w starciu z nieetycznie działającym pośrednikiem Zdaniem certyfikowanych doradców finansowych EFFP Remigiusza Stanisławka i Zbigniewa Chaberki: Niezależna certyfikacja jest obecnie koniecznością. Mamy wyraźną nierówność w starciu: klient nieetycznie działający pośrednik. Według wyżej wymienionych doradców finansowych nierówność wynika m.in. z czynników: brak edukacji finansowej w społeczeństwie, promowanie bajek sprzedażowych, manipulacja faktami w reklamach, klient chce usłyszeć, że bez ryzyka zarobi, klientowi nie stwarza się możliwości zrozumienia produktu, banki muszą przekonywać klientów, że są bezpiecznymi instytucjami finansowymi. Obecnie istnieje potrzeba promowania w społeczeństwie usług niezależnych, certyfikowanych doradców finansowych oraz roli niezależnych instytucji certyfikujących dla uporządkowania rynku finansowego, podniesienia jakości usług finansowych oraz wzmocnienia stabilności finansowej konsumentów. Franciszek Zięba jest prezesem Zarządu Europejskiej Federacji Doradców Finansowych EFFP Polska i Europejskiej Akademii Planowania Finansowego Krzysztof Waliszewski jest adiunktem w Katedrze Pieniądza i Bankowości, Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu W internecie można sprzedać prawie wszystko. Od przedmiotów, których posiadanie nie wiąże się z koniecznością spełnienia prawnych formalności, aż po samochody, nieruchomości czy też produkty finansowe. Te ostatnie rządzą w sieci. Łukasz Piechowiak Wystarczy wpisać w wyszukiwarce kilka słów kluczy. Czasem wystarczy jedno, np. kredyt. Na pierwszych miejscach wśród haseł wyszukiwania pojawi się co najmniej kilkanaście odesłań do portali lub platform internetowych, gdzie zainteresowany danym produktem człowiek będzie mógł kupić wybrany produkt. Co istotne będą to strony instytucji finansowych, jak i partnerów pośredniczących, którzy zarabiają na prowizji płaconej przez producenta produktu. Przykładowo, jeśli chcemy zaciągnąć pożyczkę online w konkretnej firmie to niekoniecznie musimy wchodzić bezpośrednio na jej stronę tylko np. na stronę partnera. Dlaczego instytucje finansowe i firmy pożyczkowe korzystają z usług partnerów? Odpowiedź jest prosta dla zasięgu. Wiele stron internetowych zarówno tych powstałych metodą garażową, jak i poważne portale informacyjne, tworzą wielką sieć punktów sprzedaży bramek, które po odpowiednim nakierowaniu i przekonaniu klienta do kliknięcia kierują go już bezpośrednio do platformy sprzedażowej producenta danego produktu. Finanse w wirtualnym świecie Miliony na promocję w sieci Łączne wydatki na reklamę w sieci (w tym promocję kanałów internetowej sprzedaży) w zależności od przyjętej metody obliczeń wahają się od 100 do 230 mln zł na kwartał. Dla wielu portali informacyjnych (również tych największych) pośrednictwo finansowe w sieci jest jednym z najważniejszych źródeł dochodów, prawdopodobnie w najbliższych latach jego wartość będzie większa od tradycyjnej reklamy produktów przy różnego typu artykułach. Druga sprawa to wygoda internet daje dużo większy wybór w jednym miejscu. Nie trzeba szukać oddziału banku po całym mieście (co przecież też jest kosztem). Wystarczy wygodnie usiąść przed komputerem. W ostatnich trzech latach niebywale zwiększyła się popularność urządzeń mobilnych co drugi posiadać telefonu komórkowego posiada już tzw. smartfona. To jeszcze bardziej popularyzuje możliwość zakupu różnego typu produktów finansowych. Nie trzeba już siedzieć w domu by zaciągnąć kredyt można to zrobić w autobusie lub stojąc w korku w drodze na zakupy. Naturalnie tak prosta dostępność rodzi mnóstwo problemów. Pojawiają się nie tylko nowe zagrożenia cyfrowe, ale także nowe choroby cywilizacyjne. Najważniejszy jest obiektywizm Niezależna ocena produktów finansowych dokonana przez ekspertów, wobec których nie ma żadnych zastrzeżeń merytorycznych, to klucz do sukcesu. Wbrew pozorom klient zawsze doskonale pamięta, kto polecił mu dany kredyt lub gdzie dowiedział się o możliwości jego zaciągnięcia. Jeżeli będzie niezadowolony z warunków, poczuje się oszukany lub co gorsza zmanipulowany, to prawdopodobnie nigdy więcej nie skorzysta z usług danego pośrednika o instytucji finansowej nie wspominając. Z tego względu to na partnerów spada obowiązek oceny ryzyka promocji pod swoją marką danej usługi finansowej. Naturalnie można stawiać na komunikację za pośrednictwem niezależnych giej. Technicznie wygląda to tak, że bank, który udzielił nam kredytu refinansowego, spłaca w całości poprzednie zobowiązanie, a my spłacamy raty do drugiego banku na bardziej korzystnych dla nas warunkach. Dokładna analiza przed podjęciem decyzji Zanim zdecydujmy się na zaciągnięcie kredytu refinansowego, warto dokładnie sprawdzić czy rzeczywiście będzie to dla nas opłacalne. Przed udaniem się do drugiego banku należy ponownie przeczytać umowę oraz zweryfikować, czy będzie od nas pobierana prowizja za wcześniejszą spłatę kredytu. Dodatkowe koszty, jakie można ponieść przy ubieganiu się o kredyt refinansowy na spłatę zakupu mieszkania, działki czy budowę domu, to opłaty związane ze zmianą wpisu w księgach wieczystych. W przypadku kredytów walutowych należy poddać analizie tzw. spread walutowy, a więc różnicę pomiędzy kursami kupna walut w obu bankach. W celu uzyskania pewności co do zaoszczędzenia na kredycie refinansowym warto skonsultować się z niezależnym doradcą finansowym lub instytucją pośrednictwa kredytowego. Doświadczeni specjaliści w sposób kompetentny i klarowny wyjaśnią istotę kredytu refinansowego oraz kompleksowo wycenią jego wartość i uzyskane dzięki niemu oszczędności. Eksperci przewidują, że RPP utrzyma niskie stopy procentowe na niezmienionym poziomie do końca roku. Klienci banków mają jeszcze sporo czasu na negocjowanie warunków umów kredytowych, bądź rozpoczęcie starania się o kredyt refinansowy. Autor jest prezesem Górnośląskiego Towarzystwa Finansowego Partnerzy mają tę przewagę, że mogą oferować na swoich stronach kilkanaście a nawet kilkadziesiąt różnych konkurencyjnych produktów. Niektórzy tworzą porównywarki, które po wprowadzeniu przez użytkownika konkretnych parametrów przedstawiają mu w formie rankingu najlepszą usługę dla niego (zwykle najtańszą). O popularności zakupu produktów finansowych przez internet mogą świadczyć coraz wyższe budżety instytucji finansowych na promocję w sieci (biorąc pod uwagę trend z ostatnich 10 lat). blogerów, ale raz, że nie gwarantują oni stałego obiektywizmu, a dwa wciąż mają zbyt mały zasięg. Internet niestety rządzi się swoimi prawami. Nigdy nie zapomina, nigdy nie wybacza i jest niezwykle mściwy. W związku z tym dalsza profesjonalizacja kanałów sprzedaży w sieci jest nieunikniona z mojego doświadczenia wynika, że internauci (szczególnie typu premium) wolą klikać w odesłania polecane w możliwie najsubtelniejszy i jednocześnie profesjonalny sposób niż nachalną reklamę. Autor jest prezesem Fundacji Krakowskie-Przedmieście