Konsumpcja ponowoczesna. Oddziaływanie współczesnej kultury na postawy konsumenckie. lic. Agnieszka Krzyżanowska

Transkrypt

1 Konsumpcja ponowoczesna. Oddziaływanie współczesnej kultury na postawy konsumenckie lic. Agnieszka Krzyżanowska

2 Agnieszka Krzyżanowska Licencjat ekonomii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, obecnie magistrantka. Członek Studenckiego Koła Przedsiębiorczości KUL oraz Koła Naukowego Studentów Ekonomii KUL, uczestniczka konferencji ogólnopolskich i międzynarodowych, laureatka stypendium Rektora KUL oraz stypendium Miasta Lublin. Zainteresowania naukowe: wzajemne wpływy kultury i gospodarki, problemy współczesnej bankowości, międzynarodowe stosunki gospodarcze. Kontakt: agnieszka_krzyzanowska@tlen.pl

3 Znaczenie kultury dla gospodarki Aby skutecznie badać zjawiska zachodzące we współczesnej sferze gospodarczej należy zwrócić uwagę: nie tylko na czynniki czysto ekonomiczne (takie jak praca, kapitał i ziemia) czy też administracyjno-menedżerskie (organizacja, zarządzanie), ale także na wiele istotnych, aczkolwiek bardzo złożonych czynników, które sytuują się w sferze kulturowej. W coraz większym stopniu uświadamiamy sobie, że gospodarowanie jest czynnością kulturową i jak każda czynność kulturowa regulowana jest przez dominujący system aksjologiczny W. Banach, O znaczeniu kultury dla gospodarki, Kultura współczesna 2008, nr 1 (55), s. 10.

4 Zależności między kulturą, płcią i konsumpcją współczesna kultura: stopień kobiecości i stopień piękna są ściśle powiązane kobieta postrzegana jest przez pryzmat aktualnego kanonu piękna media przekonują nas, że kobiecość można zakupić rozwój postaw konsumpcyjnych i hedonistycznych

5 Hedonizm a konsumpcja Hedonizm: człowiek ma prawo do przyjemności, a nawet ma obowiązek sprawiania sobie przyjemności Charakterystyczny dla współczesności sposób sprawiania sobie przyjemności: konsumpcja NIE konsumpcja niezbędna do życia, stanowiąca naturalny proces mający podtrzymać funkcjonowanie organizmu i wspomagać jego rozwój TAK konsumpcja obiecująca radość życia, sposób na osiąganie szczęścia i piękna zjawisko zakupoholizmu + rozwój przemysłu odzieżowego dzisiejszy świat konsumpcji - środowisko naturalne (po)nowoczesnej hedonistki-fashionistki

6 Wymiary konstytutywne nowoczesnego hedonizmu estetyzacja życia codziennego dominacja walorów estetycznych zwykłych sytuacji czy przedmiotów codziennego użytku nad ich walorami funkcjonalnymi konsumentka musi przeżywać wszystko estetycznie prymat formy nad funkcją, sposobu prezentacji obiektu nad obiektem samym w sobie zatarcie granicy pomiędzy potrzebą a pragnieniem eliminuje się rzeczy brzydkie czy przykre Hedonizm jako nowa matryca kultury: przyjemność, podobanie się ostateczne kryterium oceny zjawisk, dążenie do urozmaicania doświadczeń, poszukiwanie coraz silniejszych bodźców, używanie bez konsekwencji zastępowanie kryteriów moralnych kryteriami estetycznymi a więc nowe problemy etyki biznesu

7 konsumeryzm, konsumpcjonizm, konsumizm Hasło starożytnych Rzymian "chleba i igrzysk" staje się w XXI wieku programem nie tylko gospodarczym, ale też ideologicznym Określenie "eschatologia konsumpcji Skolimowskiego w obrazowy sposób pokazuje, że konsumpcja stała się ostatecznym celem i formą spełnienia ludzkiego życia konsumenci są jak władcy, chcą by uczyniono zadość ich potrzebom w praktyce cała ludzka aktywność, cały sens egzystencji sprowadzony zostaje do kupowania i konsumowania stary kapitalizm kontra nowy kapitalizm stary kapitalizm produkował dobra, by zaspokoić potrzeby współczesny kapitalizm głównie tworzy strategie kreujące nowe potrzeby, aby móc produkować dobra

8 Konsument jako kolekcjoner wrażeń Zygmunt Bauman: najważniejszą cechą współczesnego konsumpcjonizmu jest gromadzenie wrażeń Konsumpcjonizm nie polega bowiem na kupowaniu coraz większej liczby towarów, na gromadzeniu ich i na przywiązywaniu się do nich Konsumentowi chodzi o przeżycie czegoś ekscytującego najwyższa przyjemność: oglądanie wystaw, chłonięcie wszystkimi zmysłami bodźców, jakich pełne są centra handlowe współczesne świątynie konsumpcji wymaganie od producentów, aby dostarczali wciąż nowych źródeł podniety, nowych produktów, których można natychmiast użyć i zaraz zastąpić nowymi

9 Niebezpieczeństwa kultury konsumpcyjnej źródła zagrożeń: konflikt pierwiastka etycznego i estetycznego w społeczeństwie ponowoczesnym triumf postaw egocentrycznych i egoistycznych przedkładanie własnej, jednostkowej przyjemności nad potrzeby innych i nad inne wartościowania Trzeba jednak podkreślić, że postawa konsumeryzmu, ciągłej gotowości do nabywania dóbr, wiąże się z kryzysem wszelkiego wartościowania, również estetycznego

10 Seks w wielkim mieście Doskonałą ilustracją opisywanego wcześniej zagadnienia jest amerykański serial Seks w wielkim mieście, który bił rekordy popularności nie tylko w Stanach Zjednoczonych Główna postać Carrie Bradshaw jest fanatyczką mody W życiu bohaterki był okres, gdy wolała nawet kupić najnowszego Vogue a zamiast obiadu (sezon 3, odcinek 8) Gdy wpadła w kłopoty finansowe, związane z wykupem mieszkania odkryła, że wydała na same buty około dolarów (sezon 4, odcinek 14) Medium, jakim jest serial przyczyniło się do napędzenia popytu na wybrane marki selektywne KULTURA ZNACZĄCO ODDZIAŁAŁA NA GOSPODARKĘ

11

12 Piękno dźwignią handlu powierzchniowa estetyzacja, związana z ekonomią, marketingiem świat staje się powierzchnią reklamową, a reklama jednym z najbardziej estetyzowanych obszarów życia społecznego Przykład: kampanie produktów marek selektywnych kampania reklamowa perfum J adore Diora wszystko jest tu piękne piękna aktorka Charlize Theron, piękna suknia, świetlisty makijaż, luksusowe wnętrza, a nawet sam flakon reklamowanych perfum

13

14 Popkultura i biznes Zjawisko współczesnej popkultury blogi modowe strony internetowe, na których (nie tylko, ale głównie) młodzi ludzie zamieszczają zdjęcia tego, w co się ubierają Blogosferę cechuje wysoka opiniotwórczość Modowa społeczność internetowa przyczyniła się do ogromnej popularności wielu marek ubrań. Wynikać to może z subkulturowego charakteru grupy, przy czym jest to subkultura zdecydowanie ponowoczesna* * Zob. cechy subkultury nowoczesnej i ponowoczensej w: D. Muggleton, Wewnątrz subkultury: ponowoczesne znaczenie stylu, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2004, s. 69.

15 Popkultura i biznes Zaobserwować można samonakręcającą się spiralę: estetyzacja rzeczywistości znaczenie wyglądu zwiększenie roli stroju popyt na ubrania ilość sklepów internetowych z ubraniami ilość blogerek modowych reklamujących sklepy zwiększenie ilości blogów popyt na ubrania znaczenie wyglądu estetyzacja rzeczywistości Popularniejsze sklepy na portalach społecznościowych mają często po kilkaset tysięcy fanów*. Powyższe fakty pokazują wagę relacji postawy estetycznej i kultury konsumpcyjnej oraz niepokojącą gotowość kobiet do płacenia za to, co ma według nich - uczynić je pięknymi. * Zob.

16 Supermarketyzacja kultury Kluczowe wydaje się tutaj zjawisko supermarketyzacji kultury: Supermarketyzacja oznacza przejęcie zasad rynkowych, mechanizmu konsumpcji względem kultury obyczaje, wierzenia, style życia zostają wpisane w rynek i mamy do nich łatwiejszy, niż kiedykolwiek wcześniej, dostęp. Niespotykana dotąd skala globalizacji, międzynarodowy obieg informacji, Internet, telewizja o światowym zasięgu stwarzają pole inspiracji, potencjalnej wymiany kulturowej * * D. Jaszewska, Kultura rzecz gustu? O granicach supermarketyzacji kultury [w:] Kultura Media Teologia, nr , s. 20.

17 Wnioski Kultura znacząco oddziaływuje na gospodarkę Sposób rozumienia przez społeczeństwo i przedstawiania w mediach różnych kategorii kulturowych wpływa na postawy konsumentów Estetyzacja życia codziennego sprzyja postawom hedonistycznym, a one sprzyjają konsumpcji Konsumpcja opiera się nie tyle na gromadzeniu dóbr, co na gromadzeniu wrażeń Poszukiwanie coraz silniejszych bodźców, dążenie do odczuwania zadowolenia prowadzi do dominowania kryteriów estetycznych nad etycznymi Niebezpieczeństwa kultury konsumpcyjnej są realnymi zagrożeniami

18 Bibliografia Z. Bauman, Konsumowanie życia, tł. M. Wyrwas-Wiśniewska, WUJ, Kraków W. Banach, O znaczeniu kultury dla gospodarki, Kultura współczesna 2008, nr 1 (55). Homo consumens: kultura konsumpcji, red. M. Dziura, E. Wolanin-Jarosz, Wydawnictwo KUL, Lublin D. Jaszewska, Kultura rzecz gustu? O granicach supermarketyzacji kultury [w:] Kultura Media Teologia, nr Konsumpcja : istotny wymiar globalizacji kulturowej, red. A. Jawłowska, M. Kempny, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, Warszawa D. Muggleton, Wewnątrz subkultury: ponowoczesne znaczenie stylu, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków Rozkoszna zaraza: o rządach mody i kulturze konsumpcji, red. T. Szlendak, K. Pietrowicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław W. Wątroba, Społeczeństwo konsumpcyjne w dobie globalizacji, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego, Wrocław W supermarkecie szczęścia: o różnorodności zachowań konsumenckich w kontekście jakości życia, red. M. Górnik-Durose, A. Zawadzka, Difin, Warszawa 2012.