FINANSE W GOSPODARSTWIE ROLNYM RAPORT BADAWCZY

Transkrypt

1 FINANSE W GOSPODARSTWIE ROLNYM RAPORT BADAWCZY Z BADAŃ E-AGRIBUS PRZEPROWADZONYCH PRZEZ MARTIN & JACOB NA ZLECENIE BANKU BNP PARIBAS

2 ,4 proc. rolników interesuje się finansami swojego gospodarstwa. Połowa badanych (50,1 proc.) ocenia swój stan wiedzy finansowej jako średni, a 39,1 proc. jako wysoki. Większość bo aż 80 proc. albo w ogóle nie zalega z rachunkami (58 proc.), albo też zdarza im się to sporadycznie (22 proc.). Większość rolników, niezależnie od rozmiaru prowadzonego gospodarstwa, reguluje płatności w terminie. 58 proc. nie zalega z rachunkami dłużej niż 7 dni. Kolejnym 22 proc. zdarza się to sporadycznie. Istotne decyzje finansowe rolnicy konsultują przede wszystkim z rodziną (61,8 proc.). Punktem odniesienia są dla nich także opinie innych rolników, z którymi dość często zapoznają się na forach internetowych (39,8 proc.). 15,2 proc. rolników konsultuje decyzje finansowe z doradcą bankowym i finansowym. Z badań wynika, że rolnicy dobrze orientują się w podstawowych zagadnieniach finansowych istotnych dla gospodarstwa rolnego, wskazując np. na różnicę pomiędzy umową kontraktacji a umową sprzedaży (74 proc.). Częściej natomiast mylą się w ocenie parametrów kredytu około połowa rolników błędnie uważa, że bank ma obowiązek podania RRSO kredytu przeznaczonego na środki produkcji, czy też w obliczeniach odsetek z lokaty terminowej (82 proc.). Tutaj pomyłka wynika najczęściej z zapominania o tzw. podatku Belki. Z badań wynika, że sposób zarządzania finansami gospodarstwa uzależniony jest od profilu produkcji. Roczny budżet opracowują najczęściej gospodarstwa o mieszanym (53,1 proc.) i roślinnym (47,4 proc.) profilu produkcji. Stosunkowo rzadko gospodarstwa mleczne (14,4 proc.). NAJWAŻNIEJSZE WNIOSKI Z BADAŃ 2

3 Prawie 90 proc. badanych pozytywnie ocenia swoją wiedzę na temat spraw finansowych związanych z gospodarstwem. Blisko 40 proc. badanych rolników twierdzi, że ich poziom wiedzy w zakresie finansów jest całkiem wysoki lub bardzo wysoki. Połowa ankietowanych wystawiła sobie ocenę zachowawczą średni poziom wiedzy. DOBRA SAMOOCENA ROLNIKÓW Proszę ocenić ogólny poziom swojej wiedzy na temat spraw finansowych związanych z prowadzeniem gospodarstwa rolnego. 4,8 6,0 50,1 26,1 13,0 bardzo niski niski średni całkiem wysoki bardzo wysoki n=358 3

4 Samoocena w zakresie wiedzy na temat spraw finansowych związanych z prowadzeniem gospodarstwa jest uwarunkowana dominującym kierunkiem produkcji. DUŻE RÓŻNICE BRANŻOWE Proszę ocenić ogólny poziom swojej wiedzy na temat spraw finansowych związanych z prowadzeniem gospodarstwa rolnego. Poziom wiedzy: bardzo niski i niski średni bardzo wysoki i całkiem wysoki Na tle wszystkich typów gospodarstw wyróżniają się hodowcy. O ile producenci mleka mają najwyższy wskaźnik ocen całkiem dobrych i bardzo dobrych (56,3 proc.), o tyle producenci mięsa wykazują się najgorszą samooceną: co czwarty z nich twierdzi, że ma niski lub bardzo niski poziom wiedzy w zakresie spraw finansowych. OGÓŁEM MLECZNA (44) MIĘSNA (56) ROŚLINNA (161) MIESZANA (96) 10,8 0,4 25,0 11,0 7,2 50,1 43,3 36,0 53,2 56,2 39,1 56,3 39,1 35,8 36,7 n=358 (liczebność w poszczególnych grupach podano w nawiasach) 4

5 Niemal wszyscy rolnicy (93,4 proc.) interesują się sprawami finansowymi swojego gospodarstwa. WYSOKA ŚWIADOMOŚĆ Około 44 proc. rolników zaczyna interesować się finansami swojego gospodarstwa pod wpływem potrzeby opracowania budżetu rocznego, podczas przygotowywania planów inwestycyjnych oraz pod wpływem bieżących potrzeb. Proszę ocenić wskazać ogólny sytuacje, poziom w których swojej wiedzy zaczyna na się temat Pan/Pani spraw najczęściej finansowych interesować związanych finansami z swojego prowadzeniem gospodarstwa. gospodarstwa rolnego. z dnia na dzień, jak jest potrzeba 44,4 podczas przygotowywania planów inwestycyjnych podczas opracowywania budżetu rocznego gospodarstwa podczas spłaty kredytów, pożyczek 44,2 43,9 23,6 gdy wystąpią problemy finansowe 20,8 nie interesuję się 6,6 n=358 (odsetki nie sumują się do 100 badany mógł wybrać wiele odpowiedzi jednocześnie) 5

6 Im większe gospodarstwo rolne, tym częściej jego właściciele interesują się finansami pod wpływem konieczności spłaty rat kredytów i pożyczek. Dzieje się tak, ponieważ duże gospodarstwa inwestują w rozwój, zaciągając na ten cel zobowiązania finansowe. Przygotowywanie planów inwestycyjnych, opracowywanie budżetu rocznego oraz konieczność płacenia rat to czynniki uwarunkowane wielkością gospodarstwa. Wszystkie te sytuacje wzbudzają najniższe zainteresowanie finansami w gospodarstwach najmniejszych (do 10 ha). Po przekroczeniu tej granicy wielkości areału zainteresowanie wzrasta. DUŻE GOSPODARSTWA INWESTUJĄ Proszę ocenić wskazać ogólny sytuacje, poziom w których swojej wiedzy zaczyna na się temat Pan/Pani spraw najczęściej finansowych interesować związanych finansami z swojego prowadzeniem gospodarstwa. gospodarstwa rolnego. Zainteresowanie finansami podczas: planów inwestycyjnych planowania budżetu spłat kredytów OGÓŁEM do 10 ha (271) od 10 do 30 ha (69) od 30 do 50 ha (10) 50 i WIĘCEJ ha (8) 44,2 37,6 63,3 73,3 66,0 43,9 40,6 54,0 56,7 51,1 23,6 20,8 28,7 36,7 57,4 n=358 (liczebność w poszczególnych grupach podano w nawiasach) 6

7 Blisko 60 proc. rolników deklaruje, że prawie nigdy lub nigdy nie zalega z płaceniem rachunków gospodarstwa powyżej 7 dni. Niemal 22 proc. zdarza się to sporadycznie. ZOBOWIĄZANIA W TERMINIE {1} Proszę Czy zdarza ocenić się ogólny Panu/Pani poziom nie swojej uregulować wiedzy na w terminie temat spraw (powyżej finansowych 7 dni) rachunków związanych związanych prowadzeniem z prowadzeniem gospodarstwa gospodarstwa rolnego. rolnego? 10,0 10,1 21,9 30,5 27,5 bardzo często często sporadycznie prawie nigdy nigdy n=358 7

8 Płynność finansowa jest uwarunkowana profilem produkcyjnym gospodarstwa. Z jednej strony występują gospodarstwa hodowlane, które charakteryzuje stosunkowo gorsza sytuacja w zakresie regulowania płatności, z drugiej gospodarstwa uprawowe i mieszane, w których znaczną przewagę mają rolnicy deklarujący brak zaległości finansowych. W grupie gospodarstw hodowlanych gorszą sytuację pod tym względem mają producenci mięsa. Blisko połowa z nich deklaruje częste i bardzo częste zaleganie z płatnościami powyżej 7 dni. ZOBOWIĄZANIA W TERMINIE {2} Czy zdarza się Panu/Pani nie uregulować w terminie (powyżej 7 dni) rachunków związanych z prowadzeniem gospodarstwa rolnego? bardzo często często sporadycznie prawie nigdy nigdy OGÓŁEM 10,0 10,1 21,9 30,5 27,5 MLECZNA (44) 7,9 2,9 49,0 27,1 13,1 MIĘSNA (56) 25,8 20,8 14,5 11,1 27,8 ROŚLINNA (161) 5,1 1,1 20,6 33,0 30,3 MIESZANA (96) 10,1 5,3 16,0 39,2 29,4 n=358 (liczebność w poszczególnych grupach podano w nawiasach) 8

9 Co drugi rolnik mógł w ciągu ostatnich 12 miesięcy odłożyć jakieś oszczędności. OSZCZĘDNOŚCI Wśród oszczędzających dominuje typ zachowań tradycyjnych: lokowanie pieniędzy na koncie oszczędnościowym (29,1 proc.), w domu (21,9 proc.) lub na lokacie oszczędnościowej (14,3 proc.). Czy w ciągu ostatnich 12 miesięcy oszczędzał(a) Pan/Pani pieniądze w któryś z poniższych sposobów? Proszę wskazać wszystkie te sposoby. w żaden z wymienionych sposobów wpłata na konto oszczędnościowe trzymanie oszczędności w domu założenie lokaty oszczędnościowej zakup akcji lub obligacji zakup jednostek w funduszu inwestycyjnym inwestycje niestandardowe (Bitcoin, Forex) zakup jednostek w funduszu emerytalnym 45,1 29,1 21,9 14,3 6,6 5,2 4,7 2,4 n=358 (dane posortowane malejąco ze względu na wielkość udziału danej formy oszczędzania) 9

10 Istotne decyzje finansowe rolnicy konsultują przede wszystkim z rodziną. Punktem odniesienia są dla nich także opinie innych rolników, z którymi zapoznają się na forach internetowych (39,8 proc.). 15,2 proc. właścicieli gospodarstw rolnych konsultuje decyzje finansowe z doradcą bankowym i finansowym. Poza tradycyjnymi punktami odniesienia (rodzina, inni gospodarze), rolnicy coraz chętniej korzystają też z szybkich i bezosobowych narzędzi, takich jak aplikacje internetowe do porównywania ofert banków (29 proc.). PODEJMOWANIE DECYZJI Proszę przeczytać poniższe stwierdzenia i zaznaczyć, jak bardzo Pan/Pani zgadza się lub nie zgadza z każdym z tych stwierdzeń. 22,6 7,4 8,9 8,7 52,5 Przed wzięciem kredytu rozważam kilka opcji w różnych bankach 18,6 7,0 12,6 11,1 50,7 Decyzje finansowe konsultuję z rodziną 31,0 12,3 16,9 10,3 29,5 Pytam na forach i czytam fora internetowe 37,7 14,3 17,9 8,6 21,4 Korzystam z aplikacji internetowych do porównywania ofert banków 44,2 13,5 13,9 7,4 20,9 Plany inwestycyjne konsultuję z doradcą bankowym 40,3 20,2 24,3 5,5 9,7 Ufam doradcom bankowym nie zgadzam się w ogóle zgadzam się w pełni n=358 10

11 Większość badanych rolników prawidłowo ocenia wpływ inflacji na wartość pieniądza. INFLACJA Rolnik trzyma w domu oszczędności, zł w gotówce, a inflacja roczna utrzymuje się na poziomie 2 proc. Ile za jeden rok będzie mógł kupić za te pieniądze? 9,6 14,3 67,0 9,1 więcej niż rok wcześniej tyle samo mniej niż rok wcześniej nie wiem n=358 11

12 Prawidłowe obliczenie odsetek z bankowej lokaty terminowej udało się 1/5 badanych. Rolnicy zapominali najczęściej uwzględnić w obliczeniach tzw. podatek Belki. PODATEK BELKI Rolnik trzyma w domu oszczędności, zł w gotówce, a inflacja roczna utrzymuje się na poziomie 2 proc. Ile za jeden rok będzie mógł kupić za te pieniądze? 47,9 24,1 18,2 9, nie wiem n=358 12

13 Większość badanych nie zdaje sobie sprawy, że polskie prawo reguluje kwestię niewywiązania się z umowy kontraktacji z powodu wystąpienia zdarzeń naturalnych, takich jak susza. KONTRAKTACJA {1} Rolnik zawarł umowę kontraktacji i wskutek zdarzeń naturalnych (np. susza) nie był w stanie dostarczyć odbiorcy umówionej ilości płodów. Czy polskie prawo reguluje taką sytuację? 19,0 33,4 23,4 24,2 nie tylko częściowo tak nie wiem n=358 13

14 3/4 badanych rolników prawidłowo odróżnia umowę sprzedaży od umowy kontraktacji. KONTRAKTACJA {2} Czy umowa sprzedaży różni się od umowy kontraktacji? 19,5 7,0 73,6 nie wiem są takie same to zupełnie różne umowy n=358 14

15 Około połowa rolników błędnie uważa, że bank ma obowiązek podania RRSO kredytu przeznaczonego na środki produkcji. Może to wynikać z faktu, iż w przypadku mniejszych gospodarstw granica pomiędzy wydatkami na gospodarstwo domowe a gospodarstwo rolne jest bardzo płynna. RRSO Proszę Rolnik chce ocenić kupić ogólny na kredyt poziom poniższe swojej wiedzy produkty. na Przy temat jakiej spraw ofercie finansowych kredytowej związanych wymagane jest z podanie prowadzeniem RRSO? gospodarstwa rolnego. 35,5 Kredyt na herbicydy 33,1 31,4 65,3 9,8 24,9 Kredyt na samochód 69,7 6,1 24,2 Kredyt na ciągnik rolniczy 44,5 27,7 27,8 Kredyt na nawozy rolnicze 38,0 30,7 31,2 Kredyt na olej opałowy 49,0 25,2 25,8 Kredyt na telewizor tak n=358 nie nie wiem 15

16 Polscy rolnicy posiadają świadomość finansową. Najczęściej, bo w około 44 proc. przypadków, analizują sytuację finansową gospodarstwa podczas przygotowywania planów inwestycyjnych oraz rocznego budżetu. Wysoki poziom zainteresowania finansami nie może dziwić. Rolnicy są przedsiębiorcami w prawdopodobnie dużo większym stopniu niż jakakolwiek inna grupa zawodowa. Naszym zadaniem jako Banku jest wzmocnienie ich pozycji jako przedsiębiorców. Maciej Piskorski dyrektor Departamentu Produktów Agro w Banku BNP Paribas 16

17 Dalsze wnioski Badania ujawniły istotne różnice pomiędzy rolnikami, uwarunkowane dominującym profilem produkcji. Roczny budżet opracowują najczęściej gospodarstwa o mieszanym (53,1 proc.) i roślinnym (47,4 proc.) profilu. Stosunkowo rzadko gospodarstwa mleczne (14,4 proc.). Wynika to z charakteru prowadzonej działalności. Gospodarstwa mleczne pracują w regularnych cyklach dostaw mleka, za które otrzymują systematyczne płatności. W przypadku produkcji roślinnej bądź mieszanej zysk jest nie tylko odłożony w czasie, ale i obarczony większą niepewnością. Wymaga to dokładnego planowania. 17

18 O Badaniu Badanie zostało przeprowadzone między 18 stycznia 2019 roku a 14 lutego 2019 roku, na losowej próbie użytkowników portali rolniczych, metodą CAWI, w oparciu o model Real Time Sampling (RTS). Reprezentatywność, ze względu na areałową klasę wielkości gospodarstwa, uzyskano dzięki zastosowaniu wagi analitycznej uwzględniającej 4 kategorie powierzchniowe. Uzyskano 358 ankiet. Ankieta została wypełniona głównie przez mężczyzn, stanowiących blisko 85 proc. wszystkich odpowiadających na ankietę. Są to przede wszystkim osoby do 40. roku życia (60 proc. badanych), dobrze wykształcone (ponad 60 proc. posiada wykształcenie co najmniej średnie), w ponad 40 proc. posiadające kierunkowe wykształcenie rolnicze. W niespełna połowie (45 proc.) badanych gospodarstw dominujący kierunek produkcji rolniczej stanowi uprawa. Pozostałe gospodarstwa specjalizują się w produkcji hodowlanej (co trzecie gospodarstwo 28,1 proc.), oraz nie deklarują specjalizacji (co czwarte gospodarstwo 26,9 proc.).