POLITECHNIKA ŚLĄSKA OŚRODEK SPORTU PROGRAM AUTORSKI ZAJĘĆ SPORTOWYCH PIŁKA SIATKOWA. I. Autor programu: Mgr Wojciech Czapla

Transkrypt

1 POLITECHNIKA ŚLĄSKA OŚRODEK SPORTU PROGRAM AUTORSKI ZAJĘĆ SPORTOWYCH PIŁKA SIATKOWA I. Autor programu: Mgr Wojciech Czapla II. Założenia programu; Postęp cywilizacyjny, automatyzacja, podwyższenie standardu życia, dynamiczne przemiany ekonomiczne i społeczne na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat przy niskim poziomie kultury fizycznej i braku tradycji uprawiania sportów doprowadziły do stopniowej degradacji zdrowia i poziomu sprawności, a także odporności organizmu na różne czynniki zewnętrzne. Zdrowie jest zasobem, na którym człowiek opiera egzystencję, potencjałem pozwalającym realizować aspiracje życiowe. Jako wartość autoteliczna ma również wymiar społeczny, co nakazuje dbać i pomnażać je w codziennym życiu. Stan zdrowia człowieka w przeważającej części zależy od jego zachowań. Kształtując u młodzieży wysoki poziom zdolności motorycznych i umiejętności ruchowych zwiększamy jej potencjał zdrowotny. Uczelnia wyższa będąca ośrodkiem kulturotwórczym powinna zapewnić studentom możliwość Rozwoju zarówno w sferze intelektualnej jak i fizycznej. W myśl zasady będącej powrotem do starogreckiego ideału kalokagatii ( harmonii ciała i umysłu), zajęcia ruchowe obejmują swym pozytywnym wpływem wszystkie sfery osobowości ćwiczącego. Stwarzają studentom odpoczynku psychicznego, regeneracji sił witalnych, rozwijania postaw prospołecznych, umiejętności współdziałania w zespole oraz radzenia sobie z negatywnymi emocjami i stresem. III. Charakterystyka bazy sportowej Podmiotem wdrażającym program jest Ośrodek Sportu Politechniki Śląskiej w Gliwicach Baza sportowa. Ośrodek Sportu Politechniki Śląskiej jest wyposażony w dwie hale sportowe przystosowane do prowadzenia zajęć z piłki siatkowej. Założenia organizacyjne. Program będzie realizowany z grupą studentów w wymiarze 90 minut raz w tygodniu przez 15 tygodni w jednym lub dwóch semestrach. IV. Cele edukacyjne 1. Wspomaganie harmonijnego rozwoju psychofizycznego studentów. 2. Rozwijanie i doskonalenie sprawności ruchowej i tężyzny fizycznej studentów. 3. Wdrażanie do "zdrowego" współzawodnictwa.

2 4. Rozwijanie poczucia odpowiedzialności za zdrowie własne i innych. V. Zadania Ośrodka Sportu Aby osiągnąć wyżej wymienione cele wychowania fizycznego Ośrodek Sportu będzie: 1. Stymulował i umożliwiał studentom podejmowanie aktywności ruchowej. 2. Tworzył warunki do doskonalenia sprawności i kondycji fizycznej. 3. Zapoznawał studentów z podstawowymi formami rekreacji, turystyki oraz z podstawowymi zasadami uprawiania wybranych przez uczniów dyscyplin sportowych. 4. Dokonywał oceny postawy ciała i poziomu sprawności studenta. 5. Wspierał aktywność poznawczą i twórczą. 6. Motywował do dbałości o zdrowie własne i innych. 7. Zapewniał atmosferę życzliwości i akceptacji i szacunku dla siebie. VI. Cele ogólne 1. Wszechstronny rozwój sprawności ruchowej z uwzględnieniem kształtowania cech motorycznych: szybkości, zwinności, siły, wytrzymałości. 2. Kształtowanie prawidłowej postawy ciała. 3. Nauka i doskonalenie elementów techniki i taktyki w piłce siatkowej 4. Kontrola sprawności ogólnej i specjalnej. 5. Przygotowanie organizmu do wysiłku przez ćwiczenia ogólnorozwojowe. 6. Przygotowanie do samodzielnego organizowania i sędziowania gry. 7. Opanowanie i przestrzeganie podstawowych przepisów BHP w czasie organizacji i realizacji zajęć sportowych. 8. Przekazywanie szeroko pojętej wiedzy o kulturze fizycznej w zależności od założonych efektów kształcenia. 9. Przygotowanie do udziału w zawodach sportowych. 1.Nauczanie postaw oraz sposobów poruszania się w piłce siatkowej. POSTAWA WYSOKA Cechami, które charakteryzują ten typ postawy są : - wykroczne i równoległe ustawienie stóp na szerokość bioder - niewielkie ugięcie w stawach kolanowych - odpowiednie ułożenie ramion w zależności od wykonywanego zadania Ten typ postawy występuje w fazie przygotowawczej przed wykonaniem: zastawiania, wejścia czwartego do ataku, przed wykonaniem zagrywki.

3 POSTAWA NISKA Cechami, które charakteryzują ten typ postawy są : - wykroczne ustawienie stóp na szerokość bioder lub znacznie szerzej - wyraźne ugięcie nóg w stawach kolanowych - tułów pochylony do przodu - wzrok skierowany przed siebie - ramiona ułożone w odpowiedni sposób przygotowane do odbicia PORUSZANIE SIĘ PO BOISKU Bardzo ważnym elementem w piłce siatkowej jest efektywny sposób przemieszczania się. Od jego wykonania w dużym stopniu zależy poprawne przyjęcie odpowiedniej postawy, a następnie dokładność w operowaniu piłka. W siatkówce występują różne sposoby poruszania się po boisku, które możemy zaobserwować w innych grach zespołowych. Są to: bieg, krok odstawno -dostawny we wszystkich kierunkach, krok skrzyżny, krok posuwisty, poruszanie się na małej przestrzeni w defensywie. Bieg występuje najczęściej w akcjach obronnych w polu, gdzie zawodnik ma do pokonania znaczna odległość. Krok odstawno -dostawny wykorzystywany jest przy pokonywaniu małych odległości do piłki lecącej wolno oraz jako krok przy wykonywaniu zastawiania. W takim poruszaniu ręce są tak ułożone by w każdej chwili mogły wykonać odbicie piłki lub zastawienie. Krok skrzyżny jest szybszy niż krok odstawno -dostawny i jest stosowany w obronie pola oraz przy blokowaniu piłki na siatce. Krok posuwisty jest podobny do odstawnego lecz stopa prowadząca i tułów są skierowane do kierunku ruchu. Poruszanie się na małej przestrzeni w defensywie stosowane jest jako forma aktywizacji w obronie lub podczas przyjęcia zagrywki. Ułatwia ono start do piłki oraz działa pobudzająco na układ nerwowo-mięśniowy. Charakterystyczne w tym poruszaniu jest to, ze zawodnik przestępuje z nogi na nogę na małej przestrzeni. Można tez wyróżnić specyficzne dla piłki siatkowej sposoby przemieszczania się. Do nich zaliczamy: pad, rzut siatkarski, dojście do ataku. Te sposoby poruszania opisane są w części poświęconej każdemu elementowi technicznemu z osobna. 2. NAUCZANIE ODBICIA SPOSOBEM GÓRNYM OBURĄCZ Odbicie sposobem górnym oburącz jest pierwszym tak złożonym elementem technicznym w piłce siatkowej, którego nauczamy na samym początku szkolenia młodego siatkarza. Jest ważne, by młody adept siatkówki opanował ten element w miarę

4 szybko i prawidłowo, gdyż daje to podstawę do przejścia do kolejnych czynności nauczających trudniejszych i bardziej skomplikowanych ruchów w siatkówce. Odbicie górne jest złożone, dlatego należy pamiętać przy nauczaniu o rozbiciu elementu na części składowe i uczyć ich każdej z osobna. Po opanowaniu pojedyńczych jednostek, można przejść do kolejnego etapu jakim jest łączenie wszystkiego w cały prawidłowy ruch. Jest to niezmiernie trudny moment dla trenera jak i dla młodego zawodnika. Należy zwrócić szczególną uwagę na to czy jesteśmy w stanie wymusić na uczniu wykonanie całego elementu. Nie można wprowadzać tego na siłę gdyż błędy popełnione na początku szkolenia są trudne do wyeliminowania w okresie późniejszym. Dlatego należy poznać dokładnie technikę nauczanego ruchu i krok po kroku dążyć do tego, aby był on wykonywany zgodnie z teoretycznymi założeniami i opisem. Przy opisie techniki wykonania odbicia sposobem górnym oburącz, należy pamiętać o fazowości ruchu. I tak odbicie górne posiada 3 fazy: przygotowawczą, główną i końcową. FAZA PRZYGOTOWAWCZA Przed odbiciem piłki zawodnik najczęściej przyjmuje postawę wysoką, lecz mogą wystąpić sytuacje na boisku, które zmuszają do przyjęcia postawy niskiej(obrona piłki). Przed dojściem do odbicia piłki należałoby poruszać się na małej przestrzeni w pozycji niskiej z rękami przygotowanymi do odbicia sposobem górnym lub dolnym. Dojście do miejsca kontaktu z piłką następuje krokiem odstawno -dostawnym lub biegiem. Ważne jest by dojście było szybkie i zapewniało przyjęcie stabilnej postawy przed odbiciem piłki. Faza przygotowawcza kończy się przyjęciem stabilnej postawy wysokiej z rękami przygotowanymi do odbicia sposobem górnym. FAZA GŁÓWNA Postawa wykroczna z ustawieniem stóp na szerokość bioder lub nieco szerzej, nogi ugięte w stawach skokowych, kolanowych oraz biodrowych, tułów pochylony lekko do przodu, wzrok skierowany na piłkę. Dłonie ułożone tak by tworzyły koszyczek siatkarski kciuki i palce wskazujące skierowane do siebie tak by utworzyły trójkąt równoboczny, wszystkie palce dłoni ugięte w stawach paliczkowych luźno rozstawione, dłonie odchylone w kierunku grzbietowym, kontakt z piłką następuje najpierw opuszkami palców- przed odbiciem ramiona ugięte w stawach łokciowych pod kątem około 90º, skierowane łokciami w dół skos, nieco na zewnątrz.. Odbicie piłki rozpoczyna się od wyprostu nóg w stawach skokowych i kolanowych, a kontakt palców z piłką następuje w drugiej połowie fazy wyprostu. Odbicie piłki następuje w odległości około 15 cm nad czołem. W trakcie odbicia ramiona tylko częściowo prostują się w stawach łokciowych, a dłonie po opuszczeniu piłki pozostają w ustawieniu jak do odbicia. Piłka po prawidłowym odbiciu nie posiada rotacji, a jej lot powinien przebiegać po torze parabolicznym. FAZA KOŃCOWA

5 W fazie końcowej (po odbiciu piłki) następuje popuszczenie ramion i przejście do następnych działań wynikających z przebiegu gry. Może to być asekuracja ataku w przypadku wejścia czwartego lub zachowanie aktywnej postawy, aż do momentu przerwania akcji. TECHNIKA ODBICIA PIŁKI SPOSOBEM OBURĄCZ GÓRNYM W TYŁ Ten rodzaj odbicia przydatny jest szczególnie w rozegraniu piłki do ataku. Umiejętność takiego odbicia powinien opanować każdy zawodnik a w szczególności rozgrywający. Faza początkowa i końcowa nie różni się od techniki odbicia piłki oburącz w przód. W fazie głównej występują znaczne różnice. Odbicie odbywa się w drugiej połowie wyprostu nóg, przy czym głowa, tułów i ramiona wykonują ruch w skos w tył. Ważne jest to, aby głowa w momencie odbicia skierowana była w tył, dłonie znajdowały się nad głową. Bardzo istotne jest to, by ruch w tej technice odbicia piłki odbywał się płynnie. Chodzi tu o połączenie pracy kończyn dolnych z resztą ciała. 3. NAUKA ODBICIA SPOSOBEM OBURĄCZ DOLNYM TECHNIKA ODBICIA SPOSOBEM DOLNYM OBURĄCZ Faza przygotowawcza: Postawa wykroczno - rozkroczna szerzej niż szerokość bioder. Nogi ugięte w stawach skokowym, kolanowym oraz biodrowym. Tułów pochylony do przodu, ramiona wyprostowane i przygotowane do odbicia piłki. Wzrok skierowany na piłkę. Postawa stabilna lecz gotowa do szybkiego przemieszczenia się do miejsca odbicia, dzięki ustawieniu na palcach i śródstopiu. Gdyby spojrzeć z góry na zawodnika odbijającego sposobem dolnym to można zauważyć, że najbardziej wychyloną częścią ciała do przodu są nadgarstki, następnie kolana, a na końcu stopy. Faza główna: Postawa jw. Odbicie następuje po przez wyprost NN w stawach kolanowych i ruch ramion w stronę piłki. Piłka odbijana jest wewnętrznymi powierzchniami przedramion, bliżej nadgarstków. Praca ramion w trakcie odbicia odbywa się wyłącznie w stawach barkowych i jest ona płynna i zharmonizowana z pracą całego ciała. Ważne jest to by praca RR przy odbiciu była aktywna co spowoduje nadanie kierunku lotu piłce odbijanej i spowoduje dokładność podania. Faza końcowa: Po odbiciu piłki w określone miejsce następuje przyjęcie postawy do wykonania następnego elementu technicznego. W grze jest to zazwyczaj atak lub asekuracja ataku. NAUKA ZBICIA DYNAMICZNEGO ATAKU

6 Zbicie dynamiczne, czyli potocznie atak to najbardziej efektowny element techniczny w piłce siatkowej i jeden z najtrudniejszych do nauczania. Jest to element złożony koordynacyjnie i szybkie wychwycenie błędów podczas nauczania daje nam pewność, że w przyszłości będzie on wykonywany w sposób prawidłowy. Przy nauczaniu należy pamiętać, że ruch ten składa się z faz, które następują po sobie w sposób płynny i ciągły. Możemy wyróżnić 4 fazy ataku: 1. Faza dojścia do ataku 2. Faza odbicia 3. Faza lotu(zbicia) 4. Faza lądowania. Pierwsza faza ruchu: ćwiczący ustawiony w odległości ok. 3,5 metra od siatki i 0,5 m poza linią boczną boiska. Dojście do ataku z 2 kroków, zawodnicy praworęczni rozpoczynają nogą lewą wykonując pierwszy krok. W drugim kroku następuje obniżenie środka ciężkości oraz wyprost ramion do tyłu. Należy pamiętać, że w momencie odbicia od podłoża noga lewa u praworęcznych musi znajdować się przed nogą prawą. Nie jest istotną sprawą czy zawodnik wykonuje wyjście do ataku z 2, 3 czy większej ilości kroków. Istotne jest to by w momencie odbicia mieć w przodzie nogę przeciwną do ręki atakującej. Kolejną fazą jest odbicie, które odbywa się przez pięty, śródstopie i palce. Odbicie przez pięty ma dwie podstawowe funkcje do spełnienia. Po pierwsze umożliwia nam zatrzymanie i szybkie odbicie w gorę, a nie w przód. Po drugie dzięki temu możemy szybko przenieść masę ciała z pięt na śródstopie i palce, co zwiększa dynamikę ruchu. Odbicie w górę należy wykonywać z obu nóg równocześnie. W chwili odbicia oba ramiona wykonują zamach w przód wzdłuż tułowia do momentu, kiedy osiągną wysokość linii barków ( znajdują się równolegle do podłoża). Gdy to nastąpi ramię atakujące jest odprowadzane do tyłu najkrótszą drogą. Drugie ramię zostaje w górze by uzyskać stabilność w powietrzu. Należy pamiętać, by łokieć w ramieniu atakującym był powyżej barku i tworzył z przedramieniem kąt ok. 90º. Przed uderzeniem piłki nadgarstek ręki atakującej znajduje się na wysokości głowy i jest przedłużeniem przedramienia ( nie jest w zgięciu, lub rotacji ). W fazie najwyższego wzlotu ciało zawodnika ułożone jest w postaci łuku napiętego. Nogi są zgięte w stawach biodrowych i kolanowych. Tułów maksymalnie wygięty w tył ze skrętem w stronę ręki atakującej. Kolejną fazą jest lot, w którym może wystąpić zbicie piłki. Uderzenie rozpoczyna się od energicznego skłonu tułowia do przodu z jednoczesnym opuszczeniem w dół ręki nie biorącej udziału w uderzeniu. Jej praca jest istotna przy atakach wykonywanych ze

7 skrętem całego ciała- ręka ta jest odprowadzana na zewnątrz od osi ciała. W innych przypadkach zmierza wzdłuż osi podłużnej ciała- wzdłuż tułowia. Ręka atakująca rozpoczyna ruch od wysunięcia łokcia do przodu z jednoczesnym wyprostem ręki w stawie łokciowym. Piłkę uderzamy wyprostowaną ręką, całą dłonią, w najwyższym punkcie przed atakującym. Po wykonaniu zbicia ręka ugina się w stawie łokciowym i zostaje opuszczona wzdłuż tułowia w dół. Ostatnią fazą w zbiciu dynamicznym jest lądowanie, które wykonuje się na palce obu nóg. Ciężar ciała jest rozłożony równomiernie na obie stopy, uginając kolejno nogi w stawach skokowych, kolanowych i biodrowych. Miejsce lądownia nie powinno znajdować się dalej niż odległość jednej stopy od miejsca odbicia. Po wylądowaniu należy być gotowym na kolejne działania ruchowe na boisku. NAUCZANIE BLOKU POJEDYŃCZEGO Blok jest to forma obrony piłki na siatce, która umożliwia powstrzymanie ataku przeciwnika lub zmniejszenie jego siły. Aby prawidłowo wykonać ten element należy pamiętać o prawidłowej technice wykonania. Tak jak przy nauczaniu innych elementów technicznych tak i przy bloku, należy pamiętać o fazach, które umożliwią nam prawidłowe wykonanie elementu. Wyróżniamy 3 fazy wykonania: przygotowawczą, główną oraz końcową. Faza przygotowawcza: Zawodnik jest w postawie wysokiej z rękami ugiętymi na wysokości klatki piersiowej, łokcie wzdłuż tułowia, prostopadle do podłoża. Palce dłoni szeroko rozstawione, wzrok skierowany na piłkę lub pole przeciwnika. Faza główna: Wyskok do bloku wykonujemy z półprzysiadu z obu nóg. W momencie najwyższego wzlotu dłonie blokującego tworzą szczelną, jednolitą płaszczyznę, palce szeroko rozstawione. Nadgarstki są przedłużeniem przedramion. Ramiona wyprostowane w stawach łokciowych, wzrok skierowany na piłkę. W momencie kontaktu z piłką dłonie wykonują ruch w dół przez zgięcie w stawach nadgarstkowych. Ciało w locie powinno tworzyć łuk. Czas wyskoku powinien być minimalnie opóźniony co do wyskoku zawodnika atakującego. W niektórych przypadkach może być wykonany w tym samym czasie lub ułamek sekundy wcześniej ( atak w pierwszym tempie ). Prawidłowo wykonany blok powinien zatrzymać piłkę po stronie przeciwnika tzn. jest to jedyny element techniczny, który można wykonać nad polem przeciwnika. Faza końcowa: Po wykonaniu bloku zawodnik powinien wylądować na parkiet na palce, śródstopie oraz pięty i nie tracić kontaktu z piłką i być przygotowanym do dalszych działań technicznych na boisku.

8 TAKTYKA PIŁKA SIATKOWA 1. SYSTEMY BLOKU - 2 : 1-1 : 2 - każdy swego - z przekazywaniem - strefowy 2. SYSTEMY ATAKU - par ( prostych, złożonych ) - z 4-tym wchodzącym - wielofazowy - w drugim uderzeniu 3. SYSTEMY OBRONY POLA - obrona linia - obrona mieszana ( kombinowana ) - asekuracja nieblokującym skrzydłem - asekuracja środkiem obrony - asekuracja skrzydłami obrony VIII. Działania wychowawcze 1. Wyrabianie nawyków higieniczno - zdrowotnych. 2. Wdrażanie do współdziałania w grupie. 3. Przestrzeganie zasady "fair play". 4. Wdrażanie do czynnego wypoczynku. 5. Poszanowanie mienia Ośrodka Sportu. 6. Pomoc koleżeńska podczas wykonywania ćwiczeń. 7. Samokontrola i samoocena własnej aktywności na zajęciach i podczas zawodów sportowych. 8. Wdrażanie do samodyscypliny w czasie ćwiczeń. 9. Promowanie Uczelni. IX. Procedury osiągania celów. a) zasady nauczania aktywności poglądowości, stopniowania trudności, systematyczności,

9 utrwalania, przystępności i indywidualnych zadań. b) metody nauczania analityczna, syntetyczna, kompleksowa. c)metody przekazywania wiadomości pokaz, opowiadanie, dyskusja, pogadanka. d)formy prowadzenia zajęć ścisła, fragmentów gry, gra uproszczona, szkolna, właściwa. X. Osiągnięcia studenta(tki) po zrealizowaniu programu Wykazuje aktywną postawę w kształtowaniu własnej sprawności fizycznej i ruchowej. Dba o zdrowie, hartuje organizm. Zna podstawowe pojęcia o kulturze fizycznej zgodne z założeniami efektów kształcenia Cechuje się systematyczną aktywność ruchową. Identyfikuje się z sukcesami i porażkami zespołu. Podniesie swoje umiejętności motoryczne. Udoskonali swoje umiejętności techniczne i taktyczne. Będzie znał przepisy gry w curling. Będzie inicjatorem wielu imprez sportowych. Stosuje zasady fair - play. Poprawnie wykonuje elementy techniczne indywidualnie i zespołowo. Poprowadzi samodzielnie rozgrzewkę organizmu. Uczestniczy w rekreacji poza uczelnią. XI. Ewaluacja programu 1. Sprawdzian umiejętności ruchowych. 2. Faktyczny sprawdzian umiejętności sędziowania.

10 3. Udział w zawodach sportowych. 4. Test nabytych wiadomości o kulturze fizycznej zgodne z założeniami efektów kształcenia.