Międzynarodowy system walutowy

Transkrypt

1 Międzynarodowy system walutowy Międzynarodowy system walutowy definicje zespół układów, reguł, instytucji, zasad i zwyczajów, które określają warunki i sposoby funkcjonowania pieniądza w sferze stosunków międzynarodowych zespół reguł, instytucji i zasad określających warunki i sposoby funkcjonowania pieniądza w sferze stosunków międzynarodowych zestaw zasad, norm, narzędzi regulacyjnych i instytucji mających na celu zapewnienie możliwości swobodnego transferu siły nabywczej pomiędzy odrębnymi obszarami walutowymi, na których cyrkulują odrębne krajowe waluty 2 Elementy składowe Główne systemy walutowe w historii - rodzaje kursów walutowych - zasady gromadzenia rezerw dewizowych - zasady tworzenia pieniądza światowego -stopień wymiany walut System waluty złotej System dewizowo- złoty System wielodewizowy 3 4 System waluty złotej Okres funkcjonowania Kraj pochodzenia: Anglia (1816) Liczba krajów funkcjonujących 41 (1914) 5 Historia systemu: w 1821 r. Anglia dążąc do wzmocnienia i ustabilizowania systemu pieniężnego wprowadziła system waluty oparty na standardzie złota, przyjęcie systemu jednokruszcowego - monometalizmu, Parytet złota - ilość złota, jako dana jednostka pieniężna była w stanie nabyć. w 1865 r. Francja, Belgia, Włochy i Szwajcaria utworzyły Łacińską Unię Monetarną z frankiem jako jednostką monetarną zabezpieczoną rezerwami srebra i złota, ustanowienie systemu dwukruszcowego - bimetalizmu, w latach 70-tych XIX w. kraje Łacińskiej Unii Monetarnej odeszły od bimetalizmu i przeszły do systemu waluty złotej, - Stany Zjednoczone przyjęły standard złota od stycznia 1879 r., Niemcy wprowadziły system waluty złotej po utworzeniu w 1871 r. Cesarstwa Niemieckiego, Austro-Węgry, Holandia, kraje skandynawskie oraz Rosja przyjęły system waluty złotej między końcem XIX w. a rokiem 1914, kraje Ameryki Łacińskiej walutę złotą przyjęły w 1900 r., system waluty złotej wprowadziła także Japonia, jedynie Chiny pozostały poza systemem. 6 1

2 System waluty złotej (gold standard) Wykształcił się pod koniec XIX w. i funkcjonował do wybuchu I wojny światowej (1914 r.). pierwszy międzynarodowy system walutowy, w którym standardowa jednostka pieniądza jest odpowiednikiem wartości określonej wagi złota oraz, w którym emitenci pieniądza gwarantują, pod określonymi warunkami, wykupienie wydanych pieniędzy za złoto o tej wadze. 7 System waluty złotej Cechy: Jednostka waluty narodowej każdego uczestnika systemu miała określony parytet (siłę nabywczą) wyznaczony w złocie, co było równoznaczne z kursem stałym; W obiegu były waluty narodowe uczestniczących krajów w pełni wymienialne na złoto (według określonego parytetu), na waluty innych krajów z walutą wymienialną (według określonego kursu parytetowego), także istniała pełna swoboda transferu złota w skali międzynarodowej; 8 Zasady systemu waluty złotej Emisja banknotów była podporządkowana wymogowi pokrycia rezerwami złota Bank centralny był zobowiązany do kupna i sprzedaży po stałej cenie w walucie krajowej Występuje pełna wzajemna wymienialność wszystkich form pieniądza w tym przede wszystkim banknotów na złoto Zasady systemu waluty złotej ustawowe ustalenie parytetu pieniądza krajowego w złocie, tj. wagowej zawartości złota w jednostce monetarnej ustawowa gwarancja swobody wymienialności banknotów na złoto po stałym kursie parytetowym, co zapewniało stabilność cen w złocie i stanowiło gwarancję oszczędności w bankach bez obawy o ich deprecjację zagwarantowanie swobodnego przewozu złota do kraju i wymiany go na banknoty stanowiące prawny środek płatniczy oraz swobodę wywozu złota za granicę Istnieje swoboda wywozu i przywozu złota w skali międzynarodowej 9 zobowiązanie banku centralnego do regulowania emisji i obiegu pieniężnego w kraju, tak by jego rozmiary dostosowywały się do ustawowo określonej relacji emisji banknotów do posiadanych rezerw złota 10 System waluty złotej zapewniał swobodne przenoszenie należności zagranicznych do kraju zwalnianie z zobowiązań wobec zagranicy łatwość przenoszenia kapitału i wartości majątkowych między krajami złoto zaczęło pełnić rolę pieniądza światowego, zapewniając wzajemną wymianę walut krajów należących do systemu stałe parytety złocie pozwalały na łatwe i szybkie porównywanie wartości jednostek monetarnych poszczególnych krajów, a także cen wewnętrznych kosztów wytwarzania, ocenę opłacalności wymiany zagranicznej i korzyści z międzynarodowego podziału pracy System waluty złotej Władze finansowe poszczególnych krajów (najczęściej banki centralne) były zobowiązane do utrzymywania zabezpieczenia obiegu pieniężnego w formie rezerw złota i poprzez kontrolę podaży pieniądza, odpowiednio proporcjonalnej do zasobów złota. zapewniał wiarygodność systemu płatności dewizowych oraz zabezpieczał oszczędności przed ich deprecjacją dyscyplinował polityki pieniężne krajów członkowskich systemu, przez ograniczenie emisji banknotów w relacji do stanu rezerw dewizowych, zapewniając swobodę ich wymiany na złoto na każde żądanie

3 Mechanizmy wspierające system waluty złotej Mechanizm wyrównywania bilansu płatniczego Duża elastyczność cen i płac Wolny handel Mechanizm adiustacyjny (mechanizm Humeʹa) Kraj posiadający deficyt handlowy doświadczał odpływu swoich rezerw w złocie, co automatycznie powodowało zmniejszenie się podaży pieniądza w państwie Zmniejszenie podaży pieniądza prowadziło do spadku cen, co przyczyniało się do wzrostu konkurencyjności danego kraju, a w efekcie do poprawy jego bilansu handlowego Analogicznie, tylko na odwrót w przypadku nadwyżki handlowej 13 Działanie mechanizmu adiustacyjnego przy jednoczesnym zobowiązaniu władz monetarnych do utrzymywania parytetów na nie zmienionym poziomie, oznaczało podporządkowanie równowagi wewnętrznej równowadze zewnętrznej 14 Kurs waluty krajowej do złota W praktyce nie był sztywny - Punkt złota Punkty złota byty to fluktuacje kursów bieżących wobec tzw. mini parity (w praktyce tylko około +/- l %). Górny punkt złota był wyznaczony przez kurs parytetowy powiększony o koszty ubezpieczenia i przesyłki złota z kraju deficytowego do kraju nadwyżkowego, natomiast dolny punkt złota był określony przez kurs parytetowy pomniejszony o koszty wysyłki i ubezpieczenia złota Punkty złota Górny punkt złota był wyznaczony przez kurs parytetowy powiększony o koszty ubezpieczenia i przesyłki złota z kraju deficytowego do kraju nadwyżkowego, dolny punkt złota był określony przez kurs parytetowy pomniejszony o koszty wysyłki i ubezpieczenia złota Powszechne reguły Stałość waluty w złocie Swoboda transferu złota Zależność wewnętrznego obiegu pieniężnego od rezerw złota Wpływ stopy procentowej na przepływy kapitałów w skali międzynarodowej 17 Przykład kształtowania się kursu walutowego w systemie waluty złotej Zgodnie z mechanizmem cenowym ujemny bilans handlowy i odpływ kruszców powodował spadek ilości pieniądza w obiegu i obniżenie poziomu cen krajowych Zwiększała się wtedy atrakcyjność cenowa eksporty, a zmniejszała importu Sytuacja kształtowała się odwrotnie w przypadku nadwyżki bilansu handlowego W obu przypadkach mechanizm był uruchamiany wraz z transferem kruszców szlachetnych między krajami 18 3

4 Główne zjawiska ekonomiczne DEFLACJA Ekonomizacja złota: Po 1918r. Odmiany systemu waluty złotej o Waluta sztabowo-złota (Anglia, Włochy, Francja), o Waluta dewizowo- złota Proces występujący pod koniec okresu funkcjonowania systemu waluty złotej polegający na zastępowaniu złota innymi środkami płatniczymi na złoto wymienialnymi (funt szterling) Upadek systemu dewaluacja funta (1931) i ciąg kolejnych dewaluacji System waluty sztabowo złotej (gold bullion standard) Zbliżony do zasad systemu waluty złotej, z jednym wyjątkiem: w systemie tym określano minimalną sumę wymiany waluty krajowej na złoto. Była to ówczesna równowartość sztaby złota Został zaproponowany w drugiej połowie lat dwudziestych XX wieku z inicjatywy Wielkiej Brytanii jako próba powrotu do systemu waluty złotej na nieco odmiennych zasadach W porównaniu z systemem walutowo-złotym najistotniejszą różnicą było to, że w obiegu krajowym pieniądz przestał być praktycznie wymienialny na złoto, było ono natomiast nadal używane do bilansowania obrotów 21 gospodarczych System waluty sztabowo złotej (gold bullion standard) System waluty złotej był systemem walutowym powszechnie używanym przez większość państw aż do początku I wojny światowej Został on porzucony, aby dać władzom możliwość wprowadzenia na rynek waluty nie mającej pokrycia w złocie (banknoty), która miała posłużyć im do finansowania wojny Standardowa jednostka pieniądza była odpowiednikiem wartości określonej wagi złota, a emitenci pieniądza gwarantowali, pod określonymi warunkami, wykupienie wydanych pieniędzy za złoto o tej wadze W przypadku systemu waluty sztabowo-złotej banki nie były zobowiązane do wymiany pieniędzy na złoto. Z uwagi na fakt, że dla większości obywateli złoto było nieosiągalne, koniecznością stało się posługiwanie banknotami 22 System waluty dewizowo złotej (gold exchange standard) Drugi obok systemu waluty sztabowo-złotej system stosowany w okresie międzywojennym i później w wielu krajach do roku 1971 Założono w nim, że waluta danego kraju (np. dolar kanadyjski) jest wymienialna na złoto, ale wcześniej jest potrzebna jej wymiana na inną walutę wymienialną na złoto (głównie na USD) Konsekwencje stosowania dwóch systemów Spadek znaczenia złota jako pieniądza międzynarodowego (demonetaryzacja złota) Zwiększenie wahań bieżącego kursu rynkowego walut oraz dewiz Zwiększenie swobody władz państwowych w kształtowaniu polityki fiskalnej i pieniężnej Zwiększenie wpływu efektów polityki makroekonomicznej na kształtowanie sytuacji gospodarczej i politycznej w poszczególnych krajach i na świecie 23 Zwiększanie się różnic pomiędzy siłą nabywczą różnych walut 24 4

5 System dewizowo złoty Okres obowiązywania 1944 VIII.1971 (III 1973) Zasięg kraje członkowskie MFW MFW jako gwarant stabilności finansowej Konferencja w Bretton Woods Dyskusja nad kształtem powojennego ładu walutowego dotyczyła propozycji: brytyjskiej (Plan Keynesa), reprezentującej interes krajów zniszczonych w czasie II wojny światowej amerykańskiej (Plan White'a) Kursy walut krajowych odnoszone do złota lub USD (w praktyce USD, które utrzymywało stały kurs wymiany na złoto) Zwolennicy propozycji brytyjskiej dążyli do: Przeorientowania światowego systemu pieniężnego w tym samym duchu, w jakim ukształtowano wewnętrzny ustrój poszczególnych krajów Stworzenia międzynarodowego "pieniądza kierowanego", powszechnie akceptowanego na świecie i trzymanego w urzędowych rezerwach, który umożliwiłoby zaistnienie mechanizmu pozwalającego odpowiednio dozować dodatkową płynność międzynarodową stosownie do potrzeb rozwijającej się gospodarki światowej Powołanie banku centralnego świata (unii clearingowej), jako instytucjonalnej bazy systemu opartego na zasadzie wielostronnego clearingu sald z szeroko zakrojonym limitem finansowania deficytu w drodze automatycznego kredytu udzielanego przez tą instytucję Zobowiązania dłużników i należności wierzycieli w stosunku do unii clearingowej byłyby denominowane w umownej walucie międzynarodowej (bancor), która zastąpiłaby złoto w rozrachunkach międzynarodowych 27 Stanowisko amerykańskie: Ppropozycja powołania do życia międzynarodowej instytucji, która miała być tylko "funduszem", tj. pulą wydzielonych środków pochodzących z wpłat członkowskich (Międzynarodowy Fundusz Walutowy) Obdarzenie tej instytucji uprawnieniami nadzoru nad przestrzeganiem przyjętych zasad systemu, tj. stabilności kursów walut oraz powstrzymywanie przed stosowaniem ograniczeń walutowych 28 SYSTEM WALUTOWY DOLAROWO ZŁOTY (tzw z Bretton Woods ) Złoto - podstawa podtrzymująca cały system Parytety walut krajów członkowskich są wyrażone w złocie, którego wartość jest stała (oficjalna cena złota była stała i wynosiła 35 USD za uncję) lub w dolarach USA wymienialnych na złoto Skarb USA wymieniał dolary na złoto bankom centralnym innych krajów po kursie parytetowym Kursy walut mogły się wahać tylko w wąskich granicach 1% w górę lub w dół od kursu parytetowego Zmiany parytetów walut (dewaluacje, rewaluacje) bardzo rzadko;

6 Zasady systemu Parytet kursowy każdej waluty jest ustalony w złocie lub USD Transakcje dokonywane między krajami członkowskimi MFW muszą być oparte na stałym parytecie (+/- 1%) Zmiana parytetu może nastąpić jedynie w warunkach tzw. zasadniczego braku równowagi bilansu płatniczego (bez zgody MFW do 10%) Funkcjonowanie systemu Bezpośrednio po II wojnie światowej wszystkie kraje europejskie miały niewymienialne waluty, niewielkie strumienia wzajemnego handlu rozliczane były w ramach dwustronnego clearingu. Wyjątek to Wielka Brytania silnie powiązana z terenami zamorskimi Wprowadzenie clearingu multilateralnego w ramach Europejskiej Unii Płatniczej, który opierał się na zasadzie równoważenia obrotów każdego państwa nie z poszczególnymi krajami partnerskimi, ale z grupą członków Unii jako całością W przypadku nierównowagi kredyt z MFW za walutę krajową Tylko USD jest w pełni wymienialne na złoto (ale jako decyzja rządu USA) 31 Wprowadzenie wzajemnej zewnętrznej wymienialności walut europejskich w 1958 r. Postępująca odbudowa i boom gospodarczy w Europie Zachodniej i Japonii postawiły te kraje w pozycji bardziej równoprawnej w stosunku do Stanów Zjednoczonych 32 Funkcjonowanie systemu Special Drawing Rights SDR Odbudowa rezerw dewizowych krajów Europy Zachodniej w warunkach stałych kursów doprowadziła do wzrostu dolarowych zobowiązań Stanów Zjednoczonych. Rozwój handlu i strumieniu kapitałowych wymagał jednak stałego powiększania międzynarodowej płynności. Rezerwy kruszcu były jednak niewystarczające, stała cena była antybodźcem do rozszerzania produkcji kruszcu; Powiększanie zasobu międzynarodowej płynności poprzez podwyższanie krótkoterminowych pasywów USA podważyło zaufanie do systemu oraz rozbudziło obawy związane ze zbliżającym się kryzysem płynności międzynarodowej (ryzyko masowej konwersji dolarów na złoto, i obawa, że dolar stanie się niewymienialny na złoto) Środkiem zaradczym na grożący kryzys płynności miało być utworzenie systemu specjalnych praw ciągnienia (Special Drawing Rights - SDR) 33 SDR miał -według oczekiwań -stać się głównym aktywem rezerwowym świata i zastąpić w tej funkcji dolara amerykańskiego Był to pieniądz zasadzający się na konwencji, nie mający wsparcia zabezpieczającego Spodziewany kryzys płynności międzynarodowej nigdy nie nastąpił, a rola SDR-ów jest marginalna w strukturze rezerw dewizowych poszczególnych państw 34 Funkcjonowanie systemu Oficjalne zawieszenie (15 sierpnia 1971 r.) wymienialności dolara na złoto, przy wprowadzeniu przez władze Stanów Zjednoczonych środków zaradczych celem poprawy sytuacji w bilansie handlowym Przeprowadzenie tego samego dnia, pierwszej od lat trzydziestych dewaluacji dolara (o 8%), a w konsekwencji rewaluacja innych podstawowych walut, tj. marki niemieckiej i guldena holenderskiego Na mocy porozumienia w Smithsonian Institute, zwiększenie amplitudy dopuszczalnych wahań oficjalnych kursów walut w stosunku do dolara USA od +/- 1% do +/- 2,25% Dokonanie w marcu 1972 r. drugiej oficjalnej dewaluacji dolara (o ok. 10%) Upłynnienie kursów walut 19 marca 1973 r. w większości krajów członkowskich MFW 35 Problemy kryzysy walutowe Nierównomierny rozwój gospodarczy, Chroniczny deficyt bilansu płatniczego USA Zaniżona cena złota monetarnego (35 USD za uncję od XII.1971 do 12 II USD za uncję Wprowadzenie wzajemnej wymienialności walut w 1958r. Eurowaluty (1960) i zmienność ich rynków Wzmożone przepływy kapitałowe Działalność korporacji transnarodowych Czynniki polityczne i psychologiczne 36 6

7 System z Bretton Woods upadek - Spadek znaczenia dolara umacnianie się takich państw jak Niemcy czy Japonia - Osłabienie dolara w stosunku do marki czy jena spowodowały żądania banków centralnych do wymiany dolara na złoto - Wzrosło przemysłowe wykorzystanie złota - Skutek szybki wzrost ceny rynkowej złota 15 sierpnia 1971 USA zawiesiły wymienialność dolara na złoto, decyzja prezydenta R. Nixona Koniec ery systemu z Bretton Woods W 1971r rząd Richarda Nxona zawiesił wymienialność dolara na złoto Okresy w funkcjonowaniu systemu wielodewizowego 1. Trwający od roku 1973 do drugiej połowy lat osiemdziesiątych (dalsza erozja znaczenia walut anglosaskich). 2. Trwający od początku lat dziewięćdziesiątych do dnia dzisiejszego (stopniowe odwrócenie tendencji z poprzedniego okresu, tj. wzrost znaczenia waluty amerykańskiej i do pewnego stopnia także waluty brytyjskiej). Wzrost użycia i znaczenia euro jako waluty międzynarodowej po 1999 r. System wielodewizowy Wprowadzony przez działania MFW od 1973 Rozdzielność rynku złota od rynku walutowego chociaż nadal utrzymuje się rezerwy złota Zwiększenie stabilności finansowej kryzys jednej waluty, nawet dominującej, nie powoduje zachwiania całego systemu Kursy walutowe odzwierciedlają układ potencjałów gospodarczych poszczególnych państw i ich pozycje na rynkach międzynarodowych MFW ustalił zasady każdy kraj członkowski powinien powstrzymać się od manipulacji kursami walutowymi i systemem walutowym, jeżeli mogłoby to utrudnić procesy dostosowawcze w zakresie równowagi zewnętrznej lub zapewnić danemu krajowi niesprawiedliwą przewagę konkurencyjną nad innymi krajami Geneza Problemy z systemem dewizowo-złotej Eurowaluty i eurorynki (pieniężne i kapitałowe) Dywersyfikacja rezerw Poszukiwanie tzw. płynności prywatnej każdy kraj powinien dokonywać interwencji na rynku walut w celu zapobieżenia chaosowi, który polega np. na krótkookresowych wahaniach

8 Rodzaje walut w systemie Waluty rezerwowe Waluty rezerwowe Waluty interwencyjne Waluty transakcyjne Waluty lokacyjne te, w których kraje członkowskie MFW utrzymują swoje oficjalne rezerwy (wraz z SDR) Główne waluty obecnie: o USD, o EUR, o SDR, o CHF, o JPY Waluty interwencyjne Te, w których banki centralne dokonują transakcji na rynkach walutowych dla niedopuszczenia do nadmiernych odchyleń kursu waluty narodowej wobec innych walut, który jest przez te banki pożądany lub uznawany za optymalny (interwencje) Główne waluty: o USD o EUR Waluty transakcyjne Te, które występują w obrotach na rynkach walutowych oraz walutę używaną do fakturowania eksportu i importu Główne: o USD, o EUR Waluty lokacyjne te, w których nierezydenci utrzymują swoje należności i zobowiązania oraz w których dokonuje się emisji międzynarodowych obligacji i euroobligacji Główne waluty; o USD, o EUR, o JPY, o CHF Pojęcie waluty międzynarodowej Waluta, która jest używana przez osoby i podmioty gospodarcze będące rezydentami w innych państwach niż to, w którym dana waluta jest emitowana oraz spełniające następujące funkcje: o środka wymiany, o jednostki rozliczeniowej, o środka tezauryzacji

9 Charakterystyka i funkcjonowanie systemu wielodewizowego system wielodewizwowy nie stawiał w uprzywilejowanej pozycji żadnej z walut msw w sytuacji ostrego wstrząsu podażowego (kryzys naftowy po koniec 1973 r.) priorytetem władz monetarnych poszczególnych krajów stała się równowaga wewnętrzna, wprowadzenie kursów zmiennych miało ułatwić zwalczanie skutków tego zjawiska zmiana podejścia do wymienialności walut; w myśl tradycyjnego podejścia liberalizacja dewizowa powinna zostać poprzedzona ustabilizowaniem gospodarki osiągnięciem przez nią odpowiedniej siły, nowe podejście - liberalizacja dewizowa stała się narzędziem do osiągania stabilnej gospodarki 49 Charakterystyka i funkcjonowanie systemu wielodewizowego - brak entuzjazmu dla nowego podejścia ze strony krajów EWG, ograniczenia dewizowe stanowiły istotne narzędzie koordynacji polityki pieniężnej tych krajów; oraz krajów rozwijających się z powodu obawy przed odpływem kapitały, nauki z przeszłości związane z szokami naftowymi -przełom w tradycyjnym podejściu do wymienialności nastąpił w latach osiemdziesiątych (szybki postęp technologiczny, globalizacja rynków finansowych powodowały, że istniejące ograniczenia można było łatwo ominąć, w rezultacie kontrola kapitału krótkoterminowego stała się mniej skuteczna, ponadto zmiana percepcji ograniczeń, uniemożliwiały one pełne zdyskontowanie korzyści z wymiany międzynarodowej) - zmiana podejścia do problemu wymienialności ułatwiła rozwiązanie problemu braku płynności, w jakim znalazła się gospodarka światowa na wskutek kryzysu zadłużeniowego (1982 r.) 50 Charakterystyka i funkcjonowanie systemu wielodewizowego - zamiast oczekiwanego ustabilizowania kursów walutowych, w pierwszym okresie systemu wielodewizowego doszło do największych w historii msw wahań, amplituda wahań często przekraczała 100% - szeroka amplituda wahań zmusiła władze monetarne krajów najwyżej rozwiniętych do współpracy, przykładem jest porozumienie Plaza Agreement z września 1985 r. krajów G-7 i dewaluacja kursu dolara na przełomie 1985/85 r. o ok. 25%, następnie porozumienie w Luwrze w lutym 1987 r. i wprowadzenie przedziałów kursowych, w których waluty głównych walut mogły fluktuować -niechęć do skoordynowanych interwencji walutowych ze względu na wysoki ich koszt i słaba skuteczność - tendencje do regionalizacji we współczesnym msw, współpraca walutowa UE, funkcjonowanie strefy dolara amerykańskiego, a może w przyszłości jena japońskiego 51 System walutowy w Polsce Wymienialność polskiego złotego wprowadzono w ramach planu Balcerowicza roku. Była to tylko wymienialność wewnętrzna ograniczona do rezydentów krajowych i obrotów bieżących z zagranicą. Postanowiono, że wywóz i przywóz polskiego złotego jest zabroniony. Wcześniej istniała gospodarka nakazowo-rozdzielcza. Istniało więc rozdzielnictwo waluty. o Kursy były jedynie przelicznikami, służyły do ewidencji roku wprowadzono kurs na poziomie 1$ USD= 9500 starych złotych. o Był to poziom zbliżony do kursu czarnorynkowego. o Czarny rynek przestał więc istnieć. Był to kurs stały w stosunku do dolara czyli tzw. kurs centralny. Od 17 maja 1991 roku przeprowadzono dewaluację złotówki (1$=11000 zł). Wprowadzono ustalanie kursu w stosunku do koszyka 5 walut- dolar USD (45%), marka niemiecka (35%), funt (10%), frank szwajcarski (5%), frank francuski (5%). 52 System walutowy w Polsce Od 14 października 1991 roku wprowadzono tzw. kurs stały pełzający czyli crawling peg. Wprowadzono zasadę że złotówka będzie ulegała miesięcznie deprecjacji o 1,8%- zasada codziennej dewaluacji. Zasadę stałego obniżania wartości złotówki zmieniano najpierw do 1% a r. podano, że złotówka będzie ulegała deprecjacji 0,8% miesięcznie. 16 maja 1995 roku przeprowadzono tzw. częściowe upłynnienie kursu walutowego polskiego złotego. Przedział wahań wokół kursu centralnego rozszerzono z pierwotnych +2, -2 % do +7,-7%. Bank Centralny mógł jednak interweniować znacznie szybciej nawet gdy odchylenie było np. +3(-3)%.Utrzymano zasadę dewaluacji złotówki Od końca lutego 1998 r. pasmo wahań rozszerzono na +10(-10)% 53 System walutowy w Polsce Od r. Polska wprowadziła istotne zmiany w prawie dewizowym. Zadeklarowano wolę przyjęcia przez Polskę wymienialności waluty wg. standardów MFW (wymienialności zewnętrznej). Po 1995 r. próbuje się liberalizować prawo dewizowe w zakresie obrotów kapitałowych. Obcokrajowcy otrzymali zezwolenie na zakup bonów skarbowych, akcji i obligacji notowanych na polskiej giełdzie (nie otrzymali jeszcze prawa otrzymania rachunków dewizowych w bankach polskich). Prawo dewizowe wprowadza też pewne udogodnienia w zakresie obrotu zagranicznymi papierami wartościowymi. 54 9

10 Europejski System Walutowy Europejski System Walutowy powstał w odpowiedzi na reakcję krajów europejskich, które postanowiły zawężyć pasmo wahań między ich własnymi walutami. Najpierw został stworzony tzw. wąż walutowy, a następnie w wyniku rozwoju systemu międzynarodowych płynnych kursów walutowych postanowiono wprowadzić dalsze regulacje i ustanowiono Europejski System Walutowy (ESW), oparty na stałych kursach walutowych. Europejski System Walutowy Cele ESW: stworzenie obszaru stabilności monetarnej, która regulowałaby sytuację gospodarczą i polityczną w ramach Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej uniknięcie wpływu na gospodarki państw z niską inflacją konkurencyjnych dewaluacji przeprowadzanych przez kraje z wyższą inflacją wprowadzenie zewnętrznego czynnika, który dyscyplinowałby związki zawodowe lub wzmacniał wiarygodność polityki antyinflacyjnej w krajach z wysoką inflacją Europejski System Walutowy Najważniejsze trzy elementy ESW to: Mechanizm Kursów Walutowych (ERM) mający na celu redukcję wahań między kursami walut krajowych Wspólnoty Europejskiej ( 6 członków UE) Wspólna waluta ECU - European Currency Unit - waluta bezgotówkowa, składająca się z koszyka 9 walut krajów EWG, później w 1999 zastąpiona przez EURO Mechanizm interwencyjno - kredytowy banków centralnych - dostarczania kredytu krajom mającym trudności z bilansem płatniczym ( wszystkie państwa członkowskie UE) 57 10