Rola czynnika transkrypcyjnego FOXP3 w rozwoju i funkcjonowaniu regulatorowych limfocytów T
|
|
- Ludwika Gajda
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 diagnostyka laboratoryjna Journal of Laboratory Diagnostics 2011 Volume 47 Number Praca poglądowa Review Article Rola czynnika transkrypcyjnego FOXP3 w rozwoju i funkcjonowaniu regulatorowych limfocytów T Role of transcriptional factor FOXP3 in development and function of regulatory T lymphocytes Katarzyna Boryczka 1, Piotr Kuna 2, Mirosława Pietruczuk 1 1 Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej, II Katedra Chorób Wewnętrznych, 2 Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii, II Katedra Chorób Wewnętrznych, Uniwersytet Medyczny w Łodzi Streszczenie Czynnik transkrypcyjny FOXP3, powstający w wyniku translacji genu FOXP3 zlokalizowanego w chromosomie X, jest członkiem rodziny fork-head/winged helix czynników transkrypcyjnych zaangażowanej w rozwój i funkcjonowanie regulatorowych limfocytów T (Treg). Białko FOXP3 posiada kilka funkcjonalnych domen, których budowa ma kluczowe znaczenie dla pełnionych przez nie funkcji. FOXP3 może także współdziałać z innymi czynnikami transkrypcyjnymi. Jego ekspresję wykazują limfocyty regulatorowe Treg, głównie CD4 + CD25 +, posiadające zdolność immunosupresji względem innych komórek układu immunologicznego i odgrywające ważną rolę w utrzymaniu homeostazy i tolerancji immunologicznej. Dowiedziono na modelu mysim, że czynnik transkrypcyjny Foxp3 pełni bardzo ważną rolę w powstawaniu i różnicowaniu limfocytów regulatorowych T. Stwierdzono, że myszy z defektem w genie Foxp3 wykazywały hiperatywację limfocytów T CD4 +, nadprodukcję cytokin prozapalnych, a w efekcie końcowym mutacja tego genu była letalna. Badania pokazują, że mutacje w poszczególnych domenach czynnika transkrypcyjnego FOXP3 prowadzą do rozwoju chorób z autoagresji nie tylko u myszy, ale również u człowieka. W pracy przedstawiono przegląd najważniejszych doniesień dotyczących czynnika transkrypcyjnego FOXP3 w funkcjonowaniu limfocytów Treg. Summary Transcription factor FOXP3, translation product of the gene FOXP3, located on the X chromosome, is a member of a forkhead/winged helix family transcription factors involved in the development and functioning of regulatory T cells (Treg). Protein FOXP3 has several functional domains, whose structure is crucial for it functions. Transcription factor Foxp3 may also interact with other transcription factors. Regulatory Treg cells CD4 + CD25 + which have ability to immunosuppress other immunological cells, and play an important role in maintaining homeostasis and immunological tolerance show expression of transcriptional factor FOPX3. It is proved (mouse model) that FOXP3 plays very important role in the formation and differentiation of regulatory T cells. It was shown that mice with a defect in Foxp3 gene demonstrated hiperactivation of lymphocytes T CD4 +, overproduction of proinflammatory cytokines and were lethal. Data show that mutations in specific domains of the transcription factor FOXP3 lead to the development of autoimmune disease in mice but also in humans. The paper presents an overview of the major reports on the transcriptional factor FOXP3 in Treg functioning. Słowa kluczowe: czynnik transkrypcyjny, FOXP3, limfocyty regulatorowe, Treg Key words: czynnik transkrypcyjny, FOXP3, regulatory lymphocytes, Treg Lokalizacja i budowa genu Foxp3 Gen Foxp3 został po raz pierwszy zidentyfikowany u myszy szczepu Scurfy. Mutacja tego genu powodowała, że osobniki męskie charakteryzowały się hiperaktywacją limfocytów T CD4 + i nadprodukcją cytokin. Hemizygotyczne myszy przeżywały około jednego miesiąca [39]. Ludzki gen FOXP3 jest zlokalizowany w krótkim ramieniu chromosomu X (Xq11.23-Xq13.3.). Zawiera on 11 eksonów kodujących i 3 eksony niekodujące (ekson pierwszy, koniec 5 eksonu drugiego i koniec 3 eksonu dwunastego są niekodujące). Odgrywa on rolę głównego regulatora rozwoju limfocytów regulatorowych (Treg). Jego konstytutywna ekspresja jest niezbędna do ujawnienia się funkcji supresorowych limfocytów Treg [14]. Gen ten jest matrycą do powstania białka FOXP3 molekuły zbudowanej z 431 aminokwasów. 335
2 Rola czynnika transkrypcyjnego FOXP3 w rozwoju i funkcjonowaniu regulatorowych limfocytów T Produkt translacji genu FOXP3 i jego budowa Produktem translacji genu FOXP3 jest białko FOXP3 o masie cząsteczkowej 48 kd należące do rodziny Forkhead/winged helix czynników transkrypcyjnych. U myszy wykrywa się jedynie jedną postać białka Foxp3, natomiast u ludzi obecne są dwie izoformy tego czynnika transkrypcyjnego FOXP3a i FOXP3b. Izoforma FOXP3b (FOXP3Δ2) pozbawiona jest eksonu drugiego, który koduje region niezbędny do interakcji z jądrowymi receptorami sierocymi (retinoid-related orphan receptor) RORα i RORγ [38]. Białko FOXP3 zawiera cztery potencjalnie funkcjonalne domeny: represorową, domenę palca cynkowego, domenę zamka leucynowego oraz domenę FKH (fork-head) [28]. Domena represorowa, bogata w reszty prolinowe jest charakterystyczną cechą białka FOXP3 motyw ten nie występuje w FOXP1, FOXP2 i FOXP4. Zlokalizowana jest w N-końcowym regionie FOXP3. Jej obecność jest niezbędna do represji aktywności transkrypcyjnej wywołanej oddziaływaniem NFAT (nuclear factor of activated T cells - jądrowy czynnik aktywowanych limfocytów T). Najważniejszym elementem budowy czynnika FOXP3 jest domena C-końcowa fork-head, która składa się z sekwencji aminokwasów tworzących motyw odpowiedzialny za wiązanie się białka do DNA oraz jego lokalizacji jądrowej [20, 28]. Wiązanie się białka FOX do DNA wpływa na regulowanie ekspresji genów zaangażowanych we wzrost, proliferację, różnicowanie i przeżywalność komórek. Białko FOXP3 jest zaangażowane także w różnorakie interakcje białko-białko dzięki obecności charakterystycznych domen. Wysoką ekspresję czynnika FOXP3 wykazują regulatorowe limfocyty T CD4 + CD25 +. Czynnik transkrypcyjny FOXP3 jest niezbędny w procesie powstawania i prawidłowego funkcjonowania regulatorowych limfocytów T, które spełniają bardzo ważną rolę w tolerancji immunologicznej [8]. Ta subpopulacja limfocytów T bierze udział w ograniczaniu odpowiedzi immunologicznej innych komórek, np. efektorowych limfocytów T [5]. Mechanizmy działania FOXP3 Podobnie jak w konwencjonalnych limfocytach T, aktywacja limfocytów regulatorowych CD4 + CD25 + prowadzi do indukcji czynnika transkrypcyjnego NFAT. W konwencjonalnych limfocytach T wiązanie NFAT do AP-1 (activator protein 1 białko aktywatora 1) jest zależne od aktywacji receptora TCR (T cell receptor receptor limfocytów T) wraz z równoczesną kostymulacją i powoduje transkrypcję genów zaangażowanych w aktywację limfocytów T. W regulatorowych limfocytach T CD4 + CD25 +, NFAT preferencyjnie wiąże się z FOXP3 powodując transkrypcję całkiem innego zestawu genów, co w efekcie prowadzi do supresji immunologicznej limfocytów T [16, 28]. Ważną rolą FOXP3 jest regulowanie produkcji cytokin poprzez interakcje z wieloma białkami, w tym także innymi czynnikami transkrypcyjnymi, np. NFAT, NF-кB (nuclear factor kappa B czynnik jądrowy kappa B), Runx1/AML1 (Runt related transcription factor 1/acute myeloid leukemia 1 osteogenny czynnik transkrypcyjny 1). Zarówno NFAT, jak i Runx1/AML1 są niezbędne do produkcji IL-2 po stymulacji receptora TCR. Asocjacja FOXP3 z NFAT lub Runx1/AML1 powoduje zahamowanie ekspresji prozapalnych cytokin - IL-2, IL-4 oraz IFN-γ. W bezpośrednich interakcjach z czynnikiem trankrypcyjnym NFAT, które są wymagane do przyłączenia się do proksymalnego odcinka promotora interleukiny 2 (IL-2) in vivo, bierze udział domena FKH. Interakcje FOXP3 z NFAT poprzez domenę FKH są także niezbędne do stymulacji ekspresji niektórych antygenów limfocytów T regulatorowych, np. CTLA-4 (cytotoxic T- lymphocyte antigen 4 antygen 4 cytotoksycznych limfocytów T) i CD25 [1, 12, 20]. FOXP3 przyłącza się także w dalszym odcinku promotora IL-2, w kompleksie z czynnikiem transkrypcyjnym AML1/Runx1. Odmiennie od interakcji z NFAT, interakcja z AML1 odbywa się za pośrednictwem regionu FOXP3 pomiędzy domenami zamka leucynowego i FKH [6]. FOXP3 wchodzi w interakcje także z innymi członkami rodziny FOXP i formuje kompleksy, które są zdolne do aktywnego hamowania ekspresji niektórych genów [33]. Do formowania kompleksów homodimerycznych i potencjalnie również heterotetramerycznych, z pochodzącym z tej samej rodziny czynników transkrypcyjnych białkiem FOXP1, wykorzystywany jest zamek leucynowy. Obecność tej domeny, a co jest z tym związane formowanie kompleksów, jest niezbędne aby FOXP3 przyłączył się do promotora genu IL-2 in vivo. Mimo, że nie jest pewne czy istnieją różnice pomiędzy regulacją przez homodimer FOXP3 czy heterotetramer FO- XP1-FOXP3 udowodniono, że multimeryzacja FOXP3 jest istotna dla prawidłowego funkcjonowania limfocytów Treg, ponieważ mutacje w domenie leucynowej uniemożliwiające tworzenie kompleksów FOXP3 obserwowane są u pacjentów z syndromem IPEX. Amino-końcowy region FOXP3 ma właściwości hamowania aktywności transkrypcyjnej NFAT oraz jest niezbędny do hamowania produkcji IL-2 przez limfocyty T [14, 32, 40]. Domena ta prawdopodobnie funkcjonuje poprzez bezpośrednie interakcje z deacetylazą histonów 7 (HDAC7 - histone deacetylase 7). Dowiedziono, że łączenie się FOXP3 z promotorami dla IL-2 oraz IFN-γ koreluje z hipoacetylacją histonów w skondensowanej chromatynie. Niewiele wiadomo na temat mechanizmów funkcjonowania FOXP3 jako aktywatora transkrypcji [8, 24]. Amino-końcowy region FOXP3 jest również niezbędny do stymulowania ekspresji cząsteczek CD25 i CTLA-4 na limfocytach T CD4 +. Przyłączanie się FOXP3 do promotorów cd25 i ctla4 w korelacji z hipoacetylacją histonów w skondensowanej chromatynie sugeruje bezpośredni mechanizm aktywacji transkrypcji. FOXP3 występuje w limfocytach regulatorowych Treg jako część dużego kompleksu, w którego skład wchodzą także acetylotransferazyzy histonów (HAT histone acetyltransferase) i deacetylazy histonów (HDAC histone deacetylase). Cały ten kompleks reguluje acetylację FOXP3. Acetylacja jest bardzo ważną modyfikacją potranslacyjną, która determinuje funkcje białka. Dowiedziono, że acetylacja FOXP3 jest związana z jego funkcją w regulatorowych limfocytach T. Wśród enzymów zaangażowanych w proces ace- 336
3 K. Boryczka, P. Kuna i M. Pietruczuk tylacji FOXP3 i jego regulację można wyróżnić: TIP60 (Tatinteractive protein, 60kDa), p300 (300 kda protein), HDAC7, HDAC9 oraz SIRT1 (sirtuin 1 sirtuina 1). Enzym TIP60, z rodziny białek MYST (jej nazwa pochodzi od pierwszych liter przedstawicieli (MOZ, Ybf2-Sas3, Sas2, Tip60) i białko p300, z rodziny p300/cbp, powodują, że czynnik FOXP3 jest acetylowany, natomiast SIRT1 jest regulatorem negatywnym tego procesu. Główną acetylotransferazą odpowiedzialną za acetylację FOXP3 jest TIP60, która kolokalizuje się z FOXP3 w jądrze poprzez interakcje z N-końcowym regionem czynnika FOXP3 [29]. Aktywowana TIP60 wykazuje aktywność acetylotransferazy względem wielu białek, jak np. histony H2A, H3 i H4, kinazy białkowej ATM (ataxia telangiectasia mutated), czynniki transkrypcyjne c-myc i p53. Może funkcjonować także jako korepresor transkrypcji zależnej od STAT-3 (signal transducer and activator of transcription 3 - przekaźnik sygnału i aktywator transkrypcji 3). Różne acetylotransferazy modyfikują inne miejsca w czynniku FOXP3, czego skutkiem jest inna aktywność modyfikowanego białka. Stabilność FOXP3 jest znacznie większa w obecności p300, czego nie zauważa się jeśli chodzi o TIP60. Czynnik ten po acetylacji wykazuje większe powinowactwo do chromatyny DNA, natomiast gdy acetylowane FOXP3 jest w kompleksie z TIP60, zwiększa się jego powinowactwo do promotora IL-2. Analiza strukturalna dowodzi, że K250 i K252 odgrywają znaczącą rolę w w regulacji dimeryzacji FOXP3. Acetylacja tych dwóch kluczowych miejsc może modyfikować stabilność dimeru FOXP3. Mutacje w miejscach K250 i K252 obniżają zdolność do formowania struktur dimerycznych FOXP3 [33]. Przyłączenie grupy acetylowej w tych miejscach przez p300 funkcjonuje jako molekularny przełącznik regulujący formowanie się struktur dimerycznych FOXP3 lub kompleksów z innymi czynnikami transkrypcyjnymi. Rola HDAC7 i HDAC9 w acetylacji FOXP3 jest znacząca, jednak słabiej poznana, ze względu na fakt, że klasa II HDAC nie posiada wewnętrznej funkcjonalnej aktywności katalitycznej i prawdopodobnie działa poprzez rekrutowanie HDAC klasy I do kompleksu [33]. Efekt działania HDAC na ekspresję FOXP3 jest złożony, a poszczególne HDAC mogą różnie wpływać na funkcjonowanie FOXP3 [27]. W większości przypadków TIP60 funkcjonuje jako aktywator transkrypcji, ale także hamuje transkrypcję niektórych genów, co wskazuje na selektywną koregulatorową rolę TIP60 w transkrypcji specyficznych genów. TIP60 ma zdolność do bezpośredniego wzmacniania aktywności czynników transkrypcyjnych lub funkcjonując jako korepresor tego procesu. Pośredniczy także w hamowaniu transkrypcji poprzez rekrutowanie innych kompleksów białkowych. Przy stymulacji IL-9, TIP60 rekrutuje HDAC7 do kompleksu jądrowego TIP60/STAT-3, przez co moduluje aktywność STAT-3 i hamuje regulowaną przez to białko transkrypcję [27]. Badania wskazały, że N-końcowy region FOXP3 jest niezbędny do wchodzenia w interakcje z acetylotransferazą histonów TIP60. HDAC7, która jest zawsze w kompleksie z TIP60, także wchodzi w interakcje z FOXP3. Tak powstały kompleks uczestniczy w hamowaniu transkrypcji. Połączenie TIP60 i HDAC7 jest niezbędne dla hamowania transkrypcji IL-2 przez FOXP3. Badania in vivo wskazują, że nadekspresja TIP60 lub HDAC7 zmniejsza całkowitą sprawność hamowania ekspresji genów, a wyłączenie endogennej TIP60 ogranicza hamowanie ekspressji zależne od FOXP3. Przypuszcza się że HDAC7 może grać ważniejszą rolę w funkcjonowaniu FOXP3. Prawdopodobne wydaje się, że HDAC7 przyciąga inne komponenty do kompleksu z FOXP3 i wpływa na aktywność czynnika FOXP3 bezpośrednio. Rekrutacja HAT i kompleksu HDAC do docelowych genów przez czynniki transkrypcyjne jest istotna zarówno dla aktywacji transkrypcji, jak i jej represji. Funkcja represorowa FOXP3 jest wyraźnie rozwinięta przez rekrutację HAT i HDAC. Wiadomo, że korepresory HAT TIP60 i HDAC7 oraz HDAC9 są niezbędne do funkcjonowania FOXP3 in vivo [37]. Acetylotransferazy HAT mogą bezpośrednio współdziałać z korepresorem HDAC in vivo, choć mechanizmy molekularne i skutki takiego współdziałania są obecnie niejasne. Zwłaszcza TIP60 i zaasocjowany z N-końcem FOXP3 korepresor HDAC7 są niezbędne dla represji transkrypcji przez Foxp3. N-końcowy region FOXP3 (pomiędzy 106 i 190 aa) jest niezbędny i konieczny do represji transkrypcji indukowanej przez domenę FKH [18] (Ryc.1). Tak więc FOXP3 reguluje transkrypcję poprzez łączenie się z odpowiednimi promotorami, poprzez interakcje ze specyficznymi dla danego locus czynnikami transkrypcyjnymi oraz poprzez rekrutację deacetylaz i acetylotransferaz histonów, co skutkuje reorganizacją chromatyny i hamuje lub inicjuje transkrypcję [5, 18, 24]. Mutacje w Foxp3 Dotychczas zidentyfikowano 20 mutacji w genie FOXP3. U pacjentów z zespołem immunodysregulacji, poliendokrynopatii i enteropatii (immunodysregulation, polyendocrinopathy, enteropathy, X-linked syndrome IPEX syndrome) większość z nich powoduje zmianę w sekwencji aminokwasów w domenie wiążącej białka FOXP3. Mutacje w dome- Rycina 1. Miejsca przyłączania się czynników transkrypcyjnych i korepresorów do Foxp3 (Pro region bogaty w reszty prolinowe domena represorowa, Zn region palca cynkowego, ZL zamek leucynowy, FKH domena fork-head). 337
4 Rola czynnika transkrypcyjnego FOXP3 w rozwoju i funkcjonowaniu regulatorowych limfocytów T nie FKH kolidują z importem jądrowym i wiązaniem do DNA koniecznych dla aktywności supresyjnej FOXP3, podczas gdy mutacje w zamku leucynowym upośledzają dimeryzację FOXP3, a w związku z tym wiązanie się do DNA (Ryc. 2). Stwierdzono również, że niektóre mutacje mogą prowadzić do wydłużenia odcinka karboksylowego FOXP3, czego skutkiem jest zmiana przestrzennej struktury i pozycji domeny FKH, lub prowadzi do spadku stabilności mrna dla FOXP3. Wśród pacjentów z zespołem IPEX u 60% zidentyfikowano mutację genu FOXP3. Zespół IPEX jest letalnym schorzeniem po raz pierwszy opisanym w 1982 roku przez Powell a i współpracowników [2, 30]. Najczęściej objawia się na samym początku występowaniem insulino-zależnej cukrzycy typu I, ostrej wodnistej lub krwistej biegunki i współistniejącymi zaburzeniami rozwoju oraz zapaleniami skóry. Pozostałe cechy kliniczne są bardziej zmienne. Większość chorych dzieci umiera w ciągu pierwszych 2 lat życia. IPEX jest recesywnym zaburzeniem związanym z chromosomem X, występującym wyłącznie u chłopców. Badania pokazały, że bezpośrednią przyczyną tej choroby są mutacje w genie FOXP3 kodującym białko FOXP3. Należą do nich mutacje zmiany sensu, insercje lub delecje w miejscach splicingu, delecje i zmiany ramki odczytu. Większość mutacji ma miejsce w 3 domenach funkcjonalnych: domeny bogatej w reszty proliny, zamku leucynowym, domenie FKH. Delecje powyżej pierwszego eksonu powodują powstawanie nieprawidłowego białka. Większość pacjentów cierpiących na syndrom IPEX z mutacjami zmiany sensu oraz wszyscy pacjenci ze stwierdzonymi delecjami i mutacjami w miejscach splicingowych nie posiadają limfocytów Treg CD4 + CD25 + FOXP3 + [3]. Z zasady, osoby z mutacjami, które zaburzają ekspresję funkcjonalnego białka FOXP3 (mutacje nonsensowne, zmiany ramki odczytu lub mutacje podczas splicingu) posiadają ciężką odmianę zespołu IPEX [28]. Mutacja pierwszego sygnału poliadenylacji genu prowadzi do niskiego poziomu ekspresji prawidłowego mrna dla FOXP3 i zazwyczaj powoduje ciężkie choroby immunologiczne we wczesnym okresie dzieciństwa. Model zwierzęcy tego schorzenia wskazał jako przyczynę mutację w genie Foxp3 w chromosomie X. Jest to również region blisko położony genu WAS, którego mutacja prowadzi do braku prawidłowo funkcjonującego białka WASP, czego skutkiem jest powstawanie syndromu Wiskott- Aldrich a [15, 28]. Gen FOXP3 należy do rodziny genów silnie związanych z odpowiedzią immunologiczną i rozwojem grasicy. W zespole IPEX obserwuje się wysokie stężenie immunoglobulin IgE i IgA oraz eozynofilię, ale nie są one generalnie występującymi objawami. Aktywność neutrofili i stężenie dopełniacza są przeważnie prawidłowe, mimo że występuje neutropenia. Podobnie, stężenie immunoglobulin IgG i IgM mogą być prawidłowe, chociaż często są nieznacznie obniżone w przypadku dzieci starszych, prawdopodobnie na skutek utraty białka w wyniku zapalenia jelit [15, 22]. Pacjenci z objawami przypominającymi IPEX mogą mieć podobne mutacje w sekwencjach regulatorowych genu FOXP3. Rola FOXP3 w powstawaniu i różnicowaniu limfocytów T Regulatorowe limfocyty T (Treg) kontrolują aktywność autoreaktywnych limfocytów T nie eliminowanych w grasicy i są odpowiedzialne za utrzymanie homeostazy układu odpornościowego. Są one heterogenną grupą komórek zawierającą takie podtypy jak: limfocyty CD4 +, CD8 + i komórki NK (natural killer). Spośród nich niezbędnymi do utrzymania równowagi immunologicznej są limfocyty wykazujące ekspresję czynnika FOXP3. Składają się głównie z limfocytów CD4 + i mogą być podzielone na dwie podgrupy: naturalnie występujące, pochodzące z grasicy limfocyty CD4 +, które wykazują ekspresję cząsteczki CD25 (łańcuch α receptora interleukiny 2) (ntreg) i adaptacyjne (indukowane) limfocyty CD4 + CD25 +, które powstają z prekursorowych limfocytów CD4 + CD25 - poza grasicą (itreg) [4, 9, 26]. Zarówno limfocyty naturalne ntreg i indukowane itreg mają podobny fenotyp i mechanizm działania, który jest jednak słabo poznany. Naturalne limfocyty ntreg wykazują ekspresję antygenu CTLA-4 (Cytotoxic T-Lymphocyte Antigen 4 antygen 4 cytotoksycznych limfocytów T), GITR (gluccorticoid induced tumor necrosis factor receptor receptor czynnika martwicy guza wywołanej glukokortykoidem), CCR4 (receptor chemokiny) oraz CD62L (L-selektyna). Zarówno IL-2 i TGF-β są niezbędne do powstawania limfocytów ntreg i itreg [7, 21, 35]. Podobieństwem jest kluczowa rola obu tych cytokin w utrzymaniu i przetrwaniu obu podgrup limfocytów regulatorowych. Naturalne limfocyty ntreg rozwijają się w odpowiedzi na kontakt z antygenami własnymi w grasicy, natomiast itregs przez antygeny środowiskowe przedstawione przez komórki dendrytyczne (DC) w obwodowych narządach limfatycznych. Naturalne limfocyty Treg wymagają interakcji o wysokim powinowactwie pomiędzy własnymi antygenami a kompleksami MHC, prawdopodobnie dlatego iż powstają z ciągle proliferujących komórek prekursorowych. Wymagają Rycina 2. Miejsca mutacji czynnika transkrypcyjnego Foxp3. 338
5 K. Boryczka, P. Kuna i M. Pietruczuk one również silnej kostymulacji poprzez cząsteczkę CD28 (znaczne zmniejszenie ich ilości obserwuje się u myszy z niedoborem CD28). W przeciwieństwie do tego mechanizmu, konwersja limfocytów CD4 + CD25 - do limfocytów itreg Foxp3 + CD25 + wymaga słabszej, niepełnej stymulacji TCR. U myszy z genetycznymi brakami TGF-β, CTLA-4 i Foxp3 szybko rozwija się śmiertelny autoimmunologiczny zespół limfoproliferacyjny, natomiast u osobników z niedoborem IL-2 rozwija się wielonarządowa choroba autoimmunologiczna. W grasicy myszy z niedoborem TGF-β i IL-2 ntreg są obecne, ale komórki CD25 w obwodowych narządach limfatycznych potrzebują tych cytokin do przekształcenia się w limfocyty itreg Foxp3 + [13, 36]]. Wyjątkiem może być tkanka limfatyczna jelit (gut-associated lymphoid tissues - GALT), gdzie kwas retinowy może być substytutem IL-2. Obecnie wiele dowodów wskazuje na kluczowe znaczenie TGF-β i IL-2 w tworzeniu itreg. U myszy mechanizm ten wydaje się być dwuetapowy. Po pierwsze, negatywne działanie sygnalizacji TGF-β i CTLA-4 zrównoważone przez pozytywne efekty IL-2 indukuje dzielące się limfocyty T do ekspresji Foxp3. TGF-β musi być dostępny wkrótce po stymulacji TCR dla maksymalnego zróżnicowania naiwnych limfocytów T w limfocyty Treg Foxp3+. Komórki dendrytyczne mogą przekształcić witaminę A w kwas retinowy, a ten z kolei może zastąpić IL-2 wymaganą przez TGF-β, aby indukować limfocyty itreg Foxp3+ [10]. Badania wykazały, że obwodowe limfocyty T CD25 + CD4 + i tymocyty CD4 + CD25 + CD8 - u prawidłowych myszy wykazują ekspresję Foxp3, podczas gdy inne tymocyty/limfocyty T, zarówno w stanie spoczynku jak i stanie aktywacji, nie wykazują ekspresji tego czynnika transkrypcyjnego [11, 31]. Wprowadzenie mrna białka Foxp3, z wykorzystaniem wektora retrowirusowego, naiwnym limfocytom T CD25 - CD4 + powoduje przejście ich w stan anergii i nabycie cech fenotypowych oraz czynnościowych komórek Treg CD4 + CD25 +, ze zdolnością do hamowania proliferacji innych limfocytów T in vitro. Limfocyty, którym udało się wprowadzić mrna dla białka Foxp3, przeciwdziałały rozwojowi chorób z autoagresji. Potwierdzono również znaczenie ekspresji FOXP3 w rozwoju chorób autoimmunologicznych u ludzi. Transdukcja Foxp3 do naiwnych limfocytów T zwiększa również ekspresję CD25 i molekuł powierzchniowych Treg, takich jak CTLA-4 i GITR, równocześnie tłumiąc produkcję IL-2, IFN-γ i IL-4 przez limfocyty efektorowe [19]. Zarówno u myszy z niedoborem Foxp3 i myszy Scurfy, w których białku Foxp3 brakuje domeny FKH, podanie limfocytów Treg CD4 + CD25 + wyizolowanych od zdrowych myszy zapobiega ciężkim zapaleniom układowym [17, 25]. Stwierdzono, że w przypadku chimery z mieszaniną komórek z niedoborem Foxp3 i typu dzikiego wykazują one niezależne działanie i komórki z obecnym czynnikiem Foxp3 generowały powstawanie Treg, które posiadały zdolności hamowania procesu chorobowego. U myszy transgenicznych z nadekspresją Foxp3, liczba limfocytów T CD25 + CD4 + jest zwiększona i mają one zdolność do hamowania odpowiedzi immunologicznej. Ostatnie badania pokazały, że limfocyty Treg wykazujące ekspresję Foxp3 pojawiają się wkrótce po urodzeniu oraz że rozwój chorób autoimmunologicznych/zapalnych następuje po ich wyczerpaniu [23, 34]]. Tak więc, czynnik transkrypcyjny Foxp3 jest niezbędny dla limfocytów T α/β TCR-pozytywnych do różnicowania się w limfocyty regulatorowe T w grasicy. Wysoka ekspresja Foxp3 gwarantuje działanie supresyjne. Podobieństwo w zakłóceniach genu Foxp3 u ludzi i myszy dostarczyło dowodów, że dominująca autotolerancja działa podobnie u obu gatunków. Foxp3 jest najbardziej wiarygodnym markerem molekularnym naturalnych limfocytów regulatorowych T. Piśmiennictwo 1. Bacchetta R, Gambineri E, Roncarolo MG Role of regulatory T cells and FOXP3 in human diseases. J Allergy Clin Immunol 2007; Bennett CL, Christie J, Ramsdell F i wsp. The immune dysregulation, polyendocrinopathy, enteropathy, X-linked syndrome (IPEX) is caused by mutations of FOXP3. Nat Genet 2001; Bennett CL, Brunkow ME, Ramsdell F i wsp. A rare polyadenylation signal mutation of the FOXP3 gene (AAUAAA-->AAUGAA) leads to the IPEX syndrome. Immunogenetics 2001; 6: Bluestone JA, Abbas AK. Natural versus adaptive regulatory T cells. Nat Rev Immunol 2003; 3: Buckner JH, Ziegler SF Functional analysis of FOXP3. Ann N Y Acad Sci 2008; Chorąży-Massalska M, Kontny E, Maśliński W. Kontrola odpowiedzi immunologicznej przez naturalne (CD4+CD25+) komórki regulatorowe. Postępy Biologii Komórki 2006; 4: Davidson TS, DiPaolo RJ, Andersson J i wsp. Cutting Edge: IL-2 is essential for TGF-beta-mediated induction of Foxp3+ T regulatory cells. J Immunol 2007; 7: Hill JA, Feuerer M, Tash K i wsp. Foxp3 Transcription-Factor- Dependent and -Independent Regulation of the Regulatory T Cell Transcriptional Signature. Immunity 2007; Hoffmann P, Eder R, Boeld TJ i wsp. Only the CD45RA+ subpopulation of CD4+CD25high T cells gives rise to homogeneous regulatory T-cell lines upon in vitro expansion. Blood 2006; 13: Horwitz DA, Zheng SG, Gray JD. Natural and TGF-beta-induced Foxp3(+)CD4(+) CD25(+) regulatory T cells are not mirror images of each other. Trends Immunol 2008; 9: Jagła M, Cichocka-Jarosz E. Limfocyty regulatorowe. Alergia Astma Immunologia 2007; 1: Kaur G, Goodall JC, Jarvis LB i wsp. Characterisation of Foxp3 splice variants in human CD4+ and CD8+ T cells--identification of Foxp3Delta7 in human regulatory T cells. Mol Immunol 2010; 1-3: Kretschmer K, Apostolou I, Hawiger D i wsp. Inducing and expanding regulatory T cell populations by foreign antigen. Nat Immunol 2005; 12: Lal G, Bromberg JS. Epigenetic mechanisms of regulation of Foxp3 expression. Blood 2009; 18: Le Bras S, Geha RS. IPEX and the role of Foxp3 in the development and function of human Tregs. J Clin Invest 2006; Lee SM, Gao B, Fang D. FoxP3 maintains Treg unresponsiveness by selectively inhibiting the promoter DNA-binding activity of AP-1. Blood 2008; 7: Lewkowich IP, Herman NS, Schleifer KW i wsp. CD4+CD25+ T cells protect against experimentally induced asthma and alter pulmonary dendritic cell phenotype and function. J Exp Med 2005;
6 Rola czynnika transkrypcyjnego FOXP3 w rozwoju i funkcjonowaniu regulatorowych limfocytów T 18. Li B, Samanta A, Song X i wsp. FOXP3 interactions with histone acetyltransferase and class II histone deacetylases are required for repression. PNAS 2007; 11: Lopes JE, Soper DM, Ziegler SF. Foxp3 is required throughout the life of a regulatory T cell. Sci STKE 2007; 393: e Lopes JE, Torgerson TR, Schubert LA i wsp. Analysis of FOXP3 reveals multiple domains required for its function as a transcriptional repressor. J Immunol 2006; 5: 3133-A Marie JC, Letterio JJ, Gavin M i wsp. TGF-beta1 maintains suppressor function and Foxp3 expression in CD4+CD25+ regulatory T cells. J Exp Med 2005; 7: Owen CJ, Jennings CE, Imrie H i wsp. Mutational Analysis of the FOXP3 Gene and Evidence for Genetic Heterogeneity in the Immunodysregulation, Polyendocrinopathy, Enteropathy Syndrome. The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism 2003; 12: Palomares O, Yaman G, Azkur AK i wsp. Role of Treg in immune regulation of allergic diseases. Eur J Immunol 2010; Sakaguchi S, Wing K, Onishi Y i wsp. Regulatory T cells: how do they suppress immune responses? International Immunology 2009; 10: Sakaguchi S, Yamaguchi T, Nomura T i wsp. Regulatory T cells and immune tolerance. Cell 2008; 5: Shevach EM, DiPaolo RA, Andersson J i wsp. The lifestyle of naturally occurring CD4+ CD25+ Foxp3+ regulatory T cells. Immunol Rev 2006; Tao R, de Zoeten EF, Ozkaynak E i wsp. Deacetylase inhibition promotes the generation and function of regulatory T cells. Nat Med 2007; 11: van der Vliet HJJ, Nieuwenhuis EE. IPEX as a Result of Mutations in FOXP3. Clinical and Developmental Immunology 2007; 29. van LJ, Vercoulen Y, Guichelaar T i wsp. Regulation of Treg functionality by acetylation-mediated Foxp3 protein stabilization. Blood 2010; 5: Wildin RS, Ramsdell F, Peake J i wsp. X-linked neonatal diabetes mellitus, enteropathy and endocrinopathy syndrome is the human equivalent of mouse scurfy. Nat Genet 2001; Wojas J, Pajtasz-Piasecka E. Oddzialywanie komórek dendrytycznych z limfocytami T regulatorowymi. Postepy Hig Med Dosw 2010; Wu Y, Borde M, Heissmeyer V i wsp. FOXP3 controls regulatory T cell function through cooperation with NFAT. Cell 2006; 2: Xiao Y, Li B, Zhou Z i wsp. Histone acetyltransferase mediated regulation of FOXP3 acetylation and Treg function. Curr Opin Immunol 2010; 5: Yagi H, Nomura T, Nakamura K i wsp. Crucial role of FOXP3 in the development and function of human CD25+CD4+ regulatory T cells. International Immunology 2004; 11: Zheng SG, Wang J, Wang P i wsp. IL-2 is essential for TGFbeta to convert naive CD4+. J Immunol 2007; 4: Zheng SG, Wang JH, Stohl W i wsp. TGF-beta requires CTLA-4 early after T cell activation to induce FoxP3 and generate adaptive CD4+CD25+ regulatory cells. J Immunol 2006; 6: Zhou Z, Song X, Berezov A i wsp. Structural aspects of the FOXP3 regulatory complex as an immunopharmacological target. Int Immunopharmacol 2009; 5: Zhou Z, Song X, Li B i wsp. FOXP3 and its partners: structural and biochemical insights into the regulation of FOXP3 activity. Immunol Res 2008; 1-3: Ziegler SF. FOXP3: Of Mice and Men. Annu Rev Immunol 2006; Ziegler SF, Buckner JH. FOXP3 and the regulation of Treg/Th17 differentiation. Microbes and Infection 2009; Adres do korespondencji: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej II Katedra Chorób Wewnętrznych Uniwersytet Medyczny w Łodzi Łódź, ul. Kopcińskiego 22 kta.boryczka@gmail.com Zaakceptowano do publikacji:
Limfocyty T regulatorowe w immunopatologii i immunoterapii chorób alergicznych
Limfocyty T regulatorowe w immunopatologii i immunoterapii chorób alergicznych Dr hab. n. med. Aleksandra Szczawińska- Popłonyk Klinika Pneumonologii, Alergologii Dziecięcej i Immunologii Klinicznej UM
Bardziej szczegółowoTolerancja transplantacyjna. Grażyna Korczak-Kowalska Zakład Immunologii Klinicznej Instytut Transplantologii, Warszawski Uniwersytet Medyczny
Tolerancja transplantacyjna Grażyna Korczak-Kowalska Zakład Immunologii Klinicznej Instytut Transplantologii, Warszawski Uniwersytet Medyczny Darrell J., et al., Transfusion. 2001, 41 : 419-430. Darrell
Bardziej szczegółowoTolerancja immunologiczna
Tolerancja immunologiczna autotolerancja, tolerancja na alloantygeny i alergeny dr Katarzyna Bocian Zakład Immunologii kbocian@biol.uw.edu.pl Funkcje układu odpornościowego obrona bakterie alergie wirusy
Bardziej szczegółowoLimfocyty regulatorowe w tolerancji immunologicznej
diagnostyka laboratoryjna Journal of Laboratory Diagnostics 2012 Volume 48 Number 1 71-76 Praca poglądowa Review Article Limfocyty regulatorowe w tolerancji immunologicznej Regulatory lymphocytes in immune
Bardziej szczegółowoKorelacja ekspresji mrna czynnika transkrypcyjnego FOXP3 i białka FOXP3 w limfocytach regulatorowych T u chorych na astmę oskrzelową
diagnostyka laboratoryjna Journal of Laboratory Diagnostics Diagn Lab 2014; 50(3): 201-206 Praca oryginalna Original Article Korelacja ekspresji mrna czynnika transkrypcyjnego FOXP3 i białka FOXP3 w limfocytach
Bardziej szczegółowoPODSTAWY IMMUNOLOGII Komórki i cząsteczki biorące udział w odporności nabytej (cz.i): wprowadzenie (komórki, receptory, rozwój odporności nabytej)
PODSTAWY IMMUNOLOGII Komórki i cząsteczki biorące udział w odporności nabytej (cz.i): wprowadzenie (komórki, receptory, rozwój odporności nabytej) Nadzieja Drela ndrela@biol.uw.edu.pl Konspekt do wykładu
Bardziej szczegółowoOdporność nabyta: Nadzieja Drela Wydział Biologii UW, Zakład Immunologii
Odporność nabyta: Komórki odporności nabytej: fenotyp, funkcje, powstawanie, krążenie w organizmie Cechy odporności nabytej Rozpoznawanie patogenów przez komórki odporności nabytej: receptory dla antygenu
Bardziej szczegółowoGdański Uniwersytet Medyczny Wydział Lekarski. Udział mikrorna w procesie starzenia się ludzkich limfocytów T. Joanna Frąckowiak
Gdański Uniwersytet Medyczny Wydział Lekarski Udział mikrorna w procesie starzenia się ludzkich limfocytów T Joanna Frąckowiak Rozprawa doktorska Praca wykonana w Katedrze i Zakładzie Fizjopatologii Gdańskiego
Bardziej szczegółowostarszych na półkuli zachodniej. Typową cechą choroby jest heterogenny przebieg
STRESZCZENIE Przewlekła białaczka limfocytowa (PBL) jest najczęstszą białaczką ludzi starszych na półkuli zachodniej. Typową cechą choroby jest heterogenny przebieg kliniczny, zróżnicowane rokowanie. Etiologia
Bardziej szczegółowoPODSTAWY IMMUNOLOGII Komórki i cząsteczki biorące udział w odporności nabytej (cz. III): Aktywacja i funkcje efektorowe limfocytów B
PODSTAWY IMMUNOLOGII Komórki i cząsteczki biorące udział w odporności nabytej (cz. III): Aktywacja i funkcje efektorowe limfocytów B Nadzieja Drela ndrela@biol.uw.edu.pl Konspekt wykładu Rozpoznanie antygenu
Bardziej szczegółowoWykład 5. Remodeling chromatyny
Wykład 5 Remodeling chromatyny 1 Plan wykładu: 1. Przebudowa chromatyny 2. Struktura, funkcje oraz mechanizm działania kompleksów remodelujących chromatynę 3. Charakterystyka kompleksów typu SWI/SNF 4.
Bardziej szczegółowoDr. habil. Anna Salek International Bio-Consulting 1 Germany
1 2 3 Drożdże są najprostszymi Eukariontami 4 Eucaryota Procaryota 5 6 Informacja genetyczna dla każdej komórki drożdży jest identyczna A zatem każda komórka koduje w DNA wszystkie swoje substancje 7 Przy
Bardziej szczegółowopaździernika 2013: Elementarz biologii molekularnej. Wykład nr 2 BIOINFORMATYKA rok II
10 października 2013: Elementarz biologii molekularnej www.bioalgorithms.info Wykład nr 2 BIOINFORMATYKA rok II Komórka: strukturalna i funkcjonalne jednostka organizmu żywego Jądro komórkowe: chroniona
Bardziej szczegółowoLp. tydzień wykłady seminaria ćwiczenia
Lp. tydzień wykłady seminaria ćwiczenia 21.02. Wprowadzeniedozag adnieńzwiązanychzi mmunologią, krótka historiaimmunologii, rozwójukładuimmun ologicznego. 19.02. 20.02. Wprowadzenie do zagadnień z immunologii.
Bardziej szczegółowoPromotor: prof. dr hab. Katarzyna Bogunia-Kubik Promotor pomocniczy: dr inż. Agnieszka Chrobak
INSTYTUT IMMUNOLOGII I TERAPII DOŚWIADCZALNEJ IM. LUDWIKA HIRSZFELDA WE WROCŁAWIU POLSKA AKADEMIA NAUK mgr Milena Iwaszko Rola polimorfizmu receptorów z rodziny CD94/NKG2 oraz cząsteczki HLA-E w patogenezie
Bardziej szczegółowoStreszczenie wykładu: WPŁYW FLORY BAKTERYJNEJ JELITA NA ROZWÓJ ODPOWIEDZI IMMUNOLOGICZNEJ
Prof. dr hab. Leszek Ignatowicz Streszczenie wykładu: WPŁYW FLORY BAKTERYJNEJ JELITA NA ROZWÓJ ODPOWIEDZI IMMUNOLOGICZNEJ Ludzkie ciało zasiedlane jest bilionami symbiotycznych mikroorganizmów w tym bakterii,
Bardziej szczegółowoTRANSLACJA II etap ekspresji genów
TRANSLACJA II etap ekspresji genów Tłumaczenie informacji genetycznej zawartej w mrna (po transkrypcji z DNA) na aminokwasy budujące konkretne białko. trna Operon (wg. Jacob i Monod) Zgrupowane w jednym
Bardziej szczegółowoOdporność nabyta: podstawy rozpoznawania antygenów przez limfocyty T
Odporność nabyta: podstawy rozpoznawania antygenów przez limfocyty T Główny układ zgodności tkankowej Restrykcja MHC Przetwarzanie i prezentacja antygenu Komórki prezentujące antygen Nadzieja Drela Wydział
Bardziej szczegółowoTATA box. Enhancery. CGCG ekson intron ekson intron ekson CZĘŚĆ KODUJĄCA GENU TERMINATOR. Elementy regulatorowe
Promotory genu Promotor bliski leży w odległości do 40 pz od miejsca startu transkrypcji, zawiera kasetę TATA. Kaseta TATA to silnie konserwowana sekwencja TATAAAA, występująca w większości promotorów
Bardziej szczegółowoOdporność nabyta: podstawy rozpoznawania antygenów przez limfocyty T
Odporność nabyta: podstawy rozpoznawania antygenów przez limfocyty T Główny układ zgodności tkankowej Restrykcja MHC Przetwarzanie i prezentacja antygenu Komórki prezentujące antygen Nadzieja Drela Wydział
Bardziej szczegółowoTRANSKRYPCJA - I etap ekspresji genów
Eksparesja genów TRANSKRYPCJA - I etap ekspresji genów Przepisywanie informacji genetycznej z makrocząsteczki DNA na mniejsze i bardziej funkcjonalne cząsteczki pre-mrna Polimeraza RNA ETAP I Inicjacja
Bardziej szczegółowoRola limfocytów T regulatorowych (Treg) w chorobach autoagresywnych
190 Alergia Astma Immunologia 2012, 17 (4): 190-196 Rola limfocytów T regulatorowych (Treg) w chorobach autoagresywnych The role of regulatory T cells (Treg) in autoimmunity ISAURA ZALESKA 1, MARTA WAWRZYSZYN
Bardziej szczegółowoRegulacja Ekspresji Genów
Regulacja Ekspresji Genów Wprowadzenie o Ekspresja genu jest to złożony proces jego transkrypcji do mrna, o Obróbki tego mrna, a następnie o Translacji do białka. 4/17/2019 2 4/17/2019 3 E 1 GEN 3 Promotor
Bardziej szczegółowobiałka wiążące specyficzne sekwencje DNA czynniki transkrypcyjne
białka wiążące specyficzne sekwencje DNA czynniki transkrypcyjne http://www.umass.edu/molvis/bme3d/materials/jtat_080510/exploringdna/ch_flex/chapter.htm czynniki transkrypcyjne (aktywatory/represory)
Bardziej szczegółowowykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki
Genetyka ogólna wykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki Uniwersytet Warszawski Wydział Biologii andw@ibb.waw.pl http://arete.ibb.waw.pl/private/genetyka/ 1. Gen to odcinek DNA odpowiedzialny
Bardziej szczegółowoIL-4, IL-10, IL-17) oraz czynników transkrypcyjnych (T-bet, GATA3, E4BP4, RORγt, FoxP3) wyodrębniono subpopulacje: inkt1 (T-bet + IFN-γ + ), inkt2
Streszczenie Mimo dotychczasowych postępów współczesnej terapii, przewlekła białaczka limfocytowa (PBL) nadal pozostaje chorobą nieuleczalną. Kluczem do znalezienia skutecznych rozwiązań terapeutycznych
Bardziej szczegółowoWpływ czynników transkrypcyjnych na różnicowanie limfocytów T CD4 + The influence of transcription factors on CD4 + T cell differentiation
Postepy Hig Med Dosw (online), 2011; 65: 414-426 e-issn 1732-2693 www.phmd.pl Review Received: 2011.03.30 Accepted: 2011.05.25 Published: 2011.06.21 Wpływ czynników transkrypcyjnych na różnicowanie limfocytów
Bardziej szczegółowoNowe terapie choroby Huntingtona. Grzegorz Witkowski Katowice 2014
Nowe terapie choroby Huntingtona Grzegorz Witkowski Katowice 2014 Terapie modyfikujące przebieg choroby Zahamowanie produkcji nieprawidłowej huntingtyny Leki oparte o palce cynkowe Małe interferujące RNA
Bardziej szczegółowoCzęść praktyczna: Metody pozyskiwania komórek do badań laboratoryjnych cz. I
Ćwiczenie 1 Część teoretyczna: Budowa i funkcje układu odpornościowego 1. Układ odpornościowy - główne funkcje, typy odpowiedzi immunologicznej, etapy odpowiedzi odpornościowej. 2. Komórki układu immunologicznego.
Bardziej szczegółowoAlergiczny nieżyt nosa genetyczny stan wiedzy
Alergiczny nieżyt nosa genetyczny stan wiedzy Dr hab. n. med. Aleksandra Szczepankiewicz mgr inż. Wojciech Langwiński Pracownia Badań Komórkowych i Molekularnych Kliniki Pneumonologii, Alergologii Dziecięcej
Bardziej szczegółowoMetody bioinformatyki. Ekspresja genów. prof. dr hab. Jan Mulawka
Metody bioinformatyki Ekspresja genów prof. dr hab. Jan Mulawka Genetyczny skład prawie wszystkich komórek somatycznych organizmów wielokomórkowych jest identyczny. Fenotyp (swoistość tkankowa lub komórkowa)
Bardziej szczegółowoLimfocyty regulatorowe CD4 + w alergicznej astmie oskrzelowej
diagnostyka laboratoryjna Journal of Laboratory Diagnostics 2010 Volume 46 Number 3 319-324 Praca poglądowa Review Article Limfocyty regulatorowe CD4 + w alergicznej astmie oskrzelowej Regulatory CD4 lymphocytes
Bardziej szczegółowoOcena. rozprawy doktorskiej mgr Moniki Grygorowicz pt. Wpływ lenalidomidu na interakcje
Prof. dr hab. n. med. Jacek Roliński KATEDRA I ZAKŁAD IMMUNOLOGII KLINICZNEJ UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE ul. Chodźki 4a Tel. (0-81) 448 64 20 20-093 Lublin fax (0-81) 448 64 21 e-mail: jacek.rolinski@gmail.com
Bardziej szczegółowoPODSTAWY IMMUNOLOGII. Regulacja odpowiedzi immunologicznej. Nadzieja Drela
PODSTAWY IMMUNOLOGII Regulacja odpowiedzi immunologicznej Nadzieja Drela ndrela@biol.uw.edu.pl Stan równowagi: odpowiedź immunologiczna - tolerancja Kontakt z antygenem prowadzi do rozwoju odpowiedzi immunologicznej
Bardziej szczegółowoWYKŁAD: Klasyczny przepływ informacji ( Dogmat) Klasyczny przepływ informacji. Ekspresja genów realizacja informacji zawartej w genach
WYKŁAD: Ekspresja genów realizacja informacji zawartej w genach Prof. hab. n. med. Małgorzata Milkiewicz Zakład Biologii Medycznej Klasyczny przepływ informacji ( Dogmat) Białka Retrowirusy Białka Klasyczny
Bardziej szczegółowoTHE UNFOLDED PROTEIN RESPONSE
THE UNFOLDED PROTEIN RESPONSE Anna Czarnecka Źródło: Intercellular signaling from the endoplasmatic reticulum to the nucleus: the unfolded protein response in yeast and mammals Ch. Patil & P. Walter The
Bardziej szczegółowoTERAPIA GENOWA. dr Marta Żebrowska
TERAPIA GENOWA dr Marta Żebrowska Pracownia Diagnostyki Molekularnej i Farmakogenomiki, Zakładu Biochemii Farmaceutycznej, Uniwersytetu Medycznego w Łodzi Źródło zdjęcia: httpblog.ebdna.plindex.phpjednoznajwiekszychzagrozenludzkosciwciazniepokonane
Bardziej szczegółowo(12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP 2300459. (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego: 22.06.2009 09772333.
RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP 2049 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego: 22.06.09 09772333.2 (97)
Bardziej szczegółowoINICJACJA ELONGACJA TERMINACJA
INICJACJA ELONGACJA TERMINACJA 2007 by National Academy of Sciences Kornberg R D PNAS 2007;104:12955-12961 Struktura chromatyny pozwala na różny sposób odczytania informacji zawartej w DNA. Możliwe staje
Bardziej szczegółowoImmunoterapia alergenowa - mechanizmy indukcji tolerancji na alergen
Immunoterapia alergenowa - mechanizmy indukcji tolerancji na alergen Prof. dr hab. n. med. Witold Lasek Zakład Immunologii Centrum Biostruktury Warszawski UM Kierownik Zakładu: Prof. dr hab. n. med. Jakub
Bardziej szczegółowoZakład Immunologii, Wydział Biologii Uniwersytetu Warszawskiego 2
Postepy Hig Med Dosw. (online), 2005; 59: 160-171 www.phmd.pl Review Received: 2005.01.21 Accepted: 2005.03.02 Published: 2005.04.21 Komórki regulatorowe: powstawanie, mechanizmy i efekty działania oraz
Bardziej szczegółowowykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki
Genetyka ogólna wykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki Uniwersytet Warszawski Wydział Biologii andw@ibb.waw.pl http://arete.ibb.waw.pl/private/genetyka/ Wykład 5 Droga od genu do
Bardziej szczegółowoRozmnażanie i wzrost komórek sąściśle kontrolowane. Genetyczne podłoże nowotworzenia
Rozmnażanie i wzrost komórek sąściśle kontrolowane Genetyczne podłoże nowotworzenia Rozmnażanie i wzrost komórek sąściśle kontrolowane Rozmnażanie i wzrost komórek sąściśle kontrolowane Połączenia komórek
Bardziej szczegółowoROLA LIMFOCYTÓW T REGULATOROWYCH W ALERGICZNYM KONTAKTOWYM ZAPALENIU SKÓRY
Medycyna Pracy 2009;60(4):315 319 Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi http://medpr.imp.lodz.pl Beata Kręcisz Dorota Chomiczewska Marta Kieć-Świerczyńska PRACA POGLĄDOWA ROLA LIMFOCYTÓW
Bardziej szczegółowoSirtuiny - eliksir młodości nowej generacji?
WYKŁAD: 4 Sirtuiny - eliksir młodości nowej generacji? Prof. dr hab. Małgorzata Milkiewicz Zakład Biologii Medycznej 1 Dieta niskokaloryczna (calorie restriction,cr) 2 3 4 Zdjęcie 2. Stuletnia mieszkanka
Bardziej szczegółowoKOŁO NAUKOWE IMMUNOLOGII. Mikrochimeryzm badania w hodowlach leukocytów in vitro
KOŁO NAUKOWE IMMUNOLOGII Mikrochimeryzm badania w hodowlach leukocytów in vitro Koło Naukowe Immunolgii kolo_immunologii@biol.uw.edu.pl kolo_immunologii.kn@uw.edu.pl CEL I PRZEDMIOT PROJEKTU Celem doświadczenia
Bardziej szczegółowoOddziaływanie komórek dendrytycznych z limfocytami T regulatorowymi* Dendritic cell regulatory T-cell interaction
Postepy Hig Med Dosw (online), 2010; 64: 167-174 e-issn 1732-2693 www.phmd.pl Review Received: 2010.02.02 Accepted: 2010.03.18 Published: 2010.03.31 Oddziaływanie komórek dendrytycznych z limfocytami T
Bardziej szczegółowoKonspekt do zajęć z przedmiotu Genetyka dla kierunku Położnictwo dr Anna Skorczyk-Werner Katedra i Zakład Genetyki Medycznej
Seminarium 1 część 1 Konspekt do zajęć z przedmiotu Genetyka dla kierunku Położnictwo dr Anna Skorczyk-Werner Katedra i Zakład Genetyki Medycznej Genom człowieka Genomem nazywamy całkowitą ilość DNA jaka
Bardziej szczegółowoZespół Omenna u kuzynów: różny przebieg kliniczny i identyczna mutacja genu RAG1.
PRACE KAZUISTYCZNE / CASE REPORTS 367 Zespół Omenna u kuzynów: różny przebieg kliniczny i identyczna mutacja genu RAG1. Omenn s syndrome in cousins: different clinical course and identical RAG1 mutation
Bardziej szczegółowoPersonalizacja leczenia w hematoonkologii dziecięcej
MedTrends 2016 Europejskie Forum Nowoczesnej Ochrony Zdrowia Zabrze, 18-19 marca 2016 r. Personalizacja leczenia w hematoonkologii dziecięcej Prof. dr hab. n. med. Tomasz Szczepański Katedra i Klinika
Bardziej szczegółowoLista wniosków w konkursach obsługiwanych przez system OSF
Lista wniosków w konkursach obsługiwanych przez system OSF Wartości filtrów: Konkurs 39; Decyzja zakwalifikowany; L.P.: 1 Numer wniosku: N N405 133139 Połączenia gadolinowych kompleksów pochodnych mebrofeniny
Bardziej szczegółowoLeczenie biologiczne co to znaczy?
Leczenie biologiczne co to znaczy? lek med. Anna Bochenek Centrum Badawcze Współczesnej Terapii C B W T 26 Październik 2006 W oparciu o materiały źródłowe edukacyjnego Grantu, prezentowanego na DDW 2006
Bardziej szczegółowoPriony. co dobrego mówią nam drożdże? Takao Ishikawa Zakład Biologii Molekularnej Uniwersytet Warszawski
Priony co dobrego mówią nam drożdże? Takao Ishikawa Zakład Biologii Molekularnej Uniwersytet Warszawski Choroba Kreutzfeldta-Jakoba Pierwsze opisy pochodzą z lat 30. XX wieku Zakaźna choroba, często rodzinna
Bardziej szczegółowoCHOROBY AUTOIMMUNIZACYJNE
CHOROBY AUTOIMMUNIZACYJNE Autoimmunizacja Odpowiedź immunologiczna skierowana przeciwko własnym antygenom Choroba autoimmunizacyjna Zaburzenie funkcji fizjologicznych organizmu jako konsekwencja autoimmunizacji
Bardziej szczegółowoGeny, a funkcjonowanie organizmu
Geny, a funkcjonowanie organizmu Wprowadzenie do genów letalnych Geny kodują Białka Kwasy rybonukleinowe 1 Geny Występują zwykle w 2 kopiach Kopia pochodząca od matki Kopia pochodząca od ojca Ekspresji
Bardziej szczegółowoImmunologiczna teoria starzenia
Immunologiczna teoria starzenia STRESZCZENIE Starzenie organizmu może być spowodowane zmniejszającą się zdolnością układu odpornościowego do reagowania na antygeny obce i własne. Skutkiem najczęściej obserwowanym
Bardziej szczegółowoAlergia pokarmowa rola czynników genetycznych i środowiskowych
Alergia pokarmowa rola czynników genetycznych i środowiskowych Dr hab. n. med. Aleksandra Szczepankiewicz Pracownia Badań Komórkowych i Molekularnych Kliniki Pneumonologii, Alergologii Dziecięcej i Immunologii
Bardziej szczegółowoWybrane czynniki genetyczne warunkujące podatność na stwardnienie rozsiane i przebieg choroby
Wybrane czynniki genetyczne warunkujące podatność na stwardnienie rozsiane i przebieg choroby Stwardnienie rozsiane (MS, ang. multiple sclerosis) jest przewlekłą chorobą ośrodkowego układu nerwowego, która
Bardziej szczegółowoProteomika: umożliwia badanie zestawu wszystkich lub prawie wszystkich białek komórkowych
Proteomika: umożliwia badanie zestawu wszystkich lub prawie wszystkich białek komórkowych Zalety w porównaniu z analizą trankryptomu: analiza transkryptomu komórki identyfikacja mrna nie musi jeszcze oznaczać
Bardziej szczegółowoRola glukokortykoidów w rozwoju i funkcji naturalnych regulatorowych limfocytów T
Uniwersytet Warszawski Wydział Biologii Ewelina Kiernozek Rola glukokortykoidów w rozwoju i funkcji naturalnych regulatorowych limfocytów T rozprawa doktorska Promotor rozprawy dr hab. prof. UW Nadzieja
Bardziej szczegółowoDr hab. Janusz Matuszyk. Ocena rozprawy doktorskiej. Pani mgr Hanny Baurskiej
Dr hab. Janusz Matuszyk INSTYTUT IMMUNOLOGII I TERAPII DOŚWIADCZALNEJ im. Ludwika Hirszfelda P OLSKIEJ A K A D E M I I N AUK Centrum Doskonałości: IMMUNE ul. Rudolfa Weigla 12, 53-114 Wrocław tel. (+48-71)
Bardziej szczegółowoMechanizmy kontroli rozwoju roślin. Rafał Archacki
Mechanizmy kontroli rozwoju roślin Rafał Archacki Drzewo życia pozycja roślin i zwierząt http://5e.plantphys.net/article.php?ch=t&id=399 Ewolucja roślin ewolucja procesu rozmnażania i rozwoju http://5e.plantphys.net/article.php?ch=t&id=399
Bardziej szczegółowoCo to jest transkryptom? A. Świercz ANALIZA DANYCH WYSOKOPRZEPUSTOWYCH 2
ALEKSANDRA ŚWIERCZ Co to jest transkryptom? A. Świercz ANALIZA DANYCH WYSOKOPRZEPUSTOWYCH 2 Ekspresja genów http://genome.wellcome.ac.uk/doc_wtd020757.html A. Świercz ANALIZA DANYCH WYSOKOPRZEPUSTOWYCH
Bardziej szczegółowoZasady oceniania rozwiązań zadań 48 Olimpiada Biologiczna Etap centralny
Zasady oceniania rozwiązań zadań 48 Olimpiada Biologiczna Etap centralny Zadanie 1 1 pkt. za prawidłowe podanie typów dla obydwu zwierząt oznaczonych literami A oraz B. A. ramienionogi, B. mięczaki A.
Bardziej szczegółowoDr n. med. Aleksandra Szczepankiewicz. ALERGIA kwartalnik dla lekarzy Badania GWAS nowa strategia badań genetycznych w alergii i astmie.
autor(); Dr n. med. Aleksandra Szczepankiewicz Pracownia Badań Komórkowych i Molekularnych Kliniki Pneumonologii, Alergologii Dziecięcej i Immunologii Klinicznej UM w Po Kierownik Pracowni: Dr n. med.
Bardziej szczegółowoStreszczenie. Summary. Przemysław Lewkowicz 1, Natalia Lewkowicz 2, Henryk Tchórzewski 1. Postepy Hig Med Dosw. (online), 2005; 59:
Postepy Hig Med Dosw. (online), 2005; 59: 362-370 www.phmd.pl Review Received: 2005.05.04 Accepted: 2005.06.24 Published: 2005.08.08 Limfocyty T regulatorowe CD4 + CD25 + : fi zjologia i rola tych komórek
Bardziej szczegółowoRecenzja rozprawy doktorskiej mgr inż. Artura Zajkowicza
dr hab. Beata Schlichtholz Gdańsk, 20 października 2015 r. Katedra i Zakład Biochemii Gdański Uniwersytet Medyczny ul. Dębinki 1 80-211 Gdańsk Recenzja rozprawy doktorskiej mgr inż. Artura Zajkowicza pt.
Bardziej szczegółowoBIOLOGIA NATURALNYCH LIMFOCYTÓW REGULATOROWYCH CD4 + CD25 +*
BIOLOGIA NATURALNYCH LIMFOCYTÓW REGULATOROWYCH CD4 + CD25 + 427 POSTÊPY BIOLOGII KOMÓRKI TOM 33 2006 NR 3 (427 436) BIOLOGIA NATURALNYCH LIMFOCYTÓW REGULATOROWYCH CD4 + CD25 +* BIOLOGY OF NATURALLY ARISING
Bardziej szczegółowoWybrane techniki badania białek -proteomika funkcjonalna
Wybrane techniki badania białek -proteomika funkcjonalna Proteomika: umożliwia badanie zestawu wszystkich (lub prawie wszystkich) białek komórkowych Zalety analizy proteomu np. w porównaniu z analizą trankryptomu:
Bardziej szczegółowoWyklady IIIL 2016/ :00-16:30 środa Wprowadzenie do immunologii Prof. dr hab. med. ML Kowalski
III rok Wydział Lekarski Immunologia ogólna z podstawami immunologii klinicznej i alergologii rok akademicki 2016/17 PROGRAM WYKŁADÓW Nr data godzina dzień tygodnia Wyklady IIIL 2016/2017 tytuł Wykladowca
Bardziej szczegółowoPRZEGLĄD AKTUALNYCH NAJWAŻNIEJSZYCH WYDARZEŃ W REUMATOLOGII
PRZEGLĄD AKTUALNYCH NAJWAŻNIEJSZYCH WYDARZEŃ W REUMATOLOGII Prof. dr hab. n med. Małgorzata Wisłowska Klinika Chorób Wewnętrznych i Reumatologii Centralnego Szpitala Klinicznego MSWiA Cytokiny Hematopoetyczne
Bardziej szczegółowoKomórka eukariotyczna
Komórka eukariotyczna http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=plik:hela_cells_stained_with_hoechst_33258.jpg cytoplazma + jądro komórkowe = protoplazma W cytoplazmie odbywa się: cała przemiana materii,
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE PRACY DOKTORSKIEJ
mgr Bartłomiej Rospond POSZUKIWANIE NEUROBIOLOGICZNEGO MECHANIZMU UZALEŻNIENIA OD POKARMU - WPŁYW CUKRÓW I TŁUSZCZÓW NA EKSPRESJĘ RECEPTORÓW DOPAMINOWYCH D 2 W GRZBIETOWYM PRĄŻKOWIU U SZCZURÓW STRESZCZENIE
Bardziej szczegółowoRola limfocytów T regulatorowych CD4 + CD25 + w rozwoju zaburzeń o podłożu immunologicznym
diagnostyka laboratoryjna Journal of Laboratory Diagnostics 2010 Volume 46 Number 2 147-153 Praca poglądowa Review article Rola limfocytów T regulatorowych CD4 + CD25 + w rozwoju zaburzeń o podłożu immunologicznym
Bardziej szczegółowoNowoczesne systemy ekspresji genów
Nowoczesne systemy ekspresji genów Ekspresja genów w organizmach żywych GEN - pojęcia podstawowe promotor sekwencja kodująca RNA terminator gen Gen - odcinek DNA zawierający zakodowaną informację wystarczającą
Bardziej szczegółowoImmunologia komórkowa
Immunologia komórkowa ocena immunofenotypu komórek Mariusz Kaczmarek Immunofenotyp Definicja I Charakterystyczny zbiór antygenów stanowiących elementy różnych struktur komórki, związany z jej różnicowaniem,
Bardziej szczegółowoCzynniki genetyczne sprzyjające rozwojowi otyłości
Czynniki genetyczne sprzyjające rozwojowi otyłości OTYŁOŚĆ Choroba charakteryzująca się zwiększeniem masy ciała ponad przyjętą normę Wzrost efektywności terapii Czynniki psychologiczne Czynniki środowiskowe
Bardziej szczegółowoBadanie dynamiki białek jądrowych w żywych komórkach metodą mikroskopii konfokalnej
Badanie dynamiki białek jądrowych w żywych komórkach metodą mikroskopii konfokalnej PRAKTIKUM Z BIOLOGII KOMÓRKI () ćwiczenie prowadzone we współpracy z Pracownią Biofizyki Komórki Badanie dynamiki białek
Bardziej szczegółowoThe Role of Maf1 Protein in trna Processing and Stabilization / Rola białka Maf1 w dojrzewaniu i kontroli stabilności trna
Streszczenie rozprawy doktorskiej pt. The Role of Maf1 Protein in trna Processing and Stabilization / Rola białka Maf1 w dojrzewaniu i kontroli stabilności trna mgr Tomasz Turowski, promotor prof. dr hab.
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) / z dnia r.
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 29.5.2018 C(2018) 3193 final ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) / z dnia 29.5.2018 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 847/2000 w odniesieniu do definicji pojęcia podobnego
Bardziej szczegółowoLimfocyty T regulacyjne i ich znaczenie w alergii pokarmowej u dzieci
180 Alergia Astma Immunologia 2010, 15 (4): 180-188 Limfocyty T regulacyjne i ich znaczenie w alergii pokarmowej u dzieci Regulatory T cells and their role in food allergy in children ANETA KROGULSKA Klinika
Bardziej szczegółowoWykład 14 Biosynteza białek
BIOCHEMIA Kierunek: Technologia Żywności i Żywienie Człowieka semestr III Wykład 14 Biosynteza białek WYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA CENTRUM BIOIMMOBILIZACJI I INNOWACYJNYCH MATERIAŁÓW OPAKOWANIOWYCH
Bardziej szczegółowoMaciej Korpysz. Zakład Diagnostyki Biochemicznej UM Lublin Dział Diagnostyki Laboratoryjnej Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 1 w Lublinie
Nowe możliwości oceny białka monoklonalnego za pomocą oznaczeń par ciężki-lekki łańcuch immunoglobulin (test Hevylite) u chorych z dyskrazjami plazmocytowymi. Maciej Korpysz Zakład Diagnostyki Biochemicznej
Bardziej szczegółowoWybrane techniki badania białek -proteomika funkcjonalna
Wybrane techniki badania białek -proteomika funkcjonalna Proteomika: umożliwia badanie zestawu wszystkich (lub prawie wszystkich) białek komórkowych Zalety analizy proteomu w porównaniu z analizą trankryptomu:
Bardziej szczegółowoWłaściwości szlaku sygnalizacyjnego białka p53 ujawnione podczas analizy skutków traktowania komórek rezweratrolem.
Właściwości szlaku sygnalizacyjnego białka p53 ujawnione podczas analizy skutków traktowania komórek rezweratrolem. Streszczenie Ogólnym celem niniejszej pracy było lepsze zrozumienie funkcjonowania szlaku
Bardziej szczegółowoSkładniki diety a stabilność struktury DNA
Składniki diety a stabilność struktury DNA 1 DNA jedyna makrocząsteczka, której synteza jest ściśle kontrolowana, a powstałe błędy są naprawiane DNA jedyna makrocząsteczka naprawiana in vivo Replikacja
Bardziej szczegółowomikrosatelitarne, minisatelitarne i polimorfizm liczby kopii
Zawartość 139371 1. Wstęp zarys historii genetyki, czyli od genetyki klasycznej do genomiki 2. Chromosomy i podziały jądra komórkowego 2.1. Budowa chromosomu 2.2. Barwienie prążkowe chromosomów 2.3. Mitoza
Bardziej szczegółowoWYBRANE SKŁADNIKI POKARMOWE A GENY
WYBRANE SKŁADNIKI POKARMOWE A GENY d r i n ż. Magdalena Górnicka Zakład Oceny Żywienia Katedra Żywienia Człowieka WitaminyA, E i C oraz karotenoidy Selen Flawonoidy AKRYLOAMID Powstaje podczas przetwarzania
Bardziej szczegółowoGeny i działania na nich
Metody bioinformatyki Geny i działania na nich prof. dr hab. Jan Mulawka Trzy królestwa w biologii Prokaryota organizmy, których komórki nie zawierają jądra, np. bakterie Eukaryota - organizmy, których
Bardziej szczegółowoOcena ekspresji genów proangiogennych w komórkach nowotworowych OVP-10 oraz transfektantach OVP-10/SHH i OVP-10/VEGF
Agnieszka Gładysz Ocena ekspresji genów proangiogennych w komórkach nowotworowych OVP-10 oraz transfektantach OVP-10/SHH i OVP-10/VEGF Katedra i Zakład Biochemii i Chemii Klinicznej Akademia Medyczna Prof.
Bardziej szczegółowoLimfocyty regulatorowe
22 Alergia Astma Immunologia 2007, 12(1): 22-29 Limfocyty regulatorowe Regulatory T Cells MATEUSZ JAG A, EWA CICHOCKA-JAROSZ Klinika Chorób Dzieci Katedry Pediatrii Polsko-Amerykañskiego Instytutu Pediatrii
Bardziej szczegółowoBUDOWA I FUNKCJA GENOMU LUDZKIEGO
BUDOWA I FUNKCJA GENOMU LUDZKIEGO Magdalena Mayer Katedra i Zakład Genetyki Medycznej UM w Poznaniu 1. Projekt poznania genomu człowieka: Cele programu: - skonstruowanie szczegółowych map fizycznych i
Bardziej szczegółowoOcena immunologiczna i genetyczna białaczkowych komórek macierzystych
Karolina Klara Radomska Ocena immunologiczna i genetyczna białaczkowych komórek macierzystych Streszczenie Wstęp Ostre białaczki szpikowe (Acute Myeloid Leukemia, AML) to grupa nowotworów mieloidalnych,
Bardziej szczegółowoImmunoregulacja wrażliwości skóry a regulatorowe limfocyty T. immunoregulacja, regulatorowe limfocyty T, wrażliwość skóry
ALERGOLOGIA Immunoregulacja wrażliwości skóry a regulatorowe limfocyty T Ian Kimber 1, Mark A. Travis 2,3, Stefan F. Martin 4, Rebecca J. Dearman 1 1 Faculty of Life Sciences, Toxicology Group, University
Bardziej szczegółowoRozdział 1 zawiera ogólne informacje na temat biogenezy i funkcji mirna, roli mirna w limfocytach T, jak również informacje dotyczące RZS.
Streszczenie STRESZCZENIE Limfocyty T CD4+ odgrywają kluczową rolę w odpowiedzi immunologicznej, jednak molekularne mechanizmy odpowiedzialne za ich rozwój i funkcję pozostają nadal w sferze intensywnych
Bardziej szczegółowoROLA WAPNIA W FIZJOLOGII KOMÓRKI
ROLA WAPNIA W FIZJOLOGII KOMÓRKI Michał M. Dyzma PLAN REFERATU Historia badań nad wapniem Domeny białek wiążące wapń Homeostaza wapniowa w komórce Komórkowe rezerwuary wapnia Białka buforujące Pompy wapniowe
Bardziej szczegółowoImmunoregulacyjna rola limfocytów B w odpowiedzi na alloprzeszczep nerki Immunoregulatory role of B lymphocytes in alloresponse to kidney transplant
Postepy Hig Med Dosw (online), 2017; 71: 254-266 e-issn 1732-2693 www.phmd.pl Review Received: 2016.04.12 Accepted: 2017.01.10 Published: 2017.04.12 Immunoregulacyjna rola limfocytów B w odpowiedzi na
Bardziej szczegółowoCHOROBY REUMATYCZNE A OBNIŻENIE GĘSTOŚCI MINERALNEJ KOŚCI
CHOROBY REUMATYCZNE A OBNIŻENIE GĘSTOŚCI MINERALNEJ KOŚCI Katarzyna Pawlak-Buś Katedra i Klinika Reumatologii i Rehabilitacji Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu ECHA ASBMR 2018 WIELOCZYNNIKOWY CHARAKTER
Bardziej szczegółowoAnalizy DNA in silico - czyli czego można szukać i co można znaleźć w sekwencjach nukleotydowych???
Analizy DNA in silico - czyli czego można szukać i co można znaleźć w sekwencjach nukleotydowych??? Alfabet kwasów nukleinowych jest stosunkowo ubogi!!! Dla sekwencji DNA (RNA) stosuje się zasadniczo*
Bardziej szczegółowo