ST WYMAGANIA OGÓLNE... 2 ST ROZBIÓRKI ST ROBOTY ZIEMNE ST ROBOTY BETONOWE I ŻELBETOWE... 52

Transkrypt

1 ST Wymagania ogólne ST WYMAGANIA OGÓLNE... 2 ST ROZBIÓRKI ST ROBOTY ZIEMNE ST ROBOTY BETONOWE I ŻELBETOWE ST PREFABRYKATY ST KONSTRUKCJE STALOWE ST ROBOTY MUROWE ST OBRÓBKI BLACHARSKIE ST PODKŁADY Z KERAMZYTU ST ROBOTY ELEKTRYCZNE ST ROBOTY IZOLACYJNE ST OCIEPLENIE ELEWACJI ST OCIEPLENIE PŁYTAMI KLIMATYCZNYMI ST POSADZKI ST ROBOTY MALARSKIE ST PRACE KONSERWATORSKIE ELEWACJI ST NAWIERZCHNIA Z KOSTKI BRUKOWEJ BETONOWEJ ST BALUSTRADY WEWNĘTRZNE Strona 1 / 213

2 ST Wymagania ogólne ST WYMAGANIA OGÓLNE 1. Wstęp 1.1. Przedmiot ST Przedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej są wymagania ogólne dotyczące wykonania i odbioru robót w obiektach budowlanych dotyczące wykonania i odbioru robót budowlanych objętych zadaniem inwestycyjnym: Przywrócenie walorów funkcjonalnych zespołowi budynków PSM II stopnia we Wrocławiu poprzez ich modernizację oraz dostosowanie do prowadzenia działań dydaktycznych 1.2. Kod wg Wspólnego Słownika Zamówień (CPV) Grupy robót występujące przy realizacji przedsięwzięcia: Przygotowanie terenu pod budowę Roboty budowlane w zakresie wznoszenia kompletnych obiektów budowlanych lub ich części oraz roboty w zakresie inżynierii ściekowej i wodnej Roboty w zakresie instalacji budowlanych Roboty wykończeniowe 1.3. Zakres stosowania ST Specyfikacja techniczna stanowi dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót wymienionych w pkt Odstępstwa od wymagań podanych w niniejszej specyfikacji mogą mieć miejsce tylko w przypadkach małych prostych robót i konstrukcji drugorzędnych o niewielkim znaczeniu, dla których istnieje pewność, że podstawowe wymagania będą spełnione przy zastosowaniu metod wykonania na podstawie doświadczenia i przy przestrzeganiu zasad sztuki budowlanej Zakres robót objętych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji obejmują wymagania ogólne, wspólne dla robót budowlanych objętych specyfikacjami technicznymi i umową 1.5. Określenia podstawowe Ilekroć w ST jest mowa o: 1 Umowa Umowa o roboty budowlane, warunki techniczne wykonania robót, oferta, rysunki oraz dokumenty jakie wyliczono w umowie 2 Wada Jakakolwiek część robót budowlanych wykonana niezgodnie z dokumentacją projektową, specyfikacjami technicznymi lub innymi dokumentami umowy 3 Termin wykonania czas uzgodniony w umowie na wykonanie i zakończenie całości lub części robót budowlanych wraz z przeprowadzeniem prób końcowych, mierzony od daty rozpoczęcia do daty zakończenia 4 Cena ryczałtowa umowy kwota wymieniona w umowie jako wynagrodzenie należne Wykonawcy za wykonanie robót budowlanych wraz z usunięciem wad, zgodnie z postanowieniami warunków umowy Strona 2 / 213

3 ST Wymagania ogólne 3 Odbiór robót zanikających i ulegających zakryciu Odbiór polegający na ocenie ilości i jakości wykonanych robót, które w dalszym procesie realizacji zanikają lub ulegają zakryciu 4 Odbiór częściowy Odbiór polegający na ustaleniu zakresu i wartości wykonanych części robót dla celów rozliczenia i płatności miesięcznych zgodnie z zapisami umowy i ST 5 Odbiór końcowy Odbiór polegający na ocenie ilości i jakości całości wykonanych robót oraz ustalenia końcowego wynagrodzenia za ich wykonanie zgodnie z postanowieniami warunków umowy 6 Odbiór ostateczny Odbiór polegający na ocenie wykonanych robót związanych z usunięciem wad powstałych i ujawnionych w okresie gwarancyjnym 7 Budowa Wykonanie obiektu budowlanego w określonym miejscu, a także odbudowa, rozbudowa, przebudowa oraz modernizacja obiektu budowlanego 8 Budynek Obiekt budowlany, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach 9 Obiekt budowlany a) Budynek wraz z instalacjami i urządzeniami technicznymi b) Budowlę stanowiącą całość techniczno-użytkową wraz z instalacjami i urządzeniami c) Obiekt małej architektury 10 Roboty budowlane Budowa, a także prace polegające na przebudowie, montażu i remoncie lub rozbiórce obiektu budowlanego 11 Urządzenia Budowlane Urządzenia techniczne związane z obiektem budowlanym zapewniające możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem, jak przyłącza i urządzenia instalacyjne, w tym służące oczyszczaniu lub gromadzeniu ścieków, a także przejazdy, ogrodzenia, place postojowe i place pod śmietniki 12 Teren budowy Przestrzeń, w której prowadzone są roboty budowlane wraz z przestrzenią zajmowaną przez urządzenia zaplecza budowy 13 Prawo do dysponowania nieruchomością na cele budowlane 14 Pozwolenie na budowę 15 Dokumentacja budowy Tytuł prawny wynikający z prawa własności, użytkowania wieczystego, zarządu, ograniczonego prawa rzeczowego albo stosunku zobowiązaniowego, przewidującego uprawnienia do wykonywania robót budowlanych Decyzja administracyjna zezwalającą na rozpoczęcie i prowadzenie budowy lub wykonywanie robót budowlanych innych niż budowa obiektu budowlanego Pozwolenie na budowę wraz z załączonym projektem budowlanym, dziennik budowę, protokoły odbiorów częściowych i końcowych, w miarę potrzeby, rysunki i opisy służące realizacji obiektu, operaty geodezyjne i książkę obmiarów, a w przypadku realizacji obiektów metodą montażu także dziennik montażu Strona 3 / 213

4 ST Wymagania ogólne 16 Dokumentacja powykonawcza Dokumentacja budowy z naniesionymi zmianami dokonanymi w toku wykonywania robót oraz geodezyjnymi pomiarami powykonawczymi 17 Wyrób budowlany Wyrób w rozumieniu przepisów o ocenie zgodności, wytworzony w celu wbudowania, wmontowania, zainstalowania lub zastosowania w sposób trwały w obiekcie budowlanym, wprowadzany do obrotu jako wyrób pojedynczy lub jako zestaw wyrobów do stosowania we wzajemnym połączeniu stanowiącym integralną całość użytkową 18 Obszar oddziaływania obiektu Teren wyznaczony w otoczeniu budowlanym na podstawie przepisów odrębnych, wprowadzających związane z tym obiektem ograniczenia w zagospodarowaniu tego terenu 19 Dziennik budowy Urzędowy dokument przebiegu robót budowlanych oraz zdarzeń i okoliczności zachodzących w toku wykonywania robót. Dziennik budowy jest wydawany przez właściwy organ nadzoru budowlanego 20 Kierownik budowy Samodzielna funkcja techniczna w budownictwie związana z bezpośrednim kierowaniem organizacją placu budów i procesem robót budowlanych, którą może sprawować osoba posiadająca odpowiednie uprawnienia budowlane i będąca członkiem Izby Inżynierów Budownictwa 21 Rejestr obmiarów Akceptowana przez Zamawiającego książka z ponumerowanymi stronami, służąca do wpisywania przez Wykonawcę obmiaru dokonanych robót w formie wyliczeń, szkiców i ewentualnie dodatkowych załączników. Wpisy w rejestrze obmiarów podlegają potwierdzeniu przez Zamawiającego 22 Laboratorium Laboratorium jednostki naukowej, Zamawiającego, Wykonawcy lub inne laboratorium badawcze zaakceptowane przez Zamawiającego, niezbędne do przeprowadzenia niezbędnych badań i prób związanych z oceną jakości stosowanych wyrobów budowlanych oraz rodzajów prowadzonych robót 23 Materiały Wszelkie materiały naturalne i wytwarzane jak również różne tworzywa i wyroby niezbędne do wykonania robót, zgodnie z dokumentacją projektową i specyfikacjami technicznymi zaakceptowane przez Zamawiającego. 24 Polecenie Zamawiającego 25 Ustalenia techniczne 26 Aprobata techniczna Wszelkie polecenia przekazane Wykonawcy przez Zamawiającego w formie pisemnej dotyczące sposobu realizacji robót lub innych spraw związanych z prowadzeniem budowy Ustalenia podane w normach i aprobatach technicznych Dokument potwierdzający pozytywną ocenę techniczną materiału lub wyrobu, dopuszczająca do stosowania w budownictwie, wymagana dla wyrobów, dla których nie ustalono Polskiej Normy. Zasady i tryb udzielania aprobat technicznych oraz jednostki upoważnione do tej czynności określone są w drodze Rozporządzenia właściwych Ministerstw 27 Atest Świadectwo oceny wyrobu lub materiału pod względem jakości i bezpieczeństwa użytkowania wydane przez upoważnione instytucje państwowe i specjalistyczne placówki naukowo-badawcze Strona 4 / 213

5 ST Wymagania ogólne 28 Certyfikat Znak bezpieczeństwa materiału lub wyrobu wydany przez specjalistyczną, upoważnioną jednostkę naukowo-badawczą lub urząd państwowy, wskazujący, że zapewniona jest zgodność wyrobu z kryteriami technicznymi określonymi na podstawie Polskich Norm, aprobat technicznych oraz właściwych przepisów i dokumentów technicznych 29 Bezpieczeństwo realizacji robót budowlanych Zgodnie z przepisami bhp warunki wykonania robót budowlanych, ale także prawidłowa organizacja placu budowy i prowadzonych robót oraz ubezpieczenie wykonawcy od odpowiedzialności cywilnej w związku z ryzykiem zawodowym 30 Inspektor nadzoru Samodzielna funkcja techniczna w budownictwie związana z wykonywaniem technicznego nadzoru nad robotami budowlanymi, którą może sprawować osoba posiadająca odpowiednie uprawnienia budowlane i będąca członkiem Izby Inżynierów Budownictwa 31 Instrukcja techniczna obsługi (eksploatacji) Opracowana przez projektanta lub dostawcę urządzeń technicznych i maszyn, określająca rodzaje i kolejność lub współzależność czynności obsługi, przeglądów i zabiegów konserwacyjnych, warunkujących ich efektywne i bezpieczne użytkowanie. Instrukcja techniczna obsługi (eksploatacji) jest również składnikiem dokumentacji powykonawczej obiektu budowlanego 1.6. Ogólne wymagania dotyczące robót Specyfikacja Techniczna określa podstawowe wymagania w zakresie robót budowlano-montażowych i specjalistycznych, umożliwiające Uczestnikom procesu inwestycyjnego wykonania przedmiotowych robót prawidłowo technicznie i jakościowo. Specyfikacja Techniczna ma zastosowanie przy wykonaniu robót realizowanych na podstawie uzyskanej decyzji pozwolenia na budowę. Integralną części Specyfikacji Technicznej są Projekty Budowlane i Wykonawcze, na podstawie których można określić szczegółowy zakres i rodzaje robót potrzebnych do wykonania budowy. Wykonawca jest odpowiedzialny za prowadzenie robót zgodnie z umową i harmonogramem rzeczowo-finansowym oraz za jakość zastosowanych materiałów i wykonanych robót, za ich zgodność z projektem budowlanym i wykonawczym, wymaganiami specyfikacji technicznych i programu zapewnienia jakości, projektu organizacji robót oraz poleceniami Zamawiającego. Zamawiający może wyznaczyć inne, dodatkowe osoby, które będą sprawowały nadzór w jego imieniu, szczególnie w kwestiach technicznych dotyczących wykonania umowy. Wykonawca ponosi odpowiedzialność za dokładne wytyczenie w planie i wyznaczenia wysokości wszystkich elementów robót zgodnie z wymiarami i rzędnymi określonymi w dokumentacji projektowej lub przekazanymi na piśmie przez zarządzającego realizacja umowy. Następstwa jakiegokolwiek błędu spowodowanego przez Wykonawcę w wytyczeniu i wyznaczeniu robót, jeśli wymagać tego będzie Zamawiający, zostaną poprawione przez Wykonawcę na własny koszt. Sprawdzenie wytyczenia robót lub wyznaczenie wysokości przez Zamawiającego nie zwalnia Wykonawcy od odpowiedzialności za ich dokładność. Odprowadzenie wody z terenu budowy i odwodnienie wykopów należy do obowiązków Wykonawcy i uważa się, że koszty ich zostały uwzględnione w kosztach jednostkowych pozostałych robót. Decyzje Zamawiającego dotyczące akceptacji lub odrzucenia materiałów i elementów robót będą oparte na wymaganiach sformułowanych w umowie, projekcie wykonawczym i szczegółowych specyfikacjach technicznych, a także w normach i wytycznych wykonania do odbioru robót. Przy podejmowaniu decyzji Zamawiający uwzględnia wyniki badań materiałów i jakości robót, Strona 5 / 213

6 ST Wymagania ogólne dopuszczalne niedokładności normalnie występujące przy produkcji i przy badaniach materiałów, doświadczenia z przeszłości, wyniki badań naukowych oraz inne czynniki wpływające na rozważaną kwestię Roboty tymczasowe i towarzyszące Wykonawca będzie zobowiązany do wykonania i utrzymania w stanie nadającym się do użytku oraz likwidacji wszystkich robót tymczasowych, niezbędnych do realizacji przedmiotu zamówienia. Robót tymczasowych Zamawiający nie będzie opłacał odrębnie. Jako roboty tymczasowe Zamawiający traktuje zagospodarowanie placu budowy, szalunki, odprowadzenie wód z terenu budowy, odwodnienie wykopów, plantowanie itp. Koszty związane z placem budowy lezą w całości po stronie Wykonawcy. Wykonawca ponosi odpowiedzialność za dokładne wytyczenie w planie i wyznaczenie wysokości wszystkich elementów robót zgodnie z wymiarami i rzędnymi określonymi w dokumentacji projektowej lub przekazanymi na piśmie przez Zamawiającego. Robót pomiarowych Zamawiający nie będzie opłacał odrębnie. Następstwa jakiegokolwiek błędu spowodowanego przez Wykonawcę w wytyczeniu i wyznaczeniu robót, jeśli wymagać tego będzie Zamawiający zostaną poprawione przez Wykonawcę na własny koszt. Sprawdzenie wytyczenia robót lub wyznaczenie wysokości przez Zamawiającego nie zwalnia Wykonawcy od odpowiedzialności za ich dokładność Stosowanie się do prawa i innych przepisów Wykonawca zobowiązany jest znać wszystkie przepisy wydane przez władze centralne i miejscowe oraz inne przepisy i wytyczne, które są w jakikolwiek sposób związane z robotami i będzie w pełni odpowiedzialny za przestrzeganie tych praw, przepisów i wytycznych podczas prowadzenia Robót. Wykonawca będzie przestrzegać praw patentowych i będzie w pełni odpowiedzialny za wypełnienie wszelkich wymagań prawnych odnośnie wykorzystania opatentowanych urządzeń lub metod i w sposób ciągły będzie informować Zamawiającego o swoich działaniach przedstawiając kopie zezwoleń inne odnośne dokumenty Działania związane z organizacją prac przed rozpoczęciem robót Przed rozpoczęciem robót Wykonawca jest zobowiązany powiadomić pisemnie wszystkie zainteresowane strony, urzędy, instytucje o terminie rozpoczęcia prac oraz o terminie ich zakończenia. Z chwilą przejęcia terenu budowy Wykonawca odpowiada przed właścicielami nieruchomości, których teren został przekazany pod budowę, za wszystkie szkody powstałe na tym terenie. Wykonawca zobowiązany jest również do przyjmowania i wyjaśniania skarg i wniosków mieszkańców i wszystkich właścicieli lub dzierżawców terenu przekazanego czasowo pod budowę. Uznaje się, że wszelkie koszty związane z wypełnieniem wymagań określonych powyżej nie podlegają odrębnej zapłacie i są uwzględnione w cenie ryczałtowej umowy Ograniczenia obciążeń osi pojazdów Wykonawca stosować się będzie do ustawowych ograniczeń obciążeń na oś przy transporcie materiałów i wyposażenia na i z terenu robót. Uzyska on wszelkie niezbędne zezwolenia od władz, co do przewozu nietypowych wagowo ładunków. Wykonawca będzie ponosił pełną odpowiedzialność za niestosowanie się do przepisów prawa. Wykonawca będzie na bieżąco informował Zamawiającego o planowanych bądź dokonanych dostawach na teren budowy. Zaleca się aby powiadomienie o dostawach kluczowych elementów nastąpiło co najmniej z 3-dniowym wyprzedzeniem. Strona 6 / 213

7 ST Wymagania ogólne Odbiory Wykonawca w ramach ceny ryczałtowej umowy zobowiązany jest do zawiadomienia o odbiorach instytucji, których obecność jest wymagana przepisami i ponosi opłaty za udział przedstawicieli tych instytucji w odbiorach. Wszystkie formalności z tym związane Wykonawca zobowiązany jest wykonać własnym staraniem i na własny koszt. Za przygotowanie i złożenie wniosku do właściwego organu nadzoru budowlanego i uzyskanie pozwolenia na użytkowanie odpowiedzialny jest Zamawiający. Uznaje się, że wszelkie koszty związane z wypełnieniem wymagań określonych w tym punkcie nie podlegają odrębnej zapłacie i są uwzględnione w cenie ryczałtowej umowy. Odbiory techniczne muszą spełniać wymagania stawiane przez przepisy Prawa Budowlanego Teren budowy Przekazanie terenu budowy Zamawiający przekaże Wykonawcy teren budowy wraz ze wszystkimi wymaganymi uzgodnieniami prawnymi i administracyjnymi, przekaże dziennik budowy, egzemplarz projektu budowlanego i wykonawczego oraz komplet Specyfikacji Technicznej. Zamawiający przekaże Wykonawcy prawo i władanie terenem budowy będące we władaniu Zamawiającego w takim czasie, w jakim może być to wymagane dla umożliwienia Wykonawcy działania zgodnego z harmonogramem rzeczowo-finansowym przedłożonym przez Wykonawcę. Dostęp do części terenu budowy nie będącego we władaniu Zamawiającego Wykonawca uzyska własnym staraniem i na własny koszt, poprzez uzyskanie zezwolenia na jego zajęcie. Wykonawca jest zobowiązany do zapewnienia Zamawiającemu oraz wszystkim osobom przez niego upoważnionym dostęp do terenu budowy oraz do wszystkich miejsc gdzie są lub gdzie przewiduje się wykonanie robót związanych z realizacją umowy. Jeżeli Wykonawca uzna, że teren budowy określony w umowie jest niewystarczający do realizacji robót budowlanych to dostęp do takiego terenu Wykonawca uzyska we własnym zakresie i na własny koszt Dokumentacja projektowa i powykonawcza - dokumentacja projektowa załączona do dokumentów przetargowych, - dokumentacja uzgodniona przez Wykonawcę z Miejskim Konserwatorem Zabytków, - dokumentacja powykonawcza do opracowania przez Wykonawcę w ramach ceny ryczałtowej umowy. Wykonawca w ramach ceny ryczałtowej umowy winien uzgodnić dokumentację dot. elewacji i iluminacji budynku z Miejskim Konserwatorem Zabytków we Wrocławiu, a także uzyskań zamienne pozwolenie na budowę. Zamawiający przekaże Wykonawcy, niezwłocznie po podpisaniu umowy na wykonanie robót budowlanych stosowne pełnomocnictwo. Wykonawca w ramach ceny ryczałtowej umowy winien wykonać dokumentację powykonawczą całości wykonanych robót, w tym również dokumentację geodezyjną. Wykonawca przekaże Zamawiającemu 2 egzemplarze wyżej wymienionej dokumentacji w wersji papierowej i jeden egzemplarz w wersji elektronicznej. Strona 7 / 213

8 ST Wymagania ogólne Zgodność robót z dokumentacją projektową i Specyfikacjami Technicznymi Wykonawca odpowiedzialny jest za jakość prac i ich zgodność z umową, dokumentacją techniczną, specyfikacjami technicznymi i instrukcjami Zamawiającego. Wykonawca jest zobowiązany wykonać wszystkie roboty ściśle wg otrzymanej dokumentacji technicznej. Jeśli jednak w czasie realizacji robót okaże się, że dokumentacja projektowa dostarczona przez Zamawiającego wymaga uzupełnienia Wykonawca, zgłosi ten fakt Zamawiającemu bez zbędnej zwłoki. Dokumentacja zostanie uzupełniona na koszt Zamawiającego. Wszystkie dokumenty stanowiące załączniki do umowy stanowią jej integralna część, a wymagania wyszczególnione w choćby jednym z nich są obowiązujące dla Wykonawcy tak, jakby zawarte były we wszystkich. Wykonawca nie może wykorzystywać błędów lub opuszczeń w dokumentach, a o ich wykryciu powinien natychmiast powiadomić Zamawiającego, który dokona odpowiednich zmian, poprawek lub interpretacji tych dokumentów. Wszystkie wykonane Roboty i dostarczone materiały będą zgodne z dokumentacją projektową i ST. Dane określone w dokumentacji projektowej i ST będą uważane za wartości docelowe, od których dopuszczalne są odchylenia w ramach określonego przedziału tolerancji. Cechy materiałów i elementów budowli muszą być jednorodne i wykazywać bliską zgodność z określonymi wymaganiami, a rozrzuty tych cech nie mogą przekraczać dopuszczalnego przedziału tolerancji. W przypadku stwierdzenia ewentualnych rozbieżności podane na rysunku wielkości liczbowe wymiarów są ważniejsze od odczytu ze skali rysunków. Wszystkie wykonane roboty i dostarczone materiały mają być zgodne z dokumentacją projektową i ST. W przypadku, gdy dostarczane materiały lub wykonane roboty nie będą zgodne z dokumentacją projektową lub ST i wpłynie to na niezadowalającą jakość elementu budowli, to takie materiały zostaną zastąpione innymi, a elementy budowli rozebrane i wykonane ponownie na koszt Wykonawcy Zabezpieczenie terenu budowy Wykonawca będzie odpowiedzialny na ochronę placu budowy oraz wszystkich materiałów i elementów wyposażenia użytych do realizacji robót od chwili rozpoczęcia do końcowego odbioru robót. Przez cały ten okres urządzenia lub ich elementy będą utrzymane w sposób satysfakcjonujący Zamawiającego. Może on wstrzymać realizację robót jeśli w jakimkolwiek czasie Wykonawca zaniedbuje swoje obowiązku konserwacyjne. Wykonawca zabezpieczy i utrzyma warunki bezpiecznej pracy i pobytu osób wykonujących czynności związane z budową i nienaruszalność ich mienia służącego do pracy, a także zabezpieczy teren budowy przed dostępem osób nieupoważnionych. W trakcie realizacji robót Wykonawca dostarczy, zainstaluje i utrzyma wszystkie niezbędne, tymczasowe zabezpieczenia ruchu i urządzeń takie jak: bariery, znaki drogowe itp., żeby zapewnić bezpieczeństwo całego ruchu kołowego i pieszego. Fakt przystąpienia do robót Wykonawca obwieści publicznie przed ich rozpoczęciem przez umieszczenie, w miejscach i ilościach określonych przez Zamawiającego, tablic informacyjnych. Tablice informacyjne będą utrzymywane przez Wykonawcę w dobrym stanie przez cały czas okresu realizacji robót. Poprzez tablice informacyjne należy rozumieć tablice informacyjną wynikającą z zapisów Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 26 czerwca 2002r. w sprawie dziennika budowy, montażu i rozbiórki, tablicy informacyjnej oraz ogłoszenia zawierającego dane dotyczące bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia (Dz. U. Nr 108, poz. 953 ze zmianą Dz. U. z 2004r. Nr 198, poz. 2042). Uznaje się, że koszty nabycia tablic Wykonawca ujmie w cenie ofertowej. Strona 8 / 213

9 ST Wymagania ogólne Wykonawca w ramach umowy ma utrzymać na bieżąco porządek na terenie budowy oraz uprzątnąć plac budowy po zakończeniu każdego elementu robót i doprowadzić go do stanu pierwotnego po zakończeniu robót i likwidacji placu budowy. Koszt ubezpieczenia terenu budowy i robót poza placem budowy nie podlega odrębnej zapłacie i przyjmuje się, że jest włączony w cenę ryczałtową umowy. W cenę ryczałtową umowy włączony winien być także koszt wykonania poszczególnych obiektów zaplecza. Zamawiający, w protokole przekazania terenu budowy, wskaże punkty poboru mediów (energia elektryczna, woda, ścieki) na czas realizacji zamówienia. Wykonawca będzie ponosił koszty zużycia wody i energii elektrycznej, oraz odbioru ścieków przez cały okres realizacji robót. Kable, przewody i rozdzielnie do miejsc przyłączenia zapewnia Wykonawca. Rozliczenie będzie dokonywane comiesięcznie na podstawie wskazań liczników i zgodnie z oddzielnym Porozumieniem zawartym z Zamawiającym Ochrona środowiska w czasie wykonywania robót W trakcie realizacji robót Wykonawca jest zobowiązany znać i stosować się do przepisów zawartych we wszystkich regulacjach prawnych w zakresie ochrony środowiska. W okresie realizacji, do czasu zakończenia robót, Wykonawca będzie podejmował wszystkie sensowne kroki żeby stosować się do wszystkich przepisów i normatywów w zakresie ochrony środowiska na placu budowy i poza jego terenem, unikać działań szkodliwych dla innych jednostek występujących na tym terenie w zakresie zanieczyszczeń, hałasu lub innych czynników powodowanych jego działalnością. Stosując się do tych wymagań będzie miał szczególny wzgląd na: - lokalizację baz, warsztatów, magazynów, składowisk, ukopów i dróg dojazdowych. - środki ostrożności i zabezpieczenia przed zanieczyszczeniem zbiorników i cieków wodnych pyłami lub substancjami toksycznymi, zanieczyszczeniem powietrza pyłami i gazami, możliwością powstania pożaru. Obowiązkiem Wykonawcy jest znajomość i stosowanie w czasie prowadzenia Robót wszelkich przepisów dotyczących ochrony środowiska naturalnego. W okresie trwania budowy i wykończania Robót Wykonawca będzie w szczególności: - stosować się do Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U j.t. z późn. zm.); - stosować się do Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U j.t. z późn. zm. i aktami wykonawczymi); - stosować się Ustawy z 14 grudnia 2012 r. o odpadach - (Dz.U z późn. zm. i aktami wykonawczymi); Wykonawca jest w myśl ustawy wytwórcą odpadów powstających w wyniku realizacji przedmiotu umowy. W związku z powyższym ciąży na nim obowiązek prawidłowego zagospodarowania odpadów tzn. zapewnienia odpowiednich warunków zbierania odpadów w miejscu ich wytworzenia oraz transportu z miejsc wytworzenia do miejsc magazynowania, odzysku lub unieszkodliwienia, zgodnie z posiadanymi w tym zakresie decyzjami. Wykonawca w czasie wykonywania robót budowlanych oraz usuwania ewentualnych Wad jest zobowiązany podjąć niezbędne działania w celu ochrony środowiska i przyrody na terenie budowy i wokół terenu budowy. Wykonawca jest zobowiązany uzyskać niezbędne uzgodnienia i pozwolenia na wywóz nieczystości stałych i płynnych oraz bezpieczne i prawidłowe odprowadzanie ścieków, substancji ropopochodnych oraz wód gruntowych i opadowych z terenu budowy oraz miejsc związanych z wykonywaniem robót budowlanych, w sposób zapewniający ochronę robót przed uszkodzeniem oraz terenów i miejsc przed zanieczyszczeniem. Wykonawca jest zobowiązany do przedłożenia, zgodnie z przepisami ustawy o odpadach informacji o wytwarzanych Strona 9 / 213

10 ST Wymagania ogólne odpadach oraz sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami. Wykonawca ponosi odpowiedzialność z tytułu konieczności uiszczenia opłat, kar lub grzywien przewidzianych w przepisach dotyczących ochrony środowiska lub przyrody i przepisach regulujących gospodarkę odpadami; - stosować się do Rozporządzenia Ministra Środowiska z 14 czerwca 2007 w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz.U j.t.); - stosować się do Rozporządzenie Ministra Budownictwa z dnia 14 lipca 2006 r. w sprawie sposobu realizacji obowiązków dostawców ścieków przemysłowych oraz warunków wprowadzania ścieków do urządzeń kanalizacyjnych (Dz.U ). W celu ochrony klimatu akustycznego prace rozbiórkowe należy prowadzić w porze dziennej. Wszelkie prace wykonywane w bliskim sąsiedztwie drzew i krzewów należy prowadzić metodami nie powodującymi ich uszkodzenia. Wykonawca będzie odpowiedzialny za wszystkie uszkodzenia drzew i krzewów spowodowane swoją działalnością bądź swoich podwykonawców Ochrona przeciwpożarowa Wykonawca będzie przestrzegać przepisów ochrony przeciwpożarowej. Wykonawca będzie utrzymywać sprawny sprzęt przeciwpożarowy, wymagany przez odpowiednie przepisy, na terenie baz produkcyjnych, w pomieszczeniach biurowych, mieszkalnych i magazynach oraz w maszynach i pojazdach. Materiały łatwopalne będą składowane w sposób zgodny z odpowiednimi przepisami i zabezpieczone przed dostępem osób trzecich. Wykonawca będzie odpowiedzialny za wszelkie straty spowodowane pożarem wywołanym jako rezultat realizacji robót albo przez personel Wykonawcy Materiały szkodliwe dla otoczenia Materiały, które w sposób trwały są szkodliwe dla otoczenia, nie będą dopuszczone do użycia. Nie dopuszcza się użycia materiałów wywołujących szkodliwe promieniowanie o stężeniu większym od dopuszczalnego. Wszelkie materiały odpadowe użyte do robót będą miały świadectwa dopuszczenia, wydane przez uprawnioną jednostkę, jednoznacznie określające brak szkodliwego oddziaływania tych materiałów na środowisko. Materiały, które są szkodliwe dla otoczenia tylko w czasie robót, a po zakończeniu robót ich szkodliwość zanika (np. materiały pylaste) mogą być użyte pod warunkiem przestrzegania wymagań technologicznych wbudowania. Jeżeli wymagają tego odpowiednie przepisy, Zamawiający powinien otrzymać zgodę na użycie tych materiałów od właściwych organów Ochrona własności publicznej i prywatnej Wykonawca odpowiada za ochronę instalacji na powierzchni ziemi i za urządzenia podziemne i naziemne, takie jak rurociągi, kable itp. oraz uzyska od odpowiednich władz będących właścicielami tych urządzeń potwierdzenie informacji dostarczonych mu przez Zamawiającego w ramach planu ich lokalizacji. Wykonawca zapewni właściwe oznaczenie i zabezpieczenie przed uszkodzeniem tych instalacji i urządzeń w czasie trwania budowy. Wykonawca zobowiązany jest umieścić w swoim harmonogramie rzeczowo-finansowym rezerwę czasową dla wszelkiego rodzaju robót, które mają być wykonane w zakresie przełożenia instalacji i Strona 10 / 213

11 ST Wymagania ogólne urządzeń podziemnych na terenie budowy i powiadomić Zamawiającego i władze lokalne o zamiarze rozpoczęcia robót. O fakcie przypadkowego uszkodzenia tych instalacji Wykonawca bezzwłocznie powiadomi Zamawiającego i zainteresowane władze oraz będzie z nimi współpracował dostarczając wszelkiej pomocy potrzebnej przy dokonywaniu napraw i ponosząc koszty tych napraw. Wykonawca będzie odpowiadać za wszelkie spowodowane przez jego działania uszkodzenia instalacji na powierzchni ziemi i urządzeń podziemnych wykazanych w dokumentach dostarczonych mu przez Zamawiającego Bezpieczeństwo i higiena pracy Wykonawca dostarczy na budowę i będzie utrzymywał wyposażenie konieczne dla zapewnienia bezpieczeństwa. Zapewni wyposażenia w urządzenia socjalne, oraz odpowiednie wyposażenie i odzież wymaganą dla ochrony życia i zdrowia personelu zatrudnionego na placu budowy. Uważa się, że koszty zachowania zgodności z wspomnianymi powyżej przepisami bezpieczeństwa i ochrony zdrowia nie podlegają odrębnej zapłacie i są wliczone w cenę ryczałtową umowy. Wykonawca będzie stosował się do wszystkich przepisów prawnych obowiązujących w zakresie bezpieczeństwa przeciwpożarowego. Będzie stale utrzymywał wyposażenie przeciwpożarowe w stanie gotowości, zgodnie z zaleceniami przepisów bezpieczeństwa przeciwpożarowego, na placu budowy, we wszystkich urządzeniach maszynach i pojazdach oraz pomieszczeniach magazynowych. Materiały łatwopalne będą przechowywane zgodnie z przepisami przeciwpożarowymi, w bezpiecznej odległości od budynków i składowisk, w miejscach niedostępnych dla osób trzecich. Wykonawca będzie odpowiedzialny za wszelkie straty powstałe w wyniku pożaru, który mógłby powstać w okresie realizacji robót lub został spowodowany przez któregokolwiek z jego pracowników. Użycie materiałów, które wpływają na trwałe zmiany środowiska, ani materiałów emitujących promieniowanie w ilościach wyższych niż zalecane w projekcie nie będzie akceptowane. Jakikolwiek materiały z odzysku lub pochodzące z recyklingu i mające być użyte do robót muszą być poświadczone przez odpowiednie urzędy i władze jako bezpieczne dla środowiska. Materiały, które są niebezpieczne tylko w czasie budowy (a po zakończeniu budowy ich charakter niebezpieczny zanika, np. materiały pylące) mogą być dozwolone, pod warunkiem, że będą spełnione wymagania techniczne dotyczące ich wbudowania. Przed użyciem takich materiałów Zamawiający musi uzyskać aprobatę od odpowiednich władz administracji państwowej, jeśli wymagają tego odpowiednie przepisy. Uznaje się, że wszelkie koszty związane z wypełnieniem wymagań określonych powyżej nie podlegają odrębnej zapłacie i są uwzględnione w cenie ryczałtowej umowy Stosowanie się do prawa i innych przepisów Wykonawca zobowiązany jest znać wszystkie przepisy wydane przez władze centralne i miejscowe oraz inne przepisy i wytyczne, które są w jakikolwiek sposób związane z robotami i będzie w pełni odpowiedzialny za przestrzeganie tych praw, przepisów i wytycznych podczas prowadzenia robót Projekt organizacji robót wraz z towarzyszącymi dokumentami Przygotowanie dokumentów wchodzących w skład projektu organizacji robót Zgodnie z umową, w ramach prac przygotowawczych, przed przystąpieniem do wykonania zasadniczych robót, Wykonawca jest zobowiązany do opracowania i przekazania Zamawiającemu następujących dokumentów: - projekt organizacji robót, - harmonogram rzeczowo-finansowy robót, Strona 11 / 213

12 ST Wymagania ogólne - plan bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, - program zapewnienia jakości Projekt organizacji robót Opracowany przez Wykonawcę projekt organizacji robót musi być dostosowany do charakteru i zakresu przewidywanych do wykonania robót. Ma on zapewnić zaplanowany sposób realizacji robót, w oparciu o zasoby techniczne, ludzkie i organizacyjne, które zapewnią realizację robót zgodnie z dokumentacją projektową, specyfikacjami technicznymi i instrukcjami Zamawiającego oraz harmonogramem rzeczowo-finansowym robót. Powinien zawierać: - organizację wykonania robót, w tym terminy i sposób prowadzenia robót, - projekt zagospodarowania zaplecza wykonawcy, - organizację ruchu na budowie, - wykaz zespołów roboczych, ich kwalifikacje i przygotowanie praktyczne, - wykaz osób odpowiedzialnych za jakość i terminowość wykonania poszczególnych elementów robót. Wykonawca zorganizuje zaplecze budowy na terenie przekazanym przez Zamawiającego. Wszystkie koszty z tym związane Wykonawca uwzględni w cenie ryczałtowej umowy. Zamawiający, w protokole przekazania terenu budowy, wskaże punkty poboru mediów (energia elektryczna, woda, ścieki) na czas realizacji zamówienia. Wykonawca będzie ponosił koszty zużycia wody i energii elektrycznej, oraz odbioru ścieków przez cały okres realizacji robót. Kable, przewody i rozdzielnie do miejsc przyłączenia zapewnia Wykonawca. Rozliczenie będzie dokonywane comiesięcznie na podstawie wskazań liczników i zgodnie z oddzielnym Porozumieniem zawartym z Zamawiającym Harmonogram rzeczowo-finansowy Wykonawca przestawi Zamawiającemu do zatwierdzenia harmonogram rzeczowo-finansowy, opracowany zgodnie z wymaganiami warunków umowy. Harmonogram winien wyraźnie przedstawiać w okresach miesięcznych proponowany postęp robót. Harmonogram rzeczowo-finansowy będzie podlegał zatwierdzeniu przez Zamawiającego. Zatwierdzenie harmonogramu przez Zamawiającego będzie dotyczyć: planowanej kolejności i szacunkowego czasu wykonywania robót w okresach miesięcznych i wynikające z nich planowane zaawansowanie finansowe realizacji umowy i wynagrodzenia Wykonawcy. Harmonogram będzie w miarę potrzeb korygowany w trakcie realizacji robót w uzgodnieniu z Zamawiającym Program zapewnienie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia W trakcie realizacji robót Wykonawca będzie stosował się do wszystkich obowiązujących przepisów i wymagań w zakresie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia. W tym celu, w ramach prac przygotowawczych do realizacji robót, zgodnie z wymogami ustawy Prawo budowlane jest zobowiązany opracować i przedstawić Zamawiającemu w uzgodnionym terminie program zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia. Na jego podstawie musi zapewnić, żeby personel nie pracował w warunkach, które są niebezpieczne, szkodliwe dla zdrowia i nie spełniają odpowiednich wymagań sanitarnych. Wykonawca zapewni i będzie utrzymywał wszelkie urządzenia zabezpieczające, socjalne oraz sprzęt i odpowiednią odzież dla ochrony życia i zdrowia osób zatrudnionych na budowie oraz dla zapewnienia Strona 12 / 213

13 ST Wymagania ogólne bezpieczeństwa publicznego. W szczególności Wykonawca zobowiązany jest do przestrzegania przepisów BHP wynikających z: - Kodeksu pracy (Dz.U j.t. z późn. zm.); Dział Dziesiąty Bezpieczeństwo i higiena pracy (ustawa z dnia 2 lutego 1996 r. o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych ustaw ( Dziennik Ustaw Nr 24 poz. 110); - Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 06 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz.U ); - Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 23 czerwca 2003 r. w sprawie informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (Dz.U ) Plan bezpieczeństwa i ochrony zdrowia powinien zostać sporządzony zgodnie z wyżej wymienionym rozporządzeniem Program zapewnienia jakości (PZJ) Do obowiązków Wykonawcy należy opracowanie i przedstawienie do aprobaty Zamawiającego Programu Zapewnienia Jakości (PZJ), w którym przedstawi on zamierzony sposób wykonywania robót, możliwości techniczne, kadrowe i organizacyjne gwarantujące wykonanie robót zgodnie z dokumentacją projektową, ST oraz poleceniami i ustaleniami przekazanymi przez Zamawiającego. Program zapewnienia jakości będzie zawierać: Część ogólną opisującą: - organizację wykonania robót, w tym terminy i sposób prowadzenia robót, - organizację ruchu na budowie wraz z oznakowaniem robót, - plan bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, - wykaz zespołów roboczych, ich kwalifikacje i przygotowanie praktyczne, - wykaz osób odpowiedzialnych za jakość i terminowość wykonania poszczególnych elementów robót, - system (sposób i procedurę) proponowanej kontroli jakości wykonywanych robót, - wyposażenie w sprzęt i urządzenia do pomiarów i kontroli (opis laboratorium własnego lub laboratorium, któremu Wykonawca zamierza zlecić prowadzenie badań), - sposób oraz formę gromadzenia wyników badań laboratoryjnych, zapis pomiarów, nastaw mechanizmów sterujących, a także wyciąganych wniosków i zastosowanych korekt w procesie technologicznym, proponowany sposób i formę przekazywania tych informacji Zamawiającemu; Część szczegółową opisującą dla każdego asortymentu robót: - wykaz maszyn i urządzeń stosowanych na budowie z ich parametrami technicznymi oraz wyposażeniem w mechanizmy do sterowania i urządzenia pomiarowo-kontrolne - rodzaje i ilość środków transportu oraz urządzeń do magazynowania i załadunku materiałów, spoiw, lepiszczy, kruszyw itp., - sposób zabezpieczenia i ochrony ładunków przed utratą ich właściwości w czasie transportu, Strona 13 / 213

14 ST Wymagania ogólne - sposób i procedurę pomiarów i badań (rodzaj i częstotliwość, pobieranie próbek, legalizacja i sprawdzanie urządzeń, itp.) prowadzonych podczas dostaw materiałów, wytwarzania mieszanek i wykonywania poszczególnych elementów robót, - sposób postępowania z materiałami i robotami nie odpowiadającymi wymaganiom Dokumenty przygotowane przez Wykonawcę w trakcie trwania robót Informacje ogólne W trakcie trwania budowy i przed zakończeniem robót wykonawca jest zobowiązany do dostarczania na polecenie Zamawiającego następujących dokumentów: - rysunki robocze, montażowe, warsztatowe, - dokumentacja powykonawcza, - instrukcja eksploatacji i konserwacji urządzeń. Przedkładane dane winny być na tyle szczegółowe, aby można było ustalić ich zgodność z dokumentami wchodzącymi w skład umowy. Sprawdzenie, przyjęcie i zatwierdzenie harmonogramów, rysunków roboczych, wykazów materiałów oraz procedur złożonych lub wnioskowanych przez Wykonawcę nie będą miały wpływu na cenę ryczałtową umowy i wszelkie wynikające stąd koszty ponoszone będą wyłącznie przez Wykonawcę Rysunki Elementy, urządzenia i materiały, dla których Zamawiający wyda polecenie przedłożenia wykazów, rysunków lub opisów nie będą wykonywane, używane ani instalowane dopóki nie otrzyma on niezbędnych dokumentów oraz odpowiednio oznaczonych ostatecznych rysunków roboczych. Zamawiający sprawdza rysunki jedynie w zakresie ogólnych warunków projektowania i w żadnym przypadku nie zwalnia to Wykonawcy z odpowiedzialności za omyłki lub braki w nich zawarte. Zamawiający zatwierdzi i przekaże Wykonawcy rysunki w terminie 3 dni od dnia przekazania. Zwłoka wynikająca z ewentualnej konieczności ponownego składania dokumentów nie powoduje przedłużenia terminów określonych w umowie. Wykonawca przedkłada Zamawiającemu do sprawdzenia po cztery (4) egzemplarze wszystkich dokumentów w formacie A4 lub A3. W przypadku większych rysunków, które nie mogą być łatwo reprodukowane przy użyciu standardowej kserokopiarki, Wykonawca złoży trzy (3) kopie dokumentu lub dostarczy jego zapis w formie elektronicznej. Rysunki robocze będą przedkładane Zamawiającemu w odpowiednim terminie tak, by zapewnić mu nie mniej niż 3 zwykłych dni roboczych na ich przeanalizowanie. Dostarczanie rysunków elementów i urządzeń współzależnych ze sobą, należy koordynować w taki sposób, aby Zamawiający otrzymał wszystkie rysunki na czas tak, żeby mógł poza przeanalizowaniem poszczególnych elementów, dokonać przeglądu ich wzajemnych powiązań. Rysunki robocze powinny być dokładne, wyraźne i kompletne. Powinny zawierać wszelkie niezbędne informacje, w tym dokładne oznaczenie elementów w odniesieniu do projektu wykonawczego i szczegółowych specyfikacji technicznych. Składanym dokumentom każdorazowo powinno towarzyszyć pismo przewodnie, zawierające następujące informacje: - nazwa inwestycji: - nr umowy: - ilość egzemplarzy każdego składanego dokumentu Strona 14 / 213

15 ST Wymagania ogólne - tytuł dokumentu - numer dokumentu lub rysunku - określenie jakiego dokumentu lub rysunku rewizja dotyczy - numer rozdziału i pozycji w specyfikacji, w którym omówione jest dane urządzenie, materiał lub element - data przekazania O ile Zamawiający nie postanowi inaczej, rysunki robocze składane będą przez Wykonawcę, który potwierdzi swoim podpisem i stemplem umieszczonym na rysunku roboczym, lub w inny uzgodniony sposób, że sprawdził on (wykonawca) je i zatwierdził oraz, że roboty w nich przedstawione są zgodne z warunkami umowy i zostały sprawdzone pod względem wymiarów i powiązań z wszelkimi innymi elementami. Zamawiający, w uzasadnionych przypadkach, może wymagać akceptacji składanych dokumentów przez nadzór autorski Pozostałe dokumenty, uzgodnienia przygotowane przez Wykonawcę w trakcie realizacji umowy Wykonawca w ramach Ceny ryczałtowej umowy dostarczy Zamawiającemu następujące opracowania, pozwolenia, itp.: - zgodnie wymaganiami niniejszej specyfikacji Wykonawca uzyska dostęp do wszystkich części terenu budowy w tym na wszystkie tereny nie będące we władaniu Zamawiającego. Wykonawca uzyska wszystkie niezbędne zezwolenia własnym staraniem i na własny koszt; - Wykonawca własnym staraniem i na własny koszt opracuje oraz uzgodni z odpowiednimi instytucjami projekt organizacji ruchu na czas trwania budowy. Wykonawca będzie ponosił opłaty za zajęcie pasa drogowego i utrudnienia w ruchu oraz kary za przekroczenie terminu zajęcia pasa drogowego lub za zajęcie bez zgody zarządcy, a związane z realizacją robót. Obciążenie Wykonawcy tymi opłatami, w przypadku wystąpienia zarządcy do Zamawiającego, nastąpi na podstawie wystawionej przez Zamawiającego Noty Księgowej, w oparciu o otrzymane decyzje od zarządcy dróg; - zgodnie z pkt niniejszej specyfikacji Wykonawca w ramach Ceny ryczałtowej umowy przygotuje i przekaże Zamawiającemu do akceptacji wszelkie niezbędne do realizacji rysunki robocze, montażowe, warsztatowe, itp.; - Wykonawca w ramach Ceny ryczałtowej umowy przygotuje i przekaże do zatwierdzenia Zamawiającemu instrukcje pożarową wraz z scenariuszem pożarowym Dokumentacja powykonawcza Wykonawca odpowiedzialny będzie za prowadzenie na bieżąco ewidencji wszelkich zmian w rodzaju materiałów, urządzeń, lokalizacji i wielkości robót. Zmiany te należy rejestrować na komplecie rysunków, wyłącznie na to przeznaczonych. Wykonawca winien przedkładać Zamawiającemu aktualizowane na bieżąco rysunki powykonawcze, co najmniej raz w miesiącu, w celu dokonania ich przeglądu i sprawdzenia. Po zakończeniu robót kompletny zestaw rysunków Wykonawca przekaże Zamawiającemu. Wykonawca w ramach Ceny ryczałtowej umowy winien opracować dokumentację powykonawczą całości wykonanych robót, w tym również instrukcje obsługi i konserwacji na tyle szczegółowe, aby umożliwiały Zamawiającemu obsługę, konserwację, rozbieranie, ponowne składanie, regulacje i naprawy danej części robót. Strona 15 / 213

16 ST Wymagania ogólne Wykonawca w ramach Ceny ryczałtowej umowy przygotuje wszystkie dokumenty niezbędne do uzyskania przez Zamawiającego pozwolenia na użytkowanie. Wykonawca przygotuje i przekaże Zamawiającemu dokumenty niezbędne do wniosku o udzielenie pozwolenia na użytkowanie: - oryginał dziennika budowy, - oświadczenie kierownika budowy o: zgodności wykonania obiektu budowlanego z projektem budowlanym i warunkami pozwolenia na budowę oraz przepisami, doprowadzeniu do należytego stanu i porządku Terenu Budowy, a także - w razie korzystania - drogi, ulicy, sąsiedniej nieruchomości, budynku lub lokalu; właściwym zagospodarowaniu terenów przyległych, jeżeli eksploatacja wybudowanego obiektu jest uzależniona od ich odpowiedniego zagospodarowania; - protokoły badań i sprawdzeń; - inwentaryzację geodezyjną powykonawczą; - potwierdzenie, zgodnie z odrębnymi przepisami, odbioru wykonanych przyłączy; Za przygotowanie i złożenie wniosku do właściwego organu nadzoru budowlanego i uzyskanie pozwolenia na użytkowanie odpowiedzialny jest Zamawiający. 2. Materiały Wszystkie materiały jakich Wykonawca zamierza zastosować w celu wykonania robót muszą uzyskać aprobatę Zamawiającego. Co najmniej na 7 dni przed zaplanowanym wykorzystaniem jakichkolwiek materiałów przeznaczonych do robót Wykonawca przedstawi szczegółowe informacje dotyczące proponowanego źródła wytwarzania, zamawiania lub wydobywania tych materiałów i odpowiednie świadectwa badań laboratoryjnych lub próbki do zatwierdzenia przez Zamawiającego. Zatwierdzenie partii materiałów z danego źródła nie oznacza automatycznie że wszelkie materiały z danego źródła uzyskają zatwierdzenie. Wszystkie materiały, których Wykonawca użyje do wbudowania muszą odpowiadać warunkom określonym w art. 10 Ustawy Prawo Budowlane z dnia 7 lipca 1994 r. (Dz.U j.t., z późn. zm.) i Ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych (Dz.U j.t.). Wykonawca dla potwierdzenia jakości użytych materiałów dostarczy świadectwa potwierdzające odpowiednią jakość materiałów. Uwaga: Wszelkie nazwy własne produktów i materiałów przywołane w specyfikacji służą określeniu pożądanego standardu wykonania i określeniu właściwości i wymogów technicznych założonych w dokumentacji technicznej dla danych rozwiązań. Dopuszcza się zamienne rozwiązania (w oparciu na produktach innych producentów) pod warunkiem: - spełnienia tych samych właściwości technicznych, - przedstawienia zamiennych rozwiązań na piśmie (dane techniczne, atesty, dopuszczenia do stosowania), - uzyskania akceptacji Zamawiającego. Strona 16 / 213

17 ST Wymagania ogólne Zgodnie z zapisami art. 30 Ustawy Prawo zamówień publicznych z dnia 29 stycznia 2004 r. (Dz.U j.t. z późn. zm.) Wykonawca, który powołuje się na rozwiązania równoważne opisywane przez Zamawiającego, jest obowiązany wykazać, że oferowane przez niego dostawy, usługi lub roboty budowlane spełniają wymagania określone przez Zamawiającego. Zastosowane materiały będą posiadały właściwości użytkowe spełniające wymagania norm i są dopuszczone do obrotu i powszechnego lub jednostkowego stosowania w budownictwie zgodnie z Prawem Budowlanym. Użyte materiały i urządzenia muszą posiadać świadectwo, że pochodzą z krajów należących do Unii Europejskiej Materiały szkodliwe dla otoczenia Materiały, które w sposób trwały są szkodliwe dla otoczenia, nie będą dopuszczone do użycia. Nie dopuszcza się użycia materiałów wywołujących szkodliwe promieniowanie o stężeniu większym od dopuszczalnego. Wszelkie materiały odpadowe użyte do robót będą miały świadectwa dopuszczenia, wydane przez uprawnioną jednostkę, jednoznacznie określające brak szkodliwego oddziaływania tych materiałów na środowisko. Materiały, które są szkodliwe dla otoczenia tylko w czasie robót, a po zakończeniu robót ich szkodliwość zanika (np. materiały pylaste) mogą być użyte pod warunkiem przestrzegania wymagań technologicznych wbudowania. Jeżeli wymagają tego odpowiednie przepisy, Zamawiający powinien otrzymać zgodę na użycie tych materiałów od właściwych organów administracji państwowej. Jeżeli Wykonawca użył materiałów szkodliwych dla otoczenia zgodnie ze specyfikacjami, a ich użycie spowodowało jakiekolwiek zagrożenie środowiska, to konsekwencje tego poniesie Zamawiający Źródła uzyskania materiałów do elementów konstrukcyjnych Co najmniej na 3 dni przed zaplanowanym wykorzystaniem jakichkolwiek materiałów przeznaczonych do robót Wykonawca przedstawi szczegółowe informacje dotyczące proponowanego źródła wytwarzania, zamawiania lub wydobywania tych materiałów i odpowiednie świadectwa badań laboratoryjnych oraz próbki. Wykonawca zobowiązany jest do prowadzenia badań, w celu udokumentowania, że materiały uzyskane z dopuszczonego źródła w sposób ciągły spełniają wymagania Specyfikacji Technicznych w czasie postępu robót Pozyskiwanie materiałów pochodzenia miejscowego Wykonawca odpowiada za uzyskanie pozwoleń od właścicieli i odnośnych władz na pozyskanie materiałów z jakichkolwiek źródeł miejscowych, włączając w to źródła wskazane przez Zamawiającego i jest zobowiązany dostarczyć Zamawiającemu wymagane dokumenty przed rozpoczęciem eksploatacji źródła. Wykonawca przedstawi dokumentację zawierającą raporty z badań terenowych i laboratoryjnych oraz proponowaną przez siebie metodę wydobycia i selekcji. Wykonawca ponosi odpowiedzialność za spełnienie wymagań ilościowych i jakościowych materiałów z jakiegokolwiek źródła. Wykonawca poniesie wszystkie koszty, a w tym: opłaty, wynagrodzenia i jakiekolwiek inne koszty związane z dostarczeniem materiałów do robót. Strona 17 / 213

18 ST Wymagania ogólne Eksploatacja źródeł materiałów będzie zgodna z wszelkimi regulacjami prawnymi obowiązującymi na danym obszarze Materiały nie odpowiadające wymaganiom jakościowym Materiały nie odpowiadające wymaganiom zostaną przez Wykonawcę wywiezione z Terenu Budowy, bądź złożone w miejscu wskazanym przez Zamawiającego. Jeśli Zamawiający zezwoli Wykonawcy na użycie tych materiałów do innych robót niż te, dla których zostały zakupione, to zostanie dokonana przez Zamawiającego stosowna korekta ich kosztów. Każdy rodzaj robót, w którym znajdują się niezbadane i nie zaakceptowane materiały, Wykonawca wykonuje na własne ryzyko, licząc się z jego nie przyjęciem i niezapłaceniem Przechowywanie i składowanie materiałów Wykonawca zapewni aby tymczasowo składowane materiały, do czasu gdy będą one potrzebne do robót, były zabezpieczone przed zanieczyszczeniem, zachowały swoją jakość i właściwości do robót i były dostępne do kontroli przez Zamawiającego. Miejsca czasowego składowania będą zlokalizowane w obrębie terenu budowy w miejscach uzgodnionych z Zamawiającym lub poza terenem budowy w miejscach zorganizowanych przez Wykonawcę Wariantowe stosowanie materiałów Jeśli dokumentacja projektowa lub ST przewidują możliwość zastosowania materiałów zamiennych, Wykonawca powiadomi Zamawiającego o zamiarze zastosowania konkretnego rodzaju materiału. Wybrany i zaakceptowany rodzaj materiału nie może być później zmieniany bez zgody Zamawiającego. 3. Sprzęt Wykonawca jest zobowiązany do używania jedynie takiego sprzętu, który nie spowoduje niekorzystnego wpływu na jakość wykonywanych robót. Sprzęt używany do robót powinien być zgodny z ofertą Wykonawcy i powinien odpowiadać pod względem typów i ilości wskazaniom zawartym w ST, PZJ lub projekcie organizacji robót, zaakceptowanym przez Zamawiającego; w przypadku braku ustaleń w takich dokumentach sprzęt powinien być uzgodniony i zaakceptowany przez Zamawiającego. Liczba i wydajność sprzętu będzie gwarantować przeprowadzenie robót, zgodnie z zasadami określonymi w dokumentacji projektowej, ST i wskazaniach Zamawiającego w terminie przewidzianym umową. Sprzęt będący własnością Wykonawcy lub wynajęty do wykonania robót ma być utrzymywany w dobrym stanie i gotowości do pracy. Będzie on zgodny z normami ochrony środowiska i przepisami dotyczącymi jego użytkowania. Wykonawca dostarczy Zamawiającemu kopie dokumentów potwierdzających dopuszczenie sprzętu do użytkowania, tam gdzie jest to wymagane przepisami. Jeżeli dokumentacja projektowa lub ST przewidują możliwość wariantowego użycia sprzętu przy wykonywanych robotach, Wykonawca powiadomi Zamawiającego o swoim zamiarze wyboru i uzyska jego akceptację przed użyciem sprzętu. Wybrany sprzęt, po akceptacji Zamawiającego, nie może być później zmieniany bez jego zgody. Jakikolwiek sprzęt, maszyny, urządzenia i narzędzia nie gwarantujące zachowania warunków umowy, zostanie przez Zamawiającego zdyskwalifikowany i nie dopuszczony do robót. Strona 18 / 213

19 ST Wymagania ogólne 4. Transport Wykonawca jest zobowiązany do stosowania jedynie takich środków transportu, które nie wpłyną niekorzystnie na jakość wykonywanych robót i właściwości przewożonych materiałów. Liczba środków transportu będzie zapewniać prowadzenie robót zgodnie z zasadami określonymi w dokumentacji projektowej, ST i wskazaniach Zamawiającego, w terminie przewidzianym umową. Przy ruchu na drogach publicznych pojazdy będą spełniać wymagania dotyczące przepisów ruchu drogowego w odniesieniu do dopuszczalnych obciążeń na osie i innych parametrów technicznych. Środki transportu nie odpowiadające warunkom umowy na polecenie Zamawiającego będą usunięte z terenu budowy. Wykonawca będzie usuwać na bieżąco, na własny koszt, wszelkie zanieczyszczenia spowodowane jego pojazdami na drogach publicznych oraz dojazdach do terenu budowy 5. Wykonanie robót Rozpoczęcie budowy następuje z chwilą podjęcia prac przygotowawczych na terenie budowy: - zagospodarowaniu terenu budowy wraz z budową tymczasowych obiektów. Prace przygotowawcze mogą być wykonywane tylko na terenie objętym pozwoleniem na budowę lub zgłoszeniem. Wszystkie wykopaliska o znaczeniu historycznym lub zabytkowym oraz inne rzeczy o wartości geologicznej lub architektonicznej odkryte lub znalezione na terenie budowy stanowią własność Skarbu Państwa i należy je umieścić pod opieką i w gestii Zamawiającego. Wykonawca podejmie wszelkie racjonalne kroki przeciw zabieraniu lub uszkadzaniu tych znalezisk przez personel Wykonawcy lub osoby trzecie 5.1. Ogólne zasady wykonywania robót Wykonawca jest odpowiedzialny za prowadzenie robót, zgodnie z umową, oraz za jakość zastosowanych materiałów i wykonywanych robót, za ich zgodność z dokumentacją projektową, wymaganiami ST, PZJ oraz poleceniami Zamawiającego. Wykonawca ponosi odpowiedzialność za dokładne wytyczenie w planie i wyznaczenie wysokości wszystkich elementów robót zgodnie z wymiarami i rzędnymi określonymi w dokumentacji projektowej lub przekazanymi na piśmie przez Zamawiającego. Decyzje Zamawiającego dotyczące akceptacji lub odrzucenia materiałów i elementów robót będą oparte na wymaganiach sformułowanych w umowie, dokumentacji projektowej i w ST, a także w normach i wytycznych. Przy podejmowaniu decyzji Zamawiający uwzględni wyniki badań materiałów i robót, rozrzuty normalnie występujące przy produkcji i przy badaniach materiałów, doświadczenia z przeszłości, wyniki badań naukowych oraz inne czynniki wpływające na rozważaną kwestię. Polecenia Zamawiającego będą wykonywane nie później niż w czasie przez niego wyznaczonym, po ich otrzymaniu przez Wykonawcę, pod groźbą zatrzymania robót. Skutki finansowe z tego tytułu ponosi Wykonawca. Prowadzone roboty powinny odbywać się zgodnie i w warunkach określonych przez polskie prawo budowlane, prawo pracy, przepisy higieniczno-sanitarne, a także stosowne Polskie Normy i Normy Branżowe. Prowadzenie robót powinno zapewniać ochronę zdrowia i życia pracowników oraz osób postronnych, zabezpieczenie interesów osób trzecich, a także nie stanowić zagrożenia dla środowiska naturalnego w zakresie większymi niż przewidziany w dokumentacji projektowej i ustalony zakresie odpowiednimi organami administracji państwowej. Strona 19 / 213

20 ST Wymagania ogólne W przypadku, wykonywania jakichkolwiek prac w nocy, konieczne jest wcześniejsze przygotowanie odpowiedniego oświetlenia, zapewniającego prawidłowe wykonawstwo robót i dostateczne warunki bezpieczeństwa pracy. 6. Kontrola jakości robót 6.1. Zasady kontroli jakości robót Celem kontroli robót będzie takie sterowanie ich przygotowaniem i wykonaniem, aby osiągnąć założoną jakość robót. Wykonawca jest odpowiedzialny za pełną kontrolę jakości robót i materiałów. Wykonawca zapewni odpowiedni system kontroli, włączając personel, laboratorium, sprzęt, zaopatrzenie i wszystkie urządzenia niezbędne do pobierania próbek i badań materiałów oraz robót. Przed zatwierdzeniem PZJ Zamawiający może zażądać od Wykonawcy przeprowadzenia badań w celu zademonstrowania, że poziom ich wykonywania jest zadowalający. Wykonawca będzie przeprowadzać pomiary i badania materiałów oraz robót z częstotliwością zapewniającą stwierdzenie, że roboty wykonano zgodnie z wymaganiami zawartymi w dokumentacji projektowej i ST. Minimalne wymagania, co do zakresu badań i ich częstotliwość są określone w ST, normach i wytycznych. W przypadku, gdy nie zostały one tam określone. Zamawiający ustali, jaki zakres kontroli jest konieczny, aby zapewnić wykonanie robót zgodnie z umową. Wykonawca dostarczy Zamawiającemu świadectwa, że wszystkie stosowane urządzenia i sprzęt badawczy posiadają ważną legalizację, zostały prawidłowo wykalibrowane i odpowiadają wymaganiom norm określających procedury badań. Zamawiający będzie mieć nieograniczony dostęp do pomieszczeń laboratoryjnych, w celu ich inspekcji. Zamawiający będzie przekazywać Wykonawcy pisemne informacje o jakichkolwiek niedociągnięciach dotyczących urządzeń laboratoryjnych, sprzętu, zaopatrzenia laboratorium, pracy personelu lub metod badawczych. Jeżeli niedociągnięcia te będą tak poważne, że mogą wpłynąć ujemnie na wyniki badań, Zamawiający natychmiast wstrzyma użycie do robót badanych materiałów i dopuści je do użycia dopiero wtedy, gdy niedociągnięcia w pracy laboratorium Wykonawcy zostaną usunięte i stwierdzona zostanie odpowiednia jakość tych materiałów. Wszystkie koszty związane z organizowaniem i prowadzeniem badań materiałów ponosi Wykonawca Pobieranie próbek Próbki będą pobierane losowo. Zaleca się stosowanie statystycznych metod pobierania próbek, opartych na zasadzie, że wszystkie jednostkowe elementy produkcji mogą być z jednakowym prawdopodobieństwem wytypowane do badań. Zamawiający będzie mieć zapewnioną możliwość udziału w pobieraniu próbek. Na zlecenie Zamawiającego Wykonawca będzie przeprowadzać dodatkowe badania tych materiałów, które budzą wątpliwość co do jakości, o ile kwestionowane materiały nie zostaną przez Wykonawcę usunięte lub ulepszone z własnej woli. Koszty tych dodatkowych badań pokrywa Wykonawca tylko w przypadku stwierdzenia usterek; w przeciwnym przypadku koszty te pokrywa Zamawiający. Pojemniki do pobierania próbek będą dostarczone przez Wykonawcę i zatwierdzone przez Zamawiającego. Próbki dostarczone przez Wykonawcę do badań wykonywanych przez Zamawiającego będą odpowiednio opisane i oznakowane, w sposób zaakceptowany przez Zamawiającego Badania i pomiary Wszystkie badania i pomiary będą przeprowadzone zgodnie z wymaganiami norm. Strona 20 / 213

21 ST Wymagania ogólne W przypadku, gdy normy nie obejmują jakiegokolwiek badania wymaganego w ST, stosować można wytyczne albo inne procedury, zaakceptowane przez Zamawiającego. Przed przystąpieniem do pomiarów lub badań Wykonawca powiadomi Zamawiającego o rodzaju, miejscu i terminie pomiaru lub badania. Po wykonaniu pomiaru lub badania Wykonawca przedstawi na piśmie ich wyniki do akceptacji Zamawiającego Raporty z badań Wykonawca będzie przekazywać Zamawiającemu kopie raportów z wynikami badań jak najszybciej, nie później jednak niż w terminie określonym w PZJ i ST. Wyniki badań (kopie) będą przekazywane Zamawiającemu na formularzach według dostarczonego przez niego wzoru lub innych, przez niego zaaprobowanych Badania prowadzone przez Zamawiającego Dla celów kontroli jakości i zatwierdzenia Zamawiający uprawniony jest do dokonywania kontroli, pobierania próbek i badania materiałów u źródła ich wytwarzania, i zapewniona mu będzie wszelka potrzebna do tego pomoc ze strony Wykonawcy i producenta materiałów. Zamawiający, po uprzedniej weryfikacji systemu kontroli robót prowadzonego przez Wykonawcę, będzie oceniać zgodność materiałów i robót z wymaganiami ST na podstawie wyników badań dostarczonych przez Wykonawcę. Zamawiający może pobierać próbki materiałów i prowadzić badania niezależnie od Wykonawcy, na swój koszt. Jeżeli wyniki tych badań wykażą, że raporty Wykonawcy są niewiarygodne, to Zamawiający poleci Wykonawcy lub zleci niezależnemu laboratorium przeprowadzenie powtórnych lub dodatkowych badań, albo oprze się wyłącznie na własnych badaniach przy ocenie zgodności materiałów i robót z dokumentacją projektową i ST. W takim przypadku całkowite koszty powtórnych lub dodatkowych badań i pobierania próbek poniesione zostaną przez Wykonawcę Certyfikaty i deklaracje Przed wykonaniem badań jakości materiałów przez Wykonawcę, Zamawiający może dopuścić do użycia materiały i wyroby posiadające: - Certyfikat na znak bezpieczeństwa wykazujący, ze zapewniono zgodność z kryteriami technicznymi określonymi na podstawie Polskich Norm, aprobat technicznych oraz właściwych przepisów i dokumentów technicznych. - Deklarację zgodności lub certyfikat zgodności z Polską Normą lub aprobatą techniczną w przypadku wyrobów, dla których nie ustanowiono Polskiej Normy, jeżeli nie są objęte certyfikacją określoną w pkt.1 i które spełniają wymogi Specyfikacji Technicznej. W przypadku materiałów, dla których atesty są wymagane przez ST, każda partia dostarczona do robót będzie posiadać atest określający w sposób jednoznaczny jej cechy. Produkty przemysłowe będą posiadać atesty wydane przez producenta poparte w razie potrzeby wynikami wykonanych przez niego badań. Kopie wyników tych badań będą dostarczone przez Wykonawcę Zamawiającemu. Materiały posiadające atesty na urządzenia - ważne legalizacje mogą być badane w dowolnym czasie. Jeżeli zostanie stwierdzona jakakolwiek niezgodność w stosunku do wymagań ST to takie materiały i/lub urządzenia zostaną odrzucone Strona 21 / 213

22 ST Wymagania ogólne 6.7. Dokumenty budowy Dziennik budowy Dziennik Budowy jest wymaganym dokumentem prawnym obowiązującym Zamawiającego i Wykonawcę w okresie od przekazania Wykonawcy terenu budowy do chwili wydania Protokołu Odbioru Końcowego przedmiotu umowy. Odpowiedzialność za prowadzenie Dziennika Budowy zgodnie z obowiązującymi przepisami spoczywa na Wykonawcy. Zapisy w Dzienniku Budowy będą dokonywane na bieżąco i będą dotyczyć przebiegu robót, stanu bezpieczeństwa ludzi i mienia oraz technicznej i gospodarczej strony budowy. Każdy zapis w Dzienniku Budowy będzie opatrzony datą jego dokonania, podpisem osoby, która dokonała zapisu, z podaniem jej imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego. Zapisy będą czytelne, dokonane trwałą techniką, w porządku chronologicznym, bezpośrednio jeden pod drugim, bez przerw. Załączone do Dziennika Budowy protokoły i inne dokumenty będą oznaczone kolejnym numerem załącznika i opatrzone datą i podpisem Wykonawcy i Zamawiającego. Do dziennika budowy należy wpisywać w szczególności: - datę przekazania Wykonawcy terenu budowy, - datę przekazania przez Zamawiającego dokumentacji projektowej, - uzgodnienie przez Zamawiającego programu organizacji robót i programu zapewnienia jakości i harmonogramów rzeczowo-finansowych robót, terminy rozpoczęcia i zakończenia poszczególnych elementów robót, - przebieg robót, trudności i przeszkody w ich prowadzeniu, okresy i przyczyny przerw w robotach, - uwagi i polecenia Zamawiającego, - daty zarządzenia wstrzymania robót, z podaniem powodu, - zgłoszenia i daty odbiorów robót zanikających, ulegających, zakryciu, częściowych i końcowych odbiorów robót, - wyjaśnienia, uwagi i propozycje Wykonawcy, - stan pogody i temperaturę powietrza w okresie wykonywania robót podlegających ograniczeniom lub wymaganiom szczególnym w związku z warunkami klimatycznymi, zgodność rzeczywistych warunków geotechnicznych z ich opisem w dokumentacji projektowej, - dane dotyczące czynności geodezyjnych (pomiarowych) dokonywanych przed i w trakcie wykonywania robót, - dane dotyczące sposobu wykonywania zabezpieczenia robót, - dane dotyczące jakości materiałów, pobierania próbek oraz wyniki przeprowadzonych badań z podaniem, kto je przeprowadzał, - wyniki prób poszczególnych elementów budowli z podaniem, kto je przeprowadzał, inne istotne informacje o przebiegu robót, - propozycje, uwagi i wyjaśnienia Wykonawcy, wpisane do Dziennika Budowy będą przedłożone Zamawiającemu do ustosunkowania się, Strona 22 / 213

23 ST Wymagania ogólne - decyzje Zamawiającego wpisane do Dziennika Budowy Wykonawca podpisuje z zaznaczeniem ich przyjęcia lub zajęciem stanowiska. Projektant nie jest stroną umowy i nie ma uprawnień do wydawania poleceń Wykonawcy robót. Wpis projektanta do Dziennika Budowy obliguje Zamawiającego do ustosunkowania się z uwzględnieniem wytycznych Prawa Budowlanego Dokumenty laboratoryjne Dzienniki laboratoryjne, atesty materiałów, orzeczenia o jakości materiałów, recepty robocze i kontrolne wyniki badań Wykonawcy będą gromadzone w formie uzgodnionej w programie zapewnienia jakości. Dokumenty te stanowią załącznik Protokołu Odbioru Końcowego przedmiotu umowy. Winny być udostępnione na każde życzenie Zamawiającego Pozostałe dokumenty budowy Do dokumentów budowy zalicza się, oprócz wymienionych w pkt. 1 i 2 następujące dokumenty: - pozwolenie na realizację zadania budowlanego, - protokoły przekazania terenu budowy, - protokoły z wszystkich innych czynności dokonywanych protokolarnie podczas realizacji, - umowy cywilno-prawne z osobami trzecimi i inne umowy cywilno-prawne, - protokoły z narad i ustaleń, - korespondencję na budowie, - plan bezpieczeństwa i ochrony zdrowia Przechowywanie dokumentów budowy Dokumenty budowy będą przechowywane przez Wykonawcę na terenie budowy w miejscu odpowiednio zabezpieczonym. Zaginięcie któregokolwiek z dokumentów budowy spowoduje jego natychmiastowe odtworzenie w formie przewidzianej prawem. Wszelkie dokumenty budowy będą zawsze dostępne dla Zamawiającego. 7. Obmiar robót 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót Obmiar gotowych robót będzie przeprowadzony z częstością wymaganą do celu miesięcznej płatności na rzecz Wykonawcy lub w innym czasie określonym w umowie. Roboty budowlane realizowane w ramach niniejszej umowy nie są rozliczane na podstawie obmiaru. Żadna z części robót budowlanych nie będzie płatna stosownie do ilości wykonanej pracy, lecz na zasadach ryczałtu. W tym świetle cena wykonania robót budowlanych będzie zawarta w scalonych cenach ryczałtowych wg Wykazu Cen i będzie podlegała korektom zgodnie z umową Zasady określania ilości robót i materiałów Długości i odległości pomiędzy wyszczególnionymi punktami skrajnymi będą obmierzone poziomo wzdłuż linii osiowej w metrach. Strona 23 / 213

24 ST Wymagania ogólne Jeśli Specyfikacje Techniczne właściwe dla danych robót nie wymagają tego inaczej, objętości będą wyliczone w m 3 jako długość pomnożona przez średni przekrój. Obmiary skomplikowanych powierzchni lub objętości powinny być uzupełnione szkicami w książce obmiaru lub dołączone do niej w formie załącznika. m 3 - wykopu oznacza objętość gruntu mierzoną w stanie rodzimym. m 3 - nasypu oznacza objętość materiału mierzoną po zagęszczeniu nasypu Ilości, które mają być obmierzone wagowo, będą ważone w tonach lub kilogramach zgodnie z wymaganiami Specyfikacji Technicznych. Zasady określenia ilości robót podane są w odpowiednich specyfikacjach technicznych Urządzenia i sprzęt pomiarowy Wszystkie urządzenia i sprzęt pomiarowy, stosowany w czasie obmiaru robót będą zaakceptowane przez Zamawiającego. Urządzenia i sprzęt pomiarowy zostaną dostarczone przez Wykonawcę. Jeżeli urządzenia te lub sprzęt wymagają badań atestujących, to Wykonawca będzie posiadać ważne świadectwa legalizacji. Wszystkie urządzenia pomiarowe będą przez Wykonawcę utrzymywane w dobrym stanie, w całym okresie trwania robót Wagi i zasady wdrażania Wykonawca dostarczy i zainstaluje urządzenia wagowe odpowiadające odnośnym wymaganiom Specyfikacji Technicznych. Będzie utrzymywać to wyposażenie zapewniając w sposób ciągły zachowanie dokładności wg norm zatwierdzonych przez Zamawiającego. 8. Odbiór robót 8.1. Rodzaje odbiorów robót W zależności od ustaleń odpowiednich ST, roboty podlegają następującym odbiorom: a) odbiorowi robót zanikających i ulegających zakryciu, b) odbiorowi częściowemu, c) odbiorowi końcowemu przedmiotu umowy, d) odbiorowi ostatecznemu Odbiór robót zanikających i ulegających zakryciu Odbiór robót zanikających i ulegających zakryciu polega na finalnej ocenie ilości i jakości wykonywanych robót, które w dalszym procesie realizacji ulegną zakryciu. Odbiór robót zanikających i ulegających zakryciu będzie dokonany w czasie umożliwiającym wykonanie ewentualnych korekt i poprawek bez hamowania ogólnego postępu robót. Odbioru robót dokonuje Zamawiający. Gotowość danej części robót do odbioru zgłasza Wykonawca wpisem do dziennika Budowy z jednoczesnym powiadomieniem Zamawiającego. Odbiór będzie przeprowadzony niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 3 dni od daty zgłoszenia wpisem do Dziennika Budowy i powiadomienia o tym fakcie Zamawiającego. Strona 24 / 213

25 ST Wymagania ogólne Jakość i ilość robót ulegających zakryciu ocenia Zamawiający na podstawie dokumentów zawierających komplet wyników badań laboratoryjnych i w oparciu o przeprowadzone pomiary, w konfrontacji z dokumentacją projektową, ST i uprzednimi ustaleniami 8.3. Odbiór częściowy Zamawiający nie przewiduje odbiorów częściowych. Odbiór częściowy służy jedynie ocenie ilości i jakości wykonanych części robót i wraz z obmiarem robót może być wykorzystany do określenia zaawansowania robót dla potrzeb wystawienia faktury przejściowej Odbiór końcowy Odbiór końcowy polegający na finalnej ocenie rzeczywistego wykonania robót w odniesieniu do zakresu umownego oraz jakości nastąpi po zgłoszeniu gotowości przez Wykonawcę wpisem do dziennika budowy. Odbioru końcowego dokona komisja odbiorowa wyznaczona przez Zamawiającego w obecności Wykonawcy. Komisja odbiorowa dokona oceny wykonanych robót na podstawie przedłożonych dokumentów, wyników badań, pomiarów, oceny wizualnej oraz zgodności wykonania z dokumentacja projektowa i ST. W wyznaczonym dniu odbioru Wykonawca skompletuje i przekaże Zamawiającemu dokumenty potrzebne do odbioru, tj. protokoły badań, certyfikaty i pomiary umożliwiające ocenę prawidłowego wykonania robót. Brak wyżej wymienionych dokumentów skutkować będzie odmową odbioru robót. W przypadku stwierdzenia w toku odbioru wad wykonanych robót, Wykonawca zobowiązany jest do ich usunięcia w terminie wyznaczonym przez Zamawiającego i na zasadach podanych w STWiORB. Zamawiający odmówi odbioru, jeżeli nie został wykonany cały przedmiot zleconych prac lub ma wady uniemożliwiające jego użytkowanie. W przypadku, gdy komisja stwierdzi usterki wymagające poprawek lub uzupełnień wyznaczy termin na ich usunięcie. Roboty poprawkowe lub uzupełniające nie wykonane w wyznaczonym terminie będą przyczyną przerwania czynności odbiorowych i ustalenia nowego terminu obioru końcowego Dokumenty do odbioru końcowego Podstawowym dokumentem jest protokół odbioru końcowego przedmiotu umowy, sporządzony wg wzoru ustalonego przez Zamawiającego. Do odbioru końcowego przedmiotu umowy Wykonawca jest zobowiązany przygotować następujące dokumenty: - dokumentację powykonawczą, tj. dokumentację budowy z naniesionymi zmianami dokonanymi w toku wykonania robót oraz geodezyjnymi pomiarami powykonawczymi, - szczegółowe specyfikacje techniczne (podstawowe z dokumentów umowy i ew. uzupełniające lub zamienne), - protokoły odbiorów robót ulegających zakryciu i zanikających, - recepty i ustalenia technologiczne, - dzienniki budowy i książki obmiarów (oryginały), - wyniki pomiarów kontrolnych oraz badań i oznaczeń laboratoryjnych, zgodne z ST i programem zapewnienia jakości (PZJ), Strona 25 / 213

26 ST Wymagania ogólne - aprobaty techniczne i deklaracje zgodności wbudowanych materiałów, - sprawozdanie techniczne - instrukcję eksploatacji urządzeń i instalacji - dokumentację techniczno-ruchową DTR - rysunki (dokumentacje) na wykonanie robót towarzyszących (np.: na przełożenie linii telefonicznej, energetycznej, gazowej, oświetlenia itp.) oraz protokoły odbioru i przekazania tych robót właścicielom urządzeń, - geodezyjną inwentaryzację powykonawczą robót i sieci uzbrojenia terenu, - kopię mapy zasadniczej powstałej w wyniku geodezyjnej inwentaryzacji powykonawczej, - inne dokumenty wymagane przez Zamawiającego W przypadku, gdy wg komisji, roboty pod względem przygotowania dokumentacyjnego nie będą gotowe do odbioru końcowego, komisja w porozumieniu z Wykonawcą wyznaczy ponowny termin odbioru końcowego robót. Wszystkie zarządzone przez komisję roboty poprawkowe lub uzupełniające będą zestawione wg wzoru ustalonego przez Zamawiającego. Termin wykonania robót poprawkowych i robót uzupełniających wyznaczy komisja i stwierdzi ich wykonanie Odbiór ostateczny Odbiór ostateczny polega na ocenie wykonanych robót związanych z usunięciem wad ujawnionych w okresie gwarancji i rękojmi, stwierdzony podpisanym Protokołem odbioru ostatecznego. Pozytywny wynik odbioru pogwarancyjnego jest podstawą do zwrotu kaucji gwarancyjnej, negatywny do dokonania potrąceń wynikających z obniżonej jakości robót. Przed upływem okresu gwarancyjnego zamawiający powinien zgłosić wykonawcy wszystkie zauważone wady w wykonanych robotach 9. Podstawa płatności 9.1. Ustalenia ogólne Podstawą płatności będzie ryczałt za wykonane roboty. Roboty będą rozliczane zamkniętymi elementami technologicznymi lub procentowym zaawansowaniem robót. Kwota ryczałtowa będzie uwzględniać wszystkie czynności, wymagania i badania składające się na jej wykonanie, określone dla tej roboty w Specyfikacji Technicznej i w dokumentacji projektowej. Cena wykonania robót będzie obejmować: - robociznę bezpośrednią, - wartość zużytych materiałów wraz z kosztami zaopatrzenia i transportu loco plac budowy - wartość pracy sprzętu wraz z kosztami jednorazowymi, (sprowadzenie sprzętu na teren budowy i z powrotem, montaż i demontaż na stanowisku pracy), - koszty pośrednie, w skład których wchodzą,: - płace personelu i kierownictwa budowy, - pracowników nadzoru i laboratorium, - koszty urządzenia i eksploatacji zaplecza budowy (w tym energii i wody, budowy dróg dojazdowych itp.), Strona 26 / 213

27 ST Wymagania ogólne - koszty dotyczące oznakowania robót, - wydatki dotyczące bhp, - usługi obce na rzecz budowy, - ekspertyzy dotyczące wykonanych robót, - ubezpieczenia oraz koszty zarządu przedsiębiorstwa Wykonawcy; - koszty zaplecza Zamawiającego - koszty związane z ubezpieczeniem budowy - zysk kalkulacyjny zawierający ewentualne ryzyko Wykonawcy z tytułu innych wydatków mogących wystąpić w czasie realizacji robót i w okresie gwarancyjnym, - podatki obliczane zgodnie z obowiązującymi przepisami, Cena musi uwzględniać następujące koszty związane z prowadzeniem robót: - wykonanie niezbędnych pomostów roboczych i innych konstrukcji pomocniczych, - obsługi geodezyjnej, - wywozu odpadów, - uporządkowania terenu. Dla umów ryczałtowych Przedmiar robót wykorzystany jest jedynie do szacunkowego określenia zaawansowania robót dla potrzeb wystawienia przejściowej faktury Koszty zawarcia ubezpieczeń Koszty zawarcia ubezpieczeń wymienionych w umowie ponosi Wykonawca Koszty pozyskania zabezpieczenia należytego wykonania i wszystkich wymaganych gwarancji Koszty pozyskania Zabezpieczenia wykonania i wszystkich wymaganych Gwarancji ponosi Wykonawca Tablice informacyjne Wykonawca w ramach umowy jest zobowiązany wykonać, ustawić i utrzymać tablice informacyjne na czas wykonywania robót Temperatura na placu budowy Wykonawca w ramach umowy jest zobowiązany utrzymywać temperaturę dodatnią (min +5 C) w obiekcie przez cały okres wykonywania robót. Wszelkie roboty tymczasowe z tym związane nie podlegają odrębnej zapłacie 9.6. Objazdy, przejazdy i organizacja ruchu Koszt wykonania, utrzymania i likwidacji ewentualnych objazdów, przejazdów oraz całej organizacji ruchu na czas budowy ponosi Wykonawca. Strona 27 / 213

28 ST Wymagania ogólne 9.7. Zaplecze, zabezpieczenie terenu budowy Wykonawca w ramach umowy jest zobowiązany wykonać, a następnie zlikwidować zaplecze budowy a także zapewnić zabezpieczenie dostępu do terenu budowy Dokumentacja powykonawcza Koszty związane z przygotowaniem dokumentacji powykonawczej nie podlegają odrębnej zapłacie i będą uwzględnione w Cenie ryczałtowej umowy Szkolenia Koszty związane z przeprowadzeniem szkolenia pracowników Zamawiającego w zakresie obsługi zamontowanych urządzeń nie podlegają odrębnej zapłacie i będą uwzględnione w Cenie ryczałtowej umowy Media Zamawiający zapewni Wykonawcy dostęp z następujących mediów za oddzielnym (poza umową) rozliczeniem: woda i odbiór ścieków, energia elektryczna. Koszty związane z montażem liczników nie podlegają odrębnej zapłacie i będą uwzględnione w Cenie ryczałtowej umowy. Rozliczenie zużycia będzie dokonywane comiesięcznie na podstawie wskazań liczników. 10. Przepisy związane Specyfikacje Techniczne w różnych miejscach powołują się na Polskie Normy przenoszące europejskie normy zharmonizowane (PN), przepisy branżowe, instrukcje. Należy je traktować jako integralną część i należy je czytać łącznie z Rysunkami i Specyfikacjami, jak gdyby tam one występowały. Rozumie się, iż Wykonawca jest w pełni zaznajomiony z ich zawartością wymaganiami. Zastosowanie będą miały ostatnie wydania Polskich Norm przenoszących europejskie normy zharmonizowane (datowane nie później niż 30 dni przed datą składania ofert), o ile nie postanowiono inaczej. Roboty będą wykonywane w bezpieczny sposób, ściśle w zgodzie z Polskimi Normami przenoszącymi europejskie normy zharmonizowane (PN). W przypadku braku Polskich Norm przenoszących europejskie normy zharmonizowane uwzględnia się: - europejskie aprobaty techniczne, - wspólne specyfikacje techniczne, - Polskie Normy przenoszące normy europejskie, - normy państw członkowskich Unii Europejskiej przenoszące europejskie normy zharmonizowane, - Polskie Normy wprowadzające normy międzynarodowe, - Polskie Normy, - polskie aprobaty techniczne Rozumie się, że Wykonawca jest w pełni zaznajomiony z zawartością i wymaganiami tych norm i przepisów, a w szczególności: Strona 28 / 213

29 ST Wymagania ogólne - Ustawa Prawo budowlane z dnia 7 lipca 1994 r. (Dz.U j.t.) wraz z późniejszymi zmianami, - Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003 r. (Dz.U j.t.) wraz z późniejszymi zmianami, - Ustawa Prawo geodezyjne i kartograficzne z dnia r. (Dz.U j.t.), - Dz.U z późn. zm. - Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia r. w sprawie dziennika budowy, montażu i rozbiórki tablicy informacyjnej oraz ogłoszenia zawierającego dane dotyczące bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia, - Dz.U z późn. zm. - Rozporządzenie ministra Infrastruktury w sprawie warunków jaki powinny odpowiadać budynki i ich sytuowanie, - Dz.U z późn. zm. - Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych, - Dz.U j.t. - Ustawa z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych, - Dz.U Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych, - Dz.U z późn. zm. - Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach, - Dz.U j.t - Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych, - Dz.U Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 18 maja 2004 r. w sprawie określenia metod i podstaw sporządzania kosztorysu inwestorskiego obliczania planowanych kosztów prac projektowych oraz planowanych kosztów robót budowlanych określonych w programie funkcjonalno użytkowym, - Dz.U j.t. - Rozporządzenie Ministra infrastruktury z dnia 2 września 2004 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu funkcjonalno-użytkowego, - Dz.U j.t. z późn. zm. ustawa Prawo ochrony środowiska. Nie wymienienie tytułu jakiejkolwiek dziedziny, grupy, podgrupy czy normy nie zwalnia Wykonawcy od obowiązku stosowania wymogów określonych prawem polskim. Strona 29 / 213

30 ST Rozbiórki ST ROZBIÓRKI 1. Wstęp 1.1. Przedmiot ST Przedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót rozbiórkowych przy realizacji inwestycji z pkt. 1.1 ST Wymagania ogólne Kod wg Wspólnego Słownika Zamówień (CPV) Grupa robót: Przygotowanie terenu pod budowę Klasa robót: Roboty w zakresie burzenia i rozbiórki obiektów budowlanych; roboty ziemne Kategoria robót: Roboty w zakresie burzenia, roboty ziemne, Roboty w zakresie burzenia 1.3. Zakres stosowania ST Ogólny zakres stosowania Specyfikacji Technicznej podano w ST Wymagania Ogólne punkt 1.3. Przedmiotem robót będącym tematem niniejszego opracowania są roboty w zakresie rozbiórek w ramach ustalonych przez Zamawiającego zgodnie ze Specyfikacją Techniczną Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych, Specyfikacją Istotnych Warunków Zamówienia, Dokumentacją Projektową, a także ogólnie obowiązującymi: prawem polskim i europejskim, polskimi normami technicznymi i branżowymi oraz wiedzą techniczną 1.4. Ogólne zestawienie zakresu rzeczowego robót Roboty, których dotyczy specyfikacja obejmują wszystkie czynności umożliwiające i mające na celu wykonanie rozbiórek przewidzianych w dokumentacji projektowej i objętych umową Określenia podstawowe Określenia podane w niniejszej Specyfikacji Technicznej są zgodne z ustawą Prawa budowlanego, wydanymi do niej rozporządzeniami wykonawczymi, nomenklaturą Polskich Norm, aprobat technicznych oraz określeniami podanymi w ST Wymagania Ogólne, punkt 1.5. Pozostałe określenia podstawowe są zgodne obowiązującymi odpowiednimi normami i wytycznymi Ogólne wymagania dotyczące robót Ogólne wymagania dotyczące robót podano w ST Wymagania Ogólne, punkt Materiały Dla robót rozbiórkowych materiały nie występują. 3. Sprzęt Ogólne wymagania dotyczące Sprzętu podano w ST Wymagania Ogólne, punkt 3. Roboty rozbiórkowe, demontażowe, wykucia, przekucia, wykonanie otworów będą wykonywane przy użyciu sprzętu ręcznego i elektronarzędzi oraz przy pomocy drobnego sprzętu mechanicznego, odpowiadającego zakresowi i rodzaju robót rozbiórkowych i demontażowych. Strona 30 / 213

31 ST Rozbiórki Do wykonania robót związanych z rozbiórką elementów dróg może być wykorzystany sprzęt podany poniżej, lub inny zaakceptowany przez Zamawiającego: spycharki, ładowarki, żurawie samochodowe, samochody ciężarowe, zrywarki, młoty pneumatyczne, piły mechaniczne, frezarki nawierzchni, koparki. 4. Transport Ogólne wymagania dotyczące Transportu podano w ST Wymagania Ogólne, punkt 4. Materiały z rozbiórki przeznaczone do wywiezienia mogą być przewożone dowolnymi środkami transportowymi zaakceptowanymi przez Zamawiającego. Wykonawca ma obowiązek zorganizowania transportu z uwzględnieniem wymogów bezpieczeństwa zarówno w obrębie pasa robot, jak i poza nim. Środki transportowe poruszające się po drogach poza pasem robot powinny spełniać odpowiednie wymagania w zakresie parametrów charakteryzujących pojazdy, w szczególności w odniesieniu do gabarytów i obciążenia na oś. Załadunek, transport i rozładunek należy przeprowadzić zgodnie z przepisami BIOZ, przepisami o ruchu drogowym. Wykonawca ma obowiązek usuwać na bieżąco w ramach umowy na własny koszt, wszelkie zanieczyszczenia spowodowane jego pojazdami na drogach publicznych oraz dojazdach do budowy. Zaleca się do przewozu wszelkich materiałów sypkich i zbrylonych jak ziemia, kruszywo stosowane będą samochody samowyładowcze min. 5t wywrotki. Liczba środków transportu będzie zapewniać prowadzenie robot zgodnie z zasadami określonymi w dokumentacji projektowej i ST. Przewożony ładunek zabezpieczyć przed spadaniem i przesuwaniem. 5. Wykonanie robót Ogólne wymagania dotyczące wykonania robót podano w ST Wymagania Ogólne, punkt 5. Co najmniej na 5 dni przed planowanym rozpoczęciem robót rozbiórkowych Wykonawca poinformuje o tym Zamawiającego. Z uwagi na konieczność zgłaszania i uzgadniania prac rozbiórkowych z Miejskim Konserwatorem Zabytków, Wykonawca będzie informował Zamawiającego także o planowanym zakresie i sposobie rozbiórek tak aby Zamawiający mógł je uzgodnić z MKZ. Wykonanie robót należy wykonać zgodnie ze specyfikacją techniczną, bądź inaczej, o ile sposób zatwierdzony zostanie przez Zamawiającego. Wyburzenia oraz wykonanie otworów należy prowadzić po montażu niezbędnych wzmocnień (podciągi, nadproża). Roboty rozbiórkowe elementów dróg, wykonywać ręcznie w sposób określony w STWiORB lub przez Zamawiającego. Strona 31 / 213

32 ST Rozbiórki Wszystkie elementy możliwe do powtórnego wykorzystania powinny być usuwane bez powodowania trwałych uszkodzeń, które obniżyłyby jego cechy użytkowe lub uniemożliwiły ich późniejsze wykorzystanie. O ile uzyskane elementy nie stają się własnością Wykonawcy, powinien on przewieźć je na miejsce określone w STWiORB lub wskazane przez Zamawiającego. Elementy i materiały, które zgodnie z STWiORB stają się własnością Wykonawcy, powinny być usunięte z terenu budowy Roboty przygotowawcze Przed przystąpieniem do robót rozbiórkowych należy: - teren ogrodzić i oznakować zgodnie z wymogami BHP, - zdemontować istniejące zasilanie w energię elektryczną, instalację teletechniczną i wodnokanalizacyjną oraz wszelkie istniejące uzbrojenie, - materiał z rozbiórki należy zutylizować na koszt Wykonawcy Roboty rozbiórkowe Roboty prowadzić zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia r. (Dz.U ) w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych. Wykonawca przedstawi Zamawiającemu do akceptacji projekt organizacji i harmonogram rzeczowofinansowy robót uwzględniający wszystkie warunki, w jakich będą wykonywane roboty przygotowawcze i rozbiórkowe. Roboty rozbiórkowe i demontażowe wykonywać w miejscach przewidzianych dokumentacją przetargową. Prace rozbiórkowe należy wykonywać ręcznie i sprzętem mechanicznym ręcznym. Przy rozbiórkach konstrukcyjny należy bezwzględnie przestrzegać przepisów BHP i wykonać stosowne zabezpieczenia. Przed przystąpieniem do wycinania posadzki wykonać odkrywki celem sprawdzenia sposobu posadowienia. Beton posadzki ciąć piłami do betonu. Nie dopuszcza się skuwania za pomocą młotów kłujących. Przed przystąpieniem do robót demontażowych instalacji należy odłączyć instalację elektryczną, wodną, centralnego ogrzewania i inne. Roboty należy tak prowadzić, aby nie została naruszona stateczność rozbieranego elementu oraz tak, aby usuwanie jednego elementu konstrukcyjnego nie wywołało nieprzewidzianego upadku lub przewrócenia się innego fragmentu konstrukcji. 6. Kontrola jakości robót Ogólne zasady kontroli jakości podano w ST Wymagania Ogólne punkt 6. Kontrola jakości robót polega na: - sprawdzeniu kompletności wykonania - sprawdzeniu stopnia uszkodzenia materiałów pod kątem ich ponownego użycia 7. Obmiar robót Ogólne wymagania dotyczące obmiaru Robót podano w ST Wymagania ogólne, punkt 7. Roboty budowlane realizowane w ramach niniejszej Umowy nie są rozliczane na podstawie obmiaru. Żadna z części robót budowlanych nie będzie płatna stosownie do ilości wykonanej pracy, lecz na zasadach ryczałtu. W tym świetle cena wykonania robót budowlanych będzie zawarta w scalonych cenach ryczałtowych wg Wykazu Cen i będzie podlegała korektom zgodnie z Umową. Strona 32 / 213

33 ST Rozbiórki Dla robót budowlanych nie wprowadzono w umowie odrębnej jednostki obmiarowej. 8. Odbiór robót Ogólne zasady odbioru podano w ST Wymagania ogólne punkt 8. Wszystkie roboty podlegają zasadom odbioru robót zanikających. 9. Podstawa płatności Ogólne wymagania dotyczące rozliczenia robót podano w ST Wymagania Ogólne punkt 9. Zgodnie z Dokumentacją należy wykonać zakres robót wymieniony w pkt niniejszej ST. Podstawą płatności będzie ryczałt za wykonane roboty. Roboty będą rozliczane zamkniętymi elementami technologicznymi lub procentowym zaawansowaniem robót Cena ryczałtowa będzie uwzględniać wszystkie czynności, wymagania i badania składające się na jej wykonanie, określone dla tej roboty w Specyfikacji Technicznej i w dokumentacji projektowej. Cena wykonania robót (wewnątrz budynku) obejmuje: przygotowanie stanowiska roboczego, dostarczenie materiałów i sprzętu, obsługę sprzętu nie posiadającego etatowej obsługi, ustawienie i rozbiórkę rusztowań, demontaż lub rozbiórkę, oczyszczenie miejsca pracy z resztek materiału, wywóz materiału z rozbiórki wraz z kosztami składowania, wywóz i utylizację materiałów z rozbiórki pokryć dachowych likwidacja stanowiska roboczego. 10. Przepisy związane Dz.U Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych Nie wymienienie tytułu jakiejkolwiek dziedziny, grupy, podgrupy czy normy nie zwalnia Wykonawcy od obowiązku stosowania wymogów określonych prawem polskim. Strona 33 / 213

34 ST Roboty ziemne ST ROBOTY ZIEMNE 1. Wstęp 1.1. Przedmiot ST Przedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót ziemnych i zagospodarowania terenu przy realizacji inwestycji z pkt. 1.1 ST Wymagania ogólne Kod wg Wspólnego Słownika Zamówień (CPV) Grupa robót: Przygotowanie terenu pod budowę Klasa robót: Roboty w zakresie burzenia i rozbiórki obiektów budowlanych; roboty ziemne Kategoria robót: Roboty w zakresie burzenia, roboty ziemne, Roboty w zakresie przygotowania terenu pod budowę i roboty ziemne, Roboty w zakresie kształtowania terenu 1.3. Zakres stosowania ST Ogólny zakres stosowania Specyfikacji Technicznej podano w ST Wymagania Ogólne, punkt 1.3. Przedmiotem robót będącym tematem niniejszego opracowania są roboty w zakresie robót ziemnych i zagospodarowania terenu w ramach ustalonych przez Zamawiającego zgodnie ze Specyfikacją Techniczną Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych, Specyfikacją Istotnych Warunków Zamówienia, Dokumentacją Projektową, a także ogólnie obowiązującymi: prawem polskim i europejskim, polskimi normami technicznymi i branżowymi oraz wiedzą techniczną Zakres robót objętych ST Ogólny zakres robót podano w ST Wymagania Ogólne, punkt Roboty, których dotyczy specyfikacja obejmują wszystkie czynności umożliwiające i mające na celu wykonanie robót ziemnych przewidzianych w dokumentacji projektowej i objętych umową. Zakres prac realizowanych w ramach robot ziemnych obejmuje: - Roboty przygotowawcze: o o o o o prace pomiarowe związane z wyznaczeniem zakresu robot i obiektu, wykonanie dokumentacji fotograficznej stanu istniejącego przez Wykonawcę, zabezpieczenie lub usunięcie istniejących urządzeń technicznych uzbrojenia terenu oraz roślinności, zabezpieczenie obiektów chronionych prawem, przejęcie i odprowadzenie z terenu robot gruntowych, o o wykonanie niezbędnych dróg tymczasowych, dostarczenie na teren budowy niezbędnych materiałów, urządzeń i sprzętu budowlanego. - Roboty zasadnicze: o usunięcie warstwy ziemi urodzajnej (humusu) przed rozpoczęciem robot, o wykopy w gruncie kat. I VI, Strona 34 / 213

35 ST Roboty ziemne o o o o o o zasypywanie wykopów z zagęszczaniem warstwami, wymiana gruntu, wywóz i utylizacja nadmiaru urobku, plantowanie terenu po zakończeniu prac, humusowanie terenu, zagospodarowanie terenu. - Roboty końcowe, konieczne do uzyskania Świadectwa Przejęcia Robot: o Przeprowadzenie niezbędnych pomiarów i badań laboratoryjnych Określenia podstawowe Określenia podane w niniejszej Specyfikacji Technicznej są zgodne z ustawą Prawa budowlanego, wydanymi do niej rozporządzeniami wykonawczymi, nomenklaturą Polskich Norm, aprobat technicznych oraz określeniami podanymi w ST Wymagania Ogólne, punkt 1.5. Pozostałe określenia podstawowe są zgodne obowiązującymi odpowiednimi normami i wytycznymi Ogólne wymagania dotyczące robót Ogólne wymagania dotyczące robót podano w ST Wymagania Ogólne punkt, Materiały Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania podano w ST Wymagania Ogólne punkt 2. Co najmniej na 7 dni przed zaplanowanym wykorzystaniem jakichkolwiek materiałów przeznaczonych do robót Wykonawca przedstawi szczegółowe informacje dotyczące proponowanego źródła wytwarzania, zamawiania lub wydobywania tych materiałów i odpowiednie świadectwa badań laboratoryjnych lub próbki do zatwierdzenia przez Zamawiającego. Zatwierdzenie partii materiałów z danego źródła nie oznacza automatycznie że wszelkie materiały z danego źródła uzyskają zatwierdzenie. Materiałami stosowanymi do wykonania robot będących tematem niniejszej specyfikacji są: - grunt wydobyty z wykopu i składowany na odkładzie jeżeli będzie spełniał wymagania dla odpowiedniego zagęszczenia, - grunt wydobyty z wykopu, składowany poza strefą robot jeżeli będzie spełniał wymagania dla odpowiedniego zagęszczenia, - grunt dowieziony z miejsca i odległości wskazanej przez Zamawiającego, na wykonanie zasypania wykopów, obsypania fundamentów, - piasek na wymianę gruntu. Materiały powinny posiadać własności określone w specyfikacji, bądź inne, o ile zatwierdzone zostaną przez Zamawiającego. Do wykonania podkładu podposadzkowego należy stosować materiały sypkie (piasek zwykły). Do zasypywania wykopów może być użyty grunt wydobyty z tego samego wykopu, niezamarznięty i bez zanieczyszczeń takich jak ziemia roślinna. odpadki materiałów budowlanych itp. Wszystkie ww. materiały pozyskane z wykopów na terenie budowy lub z innych miejsc będą wykorzystane do robót lub odwiezione na odkład odpowiednio do wymagań lub wskazań Zamawiającego. Eksploatacja źródeł materiałów będzie zgodna z wszelkimi regulacjami prawnymi obowiązującymi na danym obszarze. Strona 35 / 213

36 ST Roboty ziemne 2.1. Przechowywanie i składowanie materiałów Wykonawca zapewni, aby tymczasowo składowane materiały, do czasu gdy będą one potrzebne do robót, były zabezpieczone w sposób zapewniający zachowanie jakości i właściwość do robót. Miejsca czasowego składowania materiałów będą zlokalizowane w obrębie terenu budowy w miejscach uzgodnionych z Zamawiającym lub poza terenem budowy w miejscach zorganizowanych przez Wykonawcę Zasady wykorzystania gruntów Grunty i materiały nieprzydatne do budowy, powinny być wywiezione przez Wykonawcę z terenu budowy na składowisko bądź poddane utylizacji. Zamawiający może nakazać pozostawienie na terenie budowy gruntów, których czasowa nieprzydatność wynika jedynie z powodu zamarznięcia lub nadmiernej wilgotności. Jeżeli grunty przydatne, uzyskane przy wykonywaniu wykopów, nie będąc nadmiarem objętości robot ziemnych, zostały za zgodą Zamawiającego wywiezione przez Wykonawcę poza teren budowy z przeznaczeniem innym niż wykonanie prac objętych umową, Wykonawca zobowiązany jest do dostarczenia równoważnej objętości gruntów przydatnych z własnych źródeł, zaakceptowanych przez Zamawiającego. 3. Sprzęt Ogólne wymagania dotyczące stosowania sprzętu podano w ST Wymagania ogólne, punkt 3. Wykonawca zobowiązany jest do używania takiego sprzętu, który nie spowoduje niekorzystnego wpływu na jakość wykonywanych robót. Sprzęt użyty do robot powinien być zgodny z ofertą wykonawcy i powinien odpowiadać pod względem typów i ilości wskazaniom w ST i projekcie organizacji robót, zaakceptowanym przez Zamawiającego. Sprzęt będący własnością Wykonawcy bądź wynajęty do wykonania robót ma być utrzymany w dobrym stanie i gotowości do pracy. Wykonawca dostarczy Zamawiającemu kopie dokumentów potwierdzających dopuszczenie sprzętu do użytkowania, tam gdzie jest to wymagane przepisami. Przed użyciem sprzętu Wykonawca zobowiązany jest uzyskać akceptację Zamawiającego. Wybrany sprzęt po akceptacji Zamawiającego nie może być później zmieniony bez jego zgody. Jakikolwiek sprzęt, maszyny, urządzenia i narzędzia nie gwarantujące zachowania warunków umowy, zostaną przez Zamawiającego zdyskwalifikowane i nie dopuszczone do robot. Wykonawca powinien wykazać się możliwością korzystania ze sprzętu do: - odspajania i wydobywania gruntów - sprzętu zagęszczającego Roboty mogą być wykonywane ręcznie lub sprzętem mechanicznym ręcznym. 4. Transport Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w ST Wymagania ogólne, punkt 4. Wykonawca ma obowiązek zorganizowania transportu z uwzględnieniem wymogów bezpieczeństwa zarówno w obrębie pasa robot, jak i poza nim. Środki transportowe poruszające się po drogach poza pasem robot powinny spełniać odpowiednie wymagania w zakresie parametrów charakteryzujących pojazdy, w szczególności w odniesieniu do gabarytów i obciążenia na oś. Przewożone materiały należy umieszczać na środkach transportu równomiernie na całej powierzchni ładunkowej i zabezpieczyć przed spadaniem lub przesuwaniem. Strona 36 / 213

37 ST Roboty ziemne Załadunek, transport i rozładunek należy przeprowadzić zgodnie z przepisami BIOZ, przepisami o ruchu drogowym. Wykonawca ma obowiązek usuwać na bieżąco w ramach umowy na własny koszt, wszelkie zanieczyszczenia spowodowane jego pojazdami na drogach publicznych oraz dojazdach do budowy. Liczba środków transportu będzie zapewniać prowadzenie robot zgodnie z zasadami określonymi w dokumentacji projektowej i ST. 5. Wykonanie robót Ogólne wymagania dotyczące wykonania robot podano w ST Wymagania ogólne, punkt 5. Wykonywanie wykopów może nastąpić zgodnie ze Specyfikacją Techniczną i dokumentacją projektową i po wyrażeniu zgody przez Zamawiającego. Roboty ziemne wykonać zgodnie z normą PN-B i PN-B Zieleń Wykonawca jest zobowiązany znać wszelkie regulacje prawne w zakresie wycinki lub przesadzania drzew i krzewów. Zamawiający udostępni Wykonawcy inwentaryzację zieleni wraz ze wszystkimi uzgodnieniami i decyzjami dotyczącymi jej wycinki jakie są w posiadaniu Zamawiającego. Wszelkie materiały pozyskane w ramach wycinki drzew Wykonawca zutylizuje na własny koszt. Wykonawca na potrzeby rozliczenia ilości zutylizowanego drewna będzie prowadził szczegółowy obmiar wycinki drzew. Wszelkie prace z zakresu utylizacji odpadów winny odbywać się po uzyskaniu wymaganych prawem zezwoleń i zatwierdzeniu przez Zamawiającego. Wykonawca uprzedzi Zamawiającego z wyprzedzeniem 5 dni o planowanych wycinkach. Wszelkie uwagi i odstępstwa stanu rzeczywistego od zinwentaryzowanego na etapie projektowania Wykonawca ma prawo i obowiązek zgłaszać Zamawiającemu przed rozpoczęciem robot. Bezprawna wycinka drzew objęta będzie karą administracyjną, zgodnie z obowiązującymi przepisami Przygotowanie do robót ziemnych Przed przystąpieniem do wykonywania wykopów należy zapoznać się z planem sytuacyjnowysokościowym i naniesionymi na nim konturami i wymiarami istniejących i projektowanych budynków i budowli, wynikami badań geotechnicznych gruntu, wyznaczyć zarysy robot ziemnych na gruncie poprzez trwałe oznaczenie w terenie położenia wszystkich charakterystycznych punktów przekroju podłużnego i przekrojów poprzecznych, Do wyznaczania zarysów robot ziemnych posługiwać się prostymi przyrządami - poziomicą, łatą mierniczą, taśmą itp. Przygotować i oczyścić teren poprzez: usunięcie gruzu i kamieni, wycinkę drzew i krzewów, wykonanie robot rozbiórkowych, istniejących obiektów lub ich resztek, usunięcie ogrodzeń itp., osuszenie i odwodnienie pasa terenu, na którym roboty ziemne będą wykonywane. Wszystkie napotkane przewody podziemne na trasie wykonywanego wykopu, krzyżujące się lub biegnące równolegle z wykopem powinny być zabezpieczone przed uszkodzeniem, a w razie potrzeby podwieszone w sposób zapewniający ich eksploatację. Metody wykonania robót wykopu (ręcznie lub mechanicznie) powinny być dostosowane do głębokości wykopu, danych geotechnicznych, ustaleń instytucji uzgadniających oraz posiadanego sprzętu mechanicznego. W rejonie istniejącego uzbrojenia podziemnego roboty ziemne należy wykonywać sposobem ręcznym Odwodnienia robót ziemnych Wykonawca powinien, o ile wymagają tego warunki terenowe, wykonać urządzenia, które zapewnią odprowadzenie wód gruntowych i opadowych poza obszar robot ziemnych, tak aby zabezpieczyć Strona 37 / 213

38 ST Roboty ziemne grunty przed przewilgoceniem i nawodnieniem. Wykonawca ma obowiązek takiego wykonywania wykopów, aby powierzchniom gruntu nadawać w całym okresie trwania robot spadki, zapewniające prawidłowe odwodnienie. Jeżeli w skutek zaniedbania Wykonawcy, grunty ulegną nawodnieniu, które spowoduje ich długotrwałą nieprzydatność, Wykonawca ma obowiązek usunięcia tych gruntów i zastąpienia ich gruntami przydatnymi na własny koszt bez jakichkolwiek dodatkowych opłat ze strony Zamawiającego za te czynności, jak również za dowieziony grunt. Odprowadzenie wód do istniejących zbiorników naturalnych i urządzeń odwadniających musi być poprzedzone uzgodnieniem z odpowiednimi instytucjami Odwodnienie wykopów Technologia wykonania wykopu musi umożliwiać jego prawidłowe odwodnienie w całym okresie trwania robot ziemnych. O ile będzie konieczne odwodnienie, projekt odwodnienia opracuje Wykonawca w ramach ceny ryczałtowej umowy i nie będzie on podlegać odrębnej zapłacie Odspojenie u odkład urobku Odspojenie gruntu w wykopie, mechaniczne lub ręczne, połączone z zastosowaniem urządzeń do mechanicznego wydobycia urobku. Dno wykopu powinno być równe i wyprofilowane zgodnie ze spadkiem przewodu ustalonym w Dokumentacji Projektowej. Odkład urobku powinien być dokonywany tylko po jednej stronie wykopu, w odległości co najmniej 1,0 m od krawędzi klina odłamu. Podczas trwania robot ziemnych należy zwrócić szczególną uwagę na: - bezpieczną odległość (w pionie i w poziomie) od przewodów wodociągowych, gazowych, kanalizacyjnych, kabli energetycznych, telefonicznych itp. W przypadku natrafienia na urządzenia nie oznaczone w dokumentacji projektowej bądź niewypał, należy miejsce to zabezpieczyć i natychmiast powiadomić Zamawiającego i odpowiednie przedsiębiorstwa i instytucje. - należy bezwarunkowo odspoić grunt ręcznie na głębokościach i w miejscach, w których występują lub spodziewane jest występowanie instalacji i urządzeń podziemnych. Niezależnie od powyższego, w czasie użycia sprzętu mechanicznego, należy prowadzić ciągłą obserwację odspajanego gruntu. - w sytuacjach uzasadnionych względami bezpieczeństwa należy stosować odpowiednie przykrycie wykopu, - w wykopach o ścianach pionowych należy stosować elementy obudowy według normy PN-B Rozstaw rozparcia lub podparcia powinien być dostosowany do występujących warunków, - należy prowadzić ciągłą kontrolę stanu obudowy, w szczególności rozparcia lub podparcia ścian w stosunku do poziomu terenu (co najmniej 15 cm ponad poziom terenu), - należy instalować bezpieczne zejścia, przestrzegać usytuowania koparki w odległości co najmniej 0,6 m poza klinem odłamu dla każdej kategorii gruntu, - obudowę należy zakładać stopniowo w miarę pogłębiania wykopu, a w czasie zasypki i zagęszczania stopniowo rozbierać, - zabezpieczenie przed napływem wód powierzchniowych do wykopu, Strona 38 / 213

39 ST Roboty ziemne - przy wykonywaniu wykopów otwartych należy zapewnić stałą kontrolę i poprawę torowiska koparki, - unikanie wydobywania gruntu na pochyłych powierzchniach. Metody wykonania robot ziemnych określone zostaną w projekcie robot ziemnych opracowanym przez Wykonawcę Podłoże Podłoże naturalne powinno stanowić nienaruszony rodzimy grunt sypki, naturalnej wilgotności o wytrzymałości powyżej 0,05 MPa wg PN 86/B 02480, dający się wyprofilować. Grubości warstwy zabezpieczającej naturalne podłoże przed naruszeniem struktury gruntu powinna wynosić 0,2 m. Odchylenia grubości warstwy nie powinno przekraczać +/ 3 cm. Zdjęcie tej warstwy powinny być wykonane bezpośrednio przed rozpoczęcie wykonywania robot podstawowych. Nie wybraną, w odniesieniu do projektowanego poziomu, warstwę gruntu należy usunąć sposobem ręcznym lub mechanicznym, zapewniającym uzyskanie wymaganej dokładności wykonania powierzchni podłoża, bezpośrednio przed ułożeniem przewodu. W przypadku przegłębienia wykopu poniżej przewidzianego poziomu a zwłaszcza poniżej poziomu projektowanego posadowienia należy porozumieć się z Zamawiającym celem podjęcia odpowiednich decyzji Zasypka i zagęszczenie gruntu Wykopy należy zasypywać niezwłocznie po zakończeniu prac budowlanych, aby nie narażać wykonanych konstrukcji lub instalacji na działanie wpływów atmosferycznych. Do zagęszczenia gruntów można użyć maszyn takich jak: wibratory o ręcznym prowadzeniu, płyty ubijające w zależności od dostępu do miejsca warstwy zagęszczanej. Stopień zagęszczenia winien wynosić 0,95-1,0 skali Proctora. Przy obiektach liniowych przed zasypaniem dno wykopu należy osuszyć i oczyścić z zanieczyszczeń powstałych po montażu przewodu. Użyty materiał i sposób zasypania przewodu nie powinien spowodować uszkodzenia ułożonego przewodu i obiektów na przewodzie i izolacji wodoszczelnej. Grubości warstwy ochronnej zasypu strefy niebezpiecznej ponad wierzch przewodu powinna wynosić co najmniej 0,5 m. Materiałem zasypu w obrębie strefy niebezpiecznej powinny być: grunt wydobyty z wykopu, bez grud i kamieni, mineralny, sypki, drobno- lub średnioziarnisty wg PN-86/B Materiał zasypu powinien być zagęszczony ubijakiem po obu stronach przewodu, ze szczególnym uwzględnieniem wykopu pod złącza. Najistotniejsze jest zagęszczenie gruntu przez podbicie w tzw, pachwinach przewodu. Podbijanie należy wykonać ubijakiem po obu stronach przewodu zgodnie z PN-B-06050:1999. Zasypkę wykopu powyżej warstwy ochronnej dokonuje się gruntem rodzimym warstwami z jednoczesnym zagęszczeniem. Zastosowany sposób zagęszczenia zasypki wykopów nie powinien oddziaływać ujemnie na stateczność budynków i innych budowli oraz istniejącego uzbrojenia terenu. Za powstałe ewentualne szkody odpowiadać będzie Wykonawca Podstawowe zasady BHP przy wykonywaniu robót ziemnych Podczas realizacji robot ziemnych trzeba przestrzegać niżej wymienionych zasad bhp: - prace muszą być prowadzone zgodnie z dokumentacją. - przed przystąpieniem do robot należy bezwzględnie wyznaczyć przebieg instalacji podziemnych. Strona 39 / 213

40 ST Roboty ziemne - roboty w bezpośrednim sąsiedztwie instalacji podziemnych należy prowadzić szczególnie ostrożnie i pod nadzorem kierownictwa budowy. - w odległości mniejszej niż 0,5 m od istniejących instalacji roboty należy prowadzić ręcznie, bez użycia sprzętu mechanicznego, narzędziami na drewnianych trzonkach. - wykopy powinny być wygrodzone barierami, ustawionymi w odległości co najmniej 1.0 m od krawędzi wykopu. - nachylenie skarp powinno być określone w projekcie. Jeżeli projekt nie określa nachylenia, to dla skarp nieobciążonych można przyjąć nachylenia według - Tabela 1 - wykonywanie wykopów przez podkopywanie jest zabronione. - wykopy wąskoprzestrzenne i jamiste powinny być bezwzględnie zabezpieczone przez rozparcie ścian. - do wykonywania deskowań stosować należy jedynie drewno III lub IV klasy. - deskowanie zabezpieczające wykop powinno: wystawać co najmniej 15 cm ponad krawędź wykopu w celu ochrony przed spadaniem gruntu, kamieni i innych przedmiotów - deskowania rozbiera się warstwami szeroki do 40 cm od dołu, odpiłowując stojaki miarę rozbierania ścian. ; - schodzić i wchodzić do wykopów można jedynie po drabinkach lub schodniach. - W przypadku konieczności dokonania jakichkolwiek prac w pobliżu pracujących maszyn należy je bezwzględnie wyłączyć. - Odległość między krawędzią wykopu a składanym gruntem powinna być nie mniejsza niż: o o 3,0 m przy gruntach przepuszczalnych 5,0 m przy gruntach nieprzepuszczalnych - w przypadku natrafienia na przedmioty zabytkowe bądź szczątki archeologiczne należy roboty przerwać, teren zabezpieczyć i powiadomić właściwy urząd konserwatorski. - w przypadku odkrycia pokładów kruszyw lub innych materiałów nadających się do dalszego użytku należy powiadomić Zamawiającego i uzyskać od niego informację dotyczącą dalszego postępowania Strona 40 / 213

41 ST Roboty ziemne 5.8. Wymagania szczegółowe Wykopy fundamentowe Wymiary wykopów fundamentowych powinny być dostosowane do wymiarów fundamentów w pionie, głębokości wykopów, rodzaju gruntu, poziomu wody gruntowej oraz do konieczności i możliwości zabezpieczenia ścian wykopów. Dopuszczalne odchyłki w wykonaniu wykopów wynoszą: - w wymiarach w planie ±10 cm, - dla rzędnych dna ±5 cm Wykopy liniowe - wykopy pod przewody rurociągowe należy wykonywać do głębokości 0,1-0,2 m. mniejszej od projektowanej, a następnie pogłębiać do głębokości właściwej, bezpośrednio przed ułożeniem przewodu rurociągowego. Minimalna szerokość wykopu w świetle obudowy ściany wykopu powinna być dostosowana do średnicy przewodu. Strona 41 / 213

42 ST Roboty ziemne - przy montażu przewodu na powierzchni terenu i opuszczeniu całych ciągów do wykopu, szerokość wykopu nie może być zmniejszona. - wszystkie napotkane nieczynne uzbrojenia podziemne na trasie wykonywanego wykopu należy bezwzględnie zdemontować. - odchylenie odległości krawędzi wykopu w dnie od ustalonej w planie osi wykopu nie powinno przekraczać +/-5cm. - minimalne odchylenia rzędnych dna wykopu nie powinna być większa niż: o o 3,0 cm w gruntach spoistych 5,0 cm w gruntach wymagających wzmocnienia - szerokość wykopów z obudową nie powinna różnić się od projektowanej więcej niż 5 cm ze względu na konieczność wielokrotnego stosowania rozpór przy takich samych szerokościach wykopów i klinów grubości nie większej niż 5 cm - ściany wykopu rozpartego powinny być gładkie, bez wybrzuszeń i zagłębień, tak aby stalowe płyty, elementy ścianek szczelnych przylegały do gruntu całą swoja powierzchnią - minimalna odległość między równocześnie wykonywanymi sąsiednimi wykopami, która należy liczyć od wewnętrznych ścian tych wykopów, przy zbliżonym kierunku osi powinna wynosić: o o 7,0 m przy głębokości wykopu do 4,0 m 10,5 m przy wykopie głębokości od 4,0 6,0 m - przy większych głębokościach odległości te należy policzyć indywidualnie - po wykonaniu wykopu lub w czasie jego wykonywania, należy (przy udziale Zamawiającego) sprawdzić czy parametry gruntu odpowiadają tym, które przyjęto w projekcie. - roboty ziemne przy skrzyżowaniu z istniejącym uzbrojeniem prowadzić pod nadzorem użytkownika tego uzbrojenia Odkopanie fundamentów Prace ziemne należy prowadzić zgodnie z PN-B Geotechnika Roboty ziemne Wymagania ogólne. Wykopy należy wykonać ręcznie lub maszynowo z transportem ziemi na odkład, odkrywając odcinkowo fundamenty. Odkrycie ścian piwnic należy wykonać na pełną wysokość. Należy uważać, aby nie podkopać fundamentów, co mogłoby doprowadzić do pogorszenia warunków posadowienia budynku Podsypki Wykonawca może przystąpić do układania podsypek po uzyskaniu zezwolenia Zamawiającego, potwierdzonego wpisem do dziennika budowy. Warunki wykonania podkładu pod posadzki: - układanie podkładu powinno nastąpić bezpośrednio przed wykonywaniem posadzki. - przed rozpoczęciem układania podłoże powinno być oczyszczone z odpadków materiałów budowlanych. - układanie podkładu należy prowadzić na całej powierzchni równomiernie jedną warstwą. - całkowita grubość podkładu według projektu. Powinna to być warstwa stała na całej powierzchni rzutu obiektu. - wskaźnik zagęszczenia podkładu nie powinien być mniejszy od Js=0,98 według próby normalnej Proctora. Strona 42 / 213

43 ST Roboty ziemne Zasypki Wykonawca może przystąpić do zasypywania wykopów po uzyskaniu zezwolenia Zamawiającego, co powinno być potwierdzone wpisem do dziennika budowy. Warunki wykonania zasypki - zasypanie wykopów powinno być wykonane bezpośrednio po zakończeniu przewidzianych w nim robót. - przed rozpoczęciem zasypywania dno wykopu powinno być oczyszczone z odpadków materiałów budowlanych i śmieci. - układanie i zagęszczanie gruntów powinno być wykonane warstwami o grubości: o o o 0,25 m przy stosowaniu ubijaków ręcznych, 0,50 1,00 m przy ubijaniu ubijakami obrotowo-udarowymi (żabami) lub ciężkimi tarczami. 0,40 m przy zagęszczaniu urządzeniami wibracyjnymi - wskaźnik zagęszczenia gruntu wg dokumentacji technicznej lecz nie mniejszy niż Js = 0,95 wg próby normalnej Proctora. - nasypywanie i zagęszczanie gruntu w pobliżu ścian powinno być wykonane w sposób nie powodujący uszkodzenia izolacji przeciwwilgociowej Podkład pod fundamenty - układanie podkładu powinno nastąpić bezpośrednio po zakończeniu prac w wykopie. - przed rozpoczęciem zasypywania dno wykopu powinno być oczyszczone z odpadków materiałów budowlanych. - układanie podkładu należy prowadzić na całej powierzchni wykopu, równomiernie warstwami grubości 25 cm. - całkowita grubość podkładu według projektu. Powinna to być warstwa stała na całej powierzchni rzutu obiektu. - wskaźnik zagęszczenia podkładu wg dokumentacji technicznej lecz nie mniejszy od Js = 0,9 według próby normalnej Proctora Podkład pod posadzki - układanie podkładu powinno nastąpić bezpośrednio przed wykonywaniem posadzki. - przed rozpoczęciem układania podłoże powinno być oczyszczone z odpadków materiałów budowlanych. - układanie podkładu należy prowadzić na całej powierzchni równomiernie jedną warstwą. - całkowita grubość podkładu według projektu. Powinna to być warstwa stała na całej powierzchni rzutu obiektu. - wskaźnik zagęszczenia podkładu nie powinien być mniejszy od Js=0,98 według próby normalnej Proctora Wykonanie trawników Żyzna ziemia w zależności od źródła pochodzenia powinna spełnić następujące charakterystyki: - ziemia naturalna powinna być zdjęta przed rozpoczęciem robot i składowana w hałdach nie wyższych niż 2 m, Strona 43 / 213

44 ST Roboty ziemne - ziemia pozyskana z dokopów nie powinna być zmieszana z odpadami, przerośnięta korzeniami, zasolona lub zanieczyszczona chemikaliami, - zakupiony humus (ziemia żyzna) powinna byś użyta do wypełnienia otworów, rozścielona, na terenie pod nasady drzewne lub krzewy lub pod wykonanie trawników, - przed zastosowaniem ziemi żyznej należy sprawdzić jej charakterystyki: ph, granulację, zawartość mikroelementów, zawartość materiałów obcych (kamienie). Do wykonania trawnika siewem należy stosować gotowe mieszanki traw. Powinny mieć one oznaczony skład procentowy, klasę, nr normy wg której zostały wyprodukowane, zdolność kiełkowania. Wszystkie wykonane prace powinny być zaaprobowane przez Zamawiającego. Wymagania dotyczące trawników są następujące: - teren powinien być oczyszczony ze śmieci i gruzu oraz wyrównany, - w miejscach gdzie nie ma wystarczającej ilości żyznej ziemi lub ziemia nie może być użyta, należy wykonać uzupełnienia lub dokonać wymiany ziemi naturalnej na ziemię nawozowaną, - podczas wymiany ziemi naturalnej na nawozowaną poziom gruntu należy obniżyć o ok. 15cm, - teren powinien być wyrównany, - przed wysianiem grunt powinien być wałowany gładkim walcem i potem zabronowany brona talerzową lub zbrabiarką, - siew traw oraz wykonanie trawników powinny być prowadzone w okresie od 1 maja do 15 września lub w innym czasie zatwierdzonym przez Zamawiającego, - na terenie płaskim siew winien być wykonany w ilości 2,5 kg na każde 100 m2, - na skarpach, siew winien być wykonany w ilości 4 kg na każde 100 m2, - po wysianiu grunt powinien być wałowany lekkim walcem do końcowego wyrównania i umożliwienia penetracji wody; jeżeli nasiona są zakryte ziemią w wyniku użycia brony talerzowej wówczas jest niezbędne użycie gładkiego walca, - powinny być stosowane gotowe mieszanki traw, - chwasty powinny być zniszczone przy użyciu pestycydów zaakceptowanych przez Krajowy Inspektorat Ochrony Roślin, - poza głównym siewem powinien być przeprowadzony przynajmniej jeden obowiązkowy siew uzupełniający Głównymi elementami utrzymania trawników powinno być koszenie, nawadnianie, nawożenie oraz odchwaszczanie: - pierwsze koszenie powinno być przeprowadzone gdy trawa urośnie do 10 cm, - kolejne koszenia powinny być przeprowadzone okresowo zanim trawa osiągnie wysokość cm, wysokość trawy po koszeniu nie powinna przekraczać 5 cm, - ostatnie koszenie przed zimą powinno się przeprowadzić w połowie września, - koszenie trawników w czasie całego okresu dojrzewania powinno być prowadzone często i w regularnych odstępach czasu. Częstotliwość i wysokość koszenia zależy od użytego gatunku traw, Strona 44 / 213

45 ST Roboty ziemne - w pierwszym rzędzie duże chwasty powinny być usuwane przy użyciu herbicydów lub selektywnego plewienia, które należy wykonywać ze starannością i przynajmniej w 6 miesięcy od założenia trawnika. - niezbędne jest utrzymanie odpowiedniej wilgotności gruntu. Podlewanie trawników powinno być prowadzone w zależności od warunków pogodowych. - W przypadku braku wzrostu przewidywane jest dodatkowe dosiewanie trawników (jeden obowiązkowy dosiew), trawniki powinny być nawożone średnio 6 kg NPK na każdy hektar w ciągu roku. - mieszanki nawozowe powinny być przygotowane aby zapewnić wymagany skład na każdą porę roku: o o na wiosnę trawniki wymagają mieszanek z przewagą azotu, od polowy lata azot powinien być stopniowo redukowany z jednoczesnym zwiększaniem potasu i fosforu, o ostatnie nawożenie nie powinno zawierać azotu a jedynie fosfor i potas Nawożenie należy prowadzić wg następującego dozowania rocznego: - azot (N) 1,0 1,5 kg na 100 m2 trawnika, - fosfor (P) 0,9 1,0 kg P2O5 na 100 m2 trawnika - potas (K) 0,8 1,0 kg K2O na 100 m2 trawnika. Zamawiający powinien zaakceptować zasady stosowania i skład mieszanki nawozowej Sadzenie drzew i krzewów Zakres robot obejmuje sadzenie drzew i krzewów. Wymagania dotyczące sadzenia drzew i krzewów: - dla sadzonek produkowanych w gruncie wiosną po rozmarznięciu gleby , jesienią , dla gatunków iglastych i liściastych produkowanych w kontenerach , - przed wysadzeniem sadzonek teren winien zostać odchwaszczony herbicydami, - miejsce sadzenia - powinno być wyznaczone w terenie zgodnie z rysunkami - dołki pod drzewa i krzewy powinny mieć odpowiednią wielkość i być zaprawione ziemią urodzajną, - rośliny winny być sadzone na głębokości na jakiej rosły w szkółce - jednak nie głębiej niż 5 cm w stosunku do poziomu gruntu. Zbyt głębokie lub płytkie sadzenie utrudnia prawidłowy rozwój rośliny, - korzenie złamane i uszkodzone należy przed sadzeniem przyciąć, - przy sadzeniu formy piennej należy przed sadzeniem wbić w dno dołu drewniany palik, - korzenie roślin zasypywać ziemią a następnie prawidłowo ubić, uformować miskę i podlać, - drzewa formy piennej należy przymocować do palika tuż pod koroną oraz drugi razy w połowie wysokości pnia, - wysokość palika wbitego w grunt powinna być równa wysokości pnia posadzonego drzewa (sięgać pod koronę ), - palik powinien być umieszczony od strony najczęściej wiejących wiatrów, Strona 45 / 213

46 ST Roboty ziemne - drzewa liściaste formy naturalnej i krzewy należy po posadzeniu wiosną niezwłocznie przyciąć o 2/3 wysokości, tj. do 1/3 wysokości, - przy sadzeniu jesiennym cięcie wykonać wiosną, - drzewa liściaste formy piennej przyciąć o 1/2-2/3 wysokości pędów korony w terminie jw., - drzewa i krzewy iglaste po posadzeniu nie przycinać - usunąć wyłącznie uszkodzone, nadłamane gałązki, - krzewy liściaste po posadzeniu należy przyciąć o 2/3 wysokości, - drzewa liściaste należy sadzić w doły o wymiarach min. 0,7 x 0,7 x 0,7 m - niezależnie od gatunku. Pielęgnacja w okresie gwarancyjnym: - podlewanie w zależności od potrzeb, - odchwaszczanie, - nawożenie, - poprawianie misek, - kopczykowanie drzew i krzewów jesienią, - rozgarnięcie kopczyków wiosną i uformowaniu misek, - wymiana uschniętych i uszkodzonych drzew i krzewów, - wymiana zniszczonych i uszkodzonych palików oraz wiązań, - przecięcie złamanych, chorych lub krzyżujących się gałęzi (cięcie pielęgnacyjne i formujące), - ochrona sadzonek przed zgryzaniem przed zwierzęta - wymaga zatwierdzenia przez Zamawiającego. Zaleca się stosowanie repelentów wg instrukcji producenta środka i wg zaleceń projektowych, - nie przewiduje się stosowania nawozów organicznych, - dopuszcza się nieudanych nasadzeń do 5 % ilości wysadzonych sadzonek (bez określania przyczyny). 6. Kontrola jakości robót Ogólne zasady kontroli jakości podano w ST Wymagania Ogólne punkt 6. Po wykonaniu wykopu należy sprawdzić, czy pod względem kształtu i wykończenia odpowiada on wymaganiom zawartym w Specyfikacji Technicznej oraz czy dokładność wykonania nie przekracza tolerancji podanych w Specyfikacji Technicznej i normach PN-B-06050, PN-B Sprawdzeniu podlega: - wykonanie wykopu i podłoża - zabezpieczenie przewodów i kabli napotkanych w obrębie wykopu - stan umocnienia wykopu pod kątem bezpieczeństwa pracy robotników zatrudnionych przy montażu, - wykonanie niezbędnych zejść do wykopów w postaci drabin, - jakość gruntu, użytego do zasypki - wykonanie zasypu, - zagęszczenie, Strona 46 / 213

47 ST Roboty ziemne - podsypki i jej zagęszczenia Pomiary do odbioru należy przeprowadzić przy użyciu: - łaty 3 metrowej pomiar równości dna wykopu, równości skarp - taśmy, szablonu, łaty 3 m, poziomicy lub niwelatora pomiar szerokości wykopu ziemnego, szerokości dna wykopu, rzędnych powierzchni wykopu, pochylenia skarp, - równości powierzchni wykopu Badania i pomiary wykonanej warstwy podbudowy Grubość warstwy - wykonawca powinien mierzyć natychmiast po jej wykonaniu co najmniej w 3 losowo wybranych punktach na każdej dziennej działce roboczej i nie rzadziej niż w jednym punkcie na każde 400 m2 podbudowy. Bezpośrednio przed odbiorem należy wykonać pomiar grubości warstwy co najmniej w 3 punktach, lecz nie rzadziej niż raz na 2000 m2. Dopuszczalne odchyłki od projektowanej grubości nie powinny przekraczać +10% i 15%. Nośność i zagęszczenie wg obciążeń płytowych zgodnie z BN-64/ Zagęszczenie podbudowy j.w. należy uznać za prawidłowe jeżeli stosunek wtórnego modułu do pierwotnego, mierzony przy użyciu płyty o średnicy 30 cm jest nie większy od 2,2. Nośność badać raz na 3000 m2 Pomiary cech geometrycznych. Równość nierówności podłużne podbudowy należy mierzyć 4-ro metrową łatą co 20 m. Nierówności nie powinny przekraczać 12 mm dla podbudowy zasadniczej. Spadki poprzeczne spadki te powinny być zgodne z dokumentacja projektową (istniejącym stanem) z tolerancja ± 0,5%. Pomiar 1 raz na 100 m, dodatkowo we wszystkich punktach głównych łuków poziomych. Rzędne podbudowy należy sprawdzać co najmniej 1 raz na 100 m. Różnice pomiędzy rzędnymi wykonanej podbudowy i rzędnymi projektowanymi nie powinny przekraczać +1 cm i 2 cm. Szerokość podbudowy należy sprawdzić ca najmniej 1 raz na 100 m. Szerokość ta nie może różnić się od szerokości projektowanej o więcej niż +10 cm, -5 cm Kontrola jakości wykonania trawników Kontrola jakości podczas zakładania trawników polega na sprawdzeniu: - oczyszczenia terenu z gruzu i nieczystości, - lokalnej wymiany gruntu na grunt żyzny łącznie z kontrolą grubości rozścielonej warstwy, - ilości rozrzuconego torfu lub kompostu, - prawidłowości wałowania terenu, - zgodności gotowej mieszanki z wymaganiami projektowymi, - gęstości wysiewu, - prawidłowości częstotliwości koszenia i usuwania chwastów, - okresów nawadniania, szczególnie w okresach suszy, - dodatkowych dosiewów jeżeli są konieczne. Kontrola jakości przy zatwierdzaniu trawników obejmuje: - głębokość murawy, - obecność nie wysianych gatunków i chwastów Strona 47 / 213

48 ST Roboty ziemne 6.3. Kontrola nasadzeń Kontrola robot w zakresie sadzenia i pielęgnacji drzew i krzewów polega na sprawdzeniu: - wielkości dołków pod drzewa i krzewy, - zaprawy ziemią urodzajną - zgodności realizacji obsadzenia z WS i Rysunkami w zakresie miejsc sadzenia, gatunków i odmian, odległości sadzonych roślin, - materiału roślinnego w zakresie wymagań jakościowych systemu korzeniowego, pokroju, wieku, zgodności z normami, - opakowania, przechowywania i transportu materiału roślinnego, - prawidłowości osadzenia pali drewnianych przy drzewach formy piennej i przymocowania do nich drzew, - odpowiednich terminów sadzenia, - wykonania prawidłowych misek przy drzewach po posadzeniu i podlaniu, - wymiany chorych, uszkodzonych, suchych i zdeformowanych drzew i krzewów, - zasilenia nawozami mineralnymi Kontrola robot przy odbiorze posadzonych drzew i krzewów dotyczy: - zgodności z WS i Rysunkami, - prawidłowości osadzenia palików do drzew i przywiązania do nich pni drzew (paliki - prosto i mocno osadzone, mocowanie nienaruszone), - jakości posadzonego materiału. - w okresie gwarancyjnym Wykonawca na koszt własny zapewnia pełne uzupełnianie nasadzeń, które zostały zakwalifikowane jako nieudane. 7. Obmiar robót Ogólne wymagania dotyczące obmiaru Robót podano w ST Wymagania ogólne, punkt 7. Roboty budowlane realizowane w ramach niniejszej Umowy nie są rozliczane na podstawie obmiaru. Żadna z części robót budowlanych nie będzie płatna stosownie do ilości wykonanej pracy, lecz na zasadach ryczałtu. W tym świetle cena wykonania robót budowlanych będzie zawarta w scalonych cenach ryczałtowych wg Wykazu Cen i będzie podlegała korektom zgodnie z Umową. Dla robót budowlanych nie wprowadzono w umowie odrębnej jednostki obmiarowej. 8. Odbiór robót Odbioru robót należy dokonać zgodnie z Warunkami Technicznymi Wykonania i Odbioru Robót Budowlano - Montażowych, oraz z ST Wymagania ogólne, punkt 8. Odbioru robot ziemnych należy dokonać zgodnie z PN-B-06050:1999. Odbiorowi podlega ilość i jakość wykonanego wykopu oraz jakość zasypanego wykopu. Odbiór robot zanikających należy zgłaszać Zamawiającemu z odpowiednim wyprzedzeniem, aby nie powodować przestoju w realizacji robot Wszystkie roboty podlegają zasadom odbioru robót zanikających. Strona 48 / 213

49 ST Roboty ziemne 9. Podstawa płatności Ogólne wymagania dotyczące rozliczenia robót podano w ST Wymagania ogólne punkt 9. Zgodnie z Dokumentacją należy wykonać zakres robót wymieniony w pkt niniejszej ST. Podstawą płatności będzie ryczałt za wykonane roboty. Roboty będą rozliczane zamkniętymi elementami technologicznymi lub procentowym zaawansowaniem robót Cena ryczałtowa będzie uwzględniać wszystkie czynności, wymagania i badania składające się na jej wykonanie, określone dla tej roboty w Specyfikacji Technicznej i w dokumentacji projektowej. Cena wykonania robot ziemnych w zakresie zdjęcia humusu, niwelacji terenu i rozścielenia humusu obejmuje: - zabezpieczenie lub usunięcie istniejących w terenie urządzeń technicznych, roślinności i uzbrojenia terenu, wycinka drzew wraz z zagospodarowaniem odpadów, - usunięcie rumowisk, wysypisk odpadów, - zabezpieczenie obiektów chronionych prawem - zakup i dostarczenie materiałów, sprzętu i urządzeń oraz ich składowanie, - wykonanie robot zasadniczych: o o o o usunięcie humusu, niwelacja terenu, rozścielenie humusu, tymczasowe składowanie ziemi urodzajnej, - umocnienie skarp na warstwie podsypkowej, - wykonanie określonych w postanowieniach Umowy badań, pomiarów, sondowań i sprawdzeń robot, - uporządkowanie placu budowy po robotach Cena wykonania robot ziemnych w zakresie wykopów obejmuje następujące prace: - roboty pomiarowe, przygotowawcze, wytyczenie trasy, - zdemontowanie i odtworzenie istniejących przeszkód terenowych, - zabezpieczenie przeszkód terenowych (w tym drzewa i krzewy), - wykonanie wykopów kontrolnych w celu odkrycia istniejącego uzbrojenia podziemnego, - zabezpieczenie urządzeń podziemnych w wykopie (w tym założenie rur ochronnych), - odspojenie gruntu ze złożeniem urobku na odkład bezpośrednio przy wykopie, - roboty zasadnicze o o o o o wykonanie wykopu przemieszczanie mas ziemi w obrębie budowy przewóz ziemi do zasypki w obrębie budowy przewóz ziemi samochodami samowyładowczymi i wyładunek w miejscu wbudowania w nasyp lub na odkład usunięcie, wywóz i przekazanie do utylizacji odpadów - wykonanie niezbędnych zejść do wykopu, Strona 49 / 213

50 ST Roboty ziemne - wykonanie kładek dla pieszych, - wykonanie ogrodzeń tymczasowych zabezpieczających - koszt zakupu i transport materiałów na miejsce wbudowania, - umocnienia wykopów w niezbędnym zakresie, zapewniającym bezpieczne warunki realizacji robot, - zabezpieczenie wykopów przed napływem wód gruntowych (wykonanie ścianek szczelnych, odwodnienie terenu i wykopów, pompowanie wody) - wykonanie i utrzymanie rowów odwadniających w wykopie, - odtworzenie uszkodzonych przeszkód terenowych - wywóz nadmiaru ziemi z wykopu - ręczne wyrównanie skarp wykopu i powierzchni odkładu; - koszty badań, - uporządkowanie miejsc prowadzonych robot. Cena wykonania robot ziemnych w zakresie wymiany gruntu obejmuje: - badania laboratoryjne materiałów i gruntów wraz z opracowaniem dokumentacji, - oznakowanie i zabezpieczenie prowadzonych robot, wraz z niezbędną dokumentacją, - zakup i dostarczenie materiałów, sprzętu i urządzeń oraz ich składowanie, - wykonanie robot zasadniczych wymianę gruntu (wykop, zasypanie i zagęszczenie), - transport i utylizacja gruntu pochodzącego z wykopów (ze wszystkimi pozwoleniami i kosztami składowania i utylizacji), - wyprofilowanie skarp ukopu i dokopu, - rekultywację dokopu, - wykonanie określonych w postanowieniach Umowy badań, pomiarów, sondowań i sprawdzeń robot, - uporządkowanie terenu budowy po robotach Cena wykonania trawników obejmuje: - zabezpieczenie obiektów chronionych prawem, - zakup i dostarczenie materiałów - wykonanie określonych w postanowieniach Umowy badań, pomiarów, sondowań i sprawdzeń robot, - przygotowanie terenu, - nawożenie, - zakładanie trawników, - pielęgnację (utrzymanie) trawników, - badania laboratoryjne materiałów wraz z opracowaniem dokumentacji, - wywóz z terenu budowy materiałów zbędnych, - uporządkowanie placu budowy po robotach Cena posadzenia drzew i krzewów obejmuje: Strona 50 / 213

51 ST Roboty ziemne - wykonanie określonych w postanowieniach Umowy badań, pomiarów, sondowań i sprawdzeń robot, - zabezpieczenie lub usunięcie istniejących w terenie urządzeń technicznych i roślinności, - zakup i dostarczenie materiałów - sadzenie drzew i krzewów - pielęgnację drzew i krzewów, - wywoź z terenu budowy materiałów zbędnych, - uporządkowanie terenu budowy po robotach. 10. Przepisy związane Normy PN-B-06050:1999 PN-86/B Geotechnika. Roboty ziemne. Wymagania ogólne. Grunty budowlane. Określenia. Symbole. Podział i opis gruntów. Zastąpiona częściowo przez PN-B-02481:1998 w zakresie zał. 1. PN-B-02481:1999 Geotechnika. Terminologia podstawowa, symbole literowe i jednostki miary. BN-77/ PN-B-04452:2002 PN-88/B Oznaczanie wskaźnika zagęszczenia gruntów. Grunty budowlane. Badania polowe. Grunty budowlane. Badania próbek gruntu. PN-B-06050:1999 Geotechnika. Roboty ziemne. Wymagania ogólne PN-B-10736:1999 Roboty ziemne. Wykopy otwarte dla przewodów wodociągowych i kanalizacyjnych. Warunki techniczne wykonania Inne Wykonanie robot ziemnych musi być zgodne z przepisami: 1. Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze: Dz.U j.t., 2. Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia Dz.U w sprawie ustalania geotechnicznych warunków posadowienia obiektów budowlanych. 3. Ustawa z dnia Prawo ochrony środowiska Dz.U j.t. z poźn. zm. 4. Roboty ziemne należy prowadzić z uwzględnieniem wymogów BHP określonych obowiązującymi przepisami, a w tym - Dz.U Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych 5. Dz.U z późn. zm. - Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach. Nie wymienienie tytułu jakiejkolwiek dziedziny, grupy, podgrupy czy normy nie zwalnia Wykonawcy od obowiązku stosowania wymogów określonych prawem polskim. Strona 51 / 213

52 ST Roboty betonowe i żelbetowe ST ROBOTY BETONOWE I ŻELBETOWE 1. Wstęp 1.1. Przedmiot ST Przedmiotem niniejszej Specyfikacji Technicznej są wymagania szczegółowe dotyczące wykonania i odbioru robót betonowych i żelbetowych przy realizacji inwestycji z pkt. 1.1 ST Wymagania ogólne Kody wg Wspólnego Słownika Zamówień (CPV) Grupa robót: Roboty budowlane w zakresie wznoszenia kompletnych obiektów budowlanych lub ich części oraz roboty w zakresie inżynierii ściekowej i wodnej Klasa robót: Roboty w zakresie wykonywania pokryć i konstrukcji dachowych i inne podobne roboty specjalistyczne Kategoria robót: Specjalne roboty budowlane inne niż dachowe, Betonowanie 1.3. Zakres stosowania ST Ogólny zakres stosowania Specyfikacji Technicznej podano w ST Wymagania ogólne, punkt Przedmiotem robót będącym tematem niniejszego opracowania są roboty w zakresie wykonania i odbioru robót betonowych i żelbetowych w ramach ustalonych przez Zamawiającego zgodnie ze Specyfikacją Techniczną Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych, Specyfikacją Istotnych Warunków Zamówienia, Dokumentacją Projektową, a także ogólnie obowiązującymi: prawem polskim i europejskim, polskimi normami technicznymi i branżowymi oraz wiedzą techniczną Zakres robót objętych ST Ogólny zakres robót podano w ST Wymagania ogólne, punkt. 1.4 Roboty, których dotyczy specyfikacja, obejmują wszystkie czynności umożliwiające i mające na celu wykonanie betonu i podbetonu w elementach konstrukcyjnych przewidzianych w dokumentacji projektowej i objętych umową. - betony konstrukcyjne - betony podkładowe - przygotowanie i montaż zbrojenia prętami okrągłymi gładkimi ze stali A-0 i A-I. - przygotowanie i montaż zbrojenia prętami okrągłymi żebrowanymi ze stali A-II i A-III Określenia podstawowe Określenia podane w niniejszej Specyfikacji Technicznej są zgodne z ustawą Prawa budowlanego, wydanymi do niej rozporządzeniami wykonawczymi, nomenklaturą Polskich Norm, aprobat technicznych oraz określeniami podanymi w ST Wymagania ogólne, punkt 1.5. Pozostałe określenia podstawowe są zgodne obowiązującymi odpowiednimi normami i wytycznymi Ogólne wymagania dotyczące robót Ogólne wymagania dotyczące robót podano w ST Wymagania ogólne, punkt Strona 52 / 213

53 ST Roboty betonowe i żelbetowe 2. Materiały Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania podano w ST Wymagania ogólne, punkt 2. Co najmniej na 7 dni przed zaplanowanym wykorzystaniem jakichkolwiek materiałów przeznaczonych do robót Wykonawca przedstawi szczegółowe informacje dotyczące proponowanego źródła wytwarzania, zamawiania lub wydobywania tych materiałów i odpowiednie świadectwa badań laboratoryjnych lub próbki do zatwierdzenia przez Zamawiającego. Zatwierdzenie partii materiałów z danego źródła nie oznacza automatycznie że wszelkie materiały z danego źródła uzyskają zatwierdzenie. Wszystkie materiały przewidywane do wbudowania będą zgodne z postanowieniami umowy i poleceniami Zamawiającego. W oznaczonym czasie przed wbudowaniem Wykonawca przedstawi szczegółowe informacje dotyczące źródła wytwarzania materiałów oraz odpowiednie świadectwa badań, dokumenty dopuszczenia do obrotu i stosowania w budownictwie i próbki do zatwierdzenia przez Zamawiającego. Uwaga: Wszelkie nazwy własne produktów i materiałów przywołane w specyfikacji służą określeniu pożądanego standardu wykonania i określeniu właściwości i wymogów technicznych założonych w dokumentacji technicznej dla danych rozwiązań. Dopuszcza się zamienne rozwiązania (w oparciu na produktach innych producentów) pod warunkiem: - spełnienia tych samych właściwości technicznych, - przedstawienia zamiennych rozwiązań na piśmie (dane techniczne, atesty, dopuszczenia do stosowania), - uzyskania akceptacji Zamawiającego. Materiały do wykonania robót budowlanych należy stosować zgodnie z Dokumentacją Projektową, opisem technicznym i rysunkami bądź inne o ile zostaną zatwierdzone przez Zamawiającego. Wszystkie materiały, których Wykonawca użyje do wbudowania muszą odpowiadać warunkom określonym w art. 10 Ustawy Prawo Budowlane z dnia 7 lipca 1994 r. (Dz.U j.t., z późn. zm.) i Ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych (Dz.U j.t.) Składniki mieszanki betonowej Przygotowanie mieszanki betonowej powinno być dokonywane ze składników odpowiadających odpowiednim normom. Elementy stalowe do mocowania marek zakotwione w betonie winny spełnić wymogi zawarte w Dokumentacji projektowej. Wszystkie materiały przewidywane do wbudowania będą zgodne z postanowieniami umowy i poleceniami Zamawiającego. W oznaczonym czasie przed wbudowaniem Wykonawca przedstawi szczegółowe informacje dotyczące źródła wytwarzania materiałów oraz odpowiednie świadectwa badań, dokumenty dopuszczenia do obrotu i stosowania w budownictwie i próbki do zatwierdzenia przez Zamawiającego. Materiały powinny posiadać własności określone w specyfikacji, bądź inne, o ile zatwierdzone zostaną przez Zamawiającego Cement a) Rodzaje cementu Dopuszczalne jest stosowanie jedynie cementu portlandzkiego czystego, tj. bez dodatków mineralnych wg normy PN-B-30000:1990 o następujących markach: Strona 53 / 213

54 ST Roboty betonowe i żelbetowe - klasy 32,5 do betonu klasy B7,5 B20 - klasy 37,5 do betonu klasy wyższej niż B20 b) Wymagania dotyczące składu cementu Wg ustaleń normy PN-B-30000:1990 oraz ponadto zgodnie z zarządzeniem Ministra Komunikacji wymaga się, aby cementy te charakteryzowały się następującym składem: - Zawartość krzemianu trójwapniowego olitu (C3S) 50-60% - Zawartość glinianu trójwapniowego olitu (C3A) <7% - Zawartość alkaliów do 0,6% - Zawartość alkaliów pod warunkiem zastosowania kruszywa nieaktywnego do 0,9% - Zawartość C4AF+2C3A (zalecane) <20% c) Opakowanie Cement wysyłany w opakowaniu powinien być pakowany w worki papierowe WK, co najmniej trzywarstwowe, wg PN-76/P Na workach powinien być umieszczony trwały, wyraźny napis zawierający następujące dane: - oznaczenie - nazwa wytwórni i miejscowości - masa worka z cementem - data wysyłki - termin trwałości cementu. Dla cementu luzem należy stosować cementowagony i cementosamochody wyposażone we wsypy umożliwiające grawitacyjne napełnianie zbiorników i urządzenie do wyładowania cementu oraz powinny być przystosowane do plombowania i wsypów i wysypów. d) Świadectwo jakości cementu Każda partia wysyłanego cementu powinna być zaopatrzona w sygnaturę odbiorczą kontroli jakości zgodnie z PN-EN e) Akceptowanie poszczególnych partii cementu Każda partia cementu przed jej użyciem do betonu musi uzyskać akceptację Zamawiającego. f) Bieżąca kontrola podstawowych parametrów cementu - Cement pochodzący z każdej dostawy musi być poddany badaniom wg normy PN-EN 196-1:1996, PN-EN 196-3:1996 i PN-EN 196-6:1997, a wyniki ocenione wg normy PN-B :1990. Zakres badań cementu pochodzącego z dostawy, dla której jest atest z wynikami badań cementowni obejmuje tylko badania podstawowe. - Ponadto przed użyciem cementu do wykonania mieszanki betonowej zaleca się przeprowadzenie kontroli obejmującej: Strona 54 / 213

55 ST Roboty betonowe i żelbetowe o oznaczenie czasu wiązania wg PN-EN 196-1:1996, PN-EN 196-3:1996 i PN-EN 196-6:1997 o o oznaczenie zmiany objętości wg PN-EN 196-1:1996, PN-EN 196-3:1996 i PN-EN 196-6:1997 sprawdzenie zawartości grudek (zbryleń) nie dających się rozgnieść w palcach i nie rozpadających się w wodzie. W przypadku, gdy w/w kontrola wykaże niezgodność z normami cement nie może być użyty do betonu. g) Magazynowanie i okres składowania - Miejsca przechowywania cementu mogą być następujące: o o dla cementu pakowanego (workowanego): składy otwarte (wydzielone miejsca zadaszone na otwartym terenie zabezpieczone z boków przed opadami) lub magazyny zamknięte (budynki lub pomieszczenia o szczelnym dachu i ścianach) dla cementu luzem: magazyny specjalne (zbiorniki stalowe, żelbetowe lub betonowe przystosowane do pneumatycznego załadowania i wyładowania cementu luzem, zaopatrzone w urządzenia do przeprowadzenia kontroli objętości cementu znajdującego się w zbiorniku lub otwory do przeprowadzenia pomiarów poziomu cementu, włazy do czyszczenia oraz klamry na zewnętrznych ścianach). - Podłoża składów otwartych powinny być twarde i suche, odpowiednio pochylone, zabezpieczające cement przed ściekaniem wody deszczowej i zanieczyszczeniem. - Podłogi magazynów zamkniętych powinny być suche i czyste, zabezpieczające cement przed zawilgoceniem i zanieczyszczeniem. - Dopuszczalny okres przechowywania cementu zależny jest od miejsca przechowywania. Cement nie może być użyty do betonu po okresie: - 10 dni w przypadku przechowywania go w zadaszonych składach otwartych, - po upływie okresu trwałości podanego przez wytwórcę w przypadku przechowywania w składach zamkniętych. Każda partia cementu posiadająca oddzielne świadectwo jakości powinno być przechowywana w sposób umożliwiający jej łatwe rozróżnienie Kruszywo a) Rodzaj kruszywa i uziarnienie. Do betonu należy stosować kruszywo mineralne odpowiadające wymaganiom normy PN-B /A1:1997, z tym że marka kruszywa nie powinna być niższa niż klasa betonu. Ziarna kruszywa nie powinny być większe niż: - 1/3 najmniejszego wymiaru przekroju poprzecznego elementu, - 3/4 odległości w świetle między prętami zbrojenia leżącymi w jednej płaszczyźnie prostopadłej do kierunku betonowania. Strona 55 / 213

56 ST Roboty betonowe i żelbetowe Kontrola partii kruszywa przed użyciem go do wykonania mieszanki betonowej obejmuje oznaczenia: - składu ziarnowego wg PN-EN 933-1:2000, - kształtu ziarn wg PN-EN 933-4:2001, - zawartości pyłów mineralnych wg PN-78/B-06714/13, - zawartości zanieczyszczeń obcych wg PN-76/B-06714/12. W celu umożliwienia korekty recepty roboczej mieszanki betonowej należy prowadzić bieżącą kontrolę wilgotności kruszywa wg PN-EN :2002 i stałości zawartości frakcji 0 2 mm Materiały do wykonania podbetonu Beton kl. B10 i B15 z utrzymaniem wymagań i badań tylko w zakresie wytrzymałości betonu na ściskanie. Orientacyjny skład podbetonu: - pospółka kruszona 0/40, - cement hutniczy 25. Ilość cementu 6%, gd max = 2,09 gr/cm3, wilgotność optymalna 8%. Kruszywo równomiernie stopniowane o frakcjach: 20/40 = 30%, 20/10 = 20%, 0/2 = 30% 2.3. Stal zbrojeniowa (1) Klasy i gatunki stali zbrojeniowej wg dokumentacji technicznej i wg PN-89/H-84023/6. (2) Własności mechaniczne i technologiczne stali: - Własności mechaniczne i technologiczne dla walcówki i prętów powinny odpowiadać wymaganiom podanym w PN-EN 10025: W technologicznej próbie zginania powierzchnia próbek nie powinna wykazywać pęknięć, naderwań i rozwarstwień. (3) Wady powierzchniowe: - Powierzchnia walcówki i prętów powinna być bez pęknięć, pęcherzy i naderwań. - Na powierzchni czołowej prętów niedopuszczalne są pozostałości jamy usadowej, rozwarstwienia i pęknięcia widoczne gołym okiem. - Wady powierzchniowe takie jak rysy, drobne łuski i zawalcowania, wtrącenia niemetaliczne, wżery, wypukłości, wgniecenia, zgorzeliny i chropowatości są dopuszczalne: o o (4) Odbiór stali na budowie. jeśli mieszczą się w granicach dopuszczalnych odchyłek dla walcówki i prętów gładkich, jeśli nie przekraczają 0,5 mm dla walcówki i prętów żebrowanych o średnicy nominalnej do 25 mm, zaś 0,7 mm dla prętów o większych średnicach. - Odbiór stali na budowie powinien być dokonany na podstawie atestu, w który powinien być zaopatrzony każdy krąg lub wiązka stali. Atest ten powinien zawierać: o o o znak wytwórcy, średnicę nominalną, gatunek stali, Strona 56 / 213

57 ST Roboty betonowe i żelbetowe o o numer wyrobu lub partii, znak obróbki cieplnej. - Cechowanie wiązek i kręgów powinno być dokonane na przywieszkach metalowych po 2 sztuki dla każdej wiązki czy kręgu. - Wygląd zewnętrzny prętów zbrojeniowych dostarczonej partii powinien być następujący: o o o na powierzchni prętów nie powinno być zgorzeliny, odpadającej rdzy, tłuszczów, farb lub innych zanieczyszczeń, odchyłki wymiarów przekroju poprzecznego prętów i ożebrowania powinny się mieścić w granicach określonych dla danej klasy stali w normach państwowych, pręty dostarczone w wiązkach nie powinny wykazywać odchylenia od linii prostej większego niż 5 mm na 1 m długości pręta. - Magazynowanie stali zbrojeniowej. Stal zbrojeniowa powinna być magazynowana pod zadaszeniem w przegrodach lub stojakach z podziałem wg wymiarów i gatunków. (5) Badanie stali na budowie. - Dostarczoną na budowę partię stali do zbrojenia konstrukcji z betonu należy przed wbudowaniem zbadać laboratoryjnie w przypadku, gdy: o o o nie ma zaświadczenia jakości (atestu), nasuwają się wątpliwości co do jej właściwości technicznych na podstawie oględzin zewnętrznych, stal pęka przy gięciu. Decyzję o przekazaniu próbek do badań laboratoryjnych podejmuje Zamawiający. 3. Sprzęt Ogólne wymagania dotyczące Sprzętu podano w ST Wymagania ogólne, punkt 3. Dozatory muszą mieć aktualne świadectwo legalizacji. Mieszanie składników powinno się odbywać wyłącznie w betoniarkach o wymuszonym działaniu (zabrania się stosowania mieszarek wolno spadowych). Sprzęt używany przy przygotowaniu i montażu zbrojenia wiotkiego w konstrukcjach powinien spełniać wymagania obowiązujące w budownictwie ogólnym. W szczególności wszystkie rodzaje sprzętu jak: giętarki, prostowarki, zgrzewarki, spawarki powinny być sprawne oraz posiadać fabryczną gwarancję i instrukcję obsługi. Sprzęt powinien spełniać wymagania BHP. 4. Transport Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w ST Wymagania ogólne, pkt Transport, podawanie i układanie mieszanki betonowej Wykonawca ma obowiązek zorganizowania transportu z uwzględnieniem wymogów bezpieczeństwa zarówno w obrębie pasa robot, jak i poza nim. Środki transportowe poruszające się po drogach poza pasem robot powinny spełniać odpowiednie wymagania w zakresie parametrów charakteryzujących pojazdy, w szczególności w odniesieniu do gabarytów i obciążenia na oś. Mieszanki betonowe mogą być transportowane mieszalnikami samochodowymi (tzw. gruszkami). Ilość gruszek należy dobrać tak aby zapewnić wymaganą szybkość betonowania z uwzględnieniem Strona 57 / 213

58 ST Roboty betonowe i żelbetowe odległości dowozu, czasu twardnienia betonu oraz koniecznej rezerwy w przypadku awarii samochodu. Czas transportu i wbudowania mieszanki nie powinien być dłuższy niż: - 90 minut przy temperaturze otoczenia +15 C - 70 minut przy temperaturze otoczenia +20 C - 30 minut przy temperaturze otoczenia +30 C Pręty do zbrojenia powinny być przewożone odpowiednimi środkami transportu w sposób zapewniający uniknięcie trwałych odkształceń oraz zgodnie z przepisami BHP i ruchu drogowego. Stal zbrojeniową należy składować pod zadaszeniem, posortowaną wg wymiarów i gatunków. Odgięte pręty zbrojeniowe powinny być składowane na wydzielonych, uporządkowanych miejscach, w sposób nie powodujący ich uszkodzenia i pomieszania. Druty składowane być winny w magazynie zamkniętym, w kręgach, posortowane wg wymiarów i gatunków. 5. Wykonanie robót Ogólne wymagania dotyczące wykonania robot podano w ST Wymagania ogólne, punkt 5. Roboty betoniarskie muszą być wykonane zgodnie z wymaganiami norm PN-EN 206-1:2003 i PN- 63/B Betonowanie można rozpocząć po uzyskaniu zezwolenia Zamawiającego potwierdzonego wpisem do dziennika budowy Przygotowanie zbrojenia Przygotowanie, montaż i odbiór zbrojenia powinien odpowiadać wymaganiom normy PN 91/S-10042, a klasy i gatunki stali winny być zgodne z dokumentacją projektową. Pręty zbrojeniowe należy segregować według klas i gatunków, średnicy i długości. Stal w kręgach układa się na placu magazynowym na płask (do ośmiu warstw) lub opierając jeden krąg o drugi. Przygotowanie i obróbka zbrojenia obejmują takie czynności jak: - czyszczenie, - prostowanie, - cięcie, - gięcie i montaż prętów Pręty, przed ich użyciem do zbrojenia konstrukcji, należy oczyścić z zendry, luźnych płatków rdzy, kurzu i błota. Pręty zbrojenia zatłuszczone lub zabrudzone farbą olejną można opalać lampami benzynowymi lub czyścić preparatami rozpuszczającymi tłuszcze. Stal narażoną na choćby chwilowe działanie słonej wody, należy zmyć wodą słodką. Stal pokrytą łuszczącą się rdzą i zabłoconą, oczyszcza się szczotkami drucianymi ręcznie lub mechanicznie lub też przez piaskowanie. Po oczyszczeniu należy sprawdzić wymiary przekroju poprzecznego prętów. Stal tylko zabrudzoną można zmyć strumieniem wody. Pręty oblodzone odmraża się strumieniem ciepłej wody. Możliwe są również inne sposoby czyszczenia stali zbrojeniowej akceptowane przez Zamawiającego Prostowanie prętów Dopuszcza się prostowanie prętów za pomocą kluczy, młotków, prostowarek. Dopuszczalna wielkość miejscowego odchylenia od linii prostej wynosi 4 mm. Pręty używane do przygotowania zbrojenia muszą być proste. Dlatego - w przypadku występowania miejscowych zakrzywień - należy te pręty wyprostować przed przystąpieniem do dalszej obróbki (cięcia itd.). Pręty zbrojeniowe w kręgach Strona 58 / 213

59 ST Roboty betonowe i żelbetowe można prostować przez wyciąganie za pomocą np. wciągarki. lub mechaniczne prostowanie prętów przy użyciu prostowarek mechanicznych. Niekiedy dopuszcza się. zwłaszcza pręty większych średnic, prostuje się ręcznie za pomocą klucza zbrojarskiego, na stole zbrojarskim z odpowiednio umocowanymi trzpieniami Cięcie prętów zbrojeniowych Cięcie prętów należy wykonywać przy maksymalnym wykorzystaniu materiału. Oczyszczone i wyprostowane pręty tnie się na odcinki długości wynikającej z projektu. Wskazane jest sporządzenie w tym celu planu cięcia. Stosuje się do tego celu nożyce ręczne, a także (zwłaszcza w przypadku prętów większych średnic) nożyce mechaniczne o napędzie elektrycznym. Nożycami mechanicznymi można przecinać jednocześnie więcej niż jeden pręt. Do cięcia siatek zbrojeniowych stosuje się nożyce hydrauliczne przewoźne. Cięcia można również przeprowadzać przy użyciu mechanicznych noży. Dopuszcza się również cięcie palnikiem acetylenowym Montaż zbrojenia Układ zbrojenia w konstrukcji musi umożliwić jego dokładne otoczenie przez jednorodny beton. Po ułożeniu zbrojenia w deskowaniu, rozmieszczenie prętów względem siebie i względem deskowania nie może ulec zmianie. W konstrukcję można wbudować stal pokrytą co najwyżej nalotem nie łuszczącej się rdzy. Nie można wbudowywać stali zatłuszczonej smarami lub innymi środkami chemicznymi, zabrudzonej farbami, zabłoconej i oblodzonej, stali, która była wystawiona na działanie słonej wody. Minimalna grubość otuliny zewnętrznej w świetle prętów i powierzchni przekroju elementu żelbetowego powinna wynosić co najmniej (chyba że w PW przewidziano inną grubość otuliny): - 0,07 m - dla zbrojenia głównego fundamentów i podpór masywnych - 0,055 m - dla strzemion fundamentów i podpór masywnych - 0,05 m - dla prętów głównych lekkich podpór i pali - 0,03 m - dla zbrojenia głównego - 0,025m - dla strzemion ram, belek, podciągów i gzymsów Układanie zbrojenia bezpośrednio na deskowaniu i podnoszenie na odpowiednią wysokość w trakcie betonowania jest niedopuszczalne. Niedopuszczalne jest chodzenie i transportowanie materiałów po wykonanym szkielecie zbrojeniowym. Ustawianie elementów zbrojenia powinno być wykonywane według przygotowanych schematów zapewniających kolejność robót, przy której wcześniej ułożone elementy będą umożliwiały dalszy montaż zbrojenia. Zbrojenie należy układać po odbiorze deskowań. Zbrojenie powinno być trwale usytuowane w deskowaniu w sposób zabezpieczający od uszkodzeń i przemieszczeń podczas betonowania i zagęszczania mieszanki betonowej. Pręty, siatki i szkielety należy układać w deskowaniu tak, aby grubość otuliny odpowiadała wartościom podanym w projekcie. Pręty zbrojenia należy łączyć w sposób określony w Dokumentacji Projektowej Przygotowanie betonowania Przed przystąpieniem do betonowania, powinna być stwierdzona przez Zamawiającego prawidłowość wykonania wszystkich Robót poprzedzających betonowanie, a w szczególności: - prawidłowość wykonania deskowań, rusztowań, usztywnień pomostów itp., - prawidłowość wykonania zbrojenia, - zgodność rzędnych z projektem, Strona 59 / 213

60 ST Roboty betonowe i żelbetowe - czystość deskowania oraz obecność wkładek dystansowych zapewniających wymaganą wielkość otuliny, - przygotowanie powierzchni betonu uprzednio ułożonego w miejscu przerwy roboczej, - prawidłowość wykonania wszystkich Robót zanikających, między innymi wykonania przerw dylatacyjnych, warstw izolacyjnych, ułożenie łożysk, itp., - prawidłowość rozmieszczenia i niezmienność kształtu elementów wbudowywanych w betonową konstrukcję (kanały, wpusty, sączki, kotwy, rury, itp.), - gotowość sprzętu i urządzeń do prowadzenia betonowania. Deskowanie i zbrojenie winno być bezpośrednio przed betonowaniem oczyszczone ze śmieci, brudu, płatków rdzy. Powierzchnia deskowania winna być powleczona środkiem uniemożliwiającym przywarcie do deskowania Wytwarzanie i podawanie mieszanki betonowej Mieszanka betonowa jest mieszaniną wszystkich składników użytych do wykonania betonu przed i po jej zagęszczeniu, ale przed związaniem zaczynu cementowego (mieszaniny cementu i wody). Skład mieszanki betonowej (jej recepta) jest projektowany metodami obliczeniowymi, obliczeniowodoświadczalnymi oraz doświadczalnymi. Do każdej partii betonu przed jej rozładowaniem do wbudowania należy dostarczyć metrykę dostawy zawierającą informacje jak opisano w dalszej części ST. Poszczególne fazy procesu wytwarzania mieszanki betonowej to: - przygotowanie składników, - dozowanie i mieszanie składników, - transport mieszanki do miejsca jej wbudowania. Wytwarzanie mieszanki betonowej powinno odbywać się wyłącznie w wyspecjalizowanym zakładzie produkcji betonu, który może zapewnić wymagania ujęte w ST. Mieszanka i beton powinny być każdorazowo projektowane i badane dla danych składników w laboratorium. Opracowanie recepty mieszanki betonowej obejmuje: - ustalenie założeń, jak przeznaczenie i warunki użytkowania betonu, klasa betonu, stopień mrozoodporności, wodoszczelności, warunki formowania, urabialność mieszanki betonowej - dobór i ewentualne badanie składników mieszanki betonowej - ustalenie wstępne składu mieszanki - próby kontrolne i ustalenie recepty laboratoryjnej - ustalenie recepty roboczej, uwzględniającej zawilgocenie kruszywa, pojemność urządzenia mieszającego i sposób dozowania składników Dozowanie składników do mieszanki betonowej powinno być dokonywane wyłącznie wagowo, z dokładnością: - ±2% przy dozowaniu cementu i wody Strona 60 / 213

61 ST Roboty betonowe i żelbetowe - ±3% przy dozowaniu kruszywa. Dozatory muszą mieć aktualne świadectwo legalizacji. Wagi powinny być kontrolowane przynajmniej raz w roku. Urządzenia dozujące wodę i płynne domieszki powinny być sprawdzane przynajmniej raz w miesiącu. Przy dozowaniu składników należy uwzględnić korektę związaną ze zmiennym zawilgoceniem kruszywa. Przy dozowaniu składników powinno się uwzględniać korektę związaną ze zmiennym zawilgoceniem kruszywa. Mieszanie składników powinno się odbywać wyłącznie w betoniarkach wymuszonym działaniu (zabrania się stosowania mieszarek wolnospadowych). Czas mieszania należy ustalić doświadczalnie jednak nie powinien być krótszy niż 2 minuty. Do podawania mieszanek betonowych należy stosować pojemniki o konstrukcji umożliwiającej łatwe ich opróżnianie lub pompy przystosowanej do podawania mieszanek plastycznych. Przy stosowaniu pomp obowiązują odrębne wymagania technologiczne przy czym wymaga się sprawdzenia ustalonej konsystencji mieszanki betonowej przy wylocie. Przed przystąpieniem do układania betonu należy sprawdzić: położenie zbrojenia, zgodność rzędnych z projektem, czystość deskowania oraz obecność wkładek dystansowych zapewniających wymaganą wielkość otuliny. Jeżeli jest potrzebna niewielka ilość mieszanki betonowej, to dopuszcza się jej wytworzenie na placu budowy za pomocą betoniarek, które zazwyczaj mają pojemność 0,15; 0,25 lub 0,5 m3. Czas mieszania składników mieszanki (dozowane w kolejności - kruszywo, cement i woda) zależy od konsystencji mieszanki, ale nie może być krótszy niż 1 min (w przypadku konsystencji półciekłej i ciekłej). Przy większym zapotrzebowaniu mieszankę betonową uzyskuje się najczęściej ze stałych wytwórni. Mieszankę betonową można podawać za pomocą pomp do mieszanki betonowej, wykorzystując rurociąg składający się z prostych odcinków długości od 0,5 do 3 m i kolan o różnym kącie nachylenia. Pompy z rurociągami są umieszczone na samochodach lub przyczepach samochodowych. Mieszankę betonową za pomocą pompy można podawać na znaczne odległości w poziomie i w pionie.przy doborze konkretnej pompy bierze się pod uwagę sumę długości poziomych i pionowych odcinków podawania mieszanki oraz liczbę załamań rurociągów i kąty nachylenia kolan Układanie mieszanki betonowej Mieszanka betonowa przygotowana w temperaturze do 20ºC powinna być zużyta w czasie do 1,5 h, a w temperaturze wyższej do 1,0 h. Jeżeli są stosowane środki przyspieszające wiązanie cementu, to czas ten zmniejsza się do 0,5 h. Przy stosowaniu pomp wymaga się sprawdzenia ustalonej konsystencji mieszanki betonowej przy wylocie. Mieszankę betonową układa się po sprawdzeniu deskowań i rusztowań oraz zbrojenia elementów. Skład mieszanki powinien być zgodny z opracowaną receptą roboczą. Jednym z najważniejszych problemów podczas układania mieszanki jest niedopuszczenie do rozsegregowania jej składników. Dlatego wysokość swobodnego zrzucania mieszanki o konsystencji gęstoplastycznej nie powinna przekraczać 3,0m. Im mieszanka jest bardziej ciekła, tym łatwiej rozsegregowuje się. Dlatego mieszanka ciekła powinna być układana przy użyciu rynien lub rur i tak, aby wysokość jej swobodnego opadania nie przekraczała 50 cm. W przypadku, gdy wysokość ta jest większa, należy mieszankę podawać za pomocą za pomocą rynny zsypowej (do wysokości 3,0 m) lub leja zsypowego teleskopowego (do wysokości 8,0 m). Przy betonowaniu w czasie deszczu należy zabezpieczyć mieszankę przed wodą opadową. Przebieg układania mieszanki betonowej w deskowaniu winien być rejestrowany w dzienniku robót. Po zakończeniu betonowania należy zapewnić właściwą pielęgnację betonu. Strona 61 / 213

62 ST Roboty betonowe i żelbetowe Przy wykonywaniu elementów konstrukcji monolitycznych należy przestrzegać dokumentacji technologicznej, która powinna uwzględniać następujące zalecenia: - w fundamentach i korpusach podpór mieszankę betonową należy układać bezpośrednio z pojemnika lub rurociągu pompy, bądź też za pośrednictwem rynny, warstwami o grubości do 40 cm, zagęszczając wibratorami wgłębnymi, - przy betonowaniu chodników, gzymsów, wsporników, zamków i stref przydylatacyjnych stosować należy wibratory wgłębne. - w słupach, w których strzemiona nie przecinają płaszczyzny poziomej, układać mieszankę betonową w sposób ciągły segmentami o wysokości do 5.0 m, w wypadku mieszanki o konsystencji plastycznej lub ciekłej wysokość ta nie może przekraczać 3,5m, podając ją od góry do rdzenia słupa za pośrednictwem leja lub rurociągu pompy i zagęszczać warstwami o grubości do 40 cm, stosując wibratory przyczepne lub wgłębne, w przypadku stosowania wibratorów przyczepnych pierwszą warstwę mieszanki należy zagęszczać wibratorami wgłębnymi, - w słupach z gęstym zbrojeniem i strzemionami przecinającymi ich przekrój poprzeczny, o najmniejszym wymiarze przekroju > 40cm, mieszankę betonową układać bez przerwy segmentami o wysokości do 2,0m, wprowadzając ją od góry lejem lub rurociągiem pompy, lub z boku przez okienka za pośrednictwem rynienki lub rurociągu, skierowanych do osi słupa; mieszankę zagęszczać warstwami o grubości do 40cm przy użyciu wibratorów wgłębnych wprowadzonych od góry w osi słupa, - gdy wysokość słupa jest większa od jednego segmentu (H>5,0m lub H>2,0m), wówczas betonowanie kolejnego segmentu można rozpocząć po upływie 1-2 godzin, - w płytach, mieszankę betonową układać bezpośrednio z pojemnika lub rurociągu pompy. W płytach o grubości >12cm zbrojonych górą i dołem należy stosować wibratory wgłębne. Do wyrównywania powierzchni betonowej należy stosować belki (łaty wibracyjne). Celem ograniczenia wpływów skurczu i pełzania, betonowanie płyty winno być prowadzone całą jej szerokością, na podstawie opracowanego uprzednio projektu technologicznego. Przed betonowaniem należy osadzić i wyregulować wszystkie elementy kotwione w betonie. Zasady układania mieszanki betonowej w konstrukcjach masywnych, deskowaniach ślizgowych, a także przerwy robocze w betonowaniu konstrukcji powinny być ustalone z Projektantem. W konstrukcjach mniej odpowiedzialnych można przerwy robocze stosować: - w belkach i pociągach - w miejscach występowania najmniejszych sił poprzecznych, - w słupach - w płaszczyznach stropów, belek lub podciągów; belki i płyty związane monolitycznie ze słupami lub ścianami należy betonować nie wcześniej niż po upływie 1 do 2h od zabetonowania tych słupów i ścian, - w płytach - na linii prostopadłej do belek lub żeber, na których opiera się płyta, przy betonowaniu płyt w kierunku równoległym do podciągu dopuszcza się przerwę w środkowej części przęsła płyty, równolegle do żeber, na których wspiera się płyta. Przerwy robocze kończyć taśmą uszczelniającą bentonitowo - kauczukową a w prostszych przypadkach można się kierować zasadą, że powinna być starannie przygotowana do połączenia betonu stwardniałego ze świeżym przez usunięcie z powierzchni betonu stwardniałego, luźnych okruchów betonu oraz warstwy szkliwa cementowego oraz zwilżenia wodą. Powyższe zabiegi należy wykonać bezpośrednio przed rozpoczęciem betonowania. Strona 62 / 213

63 ST Roboty betonowe i żelbetowe W przypadku przerwy w układaniu betonu zagęszczanego przez wibrowanie, wznowienie betonowania nie powinno się odbywać później niż w ciągu 3 godzin lub po całkowitym stwardnieniu betonu. Jeżeli temperatura powietrza jest wyższa niż 20ºC, to czas trwania przerwy nie powinien przekroczyć 2 godzin. Po wznowieniu betonowania należy unikać dotykania wibratorem deskowania, zbrojenia i poprzednio ułożonego betonu. W przypadku, gdy betonowanie konstrukcji wykonywane jest także w nocy, konieczne jest wcześniejsze przygotowanie odpowiedniego oświetlenia, zapewniającego prawidłowe wykonawstwo Robót i dostateczne warunki bezpieczeństwa pracy. Ułożona mieszanka betonowa powinna być zagęszczona za pomocą odpowiednich urządzeń mechanicznych: wibratorów wgłębnych, powierzchniowych, przyczepnych, prętowych. Przy zagęszczaniu mieszanki betonowej należy stosować następujące warunki: - wibratory wgłębne stosować o częstotliwości min drgań na minutę, z buławami o średnicy nie większej niż 0,65 odległości między prętami zbrojenia leżącymi w płaszczyźnie poziomej; - podczas zagęszczania wibratorami wgłębnymi nie wolno dotykać zbrojenia buławą wibratora, - podczas zagęszczania wibratorami wgłębnymi należy zagłębić buławę na głębokość 5-8 cm w warstwę poprzednią i przytrzymać buławę w jednym miejscu w czasie s, po czym wyjmować powoli w stanie wibrującym, - kolejne miejsca zagłębienia buławy powinny być od siebie oddalone o 1,4 R gdzie R jest promieniem skutecznego działania wibratora; odległość ta zwykle wynosi 0,3-0,5 m, - belki (łaty) wibracyjne powinny być stosowane do wyrównania powierzchni betonu płyt pomostów i charakteryzować się jednakowymi drganiami na całej długości, - czas zagęszczania wibratorem powierzchniowym lub belką (łatą) wibracyjną w jednym miejscu powinien wynosić od 30 do 60 s, - zasięg działania wibratorów przyczepnych wynosi zwykle od 20 do 50 cm w kierunku głębokości i od 1,0 do 1,5 m w kierunku długości elementu; rozstaw wibratorów należy ustalić doświadczalnie tak, aby nie powstawały martwe pola. Zagęszczanie ręczne (za pomocą sztychowania i jednoczesnego lekkiego opukiwania deskowania młotkiem drewnianym) może być stosowane tylko w wypadku mieszanek betonowych o konsystencji ciekłej i półciekłej lub gdy zbrojenie jest zbyt gęste i uniemożliwia użycie wibratorów pogrążalnych. W przypadku wibratorów wgłębnych drgania są przekazywane przez buławę zatopioną w mieszance betonowej, połączoną giętkim wałem z silnikiem elektrycznym. Ponieważ drgania ulegają tłumieniu w mieszance, trzeba tak przesuwać buławę, aby poszczególne pola oddziaływania wibratora zachodziły na siebie. Należy stosować wibratory, które mają zestawy buław o różnych parametrach. Gdy cała powierzchnia wibrowanej mieszanki betonowej w elemencie pokryje się zaczynem cementowym, wibrowanie można zakończyć. Po zanurzeniu należy buławę kilkakrotnie unosić na cm w górę, bo promień skuteczności wibracji nie jest jednakowy na całej długości buławy. Po przyjętym czasie wibracji buławę powoli wyjmuje się, aby nie pozostał po niej otwór i zanurza w następne miejsce. Buława nie powinna dotykać deskowania ani zbrojenia. Gdy promień oddziaływania wibratora pokrywa się z przekrojem słupa, buławę zanurza się w środku tego przekroju. Słupy o większym przekroju wibruje się przez zanurzenie buławy wzdłuż kilku osi. Gdy chce się uzyskać powierzchnię elementu gładką bez raków, trzeba osie wibracji przybliżyć do deskowania. Ważne jest również staranne pokrycie powierzchni deskowania odpowiednim środkiem antyadhezyjnym. Strona 63 / 213

64 ST Roboty betonowe i żelbetowe Mieszanek półpłynnych i ciekłych nie trzeba wibrować. Cienkie elementy pionowe grubości do 25 cm, zagęszcza się wibratorami przyczepnymi, przymocowanymi np. do jarzma deskowania słupa bądź stężeń deskowania ścian. Oś wirnika powinna być pionowa. Zasięg wibracji wynosi od 100 do 150 cm. Cienkie elementy poziome zagęszcza się wibratorem powierzchniowym, który przesuwa się po powierzchni elementu. Wibrator prowadzi się tak, aby zachodził 10 cm na pasmo zawibrowane uprzednio. Takie elementy jak podłogi betonowe wyrównuje się i zagęszcza listwami wibracyjnymi. Mieszankę betonową można zagęszczać przez odpowietrzenie, stosując odpowiednie płyty odpowietrzające. W przypadku, gdy betonowanie konstrukcji wykonywane jest także w nocy konieczne jest wcześniejsze przygotowanie odpowiedniego oświetlenia zapewniającego prawidłowe wykonawstwo robót i dostateczne warunki bezpieczeństwa pracy Roboty betonowe w warunkach obniżonych temperatur Betonowanie konstrukcji należy wykonywać w temperaturach nie niższych niż plus 5ºC, zachowując warunki umożliwiające uzyskanie przez beton wytrzymałości co najmniej 15 MPa przed pierwszym zamarznięciem. Uzyskanie wymaganej wytrzymałości 15 MPa należy zbadać na próbkach przechowywanych w takich samych warunkach jak zabetonowana konstrukcja. W wyjątkowych przypadkach dopuszcza się betonowanie w temperaturze do - 5ºC, jednak wymaga to zgody Zamawiającego oraz zapewnienia temperatury mieszanki betonowej + 20ºC w chwili układania i zabezpieczenia uformowanego elementu przed utratą ciepła w czasie co najmniej 7 dni. Temperatura mieszanki betonowej w chwili opróżniania betoniarki nie powinna być wyższa niż 35ºC. Niedopuszczalne jest kontynuowanie betonowania w czasie ulewnego deszczu - należy przed rozpoczęciem betonowania zabezpieczyć miejsce robót za pomocą mat lub folii. Roboty betonowe mogą być prowadzone w okresie obniżonych temperatur, jeżeli zostaną zachowane warunki umożliwiające wiązanie i twardnienie mieszanki betonowej w temperaturach dodatnich. Jako temperaturę obniżoną, wpływającą na spowolnienie tego procesu, przyjmuje się temperaturę otoczenia wynoszącą poniżej + 10ºC, a średnią dobową temperaturę + 5ºC należy traktować jako graniczną, przy której mieszankę betonową ułożoną w deskowaniu trzeba chronić przed utratą ciepła. Jeżeli przewiduje się wykonywanie robót betonowych w okresie obniżonych temperatur, to w dokumentacji technicznej należy określić właściwą organizację i technologię wykonania tych robót. W razie konieczności należy ustalić z Projektantem wymagania dotyczące prowadzenia prac przy temperaturach granicznych.: do + 5ºC, do -3, poniżej -3 do -10 oraz poniżej -10 do -15ºC. Sposoby zabezpieczeń stosowanych w celu uzyskania przez beton pełnej mrozoodporności - zgodnie z instrukcją ITB nr 282/88: - zwiększenie o około 10% ilości cementu lub zmianę cementu przewidzianego w projekcie na cement wyższej klasy; wymaga to przeprowadzenia laboratoryjnych badań porównawczych, - dodanie do mieszanki betonowej właściwych domieszek chemicznych i dodatków dobranych odpowiednio do rodzaju cementu; wymaga to przeprowadzenia wstępnych badań laboratoryjnych, - podgrzewanie składników mieszanki betonowej (z wyjątkiem cementu) do odpowiedniej temperatury, w celu uzyskania określonej temperatury mieszanki betonowej w chwili jej układania w deskowaniu, - osłanianie elementów lub całości konstrukcji materiałami ciepłochronnymi w celu zachowania ciepła w mieszance betonowej ułożonej w deskowaniu lub formie przez czas niezbędny do uzyskania przez beton pełnej mrozoodporności, Strona 64 / 213

65 ST Roboty betonowe i żelbetowe - ogrzewanie świeżego betonu w deskowaniu za pomocą pary, ciepłego powietrza lub w przypadkach technicznie uzasadnionych - za pomocą prądu elektrycznego - wykonywanie robót betonowych w pomieszczeniach zamkniętych ogrzanych lub w cieplakach stałych albo przesuwnych, o temperaturze powietrza wewnątrz cieplaka nie niższej niż + 10ºC 5.9. Pielęgnacja betonu Bezpośrednio po zakończeniu betonowania zaleca się przykrycie powierzchni betonu lekkimi osłonami wodoszczelnymi zapobiegającymi odparowaniu wody z betonu i chroniącymi beton przed deszczem i nasłonecznieniem. Przy temperaturze otoczenia wyższej niż +5 C należy nie później niż po 12 godzinach od zakończenia betonowania rozpocząć pielęgnację wilgotnościową betonu i prowadzić ją co najmniej przez 7 dni (przez polewanie co najmniej 3 razy na dobę). Przy temperaturze +15ºC, i wyższej, beton należy polewać w ciągu pierwszych 3 dni co 3 godziny w dzień i co najmniej 1 raz w nocy, a w następne dni jak wyżej. Woda stosowana do polewania betonu powinna spełniać wymagania normy PN-EN 1008:2004. W czasie dojrzewania betonu elementy powinny być chronione przed uderzeniami i drganiami przynajmniej do chwili uzyskania przez niego wytrzymałości na ściskanie co najmniej 15 MPa Nanoszenie błon nieprzepuszczających wody jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy beton nie będzie się łączył z następną warstwą konstrukcji monolitycznej, a także gdy nie są stawiane specjalne wymagania odnośnie jakości pielęgnowanej powierzchni. Beton dojrzewający należy pielęgnować, a więc: - chronić jego odsłonięte powierzchnie przed szkodliwym działaniem czynników atmosferycznych, szczególnie wiatru i promieni słonecznych (w zimie mrozu), - utrzymywać w stałej wilgotności: o o o 3 dni w wypadku użycia cementu portlandzkiego szybko twardniejącego, 7 dni, gdy użyto cementu portlandzkiego, 14 dni, gdy użyto cementu hutniczego i innych. Polewanie wodą betonu normalnie dojrzewającego należy rozpocząć po 24 h od jego ułożenia. Jeżeli temperatura wynosi +15ºC i więcej, należy w pierwszych trzech dniach beton polewać co 3 h w dzień i co najmniej raz w nocy, a w następnych dniach - co najmniej 3 razy na dobę. Jeżeli temperatura jest niższa niż +5ºC, betonu nie polewa się. Obciążenie zabetonowanej konstrukcji przez ludzi, lekki sprzęt transportowy (ruch po torach z desek grubości 36 mm) i deskowanie dopuszcza się po osiągnięciu przez beton wytrzymałości na ściskanie co najmniej 2,5 MPa, pod warunkiem, że odkształcenie deskowania nie spowoduje rys i uszkodzeń w niedojrzałym betonie. Nie należy obciążać stropów i schodów przez co najmniej 36 h od ich zabetonowania, przy czym okres ten przy twardnieniu betonu w temperaturze poniżej +10ºC powinien być odpowiednio przedłużony Rozformowanie konstrukcji może nastąpić po osiągnięciu przez beton wytrzymałości rozformowania dla konstrukcji monolitycznych (zgodnie z normą PN-63/B-06251) lub wytrzymałości manipulacyjnej dla prefabrykatów Wykończenie powierzchni betonu (1) Równość powierzchni i tolerancji. Dla powierzchni betonów w konstrukcji nośnej obowiązują następujące wymagania: - wszystkie betonowe powierzchnie muszą być gładkie i równe, bez zagłębień między ziarnami kruszywa, przełomów i wybrzuszeń ponad powierzchnię, - pęknięcia i rysy są niedopuszczalne, Strona 65 / 213

66 ST Roboty betonowe i żelbetowe - rysy powierzchniowe skurczowe są dopuszczalne pod warunkiem, że zostaje zachowana otulina zbrojenia betonu min. 2,5cm, - pustki, raki i wykruszyny są dopuszczalne pod warunkiem, że otulenie zbrojenia betonu będzie nie mniejsze niż 2,5cm, a powierzchnia na której występują nie większa niż 0,5% powierzchni odpowiedniej ściany, - równość gorszej powierzchni ustroju nośnego przeznaczonej pod izolacje powinna odpowiadać wymaganiom normy PN-69/B-10260, tj. wypukłości i wgłębienia nie powinny być większe niż 2 mm. - dylatacje pionowe i przerwy robocze należy na całej długości zabezpieczyć taśmą dylatacyjną. Ostre krawędzie betonu, po rozdeskowaniu, powinny być oszlifowane pod kątem 45 z wykonaniem skosów 3 x 3 cm. Jeżeli Dokumentacja Projektowa nie przewiduje specjalnego wykończenia powierzchni betonowych konstrukcji, to bezpośrednio po rozebraniu deskowań należy wszystkie wystające nierówności wyrównać za pomocą tarcz karborundowych i czystej wody. (2) Faktura powierzchni i naprawa uszkodzeń Jeżeli projekt nie przewiduje specjalnego wykończenia powierzchni betonowych, to po rozdeskowaniu konstrukcji należy: - wszystkie wystające nierówności wyrównać za pomocą tarcz karborundowych i czystej wody bezpośrednio po rozebraniu szalunków, - raki i ubytki na eksponowanych powierzchniach uzupełnić betonem i następnie wygładzić i uklepać, aby otrzymać równą i jednorodną powierzchnię bez dołków i porów, - wyrównaną wg powyższych zaleceń powierzchnię należy obrzucić zaprawą i lekko wyszczotkować wilgotną szczotką aby usunąć powierzchnie szkliste Wykonanie podbetonu Przed przystąpieniem do układania podbetonu należy sprawdzić podłoże pod względem nośności założonej w projekcie technicznym. Podłoże winne być równe, czyste i odwodnione. Beton winien być rozkładany w miarę możliwości w sposób ciągły z zachowaniem kontroli grubości oraz rzędnych wg projektu technicznego. a) Czystość powierzchni zbrojenia. - pręty i walcówki przed ich użyciem do zbrojenia konstrukcji należy oczyścić z zendry, luźnych płatków rdzy, kurzu i błota, - pręty zbrojenia zanieczyszczone tłuszczem (smary, oliwa) lub farbą olejną należy opalać np. lampami lutowniczymi aż do całkowitego usunięcia zanieczyszczeń. - czyszczenie prętów powinno być dokonywane metodami nie powodującymi zmian we właściwościach technicznych stali ani późniejszej ich korozji. b) Przygotowanie zbrojenia. - pręty stalowe użyte do wykonania wkładek zbrojeniowych powinny być wyprostowane. - haki, odgięcia i rozmieszczenie zbrojenia należy wykonywać wg projektu z równoczesnym zachowaniem postanowień normy PN-B-03264: łączenie prętów należy wykonywać zgodnie z postanowieniami normy PN-B-03264: skrzyżowania prętów należy wiązać drutem miękkim, spawać lub łączyć specjalnymi zaciskami. Strona 66 / 213

67 ST Roboty betonowe i żelbetowe c) Montaż zbrojenia. - zbrojenie należy układać po sprawdzeniu i odbiorze deskowań. - nie należy podwieszać i mocować do zbrojenia deskowań, pomostów transportowych, urządzeń wytwórczych i montażowych. - montaż zbrojenia z pojedynczych prętów powinien być dokonywany bezpośrednio w deskowaniu. - montaż zbrojenia bezpośrednio w deskowaniu zaleca się wykonywać przed ustawieniem szalowania bocznego. - zbrojenie płyt prętami pojedynczymi powinno być układane według rozstawienia prętów oznaczonego w projekcie. - dla zachowania właściwej otuliny należy układane w deskowaniu zbrojenie podpierać podkładkami betonowymi lub z tworzyw sztucznych o grubości równej grubości otulenia. 6. Kontrola jakości Ogólne zasady kontroli jakości podano w ST Wymagania ogólne, punkt 6. Kontrola jakości wykonanych robót betonowych obejmuje ocenę: - prawidłowości położenia obiektu budowlanego w planie - prawidłowości cech geometrycznych wykonanych konstrukcji i jej elementów np. szczelin dylatacyjnych - jakości betonu pod względem jednorodności struktury, widocznych wad i uszkodzeń - łączna powierzchnia ewentualnych raków nie powinna być większa niż 5% całkowitej powierzchni danego elementu a konstrukcjach cienkościennych 1% - lokalne raki nie mogą obejmować więcej niż 5% przekroju danego elementu - zbrojenie główne nie może być odsłonięte. Podczas robót betonowych należy prowadzić systematyczną kontrolę: - deskowań - jakości składników betonu oraz prawidłowość ich składowania, - dozowania składników mieszanki betonowej, - jakości mieszanki betonowej w czasie transportu, układania i zagęszczania, - cech wytrzymałościowych betonu, - prawidłowego przebiegu twardnienia betonu, terminów rozdeskowania oraz częściowego lub całkowitego obciążenia konstrukcji. Kontrola wytrzymałości betonu na ściskanie powinna być przeprowadzana na próbkach pobranych przy danym stanowisku betonowania. Dla określenia wytrzymałości betonu wbudowanego w konstrukcję należy w trakcie betonowania pobrać próbki kontrolne. Częstotliwość pobierania próbek i oceny zgodności określa norma PN-EN tab Badanie wytrzymałości betonu Próbki pobiera się losowo po jednej równomiernie w okresie betonowania, a następnie przechowuje, przygotowuje i bada w wieku 28 dni zgodnie z normą PN-EN :2002. Jeżeli próbki pobrane i Strona 67 / 213

68 ST Roboty betonowe i żelbetowe badane jak wyżej wykażą wytrzymałość niższą od przewidzianej dla danej klasy betonu, należy przeprowadzić badania próbek wyciętych z konstrukcji. Jeżeli wyniki tych badań będą pozytywne, to beton należy uznać za odpowiadający wymaganej klasie betonu. W przypadku nie spełnienia warunku wytrzymałości betonu na ściskanie po 28 dniach dojrzewania, dopuszcza się w uzasadnionych przypadkach, za zgodą Zamawiającego, spełnienie tego warunku w okresie późniejszym, lecz nie dłuższym niż 90 dni. Dopuszcza się pobieranie dodatkowych próbek i badanie wytrzymałości betonu na ściskanie w wieku wcześniejszym niż 28 dni. Kryteria zgodności dotyczące wytrzymałości betonu na ściskanie i na rozciąganie określa norma PN- EN tab. 14; 15; 16. Jeżeli beton poddany jest specjalnym zabiegom technologicznym, należy opracować plan kontroli jakości betonu dostosowany do wymagań technologii produkcji. W planie kontroli powinny być uwzględnione badania przewidziane aktualną normą i niniejszym SST oraz ewentualnie inne, konieczne do potwierdzenia prawidłowości zastosowanych zabiegów technologicznych. Jeżeli projekt budowlany nie przewiduje inaczej, to pozostałe badania wykonać należy zgodnie z normą PN-EN Badania powinny obejmować: - badanie składników betonu, - badanie mieszanki betonowej, - badanie betonu Zestawienie wymaganych badań wg PN-EN Strona 68 / 213

69 ST Roboty betonowe i żelbetowe 6.2. Kontrola zbrojenia Przy odbiorze stali dostarczonej na budowę należy przeprowadzić następujące badania: - sprawdzenie zgodności przywieszek z zamówieniem - sprawdzenie stanu powierzchni, wymiarów, masy wg normy PN-82/H próbę rozciągania wg normy PN-EN : próbę zginania na zimno wg normy PN-EN ISO 7438:2002 Strona 69 / 213

70 ST Roboty betonowe i żelbetowe 6.3. Kontrola jakości robót zbrojarskich Zbrojenie należy układać po sprawdzeniu i odbiorze deskowań. Powinno być ono tak usytuowane, aby nie uległo uszkodzeniom i przemieszczeniom podczas układania i zagęszczania mieszanki betonowej. Do stabilizacji zbrojenia w deskowaniu, w celu zapewnienia wymaganego otulenia prętów betonem. stosować należy różnego rodzaju wkładki i podkładki dystansowe (z zaprawy, stali. tworzyw sztucznych). Zbrojenie powinno być połączone drutem wiązałkowym w sztywny szkielet. Obecnie szkielety zbrojeniowe przygotowuje się najczęściej poza placem budowy i gotowe umieszcza się w deskowaniu. Zbrojenie przed betonowaniem powinno być skontrolowane. Kontrola ta polega na sprawdzeniu zgodności ułożonego zbrojenia z projektem oraz wymaganiami norm. Sprawdza się wymiary zbrojenia, jego usytuowanie (w tym grubość otuliny), rozstaw strzemion, położenie złączy, długość zakotwienia itp. Dopuszczalne odchyłki w wykonaniu zbrojenia i jego ustawienia w deskowaniu podano w tablicy poniżej. Odbiór zbrojenia i zezwolenie na betonowanie należy odnotować w dzienniku budowy. 7. Obmiar robót Ogólne wymagania dotyczące obmiaru Robót podano w ST Wymagania ogólne, punkt 7. Roboty budowlane realizowane w ramach niniejszej Umowy nie są rozliczane na podstawie obmiaru. Żadna z części robót budowlanych nie będzie płatna stosownie do ilości wykonanej pracy, lecz na zasadach ryczałtu. W tym świetle cena wykonania robót budowlanych będzie zawarta w scalonych cenach ryczałtowych wg Wykazu Cen i będzie podlegała korektom zgodnie z Umową. Dla robót budowlanych nie wprowadzono w umowie odrębnej jednostki obmiarowej. 8. Odbiór robót Ogólne wymagania dotyczące obmiaru Robót podano w ST Wymagania ogólne, punkt 8. Roboty wymienione w ST podlegają zasadom odbioru robót zanikających. 9. Podstawa płatności Ogólne wymagania dotyczące rozliczenia robót podano w ST Wymagania ogólne punkt 9. Zgodnie z Dokumentacją należy wykonać zakres robót wymieniony w pkt niniejszej ST. Podstawą płatności będzie ryczałt za wykonane roboty. Roboty będą rozliczane zamkniętymi elementami technologicznymi lub procentowym zaawansowaniem robót Cena ryczałtowa będzie uwzględniać wszystkie czynności, wymagania i badania składające się na jej wykonanie, określone dla tej roboty w Specyfikacji Technicznej i w dokumentacji projektowej. Cena wykonania konstrukcji betonowej, żelbetowej obejmuje: - przygotowanie obiektów do betonowania - czyszczenie i przygotowanie zbrojenia - roboty ziemne - montaż zbrojenia - wykonanie projektu mieszanki - przygotowanie lub zakup mieszanki betonowej - transport mieszanki betonowej Strona 70 / 213

71 ST Roboty betonowe i żelbetowe - montaż i demontaż szalunków, deskowań i rusztowań wraz ze wszelkimi kosztami (np. dzierżawa, impregnacja, itp.), - prace zasadnicze - układanie mieszanki betonowej i jej zagęszczanie - wykonanie przerw dylatacyjnych - pielęgnacja betonu, - wykonanie powłoki izolacyjnej - wykonanie określonych w postanowieniach umowy badań, pomiarów, i sprawdzeń robót, - uporządkowanie placu budowy po robotach Cena wykonania płaskich powierzchni betonowych i żelbetowych obejmuje: - prace przygotowawcze, - prace geotechniczne - badania laboratoryjne materiałów, - zakup i dostarczenie materiałów, - zakup, transport mieszanki betonowej, - dostarczenie sprzętu i urządzeń oraz ich składowanie, - przygotowanie podłoża i prace zasadnicze: - oczyszczenie prętów zbrojeniowych oraz powierzchni betonu, - uszczelnienie nieszczelności (rys), - wyrównanie i wygładzenie powierzchni betonowych, - wykonanie powłoki izolacyjnej - wywóz z terenu budowy materiałów zbędnych, - wykonanie określonych w postanowieniach umowy badań, pomiarów, i sprawdzeń robót, - uporządkowanie placu budowy po robotach. 10. Przepisy związane Normy PN-EN 206-1:2003 Beton. PN-EN 196-1:1996 Cement. Metody badań. Oznaczenie wytrzymałości. PN-EN 196-3:1996 Cement. Metody badań. Oznaczenie czasów wiązania i stałości objętości. PN-EN 196-6:1997 Cement. Metody badań. Oznaczenie stopnia zmielenia. PN-B-30000:1990 Cement portlandzki. PN-88/B Cement portlandzki z dodatkami. PN-B-03002/Az2:2002 Konstrukcje murowe niezbrojne. Projektowanie i obliczanie. PN-EN 1008:2004 Woda zarobowa do betonu. Specyfikacja pobierania próbek. PN-89/S Próbne obciążenie obiektów mostowych, żelbetowych. Strona 71 / 213

72 ST Roboty betonowe i żelbetowe PN-89/H-84023/06 Stal do zbrojenia betonu. PN-B-03264:2002 Konstrukcje betonowe, żelbetowe i sprężone. Projektowanie Inne Instrukcja ITB nr 356/98. Instytut Techniki Budowlanej, Warszawa Wytyczne wykonywania robót budowlano-montażowych w okresie obniżonych temperatur. Instrukcja ITB nr 282/88. Instytut Techniki Budowlanej, Warszawa Instrukcja ITB nr 306/91 - Zabezpieczenie korozji alkalicznej betonu przez zastosowanie dodatków mineralnych Warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlano-montażowych. Tom I - Budownictwo ogólne. Arkady. Warszawa Śliwiński J.: Beton zwykły. Projektowanie i podstawowe właściwości. Polski Cement, Kraków 1999 Nie wymienienie tytułu jakiejkolwiek dziedziny, grupy, podgrupy czy normy nie zwalnia Wykonawcy od obowiązku stosowania wymogów określonych prawem polskim. Strona 72 / 213

73 ST Prefabrykaty ST PREFABRYKATY 1. Wstęp 1.1. Przedmiot ST Przedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej są wymagania dotyczące wykonywania i montażu prefabrykatów żelbetowych używanych przy realizacji inwestycji z pkt. 1.1 ST Wymagania ogólne Kody wg Wspólnego Słownika Zamówień (CPV) Grupa robót: Roboty budowlane w zakresie wznoszenia kompletnych obiektów budowlanych lub ich części oraz roboty w zakresie inżynierii ściekowej i wodnej Klasa robót: Roboty inżynieryjne i budowlane Kategoria robót: Roboty budowlane w zakresie konstrukcji, Gotowe elementy i części składowe 1.3. Zakres stosowania ST Ogólny zakres stosowania Specyfikacji Technicznej podano w ST Wymagania ogólne, punkt Przedmiotem robót będącym tematem niniejszego opracowania są roboty w zakresie wykonania i montażu prefabrykatów żelbetowych w ramach ustalonych przez Zamawiającego zgodnie ze Specyfikacją Techniczną Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych, Specyfikacją Istotnych Warunków Zamówienia, Dokumentacją Projektową, a także ogólnie obowiązującymi: prawem polskim i europejskim, polskimi normami technicznymi i branżowymi oraz wiedzą techniczną Zakres robót objętych Specyfikacji Technicznej Ogólny zakres robót podano w ST Wymagania ogólne, punkt Roboty, których dotyczy specyfikacja, obejmują wszystkie czynności umożliwiające i mające na celu wykonanie i montaż prefabrykatów żelbetowych przewidzianych w dokumentacji projektowej i objętych umową. - belki nadprożowe. - płyty stropowe SP 32/ Określenia podstawowe Określenia podane w niniejszej Specyfikacji Technicznej są zgodne z ustawą Prawa budowlanego, wydanymi do niej rozporządzeniami wykonawczymi, nomenklaturą Polskich Norm, aprobat technicznych oraz określeniami podanymi w ST Wymagania ogólne, punkt Ogólne wymagania dotyczące robót Ogólne wymagania dotyczące robót podano w ST Wymagania ogólne, punkt Materiały Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania podano w ST Wymagania ogólne, punkt 2 Co najmniej na 7 dni przed zaplanowanym wykorzystaniem jakichkolwiek materiałów przeznaczonych do robót Wykonawca przedstawi szczegółowe informacje dotyczące proponowanego źródła Strona 73 / 213

74 ST Prefabrykaty wytwarzania, zamawiania lub wydobywania tych materiałów i odpowiednie świadectwa badań laboratoryjnych lub próbki do zatwierdzenia przez Zamawiającego. Zatwierdzenie partii materiałów z danego źródła nie oznacza automatycznie że wszelkie materiały z danego źródła uzyskają zatwierdzenie. Wszystkie materiały przewidywane do wbudowania będą zgodne z postanowieniami umowy i poleceniami Zamawiającego. W oznaczonym czasie przed wbudowaniem Wykonawca przedstawi szczegółowe informacje dotyczące źródła wytwarzania materiałów oraz odpowiednie świadectwa badań, dokumenty dopuszczenia do obrotu i stosowania w budownictwie i próbki do zatwierdzenia przez Zamawiającego. Wszystkie elementy prefabrykowane dostarczane na budowę powinny być trwale oznakowane. Poszczególne partie elementów tego samego typu powinny posiadać świadectwo jakości (atest) Belki prefabrykowane nadproży Charakterystyka belek: - wysokość 19 cm - szerokość 9 cm - grubość 6 cm a) Wymagania: Belki winny być wykonane zgodnie z projektem. - Tolerancje wymiarowe. Odchyłki od wymiarów projektowanych nie powinny przekraczać: w długości do 6 mm; w wysokości do 4 mm; w grubości do 3 mm. Dopuszczalne wady i uszkodzenia. - skrzywienie belki w poziomie do 5 mm - skrzywienie belki w pionie nie dopuszcza się - szczerby i uszkodzenia krawędzi głębokość: do 5 mm - długość: do 30 mm - ilość: 3 szt/mb. Klasa odporności ogniowej B. b) Składowanie Belki należy składować na równym podłożu, na podkładkach grubości co najmniej 80 mm ułożonych poziomo w odległości 1/5 długości od ich końców. Następne warstwy układać na podkładkach umieszczonych nad podkładkami dolnymi. Liczba warstw nie większa od 5. c) Transport Belki mogą być przewożone tylko w pozycji poziomej, stopką w położeniu dolnym, równolegle do kierunku jazdy i zabezpieczone przed przesuwaniem. Transport powinien odbywać się zgodnie z przepisami BHP i ruchu drogowego Płyty SP32 Do powszechnego stosowania w budownictwie ogólnym, a także w budownictwie obiektów sportowych, handlowych, garaży wielopoziomowych. Stosowane niezależnie od technologii wykonania budynku, realizowane metodami uprzemysłowionymi. Strona 74 / 213

75 ST Prefabrykaty 3. Sprzęt Ogólne wymagania dotyczące Sprzętu podano w ST Wymagania ogólne, punkt 3. Roboty mogą być wykonane ręcznie lub mechanicznie. Roboty można wykonać przy użyciu dowolnego typu sprzętu. 4. Transport Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w ST Wymagania ogólne, pkt. 4. Do transportu należy używać specjalistycznego sprzętu dostosowanego do przewozu prefabrykatów. Materiały należy ułożyć równomiernie na całej powierzchni ładunkowej, obok siebie i zabezpieczyć przed możliwością przesuwania się podczas transportu. Elementy przewożone na płask powinny być starannie i równo ułożone na powierzchni ładunkowej środka transportowego, na przekładkach z drewna lub twardej gumy. Przekładki należy umieszczać w odległości 20 lub 30 cm od końca elementu. Ich długość powinna być większa od szerokości zabezpieczonego elementu, a grubość co najmniej o 3 cm większa od wysokości uchwytów wystających pionowo z elementów. Przekładki rozdzielające elementy muszą być ułożone dokładnie w linii pionowej. Niespełnienie tego warunku może być przyczyną spękań. 5. Wykonanie robót Ogólne wymagania dotyczące wykonania robot podano w ST Wymagania ogólne, punkt 5. Montaż konstrukcji z prefabrykatów powinien być w zasadzie wykonywany bezpośrednio ze środków transportowych, palet lub z miejsca ich scalania. Jeśli projekt organizacji montażu nie przewiduje montażu bezpośrednio ze środków transportowych, dopuszcza się przyobiektowe składowanie prefabrykatów na odpowiednio przygotowanych placach składowych zlokalizowanych w zasięgu działania urządzeń montażowych. W przypadku gdy, projekt konstrukcyjny budowli przewiduje scalenie prefabrykatów na budowie przed montażem, prefabrykaty te powinny być składowane na odpowiednio przygotowanym terenie. Wykonanie robót związanych z prefabrykacją wg specyfikacji Roboty zbrojarskie i Roboty betoniarskie. Montaż belek prefabrykowanych nadproży zgodnie z wymaganiami jak dla robót murowych. Płyty prefabrykowane montować wg instrukcji producenta Odbiór prefabrykatów na budowie Przy odbiorze prefabrykatów na budowie środka transportowego należy: - sprawdzić zgodność z wykazem liczby i typów prefabrykatów, - sprawdzić prawidłowość oznakowania prefabrykatów, - sprawdzić stan techniczny prefabrykatów, - sporządzić protokół w przypadku uszkodzeń prefabrykatów. W przypadku gdy prefabrykaty zostały uszkodzone i nie nadają się do wbudowania, należy niezwłocznie zawiadomić wytwórnię o brakach i uszkodzeniach prefabrykatów Ogólne warunki montażu Montaż konstrukcji z elementów prefabrykowanych, można rozpocząć po wykonaniu wszystkich czynności przygotowawczych, w warunkach atmosferycznych umożliwiających montaż oraz gdy Strona 75 / 213

76 ST Prefabrykaty konstrukcja podporowa (fundamenty, stan zerowy) wraz ze złączami, bądź poprzednia kondygnacja, osiągnęła wymaganą wytrzymałość betonu. Przyjęta kolejność montażu poszczególnych prefabrykatów powinna zapewniać możliwie najszybsze tworzenie samostatecznych zespołów elementów konstrukcji oraz łatwość i bezpieczeństwo montażu. Przy montażu prefabrykatów powinny być spełnione następujące warunki: - każdy prefabrykat przed podniesieniem winien być dokładnie obejrzany i oczyszczony z brudu, śniegu, lodu, a części metalowa z rdzy i innych zanieczyszczeń, z tym, że niedopuszczalne jest usuwanie lodu za pomocą gorącej wody, soli i bezpośrednie działanie płomieniem, - wypuszczone z prefabrykatu pręty zbrojenia nie powinny być pogięte, w przypadku konieczności ich prostowania nie może być naruszone ich położenie ani też uszkodzony beton, - prefabrykat powinien być uchwycony i podnoszony w taki sposób, aby nie został uszkodzone jego krawędzie, obrzeża i faktura, - przy podnoszeniu prefabrykatów należy stosować odpowiednie rodzaje zawiesi, zawieszać prefabrykaty o masie nie większej niż maksymalny udźwig zawiesia, zaczepiać liny kierunkowe i kontrolować prawidłowość zawieszenia prefabrykatu na haku po podniesieniu go na wysokość 0,5m nad terenem - prefabrykatami zawieszonymi na haku żurawia należy manewrować bez wstrząsów i szarpnięć, - podnoszenie i opuszczanie prefabrykatów powinno się odbywać pionowo, odciąganie liny z zawieszonym prefabrykatem lub odciąganie prefabrykatu zawieszonego na linie jest zabronione, - każdy prefabrykat powinien być zatrzymany nad miejscem jego ustawienia lub ułożeni na wysokości około 30cm - od podłoża, tak aby dalsze jego opuszczanie odbywało się przy jednoczesnym bezpośrednim kierowaniu prefabrykatem przez montażystów, - prefabrykat powinien być zawieszony na haku żurawia do czasu zabezpieczenia przed przewróceniem się (o ile nie jest samostateczny) przez zamocowanie, rozporami montażowymi przy konstrukcyjnych połączeniach spawanych, a następnie wypełnianych betonem, należy sprawdzić jakość spawów i dokonać ich odbioru przed zabetonowaniem, - przed ostatecznym zamocowaniem każdego prefabrykatu i wykonaniem złączy należy sprawdzić prawidłowość jego położenia w poziomie i pionie. Przy montażu konstrukcji prefabrykowanych nie mogą wystąpić następujące błędy: - przesunięcie prefabrykatu w kierunku, poprzecznym i podłużnym, - przesunięcie prefabrykatu w pionie, - skręcenie prefabrykatu w stosunku do jego osi podłużnej, - przechylenie prefabrykatu z pionu, - przesunięcie prefabrykatu górnej kondygnacji w stosunku do prefabrykatu dolnej kondygnacji, - zbyt małe oparcie na podporach płyt stropowych, belek, podciągów itp. prefabrykatów, - skręcenie płyt stropowych, belek, podciągów itp., ułożenie w różnych poziomach płyt stropowych, dachowych itp. Strona 76 / 213

77 ST Prefabrykaty 5.3. Roboty montażowe w okresie obniżonych temperatur Roboty montażowe są dopuszczalne, jeśli: - temperatura nie spada poniżej -5ºC, a prędkość wiatru nie przekracza 8m/s - temperatura nie spada poniżej -10ºC a prędkość wiatru nie przekracza 4m/s - temperatura nie spada poniżej -15ºC, a prędkość wiatru nie przekracza 2m/s Jeżeli mróz jest większy lub wiatr silniejszy montaż jest zabroniony. Robót montażowych nie wolno wykonywać również podczas gołoledzi, opadów śniegu i deszczu. Spawanie elementów złączy bez zastrzeżeń dozwolone jest przy temperaturze ni niższej niż -5ºC. Przy temperaturze od -5-10ºC trzeba stosować osłony od wiatru i zapewnić takie warunki aby wykonane spawy stygły powoli. Montaż w temperaturze poniżej -10ºC jest dozwolony pod warunkiem zastosowanie środków zapewniających wiązanie i twardnienie betonu i zapraw. Montaż w temperaturze od -10ºC do -5ºC wolno wykonywać tylko wyjątkowo, stosując specjalne zabezpieczenia przed zamarznięciem fragmentów konstrukcji, które zawierają zaprawę lub mieszankę betonową. Zabezpieczenie musi być utrzymane do czasu osiągnięcia wymaganej wytrzymałości. Do zabezpieczeń można stosować: - materiały izolacyjne do okrywania (maty słomiane, płachty brezentowe) - domieszki chemiczne - nagrzewanie promieniami podczerwieni - nagrzewanie gorącym powietrzem - nagrzewanie parą 5.4. Wymagania w zakresie montażu Przy montażu belek, podciągów, płyt stropowych, dachowych itp. prefabrykatów, o ile w dokumentacji nie podano inaczej należy zachować minimalne oparcie na podporze zgodnie z danymi podanymi niżej: Każdy prefabrykat powinien być ułożony na równo rozłożonej warstwie zaprawy o wytrzymałości na ściskanie określonej w projekcie. Jeśli w projekcie nie przewidziano inaczej, grubość warstwy zaprawy powinna być nie mniejsza niż 10 mm i nie większa niż 20 mm. Przy montażu prefabrykatów należy zwracać uwagę na dokładne ułożenie w poziomie określone w projekcie. Strona 77 / 213