Święta RAKA. jak u Mamy. Mamy prawo rodzić bez bólu. Zęby pod aparatem SPECJALNA OCHRONA. Zdemaskować. Wypaleni w pracy. - finał akcji.

Transkrypt

1 nr 4 (6)/2013 ZIMA Święta Zdemaskować RAKA - finał akcji jak u Mamy smaki i zapachy dzieciństwa Zdrowa Gmina Mamy prawo rodzić bez bólu Wypaleni w pracy - wypaleni w życiu Zęby pod aparatem SPECJALNA OCHRONA

2 Z okazji Świąt Bożego Narodzenia oraz Nowego Roku w imieniu władz samorządowych Miasta Siedlce składamy Państwu najserdeczniejsze życzenia. Niech radość z przyjścia na świat Zbawiciela zagości we wszystkich rodzinach, a betlejemskie światło rozjaśnia nasze serca pokojem i miłością. Nowy 2014 rok niech będzie pasmem sukcesów osobistych i zawodowych, a każdy jego dzień przynosi Państwu pomyślność i szczęście pozwalające z optymizmem patrzeć w przyszłość. Prezydent Miasta Siedlce Wojciech Kudelski Przewodniczący Rady Miasta Henryk Niedziółka Serdecznie zapraszamy na tradycyjne Spotkanie Opłatkowe Mieszkańców Siedlec, które odbędzie się 6 stycznia 2014 r., na placu przed kościołem katedralnym po zakończeniu przemarszu Orszaku Trzech Króli.

3 Drodzy Czytelnicy, Kiedy będziecie zagłębiać się w lekturze najnowszego numeru naszego kwartalnika, w Waszych domach będzie już panowała świąteczna atmosfera. To chyba najpiękniejsze oczekiwanie w roku, nie tylko dla dzieci, ale także dla nas, dorosłych, którzy przywołujemy w pamięci Święta naszego dzieciństwa, podszyte czystą radością i tajemnicą, nie zmącone strachem przed przyszłością, wolne Chciałbym, byście Państwo tak właśnie przeżyli nadchodzące Boże Narodzenie bez zamartwiania się i niepokoju, pięknie i dobrze, ciesząc się wzajemnie sobą i życząc sobie jak najlepiej. W tym numerze Zdrowia w Centrum przygotowaliśmy dla Państwa wiele interesujących artykułów, których autorami są nasi specjaliści. Dowiecie się z nich m.in., jak dbać o siebie zimą, jak rozpoznać wypalenie zawodowe, co jeść, by nie przesłodzić naszego organizmu, do kogo zwrócić się po pomoc, gdy nie są respektowane nasze prawa jako pacjentów. Jedna z naszych Czytelniczek podzieli się swoją historią i opowie o trudnej walce z gruźlicą, a pulmonolog pozwoli nam zgłębić temat tej choroby, która może dotknąć każdego z nas. Od stomatologa dowiedzie się Państwo, jak dbać o zęby, korygowane aparatem ortodontycznym, by nie zniweczyć efektów pracy stomatologa i pacjenta. W tym numerze zaprezentujemy również Państwu ofertę Centrum Medycznego Józefów, z którym współpracujemy. Święta Bożego Narodzenia to przede wszystkim smaki i zapachy. W naszym kąciku kulinarnym znajdziecie Państwo sprawdzone, ale nietuzinkowe przepisy na świąteczne dania, które oczarują gości. Zapraszam również do naszej galerii a w niej tym razem gości znakomity malarz i scenograf Mikołaj Malesza. Niech spotkanie z jego sztuką będzie okazją do zamyślenia nad sobą i nad światem w bezmiarze jego cudowności. Życzę Państwu dobrych Świąt. lek. Paweł Żuk Prezes Zarządu Centrum Medyczno-Diagnostycznego Sp. z o.o. w Siedlcach nr 4(6)/ Farmaceuta radzi 6 Podsumowanie konkursu Zdrowa Gmina 10 Wasze historie 12 Wypalenie zawodowe 16 Badania skriningowe 20 Rozrywka 21 Pytania czytelników 26 Aparat ortodontyczny 30 Święta na talerzu 34 Na luzie Co nowego w Centrum? 4 Profilaktyka ratuje życie 8 Gruźlica wciąż groźna 11 Rehabilitacja najmłodszych 14 Choroby skóry - bielactwo 18 Zioła na problemy intymne 20 Prawa kobiet w ciąży 22 Otyłość wśród dzieci i młodzieży 28 Widmo łysiny 32 Zapowiedzi 36 Wydawca: Centrum Medyczno-Diagnostyczne Sp. z o.o., ul. Kleeberga 2, Siedlce Redaktor prowadzący: Monika Mikołajczuk Współpraca redakcyjna: Justyna Celińska Konsultacja medyczna: lek. Olga Wysokińska Opracowanie graficzne, skład i druk: FOLDRUK Media Kontakt dla reklamodawców: redakcja@centrum.med.pl nakład: egzemplarzy

4 FARMACEUTA radzi Pacjent w aptece Patent na mróz kremy ochronne dla dzieci i dorosłych Zima zbliża się wielkimi krokami, pora więc zadbać o swoją skórę, która o tej porze roku narażona jest na działanie szkodliwych czynników, takich jak wiatr, mróz czy wilgoć. Preparaty, które Państwu proponujemy, nie tylko łagodzą podrażnienia, wywołane niską temperaturą, ale także regenerują skórę dzieci i dorosłych. Byśmy mogli w pełni korzystać z uroków zimy, warto po nie sięgnąć. Lirene Dermoprogram aktywny krem na zimę Krem skutcznie chroni skórę twarzy przed wiatrem, mrozem, gwałtownymi zmianami temperatury oraz promieniowaniem UV i wolnymi rodnikami. Wyciąg z echinacei podnosi odporność skóry na czynniki zewnętrzne. W połączeniu z witaminą E błyskawicznie i długotrwale stymuluje naturalne procesy obronne i regeneracyjne. Dzięki synergicznemu działaniu alantoniny i silnie kojącego oleju z passiflory, krem łagodzi zaczerwienienia i podrażnienia wywołane zimnem. Zabezpiecza przed odmrożeniem, odbudowując i wzmacniając lipidową warstwę ochronną naskórka. Bogata formuła kremu przywraca skórze optymalny poziom nawilżenia i odżywienia. Filtr SPF 20 zapewnia wysoką ochronę przed szkodliwym promieniowaniem słonecznym a wodoodporny charakter umożliwia bezpieczne stosowanie podczas opadów śniegu i deszczu. Krem łatwo rozprowadza się na skórze i jest doskonały do stosowania pod make up. Idealny dla każdego rodzaju skóry. Pharmaceris Lipo-Protect regenerujący krem ochronny do rąk. Wskazania: pielęgnacja skóry szczególnie wrażliwej i przesuszonej Działanie: Dzięki specjalnemu połączeniu wosku pszczelego i D-pantenolu krem tworzy na skórze ochronną warstwę powierzchniową, zabezpieczając dłonie przed wysuszeniem oraz szkodliwym działaniem czynników zewnętrznych. Innowacyjna receptura łagodzi podrażnienia, nawilża i przywraca skórze miękkość. Formuła wzbogacona witaminą A, wzmacnia funkcje ochronne kremu, przyspiesza cykl odnowy naskórka i zabezpiecza przed utratą wody z powierzchniowych warstw skóry. SOPELEK FlosLek Laboratorium Krem ochronny dla dzieci i niemowląt To krem do pielęgnacji delikatnej skóry dzieci i niemowląt powyżej 6 miesiąca życia. Znakomicie chroni przed zimnem, mrozem, wiatrem, wilgocią i szkodliwym działaniem promieni słonecznych. Doskonale wchłania się pozostawiając niewidoczny film ochronny, nawilża i uelastycznia skórę. Jego właściwości ochronne zostały potwierdzone w testach w ostrym klimacie górskim. Nie wykazuje działania drażniącego i alergizującego. Substancje aktywne: olej migdałowy, prowitamina B5 - nadają skórze gładkość, miękkość i elastyczność, witamina E i filtr UVB - chronią przed szkodliwym działaniem promieni słonecznych. 2

5 FARMACEUTA radzi Mustela bébé Cold Krem ochrona przed wiatrem, chłodem, słońcem Wskazania: dla niemowląt powyżej 6-go miesiąca życia i dzieci, do twarzy i ciała przeznaczony do skóry suchej lub przesuszonej, a szczególnie podrażnionej przez warunki pogodowe. Działanie: dzięki zawartości 5% wosku pszczelego chroni naskórek. Niezbędne kwasy tłuszczowe (3% olejek ze słodkich migdałów i 3% olej kukurydziany) zapewniają długotrwałe nawilżanie skóry (8h). Masło Shea (2,5%), uzyskiwane z zachodnioafrykańskiego drzewa Butyrospermum parkii, łagodzi zaczerwienioną skórę. Przebadany, aby zminimalizować prawdopodobieństwo reakcji alergicznych. Sposób użycia: Po umyciu nakładać krem na czystą, suchą skórę twarzy dziecka, kilkakrotnie na miejsca zaczerwienione i spierzchnięte. Posiada opinię Instytutu Matki i Dziecka. Avene Pédiatril Cold Cream Krem do twarzy i ciała Formuła Cold Cream i emolienty zawarte w kremie odbudowują powłokę hydrolipidową skóry, naturalną barierę ochronną zabezpieczającą przed szkodliwym działaniem czynników zewnętrznych. Skóra dziecka jest bardziej miękka, elastyczna i delikatna w dotyku, dodatkowo zabezpieczona jest przed mrozem i wiatrem. Kosmetyki Avene Pediatril nie zawierają parabenów, barwników, alkoholu, są bezzapachowe. Bübchen Wind & Wetter Creme Krem ochronny na każdą pogodę Wysokiej jakości krem z substancjami naturalnymi, chroni i pielęgnuje delikatną i wrażliwą skórę przy każdej pogodzie. Stabilizuje zawartość wilgoci i zapobiega wysuszaniu skóry pod wpływem wiatru lub temperatury. Zawiera oleje roślinne i biologicznie aktywne wyciągi z rumianku, pantenol i witaminę E, nie zawiera oleju parafinowego, środków barwiących i konserwujących. Do zastosowania od pierwszych dni życia dziecka. Nowa przychodnia w Ceranowie Od 1 grudnia 2013 r. Centrum Medyczno- Diagnostyczne Sp. z o.o. sprawuje opiekę medyczną w ramach kontraktu NFZ nad mieszkańcami gminy Ceranów w powiecie sokołowskim. Przychodnia czynna: pon. - pt Rejestracja telefoniczna: Pobieranie materiału do badań analitycznych punkt pobrań krwi : codziennie Gabinet zabiegowy czynny codziennie w godzinach otwarcia przychodni. Zakres Usług: opieka lekarza rodzinnego (dorośli i dzieci) lek. med. Łukasz Śmiejkowski lek. med. Jan Śmiejkowski opieka pielęgniarska opieka położnicza Konsultacje w Poradniach Specjalistycznych: ginekologiczno-położnicze kardiologiczne reumatologiczne Realizacja programów profilaktycznych. Wykonujemy badania: EKG USG: jamy brzusznej, tarczycy, ginekologiczno-położnicze Pacjenci zapisani do Przychodni Zdrowia w Ceranowie mogą korzystać z: bezpłatnych wizyt domowych bezpłatnej domowej opieki pielęgniarskiej dla pacjentów przewlekle chorych 3

6 Zdrowie W dniach października miało miejsce niezwykłe dla siedleckiego świata naukowego wydarzenie - jubileuszowy, XV Festiwal Nauki i Sztuki, organizowany pod patronatem Instytutu Biologii Uniwersytetu Przyrodniczo- Humanistycznego. Nie zabrakło także tematyki medycznej. Centrum Medyczno- Diagnostyczne przygotowało sesję popularnonaukową pod hasłem Zadbaj o swoje zdrowie, która odbyła się w sobotę, 19 października, w auli Instytutu Biologii. Panel rozpoczął się wykładem prof. dr hab. n. med. Jacka Gronwalda, z Międzynarodowego Centrum Nowotworów Dziedzicznych, dziekana Wydziału Lekarsko-Biotechnologicznego i Medycyny Laboratoryjnej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie. Profesor Gronwald jest wybitnym i cenionym specjalistą z dziedziny genetyki onkologicznej, współpracującym z Centrum w ramach poradni genetycznej. uczestnikiem XV Festiwalu Nauki i Sztuki w Siedlcach Relacje Następnie wykład pt. Znaczenie wczesnego wykrycia raka piersi i raka szyjki macicy poprowadziły przedstawicielki warszawskiego Centrum Onkologii i działającego przy nim Wojewódzkiego Ośrodka Koordynującego Populacyjne Programy Wykrywania Raka Piersi i Raka Szyjki Macicy, panie Małgorzata Rejent i Dagmara Mokwa. Prelegentki mówiły głównie o roli badań profilaktycznych, zagrożeniach związanych z brakiem regularnych badań oraz przedstawiły zasady Kodeksu Walki z Rakiem. W interesujący sposób poruszyły wiele praktycznych zagadnień - m.in. samobadania piersi czy doboru odpowiedniej bielizny. Panie przywiozły ciekawe materiały edukacyjne i promocyjne - opracowania i ulotki, które, podobnie jak aktualne numery naszego kwartalnika, były bezpłatnie dostępne dla każdego ze słuchaczy. Sesję zakończył Artur Prusaczyk z CMD, specjalista ginekolog- położnik od wielu lat zajmujący się profilaktyką chorób nowotworowych narządów kobiecych. Jest twórcą Siedleckiego Centrum Profilaktyki i Promocji Zdrowia działającego w ramach Centrum Medyczno-Diagnostycznego. To popularyzator, propagator i gorący orędownik badań profilaktycznych, współpracującymi z samorządami w ramach ogólnopolskiego konkursu Zdrowa Gmina. Tematem wykładu była praktyczna organizacja badań profilaktycznych na bazie doświadczeń w regionie wschodniego Mazowsza. Prelekcja profesora Gronwalda dotyczyła postępów w diagnostyce i profilaktyce genetycznej nowotworów. Wystąpienie oscylowało wokół kwestii związanych z predyspozycjami genetycznymi do zachorowania na nowotwory raka piersi i raka szyjki macicy, wpływie mutacji genów BRCA1, BRCA2 na wzrost ryzyka zachorowania na wspomniane choroby oraz roli, jaką w zapobieżeniu zachorowaniu stanowi odpowiednio wczesne wykrycie mutacji genów i środkach, jakie w przypadku wykrycia powinny być podjęte. Doktor Prusaczyk zachęcał panie do regularnych badań cytologicznych oraz mammograficznych. Przypomnijmy w tym miejscu, że bezpłatne badanie cytologiczne może wykonać każda kobieta w wieku od 25 od 59 lat, która w ciągu ostatnich trzech lat takiego badania nie wykonywała. Podobnie w przypadku badań mammograficznych, choć ten program skierowany jest do pań troszkę starszych - mianowicie między 50 a 69 rokiem życia, które w ciągu ostatnich dwóch lat nie miały takiego badania - te kobiety mogą bezpłatnie wykonać mammografię. Przygotowany przez Centrum panel Zadbaj o swoje zdrowie cieszył się dużym zainteresowaniem. Dziękujemy wszystkim, którzy spędzili z nami to sobotnie przedpołudnie, zapraszamy ponownie za rok. Justyna Celińska 4

7 5

8 Profilaktyka Zdemaskować raka podsumowanie akcji To, że w kolejnej edycji konkursu Zdrowa Gmina, wygrywają gminy z Mazowsza, dowodzi tylko jednego: ogromnej pracy lekarzy, położnych i pielęgniarek, a także lokalnych środowisk, które niestrudzenie zachęcają kobiety do badań profilaktycznych, a te mimo początkowych oporów zgłaszają się do gabinetów. Czasem po 20 latach bez kontaktu z lekarzem. Po czterech latach realizacji konkursu Zdrowa Gmina, której organizatorem jest Polska Unia Onkologii, można śmiało powiedzieć, że było warto, chociaż początki nie należały do najłatwiejszych. Kiedy Ewa Prokurat, dyplomowana położna z Centrum Medyczno-Diagnostycznego w Siedlcach wspomina tamten czas, uśmiecha się z niedowierzaniem. Kiedy odwiedzaliśmy gminy, proponując bezpłatne badania cytologiczne czy mammograficzne, w wielu miejscowościach ludzie uciekali od nas, bo doktory przyjechały, dosłownie jak w Przedwiośniu Żeromskiego mówi Ewa Prokurat. - Rak nadal traktowany jest przez część społeczeństwa jak choroba wstydliwa, a nawet zaraźliwa. Kiedy prosiliśmy pewnego księdza, by na ambonie zachęcał kobiety do bezpłatnych badań w jego parafii, powiedział nam, że termin "rak szyjki macicy" nie przejdzie mu przez gardło. Musimy też walczyć z fałszywym stereotypem, że raka lepiej nie ruszać, że lepiej nie wiedzieć, że jak go już wykryją, to na pewno się umrze. Jeszcze wiele musi się zmienić w mentalności Polaków, by ten temat oswoić, chociaż dzięki akcji Zdrowa Gmina już udało się bardzo wiele podkreśla pani Ewa. Nie bać się badań Uciekaliśmy się do różnych sposobów, by zgłaszalność na badania wzrosła tam, gdzie dostęp do specjalistów jest utrudniony. Przy okazji mammografii i cytologii wykonywaliśmy też bezpłatne badania usg jamy brzusznej czy tarczycy i powoli udało się przekonać kobiety, by do nas przyszły. Na drugi rok większość z nich odwiedziła nas ponownie. Coraz częściej to córki przyprowadzają swoje mamy na badania, co nas bardzo cieszy, bo temu służyła ta akcja podniesieniu świadomości kobiet i zdemaskowaniu raka. Także mężczyźni mężowie, partnerzy, ojcowie coraz śmielej rozmawiają o zdrowiu pań i nierzadko to oni wysyłają je do lekarza. Często używam 6 obrazowego porównania, że coroczne badanie kobiety u ginekologa to coś na kształt przeglądu samochodu. Skoro panowie tak bardzo dbają o swoje auta i nie zdarza im się nie wykonać badania technicznego, z równą starannością winni podchodzić do zdrowia swoich kobiet przekonuje położna Centrum. Jak przekonać kobiety, by skorzystały z bezpłatnych badań? Jakie argumenty są w stanie ruszyć je z domu? Odpowiedź na to pytanie zna wójt gminy Domanice, która zwyciężyła w II edycji konkursu Zdrowa Gmina, a w kolejnych też znalazła się w czołówce, jeśli chodzi o procentową zgłaszalność na badania profilaktyczne. - Moja gmina wyzdrowiała śmieje się do słuchawki Jerzy Zabłocki. To, że osiągnęliśmy takie wyniki jest efektem ciężkiej pracy wielu środowisk, a przede wszystkim pracowników Centrum Medyczno-Diagnostycznego, które pilotowało tę akcję. Sam byłem świadkiem, jak jeden z nich osobiście, nawet po kilka razy, przyjeżdżał do poszczególnych osób, namawiając je na udział w bezpłatnych badaniach. I nauczyciele w szkołach, i ksiądz z ambony, i ja na zebraniach przekonywałem mieszkańców, że zdrowie jest w ich rękach. Parafrazując jednego z filozofów, zdrowie jest tym czynnikiem, który dodaje wartości wszystkim zerom w naszym życiu puentuje wójt gminy Domanice. Obniżyć umieralność Rocznie na raka szyjki macicy umiera 1700 Polek. By tę porażającą statystykę zmienić, zgłaszalność na badania cytologiczne powinna kształtować się na poziomie 75% procent. Bo ten rodzaj raka da się uprzedzić, w przeciwieństwie do nowotworu piersi, który może być wykryty we wczesnym stadium. "Profilaktyka zdrowotna w Siedlcach ratuje życie" - konferencja w Urzędzie Miasta Ale Polsce daleko do takiego wyniku. - W Centrum Medyczno- Diagnostycznym co roku obniża się ilość dodatnich wyników w badaniach cytologicznych, ale jest to efekt długoletniej pracy mówi Ewa Prokurat, wykonująca takie badania na co dzień i koordynująca akcję Zdrowa Gmina. Badanie cytologiczne fot. D. Dybciak

9 Zdrowa Gmina Profilaktyka fot. D. Dybciak wychwytuje wszelkie zmiany przednowotworowe, które można z powodzeniem leczyć, by nie dopuścić do rozwoju nowotworu. Jedno badanie może uratować życie kobiety. To nie jest żaden truizm, tylko czysta prawda podkreśla położna. Siedlce w czołówce Program profilaktyki raka szyjki macicy i raka piersi to oczko w głowie dr Artura Prusaczyka, ginekologa z Centrum Medyczno- Diagnostycznego i wiceprezesa tejże instytucji, który od lat niestrudzenie walczy o zdrowie kobiet z naszego regionu. To, że kobiety z takim oporem traktują zaproszenia na bezpłatne badania Dr Jerzy Giermek, prof. Jacek Gronwald, dr Grzegorz Luboiński jest dla mnie zagadką, ale jednocześnie przyprawia mnie o palpitacje serca wyjaśnia nie bez emocji. Przecież nie żyjemy tylko dla siebie. Mamy dzieci, rodziny, przyjaciół. Ktoś się musi w chorobie nami zająć. Przejąć nasze sprawy w swoje ręce. Nie mówiąc o kosztach leczenia. A wystarczy jedna wizyta, jedno drobne badanie, by ocalić życie. Czy to tak wiele? pyta retorycznie. - Niedoścignionym wzorem dla mnie jest Skandynawia, gdzie całkowicie wyeliminowano raka szyjki macicy. Tam kobieta nie załatwi żadnej sprawy urzędowej, jeśli nie będzie miała wykonanych badań. U nas jest to wciąż orka na ugorze. Na potrzeby akcji Zdrowa Gmina kupiliśmy busa, by nim jeździć do poszczególnych wsi i przywozić kobiety do Siedlec, na badania. Zdarza się, że przyjdą cztery, ale czasem jedna czy dwie. Ale to też jest sukces. Jedno uratowane Życie to wielka rzecz zaznacza. Jednak orka lekarzy, pielęgniarek i położnych z Centrum opłaciła się. W kolejnych czterech edycjach konkursu Zdrowa Gmina, wygrywają gminy z Mazowsza i Lubelszczyzny, w których akcję koordynuje Centrum Medyczno-Diagnostyczne z Siedlec. Największą zgłaszalnością na badania profilaktyczne mogą pochwalić się m.in. Domanice, Przesmyki, Kotuń, Czarnia oraz miasto i gmina Siedlce, gdzie zanotowano ok. 40-procentową zgłaszalności pań. Dr n. med. Jerzy Giermek z Centrum Onkologii w Warszawie, ściśle współpracujący z Centrum Medyczno- Diagnostycznym w Siedlcach, nie kryje dumy z takich wyników. - Ja też jestem częściowym mieszkańcem gminy Siedlec, bo mam siedlisko na jej terenie, tym bardziej cieszą mnie państwa działania. Gdyby całe Mazowsze takie było, bylibyście potęgą powiedział na konferencji poświęconej badaniom profilaktycznym, której gospodarzem był prezydent miasta. - Ogromną rzeczą jest przełamanie oporu nie chodzę na badania, bo boję się, że mi coś wykryją. Jeśli porównamy wyniki leczenia raka w tych samych stadiach zaawansowania z wynikami państw zachodnich, to nie mamy się czego wstydzić, ale u nas kobiety zgłaszają do onkologa z zaawansowanym nowotworem. W roku 2009 zachorowało na raka szyjki macicy 3057 kobiet w Polsce, połowa z nich zmarła. To świadczy o tym, że te kobiety, które zmarły, zgłosiły się za późno na badania. Słowa dr Jerzego Giermka korespondują z wnioskami dr n. med. Grzegorza Luboińskiego, prezesa Polskiej Unii Onkologii, gospodarza akcji Zdrowa Gmina. - Nie ma problemów finansowych z mammografią i cytologią, występuje natomiast wyraźny problem natury mentalnej. Rocznie wydajemy 7 mln zł na imienne zaproszenia dla kobiet, a one się nie zgłaszają. Lepiej spożytkować te pieniądze w innym sposób, chociażby organizując kampanie prozdrowotne, jak Zdrowa Gmina czy też akcję Mam haka na raka. Na 400 gmin, które zgłaszają udział w konkursie, powiat siedlecki szczególnie się wyróżnia podkreśla dr Grzegorz Luboiński. Praca u podstaw Nie byłoby takich wyników, gdyby nie żmudna praca lekarzy i personelu medycznego Centrum. Nieocenioną rolę w realizacji programu od lat spełnia pani Halina Płochocka, która czuwa nad wykonalnością badań profilaktycznych. Na Mazowszu i Lubelszczyźnie gminy, w których wykonujemy badania profilaktyczne, w kolejnych edycjach konkursu Zdrowa Gmina zajmują czołowe miejsca mówi pani Halina. - Gdy jedziemy do wsi Iganie, Białki, Żelków, Strzała tu rzeczywiście panie przychodzą. Warto było zaangażować się w te działania chociażby dlatego, że wykryto kilka nowotworów we wczesnym stadium. Poza tym wzrosła świadomość pań, które dzwonią do nas, zapisują się na badania i nierzadko dziękują, że zostały do nich przez nas namówione. Przyprowadzają swoje córki, wypełniają ankiety genetyczne. Mamy I miejsce pod względem wykonań cytologii w Mazowieckim i Lubelskim, a pod względem wykonalności mammografii też jesteśmy w czołówce zaznacza Halina Płochocka. Dnia 28 listopada miało miejsce rozstrzygnięcie 4 edycji Konkursu Zdrowa Gmina. Decyzją komisji konkursowej zwycięzcami ogłoszono: I miejsce - gmina Gogolin, woj. opolskie II miejsce - gmina Strachówka, woj. mazowieckie, (pierwsze miejsce w głosowaniu Internautów) III miejsce - gmina Biała Rawska, woj. Łódzkie Gmina Strachówka otrzymała ponadto nagrodę specjalną od organizacji Kwiat Kobiecości za pondprzeciętny wynik zgłaszalności mieszkanek na badania cytologiczne. Konkurs Zdrowa Gmina realizowany jest w Polsce od 2009 roku. Każdorazowo jego cel pozostaje niezmienny zakłada pracę nad zwiększeniem liczby osób zgłaszających się na badania profilaktyczne ukierunkowane na wczesne wykrywanie chorób nowotworowych, tj. na: mammografię, cytologię i kolonoskopię. Wszystkie promowane w Konkursie procedury wykonywane są bezpłatnie w placówkach współpracujących z Narodowym Funduszem Zdrowia i Narodowym Programem Zwalczania Chorób Nowotworowych. Źródło: konkurszdrowagmina.pl W 4 edycji ZG udział wzięły gminy: Latowicz, Domanice, Wodynie, Paprotnia, Bielany, Suchożebry, Strachówka, Kotuń, Krzywda, Łuków, Siedlce, Czarnia Rezultat: 490 mammografii, 1100 cytologii 7

10 Ankieta genetyczna może ochronić Twoje zdrowie Wydział Nauk o Zdrowiu Collegium Mazovia Innowacyjnej Szkoły Wyższej w październiku przeprowadził akcję: Chroń swoje zdrowie wypełnij ankietę genetyczną. Wypełniona ankieta stanowiła bilet wstępu do badań profilaktycznych. A teraz kilka słów na temat profilaktyki i mylonej z nią promocji zdrowia. Warto Wart pamiętać o tym, że profilaktyka i promocja zdrowia to dwa odrębne pojęcia. Jedyne co je łączy to wspólny cel zwiększenie potencjału zdrowia ludności. Promocja Promocj zdrowia (wg. Karty Ottawskiej 1986r.) to proces umożliwiający ludziom zwiększenie kontroli nad własnym zdrowiem oraz jego poprawę. Nadrzędnym celem promocji zdrowia są zmiany stylu życia, które w największym stopniu (50 60%) determinują stan zdrowia. Promocja zdrowia nakierowana jest na zdrowie, jego doskonalenie i umacnianie. Najczęściej utożsamia się promocję zdrowia z mówieniem o zdrowiu, eksponowaniem jego znaczenia, z edukacją zdrowotną. Profilaktyka Profilaktyk (inaczej prewencja, zapobieganie) obejmuje wszelkie działania podejmowane w celu zapobiegania czemuś. W odniesieniu do medycyny są to działania, których celem jest zapobieganie chorobom i innym zaburzeniom w stanie zdrowia. W profilaktyce dominują działania o charakterze medycznym, dlatego służba zdrowia odgrywa najważniejszą najważniejsz rolę w ich programowaniu i realizacji. Wyszczególnia się różne fazy profilaktyki: profilaktyka pierwszorzędowa (pierwotna) dotyczy ludzi zdrowych. Obejmuje działania najwcześniejsze, zmierzające do wzmocnienia zarówno ogólnego stanu zdrowia (tzw. odporności nieswoistej) m.in. poprzez 8 poprawę warunków pracy, nauki, prawidłowe odżywianie, właściwe ubieranie, odpowiedni odpoczynek i relaks. Natomiast działania obronne, tzw. swoiste, obejmują m.in. szczepienia, dbałość o stan sanitarno-higieniczny środowiska, np. uzupełnienie fluoru w wodzie pitnej, podawanie wit. D. profilaktyka drugorzędowa (wtórna) polega na możliwie wczesnym wykrywaniu choroby i jej skutecznym leczeniu. Ma ona na celu identyfikację grup ryzyka, wczesne wykrywanie u ich członków objawów chorobowych poprzez badanie genetyczne, przesiewowe, okresowe. profilaktyka trzeciorzędowa obejmuje działania na rzecz ludzi przewlekle chorych lub niepełnosprawnych, polegające na zapobieganiu dalszym, ujemnym skutkom choroby przy wykorzystaniu rehabilitacji, rewalidacji, reedukacji. Z przedstawionych powyżej rozważań wynika, że profilaktyka i promocja zdrowia mają odmienny punkt koncentracji, zakresy i obszary działania. Najbliższa promocji zdrowia jest profilaktyka pierwotna nieswoista. Należy jednak podkreślić, że obie strategie działań na rzecz zdrowia są niezbędne i komplementarne. Dlaczego Polacy nie robią badań profilaktyczdlaczeg nych? Odpowiedź jest prosta i niestety dość prozaiczna. Zdecydowana większość społeczeństwa żyje w wielkim pośpiechu i nie ma czasu na to, aby myśleć o chorobach, które mogą im się przytrafić. Część osób w ogóle nie posiada świadomości zagrożeń, a kolejna część odczuwa paniczny lęk przed badaniami profilaktycznymi, usprawiedliwiając go stwierdzeniem: lepiej nie wywoływać wilka z lasu.

11 Wiedza o tym, że lepiej zapobiegać chorobom nowotworowym, niż je leczyć, jest ogólnie znana. Niestety, znikomy procent Polaków wykonuje badania profilaktyczne. W naszym mieście prowadzone są działania, których celem jest zachęcenie społeczności siedleckiej do prowadzenia profilaktyki nowotworowej. Do upowszechniania tej ważnej idei przyłączyła się również Collegium Mazovia Innowacyjna Szkoła Wyższa, zapraszając swoich studentów do wypełnienia ankiety genetycznej. Tymczasem niebezpieczeństwo zachorowania na poważną chorobę jest całkiem duże. Potęguje je nieustanny stres, brak ruchu, zanieczyszczenie środowiska, coraz słabsza odporność organizmu, predyspozycje genetyczne. Co można zrobić, aby zwrócić uwagę społeczeństwa na dobrodziejstwo badań profilaktycznych? Przede Przed wszystkim problem należy nagłaśniać. W naszym mieście prowadzone są działania w kierunku pierwotnej profilaktyki nowotworowej. Centrum Medyczno-Diagnostyczne w Siedlcach realizuje populacyjny program profilaktyki i wczesnego wykrywania raka szyjki macicy i raka piersi: współorganizuje konferencje naukowe pod hasłem: Profilaktyka zdrowotna w Siedlcach ratuje życie organizuje białe niedziele, podczas, których mieszkańcy Siedlec mogą bezpłatnie wykonać badania przesiewowe w kierunku raka prostaty, szyjki macicy czy raka piersi prowadzi pierwotną profilaktykę nowotworową, zachęcając do wykonywania testów genetycznych i oferując fachową pomoc w utworzonej Poradni Genetycznej dr n. med. Ewa Czeczelewska Prodziekan Wydziału Nauk o Zdrowiu Collegium Mazovia Innowacyjnej Szkoły Wyższej, specjalistka pielęgniarstwa onkologicznego 9

12 Wasze HISTORIE Każdy może zachorować na gruźlicę Rozmowa z Anną K., która zachorowała na gruźlicę i jest po intensywnym leczeniu W jakich okolicznościach dowiedziała się Pani o chorobie? - Gruźlica to utajona choroba. O tym, że chorujemy, możemy dowiedzieć się zupełnie przypadkowo. Tak też było w moim przypadku. Gruźlicę zdiagnozowano u mnie przy okazji zapalenia płuc. Zasadniczo nie przeziębiam się, prowadzę raczej higieniczny tryb życia, a zapalenie płuc przyszło zupełnie niespodziewanie. Problem był trudny do zdiagnozowania, ponieważ objawy nie wskazywały na poważne zachorowanie. Po wielu badaniach specjalistycznych wykryto gruźlicę prątkującą w stadium początkowym. Czy przed diagnozą uskarżała się Pani na jakieś dolegliwości, które mogły sugerować gruźlicę? - Nie, zapalenie płuc było początkiem schorzenia, a choroba postępowała lawinowo. Jedynym, uchwytnym objawem, było osłabienie organizmu i nadmierna potliwość, ale przypisywałam to zmęczeniu czy stresowi. Nie przyszło mi do głowy, że mogę mieć problem z płucami, tym bardziej, że regularnie chodziłam do lekarza rodzinnego. Leczenie tej choroby jest długotrwałe i nieobojętne dla organizmu. Który z etapów terapii był najtrudniejszy? - Najtrudniejszy do pokonania był pierwszy etap, czyli obciążenie psychiczne. Główne pytanie, które cisnęło się wówczas na usta, to dlaczego ja zachorowałam. Od kogo mogłam się zarazić i w jakich okolicznościach? Co będzie z moimi najbliższymi? Poza tym w naszym społeczeństwie pokutuje krzywdzący stereotyp, dotyczący chorych na gruźlicę, więc dochodziło jeszcze obciążenie związane z obawą, jak zareagują najbliżsi i otoczenie na moją chorobę. Kiedy już się z tym uporałam, pojawiły się skutki uboczne długotrwałego leczenia, upośledzające słuch, koncentrację, bardzo niekorzystnie działające na stawy. Jak Pani zauważyła, gruźlica jest chorobą napiętnowaną społecznie. Czy odczuła to Pani na własnej skórze? - Trudno to jednoznacznie określić, ponieważ tylko najbliżsi wiedzą o mojej chorobie. Nasze społeczeństwo ma zbyt małą wiedzę o gruźlicy, jest to ciągle wstydliwy temat. Uważam, że służba zdrowia i media powinny nagłaśniać tę tematykę, uświadamiając istotę tej choroby i zagrożenia z nią związane. Zachorowania na gruźlicę były, są i będą z tą różnicą, że dawniej ten problem dotykał ludzi biednych, dziś wszystkich, a szczególnie zapracowanych i żyjących w ciągłym stresie. Nie ma możliwości zapobiegania, ponieważ prątkami gruźlicy możemy się zarazić wszędzie: na ulicy, w autobusie, na wystawnym przyjęciu również. Uśpione prątki gruźlicy mogą w organizmie człowieka przetrwać nawet 50 lat. Jak wyglądało Pani leczenie? - Zasadniczo kuracja trwa sześć miesięcy. Dzieli się ten czas na dwa etapy, czyli ośmiotygodniowy pobyt w szpitalu w celu pełnej diagnozy, następnie okres do pełnych sześciu miesięcy już w domu - to okres całkowitego wyleczenia. Ważne jest to, że po okresie wyleczenia nie zdarza się powtórne zakażenie. Przy okazji tej rozmowy, chciałabym podziękować za opiekę młodym lekarzom internistom ze Szpitala Wojewódzkiego w Siedlcach oraz znakomitym pulmonologom ze szpitala w Rudce. Co Pani najbardziej pomogło w dochodzeniu do zdrowia? - Na pewno wsparcie rodziny oraz rozwijanie swoich pasji, z których podczas choroby nie zrezygnowałam. Jak te doświadczenia wpłynęły na Pani codzienne życie, relacje rodzinne, pracę? - Ponieważ mam dobre relacje z rodziną, nie odczuwam żadnych zmian, natomiast w życiu codziennym staram się o tej chorobie nie pamiętać i nie poruszać tego tematu. Po prostu żyć dalej, pełniej, planować i marzyć. Jak by Pani zachęciła innych, by przebadali się pod kątem gruźlicy? - Zasadniczym badaniem, które powinno się wykonywać raz w roku, jest prześwietlenie klatki piersiowej ze wskazaniem na kontakt z gruźlicą. Niestety, tego badania Medycyna Pracy zasadniczo w obecnych czasach nie zleca, a często ludzie z gruźlicą pracują w sklepach, masarniach, piekarniach, piastują wysokie stanowiska, mając kontakt z wieloma ludźmi i będąc potencjalnym źródłem zakażenia. Warto więc samemu zadbać o swoje zdrowie i regularnie wykonywać RTG. MM 10

13 Gruźlica Wasze HISTORIE Gruźlica nadal groźna Zapadalność na gruźlicę w Polsce wciąż jest wysoka. Plasujemy się pod tym względem na 21 miejscu w Europie. Krytyczny był 2006 rok, kiedy zachorowania w naszym kraju były ponad dwukrotnie wyższe od średniej europejskiej. 24 marca przypada Światowy Dzień Walki z Gruźlicą. Na całym świecie z powodu gruźlicy umiera rocznie 2 mln ludzi. Według Światowej Organizacji Zdrowia do 2015 roku prątkiem gruźlicy zakazi się prawie miliard osób. Te liczby muszą szokować. W Polsce, na szczęście, gruźlica już nie zabija, ale nadal jest to bardzo poważny problem zdrowotny i niemałe wyzwanie dla lekarzy. Choroba ta, w czym niemały udział ma XIX-wieczna literatura i narosłe wokół gruźlicy stereotypy, kojarzy się często jako przypadłość ludzi biednych, a nawet z marginesu. Samo słowo gruźlik wywołuje bardzo negatywne konotacje. Tymczasem na gruźlicę możemy zachorować wszyscy, niezależnie od tego, jak gruby mamy portfel i jaki tryb życia prowadzimy. Dziś gruźlica w równym stopniu dotyka bogatych, zapracowanych biznesmenów, jak i bezdomnych. Gruźlica powstaje w wyniku zakażenia prątkami gruźlicy (Mycabacterium tuberculosis), które nazywamy również prątkami Kocha (od nazwiska ich odkrywcy). Prątki to inaczej gruzełki, wielkości główki od szpilki, które są rozsiane w zajętych narządach. Wyzwalają one w organizmie reakcje zapalne, które z kolei prowadzą do uszkodzenia tkanek. Źródłem zakażenia jest najczęściej osoba chora na gruźlicę otwartą, czyli prątkującą, ale może nim być też zwierzę, np. krowa czy świnia. Do zakażenia może dość wszędzie - w autobusie, pociągu czy w supermarkecie. Najczęściej organizm sam opanowuje zakażenie. Zdrowy organizm radzi sobie z wrogiem poprzez wytworzenie miejscowego stanu zapalnego, a rozwój odpowiedzi immunologicznej typu komórkowego przeciwko prątkom hamuje rozwój choroby. Przypuszcza się, że u ok. 5% pacjentów mechanizmy obronne nie są w stanie powstrzymać zakażenia i dochodzi do rozwoju gruźlicy, która atakuje głównie osłabiony organizm osób zakażonych HIV, alkoholików i chorych onkologicznych. Objawy choroby to przede wszystkim kaszel, z odksztuszają plwociną, krwioplucie, stany podgorączkowe, poty nocne, utrata masy ciała, ogólne osłabienie. Chorobę można diagnozować na podstawie zdjęcia RTG klatki piersiowej. Dziś, na szczęście, gruźlicę można skutecznie leczyć, choć leczenie jest długotrwałe (trwa ok. 6 miesięcy) i wymaga stosowania kilku leków przeciwprątkowych. Bardzo ważne jest, by nie przerywać kuracji. Niezwykle ważne w chorobie jest także wsparcie bliskich. Gruźlica, napiętnowana społecznie, dla chorego i jego rodziny jest trudnym doświadczeniem, które zmienia jej codzienne funkcjonowanie. MM Centrum Medyczno-Diagnostyczne w ramach Populacyjnego Programu Profilaktyki i Wczesnego Wykrywania Raka Piersi i Raka Szyjki Macicy prowadzi bezpłatne badania profilaktyczne dla pacjentek w wieku lat. Panie mogą skorzystać z badań mammograficznych i cytologicznych refundowanych ze środków NFZ. Badania MAMMOGRAFICZNE kierowane do Pań w wieku lat, które nie wykonywały tego badania w ciągu dwóch ostatnich lat w ramach ubezpieczenia NFZ; które nie miały wcześniej stwierdzonej zmiany nowotworowej piersi. Miejsce wykonywania badań: Siedleckie Centrum Profilaktyki i Promocji Zdrowia Siedlce, ul. Kleeberga 2 Informacje i zapisy pod tel.: Wymagane podczas wizyty: dowód osobisty Godziny wykonywania badań mammograficznych: poniedziałek wtorek środa czwartek piątek 8:30-17:30 Badanie: Biopsja Cienkoigłowa ze skierowniem od specjalisty Siedlce, ul. Kleeberga 2 Siedlce, ul. Ks. Niedziałka 14 Mińsk Mazowiecki, ul. Piłsudskiego 42A Łuków, ul. Międzyrzecka 66 11

14 Psychologia Emocje i uczucia Żeby się wypalić, trzeba najpierw płonąć Z Adrianą Szubielską, psychologiem z Poradni Uzależnień i Zdrowia Psychicznego w Siedlcach, rozmawia Monika Mikołajczuk Czym jest wypalenie zawodowe? To chyba dość nowe pojęcie w psychologii? - W psychologii o wypaleniu zawodowym mówi się za sprawą amerykańskiego psychiatry Freudenbergera. W latach 70. dwudziestego wieku przyglądał się on funkcjonowaniu pracowników socjalnych i jako pierwszy zwrócił uwagę na specyficzny rodzaj stresu, który powstaje w tej grupie zawodowej. Stres ten sprawia, że pracownicy doznają nie doświadczanych wcześniej, przykrych stanów emocjonalnych, a co za tym idzie, zmieniają swoje nastawienie do pracy i dotychczasowe zachowanie. Liczna grupa zaciekawionych tymi doniesieniami psychologów społecznych i psychiatrów podjęła się badania tego zjawiska, co zaowocowało wieloma definicjami i teoriami na jego temat. Syndrom wypalenia zawodowego na stałe zagościł w psychologii, a współcześnie rozumie się go jako stan psychiczny, który występuje najczęściej u ludzi pracujących z innymi - tak więc głównie w zawodach polegających na niesieniu pomocy. Jeden z wiodących badaczy zjawiska - Maslasch podkreśla, że aby można było mówić o wypaleniu zawodowym, muszą pojawić się trzy czynniki. Są nimi: wyczerpanie emocjonalne, depersonalizacja (objawiająca się cynizmem i bezdusznością wobec osób, którym zawodowo osoba niesie pomoc) oraz obniżenie oceny własnych dokonań zawodowych. I tak o wypaleniu zawodowym świadczą objawy, takie jak: obniżone samopoczucie, wyczerpanie emocjonalne, psychiczne i fizyczne, poczucie bezradności, a także niezdolność do czerpania radości z pracy. Frustracja i zmęczenie uniemożliwiają kontynuowanie pracy z dotychczasową intensywnością, co z kolei prowadzi do obniżenia poczucia własnych kompetencji i samooceny. Charakterystyczne dla wypalenia jest to, że nie pojawia się ono nagle, lecz jest etapowo następującym wyniszczeniem. Nieprzypadkowo używa się tu terminu wypalenie, który przywołuje na myśl stopniowe przechodzenie żywego, buchającego ognia w coraz mniejszy płomień, aż do popiołu. Tak właśnie w sposób metaforyczny można przedstawić to, co zachodzi w człowieku doświadczającym tego syndromu. Kiedy pojawiają się symptomy wypalenia zawodowego i jak je rozpoznać? - Jak już wspomniałam, jest to proces stopniowy, o narastającej sile objawów, co sprawia, że najczęściej zauważamy już ostatni etap, tj. w pełni rozwinięte wypalenie zawodowe. Pierwsze symptom widoczne są już znacznie wcześniej, ale mogą być łatwo pominięte. Na wczesnych etapach wypalenie może objawiać się cią- głym przymusem udowadniania własnej wartości oraz wzrostem zaangażowania w pracę. Zaangażowanie to ściśle związane jest z niechęcią do dzielenia się obowiązkami z innymi. W kolejnych stadiach rozwoju syndromu wypalenia zauważamy zaniedbywanie własnych potrzeb, tj. ograniczanie czasu na odpoczynek i relaks czy ograniczanie kontaktów towarzyskich. Osoba odczuwa wówczas, że nie ma dotychczasowych potrzeb związanych z zabawą czy seksem. Na tym etapie często pojawiają się problemy ze snem, które prowadzą do sięgania po tabletki nasenne. Nierzadko wkrada się tu także nadużywanie alkoholu, nikotyny czy kofeiny, które mają zmniejszyć napięcie wewnętrzne wywołane obciążeniami pracą, a także dostarczyć energii. Nietrudno się domyślić, że jest to jedynie złudzenie i oczekiwana poprawa nastroju nie następuje. Taki tryb życia prowadzi do pogłębiania się syndromu wypalenia, który na dalszych etapach przejawia się w częstszych pomyłkach i błędach w pracy. Charakterystyczne jest tu spóźnianie się, mylenie terminów, niechęć do kontaktów ze współpracownikami oraz interesantami, brak cierpliwości i tolerancji, niezdolność do empatii. Może pojawić się też oziębłość w kontaktach z innymi, arogancja, a nawet wybuchy agresji. Na tym etapie wskazane jest skorzystanie z profesjonalnej pomocy psychologa. Lekceważenie takich objawów może prowadzić do dalszego pogarszania samopoczucia a w konsekwencji zupełnego wycofania się z sieci społecznej. Niekiedy mogą pojawić się nawet reakcje paranoidalne (wszelkie zachowania innych osób odbierane są jako atak), objawy lękowe czy myśli rezygnacyjne. Obserwować można wówczas także spadek odporności, objawiający się częstymi infekcjami. Wzrasta także ryzyko wystąpienia chorób układu sercowo-naczyniowego i pokarmowego. Jak widać, przy wypaleniu pełnoobjowowym konieczna może okazać się pomoc większej liczby specjalistów. Kto jest najbardziej narażony na wypalenie zawodowe? - Początkowo sądzono, że przedstawiciele różnych grup zawodowych narażeni są na wypalenie w jednakowym stopniu. Aktualnie wiadomo, że w zdecydowanej większości syndrom ten dotyka osób trudniących się zawodami wymagającymi intensywnego kontaktu z ludźmi. Zwykle ich zadaniem zawodowym jest niesienie różnego rodzaju pomocy. Stąd też najczęściej wypalenie zawodowe obserwuje się u pracowników socjalnych, nauczycieli, psychologów, terapeutów, lekarzy, pielęgniarek czy gospodyń domowych wychowujących dzieci. Oczywiście poza charakterem pracy istotne są cechy osobowości jednostki. W grupie podwyż- 12

15 Psychologia szonego ryzyka z jednej strony są osoby, które nie wierzą w swoje możliwości oraz unikają sytuacji trudnych, z drugiej zaś równie narażone są osoby przekonane, że wszystko zależy od nich samych. Charakterystyczne wśród osób zagrożonych wypaleniem jest angażowanie się w pracę całym sercem, negowanie własnych granic obciążenia, spychanie osobistych potrzeb i interesów na dalszy plan oraz chętne przyjmowanie nowych zadań i obowiązków. Takie perfekcyjne zachowania powinny wzbudzić naszą czujność. Wiadomo, żeby móc się wypalić, trzeba najpierw płonąć, dlatego w wypaleniu zawodowym najpierw mamy do czynienia z bardzo dużym zaangażowaniem w pracę i entuzjazmem, które ustępują stopniowo miejsca rezygnacji i niechęci. Portal CNN/Money opublikował listę najbardziej zapracowanych narodów świata, z którego wynika, że przeciętny Polak pracuje aż 2015 godzin w roku (pracowitsi są od nas Koreańczycy 2074 godziny), a daleko za nami plasują się uznani za najpracowitszych Japończycy, potem Holendrzy i Niemcy. Aż 10 proc. Polaków musi pracować dłużej niż 50 godzin tygodniowo. Przy takiej harówce nietrudno o wypalenie? - Bez wątpienia. Choć wiemy już, że niektóre osobowości i zawody w sposób szczególny narażone są na syndrom wypalenia zawodowego, nie bez znaczenia są też warunki pracy, do których zaliczamy m.in. czas na nią poświęcany w ciągu tygodnia. Od lat 80. prężnie rozwija się koncepcja zarządzania czasem Work-life balance, która to jest właśnie odpowiedzią na takie zjawiska społeczne, jak przytoczona przez Panią praca w zbyt wysokim wymiarze godzin. Celem koncepcji WLB jest odnalezienie równowagi pomiędzy pracą a życiem osobistym. Równowaga taka ma minimalizować występowanie zjawisk pracoholizmu czy właśnie wypalenia zawodowego. Czy można uchronić się przed wypaleniem zawodowym? - Oczywiście, dla wprowadzenia tej szczytnej idei w życie, konieczne jest zaangażowanie pracodawców. Powinni oni pamiętać, że niestety ilość pracy nie jest jednoznaczna z jej efektywnością, a pracownik wypoczęty jest zawsze bardziej produktywny. Ze strony pracownika zawsze warto szukać balansu zapewniającego higienę psychiczną w pracy - w swoich planach zawodowych warto wziąć pod uwagę nie tylko naszą karierę czy ambicję, ale także zdrowie, rodzinę, rozrywkę i duchowość. Paradoksalnie dbanie o sfery życia nie związane z pracą mają zbawienny wpływ na naszą w niej kondycję. Jak pomóc osobie, która doświadcza destruktywnych emocji, związanych z przeciążeniem pracą i stresem, prowadzących do wypalenia zawodowego? - Odnosząc się do przybliżonych wcześniej stadiów, przez które przechodzi osoba zagrożona wypaleniem zawodowym, warto pamiętać, że w początkowych etapach pomocne jest już samo zachęcanie do kontaktów towarzyskich, wspólne poszukiwanie i rozwijanie hobby, proponowanie aktywności fizycznej czy skorzystania z kilku dni urlopu - ogólnie przenoszenie akcentu z życia zawodowego na życie osobiste przynosi ulgę oraz pozwala zregenerować siły. W sytuacji, gdy obserwujemy zachowania charakterystyczne dla bardziej rozwiniętego syndromu wypalenia zawodowego, warto pomyśleć o spotkaniach z psychologiem. Wspólnie z profesjonalistą można pracować wówczas np. nad asertywnością, która jest niezbędna w pozbyciu się nadmiaru zadań w pracy czy nad przywróceniem zdolności do czerpania satysfakcji z odpoczynku. Przygotowując się do tej rozmowy, zapytałam kilka osób o ich emocje związane z pracą. Wśród nich był nauczyciel akademicki, pracownik korporacji, lekarz, bankowiec, wolontariusz. Każda z tych osób oprócz wolontariusza - przyznała, że nie znosi swojej pracy i ma jej dość, ale nie może z niej zrezygnować i zamienić na inną, bo rynek pracy, jaki jest, każdy widzi, bo trzeba utrzymać rodzinę, spłacić ratę itd. To bardzo smutna diagnoza. Co może nas uchronić przed tą pustką i zniechęceniem do życia? - Przede wszystkim warto zadać sobie pytanie, czy zawód, który wykonuję, sprawia, że znajduję się w grupie ryzyka i czy mogę być dotknięty wypaleniem zawodowym. Ważne jest, by być tu ze sobą szczerym i nie łudzić się stwierdzeniami mnie to na pewno nie dotknie. Uświadomienie sobie, że mój styl pracy może prowadzić do pojawienia się zniechęcenia i braku satysfakcji, może pomóc nam w odpowiednio wczesnym wprowadzeniu profilaktyki. Jeśli nasza praca polega na udzielaniu porad, wspieraniu, motywowaniu, opiece czy leczeniu, już na samym początku musimy wiedzieć, że nie wolno nam zaniedbać sfery prywatnej naszego życia. I tu jak bumerang wraca wspomniana wcześniej koncepcja Work-Life Balance. Ma ona swoje zastosowanie również w sytuacjach, gdy nasza praca nie polega stricte na niesieniu pomocy, lecz jest obciążająca ze względu na tempo, niejasność obowiązków, nieregulowane godziny pracy czy dużą konkurencję - aktualnie możemy to obserwować chociażby w dużych korporacjach. Jeśli, tak jak w przypadku Pani rozmówców, na profilaktykę jest już za późno, warto pamiętać, że oprócz rzeczy, na które nie mamy wpływu, tj. sytuacja na rynku pracy czy styl zarządzania naszego pracodawcy, są też sfery naszego życia, nad którymi możemy panować. Często o tym zapominamy, ale mamy możliwość podejmowania pracy nad sobą - naszym nastawieniem, motywacją, wiarą we własne możliwości itp. Często dostrzegamy, że wraz ze zmianą naszego sposobu widzenia rzeczywistości okazuje się być ona bardziej przyjazną i dającą więcej możliwości niż sądziliśmy. Na jakie sfery życia ma wpływ wypalenie zawodowe? Czym ono grozi? - Mogłoby się wydawać, że syndrom wypalenia zawodowego dotyka jedynie kwestii związanych z pracą. Niestety, jego skutki odczuwalne są we wszystkich sferach naszego życia. W sferze fizycznej zaobserwować można nie tylko brak energii czy osłabienia, ale i bóle pleców, napięcie mięśni szyi i karku, zaburzenia snu oraz zmianę wagi ciała. W sferze psychicznej stałe jest uczucie pustki, pobudliwość, bezradność, uczucie braku perspektyw czy niechęć do działania. Trudno więc sobie wyobrazić, że taki stan psychofizyczny może być obojętny dla życia rodzinnego czy towarzyskiego. Długo utrzymujące się wypalenie grozi więc utratą więzi z innymi ludźmi, w tym z najbliższymi członkami rodziny. Istnieje również zagrożenie nadużywania substancji psychoaktywnych czy leków, w których poszukuje się rozwiązania swoich problemów. W dobie, gdy o pracę trudno, bardzo wielu z nas może mieć tendencję do stawiania jej w centrum swojego życia. Planując swoją karierę zawodową warto jednak być świadomym, że zbytnie zaangażowanie na rzecz pomocy innym i wygórowane oczekiwania wobec siebie jako pracownika mogą zaprowadzić nas w ślepą uliczkę. Im bardziej kochamy więc naszą pracę i im bardziej nam na niej zależy, tym bardziej powinniśmy zadbać o odnalezienie tych pasji, zajęć, ludzi i miejsc, które będą naszą odskocznią od życia zawodowego i które pozwolą nam wykonywać nasz zawód z radością aż do samej emerytury. Adrianna Szubielska psycholog 13

16 Zdrowie NA CO DZIEŃ Satysfakcja z naszej pracy to uśmiech dziecka Z jakiego rodzaju zaburzeniami trafiają dzieci do Państwa ośrodka i co im proponujecie? - Są to różnego typu zaburzenia wieku rozwojowego, dotyczące dzieci w każdym wieku. Trafiają do nas dzieci zarówno z wadami postawy, jak i zaburzeniami integracji sensorycznej. Pod naszą opieką są dzieci od 0 do 18 roku życia. Oferujemy im pomoc w zakresie: fizjoterapii, terapii zajęciowej, psychologii, logopedii/neurologopedii, terapii SI, terapii wad postawy. Pracujemy różnymi metodami, m.in. NDT-Bobath, PNF, PNFskoliozy, kinesiology taping itp. Ośrodek posiada profesjonalną kadrę i nowocześnie wyposażone sale terapeutyczne. Pracujemy od 8.00 do 20.00, więc można bez problemu dostosować się do naszych godzin pracy. Rozmowa z Agnieszką Świątek, koordynatorką Ośrodka Zaburzeń Rozwoju Dzieci Centrum Medycznego w Józefowie Na podstawie Pani doświadczenia proszę powiedzieć, jak duże jest zapotrzebowanie na tego typu ośrodki? - Muszę przyznać, że zapotrzebowanie jest ogromne. Mamy wielu pacjentów, którzy potrzebują specjalistycznej terapii od zaraz. Obecnie wiele dzieci wymaga już od momentu narodzin wczesnej terapii i wspomagania rozwoju. Również wielu małych pacjentów zgłasza się z problemami z zakresu integracji sensorycznej, problemami psychologicznymi, jak i zaburzeniami mowy i jedzenia. Tak więc wachlarz zaburzeń jest bardzo szeroki, a my mamy ograniczone możliwości. Ośrodek może przyjąć jedynie tylu pacjentów, ilu zakontraktowanych jest w funduszu. Jak dzieci się u Państwa czują, jak się zmieniają, rozwijają? - Ośrodek jest bardzo przyjazdy dziecku i całej rodzinie. Posiadamy specjalny pokój, gdzie dzieci mogą oczekiwać na zajęcia z terapeutą. Również cała kadra ośrodka to osoby z długoletnim stażem w pracy z dziećmi. Oprócz pomocy dzieciom, zajmujemy się również całą rodziną. Rodzice mogą u nas uzyskać fachowe informacje, jak wspierać rozwój dziecka, jak je pielęgnować, jak się z nim bawić. Terapia naszych pacjentów trwa wiele tygodni lub czasem miesięcy. Naturalne jest to, że budują się więzi miedzy takimi pacjentami a terapeutami. Terapeuta zawsze angażuje się w proces terapeutyczny dziecka i zawsze przeżywa wszystkie sukcesy podopiecznego. Jak wygląda współpraca z rodzicami? - Rodzice zazwyczaj angażują się w proces terapeutyczny dziecka. Uzyskują od specjalistów dużą ilość wiedzy. Nasz ośrodek opracował sprawny system rejestracji pacjentów. Dzięki temu pacjent ma ułatwiony dostępu do ośrodka, jak i lepszy przepływ informacji. Co jest najtrudniejsze w terapii małych pacjentów? - Tak naprawdę każdy pacjent to inny przypadek. W ośrodku pracują specjaliści, którzy w pełni angażują się w proces terapeutyczny. Myślę, że najtrudniejsze dla nas są sytuacje, gdy dziecko już prezentuje jakąś niepełnosprawność, której nie da się cofnąć, a terapeuta poprzez swoje działania może jedynie polepszyć funkcjonowanie dziecka. Kiedy czuje Pani największą satysfakcję ze swojej pracy? - Gdy widzę po wielu tygodniach lub miesiącach sprawne, uśmiechnięte dziecko. Gdy słyszę, że dziecko radzi sobie w sytuacjach, które do tej pory były dla niego trudne. Gdy rodzice są szczęśliwi, bo dziecko lepiej funkcjonuje. MM 14

17 Rehabilitacja dzieci Zdrowie NA CO DZIEŃ Organizacja świadczeń udzielanych w warunkach ośrodka dziennego w ramach kontraktu rehabilitacja dzieci z zaburzeniami wieku rozwojowego w Centrum Medycznym Józefów Sp. z o.o. 1. Rehabilitacja dzieci z zaburzeniami wieku rozwojowego w ośrodku lub oddziale dziennym realizuje wielospecjalistyczną, kompleksową rehabilitację dzieci zagrożonych nieprawidłowym rozwojem psychomotorycznym (głównie z grupy wysokiego ryzyka ciążowo-porodowego) oraz dzieci o zaburzonym rozwoju psychomotorycznym. 2. Rehabilitacja dzieci z zaburzeniami wieku rozwojowego w ośrodku lub oddziale dziennym polega na zindywidualizowanym uczestnictwie każdego dziecka w rehabilitacji, w zależności od jego stanu zdrowia, oraz na określeniu liczby, częstotliwości, rodzaju, kolejności wykonywania świadczeń. 3. Rehabilitacja przeznaczona jest dla dzieci w wieku: a) od 0 do 7 rż. z zaburzeniami wieku rozwojowego; b) od 8 do 18 lat z zaburzeniami wieku rozwojowego, a po przedstawieniu orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego lub orzeczenia o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych (dotyczących upośledzonych w stopniu głębokim) do ukończenia 25 roku życia. 4. Skierowanie na rehabilitację dzieci z zaburzeniami wieku rozwojowego jest wystawiane przez lekarza następujących oddziałów szpitalnych i poradni specjalistycznych: a) neonatologicznej; b) rehabilitacyjnej; c) ortopedii i traumatologii narządu ruchu; d) neurologicznej; e) reumatologicznej; f) chirurgii dziecięcej lub g) lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. 5. Czas trwania rehabilitacji: Rehabilitacja dzieci z zaburzeniami wieku rozwojowego w ośrodku lub oddziale dziennym wynosi dla jednego świadczeniobiorcy 120 dni w roku kalendarzowym. 6. Do rehabilitacji dzieci z zaburzeniami wieku rozwojowego w ośrodku lub oddziale dziennym w szczególności kierowane są osoby: a) z grupy wysokiego ryzyka ciążowo-porodowego; b) z wrodzonymi wadami rozwojowymi układu nerwowego (np. przepukliny oponowo -rdzeniowe, małogłowie, wrodzone wodogłowie); c) z chorobami metabolicznymi układu nerwowego; d) z zaburzeniami koordynacji ruchowej pochodzenia centralnego; e) z zespołem mikrozaburzeń czynności mózgu (z wyłączeniem zespołów nadpobudliwości psychomotorycznej); f) z zespołami aberracji chromosomów (+ z zespołem Downa); g) z trwałymi dysfunkcjami aparatu ruchu (w tym dziecięce porażenie mózgowe, miopatie, zaniki nerwowo-mięśniowe, następstwa chorób urazowych i zapalnych OUN); h) z zaburzeniami integracji sensorycznej; i) z nieprawidłowym rozwojem psychomotorycznym o ustalonej lub bez ustalonej etiologii; j) z wrodzonymi wadami rozwojowymi wielu układów. 7. Rehabilitację dzieci z zaburzeniami wieku rozwojowego w ośrodku lub oddziale dziennym realizuje się: a) w czasie nie krótszym niż 1 godzina dla dzieci w wieku 0 3, w trakcie których wykonuje vsię średnio dwa świadczenia dla każdego świadczeniobiorcy w okresie sprawozdawczym spośród wymienionych w ust.8 b) w czasie nie krótszym niż 2 godziny dla dzieci w wieku 4 7, w trakcie których wykonuje się średnio dwa świadczenia dla każdego świadczeniobiorcy w okresie sprawozdawczym spośród wymienionych w ust. 8 c) w czasie nie krótszym niż 3 godzin dla dzieci w wieku 8 18, w trakcie których wykonuje się średnio trzy świadczenia dla każdego świadczeniobiorcy w okresie sprawozdawczym spośród wymienionych w ust Rehabilitacja dzieci z zaburzeniami wieku rozwojowego w ośrodku lub oddziale dziennym obejmuje w szczególności: a) poradę lekarską; b) świadczenia z zakresu psychologii, psychoterapii i neuropsychologii; c) świadczenia z zakresu logopedii; d) zabiegi z zakresu fizykoterapii; e) indywidualne zajęcia ze świadczeniobiorcą, dostosowane do stanu klinicznego świadczeniobiorcy (w tym kinezyterapia, masaż, nauka czynności życia codziennego); f) zajęcia grupowe, przy czym na 1 terapeutę może przypadać nie więcej niż 4 świadczeniobiorców. 9. Po zakończeniu rehabilitacji lekarz prowadzący ocenia skuteczność prowadzonej rehabilitacji, odnotowując to w dokumentacji medycznej świadczeniobiorcy. Przychodnia Specjalistyczna Centrum Medyczne Józefów Sp. z o.o Józefów ul. Armii Krajowej 5 Zapraszamy od poniedziałku do piątku w godzinach: 7:00 20:00 recepcja główna: ; recepcja pediatria: recepcja rehabilitacja:

18 Zdrowie SENIORA Badania skriningowe - szansą na wczesne wykrycie raka Rozmowa z Agnieszką Prusaczyk, koordynatorem ds. profilaktyki Centrum Medyczno-Diagnostycznego Czym są badania przesiewowe (skriningowe) w kierunku raka szyjki macicy, do których zachęca Pani osobiście pacjentki Centrum Medyczno-Diagnostycznego i jaki jest ich cel? - Najogólniej rzecz ujmując, badanie przesiewowe to badanie populacji kobiet w przedziale wiekowym lat, które nie mają jeszcze objawów choroby, w celu wczesnego wykrycia nowotworu lub stanu przednowotworowego. Celem programu jest zmniejszenie wskaźnika umieralności kobiet na raka szyjki macicy do poziomu osiągniętego w przodujących w tym zakresie krajach Unii Europejskiej oraz podniesienie poziomu wiedzy kobiet na temat profilaktyki raka szyjki macicy i wprowadzenie na terenie całego kraju jednolitego modelu postępowania diagnostycznego. W Polsce pięć Polek dziennie umiera na raka szyjki macicy. Mimo spektakularnych kampanii społecznych i innych akcji medialnych oraz potężnych środków przeznaczanych na ich finansowanie niewiele w tej sprawie się zmienia na lepsze. Nadal zgłaszalność na badania cytologiczne jest w Polsce najniższa w Europie, a umieralność na raka szyjki macicy jest jedną z najwyższych. Jak Pani sądzi, dlaczego Polki tak niechętnie się badają, tym bardziej, że w określonej grupie wiekowej te badania są bezpłatne? - Tak naprawdę jest dla mnie zagadką, dlaczego kobiety nie korzystają z czegoś, co jest na wyciągnięcie ręki i może uratować ich życie. Wiele kobiet żyje w przeświadczeniu, że ich to nie dotyczy, nie badają się, bo nie chcą wiedzieć. Myślę, że to pokłosie dawnego systemu, w którym niewiele od nas samych zależało. Kobiety paraliżuje strach na samą myśl o raku, więc odkładają decyzję o badaniach, kierując się magicznym imperatywem, że jakoś to będzie. Z mojego doświadczenia wynika, że najskuteczniejszym sposobem, by zachęcić do badań, jest osobiste doświadczenie. Kiedy zachoruje ktoś z rodziny czy znajomych, łatwiej nam podjąć decyzję, by samemu się przebadać. Jakie czynniki decydują o skuteczności badań przesiewowych? - Niezbędnym warunkiem efektywności skriningu cytologicznego jest jego masowość, szacuje się bowiem, że dopiero przy objęciu badaniami przesiewowymi 75% populacji można uzyskać 25% spadek umieralności. By badania przesiewowe były skuteczne, potrzeba współpracy wielu ludzi i środowisk. Przede wszystkim lekarza rodzinnego, ginekologa i położnej. To lekarz rodzinny winien przypominać kobietom o badaniach, wręcz się od nich ich domagać, jednak często w czasie wizyt na poruszenie tych kwestii brakuje czasu. Dlatego powołany jest zespół wsparcia dla lekarzy rodzinnych, do którego należę również ja. Zespół ten w imieniu lekarza i w porozumieniu z nim informuje pacjentki o konieczności wykonania badań profilaktycznych, uświadamia znaczenie tych badań, prowadzi na nie zapisy i monitoruje ich wykonanie. Wiele pacjentek jest zadowolonych z troski o ich zdrowie i również dlatego wykonują badania, by nie zawieść zaufania swojego lekarza. Z drugiej strony obserwuję, 16 Kobiety paraliżuje strach na samą myśl o raku, więc odkładają decyzję o badaniach, kierując się magicznym imperatywem, że jakoś to będzie. że wiele kobiet, które chodzą na prywatne wizyty do ginekologów, nie chce korzystać z bezpłatnych badań, refundowanych przez NFZ. Uważają, że jest to niepotrzebne, skoro wykonają cytologię w prywatnym gabinecie. Wtedy jednak wynik badania zna tylko pacjentka oraz jej lekarz, wynik nie dodaje się do wspólnej bazy danych NFZ. Wyraźnie brakuje edukacji pacjentek w prywatnych gabinetach ginekologicznych w kwestii badań profilaktycznych. Jak Pani przekonuje pacjentki, by jednak skorzystały z programu profilaktyki w Centrum? - Podchodzę do swojej pracy zadaniowo i systematycznie. Moje zaangażowanie wynika z przeświadczenia, że tej pracy przyświeca słuszny cel, pozytywna idea. Przede wszystkim nie straszę kobiet rakiem, bo to do niczego nie prowadzi. Kiedy pacjentki nie mogą przyjść w określonym terminie, proponuję inny, bardziej dogodny, badania wykonywane są u nas wcześnie rano, popołudniami, a także raz w miesiącu w sobotę. Panie zapisywane są na konkretne godziny po to, aby badanie przebiegło w miłej atmosferze, bez pośpiechu. Przekonuję też, że wykonanie badania w gabinecie prywatnym nie wyklucza wizyty u nas, te badania nie stanowią dla siebie konkurencji, nie są też ze sobą w żadnej opozycji. Warto je zrobić chociażby dla celów porównawczych, szkiełko z materiałem biologicznym jest analizowane i oceniane przez kilku patomorfologów w laboratorium, które znajduje się pod ścisłym nadzorem programów kontroli jakości. Unikam też słowa zapraszam, gdyż ono jest źle kojarzone codziennie dzwonią do nas osoby z różnych firm, proponując skorzystanie z promocji i zapraszając, więc pojęcie to nie ma w tym kontekście pozytywnych konotacji. Zwykle używam zwrotu: Powinna pani przyjść na badanie. Do każdej kobiety należy podejść indywidualnie. Kiedy w lipcu 2011 zapisałam na sobotę profilaktyczną 80 kobiet z Mińska Mazowieckiego i okolic, na badania zgłosiło się 70. To był rekordowy wynik, a dla mnie osobista satysfakcja. Część kobiet skarży się, że owszem badania cytologiczne są w Centrum dostępne, ale do ginekologa obowiązują długie terminy oczekiwania na wizytę. - Niestety, np. w Mińsku Mazowieckim, gdzie większość pacjentek stanowią ciężarne, faktycznie, wystepuje trudność z szybkim skorzystaniem z porady ginekologicznej przez pacjentki nie będące w ciąży. Tłumaczę pacjentkom, że przy okazji badania cytologicznego będą mogły także spokojnie porozmawiać o swoich problemach, wątpliwościach i obawach. Często taka rozmowa z położną-fachowcem ciepłym, życzliwym i rzeczowym przynosi ogromną ulgę, jeśli natomiast sprawa jest pilna, położna ustala wizytę u ginekologa. Proszę jeszcze raz wyjaśnić naszym Czytelniczkom, na czym dokładnie polega badanie cytologiczne? - Badanie jest całkowicie bezbolesne i szybkie. Polega na pobraniu przy pomocy specjalnej szczoteczki wymazu z tarczy części

19 Opieka długoterminowa Zdrowie SENIORA pochwowej ujścia zewnętrznego kanału szyjki macicy i samego kanału szyjki. Następnie wymaz ten jest oceniany przez patomorfologa pod kątem występowania nieprawidłowych komórek mogących sugerować proces zapalny, stan przednowotworowy (dysplazję) lub raka. Badanie to jest w pełni refundowane ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia, czyli jest bezpłatne dla ubezpieczonych kobiet. Można je wykonać w każdym gabinecie ginekologicznym. Ważne jest, aby chorobę wykryć w najwcześniejszym stadium, wtedy pacjentka ma ogromną szansę na pełne wyzdrowienie. Jeśli po badaniu w Centrum Medyczno Diagnostycznym są wychwycone niepokojące zmiany, pacjentka jest przez położną, a następnie przez lekarza ginekologa kierowana na dalszą pogłębioną diagnostykę i poddawana szeregowi badań. Bardzo istotne jest to, że kobieta ze zdiagnozowanymi problemami nie zostaje sama, monitorujemy dalsze etapy leczenia, pomagamy w kontaktach z lekarzami, zapewniamy opiekę i wsparcie. BADAM SIĘ, WIĘC MAM PEWNOŚĆ Agnieszka Prusaczyk Koordynator ds. profilaktyki Profilaktyka raka szyjki macicy kto może korzystać z programu Program profilaktyki raka szyjki macicy adresowany jest do kobiet w wieku lat, które nie wykonały badania cytologicznego w ciągu ostatnich 3 lat. U kobiet obciążonych czynnikami ryzyka: zakażonych wirusem HIV, przyjmujących leki immmunosupresyjne, zakażonych HPV - typem wysokiego ryzyka, badanie jest wykonywane co 12 miesięcy. Profilaktyczne badanie cytologiczne można wykonać w każdym gabinecie ginekologicznym, który udziela świadczeń w ramach umowy z NFZ. Do ginekologa nie jest wymagane skierowanie. Kobiety młodsze niż 25 lat i starsze niż 59 lat, mogą skorzystać z badania cytologicznego w ramach porady udzielonej przez lekarza specjalistę. Świadczenia zdrowotne w etapach realizacji programu profilaktyki raka szyjki macicy Etap podstawowy - cytologia Etap podstawowy to pobranie materiału do przesiewowego badania cytologicznego. Świadczenie to jest realizowane w poradni ginekologiczno-położniczej. Materiał jest następnie przesyłany do pracowni cytologicznej w celu dokonania oceny preparatu. Etap diagnostyczny Etap diagnostyczny polega na ocenie mikroskopowej materiału cytologicznego w pracowni cytologicznej wyłonionej w drodze konkursu ofert. Po zbadaniu preparatu wynik jest przesyłany do poradni, która pobrała materiał do badania. Etap pogłębionej diagnostyki Jeżeli wynik badania cytologicznego jest nieprawidłowy, lekarz ginekolog-położnik stosuje odpowiednie leczenie lub kieruje pacjentkę na dalszą diagnostykę, którą jest badanie kolposkopowe, wykonywane w ramach Programu. W przypadku konieczności zweryfikowania obrazu kolposkopowego, pobierane są celowane wycinki do badania histopatologicznego. Na tej podstawie podejmowane są decyzje dotyczące dalszego postępowania diagnostyczno-leczniczego: skierowanie do leczenia lub określenie terminu kolejnego badania cytologicznego. Wskazanie dalszych procedur diagnostycznych i leczniczych Kobiety, u których rozpoznano raka szyjki macicy lub inne schorzenia wymagające leczenia specjalistycznego, zostają skierowane (poza programem) na dalszą diagnostykę lub leczenie do świadczeniodawców posiadających z NFZ umowy w odpowiednich rodzajach świadczeń. Opis problemu zdrowotnego Rak szyjki macicy jest szóstym, co do częstości, nowotworem u kobiet w Polsce - stanowi 10,7 % nowotworów u kobiet. Rocznie ok kobiet umiera z tego powodu (według rejestru nowotworów 2009 r.). Badania przesiewowe w kierunku wykrywania raka szyjki macicy polegają na wykonywaniu badań cytologicznych wymazów z ujścia zewnętrznego kanału i z tarczy szyjki macicy. Skrining cytologiczny, ze względu na niski koszt i wysoką skuteczność, jest najpopularniejszą metodą badań przesiewowych. W wyniku przeprowadzenia badania cytologicznego można wykryć zmiany przedrakowe i raka we wczesnym okresie zaawansowania choroby. W przypadku stwierdzenia zmian o charakterze dysplastycznym należy w celu weryfikacji wstępnego rozpoznania wykonać badanie kolposkopowe z celowanym pobraniem wycinków do badania histopatologicznego. Główne czynniki ryzyka raka szyjki macicy infekcje wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV); wiek (zachorowalność zwiększa się wraz z wiekiem, szczyt zachorowań przypada pomiędzy 45 a 55 r. ż.) wczesne rozpoczęcie życia seksualnego; duża liczba partnerów seksualnych; duża liczba porodów; niski status społeczny i ekonomiczny; palenie papierosów; stwierdzona wcześniej zmiana patologiczna w badaniu cytologicznym; partnerzy seksualnie niemonogamiczni, z infekcją HPV (ryzyko zachorowania wzrasta 20-krotnie). Źródło: 17

20 Zdrowie NA CO DZIEŃ Bielactwo Choroby skóry w poszukiwaniu utraconego To choroba, która dotyka zarówno dorosłych, jak i dzieci. I mimo, że można ją leczyć, choć to kuracja kosztowna i długotrwała, dotkniętym tym schorzeniem najtrudniej pokonać psychikę. Bo bielactwo wciąż budzi niezdrowe emocje, jest powodem lęku i wstydu oraz społecznego ostracyzmu. Mimo wysiłków lekarzy, bielactwo wciąż pozostaje chorobą tajemniczą i nie do końca poznaną. Jak dowodzą liczne badania, które przeprowadza się w wielu światowych centrach medycznych, w około 30 procentach przypadków chorobę tę dziedziczy się po przodkach. Proces leczenia jest długotrwały i uciążliwy. Do tego dochodzą problemy natury estetycznej i psychologicznej, które chyba najtrudniej pokonać. Wciąż jeszcze w naszym społeczeństwie pokutuje fałszywy stereotyp, że bielactwem (vitiligo) można się zarazić, co jeszcze bardziej izoluje chorych i często wyklucza ich ze środowiska zdrowych ludzi. Dotknięci tym schorzeniem mają trudności ze zdobyciem dobrej pracy, krępują się w sytuacjach towarzyskich, mają problemy ze znalezieniem partnera. Dlatego stosowaniu farmakologii powinna towarzyszyć również psychoterapia. W sieci jest mnóstwo stron i blogów, poświęconych temu tematowi. Chorzy wymieniają się najnowszymi informacjami o leczeniu bielactwa, wspierają się, dzielą swoimi doświadczeniami. Jeden z internautów pisze: Kiedy dermatolog zdiagnozował u mnie chorobę, zawalił mi się świat. Miałem dziewczynę, plany na przyszłość, marzenia o rodzinie i dzieciach. Gdy białych plam na mojej 18 skórze przybywało, moja dziewczyna coraz bardziej zaczęła się ode mnie odsuwać, wreszcie unikać mnie, by po kilku tygodniach, pod byle pretekstem, zerwać znajomość. Czar prysł. Jak mam dalej żyć? pyta zdesperowany Piotr. Anna, pięćdziesięciolatka z Mazowsza: Zaraz po szkole wyjechałam do Niemiec. Nie miałam wprawdzie wyższego wykształcenia, ale doskonale znałam język i szybko zdobyłam nowe umiejętności. W międzyczasie zaczęły się u mnie pojawiać symptomy choroby. Dziś myślę, że związane z dużym stresem, jaki towarzyszył mi w okresie wyjazdu, a potem rozpadu mojego związku. Gdy z terapeutą zaczęłam analizować moje życie, takich traum wynalazłyśmy znacznie więcej toksyczny ojciec, słaba matka, która nigdy nie stanęła po mojej stronie. W każdym razie kiedy zaczęłam szukać pracy za granicą, moje ręce, dotknięte bielactwem, skutecznie odstraszały pracodawców. Przeżyłam ogromne rozczarowanie, a moja depresja sięgnęła dna W końcu wylądowałam w domu opieki społecznej. Dziś nie mam już z tym problemu. Cieszę się życiem w każdym jego wymiarze. Mam kochającego męża, który nie ocenia mnie po plamach na skórze, a kocha taką, jaką jestem. Jeśli obok nas zabraknie wspierającej nas osoby, życie z tą chorobą może okazać się podwójnie trudne. Skąd się bierze? Bielactwo, czyli albinizm, to niemożność wytworzenia przez skórę barwnika - melaniny. Schorzenie to dotyka 1 procenta populacji, niezależnie od rasy, i zazwyczaj pierwsze objawy pojawiają się przed ukończeniem 20 roku życia, ale nierzadkie są też przypadki występowania pierwszych symptomów choroby w okolicach ósmego roku życia dziecka. Ogólnie rzecz ujmując, choroba ta polega na całkowitym odbarwieniu mniejszych lub większych fragmentów skóry. Najczęściej odbarwienia pojawiają się w okolicy twarzy, szyi, dłoni, ust, oczu, sutek i odbytu. W skrajnych przy-