ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE

Transkrypt

1 ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE ROLA I ZADANIA PAŃSTWOWEJ STRAŻY POŻARNEJ W ZARZĄDZANIU KRYZYSOWYM Andrzej Marjański 2 Refleksyjnie Św. Florjanie, miej ten dom w obronie, niechaj płomieniem od ognia nie chłonie! Taki napis, a także figurę świętego umieszczali na swych kamienicach mieszkańcy dawnego Krakowa. 1

2 DEFINICJA SYTUACJI KRYZYSOWEJ SYTUACJA KRYZYSOWA należy przez to rozumieć sytuację wpływającą negatywnie na poziom bezpieczeństwa ludzi, mienia w znacznych rozmiarach lub środowiska, wywołująca znaczne ograniczenia w działaniu właściwych organów administracji publicznej ze względu na nieadekwatność posiadanych sił i środków (art. 3 pkt. 1 ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym. Dz. U. Nr 89, poz. 590, z późn. zm.) 3 DEFINICJA ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO Zarządzanie kryzysowe to działalność organów administracji publicznej będąca elementem kierowania bezpieczeństwem narodowym, która polega na zapobieganiu sytuacjom kryzysowym, przygotowaniu do przejmowania nad nimi kontroli w drodze zaplanowanych działań, reagowaniu w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych, usuwaniu ich skutków oraz odtwarzaniu zasobów i infrastruktury krytycznej. (art. 2 ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym. Dz. U. Nr 89, poz. 590, z późn. zm, 4 2

3 5 Reguła zarządzania kryzysowego KRAJ WOJEWÓDZTWO REGUŁA ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO KOORDYNACJA PPPPPPP POZIOM KRAJOWY RZĄDOWY POWIAT POZIOM LOKALNY SAMORZĄDOWY GMINA ZARZĄDZANIE ZARZĄDZANIE PLANOWANIE ORGANIZOWANIE ANGAŻOWANIE KIEROWANIE KONTROLOWANIE Poziomy zarządzania kryzysowego 6 STRATEGICZNY KRAJOWY CENTRUM ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO W CENTRALI TAKTYCZNY WOJEWÓDZKI CENTRALA KRYZYSOWA W PIONACH I REGIONACH WYKONAWCZY P O WIATOWY I GMINNY WDRAŻANIE PLANÓW KRYZYSOWYCH J 3

4 7 FAZY ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO Proces zarządzania kryzysowego obejmuje cztery przenikające się i silnie skorelowane obszary działań: zapobieganie działania eliminujące lub redukujące prawdopodobieństwo wystąpienia zagrożenia oraz ograniczające jego skutki, przygotowanie planowanie, w jaki sposób i jakimi środkami należy reagować w razie wystąpienia zagrożenia, reagowanie ograniczenie skutków zagrożenia oraz niesienie pomocy poszkodowanym (prowadzenie działań ratowniczych), odbudowa (odtwarzanie) mająca na celu przywrócenie stanu poprzedniego lub lepszego niż poprzedni. 8 FAZY ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO Zapobieganie. Jest to etap związany w głównej mierze z działaniami profilaktycznymi i technicznymi. Podstawowym celem jest niedopuszczenie do powstania zagrożenia, a jeśli jest to niemożliwe - ograniczenie jego skutków. Działanie te dotyczą infrastruktury technicznej, modernizacji poszczególnych obiektów, realizacji inwestycji zwiększających bezpieczeństwo (np.: budowy zbiorników retencyjnych, wałów przeciwpowodziowych, zapewnienie odpowiedniej technologii budowy obiektów, urządzeń i systemów monitoringu itp.), odpowiedniego zagospodarowania terenów na obszarach zagrożonych oraz zagadnienia związane z eksploatacją i utrzymaniem tych terenów i obiektów. 4

5 FAZY ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO Przygotowanie - etap oceny potencjalnych zagrożeń, analiza ich charakteru, a także określenia stopnia prawdopodobieństwa ich wystąpienia. Na tym etapie powinny być prowadzone zadania planistyczne /opracowywane powinny być szczegółowe plany i procedury działania w sytuacjach niebezpiecznych/, oraz dokonanie rozpoznania sił i środków niezbędnych do podjęcia i prowadzenia działań ratowniczych, logistycznych FAZY ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO Reagowanie -najbardziej widoczny etap zarządzania kryzysowego, obejmuje praktyczne działania podejmowane podczas wystąpienia sytuacji kryzysowej. Na tym etapie kumulują się wszystkie niedopracowania powstałe na poprzednich dwóch etapach. W im większym stopniu zostały zlekceważone dwa poprzednie etapy, tym większe mogą wystąpić problemy z prowadzeniem działań po wystąpieniu kryzysu. W pewnym momencie może się jednak okazać, że niemożliwe jest podjęcie skoordynowanych działań, nie ma rozeznania o dostępnych zasobach, itp. Stąd tak ważne są etapy zapobiegania i przygotowania. Etap reagowania obejmuje działania ratownicze, prowadzenie ewakuacji, zapewnienie zastępczych kwater, wyżywienia i odzieży dla poszkodowanych, wstępne określenie przyczyny kryzysu oraz szacowanie strat. 5

6 11 FAZY ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO Odbudowa (Odtwarzanie) -etap, który ma na celu przywrócenie, w możliwie krótkim czasie, minimum warunków bytowania ludności oraz funkcjonowania systemów komunalnych i struktur administracyjnych na danym obszarze. W długotrwałej perspektywie, odbudowa powinna być tak realizowana, aby w przyszłości dany teren, obiekt był odporny na ponowne powstanie zagrożenia. Na tym etapie prowadzona jest również reewakuacja mieszkańców, mienia, inwentarza, itp. Podczas realizacji zadań tego etapu przechodzimy jednocześnie do zadań z etapu zapobiegania oraz przygotowania. Fazy zarządzania kryzysowego 12 KRYZYS 6

7 13 KTO REALIZUJE ZADANIA Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO Zadania z zakresu zarządzania kryzysowego są wykonywane przez organ sprawujący władzę administracji ogólnej działający na najniższym stopniu zasadniczego podziału terytorialnego państwa, umożliwiającym skuteczne reagowanie na dane zagrożenie lub kryzys. Organy te wykonują swoje zadania na zasadzie jednoosobowego kierownictwa oraz jednoosobowej odpowiedzialności (Wójt, Burmistrz, Prezydent Miasta, Starosta, Wojewoda) 14 Realizacja zadań zarządzania kryzysowego W zarządzaniu kryzysowym uczestniczą również służby, inspekcje i straże, tj. administracja zespolona. W skład administracji zespolonej wchodzą: Państwowa Straż Pożarna, Policja, Inspekcja Sanitarna, Nadzór Budowlany, Inspekcja Weterynaryjna, Inspekcja Ochrony Środowiska, Państwowe Ratownictwo Medyczne, w tym Lotnicze Pogotowie Ratunkowe. 7

8 15 Realizacja zadań zarządzania kryzysowego Administracja zespolona występuje na szczeblu wojewódzkim i powiatowym. Nie występuje na szczeblu gminnym. Wójt, Burmistrz, Prezydent Miasta nie będącego na prawach powiatu zobowiązany jest do ścisłej współpracy z administracją zespoloną. 16 Realizacja zadań zarządzania kryzysowego W zarządzaniu kryzysowym uczestniczą również administracja niezespolona. W skład administracji niezespolonej wchodzą: Prokuratura, Sądy, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Straż Graniczna, Centralne Biuro Antykorupcyjne, Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, Państwowa Agencja Atomistyki, Siły i środki Ministerstwa Obrony Narodowej. 8

9 KTO REALIZUJE ZADANIA Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO W zarządzaniu kryzysowym uczestniczą również organizacje pozarządowe: Ochotnicze Straże Pożarne, Związek Harcerstwa Polskiego, Górskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe, Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe, Społeczna Sieć Ratunkowa, Polski Czerwony Krzyż, Caritas Polska., Polska Akcja Humanitarna, Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe 17 KTO REALIZUJE ZADANIA Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO Zadania z zakresu zarządzania kryzysowego mogą realizować lokalne organizacje ratownicze, fundacje i inne takie jak: Stacje Ratownictwa Górniczego, Morska Służba Poszukiwania i Ratownictwa (SAR), Polska Akcja Humanitarna, Aeroklub Polski, Polski Związek Alpinizmu, Inne. 18 9

10 SCHEMAT PODMIOTÓW UCZESTNICZĄCYCH W ZDARZENIACH NADZWYCZAJNYCH MAJĄCYCH ZNAMIONA KRYZYSU NA SZCZEBLU GMINY I POWIATU 19 Zdarzenie nadzwyczajne (kryzys) Administracja szczebla wojewódzkiego 1. Wojewódzki Inspektorat ochrony Środowiska 2. Państwowa Inspekcja Radiowa 3. Okręgowe Urzędy Górnicze 4. Inspektoraty Dozoru Technicznego 5. Państwowa Inspekcja Pracy 6. Wojewódzka Stacja Kwarantanny i Ochrony Roślin Organy władzy ogólnej Samorząd Powiatowy Samorząd Gminny Zespół Opieki Zdrowotnej Administracja zespolona na szczeblu powiatu 1. Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej 2. Komenda Powiatowa Policji 3. Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna 4. Powiatowa Inspekcja Weterynaryjna 5. Powiatowy Inspektorat Nadzoru Budowlanego Administracja niezespolona 1. Prokuratura Rejonowa 2.Sądy Powszechne 3. ABW 4. Straż Graniczna 5. CBA 6. IMiGW 7. Państwowa Agencja Atomistyki 8. Siły i środki MON Organizacje pozarządowe 1. Polski Czerwony Krzyż 2. Związek Harcerstwa Polskiego 3. Ochotnicze Straże Pożarne 4. Caritas Polska 5. Polski Związek Krótkofalowców 6. Inne 20 CZYM JEST PAŃSTWOWA STRAŻ POŻARNA? Państwowa Straż Pożarna jest zawodową, umundurowaną i wyposażoną w specjalistyczny sprzęt formacją, przeznaczoną do walki z pożarami, klęskami żywiołowymi i innymi miejscowymi zagrożeniami. 10

11

12

13 25 STRUKTURA ORGANIZACYJNA PAŃSTWOWEJ STRAŻY POŻARNEJ ZADANIA PSP Rozpoznawanie zagrożeń pożarowych i innych miejscowych zagrożeń, Organizowanie i prowadzenie akcji ratowniczych, Wykonywanie pomocniczych specjalistycznych czynności ratowniczych w czasie klęsk żywiołowych lub likwidacji miejscowych zagrożeń przez inne służby ratownicze. Kształcenie kadr dla PSP i innych jednostek ochrony ppoż. oraz powszechnego systemu ochrony ludności, Nadzór nad przestrzeganiem przepisów ppoż., Współpraca międzynarodowa w zakresie zagrożeń oraz ratownictwa, Prowadzenie prac naukowo-badawczych w zakresie ochrony ppoż., oraz ochrony ludności

14 27 ZADANIA PSP W ZARZĄDZANIU KRYZYSOWYM W fazie zapobiegania: - Rozpoznawanie zagrożeń, czyli prowadzenie czynności kontrolnorozpoznawczych, - Opracowanie analiz zagrożeń oraz katalogu zagrożeń, - Prowadzenie postępowania administracyjnego w zakresie egzekwowania wydanych zaleceń pokontrolnych, - Współpraca z organami ścigania, sądami powszechnymi i innymi instytucjami oraz mediami, - Opiniowanie planów zagospodarowania przestrzennego, - Uczestnictwo w procesie inwestycyjnym poprzez: 1. opiniowanie projektów budowlanych, 2. odbiór obiektów budowlanych przed uzyskaniem pozwolenia na użytkowanie, 3. wydawania świadectw dopuszczenia do stosowania instalacji i urządzeń p.poż. - Prowadzenie edukacji wśród mieszkańców w zakresie zagrożeń oraz sposobów postępowania. 28 Na stronie internetowej Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej w zakładce ochrona ludności są informacje na temat bezpieczeństwa oraz jak się zachować: W mieszkaniach, Bezpieczeństwa dzieci, Wypadków drogowych, Pożarów, Zagrożenia czadem, Wypalania traw, Powodzi, Silnego wiatru (huraganu), Silnych mrozów, Śniegu na dachach, Imprez masowych, Trroryzmu. 14

15 ZADANIA PSP W ZARZĄDZANIU KRYZYSOWYM W faza przygotowania: - Dobór właściwej kadry do służby w PSP, - Szkolenie kadry - teoretyczne oraz praktyczne (kursy, ćwiczenia, treningi, itp.), - Właściwe wyposażenie w sprzęt ratowniczy stosownie do występujących zagrożeń na danym terenie, - Organizacja odwodów operacyjnych, - Organizacja stanowisk kierowania, - Organizacja krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego, - Stworzenie właściwego zaplecza logistycznego, - Uzgadnianie z kierownikami zakładów pracy planów ratowniczych oraz procedur postępowania w razie wystąpienia zagrożeń, - Opracowanie planów ratowniczych dla powiatu, województwa, - Współudział w opracowaniu plan reagowania kryzysowego, - Udział w pracach zespołów reagowania kryzysowego,

16

17 33 ZADANIA PSP W ZARZĄDZANIU KRYZYSOWYM W fazie reagowania: - Przyjmowanie zgłoszeń o zdarzeniach, - Dysponowanie sił i środków na miejsce zdarzenia, - Współpraca z organami administracji publicznej i administracji zespolonej, kierownikami zakładów pracy, miejscową ludnością oraz mediami, - Prowadzenie działań ratowniczych w zakresie: 1. walki z pożarami i innymi klęskami żywiołowymi, 2. ratownictwa technicznego, chemicznego, ekologicznego i medycznego, - Kierowania ww. działaniami ratowniczymi, - Wykonywanie czynności specjalistycznych w przypadkach, kiedy wiodącą rolę odgrywa inna służba ratownicza

18

19

20

21 ZADANIA PSP W ZARZĄDZANIU KRYZYSOWYM W fazie odbudowy (odtwarzania): - Usuwanie skutków zdarzeń o znamionach kryzysowych, - Ustalanie wstępnej przyczyny powstania zdarzenia, - Analiza prowadzonych działań ratowniczych, - Pomoc w ustalaniu wysokości powstałych szkód, - Pomoc administracji publicznej w przywracaniu możliwości normalnego funkcjonowania społeczeństwa, infrastruktury, produkcji, działalności obiektów użyteczności publicznej, - Realizacja zadań z fazy zapobiegania oraz przygotowania Andrzej Marjański (56) Ogólna struktura zagrożeń państwa 21

22 43 ZAKRES KOMPETENCJI SŁUŻB W WARUNKACH KRYZYSOWYCH Zdarzenia i służba PSP, OSP KSRG OSP z pozasystemu Policja Pogotowie Ratunkowe Jednostki MON Stacje ratownictwa chemicznego Lekarz dyżurny Służba Ochrony Środowiska Służba Ratownicze PKP Pożar w rejonie zurbanizowanym Pożar w przemyśle Pożar wielkoobszarowy Katastrofa chemiczni-ekologiczna Katastrofa w komunikacji drogowej Katastrofa w komunikacji kolejowej Katastrofa budowlana Zagrożenie radiacyjne Powódź Katastrofa na akwenie Katastrofa lotnicza Poszukiwanie osób zaginionych Ratownictwo zwierząt Atak terrorystyczny Kryzys społeczny (strajk, demonstracja, blokady dróg) Niekorzystne warunki atmosferyczne Masowa migracja do kraju Zagrożenie epidemiologiczne ludzi Zagrożenie epidemiologiczne zwierząt Służba Ochrony Radiologicznej (CLOR) Służba Ochrony Sanitarno-epidemiologicznej Lotnicze Bazy Leśne Pogotowie gazowe Pogotowie wodno kanalizacyjne Pogotowie energetyczne Pogotowie ciepłownicze Pogotowie dzwigowe Służba weterynaryjna Komitet przeciwpowodziowy Samorząd terytorialny i Obrona Cywilna PCK Inspektor Nadzoru Budowlanego Instytut Meteorologi i Gospodarki Wodnej Właściciel, zarządca organ założycielski Inspekcja sanitarna organizacje ratownicze i humanitarneinne pozarządowe Formacja wiodąca Formacja pomocnicza Formacja współdziałająca wg potrzeb KRAJOWY SYSTEM RATOWNICZO-GAŚNICZY Krajowy system ratowniczo-gaśniczy jest integralną częścią bezpieczeństwa wewnętrznego państwa, obejmująca, w celu ratowania życia, zdrowia, mienia i środowiska: prognozowanie, rozpoznawanie różnego rodzaju zagrożeń, 44 22

23 45 Zwalczanie pożarów 46 Zwalczanie klęsk żywiołowych 23

24 Ratownictwo techniczne 47 Lądowanie awaryjne samolotu Boening 676 na lotnisku w Warszawie Ratownictwo techniczne 24

25 49 Ratownictwo techniczne 50 Ratownictwo chemiczne 25

26 51 Ratownictwo ekologiczne 52 Ratownictwo medyczne 26

27 53 Współpraca z jednostkami systemu Państwowe Ratownictwo Medyczne Współpraca z jednostkami systemu Państwowe Ratownictwo Medyczne 54 27

28 KRAJOWY SYSTEM RATOWNICZO-GAŚNICZY Organizatorem ksrg jest Państwowa Straż Pożarna (właściwy terytorialnie komendant PSP), Centralnym organem administracji rządowej w sprawach organizacji ksrg jest Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej, Zadania dla ksrg (na danym obszarze) określa Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej, Wojewoda, Starosta (Prezydent miasta na prawach powiatu) 55 Organizacja KSRG na szczeblu powiatu KOORDYNATOR STAROSTA 56 ORGANIZATOR KOMENDANT POWIATOWY PAŃSTWOWEJ STRAŻY POŻARNEJ Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej jednostki ratowniczo gaśnicze jednostki ochrony przeciwpożarowej ochotnicze straże pożarne zakładowe służby ratownicze Powiatowy Zespół Zarządzania Kryzysowego służby, inspekcje, straże, instytucje Komenda Powiatowa Policji Powiatowa Stacja Sanitarno Epidem. specjaliści w sprawach ratownictwa i inne podmioty (na podstawie umowy cywilnoprawnej) z zakresu ratownictwa medycznego Powiatowa Inspekcja Weterynaryjna z zakresu ratownictwa chemicznego Powiatowy Nadzór Budowlany z zakresu ratownictwa ekologicznego Państwowe Ratownictwo Medyczne z zakresu ratownictwa wodnego z zakresu ratownictwa wysokościowego z zakresu ratownictwa radiologicznego z zakresu katastrof budowlanych 28

29 57 EUROPEJSKI NUMER ALARMOWY

30 59 TELEFONY ALARMOWE SŁUŻB RATOWNICZYCH I POGOTOWII SPECJALISTYCZNYCH CENTRUM POWIADAMIANIA RATUNKOWEGO 60 Centrum Powiadamiania Ratunkowego jest to komórka organizacyjna podległa Wojewodzie. Działa w systemie państwowe ratownictwo medyczne i krajowym systemie ratowniczo gaśniczym. Zadaniem CPR jest przyjmowanie zgłoszeń o różnych zdarzeniach z telefonu alarmowego 112, analizowanie ich, przekazywanie przez dyspozytorów do stanowisk kierowania służb ratowniczych właściwych do miejsca i rodzaju zdarzenia. W CPR pełnią służbę dyspozytorzy medyczni, PSP. Mogą również pełnić służbę dyspozytorzy innych służb, pogotowi branżowych wg lokalnych porozumień oraz potrzeb. 30

31 61 62 CENTRUM POWIADAMIANIA RATUNKOWEGO 31

32 63 Pytania? Wróżka siedzi nad szklaną kulą obok mężczyzny i przepowiada: - Widzę przed panem buchające żarem życie! Będzie się pan wspinał wyżej niż wszyscy... Widzę piękny mundur i jakieś złote błyski koło głowy... - To dla mnie nic nowego, przecież jestem strażakiem! Autorzy st. bryg. inż. Włodzimierz Zawisza dr Andrzej Marjański amarjanski.spoleczna.pl 32