Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Słupcy

Transkrypt

1 1

2 HIGIENA PRACY Spis treści: 1. Bieżący nadzór nad zakładami pracy 1.1. Zatrudnienie w nadzorowanych zakładach 1.2. Działalność kontrolna 1.3. Postępowanie administracyjne i egzekucyjne 1.4. Ocena narażenia na czynniki szkodliwe w środowisku pracy 1.5. Nadzór nad czynnikami rakotwórczymi i mutagennymi w środowisku pracy 1.6. Szkodliwe czynniki biologiczne w środowisku pracy na terenie powiatu 1.7. Ocena nadzoru nad substancjami chemicznymi i ich mieszaninami (w tym produkty biobójcze, prekursory narkotyków kategorii 2 i 3, środki ochrony roślin) 2. Choroby zawodowe 3. Podsumowanie 2

3 1. BIEŻĄCY NADZÓR NAD ZAKŁADAMI PRACY 1.1. Zatrudnienie w nadzorowanych zakładach W 2012r. w ewidencji zakładów pracy objętych nadzorem przez PPIS w Słupcy znajdowało się 206 obiektów, w których zatrudnionych jest obecnie 4696 pracowników. Wśród nich przeważają małe zakłady zatrudniające do 20 pracowników. W porównaniu z rokiem 2011 liczba obiektów objętych nadzorem w zakresie higieny pracy uległa nieznacznemu zwiększeniu z uwagi na objęcie nadzorem gminnych oczyszczalni ścieków (kontynuacja z 2010r.) oraz podmiotów rozpoczynających działalność gospodarczą. Należy przy tym zaznaczyć, iż jednocześnie obiekty ulegały likwidacji w 2012r. z różnych przyczyn, najczęściej ekonomicznych związanych z brakiem lub znacznym spadkiem zapotrzebowania na produkty z danej branży. Jednocześnie liczba zatrudnionych pracowników w kontrolowanych obiektach uległa zmniejszeniu z uwagi na zmiany organizacyjne w zakładach pracy związane z likwidacją stanowisk pracy ze względu na ich nieopłacalność. 3

4 1.2. Działalność kontrolna W 2012r. pracownicy pionu higieny pracy objęli kontrolą 86 obiektów, w tym w szczególności obiekty zajmujące się obrotem chemikaliami, zakłady stosujące chemikalia w działalności zawodowej, zakłady, w których pracownicy narażeni są na przekroczenia normatywów higienicznych, zakłady, w których występuje potencjalne narażenie na szkodliwe czynniki biologiczne oraz rakotwórcze i mutagenne. Wykonano 136 kontroli sanitarnych i akcyjnych w zakresie: nadzoru nad substancjami chemicznymi i ich mieszaninami (w tym kontrole dotyczące warunków obrotu i stosowania środków ochrony roślin oraz kontrole tzw. akcyjne dotyczące obecności w sprzedaży produktów chemicznych niespełniających wymagań dotyczących oznakowania i klasyfikacji, stanowiących potencjalne zagrożenie dla zdrowia i życia konsumentów) nadzoru nad prekursorami narkotyków kategorii 2 i 3 nadzoru nad produktami biobójczymi (w tym kontrole tzw. akcyjne w związku z obecnością na rynku produktów biobójczych nie spełniających wymogów przepisów prawa) substancji, mieszanin, czynników i procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy oceny warunków pracy przy rozbiórce elementów zawierających azbest nadzoru nad stanowiskami pracy, na których występują przekroczenia normatywów higienicznych (dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy) nadzoru nad czynnikami biologicznymi w środowisku pracy. Wykonane kontrole często obejmowały wszystkie w/w zakresy tematyczne w jednym obiekcie. Najwięcej kontroli, tak jak w latach ubiegłych, dotyczyło nadzoru nad chemikaliami (wliczając nadzór nad produktami biobójczymi oraz prekursorami kategorii 2 i 3). Rys. 2 Zestawienie kontroli według zakresów tematycznych: substancje chemiczne i ich mieszaniny prekursory kategorii 2 i 3 produk ty biobójcze substancje/mieszaniny/czynnik i/ procesy rak otwórcze i mutagenne czynnik i biologiczne inne 31% 37% 17% 3% 4% 8% 4

5 Kontrole dodatkowe, tzw. akcyjne: W 2012r. pracownicy PSSE uczestniczyli w akcjach dotyczących: produkty biobójcze wprowadzone do obrotu bez ważnego pozwolenia Ministra Zdrowia oraz produkty biobójcze przeterminowane środki ochrony roślin przeterminowane klej: produkt niebezpieczny ze względu na wysoką zawartość substancji chemicznej klasyfikowanej jako drażniąca i narkotyzująca rozpoznanie obrotu tym produktem w ramach systemu RAPEX (systemu szybkiego ostrzegania o niebezpiecznych produktach chemicznych stanowiących zagrożenie zdrowia i życia konsumentów) produkty do stosowania w okresie zimowym mogące zawierać metanol z racji swojego przeznaczenia ocena prawidłowości klasyfikacji, oznakowania i zabezpieczenia opakowań w zakresie zgodności z obowiązującymi przepisami prawa chemicznego denaturat rozpoczęcie akcji mającej na celu wstrzymanie obrotu do czasu zbadania produktów na zawartość metanolu ze względu na śmiertelne zatrucia Celem rozpoznania sytuacji i jej oceny w w/w przypadkach prowadzono postępowanie polegające na kontrolach akcyjnych i doraźnych oraz na wizjach u podmiotów znajdujących się w ewidencji HP PSSE Słupca i u podmiotów spoza ewidencji (wykonano 5 kontroli i 25 wizji związanych m.in. z informacjami na temat kleju notyfikowanego w systemie RAPEX, z oceną prawidłowości klasyfikacji, oznakowania i zabezpieczenia opakowań mieszanin zawierających w swym składzie metanol, z wstrzymaniem sprzedaży denaturatu do czasu zbadania zawartości metanolu), na wysyłaniu pism do podmiotów, u których mogły znaleźć się w sprzedaży niebezpieczne dla konsumentów produkty chemiczne oraz przeterminowane środki ochrony roślin, produkty biobójcze i inne chemikalia (łącznie wystosowano 5 pism i 1 decyzję płatniczą do 8 podmiotów), analizie posiadanej dokumentacji kontrolnej. Podczas prowadzonych kontroli i wizji stwierdzono obecność w sprzedaży: produktu notyfikowanego w systemie RAPEX: kleju (łącznie 172 sztuki w dwóch obiektach) nieprawidłowo sklasyfikowane mieszaniny zawierające metanol oraz nieprawidłowe oznakowanie i zabezpieczenie ich opakowań dwóch rodzajów przeterminowanych środków ochrony roślin (w sumie 28 sztuk) produktu biobójczego (37 sztuk), któremu wygasło pozwolenie Ministra Zdrowia ze względu na przekroczenie terminu ważności oraz wstrzymano obrót denaturatem w dwóch obiektach (łącznie 478 sztuk) 5

6 Kontrole podmiotów gospodarczych zajmujących się zabezpieczaniem lub usuwaniem wyrobów albo innych materiałów zawierających azbest w ewidencji obiektów HP PSSE Słupca znajduje się obecnie 6 podmiotów gospodarczych mających siedzibę na terenie powiatu, które otrzymały decyzję Starosty zatwierdzającą program gospodarki odpadami niebezpiecznymi (w tym zawierającymi azbest) podmioty te, tak jak w latach poprzednich, nie wykonują prac związanych z zabezpieczaniem i usuwaniem elementów zawierających azbest wszystkie otrzymane w 2012 roku zgłoszenia o zamiarze wykonywania prac polegających na usuwaniu elementów zwierających azbest dotyczyły firmy mającej siedzibę w Czerminie (powiat pleszewski) oraz firmy mającej siedzibę w Mikorzynie (województwo kujawsko-pomorskie) zgłoszenia dotyczyły głównie firmy mającej siedzibę w Mikorzynie - wizje ukierunkowano przede wszystkim na tą firmę z uwagi na fakt, że jest nową w sensie działania na terenie powiatu słupeckiego wykonano 19 wizji, jednak nie było możliwości ich przeprowadzenia w trakcie samej rozbiórki, gdyż prace były już zakończone lub w kilku przypadkach jeszcze nierozpoczęte w trakcie wykonanych wizji można było ocenić tylko sposób składowania i oznakowywania odpadów - stwierdzono, że pozostawione na posesjach odpady z rozbiórki (zdjęte elementy wraz ze zużytą odzieżą roboczą i ochronną pracowników) zostały odpowiednio zabezpieczone, tzn. szczelnie opakowane w folię i oznakowane znakiem ostrzegawczym, zgodnym ze wzorem zamieszczonym w obowiązujących przepisach prawnych dotyczących zagadnienia azbestu (poniżej zdjęcie obrazujące sposób zabezpieczenia i oznakowania odpadów zawierających azbest). podczas wizji uzyskano od mieszkańców wizytowanych posesji niezależne pozytywne opinie na temat prowadzenia prac polegających na zdejmowaniu płyt cementowo-azbestowych z dachów budynków mieszkalnych i gospodarczych. 6

7 Kontrole warsztatów samochodowych w 2012r. szczególnym nadzorem objęto warsztaty samochodowe - ogółem w roku sprawozdawczym skontrolowano 13 tego typu podmiotów kontrole miały na celu ocenę warunków pracy i narażenia zawodowego pracowników tam zatrudnionych skontrolowane warsztaty samochodowe to małe zakłady pracy zajmujące się usługami w następującym zakresie: mechanika (naprawa) pojazdów samochodowych, blacharstwo pojazdów samochodowych (blacharstwo ok % ogólnych usług), diagnostyka i przeglądy techniczne pojazdów samochodowych prace blacharskie w kontrolowanych warsztatach samochodowych polegają głównie na wymianie uszkodzonych elementów karoserii na nowe elementy, natomiast rzadko prowadzi się prace polegające na czynnościach, przy których istnieje potencjalne narażenie na hałas i pyły (czynności typu: wypukiwanie, szlifowanie) zatrudnieni eksponowani są przede wszystkim na hałas i pyły, natomiast rzadko na czynniki chemiczne takie jak: chemikalia i dymy spawalnicze chemikalia klasyfikowane jako drażniące i szkodliwe stosowane są tylko w 3 zakładach, natomiast prace spawalnicze (spawanie elektryczne półautomatem w osłonie CO 2 lub Ar/CO 2 oraz cięcie palnikiem acetylenowo-tlenowym) wykonywane są sporadycznie (w celu drobnych napraw) i w związku z tym tylko w 1 kontrolowanym zakładzie wykonywane są przez pracownika, w pozostałych pracami tymi zajmuje się właściciel w kontrolowanych warsztatach samochodowych zazwyczaj nie stwierdzano przypadku powierzania prac bez odpowiednich zabezpieczeń ochron zbiorowych i indywidualnych 7

8 1.3. Postępowanie administracyjne i egzekucyjne W 2012r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Słupcy wydał 43 decyzje dotyczące bezpieczeństwa i warunków higienicznosanitarnych stanowisk pracy oraz 32 decyzje płatnicze i 7 upomnień przynaglających do wykonania obowiązków decyzji. W niektórych przypadkach zamiast decyzji administracyjnych wydawano pisma informujące i pisma z art. 30 ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej zalecające m.in.: w przypadkach przekroczeń NDN poziomu hałasu: zapewnienie pracownikom ochron indywidualnych oraz zastosowanie w miarę posiadanych możliwości środków organizacyjnych (np. wyposażenie pracowników w odpowiednie ochrony indywidualne, oznakowanie stref przekroczeń, dostęp do informacji o wynikach pomiarów i ryzyku zawodowym); wykonanie dodatkowych pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (np. w razie ponownego uruchomienia produkcji, po modernizacji w celu poprawy warunków bhp poprzez obniżenie wielkości stężeń pyłów); weryfikację lub uzupełnienie braków w dokumentacji oceny ryzyka zawodowego (ze szczególnym uwzględnieniem narażenia na czynniki chemiczne i biologiczne oraz na hałas i drgania mechaniczne) oraz procedur/instrukcji przy pracy w ekspozycji na szkodliwe czynniki biologiczne, instrukcji stosowania niebezpiecznych chemikaliów; zastosowania czytelnych i jasnych dla pracowników znaków ostrzegających o zagrożeniu biologicznym oraz znaków informujących o obowiązku stosowania ochron indywidualnych przed zagrożeniem czynnikami szkodliwymi (np. hałas, pyły) i niebezpiecznymi (np. chemikalia); aktualizowanie na bieżąco kart charakterystyki stosowanych lub wprowadzanych do obrotu substancji chemicznych i ich mieszanin oraz zapewnienie kart charakterystyki (w tym informacje nt. klasyfikacji i oznakowań opakowań chemikaliów wg nowego prawa CLP); zastosowanie odpowiedniej wymiany powietrza w pomieszczeniach pracy i higienicznosanitarnych dla pracowników oraz pisma do inspektorów sanitarnych właściwych ze względu na siedzibę podmiotu odpowiedzialnego za pierwsze wprowadzenie do obrotu chemikaliów z błędnymi kartami charakterystyk lub błędnymi oznakowaniami opakowań. Łącznie wydano 57 pism. 8

9 1.4. Ocena narażenia na czynniki szkodliwe dla zdrowia w środowisku pracy Na terenie powiatu występują przekroczenia czterech czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy w 27 obiektach Są to: przekroczenia NDN (najwyższego dopuszczalnego natężenia) poziomu hałasu w 26 zakładach pracy; przekroczenia NDN (najwyższego dopuszczalnego natężenia) poziomu drgań mechanicznych w 2 obiektach; przekroczenia NDS (najwyższego dopuszczalnego stężenia) pyłów w 1 obiekcie. Porównując liczbę zakładów oraz liczbę pracujących w przekroczeniach obowiązujących normatywów w 2011 roku z rokiem 2012, należy stwierdzić, że w roku sprawozdawczym nastąpiło zmniejszenie liczby narażonych pracowników. Rys. 4 Liczba pracowników pracujących w przekroczeniach norm higienicznych czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy w roku 2012 w porównaniu do roku hałas drgania mechaniczne zapylenie czynniki chemiczne (styren-2011r.) ogółem narażonych od 1 do n czynników Jak widać z wykresu zwiększenie liczby osób narażonych nastąpiło jedynie w zakresie pyłów, natomiast dla pozostałych zakresów: hałas, drgania mechaniczne i czynniki chemiczne nastąpił wyraźny spadek. Taki stan faktyczny wyniknął z następujących przyczyn: zmniejszenie wielkości produkcji i ograniczenie czasu narażenia; zmniejszenie liczby zatrudnionych pracowników w związku z likwidacją stanowisk pracy; modernizacja linii produkcyjnej (obiekt, w którym dotąd występowało największe narażenie na hałas ponadnormatywny zarówno jeśli chodzi o poziom hałasu jak i liczbę osób pracujących w narażeniu); usprawnienie wentylacji i/lub zmiana sposobu wykonywania pracy. W przypadkach przekroczeń obowiązujących normatywów higienicznych wydawano pisma interwencyjne zalecające pracodawcom zastosowanie środków doraźnych ograniczających narażenie oraz podjęcie działań zmierzających do obniżenia nadmiernych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. 9

10 1.5. Nadzór nad czynnikami rakotwórczymi i mutagennymi w środowisku pracy Na terenie powiatu słupeckiego obecnie występują następujące czynniki i procesy o działaniu rakotwórczym i mutagennym: WWA podczas naprawy, remontów dróg i produkcji masy bitumicznej, podczas poboru i analiz laboratoryjnych prób masy bitumicznej oraz WWA zawarte w sadzach węglowych (kominiarze) - od 2009r. nie stwierdza się ekspozycji przy produkcji masy bitumicznej i na drogach z uwagi na fakt, że produkcja odbywa się tylko z asfaltów naftowych i dodatkowo dwa kolejne badania środowiska pracy przy produkcji i na drogach w zakresie WWA wykazały stężenie poniżej 0,1 NDS, jednak mimo to pracowników pracujących na drogach należałoby obejmować monitoringiem, gdyż mogą być oni eksponowani na te czynniki rakotwórcze podczas odnawiania starych nawierzchni (poza tym dodatkowym źródłem WWA podczas pracy na drogach są spaliny z silników maszyn wykorzystywanych do budowy dróg oraz spaliny silników przejeżdżających pojazdów w przypadku gdy roboty drogowe wykonywane są w pobliżu czynnego pasa ruchu (szczególnie gdy znaczne jest natężenie ruchu)); promieniowanie jonizujące (X i gamma) zakład produkcyjny: stanowiska pracy w komórce kontroli jakości przy sprawdzaniu szczelności spawów oraz zakład opieki zdrowotnej prace związane z ekspozycją na pył drewna twardego stolarstwo farby zawierające pigment Yellow 34 kontakt na stanowisku: malarz lakiernik związki chromu (VI), siarczan hydrazyny, siarczan(vi) kobaltu kontakt na stanowisku laboranta benzyna zawierająca powyżej 0,1% benzenu kontakt na stanowisku obsługi dystrybutora benzyny w stacjach paliw Narażenie określane jest dla pyłów drewna twardego, gdyż wyniki pomiarów stężenia pyłów wykazują poziom o krotności wyższej niż 0,1 NDS (najwyższego dopuszczalnego stężenia), natomiast dla pozostałych czynników w/w określany jest kontakt pracowników lub nawet potencjalna ekspozycja. Na podstawie kontroli wykonanych w 2012r. stwierdzono, że w ekspozycji na czynniki rakotwórcze i mutagenne pracowało łącznie 36 osób. Nastąpiło wyraźne zmniejszenie liczby pracowników w ekspozycji z uwagi na zmianę przepisów prawnych dotyczących czynników rakotwórczych i mutagennych - obecnie, wg obowiązującego prawa, WZW typu B i WZW typu C nie są czynnikami rakotwórczymi, natomiast w przypadku drewna twardego nastąpiło rozszerzenie na wszystkie rodzaje spełniające kryteria drewna twardego. PROMIENIOWANIE JONIZUJĄCE 10

11 1.6. Szkodliwe czynniki biologiczne w środowisku pracy na terenie powiatu w ewidencji obiektów podlegających nadzorowi Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Słupcy znajduje się obecnie 65 obiektów, w których występuje potencjalne narażenie na szkodliwe czynniki biologiczne - zakłady produkujące żywność, zakłady usług leśnych, zakłady rolnicze, zakłady przemysłu drzewnego, zakłady produkujące wyroby skórzane, zakłady gospodarki odpadami (zakłady usług komunalnych, firma sprzątająca, oczyszczalnie ścieków), służba zdrowia w żadnym z wyżej wymienionych zakładów pracy nie występuje zagrożenie czynnikami biologicznymi grupy 4 (najbardziej niebezpiecznej) - pracodawcy określili przypuszczalne zagrożenie grupą 2 i 3 w 2012r. kontrolą objęto 26 obiektów, w których potencjalny kontakt z czynnikami biologicznymi miało 638 pracowników - często pracownicy eksponowani są jednocześnie na czynniki biologiczne dwóch grup zagrożenia: 2 i 3 (przy czym czynniki biologiczne z grupy 3 są bardziej niebezpieczne od czynników z grupy 2). Rys. 5 Występowanie czynników biologicznych w 2012r. według grup zagrożenia 74% grupa 2 grupa 3 26% Pracodawcy starają się minimalizować narażenie na czynniki biologiczne poprzez: - wdrażanie procedur i instrukcji oraz planów postępowania na wypadek awarii; - systematyczne szkolenia z bhp uwzględniające temat czynników biologicznych w środowisku pracy i zapoznawanie pracowników z oceną ryzyka zawodowego uwzględniającą potencjalne narażenie na szkodliwe czynniki biologiczne; - wyposażenie pracowników w odzież ochronną i roboczą, obuwie ochronne i robocze oraz w środki ochrony indywidualnej takie jak: rękawiczki jednorazowe, rękawice robocze i maski przeciwpyłowe w obiektach, gdzie istnieje kontakt z pyłami pochodzenia organicznego (nie jest to jednak odzież i środki ochrony indywidualnej przeznaczone specjalnie dla zagrożenia czynnikami biologicznymi); - zapewnienie wydzielonych pomieszczeń higienicznosanitarnych dla pracowników oraz utrzymywanie ich w odpowiednim stanie sanitarnotechnicznym; - zapewnienie środków odkażających do skóry i błon śluzowych; - zamieszczanie znaków ostrzegających przed zagrożeniem biologicznym (tam, gdzie istnieje taka konieczność). 11

12 1.7. Ocena nadzoru nad substancjami chemicznymi i ich mieszaninami (w tym produkty biobójcze, prekursory narkotyków kategorii 2 i 3, środki ochrony roślin) W ewidencji HP PSSE znajduje się obecnie 9 podmiotów będących pierwszymi wprowadzającymi chemikalia do obrotu (producenci etanolu: gorzelnie, producenci betonu, importer chemikaliów) oraz 23 dystrybutorów chemikaliów. W 2012r. skontrolowano 13 podmiotów zajmujących się wprowadzaniem do obrotu produktów chemicznych oraz 40 podmiotów stosujących w działalności zawodowej produkty chemiczne (łącznie 65 kontroli). Kontrole w zakresie chemikaliów prowadzono podobnie jak w latach ubiegłych, jednak szczególną uwagę zwrócono na prawidłowość zastosowanych środków profilaktycznych dla ochrony pracowników przed szkodliwym działaniem produktów chemicznych oraz na prawidłowość klasyfikacji i oznakowywania chemikaliów (ocena kart charakterystyki, etykiet i opakowań). Etykieta/oznakowanie opakowania jest pierwszym źródłem informacji o zagrożeniu stwarzanym przez produkt chemiczny a karta charakterystyki jest źródłem informacji o sposobach bezpiecznego stosowania i przechowywania produktu chemicznego oraz o sposobach postępowania w razie wypadku przy pracy z udziałem chemikaliów (udzielanie I-pomocy, postępowanie w razie uwolnienia do środowiska, itp.), dlatego zarówno etykieta jak i karta charakterystyki powinna dostarczać wiarygodnych informacji na temat zagrożeń stwarzanych przez produkt chemiczny i powinna być sporządzona zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, w taki sposób, by nie wprowadzać użytkownika produktu chemicznego w błąd. Ocena realizacji obowiązków prawa chemicznego REACH i CLP w powiecie słupeckim PPIS w Słupcy na bieżąco pouczał o wymogach przepisów prawnych dotyczących substancji chemicznych i ich mieszanin poprzez pisma informujące na temat obowiązków wynikających szczególnie z rozporządzeń unijnych REACH i CLP oraz ze zmienionej w 2011r. ustawy o substancjach chemicznych i ich mieszaninach (pisma kierowano przede wszystkim do podmiotów odpowiedzialnych za pierwsze wprowadzenie substancji chemicznych i/lub ich mieszanin do obrotu na terenie Polski i UE). Podmioty kontrolowane na terenie powiatu słupeckiego na bieżąco wdrażają obowiązki rozporządzenia REACH a rozporządzenie CLP zmieniające sposób klasyfikacji i oznakowania substancji chemicznych i ich mieszanin, mimo, że obowiązuje częściowo już od r., zawiera przepisy przejściowe (do 2015r. i 2017r.) i w związku z tym nie można jeszcze dokonać pełnej oceny sposobu jego realizacji. Importer odpowiedzialny za wprowadzenie substancji chemicznych dokonał klasyfikacji i oznakowania części substancji chemicznych zgodnie z CLP. Piktogramy obowiązujące dla substancji chemicznych według CLP 12

13 liczba stwierdzonych chorób w roku 2. CHOROBY ZAWODOWE w związku z otrzymaną dokumentacją dotyczącą chorób zawodowych Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny przeprowadził w roku sprawozdawczym 2 postępowania wyjaśniające i wydał 2 decyzje dotyczące spraw chorób zawodowych (jedną o stwierdzeniu choroby zawodowej i jedną o braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej) w ostatnich czterech latach nie stwierdzono przypadku choroby zakaźnej i inwazyjnej oraz chorób zawodowych wywołanych czynnikiem rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy (w tym działaniem pyłów azbestu) od 2010r. w strukturze chorób zawodowych nastąpiła zmiana, tzn. nie stwierdza się obecnie chorób zawodowych narządu głosu, która jeszcze do 2009r. była najczęściej występującą chorobą zawodową (dotyczyła grupy zawodowej: nauczyciele) porównując lata zauważa się, że od roku 2010 ilość stwierdzonych chorób wyraźnie zmalała Rys. 6 Porównanie występowania stwierdzonych chorób zawodowych w latach astma oskrzelowa alergie układ ruchu narząd głosu narząd słuchu układ nerwowy rok

14 3. PODSUMOWANIE: Na terenie powiatu słupeckiego, tak jak w latach ubiegłych, istnieje wyraźna przewaga małych zakładów zatrudniających do 20 pracowników. W wyniku działania Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Słupcy właściciele punktów sprzedaży wycofali niedozwolone produkty chemiczne ze sprzedaży i przedstawili dowody świadczące o ich zwrocie do producenta lub pierwszego dystrybutora. Pracodawcy są na ogół zdyscyplinowani. Obowiązki i zalecenia decyzji i pism interwencyjnych dotyczące poprawy warunków pracy zostały w większości wykonane. Świadczyć o tym może fakt, iż nie wystawiono w roku sprawozdawczym żadnej grzywny celem przymuszenia do wykonania nałożonych decyzją obowiązków. W wyniku decyzji i pism oraz w wyniku udzielanych pracodawcom instrukcji nastąpiła poprawa warunków pracy w następujących aspektach: doprowadzono do odpowiedniego stanu sanitarnego i technicznego pomieszczenia pracy i higienicznosanitarne, sporządzono zgodną ze stanem faktycznym dokumentację oceny ryzyka zawodowego oraz inne wymagane przepisami prawa dokumenty (instrukcje bhp obsługi maszyn i urządzeń, instrukcje udzielania I-pomocy wraz z wykazem osób wyznaczonych, protokoły pomiaru skuteczności wentylacji), zapewniono odpowiednie warunki bhp przy pracy z chemikaliami (w tym instrukcje bhp i karty charakterystyki), zapewniono pracownikom i uczniom profilaktyczne badania lekarskie. Należy przy tym podkreślić, że: 1) wykonane pomiary środowiska pracy zapewniły pracownikom informację o poziomie czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy a pracodawcom umożliwiło to zastosowanie odpowiednich działań ograniczających ryzyko (dzięki pomiarom pracownik bardziej świadomie stosuje ochrony indywidualne); 2) w wyniku decyzji nakazujących obniżenie stężeń pyłów oraz stężeń substancji chemicznych pracodawcy podjęli działania, dzięki którym w 2012r. na kilku stanowiskach pracy brak obecnie przekroczeń NDS czynników chemicznych; 3) zapewnienie pracownikom odpowiednich ochron indywidualnych przy stosowaniu chemikaliów zmniejszyło ryzyko ujemnego wpływu czynnika chemicznego na ich zdrowie; 4) zapewnienie instrukcji bhp dotyczących stosowanych chemikaliów, obsługi maszyn i urządzeń oraz prawidłowej i czytelnej dla pracownika dokumentacji ryzyka zawodowego zmniejsza wypadkowość poprzez zwiększenie świadomości o możliwym zagrożeniu w miejscu pracy (dzięki temu pracownik wie po co stosować ochrony indywidualne); 5) poprawa stanu sanitarnego i technicznego pomieszczeń higienicznosanitarnych i produkcyjnych zwiększyła komfort i bezpieczeństwo pracy. 14

15 Porównując rok 2011 z rokiem 2012 zauważalny jest wyraźny spadek liczby zakładów oraz liczby osób pracujących w przekroczeniach obowiązujących normatywów higienicznych. Podobnie jak w latach poprzednich najwięcej pracowników zatrudnionych jest w narażeniu na ponadnormatywny poziom dźwięku. Hałas jest czynnikiem szkodliwym, który jest najtrudniejszy do wyeliminowania. Często pracodawcy dysponują jedynie środkami doraźnymi minimalizującymi w pewnym stopniu zagrożenie nadmiernym hałasem. Są to m.in.: odpowiednie indywidualne ochrony słuchu dla pracowników i odpowiedni system informacyjny o narażeniu (dokumentacja oceny ryzyka zawodowego, szkolenia bhp). W 2012r. zanotowano wyraźny spadek liczby pracowników w kontakcie z czynnikami rakotwórczymi i mutagennymi na terenie powiatu słupeckiego, co wiąże się ze zmianą przepisów prawnych zmieniających wykaz czynników rakotwórczych (w wykazie brak obecnie czynników biologicznych: WZW B i WZW C). Ekspozycja pracowników na czynniki rakotwórcze utrzymuje się na poziomach nie przekraczających dopuszczalnych normatywów higienicznych. Z wykonanych kontroli wynika, że pracodawcy starają się podnosić stan bezpieczeństwa przy pracy z czynnikami rakotwórczymi lub mutagennymi poprzez: zapewnianie pracownikom informacji o czynnikach rakotwórczych lub mutagennych występujących w środowisku pracy, stosowanie ochron zbiorowych (wentylacja stanowiskowa w miejscach narażenia na czynnik rakotwórczy, dygestorium w laboratoriach), zapewnienie indywidualnych środków ochrony dla pracowników (np. półmaski przeciwpyłowe), zapewnienie specjalistycznych badań lekarskich w przypadku narażenia na promieniowanie jonizujące, wprowadzenie zakazu spożywania posiłków w miejscach kontaktu z czynnikami rakotwórczymi lub mutagennymi, ograniczenie liczby pracowników w kontakcie z czynnikami rakotwórczymi. Zauważalny jest się wyraźny spadek liczby stwierdzanych chorób zawodowych. Podobnie jak w latach ubiegłych, w 2012 roku nie stwierdzono chorób zawodowych wywołanych czynnikiem rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy (w tym pyłami azbestu), od kilku lat na terenie powiatu nie występują również choroby zawodowe spowodowane szkodliwymi czynnikami biologicznymi. 15