II Lubuski Różowy Marsz

Transkrypt

1 W NUMERZE M.IN.: II Lubuski Różowy Marsz - str. 6 III Lubuski Kongres Kobiet - str. 7 Z poradnika Orzecznika - str. 8 Najsilniejszy pojedyńczy kiler - str. 10 Historia Szpitala Wojewódzkiego w Zielonej Górze - str. 13 Obrazowanie 3D - str. 16 II Lubuski Różowy Marsz

2

3 Mariusz Paweł Witczak Listopadowa pora skłania do zadumy. Wszystkich Świętych, Dzień Zaduszny to szczególne dni refleksji, w których myślimy o tych, którzy odeszli. Z żalem, a jednocześnie i dumą, że była blisko nas, wspominamy naszą Prezes Annę Mackiewicz, zmarłą rok temu. Brak nam Ciebie Aniu! Jednocześnie jednak życie toczy się swoim rytmem. Nasze środowisko absorbuje obecnie sytuacja związana z wejściem w życie ustawy o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia oraz wyrobów medycznych. Ustawa ta wprowadza szczególnie represyjny przepis, sankcjonujący obciążanie lekarzy kosztami refundacji leków w przypadku popełnienia uchybień formalnych przy wystawianiu recept refundowanych. Na lekarza zrzuca się biurokratyczny obowiązek weryfikacji i kontroli procedur pozostających przecież w gestii NFZ. Na Konwencie Prezesów Okręgowych Rad Lekarskich w Bożkowie zastanawialiśmy się nad formą protestu przeciwko przepisom zawartym w ustawie. Obecnie trwa dyskusja nad zbieraniem podpisów pod petycją w sprawie zmiany ustawy. 2 grudnia 2011 odbyło się nadzwyczajne posiedzenie Naczelnej Rady Lekarskiej, na którym zaapelowano do lekarzy, by wstrzymali się z podpisywaniem nowych umów na wystawianie refundowanych recept. Zbliża się okres świąteczno-noworoczny i, jak co roku, będzie to czas, gdy zapomnimy o codziennych problemach, o jakichś nowych absurdalnych przepisach. Na ten czas Świąt Bożego Narodzenia życzę nam wszystkim spokoju i chwil radości spędzonych w gronie najbliższych. biuletyn informacyjny doktor Szkoda Kiedy choinka, leśna dama, Włoży już swoje stroje, A w kuchni ciasto piecze mama, Aż pachnie na pokoje, Wszystkich ogarnia podniecenie, Nas i sąsiadów z bloku... Szkoda, że Boże Narodzenie Jest tylko raz do roku. A pod choinką dobry święty, Co ma brodzisko mleczne, Podarki składa i prezenty Dla dzieci, tych, co grzeczne. Dzieci radują się szalenie Wśród pisków i podskoków... Szkoda, że Boże Narodzenie Jest tylko raz do roku. A kiedy w końcu mama prosi Do stołu, bo nakryte, To jakby anioł się unosił Nad nami pod sufitem. Za gardło chwyta nas wzruszenie I łezkę mamy w oku... Szkoda, że Boże Narodzenie Jest tylko raz do roku. Ludwik Jerzy Kern 3

4 Jacek Kotuła Drodzy Czytelnicy, Szanowni Koleżanki i Koledzy! W bieżącym numerze w stałych działach możecie się dowiedzieć o przewagach czytania nad innymi źródłami zdobywania wiedzy. Do segregatora możecie Państwo wyciąć i włożyć plan higieny dla gabinetu stomatologicznego. Stomatolodzy przeczytają ciekawy artykuł o metodzie CAD CAM. Szczególnie mogą skorzystać z niego Koleżanki i Koledzy, którzy nie uczestniczyli w konferencji stomatologicznej w Łagowie. Uczestnicy powyższej konferencji na pewno z zainteresowaniem przypomną sobie treści płynące z wykładu. Deprecjację wartości języka medycznego i głęboki głos wołania o powrót do umedycznienia oszołomowych treści laików usłyszymy od dr. Włodzimierza Janiszewskiego. Historia filozofii jest dla lekarzy szczególnie frapująca i rozwijająca naszą zdolność do opisywania sytuacji nieopisanych. Za rozszerzenie naszego postrzegania świata dziękujemy Pani Profesor Lilianie Kiejzik. Cieszę się wielce, że jako jedyny redaktor naczelny biuletynu OIL, mogę liczyć na wypowiedzi dr. n. med. Bogdana Jakubskiego. Główny orzecznik ZUS jak zawsze ujmująco przedstawił tematy orzekania przez nas lekarzy o stanie zdrowia pacjenta, a właściwie o błędach w orzekaniu. W tym krótkim komentarzu do codziennej rzeczywistości chciałbym zawsze wzbudzić Państwa refleksję nad bieżącymi wydarzeniami, dlatego proszę pozwolić, że również dzisiaj zaproponuję jeden z nurtujących mnie tematów. NFZ ma obowiązek negocjowania i renegocjowania umów z praktykami lekarskimi i podmiotami leczniczymi. Wiemy, że negocjowanie warunków kontraktów było zwykłą fikcją, a NFZ nie miał i mimo wielu lat doświadczenia nadal nie ma analizy miarodajnych kosztów funkcjonowania praktyki lekarskiej, a w konsekwencji wartościowania wykonania poszczególnych procedur medycznych. Ponadto zgodnie z ustawą o finansowaniu świadczeń zdrowotnych ze środków publicznych NFZ ma obowiązek odrzucenia oferty z cenami dumpingowymi, co w praktyce, niestety, nie miało nigdy jeszcze miejsca, a wręcz przeciwnie zostawały wybierane oferty w najniższych cenach niejednokrotnie poniżej poziomu wytworzenia procedur medycznych. W ostatnich tygodniach paradoks funkcjonowania NFZ przekroczył, moim zdaniem, kolejne granice. Lekarze, którzy leczą pacjentów ubezpieczonych w NFZ, otrzymali drogą pocztową pisma z tejże instytucji. Nie byłoby w tym może i nic zaskakującego, gdyby nie treści płynące z korespondencji. Fundusz nie chcąc wydawać pieniędzy na renegocjacje umów na kolejny rok, obciążać swoich pracowników nic nie dającymi spotkaniami z lekarzami, którzy będą zapewne chcieli więcej, a jak im się powie, że nie mogą podpisać protokołu rozbieżności, bo nie otrzymają wówczas upragnionego kontraktu, czyli i tak wszystko będzie kręciło się w miejscu, podjął decyzję, że tą drogą wystąpi do lekarzy, aby podpisali protokół renegocjacji umów, zgadzając się na dotychczasowe wartości kontraktów: ilości i kosztu świadczeń. Oczywiście mimo inflacji, wzrostu kosztów stałych praktyk lekarskich, wartości kontraktów pozostały na tym samym poziomie, nie uwzględniając wzrostów cen wpływających na koszt świadczeń zdrowotnych. Czyżby była to kolejna próba deprecjacji wartości pracy lekarza? A może tak się daliśmy omamić, że łatwo nami manipulować. Co więcej, przy braku jedności naszego środowiska i jednoznacznego sprzeciwu wobec tych praktyk zapewne w kolejnych kontaktach z lekarzami NFZ posunie się jeszcze dalej. Pozostawiam to Państwa rozwadze i refleksji. Jeżeli ktoś chciałby podzielić się swoimi spostrzeżeniami czy uwagami, proszę do nas pisać na adres: owy: doktor@hipokrates.org. Minął już rok od czasu jak pożegnaliśmy naszą drogą prezes śp. dr Annę Mackiewicz. Pamiętajmy o niej w tych dniach w naszych rozważaniach. Jednocześnie pragnę nadmienić, iż kapituła odznaczenia Meritum pro Medicis, uhonorowała pośmiertnie Anię tym zaszczytnym tytułem, doceniając jej wkład w rozwój samorządu lekarskiego. Mając na względzie, że do marca jest to ostatni numer naszego biuletynu, a mija czas składania sprawozdania o ilości wyprodukowanych odpadów medycznych, przypominamy o tym obowiązku spoczywającym na lekarzach prowadzących praktyki lekarskie. W numerze, też dla przypomnienia, możecie Państwo przeczytać o odpadach medycznych. Ostatnią ważną informacją, którą chciałbym się podzielić to konieczność przeprowadzenia wyborów nowego Okręgowego Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej naszej OIL, na najbliższym Okręgowym Zjeździe Delegatów w marcu 2012 roku. Z tego miejsca pragnę przypomnieć wszystkim delegatom o obowiązku, który na siebie przyjęli, w reprezentowaniu swoich koleżanek i kolegów w sprawach najważniejszych, w tym także w wyborze Okręgowego Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej oraz decydowaniu o sprawach finansowych izby, tj. w ustaleniu budżetu i zatwierdzeniu sprawozdania z rozdysponowania naszych składek przez Okręgową Radę Lekarską. Z okazji zbliżających się Świąt Bożego Narodzenia, w imieniu całej redakcji Doktora i swoim własnym pragnę złożyć wszystkim naszym czytelnikom najserdeczniejsze życzenia: rodzinnych i błogosławionych Świąt oraz spełnienia wszelkich marzeń w Nowym Roku aby mniej absurdów zatruwało nasze życie. 4

5 INFORMACJE Z POSIEDZEŃ PREZYDIUM I RADY OIL Lekarz stomatolog Jacek Kotuła Prezydium i Rada OIL w Zielonej Górze od ostatniego sprawozdania obradowały na posiedzeniach w dniach 15 września, 13 października, i 3 listopada 2011 roku. Na posiedzeniach: Przyjęto sprawozdania Prezesa odnośnie posiedzeń NIL oraz konwentu przewodniczących. Podjęto decyzję o wystosowaniu pisma do prezesa NFZ w sprawie AOS. Omówiono wyniki spotkania z dyrektorem LOW NFZ o konsekwencjach wprowadzenia rozporządzenia Ministra Zdrowia. Wydano pozytywną opinię w sprawie powołania na stanowisko konsultanta wojewódzkiego w dziedzinie dermatologii i wenerologii. Przedstawiono kandydaturę dr Małgorzaty Urbańskiej Kosińskiej do Wojewódzkiej Komisji ds. orzekania o zdarzeniach medycznych. Podjęto uchwałę w sprawie ustalenia wzoru zaświadczeń o wpisie do rejestrów podmiotów wykonujących działalność leczniczą. Wypowiedziano umowę z Axel Springer dotyczącą kolportażu Gazety Lekarskiej. Przyjęto informację, że OIL samodzielnie kolportuje biuletyn OIL Doktor. Przyjęto wyniki kontroli Okręgowego Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej przez Naczelnego Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej. Przyjęto rezygnację dr. Jana Wasilkowskiego z funkcji Okręgowego Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej. Powierzono pełnienie obowiązków Okręgowego Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej dr. Piotrowi Dorockiemu do zjazdu wyborczego ogłaszanego przez Okręgową Komisję Wyborczą. Przyjęto decyzję komisji odznaczeń Meritum pro Medici w sprawie nadania odznaczenia śp. dr Annie Mackiewicz. Przedstawiono kandydaturę dr. Tazdeusza Zgorzalewicza do odznaczenia Meritum pro Medici Omówiono przebieg organizowanego przez naszą izbę ogólnopolskiego turnieju tenisa ziemnego lekarzy. Przyjęto informację, że do wypisywania leków specjalistycznych wystarczy oświadczenie pacjenta, że jest ubezpieczony, co należy odnotować- w historii choroby pacjenta. Na bieżąco wydawano zaświadczenia o rejestracji praktyk lekarskich oraz wydawano pozwolenia na wykonywanie praktyki lekarskiej, po przeprowadzeniu wizytacji gabinetów przez zespoły wizytujące OIL. Na wniosek lekarzy podjęto uchwały o wykreśleniu na wniosek lekarza gabinetów z rejestru praktyk lekarskich. Podjęto uchwały o wpisaniu i skreśleniu z rejestru członków OIL w Zielonej Górze. Podjęto uchwałę w sprawie delegowania dr. Włodzimierza Janiszewskiego na kongres HIV. Przyznano lekarzom i lekarzom dentystom po zaliczeniu stażu podyplomowego i zdaniu LEP i LDEP stałe pwz. Podjęto uchwałę w sprawie dofinansowania staży specjalizacyjnych lekarzom w trakcie specjalizacji. Przyznano lekarzom zasiłki z tytułu urodzenia dziecka. Podjęto uchwałę w sprawie zwolnienia z opłacania składek członkowskich lekarzy. Podjęto uchwały w sprawie zagospodarowania terenu zielonego wokół siedziby OIL. Podjęto uchwały o wpisie do rejestru podmiotów uprawnionych do prowadzenia szkolenia ustawicznego oraz przyznania punktów edukacyjnych: - kurs EKG - 5 punktów, - kurs prawo i medycyna 5 punktów, - kurs AIDS 5 punktów, - kurs stres i wypalenie zawodowe 8 punktów. Dr Wojciech Perekitko, lekarz rodzinny z Kożuchowa, prezes lubuskiego Porozumienia Zielonogórskiego. Lekarze chorzy od recept chcemy leczyć, nie refundować. My jesteśmy od leczenia, opieki i ratowania życia, a nie od urzędniczych obowiązków. Polskie przepisy są niejasne i łatwo się w nich pogubić. Chodzi o nowe kontrowersyjne przepisy w sprawie refundacji leków. Gazeta Lubuska 21.X.2011 r. Dr Krzysztof Radkiewicz, lekarz rodzinny z Zielonej Góry. Wychodź z jesiennego dołka spadek nastroju pacjentów zaczyna się po przeziębieniach o sposobach przeciwdziałania sezonowej depresji (ruch, owoce, warzywa, słońce lub solarium) Gazeta Lubuska 12.X.2011 r. Dr Andrzej Czupryński, lekarz pulmonolog, konsultant woj. w zakresie pulmonologii, ordynator oddziału płucnego w Żaganiu. Nie pal dla swego dobra w 2009 roku w Polsce na raka płuc i choroby układu oddechowego zmarło 46 tyś. osób to jakby zniknęło spore miasto. O szkodliwym wpływie palenia papierosów na zdrowie człowieka i możliwościach zapobiegania. Gazeta Lubuska 9.IX.2011 r. Dr Włodzimierz Janiszewski, lekarz epidemiolog z Zielonej Góry. Witaj w szponach przyjemności o licznych nowych niechemicznych uzależnieniach (komórka internet, solarium, zakupy, itp.) Twoje Imperium 5.IX-11IX.2011 r. Dr Dariusz Jędrczak, lekarz rodzinny z Zielonej Góry, kandydat na Naszego Doktora 2011 U lekarza liczy się wnikliwość dlaczego poszedł na medycynę? Bo chciał poznać odpowiedź na pytanie, jaki jest człowiek. W pracy najważniejsza jest wiedza, wnikliwość, cierpliwość i odporność na stres bo każdy pacjent to nowy niepowtarzalny przypadek. Gazeta Lubuska 13.IX.2011 r. Dr Szymon Michniewicz, szpitalny oddział ratunkowy w Zielonej Górze, kandydat w plebiscycie Nasz Doktor 2011 w kategorii najlepszy oddział. Relacjonuje prace oddziału. Rocznie przyjmuje 30 tys. chorych Najpierw dokonuje się wstępnej oceny i ustala priorytety (tzw. selekcje). Gazeta Lubuska 20.IX.2011 W.J. 5

6 II Lubuski Różowy Marsz 22 października 2011 roku ulicami Zielonej Góry po raz drugi przeszedł różowy korowód profilaktyki wczesnego wykrywania raka piersi - akcja Wojewódzkiego Ośrodka Koordynującego Populacyjny Program Wczesnego Wykrywania Raka Piersi, mieszczącego się w Szpitalu Wojewódzkim SPZOZ w Zielonej Górze. Hasło przewodnie brzmiało : Badam się więc mam pewność. Celem marszu było uświadomienie Paniom jak ważne są badania mammograficzne oraz samo badanie piersi. Populacyjny Program Wczesnego Wykrywania Raka Piersi realizowany jest w Polsce od 2006 roku w ramach Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych, nadzór nad realizacją programu sprawują w każdym województwie Wojewódzkie Ośrodki Koordynujące. Program skierowany jest do kobiet pomiędzy rokiem życia, do kobiet zdrowych, nie objętych leczeniem onkologicznym. Panie co 2 lata w profilaktyce mogą wykonać bezpłatne badania mammograficzne, bez skierowania, potrzebna jest jedynie legitymacja ubezpieczeniowa, dowód osobisty i chęci, aby u jednego z 11 świadczeniodawców na terenie województwa lubuskiego wykonać badanie mammograficzne. Oprócz 11 stacjonarnych mammografów po terenie województwa jeżdżą mammobusy, aby ułatwić dostęp do mammografii wszystkim Paniom z naszego terenu. WOK realizując swoje zadania m.in. wysyła imienne zaproszenia do kobiet na badania profilaktyczne, organizuje lek. med. Zenon Radoch szereg akcji nagłaśniających program w mediach, uczestniczy w lokalnych festynach, konferencjach, sam organizuje edukację dla kobiet, aby uświadomić ideę programu jak i jego możliwości. W roku 2011 wysłano zaproszeń do Pań objętych profilaktyką wczesnego wykrywania raka piersi w naszym województwie, na badania dzięki zaproszeniom zgłosiło się jedynie 22,04% (a jest to najlepszy wynik w Polsce), ogólnie objętych programem jest 46,39% populacji (co również daje nam pozycje czołową w Polsce). Nie jest to jednak wynik zadowalający. Gdzie pozostała część kobiet, dlaczego nie badają się w programie, dlaczego strach przezwycięża zdrowy rozsądek???? W Szwecji kobiety, które nie wykonują obowiązkowych badań mammograficznych i cytologicznych muszą liczyć się z podwyżką składki zdrowotnej - może takie działanie potrzebne jest także naszym rodaczkom? Zwracamy się z prośbą o zaangażowanie lekarzy POZ w profilaktykę wczesnego wykrywania raka piersi. Niejednokrotnie lekarz pierwszego kontaktu jest niepodważalnym autorytetem i mógłby wpłynąć pozytywnie na wykonanie mammografii w programie przez jego podopieczną. Wojewódzki Ośrodek Koordynujący Populacyjny Program Wczesnego Wykrywania Raka Piersi, Szpital Wojewódzki SPZOZ w Zielonej Górze tel.(68) MEDKOL w Zielonej Górze to jedyna publiczna przychodnia w mieście. Korzystają z niej tysiące pacjentów, którzy cenią sobie profesjonalną obsługę i kameralną atmosferę. Jest to jedna z najstarszych placówek ochrony zdrowia powstała w 1945 r. Obecnie funkcjonuje w MEDKOL-u, poza poradnią rodzinną, kilkanaście poradni specjalistycznych z wysoko wykwalifikowanymi lekarzami. Posiada także pracownie RTG oraz USG. W tym roku znacząca modernizacja wybudowano windę oraz podjazd dla osób niepełnosprawnych. Obecnie placówką kieruje Wiesława Pawluk. Gazeta Lubuska 8-9.X.2011 r. Szybko modernizuje się szpitale w Świebodzinie. Ostatnio, jak informuje dyrektor Artur Malejka, do nowych pomieszczeń przeniesiono oddział intensywnej opieki medycznej, a w jego miejsce powstał szpitalny oddział ratunkowy. Obecnie szpital poszukuje miejsca pod nowe lądowisko dla helikopterów. Zakupiono nowoczesny laparoskop, a planowany jest zakup 16-rzędowego tomografu komputerowego oraz nowy aparat RTG. Gazeta Lubuska 5.X.2011 r. Spółka Nowy Szpital chce przenieść oddział szpitala w Gubinie do Krosna Odrz. Są to oddziały chirurgii, anestezjologii i intensywnej terapii, pediatrii i ginekologiczno-położniczy. W Krośnie jest oddział wewnętrzny i zakład opiekuńczo-leczniczy. Według dyrekcji prowadzenie szpitali w dwóch miastach stwarza duże trudności logistyczne, organizacyjne i ekonomiczne. W Gubinie ma zostać czynne przez całą dobę ambulatoryjne centrum obsługi pacjenta, kilka poradni specjalistycznych, pracownia RTG, USG i punkt badań diagnostycznych. Tej planowanej restrukturyzacji starostwo powiatowe w Krośnie Odrzańskim wydało opinię negatywną. Gazeta Wyborcza wrzesień 2011 r. WJ 6

7 Włodzimierz Janiszewski Co to za język? Biurokraci zabrali nam historyczny język medyczny. Od stuleci ten, który leczył, nazywał się lekarzem - obecnie usługodawcą, a jego pacjent - usługobiorcą. Pielęgniarka to obecnie osoba wykonująca zawód medyczny. Następnie administracyjna nowomowa zmieniła nazwę przychodni lekarskiej i szpitala na zakład opieki zdrowotnej. Gdy to określenie się utrwaliło, ktoś wymyślił nowe, koszmarne określenie przedsiębiorstwo podmiotu leczniczego. Znaczny chaos panuje w określeniach praktyk lekarskich. Ostatnio zmieniono też dawną nazwę na wezwanie i teraz umowy cywilnoprawne będą zawierane w przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego z praktyką wyłącznie w przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego. Niektórzy autorzy pytają, czy jeszcze jesteśmy lekarzami. Utworzono JGP (jednolita grupa pacjentów), AOS (ambulatoryjna opieka specjalistyczna), ASDK (ambulatoryjne świadczenia diagnostyczne kosztochłonne), KAOS (kompleksowa ambulatoryjna opieka specjalistyczna nad świadczeniobiorcą z chorobą przewlekłą, rozliczana za pomocą kapitacyjnej stawki rocznej). Mamy nadwykonania i świadczenia ponadlimitowe. Tworzymy procedury, protokoły, standardy, kontrakty, liczymy punkty - od lipca za niektóre usługi niższe niż poprzednie, a w spółkach należy mocno oszczędzać i wypracowywać zysk. Gdy natrafiłem na słowo dygitalizacja, musiałem skorzystać ze słownika wyrazów obcych i jest to nadawanie postaci cyfrowej danym pisanym i drukowanym zawartym na nośnikach magnetycznych. Wszystko to było już krytykowane na Ogólnopolskich Zjazdach Lekarskich. Ostatnio Naczelna Rada Lekarska odbyła w tych sprawach spotkanie z Radą Języka Polskiego, w trosce o lekarzy, żeby nie zmienili się w robokopy w limitowanych dawkach. Należy zdecydowanie zastopować oszołomów językowych oraz przywrócić dawne, tradycyjne określenia. Nic dziwnego, że w tej sytuacji pojawiła się akcja Pozwólcie lekarzom leczyć. A niechaj narodowie wżdy postronni znają, iż Polacy nie gęsi, iż swój język mają (Mikołaj Rej) Jest to jedyna tego typu regionalna impreza, która odbywa się na wzór Europejskiego Kongresu Kobiet w Warszawie, obradującego we wrześniu. Na warszawskim kongresie obecne były najbardziej znane kobiety w Polsce, m.in.: Jolanta Kwaśniewska, Olga Krzyżanowska, Magdalena Środa, Maria Janika, Danuta Hubner, Henryka Bochniarz i inne, a także znani mężczyźni Jerzy Buzek, Donald Tusk czy Wiktor Osiatyński. Dominowało hasło Kobieta dla Polski Polska dla Kobiet. Lubuski Kongres Kobiet, który odbył się 22 października 2011, otworzyła Elżbieta Polak Marszałek Województwa Lubuskiego, która m.in. stwierdziła że musimy się uczyć całe życie i musimy być zdrowe wtedy możemy sięgać po władzę. Na aulę Uniwersytetu Zielonogórskiego przybyło ponad 500 osób w różnym wieku o różnym wykształceniu, ale było widać pozytywna siłę i energię u wszystkich. W części merytorycznej kobiety słuchały i brały udział w dyskusji, na trzy główne tematy: Kobieta u Władzy, Edukacja Lubuszanek - droga do sukcesu oraz Zdrowie Kobiety. Omawiano między innymi sprawę parytetu w wyborach do władz, europejską kartę równości kobiet i mężczyzn, zdobywanie wiedzy i dbanie o własne zdrowie. W tym panelu, który prowadziła dr Marzenna Plucińska ordynator III Lubuski Kongres Kobiet w Zielonej Górze Lek. med. Włodzimierz Janiszewski, oddziału wewnętrznego w Nowej Soli i członkini Rady Programowej LKK - przedstawiono podstawowe zasady zdrowego stylu życia, racjonalnego żywienia, unikania nadmiernego spożywania alkoholu, a w szczególności akcentowano zagrożenia wynikające z palenia papierosów. Gościem specjalnym kongresu był profesor Marek Spaczyński kierownik Kliniki Ginekologii, Położnictwa i Onkologii Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu. Mówił o możliwościach profilaktyki raka sutka, szyjki macicy, który jest groźniejszy niż takie choroby jak AIDS i gruźlica. Zakażenie narządów rodnych kobiety wirusem brodawczaka ludzkiego rozwija się przez okres 13 lat i można ten stan dość łatwo wykryć. Niestety, w Polsce każdego dnia 10 kobiet dowiaduje się, że ma raka szyjki macicy, pięć z nich umiera, ponieważ zgłosiły się zbyt późno. Można poprawić warunki do profilaktyki, ale trudno jeszcze zmienić mentalność części kobiet. Koszt wykrycia jednego przypadku raka szyjki macicy kosztuje około 15 tys. zł.. obecnie stosowane są dwa typy szczepionek - profilaktyczna i terapeutyczna. Na Kongresie były także pokazy metamorfozy i stylizacji kobiet, występy artystyczne oraz elementy humoru, np. że kobiety do 30 lat są przesadnie młode, 40-letnie młode, 50-letnie młode bez przesady. W Lubuskim Kongresie Kobiet uczestniczyła też aktywnie - po raz kolejny - Fundacja Eskulap. Reprezentowali ją młodzi lekarze, którzy udzielili wielu porad prozdrowotnych, oznaczali poziom cukru we krwi oraz wartość ciśnienia tętniczego. Reasumując, warto powiedzieć że Lubuskie kobiety warte zachodu. 7

8 Dr n. med. Bogdan Jakubski, główny lekarz orzecznik ZUS w Zielonej Górze OPIEKA NAD DZIECKIEM LECZONYM SZPITALNIE Pytanie lekarza: Matka skierowanego przeze mnie i przyjętego celem leczenia na oddział dziecięcy dziecka, domaga się zwolnienia lekarskiego celem opieki nad tym dzieckiem. Kto miałby takie zwolnienie wydać? Odpowiedź: Nie ma odrębnych przepisów dotyczących wystawiania zwolnień lekarskich celem opieki nad dzieckiem leczonym szpitalnie. W swym założeniu bowiem zamknięty zakład opieki zdrowotnej zapewnia całodobową opiekę na leczonymi chorymi. Oczywiście, że jakieś chore dziecko może wymagać szczególnej opieki i dozoru, także w czasie pobytu w szpitalu. W takiej sytuacji lekarz stwierdzający konieczność zapewnienia tej szczególnej opieki powinien opiekunowi możliwość sprawowania tej opieki zapewnić. W sytuacji, gdy dziecko przebywa w szpitalu, powinien to zrobić lekarz leczący dziecko. Konieczna jest w takim przypadku zgoda ordynatora, gdyż taka szczególna opieka wiąże się z koniecznością pobytu na oddziale osoby nie będącej pracownikiem oddziału, co nie zawsze jest możliwe i pożądane, choćby ze względów sanitarnych. Przypominam też, że zwolnienie lekarskie za pobyt w szpitalu wystawia się w dniu wypisu chorego ze szpitala. 8 NIEWYSTAWIENIE ZWOLNIENIA WE WŁA- ŚCIWYM CZASIE Pytanie lekarza : Pacjentka, będąca w zaawansowanej ciąży, na wizycie 2 tygodnie temu oświadczyła mi, że złożyła już wniosek o świadczenie rehabilitacyjne do dnia porodu. Nie zgłosiła przy tym, że jeszcze powinna mieć wydane zwolnienie lekarskie, gdyż okres zasiłkowy nie uległ wyczerpaniu. Zgłosiła się po 14 dniach i wtedy okazało się, że powinna mieć jeszcze zwolnienie na okres 14 dni. Tymczasem 3 dni, kiedy mogłem się cofnąć i wydać zwolnienie za okres wsteczny dawno już minęły. W tym czasie była niewątpliwie niezdolna do pracy, jest zresztą niezdolna nadal. Co można zrobić, by naprawić błąd? Odpowiedź: Problem nie występuje wcale tak rzadko, jak by się mogło wydawać. Rocznie kilkunastu lekarzy lub ich pacjentów zwraca się do mnie o pomoc w załatwieniu problemu. Zasługuje więc on na szersze omówienie. Sprawę zasad wystawiania zwolnień lekarskich reguluje Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 grudnia 2005 w sprawie szczegółowych zasad i trybu wystawiania zaświadczeń lekarskich (Dz. U. Nr 1 z 2006r. poz.3). Zgodnie z tym Rozporządzeniem zaświadczenie o czasowej niezdolności do pracy wystawia się od dnia, w którym przeprowadzono badanie lub od dnia bezpośrednio następującego po dniu badania. W niektórych przypadkach zaświadczenie może być wystawione na okres rozpoczynający się po dniu badania, jednak nie później niż od czwartego dnia po dniu badania jeżeli: - bezpośrednio po dniu badania przypadają dni wolne od pracy np. w piątek od poniedziałku (trzeci dzień) lub nawet wtorku (czwarty dzień), - badanie przeprowadzane jest w trakcie już wcześniej orzeczonej niezdolności, np. pacjent ma zwolnienie do piątku, zgłosił się do lekarza we wtorek, może otrzymać dalsze zwolnienie od soboty. Zaświadczenie za okres wsteczny może obejmować okres nie dłuższy niż 3 dni poprzedzające badanie, jeżeli jego wynik wskazuje, że ubezpieczony był w tym czasie niewątpliwie niezdolny do pracy. Ograniczenie to nie dotyczy zaświadczeń wystawianych przez lekarza psychiatrę, w razie stwierdzenia lub podejrzenia przez niego zaburzeń psychicznych, ograniczających zdolność chorego do oceny własnego postępowania. Cóż zatem zrobić, w sytuacji szczególnej, gdy z jakiegoś powodu choremu, niewątpliwie niezdolnemu do pracy, zwolnienie nie zostanie wydane we właściwym czasie. Tylko Prezes ZUS ma prawo wydać zgodę na postępowanie wbrew ww. zasadom ustalonym przez Ministra Pracy i Polityko Społecznej. Lekarz starający się o zgodę na wystawienie zwolnienia za okres wsteczny przekraczający 3 dni winien więc wystąpić z odpowiednim wnioskiem do Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie. We wniosku należy określić dane pacjenta, czasokres niezdolności do pracy, na jaki nie wydano zwolnienia, i podać przyczynę nie wydania go we właściwym czasie. Do wniosku należy dołączyć oryginał lub kserokopię dokumentacji lekarskiej potwierdzającej fakt, iż w przedmiotowym okresie pacjent był niewątpliwie niezdolny do pracy. Kserokopia dokumentacji musi być oczywiście potwierdzona za zgodność z oryginałem. Wniosku nie wysyła się jednak do Warszawy. Przekazuje się go do Oddziału ZUS, na którego terenie dany lekarz funkcjonuje. W naszym przypadku do Oddziału ZUS w Zielonej Górze, przy ul. Kupieckiej 65. Oddział przygotowuje merytoryczną opinię dla Prezesa ZUS. W Wydziale Zasiłków sprawdza się, czy pacjent jest ubezpieczony i czy ma prawo do zasiłku. Główny Lekarz Orzecznik Oddziału odnosi się do względów medycznych sprawy. W razie całościowej pozytywnej opinii, wniosek lekarza wraz z opinią Oddziału przesyła się do Prezesa ZUS w Warszawie. W razie pozytywnego załatwienia wniosku, lekarz po około 2-3 tygodniach otrzymuje z Gabinetu Prezesa pisemną zgodę na wydanie zaświadczenia o czasowej niezdolności do pracy za okres wsteczny, o który wnosił we wniosku.

9 Kopię pisma otrzymuje do wiadomości pacjent oraz Oddział ZUS, na którego terenie działania sprawa ma miejsce. Po otrzymaniu zgody lekarz może wystawić zaświadczenie. Datą wydania zaświadczenia będzie oczywiście data aktualna. DZIECKO W SANATORIUM Pytanie lekarza: Dziecko l.5 chore na astmę oskrzelową otrzymało skierowanie na leczenie sanatoryjne. Zgłosiła się do mnie matka po zwolnienie celem opieki w związku z wyjazdem. Co mam zrobić? Odpowiedź: Nie ma odrębnych przepisów, które regulowałyby zasady wystawiania zaświadczeń celem opieki nad dziećmi kierowanymi na leczenie sanatoryjne. Wiadomo, że dorośli mają jechać do sanatorium w ramach urlopu wypoczynkowego. Wiadomo też, że dziecko samo nie pojedzie, musi jechać z opiekunem. Jest przy tym w jakimś stopniu chore. Proponuję problem rozwiązać na bazie przepisów o uprawnieniach do zasiłku z tytułu opieki nad dzieckiem chorym. Zasiłek taki przysługuje rodzicom z tytułu opieki nad dzieckiem chorym do lat 14 i wynosi 60 dni w roku, na całą rodzinę, niezależnie od ilości dzieci w rodzinie. Dziecko jest chore, wymaga leczenia i opieki, a czy ta opieka odbywa się w domu, czy w sanatorium to nie powinno mieć znaczenia. Ważne jest, by stan zdrowia dziecka poprawił się, a forma leczenia, jaką jest leczenie uzdrowiskowe, mogła się odbyć. ZWOLNIENIE DO DRU- GIEGO MIEJSCA PRACY NIE WYDANE WE WŁA- ŚCIWYM CZASIE Pytanie lekarki: Pacjent na wizycie 10 dni temu otrzymał ode mnie zwolnienie na okres 14 dni. Zgłosił się dzisiaj z prośbą o wydanie zwolnienia do drugiego miejsca pracy, o którym wtedy zapomniał. Co mam zrobić? Odpowiedź: W takiej sytuacji zaświadczenia do drugiego miejsca pracy nie traktuje się jako orzeczenia nowego, lecz jako wypis z tego wydanego we właściwym czasie, do pierwszego miejsca pracy. Należy więc wypisać z datą dzisiejszą zwolnienie na okres, jak zaświadczenie do pierwszego miejsca pracy, a na marginesie w prawym górnym rogu dopisać: DRUGIE MIEJSCE PRACY. Nie będzie ono wtedy traktowane jako zwolnienie wsteczne za okres ponad 3 dni. CIĄGŁOŚĆ ZWOLNIENIA Pytanie: Matka chorego przewlekłe dziecka wymagającego opieki nakłania mnie, abym zwolnienia wydawała od poniedziałku do piątku. W ten sposób okres sprawowania opieki w ramach zwolnienia lekarskiego mogłaby przedłużyć. Mogę tak robić? Odpowiedź: Absolutnie nie. W orzecznictwie jeśli jest ciągłość przyczyny, obowiązuje także ciągłość orzekania. Wydawane zaświadczenie lekarskie z tytułu opieki służy nie tylko jako zwolnienie z pracy, ale także jako dokument celem wypłaty zasiłku z tytułu opieki nad chorym, w tym przypadku dziecka. Ponieważ opiekę sprawuje się także w sobotę i niedzielę, również na te dni należy wydać zwolnienie. Chyba, że jest to już koniec niezdolności orzekanej z tego powodu. Wtedy można zakończyć na piątku. WYPADEK PRZY PRACY Pytanie: Pacjent uległ wypadkowi przy pracy. Czy na zwolnieniu mam ten fakt jakoś zaznaczyć? Odpowiedź: Niczego na zaświadczeniu zaznaczać nie trzeba. Wystawia się zwolnienie jak przy normalnej chorobie. Pracownik, oddając zwolnienie, powinien zgłosić pracodawcy, że niniejsza niezdolność do pracy jest skutkiem wypadku. Sprawą pracodawcy jest przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego, czy taki wypadek miał rzeczywiście miejsce. Dla pracownika ma to oczywiście duże znaczenie, gdyż zasiłek chorobowy, ewentualne świadczenie rehabilitacyjne lub renta wypłacane są wtedy w wysokości 100% podstawy wymiaru świadczenia. biuletyn informacyjny doktor SKRÓCENIE ZWOLNIENIA Pytanie: Lekarz wydał mi zwolnienie na okres 30 dni. Chciałbym do pracy wrócić wcześniej, przed zakończeniem tego zwolnienia. Jestem właścicielem firmy, sam decyduję o rodzaju i sposobie wykonywania czynności zawodowych. Co zrobić? Odpowiedź: Trudno mi sobie wyobrazić, że lekarz nie wiedział, co czyni, wydając zwolnienie na taki a nie inny okres. Jeżeli jednak rzeczywiście wcześniej, niż zostało to orzeczone na druku ZUS ZLA, odzyskał Pan zdolność do pracy, lekarz orzekający powinien o tym wiedzieć. Proponuję z posiadaną kopią zaświadczenia ZUS ZLA zgłosić się do lekarza. Jeżeli zgodzi się na skrócenie orzeczonej niezdolności do pracy, może na Pana i swojej kopii dokonać korekty skracając je, a o dokonanej korekcie powiadomić ZUS. Po wpłynięciu takiego powiadomienia ZUS dokona ręcznie korekty na wersji elektronicznej oryginału zaświadczenia. ZWOLNIENIE WYDANE NA NIESWOIM BLOCZKU Pytanie: Przez pomyłkę pielęgniarka wypisująca zwolnienia wystawiła kilka moich zwolnień na bloczku kolegi. Wyszło to przy zdawaniu oryginałów druków do ZUS. Co teraz? Odpowiedź: Źle się stało oczywiście. Druki zaświadczeń są przypisane do lekarza i wydane na nich zwolnienia automatycznie też. Niestety, przyjęty w niektórych poradniach zwyczaj wypisywania zwolnień przez pielęgniarki, gdy w poradni przyjmuje kilku lekarzy, grozi takimi skutkami. W sytuacji, gdy w szufladzie obok siebie znajduje się kilka bloczków, nie trudno o pomyłkę. W zaistniałej sytuacji należy wystąpić do ZUS z pismem informującym o problemie. Wydane nieprawidłowo zwolnienia muszą być zdjęte ze stanu lekarza, który otrzymał je pierwotnie, i przypisane do tego, który wydał na nich zwolnienia. 9

10 Lek. med. Włodzimierz Janiszewski, specjalista epidemiolog Gdybym miał taką wiedzę na temat palenia, jaką mam teraz, prawdopodobnie nigdy nie zacząłbym palić. Moja choroba była najlepszym dowodem na to, że palenie rzeczywiście jest niebezpieczne i może zabić. Tak powiedział profesor Zbigniew Religa w ostatnim przed śmiercią wywiadzie. Świadczy to, jak silne jest uzależnienie od nikotyny. Można je porównać tylko do uzależnienia od heroiny. Obecnie nie ma żadnych wątpliwości, że palenie papierosów jest głównym czynnikiem ryzyka poważnych chorób i przedwczesnej śmierci. Tytoń jest przyczyną około 50% nowotworów złośliwych układu oddechowego (krtani, oskrzeli i płuc) oraz w 90% przyczyną przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POCHP). Lista zagrożeń jest oczywiście dłuższa i może dotyczyć nawet 18 lokalizacji. Liczne badania laboratoryjne i epidemiologiczne prowadzone od ponad 40 lat udowodniły, że palenie zwiększa ryzyko choroby wieńcowej prowadzącej do zawału serca, udaru mózgu, nadciśnienia tętniczego, miażdżycy obwodowego układu krążenia, chorób pęcherza moczowego, nerek, trzustki, wątroby, białaczki, zaćmy, osteoporozy, paradontozy a także powoduje zaburzenia płodności. Obecnie uważa się, że przyczyną powstania nowotworów są zmiany w cząsteczce DNA komórki u osób palących, główną rolę odgrywa benzoapiren z grupy ciał smolistych dymu tytoniowego, który uszkadza gen p.53. Gen ten powstrzymuje podział komórek z uszkodzonym DNA. Gdy nie spełnia tej roli, wtedy następuje niekontrolowany 10 wzrost tych uszkodzonych komórek, które nagromadzone w nadmiarze powodują przerzuty do wielu narządów. Najnowsze doniesienia amerykańskich badaczy z Uniwersytetu Stanu Minnesota są wręcz rewolucyjne. Udowodniono, że palenie ma natychmiastowe działanie rakotwórcze. Mutagenne karcynogenne zmiany biochemiczne w komórkach powstają już po minutach od wypalenia papierosa. P o d wpływem wspom n ia nego benzoapirenu, w wyniku metabolicznej aktywacji tworzą się tzw. epoksydy dioli, które, łącząc się z DNA, powodują powstawanie nieodwracalnych mutacji inicjujących proces kancerogenezy. Należy podkreślić, że palenie jest nonsensem biologicznym, ponieważ organizm człowieka nie potrzebuje nikotyny, ani żadnego składnika dymu tytoniowego. Charakterystyczne, że 100% palących to osoby uzależnione, w przeciwieństwie do ludzi pijących alkohol, z których tylko kilka procent się uzależnia. Skutki palenia, chociaż inicjacja nowotworowa w komórce następuje natychmiast są oddalone w czasie. Występują po 20-3Olatach palenia, co palących uspakaja i nie odczuwają postępującego zagrożenia. Niestety, choroba pojawia się najczęściej już w zaawansowanym stanie. Nikotynizm jest także drogą do innych uzależnień. Słusznie, że to głębokie fizyczne i psychiczne uzależnienie zostało przez medycynę uznane za chorobę (F-17), podobnie jak inne uzależnienia chemiczne (narkomania i alkoholizm). Warto przypomnieć, że dym tytoniowy zawiera co najmniej sześć grup toksycznych substancji. Nikotyna alkaloid jedyna substancja, która uzależnia. Nie ma zastosowania w medycynie. Do mózgu dostaje się w ciągu około 30 sekund, a działa 30 minut.. Na korę mózgową działa hamująco, uspakajająco, lekko znieczula zakończenia nerwów czuciowych, zmniejsza uczucie głodu, przyspiesza czynność serca, kurczy a następnie zwęża naczynia układu sercowo-naczyniowego i mózgu. Jest czynnikiem uszkadzającym śródbłonek, a jednocześnie silnie zwiększającym skłonność krwi do tworzenia zakrzepów w świetle naczynia. Dawka śmiertelna wynosi 50 mg jedna kropla nikotyny. Gazy duszące m.in. tlenek węgla blokuje hemoglobinę i zmniejsza ilość tlenu przenoszonego do tkanek, cyjanowodór, siarkowodór. Gazy drażniące np. amoniak, formaldehyd, chlorowodór, tlenek azotu, fenol. Metale ciężkie kadm, ołów, cez, rtęć, chrom (około dwudziestu). Pierwiastki radioaktywne m. in. polon, fosfor. Substancje smoliste benzoapiren (udowodniono działanie rakotwórcze, benzoantracen, naftalen, hryzen, arsen i wiele innych podejrzanych o działanie kancerogenne. Nikotyna w centralnym układzie nerwowym, pobudza receptory, które uwalniają różne neurohormony dopaminę, acetylocholinę, wazoprepresynę, serotoninę i endorfinę które, przez krótki okres, powodują pobudzenie, uczucie przyjemności, poprawę nastroju, osłabienie odczuwanie bólu. Jest to tzw. pułapka nikotynowa. Po ustąpieniu tych przyjemnych dla palacza doznań, zapala on następującego papierosa, żeby je podtrzymać. W tym okresie, w przypadku głębokiego uzależnienia, powstrzymanie się od zapalenia powoduje wystąpienie tzw. zespołu abstynencyjnego w postaci niepokoju, drażliwości, pogorszenia koncentracji, zwiększenia łaknienia, bólów i zawrotów głowy oraz bezsenności. Jest to sytuacja trudna do zaakceptowania przez palacza. Coraz więcej wiemy na temat biernego palenia, które do pewnego czasu było bagatelizowane.

11 Osoba paląca inhaluje substancje dymu tytoniowego w strumieniu centralnym spalane w temp. 950 C. Natomiast osoby niepalące, przebywające w tym środowisku, wdychają substancje ze strumienia bocznego, które nie są do końca spalone w temp. 600 C (żarzenie). Dlatego w bocznym strumieniu jest więcej węglowodorów aromatycznych (min. benzoapirenu), nitrozoamin, amoniaku, kadmu, benzenu, formaldehydu, a także nikotyny. Ocenia się, ze w Polsce z tego powodu ponad 1000 osób umiera na chorobę nowotworową. Dym tytoniowy w domu palącego przenika wszędzie, zagrożone są dzieci, a także młodzież. Udowodniono, że młode dziewczęta, które wdychają dym biernie, zaczynają palenie od okresu miesiączkowania i palą 5 lat, mają skłonność do zachorowania na raka piersi ze względu na szybki rozwój komórek piersi w tym okresie. W Polsce, niestety, 48% dorosłych przyznaje, że pali lub paliło w obecności dzieci, a 27% czyni to w obecności kobiet ciężarnych. Około 100 tys. dzieci podczas pierwszych 9 miesięcy istnienia razem z matką, jest eksponowane na szkodliwe związki chemiczne zawarte w dymie tytoniowym. Prawie cały świat aktywnie walczy z paleniem od ponad 35 lat. Epidemiologia i statystyka nikotynizmu jest dobrze poznana i monitorowana. Aktualnie na świecie pali ponad miliard ludzi, którzy wypalają 6 trylionów sztuk papierosów. W Europie pali 30% dorosłych mieszkańców, najwięcej w Grecji 45% i na Węgrzech - 40%. W Polsce pali co trzeci dorosły mężczyzna (około 8 milionów) i co piąta dorosła kobieta (ponad 3 miliony). W ciągu ostatnich kilkunastu lat przestały palić 3 miliony osób. Większość palaczy uzależnia się od nikotyny w wieku szkolnym, a doświadczenie z paleniem papierosów deklaruje 60% dzieci kończących szkołę podstawową. Na świecie z powodu chorób odtytoniowych umiera rocznie 6 milionów osób oraz 600 tys. niepalących, którzy przebywali w otoczeniu palaczy. W Europie z tego powodu umiera rocznie 650 tysięcy osób, a w Polsce około 40 tysięcy. Aktualnie w Polsce wypala się 60 miliardów papierosów (przed kilku laty było to aż 100 miliardów). Średnio statystyczny palacz wydaje miesięcznie na papierosy około 208 zł, natomiast całość wydatków na papierosy to tyle, ile wynosi połowa budżetu Narodowego Funduszu Zdrowia. Przyjmuje się statystycznie, że wypalanie dziennie 20 papierosów skraca życie o 5 lat. Palacze papierosów różnią się siłą uzależnienia oraz stopniem gotowości do zerwania z nałogiem. Siłę uzależnienia można zmierzyć prostym zestawem pytań, znanych jako test Fagestrőma: - czy budzisz się w nocy aby zapalić papierosa tak - 3 punkty; - jak szybko po przebudzeniu zapalasz pierwszego papierosa do 5 min. 3 p., min. 1 pkt.;. - czy masz trudności z powstrzymaniem się od palenia w miejscach zakazanych tak 1pkt; - z którego papierosa jest ci najtrudniej zrezygnować z pierwszego rano - tak 1 pkt; - czy częściej palisz w ciągu pierwszych godzin po przebudzeniu tak 1 pkt; - czy palisz papierosy nawet wtedy, gdy jesteś chory tak 1 pkt. Suma łączna poniżej 7 punktów szansa na szybsze rzucenie nałogu, a powyżej 7 - to silne uzależnienie biologiczne i psychiczne, wymagające dostarczania nikotyny do organizmu. Aktualnie w wielu krajach Świata, w Europie i w Polsce, prowadzone są dwie duże kampanie antynikotynowe. Pierwsza została podjęta w USA w 1973 r., gdy miejscowy wydawca gazety w małym miasteczku Ponticello zaproponował swoim czytelnikom zaprzestanie palenia na 24 godziny. Efekt był nadzwyczajny, 10% już nie wróciło do nałogu. W Polsce organizowana jest od 1991 r. pod hasłem Rzuć palenie razem z nami, zawsze w trzeci czwartek listopada. Druga to Światowy Dzień bez tytoniu, 31 maja, uchwalona przez Światową Organizację Zdrowia w 1988 r., pod hasłem docelowym Europa wolna od dymu tytoniowego. Prekursorem kampanii zwalczania tytoniu w Europie był jednak prof. Richard Doll, który pierwszy na świecie udowodnił zależność między paleniem tytoniu i rakiem płuc. Było to 60 lat temu. Duże zasługi w profilaktyce palenia ma były prezydent USA B. Clinton. W 1996 r. uznał nikotynę za narkotyk i wprowadził ograniczenie palenia wśród młodzieży. biuletyn informacyjny doktor Ostatnio ukazała się informacja, że Islandia zamierza za kilka lat wprowadzić sprzedaż papierosów wyłącznie na receptę i tylko tym osobom, u których lekarz stwierdza trwałe uzależnienie. Efekty kampanii antynikotynowej w Polsce: - powstała pierwsza ustawa antynikotynowa, - zaprzestało palenia około 3 miliony osób, - zmniejsza się ilość zachorowań mężczyzn na raka, - nie przyrasta ilość palących, - zmniejszyła się ilość sprzedawanych papierosów (o 10-15%), - znacznie zmniejszyła się ilość palących lekarzy (o 50%) - pali nadal 10-15%, - nie ma już mody na palenie, - częściej palą osoby mniej wykształcone. Ostatnio w naszym kraju w ramach konsensusu profilaktyki chorób układu krążenia zarekomendowano u wszystkich osób od 10 roku życia wzwyż scenariusz 5P. Polega on na regularnym pytaniu przez wszystkich lekarzy pacjentów o palenie tytoniu, udzielanie porad palaczom, przygotowanie do zerwania z nałogiem, udzielanie pomocy wszystkim zmierzającym zaprzestać palenia, oraz planowanie dalszego wspierania pacjenta. Leczenie uzależnienia od nikotyny jest bardzo trudne, ale choroba jest uleczalna. Metod i leków jest coraz więcej, lecz najważniejsza jest gotowość i silna wola osoby uzależnionej, przy wsparciu farmakologicznym i psychologicznym. Od kilkunastu lat trwa praca nad szczepionką przeciw nikotynizmowi - były już pierwsze próby na ochotnikach. Szczepionka zawiera cząstkę nikotyny połączoną z białkiem pochodzącym z bakteriofagów. Żeby była skuteczna, układ odpornościowy musi rozpoznać nikotynę i wytworzyć przeciwciała, które mają ją związać i nie dopuścić do receptorów mózgu, żeby nie spowodowała wytwarzania dopaminy i jednocześnie likwidowała głód nikotynowy. Niestety, efekty działania szczepionek w tej fazie badań są jeszcze nie zadowalające. Na zakończenie krótka historia tytoniu - tej bardzo szkodliwej dla zdrowia człowieka rośliny: Krzysztof Kolumb otrzymał w prezencie od tubylców z okolic San Salvador suche liście tytoniu, 11

12 - około 1500 r. tytoń sprowadzano do Europy, gdzie znalazł zastosowanie jako lekarstwo, Jean Nicot, francuski ambasador Portugalii, opisał własności głównej substancji zawartej w liściach tytoniu, nazwanej później od jego nazwiska nikotyną, - około 1600 r. pierwsza plantacja w Stanie Virginia w USA, r. pierwsza maszyna do skręcania papierosów o wydajności 120 tys. sztuk dziennie, początek ruchu przeciwników palenia w USA, - Papież Urban VIII groził palącym ekskomuniką, - I Wojna Światowa amerykański Departament Wojny dołączył papierosy do żołnierskich racji żywnościowych, - II Wojna Światowa Prezydent Roosevelt popierał uprawę tytoniu, Ronald Reagan wtedy aktor - pojawia się w reklamie z papierosem, - w tym okresie umierają z powodu palenia znani artyści H. Bogart, Nat King Cole i Y. Bruner, naczelny lekarz USA ogłosił, że palenie ma związek z chorobą nowotworową i zawałem serca, na paczce papierosów pojawił się napis: palenie może zagrażać zdrowiu, zakaz reklamy tytoniu w amerykańskich mediach, powstało określenie bierne palenie, ustalono, że prawdopodobieństwo zgonu palacza w stosunku do osoby niepalącej jest 15-krotnie większe. Reasumując, należy stwierdzić, że palenie tytoniu to epidemia naszych czasów obejmująca ona ogromną populację narażoną na wiele poważnych chorób odtytoniowych. W tym kontekście warto zastanowić się nad znanym powiedzeniem kto myśli nie pali, a kto pali nie myśli. Popularnie mówi się, że to mózg musi rzucić palenie, ponieważ tam powstaje i kończy się uzależnienie. Oprócz przywołanego na początku tego artykułu cytatu z wypowiedzi prof. Zbigniewa Religi, warto zacytować jeszcze jedno zdanie tego wybitnego lekarza: Zwracam się z apelem do palaczy starajcie się rzucić palenie. 65-lecie Szpitala Wojewódzkiego w Zielonej Górze Szpital Wojewódzki w Zielonej Górze ma już 65 lat. Z tej okazji 29 maja w Palmiarni Zielonogórskiej odbyła się uroczysta gala połączona z wręczeniem odznaczeń dla zasłużonych pracowników placówki. Część oficjalną spotkania poprowadziła Adrianna Wilczyńska rzecznik prasowy Szpitala Wojewódzkiego w Zielonej Górze oraz Jacek Stefanowicz z Radia Zachód. Podczas uroczystości głos zabrali dyrektor szpitala, parlamentarzyści, przedstawiciele wojewody Lubuskiego oraz Urzędu Marszałkowskiego. Szpital Wojewódzki SP ZOZ im. Karola Marcinkowskiego w Zielonej Górze jest usytuowany na 12-hektarowym kompleksie. Znajduje się w nim 25 oddziałów, 41 poradni przyszpitalnych oraz 6 zakładów diagnostycznych. Rocznie w szpitalu leczonych jest pacjentów, wykonuje się zabiegów operacyjnych, udziela specjalistycznych porad. Szpital posiada jeden z najnowocześniejszych bloków operacyjnych w kraju, w którym specjaliści wykonują zabiegi operacyjne według światowych standardów, m.in. operacje laparoskopowe ( bez rozcinania powłok brzusznych ), wszczepiają endoprotezy stawów biodrowych, protezy naczyniowe, rozruszniki serca. Na terenie szpitala znajdują się pracownie diagnostyczne wyposażone w najnowocześniejszy sprzęt o światowym standardzie, m.in. w Lubuskim Centrum Medycznym do dyspozycji naszych lekarzy pozostaje supernowoczesna aparatura medyczna tomograf komputerowy, rezonans magnetyczny, angiograf, co pozwala na postawienie szybkiej i trafnej diagnozy, jakiej to możliwości nie posiadają inne szpitale w zachodniej Polsce. Dzięki wykorzystaniu tomografu komputerowego, mammografu, lasera okulistycznego, artroskopu, gastroskopu, aparatów ultrasonograficznych czas postawienia precyzyjnej oraz prawidłowej diagnozy i tym samym wdrożenia właściwego i skutecznego leczenia skrócony jest do niezbędnego minimum. Znajduje się tam również wyposażony Zakład Dializ oraz nowoczesne laboratoria analityczne i bakteriologiczne, wykonujące pełen profil badań. W najnowszej generacji aparaturę medyczną, przeznaczoną do czynności ratowniczych, zaopatrzony jest Szpitalny Oddział ratunkowy. Oddział zapewnia szybka diagnostykę i intensywne leczenie schorzeń, stanowiących bezpośrednie zagrożenie dla życia. Do dyspozycji pacjentów jest także nowocześnie wyposażony Zakład Diagnostyki Kardiologicznej. Więcej informacji na stronie Informacja za Urzędem Marszałkowskim 12

13 Krzysztof Badach-Rogowski Historia Szpitala Wojewódzkiego w Zielonej Górze Szpital miejski w Zielonej Górze prawdopodobnie istniał już w XIV wieku. Jego budowniczy i założyciel pozostaje nam nieznany. Był to budynek drewniany, posiadający dwie kondygnacje oraz małą wieżę. Mieścił się przy obecnej ulicy Moniuszki, na skwerze. Jako szpital istniał tam do roku 1850 i w końcowym okresie pełnił funkcję Domu Opieki. Szpital funkcjonował dzięki datkom i wsparciu osób prywatnych, szlachetnych mieszkańców, dlatego też nie obciążał ani kasy miejskiej ani kas innych instytucji publicznych. Pomieszczenia w szpitalu były ogrzewane i oświetlone. Każdy z pacjentów miał oddzielny pokój, darmowe drewno, żeby coś ugotować oraz opiekę sanitarną. W 1904 roku w Zielonej Górze powstało Stowarzyszenie do Walki z Chorobą Płuc, współpracujące z Instytutem Bakteriologicznym w Berlinie. Bazą działalności Stowarzyszenia była Fundacja Domu Diakonalnego Betania / Diakonissenhaus Bethanien /. Stowarzyszenie to przede wszystkim zajmowało się propagandą w zakresie higieny u dzieci i dorosłych, dzięki czemu Zielona Góra była jednym z bardziej bezpiecznych miast w zakresie zagrożenia chorobami płuc, a w szczególności tuberkulozą. Na obecnej ulicy Wazów (Zielonokrzyżowej) wiosną 1904 roku rozpoczęto budowę obiektów szpitalnych. Wybudowano Dom Zakonny, szpital z kaplicą, przedszkole, sierociniec, seminarium nauczycielskie oraz szkołę gospodarstwa domowego dla dziewcząt. Zespół tych obiektów otrzymał nazwę Bethesda W Zielonej Górze w ówczesnych czasach był jeszcze jeden obiekt pełniący funkcję domu opieki i szpitala. Zielonogórzanie potocznie nazywali go Elżbietankami. Mieścił się przy obecnym placu Powstańców Wielkopolskich. Ordynatorem był Heinrich Lingemann, dzięki któremu w roku 1927 szpital otrzymał pierwszą w mieście aparaturę rentgenowską. Szpital dysponował bardzo dobrze wyposażoną (jak na ówczesne czasy) salą operacyjną i gabinetami zabiegowymi. Pierwszą kobietą z dyplomem lekarskim była doktor nauk medycznych Irene Sedlitz, pediatra, która ukończyła berlińską Akademię Charitee. Otworzyła ona swoją praktykę lekarską w roku 1934 w nieistniejącym obecnie budynku przy ulicy Wrocławskiej. 10 sierpnia 1945 roku rozpoczyna się nowa historia szpitala miejskiego, pierwszego w powojennej Zielonej Górze. Wtedy to właśnie po wyzwoleniu miasta przez wojska radzieckie generał Borysow przekazał władzom miasta dawną prywatną klinikę położniczo-ginekologiczną lek. med. Bruksa, mieszczącą się przy obecnej ulicy Niepodległości, wówczas Stalina. Budynek ten mieścił do końca 1974 roku Oddział Położniczy Szpitala Wojewódzkiego, gdzie przyszło na świat wielu zielonogórzan - m.in. moja żona Dorotka. Dyrektorem tego szpitala został doktor Józef Tymiński, oddelegowany przez Wojewódzki Urząd Zdrowia w Poznaniu. Nowo zorganizowany szpital nie posiadał żadnego budżetu, dlatego też zaopatrywanie chorych w żywność i leki stanowiło nie lada problem. Potrzebną żywność i leki otrzymywano z zagranicznych darów i z nielicznych przydziałów. W 1945 roku w Zielonej Górze pracowało 13 lekarzy, trzech lekarzy dentystów, czterech farmaceutów i dwie położne. Ze względu na szybko wzrastającą liczbę mieszkańców naszego miasta i powiatu, już w lipcu 1946 roku zgromadzenie wyznaniowe Sióstr Elżbietanek uruchomiło Szpital Świętego Jana przy placu Powstańców Wielkopolskich. Od 6 października 1946 roku dyrektorem tego szpitala został Józef Tymiński, a następnie lek. med. Albin Bandurski, który 13 listopada 1946 roku wykonał tam pierwszą operację (był jednocześnie dyrektorem i ordynatorem oddziału chirurgii). Utworzenie województwa zielonogórskiego w 1950 roku pogorszyło początkowo warunki pracy zielonogórskiego szpitalnictwa, o czym zadecydowało przeniesienie Oddziału Wewnętrznego i Zakaźno-Płucnego z ulicy Zyty do Sulechowa. W związku z przejęciem obiektów szpitalnych przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych aż do 1956 roku odsunęła się chwila przekazania ich właściwemu użytkownikowi. W 1960 roku największą i najważniejszą placówką zdrowia na obszarze miasta był Szpital Wojewódzki im. Karola Marcinkowskiego. Dysponował on 16 oddziałami i 654 łóżkami. Szpital rozbudował się, aby obecnie stać się dużym ośrodkiem lecznictwa zamkniętego. Poza leczeniem chorych, spełniał on również ważną rolę w kształceniu personelu medycznego. Wykaz dyrektorów i administratorów zarządzających szpitalem w Zielonej Górze: - Dr Józef Tymiński - Dr Albin Bandurski 13

14 - Dr Zbigniew Pieniężny - Dr Zbysław Kopyść - Dr Czesław Strehl - Dr Włodzimierz Barczyk - Dr Wiesław Kubacki - Dr Czesław Wieliczko - Dr Ryszard Szcząchor - Dr Wiesław Badach-Rogowski - Mgr Waldemar Taborski W pierwszym półroczu 1960 r. Wydział Zdrowia zatrudniał: - 42 lekarzy (na niepełnym etacie), - 17 felczerów, - 24 dentystów, - 9 techników dentystycznych, - 1 magistra analityka, - 60 pielęgniarek (w tym 34 dyplomowane), - 9 położnych, - 6 laborantek, - 25 rejestratorek. W 1960 r. powołano do życia funkcję instruktorki położnych, która przeprowadziła podział miasta na pięć rejonów położniczych. W 1961 r. do pawilonu C Szpitala Wojewódzkiego przeniesiono z placu Powstańców Wielkopolskich: Oddział Urologii i Chirurgii Dziecięcej (parter), Oddział Chirurgii I. Oddział Chirurgii II (I piętro), Oddział Ortopedyczno-Urazowy (II piętro). Oprócz tych oddziałów w pawilonie C znajdował się jeszcze Centralny Blok Operacyjny z czterema salami operacyjnymi, Zakład Radiologii, Apteka oraz Centralne Laboratorium Analityczne. 31 lipca 1961 r. ze względu na zły stan zdrowia lek. med. Zbigniew Pieniężny zrezygnował z funkcji dyrektora, a na jego miejsce został wybrany lek. med. Zbysław Kopyść, ordynator Oddziału Dziecięcego. Łączna ilość łóżek wynosiła 703, w tym 68 łóżek było przeznaczonych dla noworodków. Nadzór i koordynacja prac położnych należała do Miejskiego Inspektora Położnictwa lek. med. Tadeusza Zgorzelewicza, ordynatora Oddziału Położniczo-Ginekologicznego Szpitala Wojewódzkiego, i Miejskiej Inspektorki Położnych Haliny Dobrogowskiej. 16 października 1962 r. stanowisko dyrektora Szpitala Wojewódzkiego w Zielonej Górze objął lek. med. Czesław Strehl. Większość oddziałów mieściła się wówczas przy ulicy Zyty. Pozostałe oddziały: Oddział Położniczo-Ginekologiczny przy al. Niepodległości, oddziały 14 dziecięce przy ulicy Warskiego, Oddział Dermatologiczny przy placu Powstańców Wielkopolskich oraz Oddział Zakaźny w Sulechowie. W listopadzie 1962 r. skompletowano dokumentację montażu pawilonu onkologicznego pochodzącego z darów Fundacji Sue Ryder z Anglii. W 1962 r. wybudowano pawilon Oddziału Zakaźnego, który liczył 85 łóżek. W tym samym roku zielonogórska służba zdrowia otrzymała pierwszy samolot do transportu chorych, później zaś helikopter. 28 kwietnia 1965 r. w obecności I Sekretarza KW PZPR T. Wieczorka, przewodniczącego PWRN J. Lembasa oraz kierownika Wojewódzkiego Wydziału Zdrowia i Opieki Społecznej lek. med. S. Gury, a także zaproszonych gości, dokonano otwarcia pawilonu przeciwgruźliczego. W pawilonie tym zlokalizowano oddziały gruźlicy dziecięcej ( 26 łóżek ), gruźlicy dorosłych ( 44 łóżka ) oraz torakochirurgii ( 48 łóżek ) W czerwcu rozpoczęto budowę warsztatów, pralni głównej oraz ogrodzenia szpitala. Zaplanowano jednolite ogrodzenie dla szpitala, szkoły medycznej i Polikliniki MSW. Powierzchnia szpitala wynosiła wtedy 13 hektarów i tylko część obiektów była ogrodzona parkanem, wykonanym jeszcze 1909 roku. W pierwszym kwartale 1966 r. uruchomiono przy pawilonie przeciwgruźliczym pracownię biologiczną oraz zwierzętarnię, następnie zaś, w wydzielonych pomieszczeniach, uruchomiono dwa aparaty rentgenowskie Medicor 250. Do roku 1967 wykonawcami robót remontowych w szpitalu były rzemieślnicze spółdzielnie pracy lub wykonawcy prywatni. Sytuacja ta zmieniła się 2 stycznia 1967 r., kiedy to w szpitalu rozpoczęła swą działalność brygada remontowo-budowlana. Zadaniem tej brygady było wyeliminowanie prywatnych wykonawców, którzy nie zawsze wywiązywali się należycie z nałożonych na nich obowiązków. 29 marca 1697 r. przekazano do użytku pralnię centralną, a miesiąc później warsztaty naprawcze wraz z garażami. W grudniu 1969 r brygada remontowa przekazała do użytku pawilon z Fundacji Sue Ryder, który można było użytkować dopiero na wiosnę przyszłego roku z powodu braku środków finansowych na jego ogrzewanie. Również pod koniec roku zmodernizowano Centralny Blok Operacyjny pod kątem potrzeb Oddziału Anestezjologii. Przystąpiono też do utworzenia Oddziału Reanimacji i Intensywnej Terapii. W kwietniu 1970 r. uruchomiono drugi pawilon Fundacji Sue Ryder, z przeznaczeniem na ginekologię onkologiczną. W 1972 r Szpital Wojewódzki posiadał już 934 łóżka oraz 68 łóżeczek dla wcześniaków i noworodków. Baza łóżkowa od trzech lat nie uległa zmianie. W 1972 roku w Szpitalu Wojewódzkim leczono chorych. Najwyższe obłożenie łóżek było na Oddziale Położniczo-Ginekologicznym (366 dni), Urologicznym (358 dni) i Dermatologicznym (354 dni). Najniższy wskaźnik obłożenia miał miejsce na Oddziale Gruźlicy Dziecięcej (255 dni) i Oddziale Zakaźnym (282 dni). W roku tym wprowadzono powszechne i obowiązkowe szczepienia BCG, które spowodowały spadek zachorowań na gruźlicę wśród dzieci. W tym samym roku uruchomiono oddział intensywnego nadzoru i utworzono zakład Curie -Terapii. W trakcie budowy były urządzenia do zainstalowania bomby kobaltowej i sztucznej nerki. Od 1 stycznia 1973 roku ordynatorzy Szpitala Wojewódzkiego objęli nadzór specjalistyczny nad lecznictwem otwartym w reprezentowanych przez siebie specjalnościach. Po 12 latach zarządzania szpitalem w 1974 roku na własną prośbę odchodzi dr Czesław Strehl. Największym nowym obiektem służby zdrowia w Zielonej Górze oddanym do użytku w 1974 roku był budynek przeznaczony dla Oddziału Ginekologiczno-Położniczego na 171 łóżek, w którym mieszczą się Oddziały: Noworodkowy, Położniczy, Ginekologiczny i Septyczny. Istnieje on do dzisiaj i w 2002 roku przyszła tam na świat moja córeczka Monika. W miejsce Oddziału Położniczo- -Ginekologicznego, który istniał do 1974 roku, przy ulicy Niepodległości powstaje hotel pielęgniarski. W roku 1974 na terenie szpitala utworzono lądowisko dla helikopterów. Pozwoliło to na udzielanie szybkiej pomocy osobom, które uległy wypadkom na terenie całego województwa zielonogórskiego. Nowym dyrektorem szpitala zostaje dr Włodzimierz Barczyk. Mało kto wie, że na terenie obecnej Stacji Krwiodawstwa oraz budynku położnictwa przed wojną znajdowała się cegielnia Karla Lorenza.

15 W 1974 roku następuje nowy podział administracyjny kraju. Ilość województw wzrasta z 18 do 49. Bardzo często wręcza się odznaczenia resortowe i państwowe, a jednocześnie w sklepach można zakupić coraz mniej towarów. W drodze losowania umożliwia się pracownikom zakupy pralek, lodówek itp. Gdy w kraju następuje fala strajków, dyrekcja wysyła do towarzysza Gierka (I Sekretarza Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej) telegram popierający działania partii i rządu. Środki finansowe przydzielone szpitalowi są wystarczające. W 1974 roku uruchomiono pierwsze stanowiska do przeprowadzania dializy, dzięki otrzymanym z NRD dwóm sztucznym nerkom. Kierownikiem Zakładu Dializ zostaje dr Alicja Kosińska. Następuje likwidacja Sali Intensywnego Nadzoru na Oddziale Wewnętrznym i powstaje ośmiolóżkowy Oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii. Ordynatorem zostaje dr Władysław Kościelniak, który pełni tę funkcję do dzisiaj. Przy Zakładzie Promieniolecznictwa powstaje pracownia fizyki. Wtedy też, z placu Powstańców Wlkp., przenosi się na teren szpitala Oddział Dermatologii. W miejscu po Oddziale Dermatologii powstaje przychodnia dla pracowników służby zdrowia. Po siedmiu latach dyrektorowania odchodzi ze stanowiska dr Barczyk, a na jego miejsce powołany zostaje dr Wiesław Kubacki, dotychczasowy dyrektor Zakładu Opieki Zdrowotnej w Wolsztynie. Już po trzech miesiącach pracy dr Kubacki awansuje na stanowisko Lekarza Wojewódzkiego, a na jego miejsce zostaje powołany dr Czesław Wieliczko. 13 grudnia 1981 roku ogłoszony zostaje stan wojenny. Zawieszona zostaje w szpitalu działalność wszystkich związków zawodowych, a szpital dostaje komisarza wojskowego dra Ryszarda Szcząchora, lekarza z polikliniki. Szpital otrzymuje nakaz zwolnienia na wszelki wypadek części łóżek. Pozostają jedynie pacjenci z bezwzględnym wskazaniem do pobytu na oddziale. Wprowadza się 24-godzinne dyżury dyrekcji. Działacze Związku Zawodowego Solidarność wzywani są często na Komendę Milicji Obywatelskiej, gdzie podpisują akt o abolicji (akt łaski polegający na zakazie wszczynania lub nakazie umorzenia postępowania karnego o określone czyny przestępcze lub wobec określonej kategorii sprawców). Do szpitala napływają dary z państw zachodnich w postaci leków, żywności, odzieży i środków czystości. Dyrektor Czesław Wieliczko dąży do uruchomienia Poradni Rejonowej przy ulicy Gwardii Ludowej (obecnie Wyszyńskiego) i 7 kwietnia 1984 zostaje ona oddana do użytku. Doktor Wieliczko rozpoczął również budowę Pawilonu Internistyczno-Pediatrycznego wraz z Centralną Izbą Przyjęć. Oddano go do użytku już w 1986 roku. W 1983 roku został zmontowany i oddany do użytku drewniany pawilon dla administracji szpitala. Czyniono starania, aby Główna Biblioteka Lekarska utworzyła w naszym biurowcu swoją filię udało się to w 1984 roku. W lutym 1987 roku, w związku z oddaniem Pawilonu Internistyczno-Pediatrycznego zaistniały warunki do wydzielenia z Oddziału Wewnętrznego Oddziału Kardiologicznego, którego ordynatorem została dr Danuta Powojewska, będąca dotychczas ordynatorem Oddziału Wewnętrznego. Również w tym pawilonie otworzono Zakład Dializ. Po przeniesieniu Oddziału Dziecięcego do nowego pawilonu przystąpiono do adaptacji opuszczonych pomieszczeń na Oddział Detoksykacji. Doktor Czesław Wieliczko na stanowisku dyrektora pracuje do lipca 1990 roku. Przez następne pół roku stanowisko dyrektora jest nieobsadzone. W roku 1991 na prośbę pracowników szpitala dyrektorem zostaje działacz podziemnej Solidarności - chirurg dr Wiesław Badach-Rogowski. Będąc na stanowisku dyrektora twierdził, że przede wszystkim jest chirurgiem i nadal będzie operować i pomagać ludziom. Znając doskonale potrzeby szpitala i personelu rozbudowywał placówkę i polepszał warunki pracy. Dzięki jego energii i zaangażowaniu zakończono budowę i wyposażanie największego Centralnego Bloku Operacyjnego w województwie, utworzono jeden z najlepszych szpitalnych oddziałów ratunkowych. Powstają nowe obiekty, lekarze uzyskują tytuły naukowe i nowe specjalizacje, coraz więcej pielęgniarek uczestniczy w kursach specjalistycznych i uzyskuje wyższe wykształcenie. W latach 90-tych biuletyn informacyjny doktor szpital pozyskuje najnowszą aparaturę medyczną, m.in.: tomograf komputerowy, mammograf, aparaturę USG. W roku 1999 dyrektorem Szpitala Wojewódzkiego zostaje mgr Waldemar Taborski, który bezkonfliktowo współpracuje z byłym dyrektorem, powołując go na stanowisko zastępcy do spraw opieki zdrowotnej. Szpital posiada akredytację do kształcenia podyplomowego, jest największym w województwie ośrodkiem kształcenia kadr medycznych. Jako jedno z pierwszych w Polsce, powstaje tutaj Centrum Powiadamiania Ratunkowego. Dzięki dobrej współpracy z Urzędem Marszałkowskim zostaje otwarta nowoczesna Stacja Dializ. Fundacja Porozumienie bez barier Jolanty Kwaśniewskiej nadaje status Oddziału motylkowego Oddziałowi Dziecięcemu. Jest to pierwszy oddział w województwie mający klimatyzację w salach. Szpital uzyskuje aparaturę do nowoczesnego leczenia onkologicznego. Placówka znana jest w Polsce, m.in. dziennik Rzeczpospolita usytuował szpital w pierwszej pięćdziesiątce najlepszych placówek służby zdrowia w Polsce. Znana jest również zagranicą - współpracuje ze szpitalami niemieckimi. Dyrektor Taborski jest inicjatorem wielu akcji prozdrowotnych, współpracując m.in. z PZU. Krzysztof Badach-Rogowski Szpital Wojewódzki w Zielonej Górze Bibliografia u autora 15

16 Zastosowanie obrazowania 3D (trójwymiarowego) w stomatologii stało się możliwe dzięki postępowi w rozwoju aparatury medycznej i stomatologicznej. Pierwszym krokiem był ucyfrowiony sposób zapisu obrazu w aparacie pantomograficznym. Dało to możliwość obróbki i rekonstrukcji zdjęcia przy pomocy komputera. Drugim elementem było stworzenie rekonstrukcji trójwymiarowej w tomografach medycznych. Ponieważ jednak dawka promieniowania, którą otrzymuje pacjent podczas tego badania, jest bardzo duża, to zastosowanie jej do skanowania twarzoczaszki (głowa) z przeznaczeniem dla stomatologii wydawało się złym rozwiązaniem.tym bardziej, że na potrzeby implantologii wystarczało zdjęcie pantomograficzne, oraz zdjęcia przekrojów poprzecznych i wzdłużnych (tomografia) wykonanych w obszarze zainteresowania. Dopiero wprowadzenie techniki CBCV (obrazowanie przestrzenne dzięki zastosowaniu wiązki stożkowej) i zastosowaniu techniki stroboskopowej w głowicy (krótkie rozbłyski lampy) pozwoliły na uzyskanie skanu twarzoczaszki przy stosunkowo niskiej dawce dla pacjenta (wartość 1,5 2 zdjęcia pantomograficznego). Obraz powstaje w trakcie ok. 14 sek. W tym czasie (przykład Galileos) wykonywanych jest 200 skanów twarzoczaszki. Technika wykonania zdjęć i pozycjonowanie pacjenta odbywa się analogicznie do pantomografii (fot. 1.) fot. 1 Andrzej Kołodziejczyk Obrazowanie 3D, współpraca z systemem CAD/CAM W efekcie uzyskujemy rekonstrukcję twarzoczaszki i poszczególne fragmenty obserwujemy jako projekcje (fot. 2) Rejestracja obrazu może odbywać się na płaskim czujniku (flat panel). Obrazujemy wtedy przestrzeń w postaci walca. Można również wykorzystać powiększalnik obrazu i przestrzeń obrazujemy w postaci sześcianu. fot.2 W zależności od wielkości obrazowanego obszaru (w przypadku urządzenia Galileos jest to cała twarzoczaszka), możemy tworzyć dowolne rekonstrukcje: - pseudopantomograf (fot. 3) fot. 3 - pseudocefalometryczne (fot. 4) fot. 4 znane powszechnie stomatologom. Autor celowo używa nazwy pseudo, ponieważ zdjęcia te nieco różnią się od zdjęć pantomograficznych czy kefalometrycznych wykonywanych klasycznym rentgenem pantomograficznym. Podstawowa różnica polega na tym, iż tylko obrazujemy tkankę twardą. W przypadku zdjęć pseudopantomograficznych brak również w obszarze przednich zębów cienia kręgosłupa. Badanie 3D w stomatologii znalazło zastosowanie w: - chirurgii - ortodoncji - implantologii - endodoncji Ze względu na brak możliwości obrazowania tkanki miękkiej nie znajduje zastosowania w periodontologii. Zastosowanie w implantologii. Duże możliwości diagnostyczne systemów 3D wynikają nie tylko z automatycznego uzyskania przekrojów w interesującym lekarza obszarze, ale również z bardzo dużej rozdzielczości. Mamy możliwość dokonania analizy obrazu z dokładnością do 0,015mm (Galileos). Najszerzej takie możliwości wykorzystuje się w implantologii. Można uzyskać w dowolnym miejscu dowolny przekrój i to z bardzo dużą dokładnością. Można bez dodatkowego angażowania pacjenta ocenić sytuację w praktycznie dowolnym obszarze. Specjalne oprogramowanie tzw: biblioteka implantów (zawiera informacje o implantach, łącznikach i pozostałych elementach kilkudziesięciu znanych systemów może być również rozszerzana) 16

17 umożliwia dobranie długości i grubości implantu. Następnie możemy wirtualnie posadowić implant w kości pod z góry zaplanowanym kątem. Podstawowe zagrożenia np.: położenie kanału żuchwy przedstawiane są barwnie(fot. 5). - system operacyjny i oprogramowanie do projektowania CEREC 3D Obrabiarka Obrabiarka CEREC MC XL zawiera oprogramowanie do wykonania inlay, biuletyn informacyjny doktor Po zapisaniu danych pacjent może odpocząć, a lekarz przystępuje do projektowania odbudowy. Pierwszym etapem projektowania jest wyznaczenie granicy preparacji. Kiedy operacja zostaje zatwierdzona komputer wykonuje projekt odbudowy. Wykorzystując technikę bigeneracji w oparciu o informacje ze skanów i porównaniu tysięcy charakterystycznych punktów zęba zostaje zaproponowana odbudowa. Uwzględnia ono punkty kontaktowe na powierzchni żującej jak i powierzchniach bocznych. CEREC automatycznie dobiera siły kontaktu i definiuje je na ekranie w postaci barwnego kodu. Lekarz znając warunki panujące w ustach pacjenta może dokonać zmian zwiększając lub zmniejszając tą wartość (fot. 8). fot. 5 System CAD/CAM CAD (Komputer Aide Desing komputerowe wspomaganie projektowania). Projektowanie i rysowanie wymyślonego przez inżyniera czy projektanta detalu wspomagają programy typu CAD CAM (Komputer Aide Manufacturing Komputerowe wspomaganie wytwarzania) systemy, które potrafią na podstawie projektu stworzonego w CAD przenieść do obrabiarki. Doprowadzenie do faktycznego uzyskania przedmiotu. Systemy te znalazły zastosowanie w laboratoriach protetycznych. W 1985 roku powstał system CAD/CAM przeznaczony do zastosowania w gabinecie stomatologicznym. Jest to system CEREC firmy Sirona Dental System (dawny Siemens). Powyższy system umożliwia na projektowanie i wykonanie w gabinecie stomatologicznym w trakcie jednej wizyty odbudowy pełnoceramicznej. Elementy składowe systemu Konsola projektowa Konsola zawiera: - kamerę skanującą Bluecam - zintegrowany specjalistyczny komputer PC - monitor olany, koron i licówek (fot. 6). fot. 6 Zasada działania Sercem systemu jest kamera skanująca. Lekarz po wykonaniu preparacji dokonuje skanowania pacjenta. Na skan składa się skan preparacji, skan zęba antagonisty oraz skan w zgryzie (policzkowy). fot. 7 fot. 8 Wykonanie odbudowy Po zakończeniu projektowania i zatwierdzeniu projektu przystępujemy do wykonania odbudowy. Odbudowy zostają wykonane w obrabiarce z gotowych ceramicznych bloczków (fot. 9). fot.9 fot. 10 W tym celu prz y pomocy kolornika danej firmy dobieramy odpowiedn i b l o k ceramiczny. Mocujemy element w obrabiarce. (fot. 10) 17

18 fot. 11 Proces wykonania odbudowy. Po wykonaniu odbudowy przez obrabiarkę lekarz cementuje odbudowę adhezyjnie. Tak wykonana praca charakteryzuje się dużą dokładnością, estetyką, trwałością i biozgodnością. Współpraca systemów obrazowania 3D z systemami CAD/CAM Jak już wcześniej pisałem, w systemach obrazowania 3D uwidaczniamy jedynie tkankę twardą. Tak więc systemu nadaje się świetnie do implantologii za to nie można zastosować go bezpośrednio w implantoprotetyce. Aby umożliwić współpracę z systemem CAD/CAM firma Sirona opracowała oprogramowanie takie by dane z CEREC-a mogły być przenoszone (wklejane) w obraz otrzymywany w galileosie (fot 12 poniżej). fot. 13 powyżej fot. 14 poniżej Jak widać na zdjęciach scan uzyskany z kamery CEREC przenoszony jest i wklejany do skanu 3D Umożliwia to jednoczesne planowanie chirurgiczno protetyczne. Gdyby uwzględniać jedynie dane z systemu 3D, to mamy możliwość jedynie zaplanowania posadowienia prawidłowo implantu w kości. Jednak po wykonaniu odbudowy okaże się, że powstaje problem protetyczny. Odbudowa będzie wymagała łącznika kątowego. W efekcie we współpracy z zębami przeciwstawnymi nie będzie przenosiła obciżeń osiowo wzdłuż implantu. Siły działające bocznie mogą być przyczyną szybkiego zniszczenia odbudowy, wyłamania łącznika bądź też rozchwiania się implantu. W planowaniu całościowym możemy do obrazu 3D wkleić skan z ust pacjenta obrazujący nie tylko dziąsło, ale również wirtualny projekt przyszłej odbudowy. Sprawdzamy współpracę w zgryzie (wirtualnie). Umożliwia to projektowanie posadowienia implantu w oparciu o wirtualny projekt odbudowy, co w efekcie zapewni prawidłowe przenoszenie w trakcie zgryzu sił na implant. Kompleksowy system pozwala również projektować i wykonać indywidualne łączniki (fot. 15). fot

19 Dorota Jakubowska-Kurzec, Trener biznesu, coach ICC Histeryczny lęk pacjenta przed dentystą jak sobie z nim radzić? 42-letnia pacjentka, która zjawia się po raz pierwszy w Twoim gabinecie informuje Cię bezceremonialnie, że nie lubi dentystów, bo zawsze zadają ból. 28- pacjent mówi, ze to jego pierwsza wizyta od 10 lat, bo nienawidzi tamponów w ustach, i ma odruch wymiotny oraz twierdzi, że się dusi. 57-letni pacjent mówi, że panicznie boi się leczenia kanałowego na żywca, ale nie pozwala sobie ulżyć, bo mówi, ze jest uczulony na znieczulenie miejscowe tak powiedział mu lekarz po tym, jak po wstrzyknięciu preparatu zemdlał na fotelu. 38-letnia pacjentka siada na fotelu, po czym zaczynają jej się trząść ręce, zaczyna płakać, zanim otworzy jeszcze usta do przeglądu. Jak często masz takie doświadczenia? Strach przed dentystą, podobnie jak wiele innych niepokojów ma podłoże historyczne. Wynika on często z poprzednich, nieciekawych doświadczeń. Znakomita większość ludzi choć raz miała nieskutecznie podane znieczulenie, źle (wg nich) założoną plombę, nieczułego lub zniecierpliwionego dentystę leczącego kanałowo. Duża część dorosłych Polaków wykazuje historyczny lęk przed stomatologiem z racji doświadczeń w okresie szkoły podstawowej: niektórzy źle wspominają opiekę w szkole podstawowej, inni lekarzy, którzy byli fachowcami w kwestii leczenia zębów, nieco mniej uwagi poświęcali leczeniu strachu pacjenta Ma to poniekąd swoje uzasadnienie, bo zagadnienia psychologii do gabinetów lekarskich wkraczały powoli, począwszy od późnych lat osiemdziesiątych w Polsce. U dzieci z kolei strach przed dentystą bierze się często z metod wychowawczych rodziców: Jak będziesz niegrzeczny, pójdziesz do dentysty! lub przez to, że rodzice projektują na dzieci własną traumę. Kolejnym źródłem lęku przed wizytą u dentysty jest obawa przed bólem oraz poczucie, ze nie pacjent nie ma wpływu ani kontroli nad procesem leczenia i musi oddać się całkowicie w ręce stomatologa. Jeśli pacjent ma rozbiegany wzrok, drży mu głos, lub też zaczyna płakać, odmawia współpracy, pocą mu się i drżą ręce to być może właśnie doświadcza silnego lęku związanego z wizytą u dentysty. Co możesz zrobić, aby Twój pacjent był choć odrobinę mniej spięty, aby czuł, ze ma przed sobą człowieka oraz miał poczucie, że choć częściowo sprawuje kontrolę nad procesem leczenia? Po pierwsze: KOMUNIKACJA z pacjentem. To Twoja baza i siła do pokonania lęku u pacjenta. Poszukaj, co w doświadczeniach pacjenta, który mówi: nie cierpię dentystów jest najbardziej wyraziste? Co tak naprawdę to dla niego oznacza? Wyjdź z nim z poziomu ogółów i poszukajcie konkretnych doświadczeń. Jeśli poznasz jego obawy, możesz te informacje i wiedzę wykorzystać podczas tej i kolejnej wizyty. Dentysta był dla mnie szorstki i nie rozumiał, że potrzebuję znieczulenia, lub Dentysta mnie zrugał za to, że pytam, co po kolei będzie robił. Jeśli możesz, notuj (sama, albo niech robi to dla Ciebie asystentka) najważniejsze czynniki sprawiające, że pacjent oprócz pracy z zębem potrzebuje też zadbania o jego potrzeby psychologiczne (poczucie bezpieczeństwa, komfort, zrozumiałość procedur, empatię ze strony lekarza, możliwość oddechu między borowaniami, możliwość komunikacji z lekarzem podczas zabiegu, itp). Po drugie: INFORMACJA O PRZE- BIEGU LECZENIA. To ważne jest szczególnie dla pacjentów, którzy musza być przygotowani na to, jakiego rodzaju zabieg będzie przeprowadzany, ile potrwa, jakie będzie dalsze postępowanie w procesie leczenia. Brak wiedzy pobudza wyobraźnię, która już i tak jest w pełnym galopie i powoduje napięcie. Możesz też zadbać o jego potrzebę kontroli sytuacji (do pewnego stopnia oczywiście) i zaproponować pacjentowi, aby dał sygnał ręką lub głosem, że potrzebuje odpocząć chwilę podczas borowania lub jak będzie chciał coś powiedzieć. To też może zmniejszyć jego lęk. Po trzecie: TECHNOLOGIE minimalizujące ból. Z pewnością masz znakomitą wiedzę dotyczącą minimalizowania bólu pacjenta. Wspominam o tym, ponieważ jest to obszar, który jest niezwykle ważny dla wielu pacjentów, z którymi miałam okazję prowadzić rozmowy. Z moich obserwacji i dyskusji z pacjentami wynika, że to jeden z kluczowych czynników, który sprawia, że przywiązują się oni do swojego dentysty! Po czwarte : ATMOSFERA i WYSTRÓJ Gabinet nie powinien kojarzyć się ze szpitalem. Wprowadź łagodne kolory w poczekalni i w gabinecie, obrazy, pejzaże. Zorganizuj kącik dla dzieci i przygotuj obrazki wyleczonych i uśmiechniętych ząbków do kolorowania. pewno pewnością producenci preparatów dentystycznych obdarowują Cię takimi gadżetami. Zadbaj o to, aby w poczekalni nie słychać było dźwięków wiertła z gabinetu. Włącz relaksującą muzykę, która delikatnie będzie koić. Na rynku dostępnych jest wiele płyt z muzyką takimi nagraniami. Możesz też posłużyć się aromaterapią: delikatny zapach lawendy po pierwsze zneutralizuje zapachy z gabinetu, po drugie wpłynie kojąco na ciało poprzez oddziaływanie na zmysł węchu. Jakie Twoje zachowania mogą wpłynąć na zmniejszenie niepokoju związanego z wizytą? Poznanie przyczyn lęku, krótka rozmowa o tym i zapewnienie, że dołożysz wszelkich starań, aby ból wykluczyć. Wyjaśnienie kroków leczenia przed rozpoczęciem procedury. Podawanie jasnych komunikatów podczas procedury: Teraz przez pół minuty będę borować, Teraz będę czyścić kanał. Instruowanie pacjenta, by zachował spokój. Wspieranie werbalne pacjenta: dawanie poczucia bezpieczeństwa i rozumienia jego emocji. Pomoc pacjentowi w zredefiniowaniu doświadczeń aby w przyszłości zminimalizować strach. Danie pacjentowi cienia poczucia kontroli nad procesem. Wspieranie pacjenta w uczeniu się, jak postępować z własnym obezwładniającym niepokojem. Okazywanie wyrozumiałości i ludzkiej twarzy dentysty. Jakie zachowania po stronie dentysty są najczęściej wiązane z satysfakcją pacjenta i zmniejszaniem lęku? (wypowiedzi pacjentów) Zapewnił mnie, ze zminimalizuje ból Był przyjaźnie nastawiony Rozumiał mój niepokój i pozwolił mi ochłonąć Pracował szybko i sprawnie, bez nerwowych ruchów Zapewniał mi wsparcie Zapewniał, że zrobi wszystko, aby uniknąć bólu Upewnił się, że jestem dobrze znieczulony przed przystąpieniem do zabiegu. Możesz też wydrukować ulotki o szybkich sposobach relaksacji i minimalizowania stresu i zostawić je w poczekalni. Może któremuś z Twoich pacjentów pomoże? Pozdrawiam i życzę jak najwięcej zrelaksowanych, współpracujących, zadowolonych pacjentów!! 19

20 HARMONOGRAM POSIEDZEŃ SZKOLENIOWYCH ODDZIAŁU POLSKIEGO TOWARZYSTWA STOMATOLOGICZNEGO W ROKU 2012 Lp Data szkolenia Nazwisko wykładowcy Temat wykładu Prof. dr hab. Maria Borysewicz Lewicka mgr Markus Kurzawa dr n. med. Jan Zuchowski Możliwości zachowania żywej miazgi w próchnicy głębokiej uzębienia mlecznego. Jak uniknąć błędów podczas pobierania wycisków ze względu na materiał wyciskowy, i ze względu na rodzaj wycisku. Po wykładzie możliwe warsztaty praktyczne dla osób. Pośrednie leczenie zębów, sąsiadujących z zębem przyczynowym - leczonym biologiczno -endodontycznie dr Danuta Bukowska Stomatologia bez metalu- czy to tylko estetyka? dr Arleta W. Narkotyczne leki przeciwbólowe w praktyce. Kulzer nowy materiał do wypełnień estetycznych. Listerine w profilaktyce chorób jamy ustnej mgr Dorota Jakubowska Kurzec doc. dr hab. Bartłomiej W. Loster Komunikacja interpersonalna w gabinecie stomatologicznym: trudny pacjent w gabinecie stomatologicznym Protetyka Stomatologiczna O d p a d y medyczne powstają w różnych jednostkach opieki zdrowotnej, takich jak: szpitale ogólne, szpitale psychiatryczne, sanatoria rehabilitacyjne, ośrodki leczenia odwykowego, ośrodki rehabilitacyjne dla narkomanów, zakłady pielęgnacyjno-opiekuńcze, zakłady leczniczo wychowawcze, zakłady opiekuńczo-lecznicze, szpitale uzdrowiskowe, sanatoria uzdrowiskowe, hospicja, przychodnie, ośrodki zdrowia, poradnie, punkty lekarskie, praktyki lekarskie (indywidualne, indywidualne specjalistyczne i grupowe). Odpady weterynaryjne powstają w zakładach leczniczych dla zwierząt, takich jak: gabinety weterynaryjne, przychodnie weterynaryjne, lecznice weterynaryjne, kliniki weterynaryjne, weterynaryjne laboratoria diagnostyczne. Dotychczasowy stan gospodarki odpadami medycznymi i weterynaryjnymi jest niezadowalający. Zdarza się, że odpady te bez odpowiedniego zabezpieczenia trafiają np. na składowiska odpadów komunalnych. Problematyka prawidłowego zbierania, transportu i unieszkodliwiania odpadów medycznych stanowi aktualnie jeden z istotnych problemów dostrzeganych przez służby sanitarno-epidemiologiczne i ochrony środowiska. 20 Gospodark a odpadami w placówk ach zdrowia część 1 Z uwagi na specyficzny charakter tych odpadów, stanowiących heterogeniczną mieszaninę grożącą zakażeniem i skażeniem środowiska niezbędne jest : izolowanie ich od otoczenia już w miejscach powstawania, wprowadzenie selektywnej zbiórki odpadów w miejscu ich powstawania, zapewnienie odpowiednich warunków przemieszczania na terenie placówki medycznej, zastosowanie właściwego gromadzenia i magazynowania, w przypadku braku systematycznego wywożenia odpadów, zapewnienie sprawnego systemu transportu do miejsc unieszkodliwiania, zastosowanie skutecznych metod unieszkodliwiania. Ponadto na terenie placówek służby zdrowia i zakładów lecznictwa weterynaryjnego powstaje szereg innych odpadów innych niż typowe medyczne i weterynaryjne. Niniejsza broszura ma na celu przedstawienie wytycznych do gospodarowania wszystkimi odpadami powstającymi na terenie jednostek opieki zdrowotnej i weterynaryjnej. Każda jednostka służby zdrowia, a także zakłady lecznictwa weterynaryjnego, które podejmują działania powodujące lub mogące powodować powstawanie odpadów, są zobowiązane zgodnie z Ustawą o odpadach do planowania działań w taki sposób, aby: zapobiegać powstawaniu odpadów lub ograniczać ilość odpadów i ich negatywne oddziaływanie na środowisko podczas świadczenia usług oraz po ich zakończeniu, zapewniać zgodny z zasadami ochrony środowiska odzysk, jeżeli nie udało się zapobiec powstawaniu odpadów, zapewniać zgodnie z zasadami ochrony środowiska unieszkodliwianie odpadów, których powstawaniu nie udało się zapobiec lub których nie udało się poddać odzyskowi. Ponadto placówki służby zdrowia, jako wytwórcy odpadów, są zobowiązane do: uzyskania decyzji zatwierdzającej program gospodarki odpadami niebezpiecznymi, w przypadku wytwarzania odpadów niebezpiecznych w ilości powyżej 0,1 Mg rocznie, przedłożenia informacji o wytwarzanych odpadach oraz o sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami, w przypadku wytwarzania odpadów niebezpiecznych w ilości do 0,1 Mg rocznie albo powyżej 5 Mg rocznie odpadów innych niż niebezpieczne, uzyskania pozwolenia na wytwarzanie odpadów, które powstają w związku z eksploatacją instalacji, jeżeli wytwarza powyżej 1 Mg odpadów niebezpiecznych rocznie lub powyżej 5 tysięcy Mg odpadów innych niż niebezpieczne rocznie. Organem właściwym do wydania wyżej wymienionych decyzji (lub / i złożenia informacji) jest starosta.