ŚRODKOWOEUROPEJSKA UMOWA O WOLNYM HANDLU (CEFTA) zawarta przez Republikę Czeską, Republikę Węgierską, Republikę Słowacką i Rzeczpospolitą Polską,

Transkrypt

1 ŚRODKOWOEUROPEJSKA UMOWA O WOLNYM HANDLU (CEFTA) zawarta przez Republikę Czeską, Republikę Węgierską, Republikę Słowacką i Rzeczpospolitą Polską, sporządzona w Krakowie dnia 21 grudnia 1992 r. PREAMBUŁA Republika Czeska, Republika Węgierska, Rzeczpospolita Polska i Republika Słowacka (zwane dalej Stronami), Potwierdzając swoje przywiązanie do demokracji pluralistycznej opartej o zasady prawa, podstawowe prawa i wolności człowieka, Mając na uwadze Deklarację Wyszehradzką z 15 lutego 1991 r. i Deklarację Krakowską z 6 października 1991 r. przyjęte jako rezultat spotkań najwyższych przedstawicieli czterech Stron, Powołując się na swój zamiar aktywnego uczestniczenia w procesie integracji gospodarczej w Europie i wyrażając gotowość do współdziałania w poszukiwaniu dróg i środków dla wzmocnienia tego procesu, Potwierdzając swoje głębokie oddanie zasadom gospodarki rynkowej, stanowiącej podstawę ich stosunków, Powołując się na trwałe zobowiązania wynikające z Aktu Końcowego Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, Karty Paryskiej a w szczególności zasad zawartych w końcowym dokumencie Bońskiej Konferencji KBWE o Współpracy Gospodarczej w Europie, Zdecydowane w tym celu znosić stopniowo przeszkody w ich całym wzajemnym handlu, zgodnie z zasadami Układu ogólnego w sprawie taryf i handlu, Głęboko przekonane, że niniejsza Umowa będzie sprzyjać intensyfikacji wzajemnie korzystnych stosunków handlowych między nimi oraz wnosić istotny wkład do procesu integracji europejskiej, Biorąc pod uwagę, iż żadne postanowienia niniejszej Umowy nie mogą być interpretowane jako zwolnienie Państw Stron z ich zobowiązań wynikających z innych umów międzynarodowych, a zwłaszcza z Układu ogólnego w sprawie taryf i handlu,

2 Zdecydowały, co następuje: Artykuł 1 Cele 1. Strony niniejszej Umowy będą stopniowo tworzyły strefę wolnego handlu zgodnie z postanowieniami niniejszej Umowy oraz stosownie do Artykułu XXIV Układu ogólnego w sprawie taryf i handlu w okresie przejściowym kończącym się najpóźniej 1 stycznia 2001 r. 2. Celami niniejszej Umowy są: (a) popieranie, poprzez rozszerzanie wymiany handlowej, harmonijnego rozwoju stosunków gospodarczych pomiędzy Stronami i sprzyjanie w ten sposób rozwojowi gospodarczemu, poprawie warunków życia i pracy, wzrostowi wydajności i stabilizacji finansowej, (b) zapewnienie uczciwych warunków konkurencji w handlu między Stronami niniejszej Umowy, (c) przyczynienie się, poprzez znoszenie barier w handlu, do harmonijnego rozwoju i rozszerzenia handlu światowego. Rozdział I Produkty przemysłowe Artykuł 2 Zakres Postanowienia niniejszego Rozdziału będą stosować się do produktów przemysłowych pochodzących z Państw Stron. Dla potrzeb niniejszej Umowy pojęcie produkty przemysłowe oznacza produkty wymienione w Działach 25 do 97 Zharmonizowanego Systemu Oznaczenia i Kodowanie Towarów HS, z wyjątkiem produktów wymienionych w Załączniku I. Artykuł 3 Cła importowe 1. Żadne nowe cła importowe nie będą wprowadzane w handlu pomiędzy Stronami. 2. Cła importowe będą znoszone zgodnie z postanowieniami Protokołów 1, 2 i 3. Postanowienia dotyczące zniesienia ceł importowych: - w handlu pomiędzy Republiką Czeską, Republiką Słowacką z jednej strony i Republiką Węgierską z drugiej strony są zawarte w Protokole 1;

3 - między Republiką Czeską, Republiką Słowacką z jednej strony i Rzeczpospolitą Polską z drugiej strony zawarte są w Protokole 2; - między Republiką Węgierską i Rzeczpospolitą Polską zawarte są w Protokole 3. Artykuł 4 Stawki podstawowe 1. Dla każdego produktu podstawową stawką, w odniesieniu do której stosowane będą kolejne obniżki, wynikające z niniejszej Umowy, będzie stawka ustalona w Klauzuli Największego Uprzywilejowania, mająca zastosowanie w dniu 29 lutego 1992 r. 2. Jeżeli, po wejściu w życie niniejszej Umowy, będzie stosowana jakakolwiek obniżka stawek celnych na zasadzie erga omnes, a szczególnie obniżka wynikająca z porozumienia taryfowego zawartego w wyniku Wielostronnych Rokowań Handlowych w ramach Rundy Urugwajskiej, takie obniżone stawki zastąpią stawki podstawowe, o których mowa w punkcie 1, z dniem ich wprowadzenia. 3. Obniżone stawki obliczone zgodnie z Artykułem 2 będą stosowane w zaokrągleniu do jednej dziesiątej. 4. Strony zobowiązują się informować się wzajemnie o swoich stawkach celnych. Artykuł 5 Opłaty o skutkach podobnych do ceł importowych 1. Żadne nowe opłaty o skutkach podobnych do ceł importowych nie będą wprowadzane w handlu między Stronami. 2. Z dniem wejścia w życie niniejszej Umowy wszelkie opłaty o skutkach podobnych do ceł importowych zostaną zniesione z wyjątkami zawartymi w Załączniku II. Artykuł 6 Cła o charakterze fiskalnym Postanowienia Artykułu 3 będą odnosić się także do ceł o charakterze fiskalnym. Artykuł 7 Cła eksportowe i opłaty o podobnych skutkach 1. Żadne nowe cła eksportowe lub inne opłaty o podobnych skutkach nie będą wprowadzane w handlu pomiędzy Stronami.

4 2. Strony będą stopniowo, najpóźniej do 1 stycznia 1997 r., znosiły wzajemnie wszelkie cła eksportowe i opłaty o podobnych skutkach. Artykuł 8 Ograniczenia ilościowe importu i inne środki o podobnych skutkach 1. Żadne nowe ograniczenia ilościowe importu ani też inne środki o podobnych skutkach nie zostaną wprowadzone w handlu między Stronami. 2. Wszelkie ograniczenia ilościowe i inne środki o podobnych skutkach dla importu produktów pochodzących ze Stron Umowy zostaną zniesione z dniem wejścia w życie niniejszej Umowy, z wyjątkiem przypadków przewidzianych w Załącznikach III/a, III/b i III/c. Artykuł 9 Ograniczenia ilościowe eksportu i inne środki o podobnych skutkach 1. Żadne nowe ograniczenia ilościowe eksportu ani też inne środki o podobnych skutkach nie zostaną wprowadzone w handlu między Stronami. 2. Wszelkie ograniczenia ilościowe i inne środki o podobnych skutkach dla eksportu produktów pochodzących ze Stron Umowy zostaną zniesione z dniem wejścia w życie niniejszej Umowy, z wyjątkiem przypadków przewidzianych w Załącznikach IV/a, IV/b i IV/c. Artykuł 10 Procedura informacyjna dotycząca projektów regulacji technicznych 1. Strony będą powiadamiać się wzajemnie na możliwie najwcześniejszym etapie oraz w zgodzie z postanowieniami zawartymi w Załączniku V, o projektach regulacji technicznych i poprawkach ich dotyczących, które mają zamiar wydać. 2. Wspólny Komitet podejmie decyzję o dacie wejścia w życie postanowień zawartych w punkcie 1. Rozdział II Produkty rolne Artykuł 11 Zakres 1. Postanowienia niniejszego Rozdziału odnosić się będą do produktów rolnych pochodzących ze Stron niniejszej Umowy. 2. Dla potrzeb niniejszej Umowy pojęcie produkty rolne oznacza produkty wymienione w działach 1 do 24 Zharmonizowanego Systemu Oznaczania i Kodowania Towarów oraz produkty zawarte w Załączniku I.

5 Artykuł 12 Wzajemne udzielanie koncesji 1. Strony niniejszej Umowy udzielają sobie wzajemnie koncesji, wyszczególnionych w Protokołach 4, 5 i 6, zgodnie z postanowieniami niniejszego Rozdziału i tych Protokołów. Koncesje wymienione pomiędzy: - Republiką Czeską, Republiką Słowacką z jednej strony i Republiką Węgierską z drugiej Strony zawarte są w Protokole 4; - Republiką Czeską, Republiką Słowacką z jednej strony i Rzeczpospolitą Polską z drugiej strony zawarte są w Protokole 5; - Republiką Węgierską i Rzeczpospolitą Polską zawarte są w Protokole Biorąc pod uwagę: - rolę rolnictwa w swoich gospodarkach, - rozwój handlu produktami rolnymi pomiędzy Stronami, - szczególną wrażliwość produktów rolnych, - zasady ich polityk rolnych, - wyniki wielostronnych rokowań handlowych w ramach Układu ogólnego w sprawie taryf i handlu, Strony zbadają możliwości wzajemnego udzielania sobie dalszych koncesji. Artykuł 13 Koncesje i polityki rolne 1. Nie naruszając koncesji udzielanych zgodnie z Artykułem 12, postanowienia niniejszego Rozdziału nie będą ograniczały w żaden sposób stosowania przez Strony ich polityk rolnych oraz podejmowanych w ramach tych polityk jakichkolwiek środków, włącznie z zastosowaniem wyników porozumień Rundy Urugwajskiej. 2. Strony będą powiadamiać Wspólny Komitet o wszelkich zmianach w prowadzonych przez nie politykach rolnych bądź zastosowanych środkach, które mogłyby wpłynąć na warunki handlu produktami rolnymi Stron przewidziane w niniejszej Umowie. Na żądanie Strony niezwłocznie odbędą się konsultacje w celu zbadania sytuacji. Artykuł 14

6 Specyficzne środki ochronne Niezależnie od innych postanowień niniejszej Umowy, a szczególnie Artykułu 27, jeżeli ze względu na szczególną wrażliwość rynków rolnych, import produktów pochodzących z jednej Strony, będących przedmiotem koncesji zagwarantowanych niniejszą Umową spowoduje poważne zakłócenia na rynkach innej Strony bądź Stron, zainteresowane Strony rozpoczną niezwłocznie konsultacje dla znalezienia właściwego rozwiązania. Do czasu znalezienia takiego rozwiązania zainteresowane Strony mogą zastosować środki, które uznają za niezbędne. Artykuł 15 Regulacje ochrony sanitarnej i fitosanitarnej Strony będą stosowały swoje przepisy w dziedzinie ochrony zdrowia i życia ludzi, zwierząt lub roślin w sposób niedyskryminujący i nie wprowadzą nowych regulacji, które mogłyby spowodować nieuzasadnione utrudnienia we wzajemnym handlu. Rozdział III Przepisy ogólne Artykuł 16 Reguły pochodzenia oraz współpraca administracji celnych 1. Protokół 7 ustala reguły pochodzenia oraz związane z nimi metody współpracy administracyjnej. 2. Strony niniejszej Umowy podejmą odpowiednie środki, włącznie z regularnymi przeglądami przez Wspólny Komitet oraz uzgodnieniami odnośnie współpracy administracyjnej, w celu zapewnienia skutecznego i harmonijnego stosowania postanowień Protokołu 7 i Artykułów 3 do 9, 12, 17 i 28 niniejszej Umowy oraz zmniejszenia, tak dalece jak będzie to możliwe, wymagań formalnych stosowanych w handlu, a także dla znalezienia wzajemnie korzystnych rozwiązań wszelkich trudności wynikających ze stosowania tych postanowień. Artykuł 17 Opodatkowanie wewnętrzne 1. Strony powstrzymają się od stosowania jakichkolwiek środków lub praktyk o wewnętrznym charakterze fiskalnym, powodujących bezpośrednio lub pośrednio dyskryminację w stosunku do produktów pochodzących ze Stron niniejszej Umowy. 2. Produkty eksportowane na terytorium jednej ze Stron niniejszej Umowy nie mogą korzystać ze zwrotu podatków wewnętrznych w wysokości przekraczającej podatki bezpośrednie lub pośrednie na nie nakładane. Artykuł 18

7 Ogólne wyjątki Niniejsza Umowa nie wyklucza stosowania zakazów bądź ograniczeń w imporcie, eksporcie lub wobec towarów w tranzycie, w przypadkach uzasadnionych względami moralności publicznej, polityki społecznej lub bezpieczeństwa publicznego; ochrony zdrowia i życia ludzi, zwierząt lub roślin; ochrony dóbr kultury narodowej o wartości artystycznej, historycznej lub archeologicznej; ochrony własności intelektualnej bądź przepisów dotyczących złota i srebra oraz zachowania nieodnawiających się zasobów naturalnych, jeśli takie środki będą wprowadzone w powiązaniu z restrykcjami wobec rodzimej produkcji i spożycia. Takie zakazy lub ograniczenia nie będą jednak stanowiły narzędzia arbitralnej dyskryminacji lub ukrytych ograniczeń handlu między Stronami niniejszej Umowy. Artykuł 19 Wyjątki dotyczące bezpieczeństwa Żadne z postanowień niniejszej Umowy nie będzie stanowiło przeszkody dla Strony w podejmowaniu jakichkolwiek środków, które uzna za konieczne: a) w celu zapobiegania ujawnieniu informacji naruszających jej podstawowe interesy bezpieczeństwa; b) dla ochrony własnych podstawowych interesów bezpieczeństwa bądź też dla wykonania zobowiązań międzynarodowych oraz realizacji własnej polityki wewnętrznej; (I) dotyczących handlu bronią, amunicją i sprzętem wojskowym, pod warunkiem, że takie środki nie pogorszą warunków konkurencji w odniesieniu do towarów nie przeznaczonych specjalnie dla celów wojskowych oraz wobec handlu innymi towarami, materiałami i usługami, dokonywanego bezpośrednio lub pośrednio w celu zaopatrzenia wojska; lub (II) dotyczących nierozprzestrzeniania broni biologicznej i chemicznej, broni nuklearnej oraz innych nuklearnych urządzeń wybuchowych; lub (III) podjętych w czasie trwania wojny lub innych poważnych napięć międzynarodowych. Artykuł 20 Monopole państwowe 1. Strony umożliwią stopniowe dostosowanie wszelkich monopoli państwowych o charakterze handlowym w celu zapewnienia, że do końca piątego roku od wejścia w życie niniejszej Umowy zniesiona będzie wszelka dyskryminacja między osobami fizycznymi i prawnymi Stron dotycząca warunków, zgodnie z którymi towary są nabywane i

8 sprzedawane. Wspólna Komitet będzie informowany o środkach podejmowanych dla osiągnięcia niniejszego celu. 2. Postanowienia niniejszego Artykułu będą odnosić się do wszelkich podmiotów, przez które kompetentne władze Stron, na mocy prawa lub w praktyce, bezpośrednio lub pośrednio nadzorują bądź określają zasady lub też wpływają znacząco na import lub eksport między Stronami. Postanowienia te będą stosowane odpowiednio wobec monopoli przyznanych przez Państwo innym podmiotom. Artykuł 21 Płatności 1. Płatności w walutach wymienialnych dotyczące wymiany towarów między Stronami oraz transfery tych płatności na terytorium Strony niniejszej Umowy, na którym ma swoją siedzibę wierzyciel, będą wolne od jakichkolwiek ograniczeń. 2. Strony powstrzymają się od wszelkich ograniczeń dewizowych i administracyjnych w zakresie udzielania, spłaty i zaciągania kredytów krótko i średnioterminowych przy transakcjach handlowych, w których uczestniczy osoba prawna lub fizyczna mająca swoją siedzibę na terytorium Strony. 3. Niezależnie od postanowień punktu 2, do czasu gdy Artykuł VIII Umowy Międzynarodowego Funduszu Walutowego będzie mieć zastosowanie do Stron, Strony zastrzegają sobie prawo stosowania ograniczeń dewizowych dotyczących udzielania lub zaciągania kredytów krótko i średnioterminowych w zakresie, w jakim są one dozwolone zgodnie ze statusem danej Strony w MFW, pod warunkiem, że takie ograniczenia będą stosowane w sposób niedyskryminacyjny odnośnie pochodzenia towarów i nie będą dotyczyć wyłącznie określonych towarów lub rodzajów towarów. Restrykcje winny mieć ograniczony okres trwania i powinny zostać usunięte, kiedy okoliczności dłużej nie uzasadniają ich utrzymania. Strony będą niezwłocznie powiadamiać Wspólny Komitet o wprowadzeniu takich środków oraz o jakichkolwiek ich zmianach. Artykuł 22 Reguły konkurencji dotyczące przedsiębiorstw 1. Następujące postępowanie jest niezgodne z właściwym funkcjonowaniem Umowy, o ile może mieć negatywny wpływ na handel między Stronami: a) wszelkie porozumienia między przedsiębiorstwami, decyzje zrzeszeń przedsiębiorstw oraz uzgodnione praktyki między przedsiębiorstwami, których celem lub skutkiem działania jest zapobieganie, ograniczanie lub zniekształcanie konkurencji; b) nadużywanie przez jedno lub więcej przedsiębiorstw dominującej pozycji na terytorium Stron jako całości lub na ich znacznej części.

9 2. Postanowienia punktu 1 odnoszą się do działalności wszystkich przedsiębiorstw włącznie z przedsiębiorstwami publicznymi i przedsiębiorstwami, którym Strony przyznały specjalne lub wyłączne uprawnienia. Przedsiębiorstwa, którym powierzono wykonywanie usług mających znaczenie ogólnogospodarcze bądź mających charakter monopoli dochodowych będą podlegały postanowieniom punktu 1, w takim zakresie, w jakim stosowanie tych przepisów nie będzie utrudniało w myśl prawa lub w praktyce, wykonywania zadań publicznych na nie nałożonych. 3. Odnośnie produktów omówionych w Rozdziale II przepisy wyszczególnione w punkcie 1 (a) nie będą dotyczyły tych umów, decyzji i praktyk, które stanowią integralną część organizacji rynku wewnętrznego. 4. Jeśli Strona uzna, że konkretne postępowanie jest niezgodne z punktami 1, 2 i 3 niniejszego Artykułu lub jeśli dane postępowanie powoduje lub zagraża spowodowaniem poważnego uszczerbku dla interesów tej Strony lub też strat materialnych w jej przemyśle krajowym, może ona podjąć odpowiednie środki zgodnie z warunkami i procedurą ustanowioną w Artykule 31. Artykuł 23 Pomoc państwa 1. Wszelka pomoc udzielana w jakiejkolwiek formie przez Państwo będące Stroną niniejszej Umowy lub dzięki środkom państwowym, zniekształcająca lub grożąca zniekształceniem konkurencji poprzez faworyzowanie niektórych przedsiębiorstw lub produkcji niektórych towarów, o ile może mieć negatywny wpływ na handel między daną Stroną a pozostałymi Stronami, uznana zostanie za niezgodną z właściwą realizacją niniejszej Umowy. 2. Przepisy punktu 1 nie dotyczą produktów wyszczególnionych w Rozdziale II. 3. W ciągu trzech lat od wejścia w życie niniejszej Umowy, Wspólny Komitet określi kryteria, na podstawie których praktyki niezgodne z punktem 1 będą oceniane, a także ustanowi reguły ich wprowadzania. 4. Strony zapewnią przejrzystość informacji w zakresie pomocy państwa między innymi poprzez coroczne informowanie Wspólnego Komitetu o ogólnej sumie i podziale udzielonej pomocy oraz przedstawiając pozostałym Stronom na ich prośbę informacje dotyczące programów pomocy oraz poszczególnych indywidualnych przypadków pomocy państwa. 5. Jeżeli Strona uzna, że konkretne postępowanie, włącznie z praktykami w dziedzinie rolnictwa: - jest niezgodne z warunkami punktu 1 oraz nie jest załatwiane w sposób odpowiedni przy zastosowaniu reguł określonych w punkcie 3, lub - w przypadku braku takich reguł, jeżeli dane postępowanie powoduje szkodę lub zagraża spowodowaniem poważnego uszczerbku dla interesów tej Strony, lub spowodowaniem strat

10 materialnych w jej przemyśle krajowym, może ona zastosować odpowiednie środki zgodnie z warunkami i przepisami zawartymi w Artykule 31. Takie odpowiednie środki mogą być zastosowane jedynie w zgodzie z procedurami i warunkami ustalonymi w Układzie ogólnym w sprawie taryf i handlu i wszelkimi innymi odpowiednimi instrumentami uzgodnionymi pod jego auspicjami, mającymi zastosowanie między zainteresowanymi Stronami. Artykuł 24 Zamówienia rządowe 1. Strony uważają liberalizację swoich rynków zamówień rządowych za jeden z celów niniejszej Umowy. 2. Strony zobowiązują się rozwijać stopniowo swoje przepisy odnoszące się do zamówień rządowych w celu zapewnienia, najpóźniej do końca okresu przejściowego wymienionego w Artykule 1 niniejszej Umowy, dostawcom z innych Stron dostępu do procedur przetargowych na rynku każdej z nich zgodnie z Umową GATT o Zamówieniach Rządowych z 12 kwietnia 1979 r., wraz ze zmianami wprowadzonymi Protokołem Zmian z 2 lutego 1987 r. 3. Wspólny Komitet będzie analizował działania związane z osiąganiem celów niniejszego Artykułu oraz będzie mógł wydawać zalecenia odnośnie skutecznych sposobów stosowania przepisów punktu 2 niniejszego Artykułu dla zapewnienia swobodnego dostępu, przejrzystości oraz pełnego zrównoważenia praw i obowiązków. 4. W analizach wymienionych w punkcie 3 niniejszego Artykułu, Wspólny Komitet może rozważyć, szczególnie w świetle wydarzeń w tej dziedzinie na arenie międzynarodowej, możliwość rozszerzenia zakresu i/lub stopnia otwarcia rynku przewidzianego w punkcie Strony będą dążyły do przystąpienia do stosownych Porozumień wynegocjowanych pod auspicjami Układu ogólnego w sprawie taryf i handlu. Artykuł 25 Ochrona własności intelektualnej 1. Strony udzielą i zapewnią na zasadach niedyskryminacyjnych ochronę praw własności intelektualnej, łącznie ze środkami dla zapewnienia i realizacji tych praw. Ochrona ta będzie stopniowo doskonalona i przed upływem piątego roku od wejścia w życie niniejszej Umowy osiągnie poziom odpowiadający najważniejszym standardom umów wielostronnych wymienionych w Załączniku VI. 2. Dla celów niniejszej Umowy pojęcie ochrona własności intelektualnej w szczególności dotyczy ochrony prawa autorskiego, obejmującego programy komputerowe i oprogramowanie baz danych, prawa pokrewne, ochronę znaków towarowych, oznaczeń geograficznych, wzorów przemysłowych, patentów, topografii układów scalonych, jak również ochronę nieujawnionych informacji o know-how.

11 3. Ochrona topografii układów scalonych zapewniona przez którąkolwiek ze Stron będzie udzielana na zasadach wzajemności. 4. Strony będą współpracować w sprawach ochrony własności intelektualnej. Na wniosek którejkolwiek ze Stron, przeprowadzać będą konsultacje ekspertów tych sprawach, w szczególności odnośnie działań dotyczących istniejących bądź przyszłych konwencji międzynarodowych na temat harmonizacji, zarządzania i stosowania praw własności intelektualnej oraz związanych z działalnością w ramach organizacji międzynarodowych, takich jak Układ ogólny w sprawie taryf i handlu lub Światowa Organizacja Własności Intelektualnej, jak również dotyczących stosunków Stron z krajami trzecimi w odniesieniu do zagadnień własności intelektualnej. Artykuł 26 Dumping Jeżeli Strona stwierdzi, że w handlu odbywającym się na podstawie niniejszej Umowy ma miejsce dumping w rozumieniu Artykułu VI Układu ogólnego w sprawie taryf i handlu, może ona podjąć odpowiednie kroki przeciwko takim praktykom, zgodnie z Artykułem VI Układu ogólnego w sprawie taryf i handlu oraz porozumień dotyczących tego Artykułu, na warunkach i w zgodzie z procedurą przewidzianą w Artykule 31. Artykuł 27 Ogólne zabezpieczenia Jeżeli jakikolwiek produkt jest importowany w tak zwiększonej ilości i na takich warunkach, że powoduje to lub grozi spowodowaniem: a) poważnej szkody krajowym producentom podobnych lub bezpośrednio konkurencyjnych produktów na terytorium Strony importera, b) poważnych zakłóceń w jakimkolwiek sektorze gospodarki lub trudności mogących wywołać poważne pogorszenie sytuacji gospodarczej regionu, zainteresowana Strona może podjąć stosowne środki zgodne z warunkami i w zgodzie z procedurą przewidzianą w Artykule 31. Artykuł 28 Dostosowanie strukturalne 1. Środki wyjątkowe o ograniczonym czasie obowiązywania niezgodne z postanowieniami Artykułu 3 mogą być zastosowane przez którąkolwiek ze Stron w postaci podwyższonych stawek celnych. 2. Środki te mogą dotyczyć jedynie nowo powstających przemysłów, niektórych sektorów podlegających restrukturyzacji lub napotykających na poważne trudności, a szczególnie gdy trudności te stwarzają poważne problemy społeczne.

12 3. Cła importowe stosowane przez daną Stronę wobec produktów pochodzących z innej Strony, wprowadzane jako takie środki, nie mogą przekraczać 25% ad valorem i powinny utrzymać element preferencji dla produktów pochodzących ze Stron. Ogólna wartość importu produktów objętych działaniem tych środków nie może przekraczać 15% ogółu importu produktów przemysłowych z innych Stron według przepisów Rozdziału I, za ostatni rok, dla którego dostępne są dane statystyczne. 4. Środki te będą stosowane przez okres nie przekraczający pięciu lat, chyba że Wspólny Komitet wyrazi zgodę na dłuższy okres. Ich stosowanie powinno zakończyć się nie później niż z zakończeniem okresu przejściowego. 5. Środki te nie mogą być zastosowane w odniesieniu do danego produktu, jeżeli upłynęły ponad trzy lata od zniesienia wszystkich ceł i ograniczeń ilościowych, opłat lub innych środków o podobnych skutkach dotyczących tego produktu. 6. Zainteresowana Strona będzie informować Wspólny Komitet o wszelkich wyjątkowych środkach jakie zamierza zastosować, a na wniosek pozostałych Stron, przed ich wprowadzeniem odbędą się konsultacje we Wspólnym Komitecie na temat tych środków oraz sektorów, których one dotyczą. Podejmując takie środki zainteresowana Strona przedstawi Wspólnemu Komitetowi program znoszenia ceł wprowadzonych na mocy niniejszego Artykułu. Program taki powinien zakładać stopniową eliminację tych ceł w równych ratach rocznych, rozpoczynającą się nie później niż po dwóch latach od ich wprowadzenia. Wspólny Komitet może zdecydować o innym programie. Artykuł 29 Reeksport i poważne braki W przypadku gdy stosowanie postanowień Artykułu 7 i Artykułu 9 prowadzi do: a) reeksportu do państwa trzeciego, wobec którego eksportująca Strona utrzymuje na dany produkt ograniczenia ilościowe w eksporcie, cła eksportowe i opłaty o podobnych skutkach; lub b) poważnego braku lub zagrożenia nim produktu istotnego dla eksportującej Strony; i gdy powyższe sytuacje powodują lub mogą spowodować poważne trudności dla Strony eksportera, Strona ta może zastosować odpowiednie środki zgodnie z procedurą przewidzianą w Artykule 31. Artykuł 30 Wypełnianie zobowiązań 1. Strony podejmą wszelkie niezbędne środki ogólne lub szczegółowe, w celu wypełnienia zobowiązań wynikających z niniejszej Umowy. Strony zapewnią realizację celów Umowy.

13 2. Jeśli jedna ze Stron uważa, że inna Strona nie wywiązała się za swoich zobowiązań wynikających z niniejszej Umowy, to zainteresowana Strona może podjąć odpowiednie środki zgodnie z procedurą przewidzianą w Artykule 31. Artykuł 31 Procedura stosowania środków ochronnych 1. Przed rozpoczęciem procedury stosowania środków ochronnych wymienionych w następnych punktach niniejszego Artykułu, Strony będą starały się rozwiązywać wszelkie rozbieżności między nimi w drodze bezpośrednich konsultacji. 2. W przypadku, gdy Strona uzależnia import towarów, powodujących powstanie sytuacji omówionej w Artykule 27, od procedury administracyjnej mającej na celu szybkie dostarczenie informacji na temat strumieni handlu, winna ona powiadomić o tym drugą Stronę. 3. Nie naruszając postanowień punktu 7 niniejszego Artykułu, Strona rozważająca możliwość zastosowania środków ochronnych, niezwłocznie zawiadomi o tym drugą Stronę oraz Wspólny Komitet przekazując wszelkie istotne informacje. Strony niezwłocznie przeprowadzą konsultacje we Wspólnym Komitecie w celu znalezienia rozwiązania. 4. a) W odniesieniu do Artykułu 26, 27 i 29 Wspólny Komitet powinien zbadać sprawę bądź sytuację oraz może podjąć wszelkie decyzje niezbędne dla zlikwidowania trudności odnotowanych przez zainteresowaną Stronę. Jeśli takie decyzje nie zostaną podjęte w ciągu trzydziestu dni od przedłożenia sprawy Wspólnemu Komitetowi, zainteresowana Strona może podjąć odpowiednie środki dla zaradzenia powstałej sytuacji. b) W odniesieniu do Artykułu 30, zainteresowana Strona może podjąć odpowiednie środki po zakończeniu konsultacji lub po upływie trzech miesięcy od daty powiadomienia. c) W odniesieniu do Artykułów 22 i 23, zainteresowane Strony powinny udzielić Wspólnemu Komitetowi wszelkiej wymaganej pomocy dla zbadania sprawy i, jeżeli to możliwe, zlikwidowania kwestionowanych praktyk. Jeśli Stronie, której to dotyczy, nie uda się położyć kresu kwestionowanym praktykom w terminie ustalonym przez Wspólny Komitet lub jeśli Wspólnemu Komitetowi nie uda się osiągnąć porozumienia w ciągu trzydziestu dni roboczych od przedłożenia sprawy, zainteresowana Strona może podjąć odpowiednie środki dla zaradzenia trudnościom wynikającym w tych praktyk. 5. O podjętych środkach ochronnych powinny być niezwłocznie powiadomione druga Strona i Wspólny Komitet. Środki te powinny być ograniczone w wymiarze i długości ich trwania do tego co jest rzeczywiście niezbędne dla poprawy sytuacji, która spowodowała ich zastosowanie oraz nie powinny przewyższać szkody spowodowanej daną praktyką bądź utrudnieniem. Pierwszeństwo powinny uzyskać środki, które najmniej zakłócą realizację niniejszej Umowy. Środki podjęte przez jedną Stronę przeciwko działaniu bądź zaniechaniu drugiej Strony powinny dotyczyć jedynie handlu z tą Stroną.

14 6. Zastosowane środki ochronne będą przedmiotem okresowych konsultacji w ramach Wspólnego Komitetu w celu jak najszybszego ich złagodzenia lub zniesienia, gdy warunki nie uzasadniają dalszego ich stosowania. 7. Gdy wyjątkowe okoliczności wymagające natychmiastowego działania uniemożliwiają wcześniejsze zbadanie sprawy, zainteresowana Strona może w sytuacjach przewidzianych w Artykułach 26, 27 i 29 niezwłocznie zastosować środki ściśle niezbędne dla zaradzenia sytuacji. O podjętych środkach należy powiadomić niezwłocznie, zaś konsultacje między zainteresowanymi Stronami odbędą się w ramach Wspólnego Komitetu tak szybko, jak będzie możliwe. Artykuł 32 Trudności w bilansie płatniczym 1. Strony będą dążyć do unikania wprowadzania środków ograniczających, w tym środków dotyczących importu ze względu na bilans płatniczy. 2. Jeżeli jedna ze Stron znajdzie się w poważnych trudnościach płatniczych lub będzie nimi bezpośrednio zagrożona, może zgodnie z warunkami ustalonymi w Układzie ogólnym w sprawie taryf i handlu, zastosować środki ograniczające, w tym środki dotyczące importu, które będą ograniczone w czasie oraz nie będą wykraczać poza to, co jest konieczne dla poprawy sytuacji w bilansie płatniczym. Środki te będą stopniowo znoszone w miarę poprawy sytuacji w bilansie płatniczym i całkowicie zniesione, gdy ustaną warunki uzasadniające ich zastosowanie. Strona powinna poinformować niezwłocznie drugą Stronę o ich wprowadzeniu oraz, jeśli to możliwe, o harmonogramie ich znoszenia. Artykuł 33 Klauzula ewolucyjna 1. Kiedy jedna ze Stron uzna, że w interesie gospodarek Stron korzystny byłby rozwój i pogłębienie stosunków regulowanych niniejszą Umową poprzez rozszerzenie ich na nowe obszary nią dotąd nie objęte, wówczas przedłoży ona swój umotywowany wniosek innej Stronie. Strony mogą zwrócić się do Wspólnego Komitetu o zbadanie takiego wniosku, a w uzasadnionych przypadkach, o wydanie zaleceń, w szczególności odnośnie podjęcia negocjacji. 2. Porozumienia wynikające z procedury omówionej w punkcie 1 będą ratyfikowane bądź zatwierdzane przez Strony zgodnie z ich własnymi procedurami. Artykuł 34 Wspólny Komitet 1. Strony wyrażają zgodę na powołanie Wspólnego Komitetu składającego się z przedstawicieli Stron.

15 2. Wspólny Komitet będzie nadzorował i zarządzał realizację postanowień niniejszej Umowy. 3. W celu właściwej realizacji postanowień niniejszej Umowy, Strony będą dokonywać wymiany informacji i na wniosek któregokolwiek ze Stron będą przeprowadzać konsultacje w ramach Wspólnego Komitetu. Komitet będzie dokonywał przeglądu możliwości dalszego usuwania przeszkód w handlu między Stronami. 4. Wspólny Komitet może podejmować decyzje w przypadkach przewidzianych w niniejszej Umowie. W innych sprawach Komitet może wydawać zalecenia. Artykuł 35 Procedury Wspólnego Komitetu 1. W celu właściwej realizacji postanowień niniejszej Umowy, Wspólny Komitet będzie zbierał się, gdy będzie to konieczne, jednak nie rzadziej niż raz w roku. Każda Strona może zażądać odbycia takiego spotkania. 2. Wspólny Komitet będzie działał na zasadzie jednomyślności. 3. Jeżeli przedstawiciel Strony niniejszej Umowy we Wspólnym Komitecie zaakceptował decyzję z zastrzeżeniem spełnienia wymogów konstytucyjnych, decyzja ta wejdzie w życie w dniu, w którym powiadomiono o wycofaniu zastrzeżenia, o ile żadna późniejsza data nie została w niej ustalona. 4. Dla realizacji celów niniejszej Umowy Wspólny Komitet przyjmie swoje zasady proceduralne, które będą, inter alia, zawierały postanowienia dotyczące zwoływania spotkań, jak również wyboru Przewodniczącego i jego kadencji. 5. Wspólny Komitet może zadecydować o utworzeniu takich podkomisji i grup roboczych, jakie uzna za konieczne w celu wspomagania go w wykonywaniu obowiązków. Artykuł 36 Stosunki handlowe uregulowane niniejszą Umową oraz innymi Porozumieniami 1. Niniejsza Umowa będzie odnosić się do stosunków handlowych pomiędzy Republiką Czeską, Republiką Węgierską, Rzeczpospolitą Polską i Republiką Słowacką, ale nie do stosunków handlowych między Republiką Czeską a Republiką Słowacką. 2. Niniejsza Umowa nie wyklucza utrzymania bądź tworzenia unii celnych, stref wolnego handlu oraz porozumień odnośnie handlu przygranicznego w takim zakresie, aby nie wywierały one negatywnego wpływu na zasady handlu, a w szczególności na postanowienia dotyczące reguł pochodzenia zawarte w niniejszej Umowie. Artykuł 37 Załączniki i Protokoły

16 Załączniki i Protokoły do niniejszej Umowy stanowią jej integralną część. Wspólny Komitet może podjąć decyzje o zmianach treści Załączników oraz Protokołów zgodnie z przepisami zawartymi w punkcie 3 Artykułu 35. Artykuł 38 Zasięg terytorialny Niniejsza Umowa będzie miała zastosowanie na terytoriach Stron Umowy. Artykuł 39 Zmiany Zmiany do niniejszej Umowy, inne niż te, o których mowa w punkcie 4 Artykułu 34 i które zatwierdza Wspólny Komitet, będzie przedkładane Stronom Umowy do akceptacji i wejdą w życie, jeżeli zostaną zaakceptowane przez wszystkie Strony. Akty akceptacji zostaną zdeponowane u Depozytariusza. Artykuł 39a Przystąpienie do umowy 1. Każde Państwo europejskie może przystąpić do niniejszej umowy, za zgodą wszystkich Stron. 2. Terminy i warunki przystąpienia zostaną określone w umowie o akcesji, zawartej między wszystkimi Stronami z jednej strony i przystępującym Państwem z drugiej strony. Artykuł 40 Wejście w życie 1. Niniejsza Umowa wejdzie w życie 1 marca 1993 r., pod warunkiem, że wszystkie Strony zdeponują swoje akty ratyfikacyjne u Depozytariusza. 2. Jeżeli niniejsza Umowa nie wejdzie w życie na warunkach ustalonych w punkcie 1, przedstawiciele Stron, które zdeponowały swoje akty ratyfikacyjne, spotkają się przed 30 kwietnia 1993 r., i będą mogli podjąć decyzję o terminie wejścia w życie niniejszej Umowy w odniesieniu do tych Stron. 3. W odniesieniu do Strony, która zdeponowała swój akt ratyfikacyjny po spotkaniu, o którym mowa w punkcie 2, niniejsza Umowa wejdzie w życie pierwszego dnia drugiego miesiąca, licząc od dnia zdeponowania jej aktu, lecz nie przed datą wyznaczoną zgodnie z punktem 2.

17 4. Którakolwiek ze Stron może już w czasie podpisywania oświadczyć, że w fazie wstępnej będzie stosowała Umowę prowizorycznie, jeśli Umowa nie będzie mogła wejść w życie w stosunku do tej Strony 1 marca 1993 r. Artykuł 41 Moc obowiązująca i wypowiedzenie 1. a) Każda Strona niniejszej umowy może ją wypowiedzieć, włącznie ze stosowaniem prowizorycznym, w drodze pisemnej notyfikacji depozytariuszowi. Wypowiedzenie nabiera mocy prawnej po upływie sześciu miesięcy od dnia, w którym depozytariusz otrzymał notyfikację. b) Z dniem przystąpienia Strony niniejszej umowy do Unii Europejskiej niniejsza umowa automatycznie przestanie być wiążąca dla tej Strony. Zainteresowana Strona poinformuje o tym pozostałe Strony możliwie jak najwcześniej. 2. Umowa pozostaje w mocy dla pozostałych Stron. Artykuł 42 Depozytariusz Rząd Polski, działając jako Depozytariusz, będzie powiadamiać wszystkie Państwa, które podpisały niniejszą Umowę, o zdeponowaniu wszelkich aktów ratyfikacyjnych, o wejściu w życie niniejszej Umowy, jak również o wszelkich innych aktach bądź zawiadomieniach związanych z niniejszą Umową lub też jego mocą obowiązującą. Z dniem 1 kwietnia 2004 r. Rząd Republiki Bułgarii przejmuje obowiązki depozytariusza niniejszej umowy W dowód czego, niżej podpisani pełnomocnicy, będąc do tego odpowiednio upoważnieni, podpisali niniejszą Umowę. Sporządzono w Krakowie 21 grudnia 1992 r. w jednym oryginalnym egzemplarzu w języku angielskim, który będzie zdeponowany przy Rządzie Polski. Depozytariusz przekaże poświadczone kopie wszystkim Stronom niniejszej Umowy. Protokół uzgodnień 1. Strony deklarują gotowość zbadania na forum Wspólnego Komitetu możliwości udzielania sobie wzajemnie jakichkolwiek koncesji, których udzielają one lub będą udzielać krajom trzecim, z którymi zawarły Umowę o wolnym handlu lub inną podobną Umowę, której dotyczy Artykuł XXIV Układu ogólnego w sprawie taryf i handlu. 2. Odnośnie punktu 2 Artykułu 4, Strony uzgadniają, iż kiedy obniżka stawek celnych zostanie przeprowadzona poprzez zawieszenie tych stawek na określony czas, to tak obniżone stawki zastąpią stawki podstawowe jedynie na czas zawieszenia; a również, że w każdym przypadku

18 gdy jest dokonywane częściowe zawieszenie stawek, margines preferencji między Stronami zostanie zachowany. 3. Strony stwierdzają, że Artykułu 9 nie stosuje się, gdyby środki przewidziane tym Artykułem miały być nieodzowne dla wypełnienia zobowiązań międzynarodowych. 4. Opracowując kryteria i zasady zawarte w punkcie 3 Artykułu 23, Strony: - będą starały się zapewnić ich największą możliwą zgodność z odnośnymi kryteriami i zasadami zawartymi w Umowach ustanawiających stowarzyszenie między każdą ze Stron niniejszej Umowy a Wspólnotami Europejskimi; - kreślą warunki i/lub sytuacje, gdy mogą być stosowane czasowe odstępstwa od postanowień punktu 1; - dokonają przeglądu warunków, na jakich mogłyby być podejmowane działania wymierzone przeciwko praktykom pomocy państwa. 5. Odnośnie punktu 4 Artykułu 23, Wspólny Komitet w ciągu roku od dnia wejścia w życie niniejszej Umowy zatwierdzi niezbędne zasady stosowania środków zapewniających przejrzystość informacji. 6. Pozycje oznaczone gwiazdką (*) w Załącznikach do Protokołów 2 i 3 oraz w Załączniku III/C będą objęte zawartymi tam postanowieniami jedynie wtedy, gdy traktowanie tych pozycji w handlu między Stronami będzie analogiczne jak w handlu między Polską a Wspólnotami Europejskimi. 7. Strony uważają, że procedura arbitrażu może być stosowana przy sporach, które nie mogą być rozwiązane drogą konsultacji między zainteresowanymi Stronami bądź na forum Wspólnego Komitetu. Taka ewentualność może być dalej przedmiotem analizy Wspólnego Komitetu. WSPÓLNA DEKLARACJA Republika Czeska, Republika Węgierska, Rzeczpospolita Polska i Republika Słowacka deklarują, że w wypadku gdy umowa nie będzie mogła wejść w życie do 1 marca 1993 r. będą one stosować ją prowizorycznie od tej daty.