Na Zielonej Wyspie. Elżbieta Dzikowska. Irena Santor Kręci mnie ten świat. Malownicze Podkarpacie Wino, szkło i śpiew. str. 4. str. 68. str.

Transkrypt

1 wp drózy ISsN: x październik 2013/74 Malownicze Podkarpacie Wino, szkło i śpiew str. 10 Irena Santor Kręci mnie ten świat str. 68 Elżbieta Dzikowska Na Zielonej Wyspie str. 4

2 spis treści Podróże 4 4 Na Zielonej Wyspie 8 Na skrzydłach do Tatewu 8 Symfonia smaków 9 W krainę baśni 9 Luksus w Orient Expressie 10 Wino, szkło i śpiew 14 Na dwóch kółkach 14 Zagadki Koziołka Matołka 15 Czas na Sandomierz 15 Śląski smak 15 Wodny świat 15 Tajemnice ziemi 15 Łódzkie w siodle 16 Poznań Główny wielka metamorfoza 18 Człowiek i maszyna czyli jak działa kolej? 20 Magia wina 24 Szaszłyk w Moskwie, befsztyk na grillu 26 Pieczyste z lasu Intercity Gwiazda TRAKO 31 Pendolino zza pulipitu 32 Nie tylko Pendolino 34 Tanie spanie, czyli hotel na szynach 35 Pomarańczowi pomocnicy 35 Warto przeczytać w drodze 36 Pocałunek mało ROMAntyczny wp drózy Wydawca: KOW media&marketing sp. z o.o. Al. Jerozolimskie Warszawa tel wpodrozy@kow.com.pl Redaktor naczelny: Agnieszka Pietrzak Na stałe współpracują: Elżbieta Dzikowska, wybitna podróżniczka, pisarka i historyczka sztuki, Miłosz Brzeziński, trener biznesu Dziennikarze: Michał Elmerych, Maurycy Keller, Beata Rayzacher, Błażej Torański, Bartosz Król, Marlena Babicka Współpraca: Wiesława Barańska Redakcja stron PKP Intercity S.A.: Andrzej Skwarek Reklama: Marlena Karbowniak tel , marlena.karbowniak@kow.com.pl Partnerzy pisma: Skład i łamanie: Łukasz Rosiński Korekta: dr Barbara Pędzich, Uniwersytet Warszawski Znajdziesz nas na: wpodrozy Redakcja nie odpowiada za treść reklam i nie zwraca materiałów niezamówionych, zastrzega sobie prawo do dokonywania skrótów, adiustacji i zmian w nadesłanych tekstach oraz do przedruku artykułów ze wskazaniem ich źródła. 2

3 42 Biznes 42 Złowić inwestora! 46 Miliony strat tysiące spóźnionych pociągów 48 Bank pod lupą 50 Budżetowy dekalog 54 Zaufaj intuicji! 56 Filigranowe mieszczuchy 64 Styl życia 62 Trening czyni dumnym 64 Aktywna jesień 66 Czterdzieści lat Miliony Ronalda 67 Samuraje na trawie 67 Do raju był tylko krok Kultura 68 Kręci mnie ten świat 70 Legenda w kadrze 72 Jak dwa kwadraty 74 Gra gitara 74 Poznaj się na rodaku! Na okładce: Rock of Cashel, zespół średniowiecznych budowli sakralno- -obronnych w Cashel (hrabstwo Tipperary, Irlandia) Fot. Istockphoto 3

4 podróże świat Na Zielonej Wyspie Irlandia była zbyt blisko, zbyt łatwo dostępna, toteż latami odkładałam ją sobie na później. Wreszcie znalazłam się na Zielonej Wyspie. I nie dziwię się, że ciągnie tam Polaków nie tylko możliwość lepszego zarobku. tekst: Elżbieta Dzikowska Co nas łączy, co dzieli? Więcej łączy. Są to niestety nie zawsze miłe skojarzenia. Irlandia, podobnie jak Polska, długo miała swoich zaborców (w różnym stopniu nawet przez 800 lat), aż do 1921 r., kiedy znów nieomal wtedy co Polska wybiła się na niepodległość. Miała też powstania, bo to naród hardy, wojowniczy, tak jak nasz niezwyciężony i jak my czci rocznice swoich klęsk. Fundamentalna wiara Historia wyspy jest przeciekawa. Najpierw, ponoć 8000 lat p.n.e., zasiedlili ją myśliwi i zbieracze, 5000 lat później przyszedł czas na hodowców i rolników. I wtedy zaczęły powstawać niesamowite budowle megalityczne ku czci bóstw, ale i przodków, których trzeba było godnie 4 Elżbieta dzikowska historyk sztuki, sinolog, reżyser i operator filmów dokumentalnych, autorka m.in. popularnej serii książek podróżniczych i albumów. Wraz z mężem tonym Halikiem nagrała ok. 300 filmów z serii Pieprz i wanilia.

5 podróże świat pochować. U nas ten czas, dzięki Gotom, nastąpił dopiero w I-II w. n.e. i możemy zobaczyć megalityczne kręgi i grobowce w Odrach, Wąsiorach, Leśnie, Wietrzychowicach. Zapewniam, że warto się tam wybrać. Słyną ponoć z dobrej energii. O megalitach potem wróćmy do naszych relacji. Oba kraje są chyba najbardziej na świecie katolickie. Irlandia schrystianizowała się wcześniej, bo nawrócił ją św. Patryk, jej patron, w V w. Nas spotkało to pięć stuleci później, ale żarliwość była tu i tam podobna, umacniana w Irlandii zmaganiami z protestantyzmem, tak jak u nas. Obecnie jakby przytłumiona, ale ciągle się podkreśla, że religia była fundamentem narodowej jedności i przetrwania. Druga ojczyzna No i emigracja. Teraz my opuszczamy wielka szkoda kraj w poszukiwaniu lepszego życia, dawniej słynęli z tego Irlandczyczy. W latach 40. XIX w., kiedy pojawiła się na Zielonej Wyspie zaraza ziemniaczana, umarło z głodu około miliona osób (kartofle to podstawa wyżywienia biednych ludzi), a następny milion opuścił kraj, żeby szukać szczęścia u sąsiadów i za oceanem. Nas na świecie też niemało. Do Irlandii trafiło już ponad 122 tys. Polaków. Jesteśmy już drugą nacją tego kraju. Więcej tu nas niż Anglików. Świadectwem tego jest choćby fakt, że w katedrach, zamkach i muzeach spotka się przewodniki po polsku. Miłość do trunków Odwiedzając puby, które na tej wyspie mają swą genezę, i popijając wytwarzanego na niej od XVIII w. uwielbianego przez Irlandczyków guinessa (który mi bynajmniej o zgrozo, powiedzą piwosze nie smakuje, wolę bowiem wino), pomyślałam także, że łączy nas, niestety, i alkohol. Co prawda my wolimy wyżej W neogotyckim zamku Ashford Castle, nieopodal wioski Cong, mieści się jeden z najlepszych hoteli Irlandii. Koniczyna Patryka Rock of Cashel to niesamowity zespół zamku i świątyni zarazem, wzniesiony na skale, którą według legendy upuścił szatan, gdy zobaczył tu nawracającego Irlandczyków św. Patryka. Patron wyspy nie tylko wówczas chrzcił, ale tłumaczył także istotę Trójcy Świętej na przykładzie koniczyny, która stała się nieoficjalnym symbolem kraju. Tu zobaczyłam też najwięcej charakterystycznych krzyży św. Patryka. 5

6 podróże świat procentowy, ale w przełożeniu na ilość wychodzi podobno tyle samo. Gwoli prawdy Irlandczycy uzupełniają też procenty dobrą rodzimą whisky. Teraz co nas dzieli. Chyba tylko to, że Irlandczyk, gdy coś mu się nie udaje, mówi mogło być gorzej i dalej z uśmiechem podąża do celu, Polak zaś jest zdania, że mogło być lepiej, dalej narzekając na życie i świat. Narzekanie w przeciwieństwie do optymizmu Irlandczyków to nasza specjalność. Tropem grobów, katedr i zamków Znaków czasu jest w Irlandii wyjątkowo dużo. Neolityczni mieszkańcy usiali wyspę wspomnianymi już megalitami. W Knowth koło Newgrange dotarłam do jednego z największych i najstarszych pochówków świata datowany na 3200 r. p.n.e. grobowiec korytarzowy zbudowany z około 200 tys. ton kamienia. Do komory grobowca w dniu przesilenia zimowego na 15 minut zagląda poranne słońce, co sprzyja teorii, że było tu być może najstarsze obserwatorium na naszym globie. Następne ślady swojej obecności zostawili na Zielonej Wyspie Celtowie, którzy przybyli ok. 500 r. p.n.e. Niezbyt opasły, ale malowniczo położony kamienny krąg Druidów, kapłanów celtyckich, udało mi się zobaczyć nieopodal miasta Kenmore, słynącego też z koronek. Około 800 r. dotarli na wyspę Wikingowie. W XII w. pojawili się tu Normanowie, forpoczta angielskiego panowania. Cenna spuścizna Dziedzictwo Celtów podziwiałam w dublińskim Muzeum Narodowym (wstęp do muzeów jest bezpłatny). To przepiękna, zadziwiająca kolekcja złotej biżuterii, zwłaszcza wspaniałych naszyjników świadczących o maestrii warsztatowej, ale i wyrafinowanym smaku estetycznym. Wikingowie byli ponoć brutalnymi najeźdźcami, ale to im irlandzkie miasta zawdzięczają swoje początki. W 841 r. założyli Dublin, o czym świadczą wykopaliska archeologiczne, a przypomina na jednej z ulic ławeczka w kształcie łodzi. Największą jednak spuściznę zostawili we wczesnym średniowieczu Normanowie: wspaniałe katedry, opactwa i zamki- -fortece. W Knowth zachowały się jedne z najważniejszych grobowców korytarzowych Europy datowane na IV-III tysiąclecie p.n.e. W odróżnieniu od naszej, ceglanej irlandzka architektura jest przeważnie kamienna, szara, przez co jakby bardziej monumentalna. Widać to w obu dublińskich katedrach, Katedrze Kościoła Chrystusowego i Katedrze św. Patryka (obydwie z XII w.). Podobnie jak na naszym Wawelu, zostali w nich pochowani władcy i ludzie wybitni. W pierwszej, nieco starszej, znajduje się m.in. nagrobek normandzkiego zdobywcy Irlandii Strongbowa, w drugiej autora Podróży Guliwera Jonathana Swifta i niezwykle okazały nagrobek rodziny Boyle. W Katedrze Kościoła Chrystusowego zaimponowała mi jednak przede wszystkim ogromna podziemna krypta z przysadzistymi filarami. Obok doniosłych dzieł sztuki zobaczyłam też ze zdumieniem mumie kota i szczura, odkryte w XIX w. w piszczałce organowej. Z normańskich twierdz, jadąc do Newgrange, trafiłam do tej największej, w Trim. Nazywa się ją Zamkiem Jana bez Ziemi, jako że władca ten przebywał w Trim dwa dni w 1210 r., chociaż nie na zamku. W zamkowych lochach więziono za to Henryka II, zanim jeszcze został królem Anglii. Trim robi Obszerna relacja Elżbiety Dzikowskiej z pobytu w Irlandii także na Czytaj i oglądaj zdjęcia w galerii! 6 Wystawa rzeźby przed Zamkiem Królewskim w Dublinie fot. E. Dzikowska

7 podróże świat wielkie wrażenie z surową, monumentalną bryłą twierdzy, z 21-metrowej wysokości wieżą o ścianach grubych na trzy metry, z bramami wypadowymi i basztami, z długim ciągiem świetnie zachowanych murów. Będę elokwentna? Wędrówkę po średniowiecznych zamkach rozpoczęłam w Blarney. Wierzyć, nie wierzyć, ale powiadają, że jeśli wdrapie się na jedną z wież zamku w Blarney, tam, gdzie został wmurowany poziomo kamień o wymiarach 30 na 120 cm, i położy się na nim na plecach tak, aby odchylić dostatecznie głowę i pocałować mur zyska się dar elokwencji i przekonywania, bo w taki sposób uratował niegdyś głowę właściciel zamku, przekonując o swojej niewinności Elżbietę I. Każdy chce mieć takie cechy, więc kolejka do kamienia była dosyć długa. Wspinaczkę utrudniały strome schody, tak wąskie, że mógł się nimi przecisnąć tylko jeden człowiek, co ułatwiało kiedyś obronę wieży. Wytrwałam jednak, pokonując wrodzoną niecierpliwość, i zdobyłam mam nadzieję upragniony dar. W kierunku przyrody W Irlandii zachwyca także przyroda. Wyspa jest zielona, bo często tam pada (a co najmniej mży), oraz chłodna i wietrzna, bo nic jej nie zasłania od oceanu. Znajduje się tu sporo bagien, i to czerwonawych w dublińskim Muzeum Narodowym zobaczyłam wydobyte z nich szczątki ludzkie, świetnie zakonserwowane, prawie tak jak mumie. Turystów jednakże najbardziej interesują nie bagna, ale klify. Obejrzałam ponoć najciekawszy z nich klif Moher, długości 8 km, sięgający 214 Megalityczny dolmen Poulnabrone w Parku Narodowym Burren datowany jest na p.n.e. metrów wysokości skalnych ścian, które stromo spadały ku wodom Atlantyku. Park Narodowy Burren to dopiero jest atrakcja, ale dla ludzi, którzy przeżywają naturę metafizycznie. Tak już było tu od czasów neolitycznych, kiedy powstał w Burren dolmen, czyli megalityczny grobowiec Poulnabrone, w którym znaleziono 33 szkielety. Wygląda niesamowicie na rozległym polu szarych, wapiennych, popękanych bloków skał. Krajobraz jak z Marsa. Ciekawostka: pomiędzy kamieniami zadomowiły się rośliny z różnych klimatów, arktyczne, alpejskie, śródziemnomorskie, nawet storczykowate. Można tu też zaobserwować najwięcej w Irlandii motyli i ptaków. W innych parkach zobaczyłam urocze jeziora i zamki, niesamowicie ukształtowane stare drzewa, wszystko starannie zadbane. Irlandzie osobliwości Do tego, co nas łączy i co dzieli, dodałabym jeszcze kilka ciekawostek. Oczywiście, ruch jest tu lewostronny. Poza nielicznymi autostradami drogi są wąskie, kręte, okolone charakterystycznymi murkami, a ograniczenie szybkości wynosi ledwie do 80, a nawet 100 km! Ekrany dźwiękochłonne nie zasłaniają przyrody. Fotoradarów nie zauważyłam, ma je policja, ale rzadko się ją spotyka. Nie ma obowiązku zapalania świateł w dzień. Nikt nie używa klaksonu, chyba że nerwowy polski kierowca. W domach i hotelach, nawet tych najnowszych, wszędzie są oddzielne kurki na wodę zimną i gorącą, co utrudnia jej użycie. Wtyczki też są inne niż w kontynentalnej Europie. Nie ma wieżowców! Architektura nie przesłania krajobrazu. Najbardziej podobały mi się okna, tradycyjnie otwierające się na zewnątrz, przepięknie ukwiecone. Najmniej przypadła mi do gustu irlandzka kuchnia. Typowe śniadanie w hotelu to jajecznica lub jajo sadzone z kiełbaską, boczkiem, pieczarkami i fasolą. Jak dla chłopa, który idzie w pole. Brakowało mi naszego białego sera, ciemnego pełnoziarnistego chleba ale to mam przecie w domu. Jedźcie na Zieloną Wyspę... Ale wracajcie. REKLAMA EGZOTYCZNE KLIMATY Kenia od 3819 zł

8 Na skrzydłach do Tatewu tekst: Błażej Torański Zza szyb kolejki rozpościera się widok na soczystą zieleń drzew i wierzchołki gór. Niedostępne skały oblekają mgły, niczym postrzępiona wata. W słońcu połyskują czerwone dachówki, a gdzieś w dole kanionu wije się burzliwa rzeka Worotan. Najdłuższa kolejka linowa świata (5752 metry), wpisana do Księgi rekordów Guinnessa, znajduje się w Armenii i nazywana jest Skrzydłami Tatewu. Mknie z szybkością 37 km/h do perły ormiańskiej architektury klasztoru Tatew. W najwyższym punkcie osiąga 320 metrów. Podróż trwa minut i kosztuje w obie strony 4 tys. dram (ok. 30 zł). Najstarsze mury Tatewu pochodzą z IX wieku. Klasztor zbu- dowano z rdzawego kamienia, wulkanicznego tufu. Tworzy atmosferę tajemnicy, refleksji, mroku i smutku. Zwykle ormiańskie świątynie swą barwą wpadają w brązy, pomarańcze, żółcienie. Na kilku oknach świątyni znajdują się węże zapatrzone w ludzkie twarze. W dawnych czasach Ormianie wierzyli, że wąż jest obrońcą ich domu. Skrzydła Tatewu wzięły się z legendy. Wedle niej po wzniesieniu głównej świątyni jeden z robotników samowolnie, pod osłoną nocy, chciał zamontować krzyż. Odkrył to jego mistrz, więc budowniczy w panice rzucił się z kopuły, błagając Boga: tal tew! ( daj skrzydła ). Symfonia smaków Nieważne, czy to restauracja Maspindzelo w Tbilisi, gdzie można wybierać spośród 150 tradycyjnych gruzińskich dań, czy letnia tawerna Złoty Lew w malowniczym Sighnaghi w Kachetii. Gruzińska kuchnia to symfonia smaków. I nie chodzi bynajmniej o szaszłyki jagnięce, słynną pikantną zupę charczo gotowaną na wieprzowinie, wołowinie lub jesiotrze czy kołduny chinkali, uformowane na kształt sakiewek. Radością dla podniebienia, zwłaszcza wegetarianów, są sałatki. Polecam bakłażany podawane na zimno. Kulinarne wariacje z cebulą, papryką, czosnkiem (na ostro) lub łagodniejsze z pomidorem, zieloną kolendrą, ziemniakami, a także posmarowane tylko pastą orzechową. Na przekąskę w podróży z kolei najlepsze są placki z farszem. Z serem lub czerwoną fasolą. Na deser przy drodze można kupić od babci czurczchelę gruzińskie snickersy nanizane na sznurek orzechy zatopione w gęstym syropie z winogron. Pychota! fot. istockphoto, czechtourism 8

9 podróże świat Najstarsze mury Tatewu pochodzą z IX wieku. Zespół zamkowo-pałacowy w czeskim Krumlovie może być świetnym celem podróży na jesienną wycieczkę. Do zobaczenia: wieża zamkowa z celą głodową oraz lapidarium z rzeźbami barokowymi. W barokowym teatrze wśród dekoracji, kostiumów, rekwizytów poczujemy się jak na planie filmowym baśni. Najcenniejszym eksponatem jest złota kareta, dzieło sztuki rzemieślniczej z drewna orzechowego. Przyjemny jest spacer po barokowych ogrodach z fontanną kaskadową i jeziorkiem. Z wieży zamkowej roztacza się widok na panoramę miasta. Festiwale, wystawy, koncerty, muzea i galerie kuszą turystów do Krumlova niemal przez cały rok, a w okolicy jest wiele okazji do aktywnego wypoczynku: rejsu statkiem lub kajakiem po Wełtawie lub romantycznego spływu tratwą. W krainę baśni Luksus w Orient Expressie W zekranizowanej powieści kryminalnej Agaty Christie Morderstwo w Orient Expressie trup ściele się gęsto, a pasażerowie podróżują luksusowym pociągiem pasażerskim, który od samego początku otaczała atmosfera tajemniczości. W pierwszą trasę pociąg ten wyruszył z Paryża do Konstantynopola (obecny Stambuł) w 1883 roku. Trasa liczyła 2880 km, a podróż trwała trzy doby! W XIX stuleciu tylko ten środek transportu łączył Europę Zachodnią ze Wschodem. Teraz, odrestaurowany, jest jedną z największych atrakcji turystycznych i z Paryża do Stambułu kursuje tylko raz w roku. Częściej pokonuje trasy Londyn Rzym czy z Londynu przez Paryż do Wenecji. Orient Express, jak dobrze pamiętam, był także w Polsce. W 1988 roku pokonał trasę Paryż Lyon Kolonia Berlin Warszawa Moskwa Pekin Hongkong (ponad 15 tysięcy kilometrów w 19 dni), co zostało odnotowane w Księdze rekordów Guinnessa. Magazyn Lonely Planet Traveller umieścił niedawno trasę Paryż Stambuł na drugim miejscu najbardziej interesujących szlaków kolejowych na świecie. REKLAMA LODOWCOWE KLIMATY Włochy od 1299 zł 9

10 podróże Polska WINO, SZKŁO I ŚPIEW Podkarpacie to nie tylko dynamicznie rozwijający się Rzeszów oraz przepiękne Bieszczady. To również Jasło z jego bogatą historią i godnymi odwiedzenia miejscami. Miasto wraz z Sanokiem i Krosnem tworzy tzw. Podkarpackie Trójmiasto. tekst: Bartosz Król Obowiązkowym punktem wizyty w Jaśle powinny być odwiedziny chociaż jednej z miejscowych winnic (na całym Podkarpaciu jest ich około 120). Dzięki nim nie tylko wzbogacimy naszą wiedzę teoretyczną w kwestiach związanych z winem, ale i spróbujemy wytwarzanego na miejscu trunku, który zdobywa coraz większe uznanie wśród zagranicznych sommelierów. Dowodem na to są kolejne wyróżnienia w międzynarodowych konkursach oraz coraz większa liczba enoturystów, przed którymi wino i jego produkcja praktycznie nie mają już tajemnic. Stolica polskiego wina Choć jeszcze kilkanaście lat temu w regionie nie było specjalnych tradycji, a klimat i uwarunkowania prawne wciąż nie rozpieszczają, Jasło jak najbardziej zasłużenie aspiruje do miana stolicy polskiego wina. To właśnie tam mieszka też człowiek uznawany za polskiego Dionizosa, czyli Roman Myśliwiec. Jego Jasło jak najbardziej zasłużenie aspiruje do miana stolicy polskiego wina. To właśnie tam mieszka też człowiek uznawany za polskiego Dionizosa, czyli Roman Myśliwiec. Jego winnica Golesz zapoczątkowała odrodzenie winiarstwa w naszym kraju. 10

11 podróże Polska wymi miejscami. Łatwo się o tym przekonać, odwiedzając zupełnie niewidoczny z głównych dróg miasta tarasowy Jasiel, którego właściciele za zaniedbaną ziemię zapłacili przed laty mniej niż za same koszty notarialne związane z transakcją. Później jako czynni nauczyciele po godzinach etatowej pracy zmienili oblicze terenu nie do poznania i teraz z dumą wystawiają swoje produkty na odbywających się w Jaśle corocznych Międzynarodowych Dniach Wina. Na sportowo i z historią W położonym nad trzema rzekami Jaśle nie brak też winnica Golesz zapoczątkowała odrodzenie winiarstwa w naszym kraju. Winnice w Jaśle i okolicach nie tylko dostarczają smacznego wina (które coraz częściej można kupić legalnie), ale też same w sobie są niezwykle urokliatrakcyjnych miejsc dla zwolenników aktywnego spędzania wolnego czasu. Na obszarze miasta znajdują się darmowy (!) park linowy, jeden z lepszych w kraju torów do jazdy dla rowerów BMX, a także nowoczesny kompleks pływalni ze zjeżdżalnią. O tym, że miasto potrafi korzystać z unijnych funduszy, świadczy też tzw. Przystanek Kwiatowa, gdzie w wyrobisku dawnej cegielni urządzono teren rekreacyjny idealny na pikniki i grillowanie ze znajomymi. Zabytków jako takich nie ma zbyt wielu, bo o czym nie każdy wie to właśnie Jasło było najbardziej zniszczonym polskim miastem w czasie II wojny światowej (po wysiedleniu ludności jesienią 1944 roku Niemcy zburzyli aż 97 proc. budynków). O tragicznych wydarzeniach z lat przypominają cmentarze leżące na szlaku frontu wschodniego I wojny światowej. Mimo wszystko na obrzeżach Jasła znajdziemy architektoniczną perełkę w postaci neogotyckiego Pałacu Sroczyńskich, gdzie dzieciństwo spędził mjr Henryk Hubal Dobrzyński. Niedaleko tego miejsca Ignacy Łukasiewicz założył w XIX wieku pierwszą na świecie destylarnię ropy naftowej. Dużo W Pałacu Sroczyńskich mieści się Zespół Szkół Medycznych. KROSNO ZAPRASZA: Balony nad Krosnem Międzynarodowe Górskie Zawody Balonowe, widokowe loty balonem albo szybowcem Świet(l)ne Miasto impreza odbywająca się w rocznicę zapalenia pierwszej w dziejach lampy naftowej Karpackie Klimaty pokazy produkcji szkła, barwne korowody po mieście z udziałem kuglarzy i ludowych artystów Jasło Krosno Sanok 11

12 więcej na temat działalności krośnieńskiego aptekarza możemy się dowiedzieć w oddalonej o niespełna 30 km Bóbrce, gdzie mieści się Muzeum Przemysłu Naftowego i Gazowniczego. Na terenie skansenu zgromadzono urządzenia wiertnicze oraz eksploatacyjne, ukazujące rozwój technologiczny wydobycia ropy (zwanej dawniej olejem skalnym) oraz gazu ziemnego. Obiekt jest unikatowy na skalę światową i potwierdza pionierską rolę polskiego przemysłu naftowego. Tam też znajduje się najstarsza kopalnia ropy naftowej na świecie. Działa ona zresztą do dziś z tą różnicą, że zamiast 2500 ton ropy dziennie wydobycie wynosi 3500 ton rocznie. Dzwonnica kościoła farnego w Krośnie Muzeum pozwala koncertować na fortepianie Pleyela tylko nielicznym artystom. PYSZNOŚCI NA TALERZU Będąc na Podkarpaciu, nie wypada nie skosztować lokalnych specjałów, choćby proziaków, czyli placków pieczonych na płycie kuchennej, które przypominają nieco chleb. Koniecznie trzeba spróbować zaciórki z banią klusek razowych z orkiszu, mleka, bani (dyni) oraz wody. Regionalną potrawą są też chrupiące placki kapuściane Szandorki z ostudzoną, duszoną kapustą. Wybornie smakują także pierogi, które robione są według innej receptury niż w pozostałych regionach kraju (m.in. z kaszą gryczaną z farszem z gryki, twarogu i ziemniaków w cieście z mąki pszennej oraz razowe z kapustą). Amatorów znajdą też zapewne żur lisowski oraz przyrządzane na wiele sposobów gołąbki (ziemniaczane, jęczmienne lub gryczane). fot. B. król, istockphoto, fotolia 12

13 Miasto szkła Z kolei w Muzeum Podkarpackim w Krośnie można podziwiać największą w Polsce i jedną z największych na świecie kolekcję lamp naftowych, których wynalezienie również zawdzięczamy Łukasiewiczowi. Drugą unikatową atrakcją placówki jest imponujący zbiór różnego rodzaju wyrobów szklanych ale przecież nie przez przypadek Krosno nazywane jest miastem szkła. Miłośnicy muzyki z pewnością zwrócą za to uwagę na fortepian Pleyela z 1862 roku. Wyprodukowany w cenionej paryskiej manufakturze instrument jest najstarszym reliktem epoki chopinowskiej w naszym kraju jedynym oryginalnym i w pełni sprawnym fortepianem koncertowym, na którym grywał najsłynniejszy polski pianista. Sympatyków malarstwa ucieszą zapew- ne prace uczniów Jana Matejki, w tym Stanisława Bergmana i Seweryna Bieszczada. Warto też pospacerować ulicami krośnieńskiej starówki oprócz zabytkowych kamienic na rynku największą uwagę przykuwają dwa kościoły: farny i oo. franciszkanów. Podróż w czasie Miejscem o wyjątkowym charakterze jest też Karpacka Troja. Obiekt, położony w Trzcinicy koło Jasła, stanowi połączenie tradycyjnej formy skansenu oraz nowoczesnej placówki muzealnej. Lokalizacja nie jest przypadkowa tam właśnie odkryto jedną z pierwszych silnie ufortyfikowanych osad znanych z terenu Polski, która to osada powstała w początkach epoki brązu, ponad 4000 lat temu. W trakcie prac wykopaliskowych w miejscu prastarego grodziska znaleziono ponad 160 tys. zabytków, w tym naczynia, wyroby z ceramiki, krzemienia i kamienia, kości i rogu, a także brązu oraz żelaza. Za sprawą wiernie zrekonstruowanych chat i murów obronnych wizyta w Karpackiej Troi stanowi swoistą podróż w czasie. ZABIERZEMY CIĘ W TAKI KLIMAT, JAKI NAJBARDZIEJ LUBISZ Narty Włochy od 1299 zł Egzotyka Kenia od 3819 zł Słowacja od 1649 zł Sri Lanka od 4419 zł REKLAMA CALL CENTER Z KOMÓRKI NAJBLIŻSZE BIURO PODRÓŻY:

14 podróże Polska Na dwóch kółkach W dolinie rzeki Jeziorki, na obszarze powiatu piaseczyńskiego, grójeckiego i gminy Mszczonów, znajduje się ponad 400 kilometrów szlaków rowerowych. tekst: Maurycy Keller Ten prawdziwy rowerowy raj znajduje się dosłownie o krok od Warszawy. Wyruszając ze stolicy, wystarczy skorzystać z istniejącego od lat Chojnowskiego Szlaku Rowerowego lub Nadwiślańskiego Szlaku Rowerowego. Doprowadzą nas one do pozostałych 16 tras przygotowanych przez Stowarzyszenie Gmin i Powiatów Zlewni Rzeki Jeziorki. Do tej urokliwej krainy można też dotrzeć pociągiem Kolei Mazowieckich lub autobusem. Jedną z największych atrakcji Krainy Jeziorki jest zabytkowa piaseczyńsko- -grójecka kolej wąskotorowa ze stacją początkową w Piasecznie. Warto też zwiedzić XIV-wieczny zamek w Czersku i pospacerować przy tężni solankowej w Parku Zdrojowym w Konstancinie-Jeziornie. Jeśli komuś mało leczniczych źródeł, może odwiedzić termy w Mszczonowie. Inne ciekawe miejsca to tor samochodowy w Słomczynie, tor gokartowy w Szymanowie oraz drewniane kościoły w Chynowie, Rembertowie, Lutkówce i na Mariankach w Górze Kalwarii. blisko 30% krajowej produkcji jabłek. Produkowany tu również cydr zaczyna podbijać podniebienia miłośników kulinarnych smakowitości, tak jak czerlotka, która jest słodyczą ziemi czerskiej (można ją zjeść w cukierniach w Górze Kalwarii), i potrawy z lesznowolskich dyń. Amatorom słodkości można też polecić smakowite i naturalne miody, jak choćby te z Tęczowej Pasieki (Cieciszew). A pod koniec wycieczki rowerowej warto wstąpić do jednej ze staropolskich karczm i restauracji Oycowizny, Starej Chaty, Gospody Zalewajki czy Odjazdu i Zawrotnicy mieszczących się na stacji początkowej wąskotorówki w Piasecznie. Piaseczyńsko- -grójecka Kolej Wąskotorowa Zamek w Czersku Sady zlokalizowane w okolicach Grójca, Tarczyna i Góry Kalwarii zaspokajają Zagadki Koziołka Matołka W Pacanowie rozpoczęły się prace nad nową atrakcją turystyczną: questami. Do wytyczenia szlaków pełnych zagadek przystąpiło Europejskie Centrum Bajki im. Koziołka Matołka wspierane przez młodych adeptów przedsiębiorczości społecznej z Bałtowa. Questing łączy w sobie elementy podchodów z poznawaniem dziedzictwa regionu. Wyposażony w bezpłatnie dostępną ulotkę turysta samodzielnie pokonuje trasę, rozwiązując po drodze szereg zagadek związanych z historią i kulturą miejsca. W Pacanowie powstaną cztery ścieżki tego typu. Piąta dostępna będzie w pobliskiej Wiślicy. To dodatkowa atrakcja dla naszych gości. Dzięki questom oprócz wizyty w naszym centrum będą też mogli w ciekawy sposób poznać Pacanów i jego okolice wyjaśnia Karolina Kępczyk, dyrektor Europejskiego Centrum Bajki. fot. mat. prom. 14

15 TWOJA KOLEJ NA FORESTERA P.U.H. Grafix, Al. Tysiąclecia Państwa Polskiego 71, Białystok, tel Wawrosz sp.j., ul. Warszawska 158, Bielsko-Biała, tel REISKI AUTO Sp. z o.o., ul. Fordońska 353, Bydgoszcz, tel IDeaAuto sp. z o.o., Al. Wojska Polskiego 17/19, Częstochowa, tel P.H.U. Zdanowicz, Al. Grunwaldzka 256a, Gdańsk, tel Firma Motoryzacyjna Ligęza sp. z o.o., ul. Wincentego Pola 28, Jelenia Góra, tel MM CARS Sp. z o.o., ul. Lotnisko 81, Katowice, tel SOLO sp. z o.o., Dąbrowa 346b, Kielce (Masłów), tel Emil Frey Polska S.A., ul. Josepha Conrada 45, Kraków, tel Technotop Sp. z o.o., Al. Kraśnicka 150A, Lublin, tel Subaru Point sp. z o.o., Al. Włókniarzy 234a, Łódź, tel F.H.U. Gruchel, ul. Różana 1, Mikołów, tel P.U.H. AUTO-COMPLEX Sp. z o.o., Wielogłowy 188, Nowy Sącz, tel Solix Sp. z o.o., ul. Lubelska 40, Olsztyn, tel ZUH MAX-USŁUGA Alfred Stefanowicz, ul. Władysława Leonharda 3, Olsztyn, tel Kocar Wł. M. P. Kociałkowscy sp.j., ul. Dąbrowskiego 529a, Poznań, tel ITS Adam Michalczewski, ul. Ks. Łukasika 5, Radom, tel Sobiesław Zasada Automotive Sp. z o.o. Sp. k., al. mjr. Wacława Kopisto 3, Rzeszów, tel Agrykolex sp. z o.o., ul. A. Struga 78, Szczecin, tel Subaru A. Koper, Al. Krakowska 151, Warszawa, tel Dukiewicz Sp. J., ul. Jubilerska 6, Warszawa, tel Da Woj Sp. z o.o. Sp. K., ul. Wiosenna 44, Warszawa (Łomianki), tel JM Auto sp. z o.o., ul. Krakowska 1, Wrocław, tel

16 podróże Polska Czas na Sandomierz! Świętokrzyski Szlak Przygody wkrótce obejmie również Sandomierz i jego okolice. Tym samym na terenie województwa powstanie siódma już Kraina Szlaku. Szlak Przygody to największy sieciowy produkt turystyczny w Polsce. W jego ramach działa program lojalnościowy pozwalający turystom zbierać punkty, które można wymieniać na nagrody lub zniżki do wykorzystania u partnerów szlaku. Projekt realizuje partnerstwo sześciu Lokalnych Grup Działania z województwa świętokrzyskiego, a finansowany jest ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Szlak obejmował dotąd ponad 100 oznakowanych atrakcji i sześć krain tematycznych. Wraz z poszerzeniem o region sandomierski wzbogaci się o wyjątkowe walory przyrodnicze i historyczno-kulturowe. Ważną rolę w nowej krainie odegrać też mają charakterystyczne dla niej naturalne uprawy owoców i warzyw. Tajemnice ziemi Góry Świętokrzyskie to idealne miejsce dla miłośników archeologii czy geologii. W zeszłym roku uruchomiono tu Świętokrzyski Szlak Archeo-Geologiczny. Najmłodsi mogą zwiedzić JuraPark w Bałtowie lub wybrać się na wycieczkę po kopalni w Krzemionkach. Dużym zainteresowaniem cieszą się także ślady tetrapoda w rezerwacie w Zachłemie czy malowniczy amfiteatr w rezerwacie Kadzielnia. Odwiedzić trzeba koniecznie także Centrum Geoedukacji w rezerwacie Wietrznia w Kielcach oraz jaskinie w okolicach Chęcin. Śląski smak Kilkadziesiąt restauracji serwujących różne potrawy i prezentujących różne kulinarne tradycje jest zrzeszonych w Szlaku Kulinarnym Śląskie Smaki. Placówki przed przystąpieniem do projektu poddane zostały ścisłej weryfikacji sprawdzono między innymi, jakich składników używa się do przyrządzenia konkretnych potraw. Ci, którzy mają więc ochotę spróbować prawdziwej śląskiej kuchni, powinni odwiedzić restauracje w Pszczynie, Raciborzu czy Piekarach Śląskich. Pełną listę restauracji można znaleźć na Wodny świat Bug-rajem dla turysty to projekt, dzięki któremu na tej malowniczej rzece powstał wyposażony w odpowiednią infrastrukturę szlak kajakowy. Na długości 250 kilometrów wybudowano między innymi mariny oraz turystyczne przeprawy promowe. Pomyślano nie tylko o wodniakach, ale również o miłośnikach rowerów. Do swojej dyspozycji mają oni blisko 150-kilometrowy oznakowany szlak. Na trasie warto odwiedzić między innymi park historyczno-kulturowy Bug pogranicze kultur i religii w Drohiczynie oraz Międzynarodowe Centrum Ekoturystyki w Mężeninie. Łódzkie w siodle Ponad dwa tysiące kilometrów liczy Łódzki Szlak Konny, który jest niewątpliwą atrakcją dla osób lubiących rekreację w siodle. To najdłuższa taka trasa w Europie. Szlak wiedzie przez siedem parków krajobrazowych, a na jego trasie jest prawie 200 ośrodków jeździeckich. Tworzą go dwie pętle, które zostały podzielone na 20-kilometrowe odcinki. Trasy oznakowano zgodnie z wytycznymi PTTK, dzięki czemu pojawiły się na nich setki tablic informacyjnych. Na szlaku konnym powstało również kilkadziesiąt miejsc postojowych, które wyposażone zostały w wiaty, miejsca popasu czy zagrody dla koni. W ramach projektu uruchomiono wielojęzyczny portal internetowy W siodle. Na stronie można zaplanować trasę, znaleźć informacje o ośrodkach jeździeckich, atrakcjach turystycznych czy usługach hotelarskich. fot. mat. prom. 16

17 Pomagamy kompleksowo! Wiadomo, że podczas podróży, zwłaszcza zagranicznych, bardzo przydaje się możliwość skorzystania z bankomatów bez ponoszenia opłat za wypłatę pieniędzy. Dużo łatwiej, gdy nie trzeba też spędzać kilku godzin na szukaniu i kupowaniu ubezpieczenia przed wyjazdem, a ochrona ubezpieczeniowa działa już przez sam fakt posiadania konta czy karty kredytowej w swoim banku. Takie przywileje zapewnia rachunek Premium w Raiffeisen Polbank dostępny dla osób, których aktywa przekraczają 160 tys. zł lub które mają comiesięczne wpływy na poziomie 8 tys. zł. Coraz ważniejszą cechą wyróżniającą instytucje finansowe jest jednak to, że te najlepsze potrafią zatroszczyć się kompleksowo o majątek swoich klientów, doradzić rozwiązania, które zapewnią im wysoką emeryturę czy też umożliwią ich dzieciom edukację i dobry start w dorosłe życie. Raiffeisen Premium Banking zapewnia swoim klientom opiekę ze strony osobistego doradcy, który wspiera ich w zarządzaniu finansami przy użyciu nowoczesnej aplikacji pozwalającej stworzyć Osobisty Plan Finansowy. Więcej na

18 podróże alfabet dworcowy Poznań Główny wielka metamorfoza Ambitne plany. Poznański węzeł kolejowy powstał w XIX wieku. Pomysłodawcami projektu byli Polacy zasiadający w Poznańskim Sejmie Ustawodawczym. W zamyśle linia kolejowa miała łączyć Poznań z Frankfurtem nad Odrą, a następnie zostać wydłużona do Warszawy. Król Fryderyk Wilhelm IV zgodził się jedynie na wybudowanie jednotorowej linii kolejowej łączącej Poznań ze Stargardem Szczecińskim. Berlińska inspiracja. Budowa pierwszego poznańskiego dworca trwała od 1874 do 1879 roku. Projekt gmachu z czerwonej cegły licówki wzorowano na dworcu poczdamskim w Berlinie. Frontową ścianę z podwyższonym ryzalitem poprzedzono arkadową loggią wejściową z pięcioma przęsłami i tarasem na piętrze. Druga odsłona. Pierwszego remontu poznański dworzec doczekał się już w 1929 roku przed Powszechną Wystawą Krajową. Zmieniono oświetlenie gazowe na elektryczne i odmalowano cały gmach. Pod koniec II wojny światowej budynek został zniszczony podczas bombardowania w 1945 roku. Odbudowano go między 1946 a 1949 rokiem, a jego fasadzie nadano cechy klasycystyczne. Kolejna przebudowa zaczęła się już w 1961 roku i trwała 15 lat. Dworzec zyskał wtedy cechy modernistyczne. Gadający Frank. Od 17 kwietnia 1996 do lipca 2012 pociągi na stacji Poznań Główny były zapowiadane przez system komputerowy zwany Frankiem. Był to pierwszy tego typu system użytkowany w Polsce, któremu głosu użyczył Paweł Binkowski, aktor Teatru Nowego. W 2012 roku został zastąpiony przez syntezator mowy. Kapuściński. 25 listopada 2006 roku Ryszard Kapuściński odsłonił w holu dworca tablicę pamiątkową poświęconą poznaniakowi Kazimierzowi Nowakowi podróżnikowi, który przemierzając Afrykę, pokonał 40 tys. kilometrów pieszo i na rowerze. Powiew nowości. W 2009 roku PKP S.A. podpisały umowę inwestycyjną z węgierskim developerem Trigranit Development Corporation. Umowa otworzyła drogę do rozpoczęcia budowy Zintegrowanego Centrum Komunikacyjnego w Poznaniu o wartości 160 mln euro. Objęła również przebudowę dworca. Uroczyste otwarcie. Nowy dworzec został uroczyście otwarty 29 maja 2012 przez Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego. Budynek ma powierzchnię 7 tysięcy m 2. Położony jest nad torami i peronami 18

19 1., 2. i 3., równolegle do Mostu Dworcowego. To nowoczesna ażurowa konstrukcja obejmująca nowy dworzec PKP, PKS i przystanek miejskiej komunikacji tramwajowej. Do tego obiekty biurowe, parkingi, hotel i galeria handlowa. Zakupy i podróż. Dworzec to tylko część projektu Poznań City Center, który jest jedną z największych inwestycji handlowych w Polsce, realizowaną przez węgierskiego developera TriGranit Development Corporation we współpracy z Europa Capital i PKP S.A. Bogata oferta handlowa oraz gastronomiczna Poznań City Center połączona jest z dogodną lokalizacją i możliwością zaparkowania auta. Do dyspozycji będzie trzypoziomowy parking z nowoczesnym i ekologicznym systemem parkingowym. Otwarcie centrum planowane jest na koniec października 2013 roku. (MK) Jesteś na dworcu Poznań Główny? Skorzystaj z kuponów promocyjnych! fot. PKP s.a. Budynek ma powierzchnię 7 tysięcy m 2. To nowoczesna ażurowa konstrukcja obejmująca nowy dworzec PKP, PKS i przystanek miejskiej komunikacji tramwajowej. Zabierz W Podróży do domu, wytnij kupony i odwiedź lokale znajdujące się w galeriach na dworcu Poznań Główny.

20 podróże Twoja kolej Człowiek i maszyna czyli jak działa kolej? Mój dwuipółletni synek wciąż zadaje mi trudne pytania. Pierwsze brzmi: Co to być? Drugie już trochę bardziej po polsku Po co to? Dla tego małego człowieka stawianie znaków zapytania to próba odnalezienia się w świecie, z którym mocno chce się zaprzyjaźnić. Dorośli zadają pytania trochę innego kalibru: Dokąd zmierzam? Czy jestem szczęśliwy?... Szczęśliwie gorycz takich rozważań ustępuje często wspominanej ciekawości świata, która sprowadza się zazwyczaj do jednej myśli Jak on działa? W nowo otwieranym cyklu felietonów skoncentrujemy się na technice z naszego podwórka kolejowego. Z pewnością wiele tematów poruszonych w następnych odcinkach nie będzie odkryciem nieznanej planety, ale może przybliży nieco kolej od strony, której nie znacie. Sprawi, że pasażer z powodu opóźnienia nie powie paru słów za dużo konduktorowi, ponieważ ten ostatni wcale tutaj nie zawinił. W kolejnych felietonach pokażemy, że budowa nowej linii kolejowej to nie jak ostatnio usłyszałem położenie dwóch stalowych prętów na w miarę równym i prostym odcinku. Wyjaśnimy też, że liczba instalacji, które znajdują się w trzewiach remontowanych czy budowanych peronów, jest porównywalna z liczbą tych z nowoczesnego biurowca. Odpowiemy, dlaczego niemożliwe jest zjeść ciastko i mieć ciastko, czyli że kolej, nawet ta podmiejska, nie może posiadać wciąż nowych przystanków pomiędzy już istniejącymi, ponieważ straciłaby na swojej przepustowości. Podłączymy lokomotywę i skład wagonów do laptopa i opiszemy zalety elektroniki, która we współczesnych pociągach kieruje krwiobiegiem taboru, podobnie jak w naszym własnym samochodzie. Nie zapomnimy o ludziach, którzy prowadzą i serwisują pociągi, dają nam poczucie bezpieczeństwa, kiedy zasypiamy w długiej podróży. Oni też muszą się odnaleźć w tej nowej technice, która w programie TWOJA KOLEJ działa dla szeroko rozumianego komfortu pasażera. Pokazując kolej od zaplecza, chcemy, aby klient lepiej rozumiał, ile pracy trzeba wykonać, aby tak jak dziś wsiadał na stacji A i wysiadał w punkcie B, nie martwiąc się absolutnie o nic. Ale o tym już w kolejnych odcinkach. W kolejnych felietonach pokażemy, że budowa nowej linii kolejowej to nie położenie dwóch stalowych prętów na w miarę równym i prostym odcinku. Marcin Głuszek 20