Prawo dewizowe. 12 krajów jest w UGiW (bez Wielkiej Brytanii, Szwecji i Danii), w związku z tym 12 byłych walut tych krajów jest niewymienialnych.

Transkrypt

1 Prawo dewizowe WYKŁAD Ustawa z dnia r. - Prawo dewizowe Dz.U.2002r. nr 141, poz (dla tych, którzy chcę mieć na pewno dobrą wersję jest dostępny plik w dziale plików na mojej stronie) 12 krajów jest w UGiW (bez Wielkiej Brytanii, Szwecji i Danii), w związku z tym 12 byłych walut tych krajów jest niewymienialnych. Traktat rzymski => podpisanie => EWG => chęć utworzenia swobodnego przepływu kapitału, kursy stałe walut. 1977r. - Roy Jenkins (przewodniczący Komisji Wspólnot Europejskich) wychodzi z propozycją planu współpracy walutowej => utworzenie w 1979r. Europejskiego Systemu Walutowego, a podstawowymi filarami tego systemu były: Europejska Jednostka Walutowa (ECU) mechanizm kursowy (na początku nie należała do niego drahma grecka, potem dołączyły też funt i lir). Zaprzestano ustalania kursów wobec dolara w wymianie handlowej stały kurs (do ok. 3% możliwych wahań) system wzajemnych kredytów między bankami centralnymi 1989r. - raport Delorsa cele przyszłej UGiW, trzy etapy dojścia: a) pełna liberalizacja przepływów kapitału b) pełna integracja rynków europejskich c) całkowita i nieodwracalna wymienialność walut i nieodwołalne związanie ze sobą kursów walut I zapewnienie swobodnego przepływu kapitału II powołanie do życia Europejskiego Instytutu Walutowego (EIW), który opiniował projekty aktów prawnych krajów członkowskich w zakresie statusu ECU i płatności w tej walucie; następnie koordynował współpracę banków centralnych UE i stosowaną przez nie politykę monetarną i w 1998r. EIW został zastąpiony przez EBC. III usztywniono kursy walutowe poprzez wprowadzenie euro (przestaje istnieć ECU). Kształtowanie polityki pieniężnej przez EBC. UE powstała w 1992r. - traktat z Maastricht (niektórzy nazywają rzymskim, ale coś mi się tu nie podoba) 1

2 WYKŁAD (kartka ksero, którą nam dała jest tutaj) ESBC nie ma osobowości prawnej EBC ma osobowość prawną, ma organy i cele. Organami EBC są Rada Prezesów (banków centralnych krajów strefy euro) i Zarząd, który jest odpowiedzialny za realizację polityki pieniężnej ustalonej przez Radę Prezesów. W Zarządzie zasiadają osoby mające znajomość bankowości. Wybiera ich Rada w porozumieniu z Parlamentem Europejskim. Członkowie Zarządu mają kadencję 8-letnią, Prezesi co najmniej 5 lat. Członkowie Zarządu nie mogą prowadzić działalności gospodarczej (non-profit też nie!) Cele EBC (wg Traktatu z Maastricht): -osiągnięcie i utrzymanie stabilności cen w obrębie tworzących go państw europejskich -wspieranie ogólnej polityki ekonomicznej UGiW ze szczególnym uwzględnieniem wzrostu gospodarczego. Niezależność EBC: funkcjonalna swoboda formułowania i realizowania polityki pieniężnej => kompetencje i cele określone są ustawą personalna żaden inny organ nie ma wpływu na obsadę stanowisk w bankach centralnych i EBC (szczególnie rządy) finansowa bank musi mieć zagwarantowane pozyskiwanie pewnych środków umożliwiających wykonanie statutowych celów instytucjonalna nie może przyjmować instrukcji od rządu i nie może go kredytować Działania EBC: emisja banknotów euro (wyłączność). Patrząc od technicznej strony emisji druk pieniądza i wprowadzanie do obiegu może być przekazane poszczególnym bankom centralnym. Realizacja polityki pieniężnej (instrumenty): operacje otwartego rynku (repo, outright, swap) gromadzenie rezerw obowiązkowych operacje kredytowe (kredyt refinansowy, lombardowy, redyskontowy, depozytowy) Swapy walutowe wiążą się z działalnością EBC na międzynarodowych rynkach pieniężnych i polegają na zawarciu przezeń równoległych transakcji, z których jedna (kasowa) dotyczy nabycia określonej kwoty waluty obcej za euro, a druga (terminowa) sprzedaży takiej samej kwoty za euro. 2

3 WYKŁAD 2 - dodatek dodatek W Protokole do Traktatu z Maastricht ustalono pięć takich kryteriów, warunkujących uczestnictwo w trzeciej fazie EMU: 1. Kryterium stabilności cen: średnia stopa inflacji w roku poprzedzającym ocenę gotowości do EMU nie może przekraczać średniego wskaźnika inflacji odnotowanego w tym samym czasie w trzech krajach o najniższej dynamice cen więcej niż o 1,5 pkt procentowego 2. Kryterium deficytu budżetowego: udział deficytu sektora rządowego w produkcie krajowym brutto (PKB) mierzonym w cenach rynkowych, w roku poprzedzającym ocenę gotowości do EMU, nie powinien przekraczać 3 procent. 3. Kryterium długu publicznego: udział zadłużenia publicznego w PKB w roku poprzedzającym ocenę nie powinien przekraczać 60 procent. 4. Kryterium stóp procentowych: średnia nominalna, długookresowa stopa procentowa w roku poprzedzającym ocenę nie powinna być wyższa o więcej niż 2 procent od średniej stopy procentowej w trzech krajach o najniższym poziomie inflacji 5. Kryterium udziału w mechanizmie kursowym Europejskiego Systemu Walutowego: kraj aspirujący do przystąpienia do trzeciej fazy EMU powinien być przynajmniej przez dwa lata poprzedzające badanie członkiem ESW i respektować normalny przedział wahań kursów walut przewidziany w ramach mechanizmu kursowego. 3

4 WYKŁAD Nieruchomości w UE można kupować bez ograniczeń (zezwoleń), ale tylko do euro. Prawo dewizowe można określić jako zespół norm regulujących obrót dewizowy z zagranicą oraz obrót wartościami dewizowymi w kraju, a także działalność gospodarczą w zakresie kupna i sprzedaży wartości dewizowych oraz pośrednictwa w tych transakcjach. Uczestnicy obrotu gospodarczego (wg prawa dewizowego): REZYDENT NIEREZYDENT (kraje UE,OECD,EOG) NIEREZYDENT Z KRAJU TRZECIEGO, w tym: nierezydenci z krajów BIT (Billateral Investment Treaties), czyli z krajów, z którymi Polska zawarła umowy o wzajemnej ochronie i popieraniu inwestycji, wobec których zastosowano zezwolenia ogólne od większości ograniczeń stosowanych nadal wobec krajów trzecich nierezydenci z krajów nienależących do krajów BIT Art. 2 ust 1 pkt 5 Art. 2 ust 2 Kraje OECD: Australia, Japonia, Kanada, Korea Południowa, Luksemburg, Nowa Zelandia, Szwajcaria, Turcja, USA, Meksyk (+oczywiście kraje UE i Norwegia) Kraje EOG: Norwegia, Islandia, Liechtenstein (i UE) Kraje trzecie: wszystkie poza UE,OECD,EOG Art.2 ust 1 pkt 1,2,3 miejsce zamieszkania (prawo cywilne) to nie to samo co miejsce zameldowania (administracyjne) Gdy np w banku: występuje niejasność co do miejsca zamieszkania to potrzebne jest pisemne oświadczenie statusu przez daną osobę. Określ status: oddział spółki niemieckiej w Polsce ta spółka w Niemczech oddział spółki krajowej w Chorwacji oddział Jana Nowaka w Bangladeszu oddział spółki francuskiej w Wietnamie oddział mieszkańca Algierii we Włoszech 4

5 WYKŁAD Statusy po kolei to: rezydent, nierezydent, nierezydent z kraju trzeciego (4 razy) :) Przedmioty obrotu dewizowego Są wartości dewizowe i krajowe środki płatnicze (patrz: folia) Art.2 ust.1 punkty: 8,13,9,10,12,16,17,18,20 Nie będzie złotem i platyną dewizową: przedmioty tradycyjnie wykonane, półfabrykaty wykorzystywane w technice dentystycznej, srebro, kamienie szlachetne, monety bite przed 1850r. SDR od 1970r. emitowane przez MFW, używane przez np Bank Światowy do rozrachunków międzynarodowych (międzybankowych), bezgotówkowo; kurs jest ustalany w oparciu o koszyk towarów. Do punktu 12 ustawy: akcje, obligacje, czeki, weksle, akredytywa, polecenie wypłaty Zobacz folię, do której odnoszą się następne dwa zdania (patrz: folia2) W kryterium podmiotowym dotyczy obrotu między podmiotami o innym statusie (np rezydent z nierezydentem) Obrót wartościami dewizowymi w kraju dotyczy podmiotów o takim samym statusie (rezydent z rezydentem, nierezydent z nierezydentem) art.25 art.5 ust. 2 pkt 10 Ustawy Prawo Bankowe Zobacz też wykaz krajów BIS (patrz: folia3) POSZCZEGÓLNE SLAJDY TO KOLEJNE STRONY (FOLIA1 STRONA 6, FOLIA2 STRONA 7, FOLIA3 STRONA 8) 5

6 WARTOŚCI DEWIZOWE zagraniczne środki płatnicze złoto i platyna dewizowe waluty obce dewizy w stanie nieprzerobionym oraz w postaci sztab znaki pieniężne (banknoty i monety) papiery wartościowe wystawione w walutach obcych monety bite po 1850r. znaki wycofane z obiegu, ale podlegające wymianie wymienialne jednostki rozrachunkowe, np. SDR stosowane w rozliczeniach międzynarodowych dokumenty pełniące funkcje płatnicze wystawione w walutach obcych półfabrykaty przedmioty zazwyczaj niewytwarzane z tych kruszców KRAJOWE ŚRODKI PŁATNICZE waluta polska papiery wartościowe wystawione w walucie polskiej dokumenty pełniące funkcje środka płatniczego wystawione w walucie polskiej polskie znaki pieniężne (banknoty i monety) akcje obligacje weksle czeki polskie znaki pieniężne wycofane z obiegu, ale podlegające wymianie Inne papiery wartościowe wyemitowane na podstawie właściwych przepisów polecenia wypłaty 6

7 OBRÓT DEWIZOWY obrót dewizowy z zagranicą dotyczy wartości dewizowych i krajowych środków płatniczych obrót wartościami dewizowymi w kraju dotyczy tylko wartości dewizowych kryterium podmiotowe zawarcie umowy powodującej lub mogącej powodować dokonanie między rezydentem i nierezydentem rozliczeń pieniężnych dokonanie innej czynności prawnej powodującej lub mogącej powodować dokonanie między rezydentem i nierezydentem rozliczeń pieniężnych przeniesienie między rezydentem i nierezydentem własności wartości dewizowych przeniesienie między rezydentem i nierezydentem własności krajowych środków płatniczych wykonanie takich umów lub czynności kryterium przedmiotowe dotyczy obrotu wtórnego zawarcie umowy powodującej lub mogącej powodować przeniesienie między rezydentami rzeczy lub prawa, których nabycie nastąpiło w obrocie z zagranicą dokonanie innej czynności prawnej powodującej lub mogącej powodować przeniesienie między rezydentami rzeczy lub prawa, których nabycie nastąpiło w obrocie z zagranicą wykonywanie takich umów transfer dokonywanie wywozu za granicę wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych przekazywanie za granicę wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych wysyłanie za granicę wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych dokonywanie przywozu do kraju z zagranicy wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych nadsyłanie do kraju z zagranicy wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych przekazywanie do kraju z zagranicy wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych zawarcie umowy lub innej czynności prawnej powodującej lub mogącej powodować dokonywanie w kraju między rezydentami rozliczeń w walutach obcych zawarcie umowy lub innej czynności prawnej powodującej lub mogącej powodować dokonywanie w kraju między nierezydentami rozliczeń pieniężnych w walutach obcych przeniesienie w kraju między rezydentami własności wartości dewizowych przeniesienie w kraju między nierezydentami własności wartości dewizowych wykonanie takich umów lub czynności 7

8 Wykaz krajów, z którymi Rzeczpospolita Polska zawarła umowy o wzajemnym popieraniu i ochronie inwestycji Kraje BIT to te poniżej, które nie są w UE,OECD,EOG (zaznaczyłem je strzałką) Albania Argentyna Australia Austria Azerbejdżan Bangladesz Belgia Białoruś Bułgaria Chile Chiny Chorwacja Cypr Czechy Dania Egipt Estonia Finlandia Francja Grecja Hiszpania Holandia Indie Indonezja Iran Izrael Jordania Jugosławia Kanada Kazachstan Korea Południowa Kuwejt Litwa Luksemburg Łotwa Macedonia Malezja Maroko Mołdawia Niemcy Norwegia Portugalia Rumunia Singapur Słowacja Słowenia Szwajcaria Szwecja Tajlandia Tunezja Turcja Ukraina Urugwaj USA Uzbekistan Węgry Wielka Brytania Wietnam Włochy Zjednoczone Emiraty Arabskie Na równi z krajami BIT traktuje się odpowiednio Federację Rosyjską, Republikę Armenii, Gruzję, Algierię i RPA 8

9 WYKŁAD Z artykułu 3 ustawy prawo dewizowe wynika (zasada) swoboda obrotu dewizowego. Są wyjątki czyli ograniczenia obrotu dewizowego (art 9 + art 10 (tzw nadzwyczajne ograniczenia dewizowe)) Ograniczenia mogą być liberalizowane poprzez ogólne zezwolenia dewizowe indywidualne zezwolenia dewizowe art 3, ust 1,2,3 art 4 Rozdział 2 AD.1) ogólne zezwolenia dewizowe wydaje Minister Finansów w drodze rozporządzenia. Rozporządzenie MF z dnia 3 września 2002 w sprawie ogólnych zezwoleń dewizowych (Dz.U.2002 nr 154 poz.1273) -są aktem normatywnym -są wydane przez MF z urzędu AD.2) indywidualne zezwolenia dewizowe wydaje Prezes NBP na wniosek zainteresowanej strony; jest to decyzja administracyjna wydana w toku postępowania administracyjnego. Gdy coś jest zabronione to najpierw patrzymy na rozporządzenie a potem ewentualnie idziemy do Prezesa NBP. Postępowanie administracyjne: I instancja =>gdy Prezes NBP odmówi =>II instancja (Prezes NBP) wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy =>postępowanie sądowo-administracyjne w wojewódzkim sądzie administracyjnym (=>skarga kasacyjna do NSA) ART 9 ograniczenia w obrocie dewizowym punkty 1-3 ograniczenia z wszystkimi krajami (z UE,OECD,EOG też) punkty 4-14 ograniczenia z krajami trzecimi punkt 15 ograniczenia w obrocie dewizowym w kraju Walut wymienialnych jest 122. punkt 15) ogólne zezwolenia dewizowe dot tego punktu: zgodnie z aktualnym brzmieniem paragrafu 12 ogólnych zezwoleń dewizowych dozwolone jest dokonywanie w kraju między rezydentami rozliczeń w euro i innych walutach wymienialnych jeżeli jedną ze stron rozliczenia jest konsument paragraf 9 zezwala się na dokonywanie w kraju rozliczeń między rezydentami w walutach obcych jeżeli zostały one uzyskane przez rezydenta na rachunek drugiego rezydenta w obrocie dewizowym z zagranicą (np rezydent sprzedał coś nierezydentowi albo wykonał jakąś usługę i tymi pieniędzmi chce zapłacić rezydentowi) Dopuszcza się także dokonywanie w kraju rozliczeń między rezydentami, ale tylko w euro w zakresie środków wskazanych w ustawie o finansach publicznych czyli środkach pochodzących: 1) ze źródeł zagranicznych niepodlegających zwrotowi 2) z funduszy strukturalnych i funduszu spójności UE 3) z sekcji gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji Gwarancji Rolnej Pracodawca może płacić pracownikowi na kontrakcie pensję w Polsce w walucie obcej. 9

10 WYKŁAD art 9 pkt 1) można dać w darowiźnie (stypendium), nawet waluty niewymienialne pkt 2) => paragraf 6,8 rozporządzenia pkt 3) => paragraf 4,4a,4b,5 Jak zabroniony wywóz/wysyłka to i tak można przelać przez bank pkt 4) przekaz to nie to samo co przelew (który nadal jest dozwolony) =>paragraf 3 pkt1) WYKŁAD pkt 5) rozporządzenie paragraf 3 punkty 2,3,4c pkt 6) pkt 7a) paragraf 3 pkt 5,6,7 pkt 7b,c,d...) paragraf 3 pkt 2 pkt 8) par 3 pkt 9 pkt 9) par 3 pkt 11, par 16 (ust 1 pkt 1), par 17 (ust 1 pkt 1) pkt 10) par 3 pkt 16 pkt 11) nie ma ozd pkt 12) par 3 pkt 18 pkt 13) nie ma ozd pkt 14) np jeśli nie wolno kupić nieruchomości to też nie można podpisać umowy przedwstępnej => nie wolno czynności cząstkowych czegoś co jest zabronione 10

11 WYKŁAD egzamin test wielokrotnego wyboru (20 pytań) działalność kantorowa art 11 Reglamentacja działalności gospodarczej od 2004r. - jest to ingerencja państwa w swobodę wykonywania działalności gospodarczej koncesje najtrudniej zezwolenia, licencje, zgody działalność regulowana najłatwiej, państwo najbardziej liberalne Działalność regulowana polega na (oprócz tradycyjnych obowiązków publiczno-prawnych przedsiębiorcy takich ja uzyskanie NIPu, REGONu, zgłoszenia do ZUSu, wpisu do KRSu lub ewidencji działalności gospodarczej) wpisie do rejestru działalności regulowanej. W przypadku działalności kantorowej organem prowadzącym rejestr jest Prezes NBP. Przed rozpoczęciem działalności regulowanej przedsiębiorca zobowiązany jest złożyć w rejestrze działalności regulowanej wniosek (zob art 17), w którym oświadcza, że spełnia warunki wymagane prawem dla tego typu działalności. Organ rejestrujący nie bada wniosku merytorycznie) czyli nie sprawdza czy przedsiębiorca rzeczywiście spełnia warunki) tylko bada wniosek formalnie i dokonuje wpisu. Po rozpoczęciu (po wpisie) przez przedsiębiorcę działalności regulowanej organ rejestrujący może w każdej chwili skontrolować takiego przedsiębiorcę pod względem działania zgodnie z prawem i posiadania odpowiednich uprawnień; w przypadku nieprawidłowości może zakazać prowadzenia działalności gospodarczej i wykreślić przedsiębiorcę z rejestru. Art 12 nie mają osobowości prawnej: jawna, partnerska, komandytowa, komandytowoakcyjna art 14 ust 2 art 13 art 17 b i c Rozdziały 5,6,7 ustawy Przywóz: art 18 złoto i platyna dewizowa zawsze (też zawsze zezwolenie dewizowe, nawet w UE), a krajowe i zagraniczne środki płatnicze gdy >10000 euro (na terenie UE bez ograniczeń) Wywóz: art 19 dokumenty potwierdzające uprawnienie: zaświadczenie o przywozie, zaświadczenie z banku 11

12 WYKŁAD art 22 banki, oddziały banków zagranicznych i oddziały instytucji kredytowych są wolne od kontroli obrotu dewizowego art 25 dot rezydentów art 28 dot nierezydentów Rezydenci muszą skorzystać z pośrednictwa banków: przy dokonywaniu przekazów pieniężnych za granicę przy kwocie powyżej euro przy dokonywaniu rozliczeń pieniężnych w kraju z nierezydentami (chodzi o przelewy i wpłaty gotówkowe) powyżej euro Nierezydenci muszą skorzystać z pośrednictwa banków przy: dokonywaniu przekazów gotówkowych za granicę powyżej euro wpłatach gotówkowych na ich własne rachunki powyżej euro wpłatach gotówkowych na rachunki bankowe innych nierezydentów powyżej euro art 26, 27 dot kontroli przez pracowników banków I faza II faza przekaz rozliczenie wpłata podanie tytułu prawnego (bez względu na kwotę) przedstawienie odpowiednich dokumentów indywidualne zezwolenia dewizowe (jeśli powstanie tytułu wymaga takiego zezwolenia dokumenty potwierdzające podany tytuł, ale tylko wtedy jeśli kwota obrotu przekazowego przekracza euro W razie braku wymaganych dokumentów pracownik banku może przyjąć od klienta złożenie pisemnego oświadczenia o przyczynach braku wymaganych dokumentów (patrz: art 26) III faza okazanie dokumentów związanych z wygaśnięciem zobowiązania podatkowego zaświadczenie US o wygaśnięciu zobowiązania podatkowego oświadczenie płatnika lub inkasenta o pobraniu podatku lub zaliczki na podatek oraz dowodu wpłaty właściwemu US art 30 dot tylko rezydentów i tylko obrotu dewizowego z zagranicą (obrotu wartościami dewizowymi w kraju nie) 12

13 WYKŁAD art 30 ust 2 i 3 Rozdział 9 art 33 (ust 1) art 34 art 35 art 36 art 37 art 38 art 39 (tylko rezydenci, nie ma rezydentów błąd!) art 40 i 40a Ostatni wykład robiliśmy kazusy. Są zeskanowane 13