PIAST. Międzynarodowy Dzień Unii Kredytowych. Ekonomia dla początkujących Światowa Rada Unii Kredytowych. Służymy Tobie

Transkrypt

1 23/2013 PIAST Zjednoczenie dla wspólnego dobra Międzynarodowy Dzień Unii Kredytowych W tym numerze polecamy Spółdzielcze kasy kredytowe, zwane też związkami lub uniami kredytowymi, na pamiątkę swojej historii i osiągnięć, od 1948 roku w trzeci czwartek października obchodzą swoje święto. W tym roku motywem przewodnim wybranym przez Światową Radę Związków Kredytowych (WOCCU) jest hasło Unie Kredytowe Zjednoczenie dla dobra Lepsza droga. Wybrane hasło ma podkreślać korzyści płynące ze współpracy SKOK-ów na całym świecie, aby lepiej służyć swoim członkom. Unie to globalna sieć unii kredytowych zrzeszających 200 milionów osób w 101 krajach. Taki zasięg działania daje korzyści wynikające z dzielenia się doświadczeniami i skutecznymi rozwiązaniami po to, aby lepiej służyć członkom. Narodowe Święto Niepodległości Co roku, 11 listopada, dla upamiętnienia rocznicy odzyskania niepodległego bytu państwowego w 1918 roku, obchodzimy Święto Niepodległości. Czytaj całość str. 3 Ekonomia dla początkujących Światowa Rada Unii Kredytowych Instytucją zrzeszającą unie kredytowe na całym świecie jest WOCCU - World Council of Credit Unions, Inc. czyli Światowa Rada Związków Kredytowych, która działa od 1971 roku. WOCCU występuje przed organizacjami międzynarodowymi w imieniu unii kredytowych. Współpracuje z rządami krajowymi w celu udoskonalania prawodawstwa i ustalania zasad działania unii. Najpierw człowiek Choć unie kredytowe są różne w swojej filozofii i strukturze, to zawsze stawiają na pierwszym miejscu człowieka. Działają na rzecz lokalnych społeczności, zapewniają dostęp do usług finansowych wszystkim swoim członkom, niezależnie od zasobności ich portfela. Chcą zapewnić dostęp do tanich usług finansowych oraz realizować cele społeczne, a dzięki temu odróżnić się od banków i innych instytucji finansowych nastawionych przede wszystkim na zysk. Unie kredytowe to również demokratyczna struktura każdy członek kasy jest jednocześnie jej właścicielem. Nasza Kasa Niezależnie od tego, czy nasi członkowie są bogaci, czy biedni, ze wsi lub miasta, unie kredytowe są po to, aby otwierać im nowe możliwości każdego dnia. Chcemy dać swoim członkom bezpieczne i wygodne miejsce do przechowywania swoich oszczędności oraz dostęp do przystępnych pożyczek po to, aby każdy mógł realizować swoje cele i tworzyć nowe możliwości dla siebie, swojej rodziny i otoczenia. Służymy Tobie Unie kredytowe przyczyniają się skutecznie do eliminacji biedy, tworzenia miejsc pracy i integracji społecznej. Życzmy więc sobie z okazji Światowego Dnia Kas Kredytowych wspierania rozwoju spółdzielni na całym świecie dla dobra i poprawy sytuacji materialnej, warunków i szans życiowych swoich członków oraz ich rodzin. Staramy się zbudować silniejszą społeczność i cieszymy się, służąc Tobie i Twojej rodzinie przez wiele lat! Marta Nowakowicz-Jankowiak Mechanizm niewidzialnej ręki rynku opisał po raz pierwszy Adam Smith w 1776 roku w swoim dziele Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów. Czytaj całość str. 5 Basteje w Krasiczynie Boska, królewska, papieska i szlachecka miały odzwierciedlać XVII-wieczny porządek na świecie oraz role w hierarchii władzy. Czym są basteje oraz co jeszcze jest warte zobaczenia w Krasiczynie? Czytaj całość str. 9 reklama

2 2 Komentarz zadzwoń Od redakcji Szanowny Czytelniku Jeśli podobnie jak ja, nie przepadasz za zimą, to niestety nie mam dla Ciebie dobrych wiadomości. Ta niełatwa pora roku, związana z koniecznością zakładania ogromnej ilości ubrań, skrobania szyb samochodu każdego ranka czy palenia w piecu, zbliża się jak co roku. Jednak są na to sposoby: jedni robią wszystko, aby zimowe miesiące spędzić w ciepłych krajach, inni szukają pomysłów na miłe spędzenie długich zimowych wieczorów w domu. Ponieważ zaliczam się do drugiej grupy już w październiku zaczęłam urządzać w kuchni mały warsztat. Zamierzam odnowić parę rzeczy, przerobić kilka innych, coś uszyć, coś przemalować, generalnie wyczarować coś z niczego. Jest to świetny sposób na wykorzystanie wolnego czasu oraz posiadanych materiałów. Po pierwsze, rękodzieło ma swoją wartość (nic tak nie cieszy jak własnoręcznie uszyta kosmetyczka) po wtóre, to świetny sposób na drugie życie rzeczy (i jaki ekologiczny!) a po trzecie możemy w ten sposób zaoszczędzić na artykułach do dekoracji wnętrz czy prezentach. Nie od dziś wiadomo, że lepszy jest ręcznie zrobiony szalik niż ten, kupiony w sklepie, który ma milion kopii. Zastanów się, drogi Czytelniku, co potrafisz robić najlepiej, zorganizuj materiały i narzędzia i po prostu zrób to, a zobaczysz, że satysfakcja jest ogromna! Jednak jeśli nie masz smykałki, czasu lub miejsca pozostają zakupy. Jak kupować z głową? Czy lepiej być bogatym czy biednym? Jak się bronić przed podwyżką czynszu? Czy wszystkich dotyka niewidzialna ręka rynku? O tych i o innych sprawach przeczytasz w tym numerze Skokowicza. Nieustająco zapraszam do lektury. Edukacja Finansowa Może dotknął Cię problem finansowy? Może chcesz znać odpowiedź na pytanie jak sprawnie zarządzać pieniędzmi? A może wpadłeś w tarapaty i nie wiesz jak się z nich wyplątać? Robert T. Kiyosaki, w swojej książce pod tytułem Zwiększ swój finansowy IQ Mądrze zarządzaj swoimi pieniędzmi opisał listę powszechnych problemów finansowych. Sprawdź, czy któryś z nich dotyczy Ciebie. Jeśli tak, warto rozpocząć swą edukację finansową wraz z Towarzystwem Edukacji Finansowej. że posiadanie dużej ilości pieniędzy także sprawia, że zaczyna przybywać problemów finansowych. Poniżej przedstawiam różnicę między problemami biednych a problemami bogatych. Problemy ludzi biednych z pieniędzmi Zbyt mała ilość pieniędzy, wykorzystywanie kredytu dla uzupełnienia braku pieniędzy, rosnące Rozwiązanie problemów Marta Nowakowicz-Jankowiak Redaktor naczelna Wydanie 23/2013 (listopad) Numer zamknięto: Nakład: egzemplarzy Redakcja nie zwraca materiałów nie zamówionych oraz zastrzega sobie prawo do skrótu redakcyjnego i opracowania tekstów przyjętych do druku. Skład redakcyjny: Redaktor naczelna: Marta Nowakowicz-Jankowiak Zespół redakcyjny: Alicja Nagi, Piotr Łosik, Anna Wereszczak, Michał Siewior, Michał Staniek, Marlena Matusiak, Wojciech Piątek, Sylwia Potyka-Zolich, Dorota Zaremba, Marta Zielińska, Anna Turek Adres redakcji: Skokowicz, ul. Nowokościelna 35, Tychy Adres redakcja@skokpiast.pl Skład i produkcja: ARF design, blemów obu grup. Pomoże zrozumieć, że problemy finansowe czynią Cię mądrzejszym Jeśli je rozwiązujesz. Jeśli rozwiązujesz swoje problemy z pieniędzmi, zwiększa się twoja inteligencja finansowa. Gdy tak się dzieje, stajesz się bogatszy. Natomiast jeśli ich unikasz (może udajesz tylko, że ich nie widzisz, że ich nie ma), stajesz się biedniejszy. Jeśli nie szukasz wyjścia z Twoich kłopotów z pieniędzmi, często rezultatem są jeszcze większe komplikacje. Czy nam się to podoba czy nie, pieniądze mają wpływ na styl i jakość życia a także pozwalają cieszyć się dzisiejszymi udogodnieniami oraz prostszymi wyborami. Wolność wyboru, którą oferują pieniądze może oznaczać np. różnicę między podróżowaniem autostopem czy autobusem a prywatnym samolotem. Jakie dotykają nas problemy finansowe: Nie zarabiam dość pieniędzy; Jestem pogrążony w długach; Nie stać mnie na kupno mieszkania, domu; Zepsuł mi się samochód. Skąd mam wziąć pieniądze na jego naprawę? Mam sporą sumę oszczędności. W co powinienem zainwestować? Moje dziecko, (mój wnuk) chce iść na studia 200 km od domu, nie mam na to pieniędzy; Nie mam dostatecznie dużo oszczędności odłożonych na emeryturę; Nie lubię mojej pracy, ale nie mogę pozwolić sobie na to, by z niej zrezygnować; Jestem na emeryturze i kończą mi się pieniądze; Nie stać mnie na tę operację. Często wierzymy, że gdybyśmy mieli dużo pieniędzy, problemy finansowe by się skończyły. Nie zdajemy sobie sprawy, koszty utrzymania, strach przed nagłymi wypadkami (np. przed nagłą chorobą i jej kosztami), zbyt mała ilość środków na emeryturę, złe decyzje finansowe. Problemy ludzi bogatych z pieniędzmi Zbyt duża ilość pieniędzy, potrzeba ich zabezpieczenia i nieustannego inwestowania, brak pewności czy czyjaś sympatia nie wiąże się np. z ilością posiadanych przez nas pieniędzy, potrzeba bardziej zaawansowanych konsultacji z doradcami finansowymi, wychowywanie rozpieszczonych pieniędzmi dzieci, planowanie spadku. Jeśli identyfikujesz się bardziej z jedną z powyższych grup, to może zastanów się czy chcesz się zamienić miejscem? Edukacja finansowana ma na celu dostarczenie odpowiedzi i rzetelnych informacji prowadzących do rozwiązywania pro- Podejście proponowane przez Roberta T. Kiyosakiego i opisane w książce Zwiększ swój finansowy IQ, to traktowanie finansów jak gry. Poszukiwanie problemów, wyzwań finansowych, które można by rozwiązać, nie tylko dla pieniędzy, ale żeby stać się mądrzejszym i zwiększyć swój finansowy IQ. Można spróbować przedstawić w tabeli wyników swoje zestawienie finansowe, ile zarabiamy, ile wydajemy, jakie zobowiązania spłacamy, jakie aktywa posiadamy. Wynik może nas zaskoczyć. Dzięki pieniądzom i zestawieniu finansowemu dowiesz się, na jakim poziomie jest Twoja inteligencja i jak dobrze grasz w tę grę. Przygotuj się do poznania umiejętności związanych z inteligencją finansową. Przedstawimy Ci rozwiązania oraz podamy informacje, które warto wiedzieć. Czy Ci się to podoba, czy nie, każdy już w tę grę gra. Marlena Matusiak Źródło: Instytut Praktycznej edukacji, Robert T. Kiyosaki, Zwiększ swój finansowy IQ Mądrze zarządzaj swoimi pieniędzmi, Osielsko 2011 r.

3 Niepodległość jest w nas Aktualności SKOK PIAST 3 Co roku, 11 listopada, dla upamiętnienia rocznicy odzyskania przez Naród Polski niepodległego bytu państwowego w 1918 roku, obchodzimy Święto Niepodległości. Polska po 123 latach od rozbiorów dokonanych przez Rosję, Prusy i Austrię pojawiła się na mapach. Święto ustanowione w ostatnich latach II RP, przywrócone w roku Odzyskiwanie przez Polskę niepodległości było procesem stopniowym i wybór 11 listopada jest raczej kwestią umowną. Z datą tą związane jest kilka wydarzeń, takich jak zrzeczenie się pełnionych funkcji państwowych przez cesarza austryjackiego Karola I Habsburga, kapitulacja Niemiec i zakończenie I Wojny Światowej. W tym samym czasie Józef Piłsudski po zwolnieniu z więzienia magdeburskiego przyjeżdża do Warszawy. Następuje przekazanie przez Radę Regencyjną władzy wojskowej (będącej częścią zwierzchniej władzy państwowej). Piłsudski zostaje Naczelnym Dowódcą Wojsk Polskich. Po pertraktacjach Piłsudskiego z Centralną Radą Żołnierską wojska niemieckie zaczęły wycofywać się i zostaje dokonane rozbrojenie niemieckiego garnizonu stacjonującego w Warszawie. W Poznaniu Jarogniew Drwęski obejmuje nadburmistrzostwo miasta. Odradza się Polska. 11 listopada ustanowiono Świętem Niepodległości dopiero ustawą z 23 kwietnia 1937 roku. Do czasu wybuchu II Wojny Światowej święto obchodzono tylko dwa razy w roku 1937 i Chociaż gwoli prawdy od 1926 r. był to dzień wolny od pracy w administracji rządowej i szkolnictwie na podstawie okólnika wydanego przez Prezesa Rady Ministrów Józefa Piłsudskiego. Podczas okupacji hitlerowskiej świętowanie było niemożliwe. Polacy przekonali się o tym już w 1939 roku. W lesie koło Zielonki pod Warszawą, w odwecie za rozwieszanie przez harcerzy z okazji Święta Niepodległości plakatów z tekstem Roty Marii Konopnickiej, żołnierze niemieccy rozstrzelali 6 z nich oraz 3 przypadkowych mieszkańców miasta. Po zakończeniu wojny w ramach budowy socjalizmu tak sanacyjne święto jak 11 listopada musiało zostać zastąpione nową datą. W 1945 ustanowiono Narodowe Święto Odrodzenia Polski, obchodzone 22 lipca, w rocznicę ogłoszenia Manifestu PKWN. Wielokrotnie organizowane w całym kraju przez opozycję manifestacje patriotyczne były w okresie stalinowskim i po wprowadzeniu stanu wojennego tego dnia brutalnie tłumione przez oddziały ZOMO, a ich uczestnicy aresztowani przez Służbę Bezpieczeństwa. Sejm PRL-u IX kadencji ustawą z 15 lutego 1989 roku przywrócił obchody pod zmienioną nazwą: Narodowe Święto Niepodległości. Czym dla nas dziś jest niepodległość? Jak wykorzystujemy szansę daną nam 95 lat temu? Czy rzeczywiście Polska nie umrze dopóki my żyjemy? Wojciech Piątek Dni otwarte w Elblągu Elbląg to miasto położone niedaleko Zalewu Wiślanego na terenach posiadających wybitne walory krajoznawcze z zachowanymi naturalnymi krajobrazami. Niepowtarzalnym zjawiskiem jest rezerwat jeziora Drużno zaliczany do rezerwatów o randze międzynarodowej. W mieście znajduje się wiele atrakcji, między innymi Stare Miasto z piękną katedrą czy też nowo powsta- ły port, które przyciągają rzesze turystów nie tylko z Polski. SKOK PIAST zaistniał w Elblągu w 2001 roku i obecnie prężnie działa w dwóch oddziałach przy ulicy Królewieckiej 87 i Alei Odrodzenia 37. Naszym priorytetem jest zadowolenie i pomoc każdej osobie, dlatego też postanowiliśmy wyjść naprzeciw oczekiwaniom i 23 sierpnia zorganizowaliśmy dni otwarte ze SKOK PIAST w Centrum Handlowym Kaufland. Utworzyliśmy stoisko reklamowe w celu informowania klientów o naszej firmie, świadczonych usługach, posiadanych produktach oraz udzielania porad finansowych. Każda zainteresowana osoba otrzymała upominek. Dorośli korzystali z udzielanych informacji dotyczących finansów, np. jak obniżyć swoje raty, jak ulokować oszczędności, a dzieci pokolorowały centrum handlowe balonami z naszym logo SKOK PIAST. Największym zainteresowaniem cieszyły się zaproszenia kupony uprawniające do promocyjnego członkostwa. Serdecznie zapraszamy do naszych oddziałów SKOK PIAST w Elblągu: Królewiecka 87, czynny od 09:15 do 17:00; tel Aleja Odrodzenia 37, czynny od 09:45 do 17:30; tel Dorota Zaremba Dziękujemy i zapraszamy ponownie Dni otwarte w SKOK PIAST to świetna okazja, by poznać jedną z największych instytucji finansowych w Polsce i dowiedzieć się, jak ona funkcjonuje. To również wspaniała rozrywka i wiele atrakcji dla dzieci i dorosłych. We wrześniu SKOK PIAST przy Alei Dzieci Polskich 21 w Warszawie zorganizował właśnie taki dzień dla wszystkich klientów. W piękny słoneczny dzień przed oddziałem SKOK PIAST były rozwieszone olbrzymie łańcuchy balonów, które cieszyły się największym powodzeniem u dzieci. Każdy klient mógł się dowiedzieć, w jaki sposób można zaoszczędzić, płacąc rachunki w oddziałach SKOK PIAST, jakie można mieć korzyści z posiadania u nas konta osobistego IKS+, usługi dostępu do internetu eskok oraz karty VISA. Pracownicy podpowiadali klientom sposoby na zmniejszenie swoich miesięcznych zobowiązań i lokowanie oszczędności w bezpieczny sposób. Zwracaliśmy szczególną uwagę na bezpieczeństwo naszych klientów i ich rodzin, co spotkało się z dużym zainteresowaniem. Chcemy podziękować wszystkim za udział w dniu otwartym. Zapraszamy serdecznie do naszego oddziału od poniedziałku do piątku w godzinach 8:15 16:00. Marta Zielińska

4 4 Porady SKOK PIAST zadzwoń Metody i dobre nawyki oszczędzania Czy Czytelnik zastanawiał się kiedyś nad swoimi nawykami w zakresie oszczędzania? Czy patrzył całościowo na proces gromadzenia środków? Czy planował wydatki w myśl najefektywniejszego gospodarowania zasobami? W tym krótkim artykule postaram się opisać proces oszczędzania w ujęciu całościowym. Możliwe, że wdrożenie przedstawionych zasad pozwoli Czytelnikowi w przyszłości mieć dostatniejsze i radośniejsze życie. Systematyczność - nawyk oszczędzania Teoria ekonomii mówi, że potrzeby ludzkie są nieograniczone w przeciwieństwie do zasobów służących do ich realizacji. Gospodarowanie polega na tym, aby jak najlepiej wydatkować posiadane środki. Gdy w tym miejscu pojawi się nawyk odkładania określonej kwoty na przyszłą konsumpcję, to nawet małe środki systematycznie lokowane przez kilkanaście lat dadzą niemałą kwotę (np. comiesięczne 50 zł, po 15 latach odkładania na lokatę 5% z kapitalizacją miesięczną da 12,3 tys. zł.). Prawda ta znana jest od dawna, mówi się ziarnko do ziarnka, a zbierze się miarka. Planowanie wydatków Trzeba mieć na uwadze, że na poziom oszczędności wpływają zarówno nasze wpływy jak i wydatki. Często jest tak, że nasze przychody są względnie określone w czasie (np. płace, renty i emerytury), z drugiej strony nad terminami dokonywania wydatków możemy w pewien sposób panować. Stąd warto tworzyć sobie plany przychodów i wydatków, planować obecne i przyszłe potrzeby. W dobie supermarketów i różnego typu promocji człowiek często może zaoszczędzić dodatkowe środki poprzez umiejętne wydatkowanie pieniędzy, nawet na produkty bieżącej konsumpcji. Np. gdy wiemy, że proszek do prania zostanie wykorzystany do końca miesiąca i widzimy, że można go teraz kupić 40% taniej niż zwykle, więc dlaczego mamy nie skorzystać z takiej okazji? Należy przy tym zachować rozsądek i nie tworzyć zbędnych zapasów, gdyż z czasem jakość spada i przydatność produktów może być ograniczona. Brak zdiagnozowanych swoich potrzeb i rozeznania w cenach produktów skutecznie uniemożliwia zgromadzenie dodatkowych środków pieniężnych. Metody oszczędzania i inwestycji Gdy już mamy wolne środki pieniężne, powinniśmy je gdzieś ulokować, aby nie traciły na wartości. Tak, realnie pieniądz w naszym portfelu każdego dnia, każdego roku, traci na wartości ze względu na zjawisko inflacji występujące w gospodarce. Dlatego też środki pieniężne, niewykorzystywane na bieżące potrzeby powinny być ulokowane na rachunkach oprocentowanych wyżej od stopy inflacji. Wtedy to nie tylko wartość nominalna naszych środków będzie się z czasem zwiększała, ale i realnie wartość pieniądza nie ulegnie zmniejszeniu. W literaturze przedmiotu można spotkać wiele klasyfikacji terminów oszczędzania i inwestycji. Jeden z nich podkreśla wagę ryzyka związanych z daną operacją finansową. Definiuje termin oszczędzania jako lokowanie środków bez ponoszenia jakiegokolwiek ryzyka, a inwestycje jako metodę obarczoną ryzykiem utraty części środków. Ze względu na istniejące potencjalne ryzyko, opcjonalne wynagrodzenie z inwestycji stopa zwrotu, jest zazwyczaj wyższa od dochodu z form bezpiecznych. Stąd metody lokowania pieniędzy są bardzo zróżnicowane pod względem potencjalnego dochodu i ryzyka, jakie się z nim wiążą. Różne instytucje finansowe oferują swoim klientom wachlarz produktów. Mogą to być instrumenty finansowe, takie jak: lokaty terminowe, rachunki oszczędnościowe, umowy ubezpieczenia, lokaty strukturyzowane, jednostki uczestnictwa funduszy inwestycyjnych, certyfikaty inwestycyjne, akcje, obligacje, instrumenty pochodne, inwestycje w: waluty, kruszce, sztukę czy nieruchomości. Niezależnie od produktu z jakiego chcemy skorzystać, każdą podpisywaną umowę trzeba uważnie przeczytać i w pełni zrozumieć zapisy w niej zawarte. Jak oszczędzać na emeryturę? W dobie zmian regulacji dot. Otwartych Funduszy Emerytalnych w celach dodatkowego zabezpieczenia swojej przyszłej emerytury warto zastanowić się także nad produktami III filaru polskiego systemu emerytalnego: Indywidualnych Kont Emerytalnych (IKE) czy Indywidualnych Kont Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE). Cechą najważniejszą obu z nich, jest to, iż jest to metoda oszczędzania na długie lata (do osiągnięcia wieku emerytalnego), i że posiadacz ma pewne preferencje podatkowe (różne dla każdego produktu). W zależności od instytucji, która prowadzi rachunek IKE/IKZE można skorzystać z różnych instrumentów finansowych (np. mogą to być wymienione wcześniej lokaty terminowe czy jednostki funduszy inwestycyjnych). Czerpanie korzyści ze zgromadzonych środków Gdy już tak oszczędzamy przez lata, oszczędności nam z czasem się zwiększają, warto także czerpać radość z tego faktu. Wypłacić raz na jakiś czas naliczone odsetki, zrealizować zyski i zaspokoić potrzebę wyższego rzędu. Bowiem zaoszczędzone środki co prawda mają zapewnić lepszy byt w przyszłości, jednak ważne jest też, aby być szczęśliwym każdego dnia. - Przedkładaj wiele małych przyjemności nad niewiele wielkich pisał J. M. Bocheński i ja się z nim całkowicie zgadzam. SKOK w propagowaniu idei oszczędzania W ofercie produktowej SKOK PIAST Czytelnik znajdzie część instrumentów opisywanych w niniejszym artykule. Przede wszystkim są to bezpieczne lokaty terminowe, lokaty rentierskie, ubezpieczenia i rachunek systematycznego oszczędzania (RSO Plus). Właśnie poprzez produkt RSO Plus Kasa PIAST zachęca swoich członków do systematycznego, comiesięcznego odkładania nawet małych kwot (od 20 zł do 1000 zł), oferując przy tym wyższe oprocentowanie niż na lokatach terminowych czy rentierskich. SKOK ceni i wynagradza starania swoich członków w zakresie budowania ich oszczędności, dlatego oferuje aż 5% za rachunek RSO Plus założony na okres miesięcy. Mając na względzie zmienną wysokość miesięcznych wpłat, każdy członek może bardzo korzystnie oszczędzać środki na realizacje przyszłych potrzeb. Szczegóły oferty Kasy znajdą Państwo w placówkach SKOK PIAST, do których serdecznie zapraszam. Piotr Łosik reklama

5 Ekonomia dla początkujących Niewidzialna ręka rynku Porady SKOK PIAST 5 Mechanizm działania niewidzialnej ręki rynku opisał po raz pierwszy Adam Smith w dziele Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów z 1776 r. Stał się ojcem współczesnej ekonomii, a jego praca o bezosobowym charakterze procesów rynkowych jest punktem wyjściowym do tworzenia nowych koncepcji. Metamorficzna niewidzialna ręka zdaniem Smitha jest najlepszym regulatorem rynku, a koordynacja działań ekonomicznych nie może być przypisana żadnej organizacji społeczno-politycznej, grupie osób ani jednostce. Cała koncepcja opiera się na założeniu, że wszyscy uczestnicy rynku kierują się swoim egoizmem przy podejmowaniu decyzji. Jeżeli ktoś coś kupuje, sprzedaje, produkuje, to robi to tylko i wyłącznie we własnym interesie. Okazuje się jednak, że gdy wszyscy, kierując się tylko egoistycznymi pobudkami, dokonują pewnych działań w ramach rynku, to przy okazji współpracują ze sobą i zaspokajają swoje potrzeby nawzajem. Duża ilość produktów jednego gatunku powoduje spadek ich wartości, a mała ilość powoduje wzrost ich ceny. Dzię- ki temu mechanizmowi na rynku występuje zróżnicowanie produktów i usług. Ponieważ wszystko to odbywa się bez zewnętrznej ingerencji np. państwa, Smith nazwał to niewidzialną ręką. Można powiedzieć, że zadaniem niewidzialnej ręki rynku jest harmonizowanie egoistycznych interesów jednostkowych we wspólne dobro gospodarującego społeczeństwa. Mechanizm ten zapewnia najbardziej efektywny podział pracy przez lokowanie czynników produkcji w ich najodpowiedniejszych zastosowaniach. Dzieje się tak, gdyż każdy specjalizuje się w tym, co robi najlepiej, a produkty swej pracy wymienia na rynku. Niewidzialna ręka rynku ustala ceny rynkowe, będące wypadkową niezależnych działań sprzedawców i nabywców. Zdaniem Smitha wszelkie zakłócenia naruszające swobodę działania niewidzialnej ręki rynku, a więc działania państwa, organizacji społeczno- -politycznej lub innej jednostki prowadzą do naruszenia zasady efektywności gospodarowania. Na koncepcji niewidzialnej ręki rynku są oparte XVIII-wieczne idee leseferyzmu (z francuskiego laissez faire pozwólcie czynić), XIX-wieczne ekonomiczne teorie liberalizmu gospodarczego i XX-wieczne doktryny neoliberalizmu gospodarczego. Dziś niewidzialna ręka rynku jest utożsamiana z wyłączną funkcją regulacyjną rynku. Wojciech Piątek Zakupy w sklepie łatwa i niełatwa sprawa Kupujmy z głową Kupiłam w sklepie głośniki do samochodu. Niestety, nie sprawdziłam wcześniej wymiarów urządzenia, które okazało się zbyt duże. Wróciłam do sklepu, aby wymienić towar, ale sprzedawca oświadczył, że wymian ani zwrotów nie praktykuje. Gdy idziemy do sklepu i kupujemy towar zawieramy umowę sprzedaży. Zwrot lub wymiana rzeczy pełnowartościowych, zgodnych z umową tzn. bez wad jakościowych, braków, zależy od dobrej woli sprzedawcy. Ważne jest, aby zakupy były dokonywane bez pośpiechu po zastanowieniu, zapoznaniu się z ofertą rynku i cenami (konkurencja nie śpi ). Warto sprawdzić i porównać oferty. Pomocnym narzędziem może tutaj okazać się internet, opinie znajomych, zwłaszcza gdy w grę wchodzą zakupy o znacznej wartości. Rzetelny sprzedawca wymagajmy tego Podczas zakupów w hipermarkecie wybrałam rajstopy za 5,50 zł. Po podejściu do kasy okazało się, że kosztują 9,90 zł, a sprzedawca nie chce przyjąć ceny z wywieszki na towarze. Sprzedawca obowiązany jest do zachowania najwyższej staranności, aby oferowany towar posiadał prawidłową cenę podaną do wiadomości kupujących. Informacje muszą być rzetelne nie mogą wprowadzać w błąd. Biorąc towar z półki, udając się z nim do kasy, konsument przyjmuje ofertę sprzedaży tego towaru. Sprzedawca nie może oświadczyć przy kasie, że cena jest wyższa. Towar powinien zostać sprzedany po cenie z wywieszki. Jeżeli na opakowaniu widnieje cena sugerowana przez producenta może ona być nieobowiązującą. W dużych sklepach samoobsługowych powinniśmy zachować szczególną ostrożność i czytać etykiety cenowe istnieje możliwość przestawienia towaru przez samych klientów. Sprzedawca odpowiada również za inne oświadczenia dotyczące sprzedaży np. jeśli właściwości towaru nie odpowiadają informacjom uzyskanym od sprzedawcy towar należy reklamować. Przed zakupem warto porównać czy ustne zapewnienia sprzedawcy odpowiadają informacjom zawartym w instrukcji obsługi lub innym opisom z opakowania. Zawsze można złożyć reklamację Późnym wieczorem tuż przed zamknięciem sklepu kupiłam bluzkę. Bluzkę przymierzyłam ale z uwagi na późną porę nie obejrzałam jej dokładnie. W domu zauważyłam, że bluzka ma małą dziurkę na plecach. Poszłam następnego dnia zwrócić bluzkę, ale sprzedawca poinformował mnie, że zwrotów nie przyjmuje. To, co możemy zrobić w takiej sytuacji, to przede wszystkim złożyć reklamację. Sprzedawca nie musi przyjmować zwrotów, ale musi przyjąć i rozpatrzyć każdą reklamację. Jeżeli stwierdzimy niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową: wadę, niekompletność, niezgodnośc z deklaracjami sprzedawcy lub producenta przed upływem 2 lat od wydania towaru, to należy pamiętać, że za taką niezgodność odpowiada sprzedawca. Reklamacja musi zostać złożona pisemnie w terminie 2 miesięcy od stwierdzenia wady. W pierwszej kolejności możemy żądać naprawy lub wymiany towaru. Jeżeli jest to niemożliwe lub sprzedawca zbył długo załatawia reklamacje (powyżej 14 dni) możemy żądać obniżenia ceny/zwrotu pieniędzy. Reklamacje zawsze należy złożyć na piśmie biorąc potwierdzenie złożenia reklamacji. Jeśli sprzedawca posiada swój druk reklamacji należy przed podpisaniem sprawdzić czy treść reklamacji jest zgodna z naszymi oczekiwaniami. Reklamacja 14 dni na rozpatrzenie Mój syn złożył reklamację i zażądał naprawy. Po trzech tygodniach wrócił do sklepu - sprzedawca oświadczył, że towar jest dalej u producenta i trzeba czekać. Co robić w takiej sytuacji? Czego możemy się domagać? W przypadku zażądania naprawy lub wymiany z tytułu odpowiedzialności sprzedawcy za niezgodność towaru z umową, sprzedawca powinien rozpatrzyć nasze żądanie w terminie 14 dni kalendarzowych. Termin liczy się od kolejnego dnia po złożeniu reklamacji. Przekroczonie terminu jest równoznaczne z uznaniem reklamacji. Sylwia Potyka-Zolich Źródło: materiały udostępnione przez Federację Konsumenta Oddział Brzeszcze.

6 6 Reklama SKOK Ubezpieczenia zadzwoń Obowiązkowo dla bezpieczeństwa Zapewnienie bezpieczeństwa wszystkim uczestnikom ruchu drogowego powinno determinować nasze zachowanie na drodze. Jednymi z kluczowych elementów zapewniających spokój i pewność kierowcom są właściwie dobrane ubezpieczenia. OC w korzystnej cenie i atrakcyjne AC, komfortowo zakupić można także za pośrednictwem rozbudowanej sieci dystrybucji SKOK Ubezpieczenia. Ubezpieczenie OC komunikacyjne jest w naszym kraju obowiązkowe. Jego brak powyżej 14 dni wiąże się dla posiadacza auta osobowego z koniecznością poniesienia kary finansowej w wysokości 3200 zł. Polisa OC spełnia ważną rolę - chroni zarówno sprawcę, jak i ofiarę ewentualnego wypadku czy kolizji drogowej. Sprawcy gwarantuje, że nie będzie musiał płacić za wyrządzone szkody z własnej kieszeni obowiązek ten przejmie wybrane towarzystwo ubezpieczeń. Natomiast poszkodowany ma pewność, że otrzyma należne mu odszkodowanie. pieczeniową klient może zapłacić w kasie dowolnego oddziału SKOK, przelewem lub na poczcie. Warto zaznaczyć, że wychodząc naprzeciw oczekiwaniom klientów, oferowana jest możliwość rozłożenia płatności na cztery raty. Warunkiem skorzystania z takiej opcji jest składka w wysokości minimum 200 zł. AC na wypadek kradzieży Ofertę OC uzupełnia dobrowolne ubezpieczenie komunikacyjne Autocasco (AC), które chroni posiadacza pojazdu w wielu trudnych sytuacjach. W tym przypadku dla klienta, oprócz ceny, ważny jest zakres polisy, który można dopasować indywidualnie do swoich potrzeb. W ramach AC reklama pojazd można ubezpieczyć od takich zdarzeń jak na przykład kradzież, wandalizm, uderzenie w drzewo, zniszczenie spowodowane żywiołami, pożar. Przed zawarciem umowy ubezpieczenia AC warto zastanowić się, na które ryzyka jesteśmy narażeni najbardziej i zdecydować się na optymalną ochronę. Ubezpieczenie AC jest dostępne w dwóch wariantach. Minicasco oferuje ochronę na wypadek szkody całkowitej, czyli takiej, której koszt naprawy nie przekracza 70 proc. wartości szkody, natomiast Maxicasco chroni na wypadek szkody całkowitej lub częściowej (np. uszkodzenie błotnika). Ubezpieczenie AC działa na terenie Polski. Jego zakres terytorialny można jednak rozszerzyć po opłaceniu dodatkowej składki. Klient ma możliwość rozłożenia składki na 12 rat. Warunkiem jest składka powyżej 600 zł. - W przypadku szkody klient ma możliwość wyboru wariantu jej rozliczenia dodaje Iwona Kondracka. - W wariancie kosztorysowym likwidator szkody wycenia ją według cen zamienników, następnie klient otrzymuje gotówkę i naprawia pojazd na własną rękę. Natomiast w wariancie serwisowym, dostępnym tylko w Maxicasco, auto jest naprawiane w serwisie z zastosowaniem oryginalnych części, a rozliczenie następuje między serwisem a ubezpieczycielem. Warto podkreślić, że przy zawieraniu pierwszej umowy na Autocasco, klient ma możliwość przeniesienia na polisę AC zniżki wypracowanej w OC. Zniżka przeniesiona na AC będzie o 20 proc. niższa od tej wypracowanej w OC. Dodatkowo za wykupienie pakietu OC i AC SKOK oferowane jest 15 proc. zniżki w AC. Wybierając OC lub AC z oferty MTU, z którym w zakresie dystrybucji produktów współpracują SKOK Ubezpieczenia, klient może zdecydować się na dodatkowe, atrakcyjne opcje zapewniające bezpieczeństwo na drodze: Zieloną Kartę (ubezpieczenie obowiązkowe OC na terenie Rosji, Ukrainy, Białorusi, Bośni, Hercegowiny, Turcji i innych), assistance wiele usług z zakresu pomocy drogowej (np. dowóz paliwa, holowanie pojazdu, wynajęcie pojazdu zastępczego) oraz ubezpieczenia NNW. Cena i wysokość zniżek Przy wyborze polisy OC klient kieruje się przede wszystkim jego ceną. Szukając dogodnych dla siebie rozwiązań, w korzystnej cenie, warto zgłosić się po radę do SKOK Ubezpieczenia. Przy wyborze ubezpieczenia OC oprócz jego ceny ważna jest również wysokość zniżek, jakie ubezpieczyciel oferuje za bezszkodową jazdę zaznacza Iwona Kondracka, dyrektor Działu Rozwoju i Wsparcia Sprzedaży SKOK Ubezpieczenia. Maksymalny upust z tego tytułu wynosi 60 proc. Dodatkowo oferowane są zniżki ze względu na wiek, zawód oraz skorzystanie z rozwiązań pakietowych. Na przykład kierowca w wieku lat otrzymuje u nas 10 proc. zniżki na ubezpieczenie OC, zaś pracownikowi SKOK, Poczty Polskiej czy nauczycielowi przysługuje 5 proc. upustu. Zakup ubezpieczenia OC jest niezwykle prosty. Składkę ubez-

7 Czy lokator może się obronić przed nieuzasadnioną podwyżką czynszu? Porady SKOK PIAST 7 Tak. Ustawa o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego z dnia 21 czerwca 2001 r. daje prawo najemcy do zakwestionowania podwyżki i wniesienia pozwu do sądu. Wysokość czynszu za najem mieszkania ustalana jest w umowie. Najemca powinien liczyć się z tym, że właściciel co jakiś czas będzie chciał dokonać podwyżki czynszu. Oczywiście wynajmujący ma prawo do zmiany stawki czynszu. Musi jednak przy tym spełnić określone prawem warunki. Właściciel może podwyższyć czynsz albo inne opłaty za używanie lokalu, wypowiadając ich dotychczasową wysokość, najpóźniej na koniec miesiąca kalendarzowego, z zachowaniem terminów wypowiedzenia. Wypowiedzenie jest jednostronnym oświadczeniem woli, więc nie wymaga zgody drugiej strony. Termin wypowiedzenia wysokości czynszu albo innych opłat za używanie lokalu wynosi 3 miesiące, chyba że strony w umowie ustalą termin dłuższy. Oznacza to, że termin ten nie może być krótszy niż 3 miesiące. Wypowiedzenie wysokości czynszu albo innych opłat za używanie lokalu powinno być pod rygorem nieważności dokonane na piśmie. Wypowiedzenie w formie ustnej nie będzie ważne. Właściciel wypowiada wysokość czynszu każdemu lokatorowi z osobna. Powinien więc do każdego lokatora zwrócić się w tej sprawie osobnym pismem. Zmiana stawki czynszu nie może nastąpić poprzez wywieszenie ogłoszenia. W wypowiedzeniu wynajmujący musi określić, ile będzie wynosił czynsz w nowej wysokości. Podwyżka, w wyniku której wysokość czynszu albo innych opłat za używanie lokalu w skali roku przekroczy albo następuje z poziomu wyższego niż 3% wartości odtworzeniowej lokalu może nastąpić w uzasadnionych przypadkach. Jeśli właściciel nie uzyskuje przychodów z czynszu albo innych opłat za używanie lokalu na poziomie zapewniającym pokrycie wydatków związanych z utrzymaniem lokalu, jak również zapewniającym zwrot kapitału i zysk wówczas podwyżkę pozwalającą na osiągnięcie tego poziomu uważa się za uzasadnioną, o ile mieści się w granicach określonych w ustawie. Podwyższając czynsz albo inne opłaty za używanie lokalu, właściciel może ustalić godziwy zysk oraz zwrot kapitału w skali roku na poziomie nie wyższym niż 1,5% nakładów poniesionych przez właściciela na budowę albo zakup lokalu lub 10% nakładów poniesionych przez właściciela na trwałe ulepszenie istniejącego lokalu zwiększające jego wartość użytkową aż do ich pełnego zwrotu. Zasady podwyższania czynszu albo innych opłat za używanie lokalu, nie mają zastosowania do opłat niezależnych od właściciela (za dostawy do lokalu energii, gazu, wody oraz za odbiór ścieków, odpadów i nieczystości ciekłych). Właściciel, który oddał lokal do używania na podstawie stosunku prawnego innego niż najem, ustalając składniki wydatków związanych z utrzymaniem lokalu, stosuje przepisy regulujące ten stosunek prawny. Do opłat za używanie lokalu właściciel nie zalicza zwrotu kapitału ani zysku. W stosunkach najmu lokali socjalnych zysku nie zalicza się jako jednego ze składników czynszu. Podwyżkę czynszu albo innych opłat za używanie lokalu w wysokości nieprzekraczającej w danym roku kalendarzowym średniorocznego wskaźnika wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w poprzednim roku kalendarzowym uważa się za uzasadnioną. Średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w poprzednim roku kalendarzowym jest ogłaszany, w formie komunikatu, przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej Monitor Polski. W ciągu dwóch miesięcy od dnia wypowiedzenia lokator może nie zgodzić się na podwyżkę ze skutkiem rozwiązania stosunku prawnego, na podstawie którego lokator zajmuje lokal, z upływem okresu wypowiedzenia (po upływie trzech miesięcy od dnia wypowiedzenia umowa o odpłatne używanie lokalu ulegnie rozwiązaniu). Po upływie wypowiedzenia najemca jest zobowiązany wyprowadzić się. Gdyby jednak po tym czasie nie opuścił mieszkania, to będzie z niego korzystał na zasadzie bezumownej i dotychczasowemu wynajmującemu będzie przysługiwało prawo do wystąpienia z roszczeniem oraz powództwem eksmisyjnym. W ciągu dwóch miesięcy od dnia wypowiedzenia lokator może, także zakwestionować podwyżkę wnosząc do sądu pozew o ustalenie, że podwyżka jest niezasadna albo jest zasadna, lecz w innej wysokości. Udowodnienie zasadności podwyżki ciąży na właścicielu. Kwestionując podwyżkę czynszu, lokator musi liczyć się z wiążącymi się z tym konsekwencjami. Nie może całkowicie zaprzestać płacenia czynszu. W przypadku gdy lokator nie zgodził się na podwyżkę ze skutkiem rozwiązania stosunku prawnego, na podstawie którego zajmuje lokal, lokator jest obowiązany uiszczać czynsz albo inne opłaty za używanie lokalu w dotychczasowej wysokości do dnia rozwiązania stosunku prawnego, na podstawie którego lokator zajmuje lokal. Natomiast w przypadku wniesienia powództwa lokator jest obowiązany uiszczać czynsz albo inne opłaty za używanie lokalu w dotychczasowej wysokości do dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu kończącego postępowanie w sprawie. Gdyby sąd uznał podwyżkę wysokości czynszu albo innych opłat za używanie lokalu za zasadną, choćby w innej wysokości niż wynikająca z wypowiedzenia, obowiązkiem lokatora jest zapłata kwoty odpowiadającej różnicy między podwyższonym a dotychczasowym czynszem albo innymi opłatami za używanie lokalu, za okres od upływu terminu wypowiedzenia. Jeżeli najemca nie wypowie się wówczas od upływu terminu wypowiedzenia jest obowiązany uiszczać czynsz albo inne opłaty za używanie lokalu w wysokości wynikającej z pisma. Opisane wyżej przepisy do podstawowych form ochrony praw lokatorów zaliczają ograniczenie swobody ustalania wysokości czynszu, a także częstotliwości podwyższania czynszu. Oczywiście są to ograniczenia krępujące właściciela, ale mieszczące się w ramach zasady proporcjonalnej ochrony praw lokatorów i właścicieli. W świetle ustawy właściciel, po pierwsze, może podwyższyć czynsz za używanie jego lokalu, a po drugie, może to czynić raz na sześć miesięcy. Lokator może odmówić przyjęcia zmienionej stawki i rozwiązania stosunku najmu lub wnieść do sądu powództwo o uznanie czynności prawnej (wypowiedzenia stawki) za niezasadną. Wojciech Piątek Rotmistrz Pilecki cz. III 65 lat temu w warszawskim więzieniu przy ulicy Rakowieckiej rozstrzelano rotmistrza Witolda Pileckiego. 1 października 1990 roku Wojskowy Sąd Najwyższy uwolnił skazanych od stawianych im 42 lata wcześniej zarzutów, podkreślając niesprawiedliwy charakter wydanych wyroków, które zapadły z naruszeniem prawa. Sąd Najwyższy podkreślił patriotyczną postawę Pileckiego i innych niesłusznie skazanych w procesie. Jednocześnie potępiono postawę prokuratora i sędziów, którzy dokonali zbrodni sądowej. W 1944 r. Pilecki brał udział w Powstaniu Warszawskim. Początkowo walczył jako zwykły strzelec w kompanii Warszawianka, później dowodził jednym z oddziałów zgrupowania Chrobry II. Po 63 dniach walki Powstanie Warszawskie upadło. Powstańcy musieli złożyć broń i dostali się do niemieckiej niewoli. Pilecki trafił do stalagu 344 Lamsdorf (Łambinowice), oflagu VII A w Murnau. Tam przebywał do wyzwolenia, opiekując się młodymi powstańcami, za co otrzymał wdzięczny przydomek Tato. Pilecki po wyzwoleniu stalagu walczył w 2. Korpusie Polskim we Włoszech. W październiku 1945, na osobisty rozkaz gen. Władysława Andersa wrócił do Polski, by prowadzić w Polsce działalność wywiadowczą na rzecz 2. Korpusu. Szybko zorganizował siatkę wywiadowczą i rozpoczął zbieranie informacji wywiadowczych o sytuacji w Polsce. Prowadził wywiad w Ministerstwie Bezpieczeństwa Publicznego, Ministerstwie Obrony Narodowej i Ministerstwie Spraw Zagranicznych. Pomimo rozkazu gen. Andersa polecającego mu opuszczenie kraju w związku z zagrożeniem aresztowaniem pozostał, kontynuując działalność wywiadowczą. 8 maja 1947 został aresztowany. W areszcie był torturowany przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa. W trakcie ostatniego widzenia z żoną, wy- Ciąg dalszy na str. 9

8 8 zadzwoń Władysław Opolski Władysław Opolski był drugim pod względem starszeństwa synem księcia opolsko-raciborskiego Kazimierza I i księżnej Wioli (najprawdopodobniej Bułgarki z pochodzenia). Urodził się około roku Jego starszym bratem był Mieszko Otyły. W chwili śmierci ojca obaj bracia byli jeszcze małoletni, w związku z czym znaleźli się pod opieką matki i księcia śląskiego Henryka I Brodatego. Henryk Brodaty, pragnąc przejąć pełnię kontroli nad Opolszczyzną, przeniósł w 1234 roku Władysława wraz z bratem do księstwa kaliskiego. Nie pozbawił ich prawa do dziedzictwa ojcowego, dzięki czemu cztery lata później, gdy starszy brat Władysława - Mieszko osiągnął pełnoletność, mógł za zgodą Henryka II Pobożnego objąć rządy nad Opolszczyzną. Władysław wraz z matką pozostał w księstwie kaliskim. Henryk II Pobożny, dążąc do utrzymania sojuszu z książętami opolskimi, nadał Władysławowi księstwo kaliskie i ziemię rudzką (wieluńską). Wobec tragicznej śmierci Henryka Pobożnego w bitwie pod Legnicą nastąpiło uniezależnienie Władysława od książąt śląskich. Następcy Henryka nie mieli takiego autorytetu ani zdolności. Nastąpił stopniowy rozpad systemu politycznego stworzonego przez Henryków śląskich. Niezależność Władysława wiodła za sobą także spore zagrożenie, zwłaszcza ze strony księcia wielkopolskiego, Przemysława. Władysław utrzymał Kalisz w swoich rękach tylko do 1244 roku. Wtedy to rycerstwo wielkopolskie opanowało gród w Kaliszu, oddając go Przemysłowi. Władysław nie miał ani czasu, ani okazji, aby zdobyć sobie solidniejsze zaplecze. Zdołał jednak utrzymać ziemię wieluńską i gród kasztelański w Rudzie. W 1246 roku zmarł książę opolsko-raciborski Mieszko II Otyły. W związku ze swoją bezdzietnością większość swojego dziedzictwa zapisał w testamencie bratu Władysławowi. Grody w Cieszynie i Raciborzu przekazał matce. Władysław musiał też uposażyć wdowę po Mieszku, Judytę, której zapisał zamek w Toszku. Władysławowi udało się zapewne objąć całość dziedzictwa po bracie, ponieważ Judyta wróciła do brata Kazimierza Kujawskiego, za oprawę wdowią, ziemię wieluńską. Cechą polityki zagranicznej następnych lat księcia opolsko- -raciborskiego było umiejętne manewrowanie pomiędzy pozostałymi księstwami piastowskimi. Polityka ta była na tyle skuteczna, że ze spadku po bracie nie udało się utrzymać tylko grodu w Lelowie. Lata czterdzieste to w dziejach Polski i Śląska początek nowego okresu. Powolny rozpad koncepcji Henryków śląskich oznaczał kres prób zjednoczenia Polski na prawie pół wieku. Do głosu doszło nowe pokolenie książąt, wśród których nie było jednostek na tyle wybitnych by myśleć w szerszych horyzontach jak wzajemne akcje podjazdowe. Na początku lat pięćdziesiątych XIII wieku doszło do unormowania stosunków z książętami wielkopolskimi. Władysław zrezygnował z pretensji do ziemi kaliskiej. Zawarty układ umocniony został ślubem z córką Władysława Odonica, Eufemią. Kolejne lata rządów Władysława to epoka ekspansji terytorialnej sąsiednich państw na nasze ziemie, której coraz liczniejsi i słabsi Piastowie nie byli w stanie skutecznie się przeciwstawić. Władysław wzorem pozostałych książąt polskich dał się wciągnąć w konflikt o spadek po Babenbergach. Początkowo poparł Węgrów, wspierając Bolesława Wstydliwego w wyprawie na czeską Opawę i Głubczyce. W 1255 roku jednak, z nieznanych powodów, zmienił front. Wsparł króla Czech Przemysła Ottokara II i w 1260 roku osobiście brał udział w bitwie z Węgrami pod Kressenbrunn. Zmiana sojusznika już wkrótce przyniosła realne korzyści w postaci uregulowania przebiegu granicy z Czechami po myśli Władysława. Na zjeździe w Dankowie podjął próbę przeciągnięcia na stronę czeską Bolesława Wstydliwego i księcia wielkopolskiego Bolesława Pobożnego. Próba okazała się bezskuteczna, wobec czego zachęcony przez króla czeskiego zgłosił pretensje do tronu krakowskiego. Wtedy też, jak przypuszczają historycy, cel Władysława został wyrażony zmianą herbu na orła w koronie. Jest to pierwszy przypadek użycia koronowanego orła w polskim herbarzu. Okazja do zapanowania nad Krakowem nastąpiła w 1273 roku. Władysław, korzystając z wypowiedzenia posłuszeństwa Bolesławowi Wstydliwemu przez część możnych, wkroczył z siłami opolsko-raciborskimi w granice Małopolski. Do decydującego starcia doszło 2 czerwca 1273 roku pod Bogucinem niedaleko Olkusza. W bitwie oddziały Władysława doznały klęski, co spowodowało, że w październiku tegoż roku Bolesław Wstydliwy zorganizował wyprawę odwetową, która na szczęście dla Władysława nie okazała się dotkliwa w skutkach. W 1274 roku obaj Piastowie zdecydowali się na zawarcie pokoju. Władysław zrezygnował wtedy z pretensji do tronu krakowskiego, w zamian za co nastąpiła zmiana granic obu sąsiadujących ze sobą księstw. 26 sierpnia 1278 roku był znaczącą datą dla stosunków Władysława z Czechami. Wtedy to doszło do decydującej dla losów Przemysła Ottokara II bitwy pod Suchymi Krutami. Władysław, podobnie jak Henryk III głogowski czy Henryk IV Probus, wysłał na pomoc Ottokarowi posiłki zbrojne. Jednak po otrzymaniu wiadomości o śmierci Przemysła, książę opolski wtargnął na ziemię opawską, chcąc prawdopodobnie ją zdobyć i przyłączyć do Księstwa Opolskiego. Zamiar ten nie powiódł się wobec szybkiego objęcia rządów przez Wacława II. Konflikt z Czechami trwał do marca 1280 roku, gdzie na zjeździe w Wiedniu, dolnośląski książę Henryk IV Probus i górnośląski książę Władysław I złożyli hołd lenny Rudolfowi I Habsburgowi. Spotkanie to było okazją do zawarcia nowego sojuszu, tym razem z księciem wrocławskim Henrykiem IV Probusem. Układ został przypieczętowany małżeństwem Henryka i córki księcia opolsko-raciborskiego. Władysław zobowiązał się wspierać swojego zięcia w staraniach o koronę królewską, pod tym jednak warunkiem, że ukoronowana będzie także jego córka. Władysław Opolski zmarł 27 sierpnia lub 13 września 1281 bądź 1282 roku. Został pochowany w kościele dominikańskim w Raciborzu, pozostawiając po sobie wspomnianą już córkę o hipotetycznym imieniu Konstancja i czterech synów, którzy podzielili między siebie księstwo, uzyskując odpowiednie przydomki Mieszko cieszyński, Kazimierz bytomski, Bolko I opolski i Przemysław (Przemko) raciborski. W polityce wewnętrznej Władysław starał się kontynuować dzieło swoich poprzedników. Początkowo pozostawił urzędników mianowanych przez brata. Zachowało się sporo dokumentów księcia, który występuje w otoczeniu licznych baronów. Dowodzi to ożywionej działalności kancelarii książęcej. Znamy kilka wzorów pieczęci księcia konnej i pieszej. Za Władysława wprowadzono nowy typ pieczęci herbową z orłem. Fundamentem polityki wewnętrznej było zwiększanie znaczenia kościoła wrocławskiego w księstwie opolsko-raciborskim. Założył klasztor dominikanów w Raciborzu, cystersów w Rudach i franciszkanów w Wodzisławiu, Głogówku i Orłowej. Innym ważnym przejawem jego rządów było prawo magdeburskie dla całego szeregu miast takich jak Bytom, Gliwice, Lubliniec, Oświęcim, Kęty, Wodzisław Śląski oraz Żory. Długoletnie rządy Władysława w znacznym stopniu przyczyniły się do ukształtowania regionu nazwanego później Górnym Śląskiem. Wojciech Piątek

9 A to Polska właśnie 9 Zamek w Krasiczynie Krasiczyn to malownicza miejscowość u podnóża Pogórza Przemyskiego, położona nad Sanem dziesięć kilometrów na zachód od Przemyśla niegdyś rezydencja polskiej magnaterii. Założycielem miasteczka był kasztelan przemyski Stanisław Krasicki, zaś okres powstania szacuje się na lata To tutaj znajduje się jeden z największych skarbów polskiej kultury renesansowej przepiękny zespół pałacowy na planie prostokąta z wewnętrznym dziedzińcem, otoczony murem obronnym z charakterystycznymi basztami. Cztery odmienne wieże narożne (kiedyś zwane bastejami) miały odzwierciedlać wieczny porządek na świecie oraz role kościoła, króla, papieża i szlachty w hierarchii władzy: Boska z kopułą na szczycie mieściła kaplicę; Królewska z sześcioma wieżyczkami, w której znajdowały się pokoje gościnne przeznaczone dla wysokich dostojników kościelnych; Papieska, którą wieńczy attyka w kształcie korony papieskiej; Szlachecka zwieńczona jest koroną. Jest jeszcze jedna wieża kwadratowa przy dawnej bramie, najwyższa ze wszystkich zwana Zegarowa. Po odremontowaniu mieści się na niej taras widokowy udostępniony odpłatnie dla zwiedzających, z którego możemy podziwiać uroki tej przepięknej miejscowości. Bram do zamku jest w sumie trzy. Pierwsza mieści się od północy i pochodzi jeszcze z czasów zamku drewnianego - w murach można doszukać się jeszcze jej śladów. Druga - brama główna - prowadzi od zachodu, to do niej wiedzie malowniczy most arkadowy wybudowany ponad fragmentem fosy. Kiedyś było to stare koryto rzeki San, której bieg został w późniejszym czasie zmieniony. Jeszcze na początku XXI wieku fosa była wypełniona wodą i podczas imprez organizowanych na zamku można było popływać po niej łódkami. Trzecia brama mieści się od wschodu i stanowi główne wejście na dziedziniec zamkowy, na którym można zobaczyć loggię z kopułą (wnęka w zewnętrznej płaszczyźnie budynku, otwarta na zewnątrz, Rotmistrz Pilecki ciąg dalszy ze str. 7 oddzielona drzwiami i oknami od pomieszczeń wewnętrznych budowana z przeznaczeniem na miejsce widokowe, wypoczynku etc.) i dwa skrzydła mieszkalne w tym północne z krużgankami. To, co czyni ten zamek wyjątkowo pięknym to sgraffitowe dekoracje na ścianach przedstawiające m.in. popiersia cesarzy rzymskich, postacie polskich królów, świętych, przodków Krasickich i sceny myśliwskie. W sumie rysunki stworzone w tynku i skomponowane wg ściśle określonego planu ideowego pokrywają ściany zewnętrzne i wnętrze znał jej, że przy działaniach ubecji Oświęcim to była igraszka. Zaraz po uwięzieniu Pileckiego, jego oświęcimscy przyjaciele zwrócili się do innego współwięźnia premiera Józefa Cyrankiewicza z prośbą o interwencję. Bratanek Pileckiego twierdzi, że podczas rozprawy odczytano list Cyrankiewicza, w którym ówczesny premier napisał: Gdyby oskarżony zechciał powoływać się na mnie, na moją znajomość z Oświęcimia, nie może to absolutnie w żadnym wypadku zmniejszyć jego winy i nie może spowodować złagodzenia wyroku. Oskarżony Witold Pilecki jest wrogiem Polski Ludowej, jest bardzo szkodliwą jednostką, dlatego powinien ponieść najwyższy wymiar kary. Ostatecznie Rotmistrz Pilecki został oskarżony o działalność wywiadowczą na rzecz rządu RP na emigracji, nielegalne przekroczenie granicy, posługiwanie się fałszywymi dokumentami, brak rejestracji w Rejonowej Komendzie Uzupełnień, nielegalne posiadanie broni palnej i przygotowywanie zamachu na grupę urzędników. Prokuratorem oskarżającym Pileckiego był major Czesław Łapiński, przewodniczącym składu sędziowskiego podpułkownik Jan Hryckowian (obaj byli dawnymi oficerami AK), sędzią kapitan Józef Badecki. Skład sędziowski jeden sędzia i jeden ławnik był niezgodny z ówczesnym prawem. 15 marca 1948 Pilecki został skazany na karę śmierci. Pilecki po ogłoszeniu wyroku powiedział: Starałem się tak żyć, abym w godzinie śmierci mógł się raczej cieszyć, niż lękać. Prośby o ułaskawienie Pileckiego skierowali do prezydenta Bolesława Bieruta prócz obrońcy przyjaciele oświęcimscy i żona rotmistrza Pileckiego. Bierut nie skorzystał z prawa łaski. Wyrok wykonano 25 maja poprzez strzał w tył głowy. Wykonawcą wyroku był Kat z Mokotowa, Piotr Śmietański. W 1995 r. Witold Pilecki odznaczony został pośmiertnie Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. W 2002 roku przeciwko prokuratorowi Czesławowi Łapińskiemu, oskarżającemu w procesie rotmistrza, prokurator IPN wniósł akt oskarżenia. Wobec śmierci oskarżonego w 2004 roku do wydania wyroku nie doszło. Podczas obchodów 62. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego, prezydent Lech Kaczyński przyznał rotmistrzowi Witoldowi Pileckiemu pośmiertnie Order Orła Białego. Miejmy nadzieję, że pamięć o tym patriocie nigdy nie zginie. Wojciech Piątek dziedzińca na powierzchni aż 7 tysięcy metrów kwadratowych! W latach 50. ozdobiono tą techniką odbudowywane kamienice Starego Miasta w Warszawie. Dla określenia piękna, jakie oddają te dekoracje wyjaśniam, że sgraffiti to technika dekoracyjna malarstwa ściennego znana jeszcze w starożytności, szczególnie popularna w okresie renesansu, polegająca na nakładaniu kolejnych, kolorowych warstw tynku lub kolorowych glin i na zeskrobywaniu fragmentów warstw wierzchnich w czasie, kiedy jeszcze nie zdążyły się utwardzić. W ten sposób powstaje wielobarwny wzór. Dzięki pracom remontowym i rekonstrukcyjnym zakończonym w 2010 roku zamek odzyskał dawny blask. Niestety tylko z zewnątrz, bo wyposażenie wnętrz zostało bezpowrotnie utracone w trakcie działań wojennych. Wejść za to można m.in. do pięknej kaplicy, grobowca, podziemnych lochów z izbą tortur. Jedyny częściowo zachowany pokój - myśliwski, ocalał tylko dlatego że w 1939 r. jeden z pracujących na zamku ludzi zamurował wejście i bolszewicy nie wiedzieli o jego istnieniu. Sensacją było odnalezienie w szafie tajnego wejścia do korytarza, który pozwalał niepostrzeżenie opuścić zamek. Niestety korytarz ten jest obecnie zasypany. Zamek otacza przepiękny park, w którym znajduje się malowniczy staw z łabędziami i kaczkami oraz piękna aleja lipowa. Ogółem doliczono się tu aż 40 gatunków ptaków i 200 gatunków roślin! W ciągu swojej historii zamek był obiektem zainteresowania i rezydencją wielu zamożnych osób z polskiej magnaterii m.in. Jana Tarło. Po jego bezpotomnej śmierci zamek odziedziczyła Ludwika z Mniszchów Potocka - żona Józefa Potockiego, hetmana wielkiego koronnego i kasztelana krakowskiego. Później zamek przechodził na krótko w ręce Szembeków i Wielopolskich, aż w końcu zarządzający majątkiem Michał Mniszech sprzedał cały klucz krasiczyński Jerzemu i Katarzynie Pnińskim, od których zamek kupił książę Leon Sapieha i aż do II wojny światowej był on rezydencją rodową Sapiehów z Kodenia. Obecnie w zamku mieści się ekskluzywny hotel, restauracja i winiarnia, a niektóre części zamku są udostępnione do zwiedzania w grupach z przewodnikiem. Specjalną atrakcją jest nocne zwiedzanie z pochodniami, duchami, Białą Damą i innymi strasznymi niespodziankami Do Krasiczyna ściągają liczni turyści, nie tylko w celu podziwiania tej urokliwej miejscowości, ale także ze względu na wiele atrakcyjnych imprez organizowanych w tej malowniczej scenerii. Na dziedzińcu koncertowali znani europejscy muzycy: Candy Dulfer - światowej sławy holenderska saksofonistka jazzowa, Andreas Vollenweider - szwajcarski muzyk, kompozytor i multiinstrumentalista, któremu sławę przyniosła konstrukcja harfy elektroakustycznej, Fish - szkocki artysta rockowy, wokalista, kompozytor, autor tekstów i aktor, najbardziej znany z występów z neoprogresywną grupą rockową Marillion. Odbywają się tu też pokazy rycerskie, biesiady, festiwale oraz wystawy malarskie i fotograficzne. To wspaniałe miejsce na romantyczny weekend we dwoje, spotkania rodzinne, wesela, szkolenia czy imprezy integracyjne! Zapraszam do odwiedzenia tego urokliwego miejsca, które zapewne pozostawi w Państwa pamięci niepowtarzalne wspomnienia. Anna Turek

10 10 zadzwoń Ludzie listy piszą redakcja odpowiada Przepisy kulinarne Droga Redakcjo Chcę wziąć pożyczkę, jednak nie wiem, co oznaczają pewne zapisy. Proszę mi wyjaśnić, czym jest stała stopa oprocentowania i czy jest to jedyny koszt pożyczki. Katarzyna Szanowna Pani Katarzyno Stała stopa oprocentowania pożyczki/kredytu to stopa oprocentowania określona wyłącznie w umowie pożyczki/kredytu, przy wykorzystaniu określonej stałej wartości procentowej wyrażonej na cały czas obowiązywania umowy lub w danych okresach obowiązywania umowy (par. 2 pkt. 8 Regulaminu udzielania pożyczek i kredytów konsumenckich w SKOK PIAST z dn r.). Przykład: jeśli pożyczamy 1000 zł i stopa oprocentowania wynosi 16% na rok to zaciągając pożyczkę na 12 miesięcy, wartość stopy oprocentowania pożyczki wynosić będzie 160 zł. W umowie kwota może być doliczona do miesięcznych rat przykładowo po 13,34 zł miesięcznie. Kwota 160 złotych jest kosztem, jaki ponosi pożyczkobiorca i jest to kwota niezmienna. Stała stopa oprocentowania jest elementem prowizji dla instytucji finansowej, która udzieliła Pani pożyczki. Rodzaje kosztów, które mogą występować w umowie pożyczki to przykładowo: prowizja, opłata przygotowawcza, oprocentowanie i warto też zwrócić uwagę czy jest wymagane ubezpieczenie. W SKOK PIAST posiadamy szeroki wachlarz korzystnych ofert pożyczkowych, które są niezwykle konkurencyjne i dopasowane do potrzeb naszych członków. Warto odwiedzić oddział, w którym pracownicy z przyjemnością udzielą dodatkowych wyjaśnień. Może Pani również skorzystać z darmowej porady doradcy, dzwoniąc na numer Infolinii Z poważaniem Redakcja Miła Pani Redaktor Czy już ktoś podzielił się z Redakcją jak sensownie segregować odpady? Teorię znam, ale praktyka powoduje poczucie klęski. Jest zbyt pracochłonna. Ciekawa jestem, jak robią to inni? Bez bałaganu w domu. Stanisława Droga Pani Stanisławo Segregacja odpadów to faktycznie sprawa niełatwa. Z ankiety przeprowadzonej wśród redaktorów oraz w zaprzyjaźnionej firmie wynika, że segregacja oznacza kilka koszy/kubłów na śmieci zgromadzonych w jednym miejscu (z czego największy jest ten na plastik). Rynek nie zareagował jeszcze na zmianę przepisów i związaną z tym zmianę organizacji porządku domowego. Proponowane przez producentów rozwiązania są niepraktyczne, mało estetyczne albo stanowczo za drogie. A jeśli ktoś z Państwa znalazł sposób na segregację śmieci w domu proszę pisać na adres redakcji. Najciekawsze pomysły opublikujemy na łamach naszej gazety, Z poważaniem Redakcja Jeśli mają Państwo pytania, wątpliwości dotyczące zagadnień finansowych i nie tylko czekamy na Wasze listy pod adresem: redakcja@skokpiast.pl. Aromatyczna sałatka z rukolą i gruszkami Rukola Sałata lodowa (opcjonalnie) Mały słoiczek czarnych oliwek Tarty żółty ser 3 gruszki w occie, pokrojone w kostkę Świeżo mielony pieprz Sos: łyżka oliwy, łyżka musztardy, łyżka soku z cytryny Zmieszać ze sobą składniki sałatki. Z musztardy, oliwy i cytryny przygotować sos i polać nim sałatkę. Całość oprószyć startym serem. Kminkowy gulasz 1 kg karczku wieprzowego 1 kg cebuli 2 łyżeczki kminku (w całości, nie mielony) 6 łyżeczek słodkiej papryki w proszku 2 łyżeczki ostrej papryki w proszku 2 liście laurowe 6 ziarenek ziela angielskiego 2 łyżki mąki pszennej 10 łyżek oleju ½ litra bulionu Do smaku sól, pieprz, przyprawka. Mięso pokroić w kostkę, podsmażyć na patelni do momentu odparowania wody. Osobno zeszklić pokrojoną w kostkę cebulę, do której pod koniec dodać papryki w proszku i podsmażyć chwilkę (uwaga nie zrumienić). Do dużego rondla włożyć podsmażone mięso, cebulę, kminek, liść laurowy, ziele angielskie, przyprawkę, bulion i dusić na małym ogniu ok. 45 minut, uzupełniając płyn wodą (mięso powinno być przykryte wraz z cebulą, aby ta się rozgotowała). Na koniec zrobić zasmażkę z mąki, doprawić gulasz. Biszkopt z owocami 4 jajka 1 szklanka cukru 2 łyżki wody 5 dag margaryny 1 szklanka mąki 1 łyżeczka proszku do pieczenia Owoce Utrzeć żółtka z cukrem i wodą. Dodać roztopioną margarynę, mąkę, proszek do pieczenia. Na koniec dodać ubitą pianę z białek. Wymieszać, wylać do małej foremki, wtopić owoce (wiśnie, jabłka lub inne). Piec w 170 C około minut. Alicja Nagi

11 Przyjaźń jest najważniejsza opowiadanie dla dzieci Rozrywka 11 Krzyżówka nr Poziomo Korneliusz i Agnieszka przyjaźnili się od lat. Razem ustawiali pierwsze babki z piasku i wspólnie leczyli pierwsze kontuzje po upadku z roweru. Przyjaciele byli nierozłączni aż do pewnego dnia, kiedy to zupełnie niespodziewanie pokłócili się o głupstwo. Ta przykra historia wydarzyła się kilka miesięcy temu. Było słoneczne popołudnie. Przyjaciele wracali ze szkoły, śpiewając i pokrzykując radośnie. Korneliusz wymachiwał workiem na kapcie a Agnieszka śmiała się, gdy obuwie spadało wprost na głowę chłopca. Szli drogą, mijając kolejne domy, zatrzymując się przy każdym ogrodzeniu, ponieważ Korneliusz koniecznie musiał zaznaczyć, że tędy szedł. Zbierał wtedy kilka kamieni i układał je przy parkanie albo zrywał liście z drzew i wciskał w siatkę ogrodzenia. Agnieszka szła tymczasem, nucąc pod nosem słowa piosenki: Do łezki łezka, aż będę niebieska... W pewnym momencie Korneliusz zatrzymał się przed starym ogrodzeniem ze spróchniałych już desek. Płot był niewielki, lekko chylący się ku ziemi, gdzieniegdzie zzieleniały od porastającego go mchu. Agnieszka spojrzała za płot ciekawa domu i właścicieli, którzy w nim mieszkają. Jednak okazało się, że za ogrodzeniem znajduje się tylko wielka góra gruzu. Kiedy Korneliusz zrozumiał, że nikt tu nie mieszka, postanowił zaznaczyć ten płot w jakiś szczególny sposób. Wyciagnął z plecaka pudełko kolorowej kredy i zaproponował Agnieszce wspólne malowanie. Dzieci ochoczo rzuciły się do pracy, malując siebie nawzajem na deskach płotu. Po kilku minutach rysunki były gotowe. Kiedy jednak przyjaciele wspólnie obejrzeli własne dzieła Agnieszka zalała się łzami, a Korneliusz rozzłoszczony rzucił kamieniem w płot, po czym pozbierał swoje rzeczy z ziemi i pobiegł w kierunku swojego domu, zostawiając płacząca dziewczynkę samą na drodze. Całej tej sytuacji przyglądał się wygrzewajacy się nieopodal w słońcu rudy kot. Nie rozumiał, co takiego się wydarzyło, że dzieci, które od lat tędy spacerowały i swoim śpiewem oraz radosnym Rozwiązanie krzyżówki prosimy wysyłać pocztą tradycyjną lub elektroniczną na adres redakcji Skokowicza do 30 listopada 2013 roku z podaniem swojego imienia, nazwiska oraz adresu do korespondencji. Nagrody jak zwykle czekają! Wśród autorów prawidłowych odpowiedzi rozlosujemy upominkowe gadżety. śmiechcem umilały mu czas nagle się pokłóciły i rozstały w tak niespodziewany sposób. Zaniepokojony tą sytuacją Kotek Wacuś podszedł pod ogrodzenie i spojrzał na rysunki, które wykonały dzieci. Kiedy przyjrzał się malowidłom, zrozumiał co się stało. Korneliusz narysował swoją koleżankę całą niebieską z ogromnym nosem. Nic dziwnego, że dziewczynka się rozpłatała. Spojrzał od razu na drugi rysunek i sytuacja wyglądała podobnie. Agnieszka narysowała kolegę z wielkimi uszami i dla zabawy dorysowała mu liczne piegi. Jednak nie było to takie zabawne dla chłopca, który bardzo się zdenerwował na przyjaciółkę. Dzięki tym obserwacjom Wacuś zrozumiał, co się wydarzyło. Postanowił jednak pogodzić dzieci, które kiedyś pomogły mu zimą, gdy był bardzo głodny i zmarzniety. Kotek wskoczył na płot i zwrócił się w stronę słońca, które bawiło się z chmurkami w chowanego. Moi kochani zaczął nie możemy pozwolić, żeby taka piękna i długa przyjaźń skończyła się tak niespodziewanie i z takiego błahego powodu. Musimy pomóc 1. Komitet, kolegium 5. Zarodek 9. Profilaktyczny, osłonowy 10. Koniec małżeństwa 11. Żona Gorbaczowa 12. Zielona amerykańska gruszka 13. Nośnik informacji genetycznej 15. Kuzyn kruka 17. Spód naczynia 18. Posłanie, legowisko 20. Do roweru lub ćwiczenie 22. Godność, ambicja 25. Na lepsze lub gorsze 26. Ustalił zero bezwzględne 27. Drapieżny delfin 28. Część powieści 30. Pieniężny, rachunkowy 31. Po winie Pionowo Zwycięzcy poprzedniej edycji 1. Gad z Nilu 2. Indyjski władca 3. Męski strój wieczorowy 4. Prawy dopływ Rodanu 6. Mały waleń przybrzeżny 7. Niepewność przedsięwzięcia 8. Administrowanie, doglądanie 14. Egzotyczny, równikowy 16. Comiesięczna opłata 19. Północna część Morza Śródziemnego 21. Duża sala 23. Wiosenny grzyb 24. Skrócony podpis 29. Dzieło murarza Zwycięzcami zostali Bożena Senkowska z Andrychowa i Eugeniusz Niezbecki z Lublina. Nagrody wyślemy pocztą. Zapraszamy do zabawy! Rozwiązanie krzyżówki z numeru 22/2013 Brudny Harry. dzieciom się pogodzić. Kiedyś one mi pomogły, zatem teraz kolej na mnie. Prawdziwych przyjaciół nie znajduje się od tak. Nie warto więc ich tracić z byle powodu tłumaczył przejęty Wacuś. Masz rację, musimy koniecznie coś zrobić przyznało Słoneczko. Koniecznie! zawtórowała Chmurka. Długo Kotek nie musiał czekać. W kilka minut chmurka zrobiła się pulchna, zaczęła ciemnieć i zbliżać się w kierunku płotu. Nagle błysnęła i rzęsistym deszczem polała rysunki dzieci, zmywając te elementy, który przyjaciołom sprawiły najwięcej przykrości. Zniknęły piegi i duże uszy Korneliusza, zmył się niebieski kolor i wielki nos Agnieszki. Chmurka dumnie popatrzyła na efekt swojej pracy: Tak, o to chodziło! Teraz wasza kolej! zwróciła się do Słoneczka i Wacusia. Słoneczko osuszyło płot, a kotek zabrał się do pracy. Sprytnie dorysował brakujące elementy: ładny zgrabny nosek i proporcjonalne uszy. Po kilku minutach praca była zakończona. Słoneczko, Chmurka i Kotek patrzyli z zadowoleniem na efekty swojej pracy. Następnego dnia dzieci wracały ze szkoły osobno. Wacuś ukryty za płotem bacznie wypatrywał Agnieszki i Korneliusza ciekawy co się wydarzy. Chłopiec zbliżając się do ogrodzenia z malowidłami, podniósł z ziemi kamień, chcąc rzucić nim w płot ze złością na wspomnienie wczorajszego widoku. Jednak bardzo się zdziwił, kiedy spojrzał na rysunki. Stał tak chwilę zdumiony do czasu kiedy za swoimi plecami usłyszał głos przyjaciółki: Przepraszam za ten rysunek. Nie chciałam Cię zdenerwować. To był taki mały żarcik zaczęła Agnieszka Ale widzę, że i ty nie chciałeś zrobić mi przykrości uśmiechnęła się do kolegi. Korneliusz sam był zdumiony tym, co zobaczył na płocie, jednak sądził, że to właśnie Agnieszka poprawiła rysunki. Dziewczynka pomyslała dokładnie odwrotnie. Cieszyła się w duchu, że chłopiec zadał sobie tyle trudu, żeby naprawić wczorajsze malowidła na płocie. Przyjaciele zadowoleni z takiego obrotu sytuacji przeprosili się wzajemnie, chwycili za ręce i radośnie podskakując poszli dalej. Tymczasem Chmurka, Słoneczko i Kotek Wacuś patrzyli na siebie pełni dumy i zadowolenia, że tak sprytnie udało im się pogodzić Agnieszkę i Korneliusza. Nie często spotyka się takich przyjaciół. Nie warto się gniewać o głupstwa. Przyjaźń jest zbyt cenna, by tracić ją w niepotrzebnych kłótniach podsumował Wacuś, po czym przeciągnął się i zasnął spokojny, że jutro znów, tak jak dawniej zobaczy Agnieszkę i Korneliusza wracających ze szkoły z uśmiechem i piosenką na ustach. Anna Wereszczak

12