Nowe formy zatrudniania i organizacji pracy - elastycznie, ale czy bezpiecznie?

Transkrypt

1 Inspiracje dla rozwoju lokalnego Nowe formy zatrudniania i organizacji pracy - elastycznie, ale czy bezpiecznie? Maciej Pa ków

2 Plan prezentacji Geneza nowych form zatrudnienia Postacie elastyczno ci, zjawiska na wspó czesnych rynkach pracy, definicja i przegl d elastycznych form zatrudnienia Zalety i wady nowych form zatrudnienia z perspektywy pracowników i pracodawców Koncepcja flexicurity i jej realizacja w Polsce elastycznie, ale czy bezpiecznie?

3 Powody d enia do elastyczno ci Zmiany w systemie produkcji Od industrializmu do informacjonizmu Wzrost znaczenia sektora MSP Elastyczne dostosowania do zmiennego popytu Globalizacja konkurencji Ni sze stawki celne, organizacje mi dzynarodowe Rozwój transportu i czno ci Upadek bloku wschodniego Nowe technologie Nowoczesne systemy zarz dzania zasobami ludzkimi Telekomunikacja umo liwiaj ca teleprac

4 Ró ne postacie elastyczno ci Numeryczna Czasu pracy Funkcjonalna acowa Zasobów pracy

5 Dwa oblicza rynku pracy Segment rdzeniowy Segment brzegowy Pracownicy o wysokich, rzadkich kwalifikacjach Korzystne warunki zatrudnienia Stabilne zatrudnienie cie ka awansu, szkolenia Pracownicy o niskich, pospolitych kwalifikacjach Niekorzystne warunki zatrudnienia Umowy terminowe, praca dorywcza, tymczasowa Underemployment Trwa a segmentacja czy szansa na przej cie do lepszego segmentu?...

6 Czym s elastyczne formy zatrudnienia Najszersza definicja Zatrudnienie standardowe Stosunek pracy, zatr. na czas nieokre lony Typowe, sta e godziny pracy Praca w siedzibie pracodawcy Pe ny wymiar czasu pracy Elastyczne formy zatrudnienia = wszelkie formy nieb ce zatrudnieniem standardowym

7 Klasyfikacja elastycznych form zatrudnienia Zatrudnienie pracownicze Umowa o prac na czas okre lony Umowa o prac na okres próbny Umowa o prac na zast pstwo Umowa o prac w niepe nym wymiarze czasu Praca tymczasowa (zgodnie za eniami ustawy) Elastyczne formy zarz dzania czasem pracy Ruchomy czas pracy Zadaniowy czas pracy Równowa ny czas pracy Praca zdalna/telepraca Zatrudnienie niepracownicze Praca tymczasowa (cz sto w praktyce) Umowa cywilnoprawna (zlecenia, o dzie o) Samozatrudnienie Uwaga: kategorie z drugiej grupy mog by czone z tymi z pierwszej.

8 Zalety i wady pracodawcy Swoboda w dopasowywaniu wielko ci personelu do potrzeb Weryfikacja kwalifikacji nowego pracownika Brak obowi zywania przepisów Kodeksu pracy Uproszczona obs uga kadrowa i ksi gowa Ni sze pozap acowe koszty pracy absza identyfikacja pracowników z firm, ryzyko braku lojalno ci Koszty przysposobienia nowych pracowników (wysoka rotacja kadr) Utrudniony nadzór nad pracownikami Bardziej skomplikowane zarz dzanie personelem

9 Zalety i wady pracownicy Etap we wchodzeniu lub powrocie na rynek pracy (po okresie braku aktywno ci zawodowej nauka, macierzy stwo) Mo liwo wdro enia w re im pracy po d ugotrwa ej bierno ci zawodowej Godzenie pracy zarobkowej z innymi obowi zkami (nauka, wychowywanie dzieci), work-life balance, lepsza kontrola nad czasem pracy, niezale no Brak zawodowej stabilizacji, ryzyko szybkiej utraty zatrudnienia, czasowo Obni ona zdolno kredytowa lub jej brak Brak obowi zywania przepisów Kodeksu pracy (normy czasu pracy, p atne urlopy, BHP) Konieczna samodzielno w organizacji swojej pracy, wi ksza odpowiedzialno

10 Model elastycznego bezpiecze stwa (flexicurity) Elastyczne i przewidywalne warunki umów Kompleksowe strategie uczenia si przez ca e ycie flexicurity Skuteczna aktywna polityka rynku pracy Nowoczesne systemy zabezpieczenia spo ecznego ród a dobrych praktyk: du ski z oty trójk t, holenderski model job-sharingu

11 Elastyczno w Polsce 30,0% 25,0% Udzia pracowników na umowach terminowych w ogóle pracowników w 2013 r. 30% 25% 20,0% 15,0% 10,0% 20% 15% 10% 5% 0% Polska UE28 5,0% 0,0% ród o: LFS/Eurostat

12 Elastyczno w Polsce cd. Odsetek osób samozatrudnionych w ogóle pracuj cych w 2013 r. 30,0% 25,0% 20,0% 15,0% Dodatkowo: W 2012 r. 1,35 mln pracuj cych w Polsce (13% wszystkich pracowników) by o zatrudnionych wy cznie w oparciu o umow cywilnoprawn ( ród o: GUS). 10,0% 5,0% 0,0% ród o: LFS/Eurostat

13 Elastyczno w Polsce cd. Rozwój rynku agencji pracy tymczasowej w latach Pracowników Pracodawców Rynek agencji pracy tymczasowej w Polsce trzecim rynkiem w UE i nadal uznawany za perspektywiczny liczba pracodawców u ytkowników liczba pracowników tymczasowych ród o: MPiPS

14 Przyczyny wysokiej elastyczno ci Utrzymuj cy si przez ca y okres od pocz tku transformacji wysoki poziom bezrobocia, silna asymetria rynku pracy Kszta t przemian ustrojowych, ukszta towanie si raczej liberalnej ni koordynowanej gospodarki rynkowej, abo zwi zków zawodowych Prywatyzacja Nurt odgórny : pozwolono obcemu kapita owi na bardzo swobodne kszta towanie stosunków pracy Nurt oddolny : rekrutacja rodowisk biznesowych w du ej cz ci z szeregów klasy robotniczej, stosunkowo niski poziom kultury i etyki, do wst pienia do UE spo eczna odpowiedzialno biznesu dla wielu abstrakcj

15 Bezpiecze stwo(?) w Polsce tpliwa skuteczno mechanizmów chroni cych wybrane grupy pracowników przed dyskryminacj : Zatrudnionych w oparciu o umow o prac na czas okre lony (w wietle Dyrektywy 1999/70/WE) Pracowników tymczasowych (w wietle Dyrektywy 2008/104/WE)

16 Bezpiecze stwo(?) w Polsce c.d. 1,8% Wydatki na aktywne polityki rynku pracy jako procent PKB w 2011 r. 1,6% 1,4% 1,2% 1,0% 0,8% 0,6% 0,4% 0,2% 0,0% ród o: Eurostat

17 Bezpiecze stwo(?) w Polsce c.d. Wydatki na wsparcie finansowe dla osób poszukuj cych pracy w PPS/osob w 2011 r , , , , , ,00 0,00 ród o: Eurostat

18 Bezpiecze stwo(?) w Polsce c.d. 35,0% Osoby ucz ce si lub uczestnicz ce w szkoleniach jako odsetek ludno ci w wieku lat w 2013 r. 30,0% 25,0% 20,0% 15,0% 10,0% 5,0% 0,0% ród o: Eurostat

19 Wnioski Elastyczno rynku pracy w Polsce zarówno wynikiem globalnych przemian w gospodarce, jak i specyficznego kontekstu posttransformacyjnego Elastyczno rynku pracy w Polsce wysoka na tle innych pa stw UE Model flexicurity jako element europejskiego modelu spo ecznego stanowi cy odpowied na elastyczno i nieprzewidywalno rynków pracy Elastyczno w Polsce niedostatecznie kompensowana odpowiednimi mechanizmami bezpiecze stwa

20 Literatura Bednarski, M. (2012). Zatrudnienie na czas okre lony. Perspektywa pracodawców. W: Bednarski, M., Frieske, K. W. (red.). Zatrudnienie na czas okre lony w polskiej gospodarce. Warszawa: IPiSS, s Frieske, K. W. (2007). Dwa oblicza rynku pracy. W: Kojder, A. (red. 2007). Jedna Polska? Dawne i nowe zró nicowania spo eczne. Kraków: Wydawnictwo WAM, s Kry ska, E. (2007). Elastyczno zatrudnienia na polskim rynku pracy. Polityka Spo eczna 11-12/2007, s Olszewski, J. (2013). System pracy w warunkach globalnego spo ecze stwa informacyjnego. Pozna : Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu. Pa ków, M. (2014). Elastyczno jest a co z bezpiecze stwem? Flexicurity po polsku. Polityka Spo eczna 2014, nr 5-6, s Dzi kuj za uwag.