PRAWO KONSTYTUCYJNE. Ćwiczenia 2 & 3

Transkrypt

1 PRAWO KONSTYTUCYJNE Ćwiczenia 2 & 3

2 PLAN ZAJĘĆ Funkcjonowanie i organizacja Sejmu i Senatu a) Struktura parlamentu. Zasada dwuizbowości b) Funkcjonowanie parlamentu pojęcie kadencji c) Tryb pracy i zasady obradowania Sejmu d) Organy wewnętrzne parlamentu e) Funkcje i tryb działania Senatu (Regulamin Senatu) Funkcje Sejmu a) Funkcja ustawodawcza (procedura ustawodawcza) b) Funkcja kontrolna (interpelacje i zapytania poselskie oraz pytania w sprawach bieżących) c) Funkcja kreacyjna d) funkcje wynikające z członkostwa w Unii Europejskiej

3 PARLAMENT Początków parlamentu można upatrywać już w XII w. Francji i Hiszpanii. Choć początkowo określano mianem parlamentu dyskusję nad określonymi sprawami to z czasem pojęcie to zmieniało swoje znaczenie. Jednocześnie zbliżało się ono do dzisiejszego rozumienia tego pojęcia. Ze względu na rolę jaką odegrał angielski parlament w kształtowaniu idei demokracji przedstawicielskiej, powszechnie przyjęła się angielska nazwa.

4 PARLAMENT Duma Kortezy Generalne Bundestag Folketinget Sejm Oireachtas Rosja Hiszpania Niemcy Dania Litwa Irlandia

5 WŁADZA USTAWODAWCZA Parlament - naczelny organ państwowy złożony z demokratycznie wybranych przedstawicieli narodu, realizujący władzę ustawodawczą i sprawujący kontrolę nad funkcjonowaniem władzy wykonawczej.

6 WŁADZA USTAWODAWCZA Art Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej. 2. Władzę ustawodawczą sprawują Sejm i Senat, władzę wykonawczą Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej i Rada Ministrów, a władzę sądowniczą sądy i trybunały. Art Władzę ustawodawczą w Rzeczypospolitej Polskiej sprawują Sejm i Senat. ( )

7 WŁADZA USTAWODAWCZA Autonomia Parlamentarna Uznanie wyłącznej właściwości parlamentu (izb) do podejmowania pewnych rozstrzygnięć dotyczących zwłaszcza jego wewnętrznej organizacji i sposobu działania. Autonomia nie została expressis verbis wyrażona w Konstytucji ale jej obowiązywanie nie budzi większych wątpliwości.

8 WŁADZA USTAWODAWCZA Autonomia Parlamentarna może być rozpatrywana w aspekcie: a) formalnym - autonomia regulaminowa a) materialnym - autonomia personalna - autonomia budżetowo-finansowa - autonomia terytorialna - autonomia jurysdykcyjna

9 STRUKTURA PARLAMENTU Struktura parlamentu od wieków była przedmiotem żywej dyskusji zarówno wśród teoretyków jak i praktyków. Choć liczba izb wahała się od jednej do pięciu, najczęstszym rozwiązaniem był zorganizowanie parlamentu w ramach jednej lub dwóch izb. Zwolennicy parlamentu jednoizbowego Monteskiusz, A. Hamilton, A. Esmain Zwolennicy parlamentu dwuizbowego - B. Franklin, E. Sieyes

10 STRUKTURA PARLAMENTU Modele drugiej izby parlamentu a) Izba wyższa (refleksji) b) Izba reprezentująca kraje federalne c) Izba typu nordyckiego d) Izba reprezentacji funkcjonalnej

11 STRUKTURA PARLAMENTU Modele stosunków między izbami: a) równość b) supremacja

12 STRUKTURA PARLAMENTU Struktura Polskiego parlamentu: Zasada dwuizbowości Brak równouprawnienia izb Wyraźnie silniejsza pozycja Sejmu. Konstytucja z 1997 r. utrzymała model dwuizbowości niesymetrycznej( ) Wyrok TK z dnia 23 lutego 1999 r., sygn. akt K 25/98

13 FUNKCJONOWANIE PARLAMENTU - KADENCJA Kadencja okres na jaki wyborcy udzielają organowi wybieralnemu pełnomocnictw i w jakim realizuje on swe zadania, funkcjonując w chwilowym składzie pochodzącym z jednych wyborów. ~ W. Skrzydło Spór dotyczący długości kadencji

14 FUNKCJONOWANIE PARLAMENTU - KADENCJA Art Sejm i Senat są wybierane na czteroletnie kadencje. Kadencje Sejmu i Senatu rozpoczynają się z dniem zebrania się Sejmu na pierwsze posiedzenie i trwają do dnia poprzedzającego dzień zebrania się Sejmu następnej kadencji. 2. Wybory do Sejmu i Senatu zarządza Prezydent Rzeczypospolitej nie później niż na 90 dni przed upływem 4 lat od rozpoczęcia kadencji Sejmu i Senatu, wyznaczając wybory na dzień wolny od pracy, przypadający w ciągu 30 dni przed upływem 4 lat od rozpoczęcia kadencji Sejmu i Senatu. Art Pierwsze posiedzenia Sejmu i Senatu Prezydent Rzeczypospolitej zwołuje na dzień przypadający w ciągu 30 dni od dnia wyborów, z wyjątkiem przypadków określonych w art. 98 ust. 3 i 5.

15 FUNKCJONOWANIE PARLAMENTU - KADENCJA Rozpoczęcie kadencji Sejmu VII kadencji - 8 listopada 2011 r. Wybory do Sejm VIII kadencji - 25 października 2015 r. Obwieszczenie PKW o wynikach wyborów do Sejmu VIII kadencji - 27 października 2015 r. Zakończenie kadencji Sejmu VII kadencji 11 listopada 2015 r. Pierwsze posiedzenie Sejmu VIII kadencji - 12 listopada 2015 r.

16 FUNKCJONOWANIE PARLAMENTU - KADENCJA Przedłużenie kadencji Brak możliwości na gruncie aktualnie obowiązującej Konstytucji. Jedyna sytuacja, w której może dojść do jej faktycznego wydłużenia wynika z art. 228 ust. 7 Konstytucji. Art W czasie stanu nadzwyczajnego oraz w ciągu 90 dni po jego zakończeniu nie może być skrócona kadencja Sejmu, przeprowadzane referendum ogólnokrajowe, nie mogą być przeprowadzane wybory do Sejmu, Senatu, organów samorządu terytorialnego oraz wybory Prezydenta Rzeczypospolitej, a kadencje tych organów ulegają odpowiedniemu przedłużeniu.

17 FUNKCJONOWANIE PARLAMENTU - KADENCJA Skrócenie kadencji możliwość nr 1 Art Sejm może skrócić swoją kadencję uchwałą podjętą większością co najmniej 2/3 głosów ustawowej liczby posłów. Skrócenie kadencji Sejmu oznacza jednoczesne skrócenie kadencji Senatu. Przepis ust. 5 stosuje się odpowiednio. Skuteczne skrócenie kadencji Sejmu - 7 września 2007 r.

18 FUNKCJONOWANIE PARLAMENTU - KADENCJA Skrócenie kadencji możliwość nr 2 (i 3) Art Prezydent Rzeczypospolitej, po zasięgnięciu opinii Marszałka Sejmu i Marszałka Senatu, może w przypadkach określonych w Konstytucji zarządzić skrócenie kadencji Sejmu. Wraz ze skróceniem kadencji Sejmu skrócona zostaje również kadencja Senatu. a) obligatoryjne związane z procesem tworzenia rządu (art. 155) b) fakultatywne brak przedstawienia ustawy budżetowej Prezydentowi do podpisu w ciągu 4 miesięcy od dnia przedłożenia jej Sejmowi projektu ustawy budżetowej (art. 225)

19 FUNKCJONOWANIE PARLAMENTU - KADENCJA Skrócenie kadencji zarządzenie wyborów Art Prezydent Rzeczypospolitej, zarządzając skrócenie kadencji Sejmu, zarządza jednocześnie wybory do Sejmu i Senatu i wyznacza ich datę na dzień przypadający nie później niż w ciągu 45 dni od dnia zarządzenia skrócenia kadencji Sejmu. Prezydent Rzeczypospolitej zwołuje pierwsze posiedzenie nowo wybranego Sejmu nie później niż na 15 dzień po dniu przeprowadzenia wyborów.

20 TRYB PRACY I ZASADY FUNKCJONOWANIA Parlament może działać zgodnie z zasadą: a) Sesyjności b) Permanencji Art Sejm i Senat obradują na posiedzeniach.

21 Art Marszałek Sejmu może udzielić głosu posłowi poza porządkiem obrad dla wygłoszenia oświadczenia poselskiego. Przedmiotem oświadczenia poselskiego nie może być sprawa, której merytoryczna treść jest interpelacją lub zapytaniem poselskim. Oświadczenie poselskie może być wygłaszane jedynie na zakończenie każdego dnia obrad. TRYB PRACY I ZASADY FUNKCJONOWANIA Art. 173 Regulaminu Sejmu 1. Posiedzenia Sejmu odbywają się w terminach ustalonych przez Prezydium Sejmu lub uchwałą Sejmu. 2. Porządek dzienny posiedzenia Sejmu ustala Marszałek Sejmu, po wysłuchaniu opinii Konwentu Seniorów. Art. 178 Regulaminu Sejmu Obradami Sejmu kieruje Marszałek lub w jego zastępstwie wicemarszałek, przy pomocy dwóch sekretarzy Sejmu. Art. 179 Regulaminu Sejmu 1. Marszałek Sejmu udziela głosu w sprawach objętych porządkiem dziennym posiedzenia.

22 TRYB PRACY I ZASADY FUNKCJONOWANIA Art Marszałek Sejmu udziela głosu poza porządkiem dziennym posiedzenia lub w związku z dyskusją jedynie dla zgłoszenia wniosku formalnego lub sprostowania błędnie zrozumianego lub nieściśle przytoczonego stwierdzenia mówcy, z zastrzeżeniem ust. 7. Art Marszałek Sejmu czuwa nad przestrzeganiem w toku obrad Regulaminu Sejmu oraz powagi i porządku na sali posiedzeń. 2. Marszałek Sejmu może zwrócić uwagę posłowi, który w wystąpieniu swoim odbiega od przedmiotu obrad określonego w porządku dziennym, przywołaniem posła "do rzeczy". Po dwukrotnym przywołaniu posła "do rzeczy" Marszałek może odebrać przemawiającemu głos. 3. Marszałek Sejmu po uprzednim zwróceniu uwagi ma prawo przywołać posła "do porządku", jeżeli uniemożliwia on prowadzenie obrad. 4. W przypadku niezastosowania się przez posła do polecenia Marszałka Sejmu, o którym mowa w ust. 3, Marszałek Sejmu ma prawo ponownie przywołać posła "do porządku", stwierdzając, że uniemożliwia on prowadzenie obrad.

23 TRYB PRACY I ZASADY FUNKCJONOWANIA Zasada jawności prac parlamentarnych (art. 113) obejmuje ona: jawność i publiczność obrad dostępność do dokumentów i materiałów będących przedmiotem prac następcza dostępność dokumentów i materiałów rejestrujących przebieg obrad Możliwość utajnienia obrad - bezwzględna większość głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Tylko jeżeli wymaga tego dobro państwa

24 ORGANY WEWNĘTRZNE PARLAMENTU a) Marszałek Sejmu b) Wicemarszałek Sejmu c) Prezydium Sejmu d) Konwent Seniorów e) komisje

25 ORGANY WEWNĘTRZNE PARLAMENTU Marszałek Sejmu art. 110 Konstytucji, art. 10 Regulaminu Sejmu. przewodniczenie obradom stanie na straży praw Sejmu reprezentacja Izby na zewnątrz czuwanie nad tokiem i terminowością prac Sejmu kierowanie pracami Prezydium Sejmu i Konwentu Seniorów nadawanie biegu inicjatywom ustawodawczym

26 ORGANY WEWNĘTRZNE PARLAMENTU Marszałek Sejmu Powoływany przez Sejm ze swojego grona na pierwszym posiedzenia nowo wybranego Sejmu. Wymagana bezwzględna większość głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów. Podmioty uprawnione do zgłaszania kandydatów min. 15 posłów

27 ORGANY WEWNĘTRZNE PARLAMENTU Wicemarszałkowie - zastępują Marszałka w zakresie ustalonym przez niego. Brak sztywno ustalonej liczby wicemarszałków. Jest ona określana każdorazowo w drodze uchwały Sejmu. Wybierani w sposób tożsamy do Marszałka.

28 ORGANY WEWNĘTRZNE PARLAMENTU Odwoływanie Marszałka i wicemarszałków Art. 10a Regulaminu Sejmu 1. Sejm odwołuje Marszałka Sejmu na wniosek złożony przez co najmniej 46 posłów i imiennie wskazujący kandydata na Marszałka Sejmu. 2. Sejm odwołuje i wybiera Marszałka Sejmu bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów, w jednym głosowaniu. ( ) 4. Rozpatrzenie wniosku, o którym mowa w ust. 1, i poddanie go pod głosowanie następuje na najbliższym posiedzeniu Sejmu przypadającym po upływie 7 dni od dnia jego złożenia, nie później jednak niż w terminie 45 dni od dnia złożenia wniosku. 5. Sejm odwołuje wicemarszałka Sejmu, na wniosek złożony przez co najmniej 15 posłów, bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.

29 ORGANY WEWNĘTRZNE PARLAMENTU Prezydium Sejmu kolegialny organ Sejmu składający się z Marszałka i wicemarszałków Sejmu. ustalanie planu pracy dokonuje wykładni Regulaminu Sejmu (po zasięgnięciu opinii Komisji Regulaminowej) odpowiada za organizację współpracy pomiędzy komisjami podejmowanie uchwał ws. kar z tytułu odpowiedzialności regulaminowej

30 ORGANY WEWNĘTRZNE PARLAMENTU Konwent Seniorów kolegialny organ Sejmu składający się z Marszałka Sejmu, wicemarszałków, przewodniczących lub wiceprzewodniczących klubów, przedstawicieli porozumień kół i klubów, przedstawicieli klubów parlamentarnych (jeżeli w ich skład wchodzi min. 15 posłów) oraz przedstawicieli kół parlamentarnych, które w dniu rozpoczęcia kadencji stanowiły osobną listę wyborczą.

31 ORGANY WEWNĘTRZNE PARLAMENTU Komisje wyspecjalizowane organy pomocnicze powołane w celu rozpatrywania i przygotowywania spraw będących przedmiotem prac Sejmu, a także opiniowania spraw przekazanych przez Sejm, marszałka lub Prezydium. Są one również organami kontroli sejmowej. Rodzaje: a) stałe b) nadzwyczajne c) śledcze

32 ORGANY WEWNĘTRZNE PARLAMENTU - Administracji i Spraw Wewnętrznych, - do Spraw Petycji, - do Spraw Służb Specjalnych, - do Spraw Kontroli Państwowej, - do Spraw Unii Europejskiej, - do Spraw Energii i Skarbu Państwa, - Edukacji, Nauki i Młodzieży, - Etyki Poselskiej, - Finansów Publicznych, - Gospodarki i Rozwoju, - Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej, - Infrastruktury, - Cyfryzacji, Innowacyjności i Nowoczesnych Technologii, - Kultury Fizycznej, Sportu i Turystyki, - Kultury i Środków Przekazu, - Łączności z Polakami za Granicą, - Mniejszości Narodowych i Etnicznych, - Obrony Narodowej, - Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, - Odpowiedzialności Konstytucyjnej, - Polityki Senioralnej, - Polityki Społecznej i Rodziny, - Regulaminową, Spraw Poselskich i Immunitetowych, - Rolnictwa i Rozwoju Wsi, - Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej, - Spraw Zagranicznych, - Sprawiedliwości i Praw Człowieka, - Ustawodawczą, - Zdrowia.

33 FUNKCJE PARLAMENTU Art Władzę ustawodawczą w Rzeczypospolitej Polskiej sprawują Sejm i Senat. 2. Sejm sprawuje kontrolę nad działalnością Rady Ministrów w zakresie określonym przepisami Konstytucji i ustaw. Wyróżnia się następujące funkcje parlamentu: Funkcja ustawodawcza Funkcja kontrolna Funkcja kreacyjna Funkcja unijna

34 FUNKCJA USTAWODAWCZA Podstawowa funkcja Parlamentu wynikająca z jego pozycji w krajowym porządku prawnym. Zwykle sprawowana przez parlament na zasadzie wyłączności, co oznacza że: a) żaden inny organ nie ma kompetencji do stanowienia przepisów prawa o randze ustawowej b) kompetencji innych organów mają charakter podporządkowany

35 FUNKCJA USTAWODAWCZA Ad. a) Art Jeżeli w czasie stanu wojennego Sejm nie może zebrać się na posiedzenie, Prezydent Rzeczypospolitej na wniosek Rady Ministrów wydaje rozporządzenia z mocą ustawy w zakresie i w granicach określonych w art. 228 ust Rozporządzenia te podlegają zatwierdzeniu przez Sejm na najbliższym posiedzeniu. 2. Rozporządzenia, o których mowa w ust. 1, mają charakter źródeł powszechnie obowiązującego prawa. Ad. b) Art Rozporządzenia są wydawane przez organy wskazane w Konstytucji, na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania. Upoważnienie powinno określać organ właściwy do wydania rozporządzenia i zakres spraw przekazanych do uregulowania oraz wytyczne dotyczące treści aktu. 2. Organ upoważniony do wydania rozporządzenia nie może przekazać swoich kompetencji, o których mowa w ust. 1, innemu organowi.

36 FUNKCJA USTAWODAWCZA Funkcję ustawodawczą należało by podzielić na: a) funkcję ustawodawczą sensu stricto b) funkcję ustrojodawczą

37 PROCEDURA USTAWODAWCZA Procedura ustawodawcza całokształt parlamentarnych i poza parlamentarnych etapów dochodzenia ustawy do skutku, tak jak określa je Konstytucja. (Za: L. Garlicki) Podstawa prawna? Kontrola dochowania przewidzianego trybu?

38 PROCEDURA USTAWODAWCZA Rozważając znaczenie kontroli proceduralnej aktów normatywnych należy zauważyć, że regulacje procedur prawodawczych zawierają wymogi bardzo różnej wagi. Niektóre elementy trybu prawodawczego mają fundamentalne znaczenie z punktu widzenia zasad demokratycznego prawodawstwa i decydują o niezgodności z art. 2 Konstytucji. Inne dotyczą spraw o charakterze drugorzędnym i technicznym. Nie można przyjmować, że każde, choćby drobne naruszenie przepisów proceduralnych, stanowi zawsze podstawę do stwierdzenia niekonstytucyjności aktu normatywnego i prowadzi w rezultacie do utraty przez dany akt mocy obowiązującej. Na gruncie przepisów ustawy o TK należy rozróżnić dwa rodzaje przepisów regulujących tryb prawodawczy. Z jednej strony należy wyróżnić regulacje dotyczące istotnych elementów procedury prawodawczej, np. zgłoszenie poprawki w takim momencie procedury, że nie zostanie ona objęta stadium co najmniej dwóch czytań ( ), czy też niepoddanie tekstu obowiązkowym, wynikającym z Konstytucji, konsultacjom ( ). Z drugiej strony istnieją regulacje o mniejszym ciężarze gatunkowym. Naruszenie istotnych elementów procedury prawodawczej stanowi podstawę do stwierdzenia niekonstytucyjności badanego aktu normatywnego; natomiast naruszenie regulacji dotyczących spraw mniej istotnych dla procesu legislacyjnego nie może stanowić takiej podstawy.

39 PROCEDURA USTAWODAWCZA Podczas dokonywania oceny wagi naruszeń norm prawnych regulujących procedurę prawodawczą istotne znaczenie może mieć też częstotliwość tych naruszeń i okoliczności towarzyszące powstaniu naruszenia np. działanie wbrew poważnym, znanym ostrzeżeniom o niekonstytucyjności proponowanego rozwiązania, działanie mające na celu pozbawienie części parlamentarzystów możliwości uczestniczenia w konkretnej debacie itd. Nagminność i powtarzalność naruszeń norm regulujących procedurę prawodawczą może stanowić jedną z przesłanek zakwalifikowania danego naruszenia jako istotnego punktu widzenia kontroli konstytucyjności prawa i uzasadniającego stwierdzenie niekonstytucyjności badanego aktu normatywnego. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 16 lipca 2009 r., sygn. Kp 4/08

40 PROCEDURA USTAWODAWCZA Inicjatywa ustawodawcza posłowie komisje sejmowe, grupa co najmniej 15 posłów Senat Prezydent Rada Ministrów grupa co najmniej obywateli inicjatywa ludowa Ograniczenia! Dominacja projektów rządowych

41 PROCEDURA USTAWODAWCZA Projekt ustawy Marszałek Sejmu

42 PROCEDURA USTAWODAWCZA Co powinien zawierać projekt ustawy wnoszony do Marszałka Sejmu? - skutki finansowe (art. 118 ust. 3 Konstytucji) - uzasadnienie, zawierające: potrzebę i cel wydania ustawy, przedstawienie rzeczywistego stanu w dziedzinie, która ma być unormowana różnicę pomiędzy dotychczasowym a projektowanym stanem prawnym przewidywane skutki społeczne, gospodarcze, finansowe i prawne źródła finansowania założenia projektów podstawowych aktów wykonawczych oświadczenie o zgodności projektu ustawy z prawem Unii Europejskiej albo oświadczenie, że przedmiot projektowanej regulacji nie jest objęty prawem Unii Europejskiej (art. 34 ust. 2 Regulaminu Sejmu)

43 PROCEDURA USTAWODAWCZA Art. 119 Konstytucji 1. Sejm rozpatruje projekt ustawy w trzech czytaniach. Celem, któremu służy zasada trzech czytań, jest możliwie najbardziej dokładne i wnikliwe rozpatrzenie projektu ustawy, a w konsekwencji wyeliminowanie ryzyka niedopracowania lub przypadkowości przyjmowanych w toku prac ustawodawczych rozwiązań. Rozwiązanie to widzieć należy także w kontekście dążenia do zapewnienia działalności Sejmu większej sprawności. Przy takim założeniu stwierdzić należy, że zasada trzech czytań oznacza konieczność trzykrotnego rozpatrywania przez Sejm tego samego projektu ustawy w sensie merytorycznym, a nie tylko technicznym. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24 marca 2004 r., sygn. K 37/03

44 PROCEDURA USTAWODAWCZA I czytanie posiedzenie plenarne Sejmu in pleno posiedzenie komisji sejmowej art. 37 ust. 2 Regulaminu Sejmu Uchwała o odrzuceniu projektu w całości Uchwała o skierowaniu projektu do komisji

45 PROCEDURA USTAWODAWCZA Prace w komisjach Art. 43 proponowanych przez komisję i przez poszczególnych pregulaminu Sejmu 1. Komisje, do których skierowany został projekt ustawy (uchwały), przedstawiają Sejmowi wspólne sprawozdanie o tym projekcie; sprawozdanie określa stanowisko komisji w odniesieniu do projektu. 2. W sprawozdaniu komisje przedstawiają wniosek o: 1) przyjęcie projektu bez poprawek, 2) przyjęcie projektu z określonymi poprawkami w formie tekstu jednolitego projektu, 3) odrzucenie projektu. 6. Na posiedzeniu Sejmu sprawozdanie komisji przedstawia wybrany z ich składu poseł sprawozdawca, który w szczególności informuje o osłów zmianach w przedłożonym projekcie oraz o nieprzyjętych przez komisję opiniach innych komisji i posłów oraz motywach ich odrzucenia; sprawozdawca informuje także o wnioskach mniejszości.

46 PROCEDURA USTAWODAWCZA II czytanie posiedzenie plenarne Sejmu in pleno Wniesienie poprawek i wniosków Brak poprawek i wniosków Ponowne skierowanie do komisji Skierowanie do III czytania

47 PROCEDURA USTAWODAWCZA II czytanie ( ) głębokość poprawki dotyczy materii zawartej w projekcie ustawy albo w uchwalonej już ustawie, zaś szerokość poprawek pozwala określić granice przedmiotowe regulowanej materii. Należy się przy tym kierować ogólną zasadą, że im bardziej zaawansowany jest proces ustawodawczy, tym mniejsza swoboda w określaniu granic poprawek, zwłaszcza w aspekcie ich szerokości Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 19 czerwca 2002 r., sygn. akt K 11/02

48 PROCEDURA USTAWODAWCZA III czytanie posiedzenie plenarne Sejmu in pleno Kolejność głosowania: 1. wniosek o odrzucenie projektu w całości (jeżeli został zgłoszony) 2. poprawki 3. wniosek o przyjęcie projektu w całości w brzmieniu zaproponowanym przez komisję Odrzucenie projektu Przyjęcie projektu

49 PROCEDURA USTAWODAWCZA III czytanie Przyjęcie projektu Projekt ustawy Ustawa Marszałek Sejmu Senat

50 PROCEDURA USTAWODAWCZA Senat Przyjęcie ustawy bez poprawek w ciągu 30 dni Odrzucenie ustawy w ciągu 30 dni lub przyjęcie jej z poprawkami Niezajęcie stanowiska w ciągu 30 dni Prezydent Sejm Prezydent

51 PROCEDURA USTAWODAWCZA Senat ( ) w przeciwieństwie do wniesionego w trybie inicjatywy ustawodawczej projektu ustawy, poprawki Senatu mają wyraźnie ograniczony zakres. Mogą one mieć charakter zarówno formalno-legislacyjny jak i merytoryczny; dotyczyć jednak muszą wprost materii, która była przedmiotem regulacji w tym tekście, który został przekazany Senatowi. Przy czym jedynym wyznacznikiem zachowania przez Senat formy poprawki nie może być sam tytuł ustawy, czy też ogólnie określony jej cel ( ) Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 listopada 1993 r., sygn. K 5/93 ( ) jeżeli poprawka dotyczy kwestii, które nie były objęte przedmiotem uregulowania zawartego w ustawie uchwalonej przez Sejm, to wykracza ona poza ramy tej ustawy i stanowi ukrytą formę inicjatywy ustawodawczej. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 lutego 1999 r., sygn. K 25/98

52 PROCEDURA USTAWODAWCZA Sejm ponownie* Uchwalenie proponowanych zmian w całości Uchwalenie proponowanych zmian w części Odrzucenie poprawek Senatu Prezydent Prezydent Prezydent Brak terminu!

53 PROCEDURA USTAWODAWCZA Prezydent Promulgacja ustawy Wniosek do TK o zbadanie zgodności ustawy z Konstytucją Weto Prezes Rady Ministrów Trybunał Konstytucyjny Sejm

54 PROCEDURA USTAWODAWCZA Trybunał Konstytucyjny Ustawa jest niezgodna z Konstytucją Niezgodność części przepisów ustawy z Konstytucją Zgodność ustawy z Konstytucją Zakończenie postępowania ustawodawczego Podpisanie części ustawy przez Prezydenta zwrócenie ustawy Sejmowi Podpisanie ustawy przez Prezydenta

55 PROCEDURA USTAWODAWCZA Szczególne tryby ustawodawcze a) tryb pilny b) ustawa budżetowa c) zmiana Konstytucji d) projekty kodeksów

56 PROCEDURA USTAWODAWCZA Ogłoszenie ustawy Art. 21. ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych 1. Prezes Rady Ministrów wydaje Dziennik Ustaw i Monitor Polski przy pomocy Rządowego Centrum Legislacji ( ) Art. 9. ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych 1. W Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, zwanym dalej Dziennikiem Ustaw, ogłasza się: 1) Konstytucję; 2) Ustawy; 3) rozporządzenia z mocą ustawy wydane przez Prezydenta; 4) Rozporządzenia ( )

57 PROCEDURA USTAWODAWCZA Vacatio legis Art. 4. ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych 1. Akty normatywne, zawierające przepisy powszechnie obowiązujące, ogłaszane w dziennikach urzędowych wchodzą w życie po upływie czternastu dni od dnia ich ogłoszenia, chyba że dany akt normatywny określi termin dłuższy. 2. W uzasadnionych przypadkach akty normatywne, z zastrzeżeniem ust. 3, mogą wchodzić w życie w terminie krótszym niż czternaście dni, a jeżeli ważny interes państwa wymaga natychmiastowego wejścia w życie aktu normatywnego i zasady demokratycznego państwa prawnego nie stoją temu na przeszkodzie, dniem wejścia w życie może być dzień ogłoszenia tego aktu w dzienniku urzędowym.

58 FUNKCJA KONTROLNA Zaliczana do podstawowych funkcji parlamentu, jakie wynikają z zasady trójpodziału władzy (równoważenie władzy wykonawczej) oraz pełnienia funkcji ustawodawczej. Rozpatrywana jest zwykle w relacji pomiędzy Sejmem a Radą Ministrów i administracją rządową.

59 FUNKCJA KONTROLNA Funkcja kontrolna parlamentu działania parlamentu, które służą uzyskiwaniu informacji o działalności podmiotów kontrolowanych oraz przekazywaniu tym podmiotom poglądów, opinii i sugestii parlamentu. ~L. Garlicki

60 FUNKCJA KONTROLNA Pod pojęciem funkcji kontrolnej możemy odnaleźć: prawo żądania informacji prawo żądania obecności na posiedzeniach Sejmu lub komisji prawo żądania wysłuchania

61 FUNKCJA KONTROLNA Procedury kontrolne Sejmu: a) komisje śledcze b) procedury interpelacyjne c) kontrola wykonania budżetu d) procedury związane z odpowiedzialnością kontrolowanych podmiotów

62 FUNKCJA KONTROLNA a) komisje śledcze Powoływana dla zbadania określonej sprawy, na podstawie ustawy z dnia 21 stycznia 1999 r. o sejmowej komisji śledczej. Przedmiot dochodzeń musi mieścić się w zakresie objętym kontrolną funkcją Sejmu. Skład maksymalnie 11 członków. Obowiązek odzwierciedlenia reprezentacji kół i klubów parlamentarnych mających przedstawicieli w Konwencie Seniorów.

63 FUNKCJA KONTROLNA a) komisje śledcze Dotychczas powołane komisje śledcze: - do zbadania afery Rywina - do zbadania afery Orlenu - do zbadania przekształceń kapitałowych w sektorze bankowym - do zbadania okoliczności śmierci byłej posłanki Barbary Blidy - do zbadania nielegalnego wpływu na funkcjonariuszy służb specjalnych i wymiaru sprawiedliwości - do zbadania okoliczności porwania i zabójstwa Krzysztofa Olewnika - do zbadania afery hazardowej - do zbadania sprawy Amber Gold

64 FUNKCJA KONTROLNA b) procedury interpelacyjne Indywidualne wystąpienia poselskie, zawierające pytania na tle określonego stanu faktycznego, które mogą być kierowane do Prezesa Rady Ministrów lub poszczególnych członków Rady Ministrów, z których wynika obowiązek udzielenia odpowiedzi w przewidzianym prawe terminie Art Prezes Rady Ministrów i pozostali członkowie Rady Ministrów mają obowiązek udzielenia odpowiedzi na interpelacje i zapytania poselskie w ciągu 21 dni. 2. Prezes Rady Ministrów i pozostali członkowie Rady Ministrów mają obowiązek udzielenia odpowiedzi w sprawach bieżących na każdym posiedzeniu Sejmu.

65 FUNKCJA KONTROLNA b) procedury interpelacyjne Regulamin Sejmu przewiduje następujące procedury interpelacyjne: - interpelacja - informacje bieżące - zapytania - pytania w sprawach bieżących

66

67 FUNKCJA KONTROLNA c) kontrola wykonania budżetu Art Rada Ministrów w ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku budżetowego przedkłada Sejmowi sprawozdanie z wykonania ustawy budżetowej wraz z informacją o stanie zadłużenia państwa. 2. Sejm rozpatruje przedłożone sprawozdanie i po zapoznaniu się z opinią Najwyższej Izby Kontroli podejmuje, w ciągu 90 dni od dnia przedłożenia Sejmowi sprawozdania, uchwałę o udzieleniu lub o odmowie udzielenia Radzie Ministrów absolutorium.

68 FUNKCJA KREACYJNA Zdolność parlamentu do kształtowania składu osobowego określonych naczelnych organów państwowych. Niektórzy zaliczają do tej funkcji także możliwość ogólnej regulacji sposobu powoływania, organizacji i funkcjonowania poszczególnych organów państwowych. Zwykle prymat Sejmu przy udziale Senatu

69 FUNKCJA KREACYJNA Organy powoływane przez Sejm: - Prezes Najwyższej Izby Kontroli (za zgodą Senatu) - Rzecznik Praw Obywatelskich i Rzecznik Praw Dziecka (za zgodą Senatu) - Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych - Prezes IPN - członkowie Trybunału Stanu - sędziowie Trybunału Konstytucyjnego - część członków KRRiT - Prezes Narodowego Banku Polskiego - część członków Rady Polityki Pieniężnej - przedstawiciele do Krajowej Rady Sądownictwa

70 FUNKCJE WYNIKAJĄCE Z CZŁONKOSTWA W UNII EUROPEJSKIEJ Źródła prawa w Unii Europejskiej a) rozporządzenie b) dyrektywa c) decyzja Najważniejsze organy Unii Europejskiej a) Rada Unii Europejskiej b) Rada Europejska c) Komisja Europejska d) Parlament Europejski

71 FUNKCJE WYNIKAJĄCE Z CZŁONKOSTWA W UNII EUROPEJSKIEJ Sejmowa komisja stała do spraw Unii Europejskiej - maksymalnie 46 członków - wybór członków przez poszczególne kluby i porozumienia - uprawnienia: otrzymywanie informacji od Rady Ministrów rozpatrywanie (wraz z przedstawicielami RM) projektów aktów normatywnych Unii, stanowisk rządu itp. uchwalanie opinii i zaleceń dla Rady Ministrów

72 FUNKCJE WYNIKAJĄCE Z CZŁONKOSTWA W UNII EUROPEJSKIEJ Ustawa z dnia 8 października 2010 r. o współpracy Rady Ministrów z Sejmem i Senatem w sprawach związanych z członkostwem Europejskiej Rzeczypospolitej Polskiej w Unii obowiązki informacyjne obowiązek współdziałania przy stanowieniu prawa Unii Europejskiej możliwość zobowiązania Premiera do wniesienia skargi ws naruszenia przez akt ustawodawczy UE zasady pomocniczości do TSUE obowiązek przedstawienia polskich kandydatur na stanowiska w UE

73 FUNKCJE WYNIKAJĄCE Z CZŁONKOSTWA W UNII EUROPEJSKIEJ Obowiązki w ramach procedury ustawodawczej Zgodność prawa polskiego z ustawodawstwem Unii Europejskiej Każdy projekt ustawy musi zawierać oświadczeni o zgodności projektu z prawem unijnym oraz braku tożsamej regulacji po stronie prawa unijnego Badanie zgodności projektu z prawem UE na pozostałych etapach procesu legislacyjnego

74 FUNKCJE WYNIKAJĄCE Z CZŁONKOSTWA W UNII EUROPEJSKIEJ Obowiązki w ramach procedury ustawodawczej Zgodność prawa polskiego z ustawodawstwem Unii Europejskiej - dyrektywy Skrócenie procedury ustawodawczej dla aktów implementujących dyrektywy unijne. Ograniczenie prawa zgłaszania poprawek.