Plan Gospodarki Odpadami Gminy Zbkowice lskie

Transkrypt

1 Plan Gospodarki Odpadami Gminy Zbkowice lskie Urzd Miasta i Gminy Zbkowice lskie ul. 1 Maja Zbkowice lskie Zbkowice lskie, 2004

2 1. WPROWADZENIE UKŁAD GMINNEGO PLANU GOSPODARKI ODPADAMI CHARAKTERYSTYKA GMINY ZBKOWICE LSKIE Połoenie Gmina w liczbach Historia i zabytki Bogactwa naturalne Przyroda i obiekty krajoznawcze AKTUALNY STAN PRAWNY I ORGANIZACYJNY GOSPODARKI ODPADAMI ORAZ PLANÓW GOSPODARKI ODPADAMI ODPADY Z SEKTORA KOMUNALNEGO Diagnoza stanu aktualnego Bilans ilociowy i jakociowy odpadów Zbieranie i odbieranie odpadów ODPADY OPAKOWANIOWE Selektywna zbiórka OSADY CIEKOWE Bilans ilociowy Charakterystyka jakociowa ODZYSK I UNIESZKODLIWIANIE ODPADÓW Składowisko odpadów komunalnych Koszty gospodarowania odpadami komunalnymi PROGNOZA ZMIAN Skład odpadów Ilo odpadów ZAŁOONE CELE GOSPODARKI ODPADAMI SEKTORA KOMUNALNEGO Cele do zrealizowania w ramach realizacji planu dla gminy PROPONOWANY SYSTEM GOSPODARKI ODPADAMI GMINY ZBKOWICE LSKIE Zadania strategiczne Zapobieganie i minimalizacja wytwarzania odpadów Zbieranie i odbieranie zmieszanych odpadów komunalnych Centrum Sortowania Odzysku i Unieszkodliwiania Odpadów Selektywna zbiórka odpadów Kompostowanie przydomowe Punkt dobrowolnego gromadzenia odpadów (PDGO) Szacunkowe koszty realizacji proponowanego rozwizania EDUKACJA EKOLOGICZNA EDUKACJA EKOLOGICZNA W STRUKTURACH SZKOLNYCH Lekcje ekologii w szkołach EDUKACJA DOROSŁYCH METODY PRZEKAZYWANIA INFORMACJI W EDUKACJI EKOLOGICZNEJ ROLA POZARZDOWYCH ORGANIZACJI EKOLOGICZNYCH W EDUKACJI EKOLOGICZNEJ EDUKACJA EKOLOGICZNA WRÓD PRZEDSIBIORCÓW ODPADY POWSTAJCE W WYNIKU DZIAŁALNOCI GOSPODARCZEJ

3 5.1 PODMIOTY GOSPODARCZE ZLOKALIZOWANE NA TERENIE GMINY ODPADY WYTWARZANE Bilans iloci wytwarzanych odpadów z terenu gminy na podstawie rónych ródeł PODMIOTY PROWADZCE DZIAŁALNO W ZAKRESIE ZBIERANIA, TRANSPORTU, ODZYSKU I UNIESZKODLIWIANIA ODPADÓW Zbieranie odpadów Transport odpadów Odzysk odpadów Unieszkodliwianie odpadów SPECYFICZNE RODZAJE ODPADÓW INNYCH NI NIEBEZPIECZNE Odpady budowlane Zuyte opony ODPADY NIEBEZPIECZNE Odpady zawierajce azbest Odpady zawierajce PCB Oleje odpadowe Baterie i akumulatory Pestycydy Odpady medyczne Odpady weterynaryjne Odpadowa tkanka zwierzca Wycofane z eksploatacji pojazdy samochodowe Odpady sprztu elektronicznego i elektrycznego Komunalne odpady niebezpieczne HARMONOGRAM REALIZACJI ZADA RÓDŁA FINANSOWANIA ZADA W ZAKRESIE OCHRONY RODOWISKA I GOSPODARKI ODPADAMI RODKI PUBLICZNE RODKI NIEPUBLICZNE (PRYWATNE) RÓDŁA FINANSOWANIA PUBLICZNO PRYWATNE rodki publiczne rodki niepubliczne i rodki pozabudetowych instytucji publicznych FUNDACJE I PROGRAMY POMOCOWE Fundacja EkoFundusz Fundusze Strukturalne, Fundusze Spójnoci oraz Programy operacyjne Fundusze Strukturalne i Fundusze Spójnoci Inne ródła pomocowe WNIOSKI Z ANALIZY ODDZIAŁYWANIA PROJEKTU PLANU NA RODOWISKO ZAWARTO, GŁÓWNE CELE GMINNEGO PLANU GOSPODARKI ODPADAMI ORAZ JEGO POWIZANIE Z INNYMI DOKUMENTAMI ANALIZA I OCENA AKTUALNEGO STANU RODOWISKA ORAZ POTENCJALNE ZMIANY TEGO STANU W PRZYPADKU BRAKU REALIZACJI GMINNEGO PLANU GOSPODARKI ODPADAMI ANALIZA I OCENA STANU RODOWISKA NA OBSZARACH OBJTYCH PRZEWIDYWANYM ZNACZCYM ODDZIAŁYWANIEM

4 8.4. ISTOTNE PROBLEMY OCHRONY RODOWISKA Z PUNKTU WIDZENIA STRATEGII GOSPODARKI ODPADAMI, W SZCZEGÓLNOCI DOTYCZCE OBSZARÓW CHRONIONYCH CELE OCHRONY RODOWISKA WYZNACZONE W DOKUMENTACH UE ORAZ NA SZCZEBLU KRAJOWYM ISTOTNE Z PUNKTU WIDZENIA PROJEKTOWANEGO PLANU GOSPODARKI ODPADAMI OKRELENIE, ANALIZA I OCENA PRZEWIDYWANYCH ZNACZCYCH ODDZIAŁYWA NA RODOWISKO ROZWIZANIA MAJCE NA CELU ZAPOBIEGANIE, OGRANICZANIE LUB KOMPENSACJ PRZYRODNICZ NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWA NA RODOWISKO, MOGCYCH BY REZULTATEM REALIZACJI PLANU ROZWIZANIA ALTERNATYWNE DO ZAWARTYCH W PROJEKCIE PLANU ORAZ UZASADNIENIE ICH WYBORU I METOD OCENY PROWADZCEJ DO TEGO WYBORU TRUDNOCI WYNIKAJCE Z NIEDOSTATKÓW TECHNIKI LUB LUK WE WSPÓŁCZESNEJ WIEDZY METODY ZASTOSOWANE PRZY SPORZDZANIU ANALIZY PRZEWIDYWANE METODY ANALIZY REALIZACJI PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU MOLIWE TRANSGRANICZNE ODDZIAŁYWANIA NA RODOWISKO ZASADY MONITOROWANIA I OCENY REALIZACJI ZAMIERZONYCH CELÓW CYTOWANE AKTY PRAWNE

5 WYKAZ STOSOWANYCH SKRÓTÓW I OZNACZE baza wojewódzka baza danych utworzona na podstawie rocznych zgłosze podmiotów przekazywanych marszałkowi województwa CSOiUO DCZGO GUS, WUS KPGO MG M MZ M Mg NFOiGW PDGO PPGO PPO SIGOP s.m. Strategia WFOiGW WIO WPGO - centrum sortowania, odzysku i unieszkodliwiania odpadów mieszanych i składowanie - dolnolskie centrum zarzdzania gospodark odpadami - główny i wojewódzki urzd statystyczny - krajowy plan gospodarki odpadami - minister gospodarki - minister rodowiska - minister zdrowia - mieszkaniec - tona - Narodowy Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej - punkt dobrowolnego gromadzenia odpadów - powiatowy plan gospodarki odpadami - powiatowy program ochrony rodowiska - baza danych o odpadach z sektora gospodarczego prowadzona przez Wojewódzkiego Inspektora Ochrony rodowiska (dane za 2002 r.) - sucha masa - Strategia gospodarki odpadami komunalnymi województwa dolnolskiego - Wojewódzki Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej - Wojewódzki Inspektor Ochrony rodowiska - wojewódzki plan gospodarki odpadami 5

6 Streszczenie w jzyku niespecjalistycznym Gminny plan gospodarki odpadami jest czci gminnego programu ochrony rodowiska, jest ostatnim elementem przewidzianego w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach [i] systemu planów gospodarki odpadami obejmujcego plany szczebla krajowego, wojewódzkiego, powiatowego oraz gminnego. Zgodnie z zapisami w/w ustawy plan gminny obejmuje wszystkie odpady wytwarzane na obszarze gminy a szczególny nacisk kładzie na zagadnienia gospodarki odpadami komunalnymi. Plan gospodarki odpadami Gminy Zbkowice lskie zawiera nastpujce główne czci: krótk charakterystyk gminy, przedstawienie i ocen aktualnego stanu gospodarki odpadami, bilanse ilociowe i jakociowe odpadów wytwarzanych, odzyskiwanych i unieszkodliwianych odpadów komunalnych wraz z prognoz zmian, cele ilociowe i jakociowe do osignicia, wynikajce z polityki ekologicznej kraju oraz krajowego planu gospodarki odpadami, rodki osignicia postawionych celów, proponowany stan gospodarki odpadami, wnioski z analizy oddziaływania rozwiza planu na rodowisko, harmonogram i koszty planowanych działa, zasady monitoringu osigania postawionych celów. Zasadniczym problemem ujtym w gminnym planie gospodarki odpadami s odpady komunalne. Odpady te, bez przetworzenia usuwane s na składowisko odpadów w Braszowicach. Administratorem składowiska jest Zakład Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. (ZGK), który odbiera odpady komunalne od ludnoci gminy. Ponadto ZGK zajmuje si wywozem nieczystoci płynnych oraz obsług koszy ulicznych. Obecnie z ZGK podpisanych umów na odbiór odpadów jest ok co oznacza i ok. 70% ludnoci gminy ludnoci zamieszkujcej obszar gminy usuwa odpady w sposób zorganizowany. Gromadzenie odpadów prowadzone jest w pojemnikach 110 dm 3 w zabudowie indywidualnej, natomiast pojemniki 1100 dm 3 oraz KP-7 s stosowane w zabudowie zbiorowej. W 2003 r. wg danych ZGK, ludno gminy wytworzyła ok Mg odpadów komunalnych co daje redni wskanik wytwarzania odpadów przez statystycznego mieszkaca gminy ok. 273 kg. Ilo ta jest jednak obarczona błdem gdy składowisko odpadów nie jest wyposaone w wag samochodow a odpady deponowane s szacowane. Podjto decyzje administracyjne wobec obecnie eksploatowanego składowiska odpadów komunalnych w Braszowicach, na podstawie których, na składowisku do koca 2005 r. ma by zaprzestane składowanie odpadów a prace rekultywacyjne zakoczone do koca 2007 r. Gmina w 2003 r. podjła działania zmierzajce do rozpoczcia selektywnego zbierania PET. W tym celu zakupiono 30 pojemników siatkowych 1100 dm 3. Pilotaow zbiórk odpadów planuje si rozpocz w pierwszych miesicach 2004 r. Gminny Plan Gospodarki odpadami opracowano dla lat , z podziałem na dwa okresy, w których podejmowane s: działania krótkoterminowe , działania długookresowe , Przyjto nastpujce zasadnicze załoenia dla rozwoju gospodarki odpadami w gminie: zintegrowane podejcie do gospodarki odpadami, zapewnienie zorganizowanej zbiórki całej iloci wytwarzanych odpadów, 6

7 minimalizacja iloci odpadów oraz zmniejszenie ich potencjału szkodliwoci, wzrost recyklingu, w tym recyklingu organicznego, składowanie odpadów wczeniej przekształconych, zwikszony udział społeczny w procesie podejmowania decyzji, efektywna ochrona zdrowia i ycia ludnoci oraz rodowiska przed odpadami. W niniejszym planie zaproponowano modernizacje istniejcego systemu gospodarki odpadami. Zgodnie z załoeniami strategii gospodarki odpadami województwa dolnolskiego proponuje si odejcie od gminnego sposobu gospodarowania odpadami na rzecz rozwiza regionalnych. Na etapie tworzenia Strategii zaproponowano wspólne rozwizanie gospodarki odpadami dla dwóch jednostek powiatowych tj. powiatu zbkowickiego i strzeliskiego, tworzc jeden Obszar. Dla takiego Obszaru zaproponowano wspólne Centrum Sortowania, Odzysku i Unieszkodliwiania Odpadów. Analiz moliwoci lokalizacji CSOiUO scharakteryzowano w powiatowym planie gospodarki odpadami (PPGO), jedna z nich znajduje si na terenie gminy Zbkowice lskie. W PPGO zaproponowano utworzenie Grupy Roboczej ds. gospodarowania odpadów, w której skład bd wchodzi imienni przedstawiciele poszczególnych gmin, rol koordynatora działa powierzono powiatowi. To włanie owa grupa powinna podejmowa spójne decyzje w sprawie gospodarki odpadami. Zaproponowane w gminnym planie gospodarki odpadami rozwizania zawieraj cele ilociowe do osignicia w ramach selektywnej zbiórki, odzysku i unieszkodliwiania wybranych strumieni odpadów, przyjtych zgodnie z załoeniami krajowego planu gospodarki odpadami. Osignicie tych działa bdzie moliwe w oparciu o działanie na terenie gminy: punkt dobrowolnego gromadzenia odpadów (PDGO), selektywn zbiórk opakowa i innych odpadów o charakterze surowców wtórnych, przydomowe kompostowanie frakcji odpadów organicznych, Kolejnym nowym elementem gospodarki odpadami bdzie punkt dobrowolnego gromadzenia odpadów. Gromadzenie wybranych frakcji odpadów w PDGO zwikszy w skali gminy iloci odpadów zbieranych selektywnie, co z jednej strony ograniczy strumie odpadów zmieszanych do unieszkodliwienia, z drugiej pozwoli na osignicie zakładanych poziomów zbiórki, odzysku i unieszkodliwienia poszczególnych frakcji odpadów. PDGO jest zamknitym dozorowanym obiektem, do którego mieszkacy (a take niewielkie przedsibiorstwa) mog dowozi bezpłatnie odpady uciliwe ze wzgldu na ich wielko (wielkogabarytowe, złom, opony), ilo (gruz, zielone) lub właciwoci (niebezpieczne). Poszczególne frakcje odpadów (do odzysku i unieszkodliwiania) gromadzone s oddzielnie: odpady zielone, gruz i inne odpady budowlane, złom, tektura, drewno, opony, inne odpady (do składowania) nie nadajce si do odzysku, odpady niebezpieczne. W powiatowym planie gospodarki odpadami zaproponowano aby rozpatrzy moliwo lokalizacji pierwszego punktu gromadzenia odpadów dla ludnoci z terenu powiatu na terenie gminy Zbkowice lskie, docelowo w kadej gminie ma powsta PDGO. W zwizku z wprowadzaniem selektywnej zbiórki zaproponowano dwuetapowe działania w ramach których przewidziano dwa warianty rozwizania: system mieszany selektywna zbiórka na terenach wiejskich oparta o zbiórk w systemie workowym, na terenach miejskich o system pojemnikowy, system pojemnikowy na terenach wiejskich oraz w obrbie miasta. W ramach dwuetapowego wprowadzanie selektywnej zbiórki, w pierwszej fazie zaproponowano selektywne zbieranie: tworzyw sztucznych, 7

8 szkła kolorowego, szkła białego, papieru w drugim etapie dodatkowo współzbierane metale i opakowania wielomateriałowe, przy zachowaniu takiej samej liczby pojemników (worków). W gminnym planie gospodarki odpadami przedstawiono zagadnienie edukacji ekologicznej społeczestwa. Ze wzgldu na zmian dotychczas istniejcych rozwiza w gospodarce odpadami, przedstawiono jedn z wielu moliwoci przeprowadzenia edukacji wród dorosłej czci społeczestwa, czy młodziey szkolnej. Prowadzenie ustawicznej, zaplanowanej i ujtej w odpowiednie ramy edukacji ekologicznej jest podstaw sukcesu jakim bdzie funkcjonowanie nowego systemu gospodarki odpadami. Ponadto niniejsze opracowanie zawiera w zakresie gospodarki osadami ciekowymi zawiera alternatywne rozwizania: bezporednie wykorzystanie przyrodnicze ustabilizowanych, odwodnionych osadów, głównie do celów rekultywacji i dostosowania terenów do potrzeb wynikajcych z planów zagospodarowania przestrzennego, w tym m.in. do rekultywacji zamykanych składowisk komunalnych oraz rekultywacji terenów poeksploatacyjnych surowców mineralnych, wykorzystanie w rolnictwie (malejce znaczenie, wymagane moe by wczeniejsze kompostowanie dla pełnej higienizacji osadów), bezporednie składowanie na składowiskach komunalnych, stabilizacj wspólnie z odpadami komunalnymi w instalacji mechaniczno-biologicznej, wykorzystanie stabilizatu lub składowanie. W zakresie gospodarki odpadami z działalnoci gospodarczej plan przewiduje nastpujce działania: zgodne z dotychczasowymi decyzjami - zezwoleniami na wytwarzanie odpadów lub uzgadniajcymi programy gospodarki odpadami niebezpiecznymi, przekazywanie odpadów do odzysku lub unieszkodliwiania posiadaczom posiadajcym zezwolenie na prowadzenie działalnoci gospodarczej, obejmujcej zbieranie, transport, odzysk i unieszkodliwianie odpadów, odzysk lub unieszkodliwianie we własnych instalacjach, na podstawie zezwole na odzysk lub unieszkodliwianie, wspólny odzysk lub unieszkodliwianie z odpadami komunalnymi, tam gdzie jest to moliwe, przekazywanie osobom fizycznym do wykorzystania, zgodnie z obowizujcymi przepisami, wspólne składowanie z odpadami komunalnymi, zgodnie z rozporzdzeniem w sprawie nieselektywnego składowania odpadów [xxvi] i zgodnie z instrukcjami eksploatacji składowisk. Dla odpadów niebezpiecznych komunalnych i z działalnoci gospodarczej zakłada si: odpady komunalne - zbieranie w PDGO, zbieranie w zakładach gospodarki odpadami komunalnymi (składowiska) odpady z działalnoci gospodarczej - odbiór przez wyspecjalizowanych przedsibiorców posiadajcych zezwolenie, współpraca z komunalnymi punktami zbierania odpadów niebezpiecznych, wykorzystanie CSOiUO jako punktu zbiorczego dla odpadów z powiatu, współprac z przedsibiorcami prowadzcymi instalacje do odzysku i unieszkodliwiania poszczególnych rodzajów odpadów niebezpiecznych. Opracowanie planu gospodarki odpadami nie jest aktem jednorazowym, jest to proces z natury rzeczy cigły, w którym uzyskiwane efekty i zmiany uwarunkowa wymuszaj odpowiednie korekty. Projekt planu gminnego, przed ostatecznym przyjciem przez rad miejsk, podlega opiniowaniu przez zarzd województwa oraz zarzdy powiatu. 8

9 Samorzd gminy, odpowiadajcy za realizacj polityki rozwoju na poziomie gminy, jest zobowizany do wprowadzenia systemu monitorowania. Burmistrz ma obowizek opracowa co dwa lata sprawozdanie z realizacji planu gminnego i przedkłada je radzie miejskiej. Przedmiotem sprawozdania powinna by ocena realizacji postawionych w planie gminnym celów szczegółowych, jakociowych i ilociowych, dotyczcych zarówno zagadnie organizacyjnych, jak i technicznych - odniesionych do wymaganych stopni przetwarzania odpadów, odzysku i unieszkodliwiania, realizacji planowanych obiektów, prowadzonej edukacji społecznej. Sprawozdanie moe zawiera take informacje dotyczce spodziewanych zmian w przepisach prawnych, załoeniach podstawowych itp., co bdzie powodowa konieczno aktualizacji planu i jego weryfikacji. Sprawozdanie powinno w szczególnoci ocenia i podsumowywa krótkoterminowy (4-letni) plan działania z ocen stopnia wykonania szczegółowych zada. Niezalenie od biecych 2-letnich sprawozda z realizacji planu, ustawa o odpadach przewiduje weryfikacj planu przynajmniej raz na cztery lata. Plan gminy został odniesiony do powiatowego planu gospodarki odpadami oraz wojewódzkiego planu gospodarki odpadami. 9

10 1. Wprowadzenie 1.1 Układ Gminnego Planu Gospodarki Odpadami Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 9 kwietnia 2003 r. w sprawie sporzdzania planów gospodarki odpadami (Dz.U. nr 66, poz. 620)[xxii] okrelajce zasady sporzdzania i zakres planów gospodarki odpadami wskazuje, aby gminny plan gospodarki odpadami (GPGO) kładł główny nacisk na problematyk odpadów komunalnych i opakowaniowych. W GPGO dla gminy Zbkowice lskie odpady podzielono na 3 zasadnicze makrogrupy, tj: odpady powstajce w sektorze komunalnym, do których zaliczono odpady komunalne, odpady opakowaniowe oraz komunalne osady ciekowe, odpady powstajce w sektorze gospodarczym odpady z działalnoci gospodarczej, nie zaliczane do odpadów komunalnych, odpady niebezpieczne powstajce, zarówno w sektorze komunalnym, jak i w sektorze gospodarczym. Przeanalizowano aktualny stan gospodarki odpadami w gminie ze szczególnym naciskiem połoonym na problematyk odpadów komunalnych i opakowaniowych. Na podstawie analizy wytwarzania, aktualnej i prognozowanej charakterystyki ilociowej i jakociowej, oceny stanu aktualnego oraz moliwoci odzysku i unieszkodliwiania odpadów, okrelono dla nich cele i zadania oraz rozwizania technologiczno-organizacyjne, a take koszty gospodarki odpadami. Zestawiono listy przedsibiorców prowadzcych na terenie gminy działalno w zakresie zbierania i transportu odpadów oraz listy instalacji odzysku i unieszkodliwiania odpadów znajdujcych si na terenie gminy Zbkowice lskie. Odpady z sektora gospodarczego przeanalizowano w odniesieniu do grup odpadów, zgodnych z katalogiem, w którym podstaw klasyfikacji odpadów s ródła ich wytwarzania. Przeanalizowano oddziaływanie proponowanych rozwiza na otoczenie. 1.2 Charakterystyka gminy Zbkowice lskie Połoenie Miasto i gmina Zbkowice lskie obejmuje obszar połoony we wschodniej czci Przedgórza Sudetów. Od północy graniczy z gminami Piława Górna, Niemcza i Ciepłowody, od wschodu z gminami Zibice i Kamieniec Zbkowicki oraz od zachodu z gminami Bardo, Stoszowice i Dzieroniów. 10

11 Rysunek 1 Połoenie gminy Zbkowice lskie,[14] Miasto i gmina Zbkowice lskie posiadaj dobrze rozwinit sie dróg lokalnych łczcych poszczególne sołectwa, do których dotrze mona równie korzystajc z usług PKS i prywatnych przewoników. Niemale w kadej miejscowoci gminy znajduj si lady historii. Najwiksz atrakcj turystyczn s zabytki zlokalizowane na terenie miasta Zbkowice lskie Gmina w liczbach Gmina Zbkowice lskie zajmuje łcznie 146,9 km 2 powierzchni (co stanowi 18,3 % powierzchni powiatu zbkowickiego) w tym powierzchnia miasta wynosi 14 km 2. W jej skład wchodzi 17 jednostek osadniczych zamieszkiwanych przez mieszkaców (52 % stanowi kobiety), ludno miasta Zbkowice lskie stanowi ok. 70,5% ludnoci gminy. Wród prawie 24,2 tys. populacji gminy Zbkowice lskie około 63 % stanowi osoby w wieku produkcyjnym, 22 % w wieku przedprodukcyjnym, a jedynie 15 % to osoby w wieku poprodukcyjnym. Liczba mieszkaców w gminie w poszczególnych latach przedstawiała si nastpujco: Tabela 1 Liczba ludnoci gminy Zbkowice lskie wg GUS

12 Uytki rolne stanowi 75,5 % ogólnej powierzchni gminy, lasy 31,5 %. W KRUPGN REGON zarejestrowanych jest 2216 podmiotów gospodarki narodowej, z czego 2159 w sektorze prywatnym, a 57 w publicznym. W gminie Zbkowice lskie znajduje si ok. 354 sklepów w tym w samym miecie 314. Znaczcymi zakładami przemysłowymi w gminie s: Legrand FAEL Sp. z o.o., EuroFarm, TOR S.A., Eljos s.c., Dolnolski Zakład Termoenergetyczny S.A Gmina zaopatrywana jest w wod poprzez sie wodocigow liczc 75,3 km, natomiast sie kanalizacyjna liczy 41,5 km. Skanalizowane jest 90,5 % obszaru gminy, sie gazowa obsługuje 95,2% ludnoci. Przepustowo oczyszczalni cieków komunalnych znajdujcych si na terenie gminy wynosi 3600 m 3 /d. Tabela 2 Sposób ogrzewania stosowanego gminie.[5] Orientacyjna ilo Rodzaj ogrzewania obsługiwanych indywidualnego mieszkaców w % wglowe 30 koksowe 5 gazowe 2 elektryczne 1 Rodzaj ogrzewania zdalaczynnego Orientacyjna ilo obsługiwanych mieszkaców w % Zbkowice lskie Historia i zabytki Zbkowice l. powstały w drugiej połowie XIII w., obok starej słowiaskiej osady targowej Sadlno, znanej ju w 1207 r., przez któr prowadził szlak handlowy łczcy bezporednio lsk z Czechami ( szlak bursztynowy ) i w tym fakcie naley upatrywa powstanie nieco wyej połoonego miasta. W roku 1298 miasto otrzymało pierwsze przywileje -prawo składowania soli i ołowiu oraz prawo mili. Zostało równie otoczone kamiennymi murami obronnymi. Na pocztku XIV w. wybudowano pierwszy murowany ratusz, wokół którego wzniesiono sukiennice i liczne kramy oraz wzniesiono warowny zamek. W 1428 r. do miasta wkroczyli husyci, którzy spalili cz zabudowa wraz z kociołem farnym i dominikaskim i powanie zniszczyli mury miejskie, ale nie zdobyli zamku. W roku 1456 czeski król Władysław Pogrobowiec oddał Zibice i Zbkowice l. w dziedziczne posiadanie Jerzemu z Podiebradu. W 1466 na Jerzego spadła kltwa papiea Pawła II, rozpoczły si na lsku działania wojenne midzy oddziałami najemników Wrocławia a wojskiem czeskim. W czasie tej wojny miasto zostało mocno zniszczone. W roku 1468 w drodze do Wrocławia wojska wgierskie spldrowały i zniszczyły Zbkowice l. Dwadziecia lat póniej wojska wgierskie w wyprawie po ksistwo głogowskie znowu wkroczyły do Zbkowic l. Po paromiesicznym obleniu został zdobyty i zniszczony zamek. Kres wojnom połoyła mier Korwina w kwietniu Dla Zbkowic l., mocno zniszczonych i zuboałych rozpoczł si okres długiej odbudowy. Szczególnie pomylne były rzdy Karola I Podiebradzkiego. Ksi ten przeniósł stolic ksistwa z Zibic do Zbkowic l. i odbudował zniszczone miasto. Wzniesione zostały mury obronne, odbudowano bram Kłodzk, przebudowano bramy Zibick, Wrocławsk i widnick. 12

13 Powstał równie nowy zamek. W czasie rzdów Karola I miasto otrzymało potwierdzenie dotychczasowych przywilejów, a specjalnymi wzgldami otoczono budownictwo miejskie. Z powstałych wówczas kamienic niektóre, po parokrotnych przebudowach, przetrwały do chwili obecnej. Nastpił pomylny rozwój handlu i rzemiosła. Tragiczna w skutkach była dla Zbkowic l. wojna trzydziestoletnia : po parokrotnych przemarszach wojsk cesarskich i szwedzkich odbudowane w XVI w. miasto uległo ponownemu zniszczeniu. Po obleniu i licznych poarach zachowało si ok. 100 domów, nadajcych si do zamieszkania. Zniszczenia tej wojny były powodem długoletniego zahamowania rozwoju Zbkowic. Do koca XIX w. Zbkowice l. były małym prowincjonalnym miasteczkiem. W kwietniu 1858 r. wybuchł w miecie ogromny poar, który zniszczył ¾ zabudowa w najstarszej, zabytkowej czci. Spłonł renesansowy ratusz, a powanym zniszczeniom uległ kociół parafialny i stojca obok dzwonnica. W rynku zachowały si zaledwie trzy domy. Koniec wieku XIX i pocztek XX był okresem oywienia gospodarczego. Miasto otrzymało pierwsze niedue zakłady przemysłowe fabryk mebli i wytwórnie kapeluszy, obecne linie kolejowe i niezbdne urzdzenia komunalne. Zbkowice l. nale do tych miast na Dolnym lsku, które nie zostały zniszczone w czasie II wojny wiatowej. Lata powojenne uczyniły z Zbkowic l. orodek rozwinitego przemysłu, szczególnie elektrotechnicznego i jeden z bogatszych rejonów rolniczych województwa. Dzi Zbkowice laskie s wanym orodkiem administracyjnym, centrum ycia gospodarczego i kulturalnego powiatu zbkowickiego. Zamek Pierwszy zamek warowny powstał na przełomie XIII i XIV w. w czasie panowania ksit widnicko - jaworskich. Udokumentowanie istnienia tego zamku pochodzi z okresu 1321, kiedy jeszcze nie istniało samodzielne ksistwo zibickie. Warownia w kształcie owalu była wanym ogniwem w systemie obronnym piastowskiego lska, poniewa strzegła granicy od strony ziemi kłodzkiej, bdcej ju w posiadaniu Czech. Za panowania Bolka II zibickiego zamek był bezskutecznie oblegany przez wojska czeskie. Zniszczony został dopiero po obleniu przez wojska wgierskie w styczniu 1498 r. i od tego czasu nie odgrywał ju wikszej roli. Nowy zamek - powstał w tym samym miejscy w latach w czasie rzdów Karola I podiebradzkiego. Renesansowa budowla, zaprojektowana przez wybitnego architekta Benedykta Rejta, nie miała sobie równych na lsku. Zbudowana z piaskowca i kamienia na planie kwadratu, posiadała duy dziedziniec ozdobiony krugankami. W naronikach południowo - wschodnim i północno - zachodnim znajdowały si trzykondygnacyjne basteje artyleryjskie. W skrzydle wschodnim kwadratowa wiea bramna była pocztkowo ozdobiona attyk w kształcie jaskółczych ogonów, a póniej półkolist i posiadał hełm. Druga wiea z hełmem znajdowała si w skrzydle południowym, którego mury ozdobiono równie półkolist attyk. Pod koniec XVI w. zamek wymagał ju renowacji, ale odrestaurowano tylko czciowo jego wntrza. W czasie wojny trzydziestoletniej obiekt wykorzystywano do celów militarnych. W roku 1632 zamek był trzykrotnie szturmowany przez wojska cesarskie. Poddano go z braku ywnoci. W roku 1642 został zdobyty przez Szwedów, a potem odzyskany przez Austriaków i wysadzony w powietrze. Od tego czasu pozostaje w ruinie. Obecnie oprócz dobrze zachowanych murów zewntrznych na uwag zasługuje wiea bramna z wieczc półkolist attyk. W południowej cianie zamku zachowały si fragmenty starej piastowskiej budowli z XIV w., widoczne w postaci charakterystycznego wybrzuszenia. W latach 70. XX w. Józef Glabiszewski wraz grup młodziey pracował przy porzdkowaniu ruin zamku. W trakcie tych prac odgruzowano znaczn cz piwnic. Kolejne prace porzdkowo - zabezpieczajce podjto z inicjatywy Urzdu Miasta i Gminy w Zbkowicach l. latem 1994 r. Nad przebiegiem prac od pocztku czuwał prof. arch. Mirosław Przyłcki i archeolog mgr Anna Kowalska. Prace te kontynuowane s w dalszych latach. Obecnie na terenie Zamku 13

14 organizowana jest coroczna plen,erowa impreza muzyczna pn. Festiwal Muzyki Andyjskiej i Folkowej - FOLK FIESTA era GSM Kociół Parafialny pw. w. Anny Został wybudowany w roku Nieco wczeniej powstała południowa kaplica pw. w. Antoniego. Kociół ten jest budowl gotyck i mimo parokrotnych przebudowa, szczególnie w XVIII i XIX, bryła kocioła zachowała si w pierwotnym stanie. We wntrzu znajduje si wiele cennych zabytków : gotycka rzeba w. Anny Samotrzeciej, gotycka pieta, piaskowcowa ambona z alabastrowymi płaskorzebami, obraz w. Anny wykonany przez nadwornego malarza biskupów wrocławskich J. Clessensa, nagrobek ksicia Karola I i jego ony Anny wykonany przez mistrza Jana Ulryka. Na zewntrz kocioła, na północnej przyporze zakrystii znajduje si niewielka płyta nagrobna - epitafium Wita Stwosza Młodszego, wnuka Wita Stwosza, znakomitego rzebiarza, twórcy Ołtarza Mariackiego w Krakowie. Krzywa Wiea Jest to dawna czworoboczna dzwonnica kocioła parafialnego wybudowana około 1413 r. Pod koniec XVI w. prawdopodobnie z powodu lokalnych ruchów tektonicznych wiea ta uległa znacznemu pochyleniu. W czasie wielkiego poaru miasta w 1858 r. wiea uległa znacznemu zniszczeniu i zamierzano j rozebra. Ostatecznie jednak w 1858 r. odbudowano j dodajc attyk w kształcie jaskółczych ogonów. Krzywa Wiea jest rzadkim gotyckim zabytkiem wolno stojcej dzwonnicy na lsku. Jej Wysoko wynosi 34 m, a odchylenie od pionu około 2 m. Ratusz miejski Wybudowany w XIX w. w stylu neogotyckim w miejsce poprzedniego ratusza, który spłonł w 1858 r. W latach został gruntownie wyremontowany i obecnie stanowi siedzib Urzdu Stanu Cywilnego oraz Biblioteki Publicznej Miasta i Gminy. Mury obronne Pierwsze obwarowania miejskie Zbkowice otrzymały pod koniec XIII w. Za panowania Bolka II zibickiego mury uległy znacznej rozbudowie, a w wieku XV zostały wzmocnione obronnymi basztami. W obrbie murów znajdowały si cztery bramy - Wrocławska, Zibicka, Kłodzka i widnicka. Obecnie zachowane partie murów pochodz z czasów Karola I. Nie zachowały si bramy, ale w zachodniej czci miasta s widoczne baszty z ozdobn attyk, a w czci północnej znajduje si tzw. Baszta Gołbia, przebudowan póniej i w takim stanie zachowan do dzisiaj. Kociół podominikaski pw. Podwyszenia Krzya witego Wybudowany w latach po sprowadzeniu do miasta dominikanów, w czasie wojen husyckich uległ zniszczeniu. Obecna budowla wzniesiona została w XVII w. Jest to barokowy, trzynawowy kociół o sklepienie kolebkowym z lunetami. Boczne nawy tworz kaplice z rzdami balkonów. Od północy do kocioła przylegaj zabudowania klasztorne sióstr franciszkanek. 14

15 Kociół pw. w. Jerzego Wybudowany w XIV w. naleał niegdy do pierwszego szpitala miejskiego. Kociół ten posiada w zachowanym gotyckim prezbiterium bardzo cenne malowidła cienne (freski) z koca XIV w., jedne z najwspanialszych na lsku Bogactwa naturalne Na terenie gminy wystpuj nastpujce surowce mineralne: magnezyty, nikiel, chryzoprazy, zlokalizowane na obszarze Masywu Grochowskiego i Wzgórza Szklarskiego; budowlane kamienie drogowe tzw. gabra, zlokalizowane w okolicach wsi Braszowice i Grochowiska. Złoa wydobycia sjenitu i surowców ilastych ceramiki budowlanej s złoami niekolizyjnymi, natomiast złoa gabry i magnezytu zakwalifikowane s jako złoa kolizyjne. Stopie zalesienia gminy nie jest zbyt duy (8% całej powierzchni). Pomidzy wsiami Jaworek a Stolec znajduje si rezerwat przyrody tzw. Skałki Stoleckie, natomiast powyej wsi Sieroszów Obszar Chronionego Krajobrazu Muszkowicki Las Bukowy Przyroda i obiekty krajoznawcze Na terenie gminy znajduje si kilkanacie ciekawych obiektów krajoznawczych o znaczeniu ponadregionalnym. Oto niektóre z nich: rezerwat przyrody "Skałki Stoleckie" utworzony w 1965 r. na obszarze 2,03 ha jest jedynym rezerwatem faunistycznym w Polsce, który chroni cztery gatunki owadów charakterystycznych dla krajów rodziemnomorskich, w tym czarn pszczoł obrostk murówk budujc gniazda z gliny na skale wapiennej, w miejscowoci Szklary na terenie dawnej kopalni rud niklowych wystpuj bogate złoa kamieni ozdobnych z najpikniejszym kamieniem Polski - chryzoprazem, a take chalcedonem i opalami. około 3 km na pn. - wsch. od Zbkowic l. ley miejscowo Bobolice ze wspaniałym gotyckim kociołem pw. Matki Boskiej Bolesnej, który do połowy XIX w. był sanktuarium maryjnym dla mieszkaców Zbkowic l. i okolic. O wartoci zabytkowej kocioła stanowi jego jednorodne stylowo barokowo-rokokowe wyposaenie, specjalnie dla niego zaprojektowane i dobrze współgrajce z architektur wntrza, zachowane bez wikszych zmian. Mona je w całoci uzna za wybitne dzieło sztuki drugiej połowy XVIII w. w Sieroszowie w Kociele parafialnym pw. w. Michała Archanioła znajduje si pikna barokowa ambona w kształcie łodzi z koca XVIII w. - jedna z czterech zachowanych na terenie lska. W łodzi przedstawiono rzebione postacie apostołów Jakuba i Jana, wycigajcych sie pełn ryb oraz sterujcego Piotra na wschód od Zbkowic l. ley wie Stolec - najwiksza i najstarsza wie gminy, gdzie w gotyckim kociele pw. NMP i w. Zuzanny mona podziwia unikalny gotycki tryptyk z XVI w. oraz XV - wieczne freski o tematyce religijnej. Ponadto znajduje si tutaj Zespół Pałacowy z 1800 r., wiea widokowa oraz fragmenty oranerii. w Olbrachcicach znajduje si Kociół pw. w. Floriana z 1741 r. z barokowym portalem z 1733 r. 15

16 2. Aktualny stan prawny i organizacyjny gospodarki odpadami oraz planów gospodarki odpadami Ogólne zasady ochrony rodowiska, które powinny by przestrzegane w gospodarce odpadami, wynikaj z ustawy Prawo ochrony rodowiska [ii], wymienia si je poniej: zasada zintegrowanego podejcia do ochrony rodowiska jako całoci - ochrona jednego lub kilku elementów przyrodniczych rodowiska nie moe odbywa si kosztem innego lub innych, zasada zapobiegania (prewencji), polegajca na tym, e ten kto podejmuje działalno mogc negatywnie oddziaływa na rodowisko ma obowizek zapobiegania temu oddziaływaniu, zasada przezornoci podejmujcy działalno, której negatywne oddziaływanie na rodowisko nie jest jeszcze rozpoznane, ma obowizek, kierujc si przezornoci, podj wszelkie moliwe rodki zapobiegawcze, zasada zanieczyszczajcy płaci kady, kto powoduje szkod w rodowisku, w szczególnoci jego zanieczyszczenie, ponosi koszty usunicia tych szkód, a take ten kto moe powodowa szkody w rodowisku ponosi koszty zapobiegania tym szkodom, w szczególnoci zanieczyszczeniu rodowiska, zasada dostpu obywateli do informacji o rodowisku i jego ochronie na warunkach okrelonych w ustawie Prawo ochrony rodowiska [ii], zasada uwzgldniania wymaga ochrony rodowiska i zrównowaonego rozwoju podczas opracowywania polityk, strategii, planów, programów i projektów, a take w działalnoci inwestycyjnej, prawo obywateli do uczestniczenia w postpowaniu w sprawie wydania decyzji z zakresu ochrony rodowiska lub przyjcia projektu polityki, strategii, planu lub programu, na zasadach okrelonych w ustawie Prawo ochrony rodowiska [ii], zasada, e decyzja wydana z naruszeniem przepisów dotyczcych ochrony rodowiska jest niewana, zasada, e podmioty korzystajce ze rodowiska oraz organy ochrony rodowiska s obowizane do stosowania metodyk referencyjnych, jeeli metodyki takie zostały okrelone na podstawie ustaw, przy czym dopuszczalne jest stosowanie innej metodyki pod warunkiem udowodnienia równowanoci jej wyników. Z ustawy o odpadach wynikaj nastpujce zasady gospodarki odpadami: zasada przestrzegania hierarchii postpowania z odpadami, tj. w pierwszej kolejnoci zapobieganie wytwarzaniu odpadów, nastpnie minimalizacja ich iloci i szkodliwoci, odzysk (w tym recykling), unieszkodliwianie, a na kocu składowanie odpadów wczeniej przekształconych, zasada bliskoci odpady powinny by w pierwszej kolejnoci poddane odzyskowi lub unieszkodliwianiu w miejscu wytworzenia, a jeeli nie jest to moliwe, to uwzgldniajc najlepsz dostpn technik, powinny by przekazywane do najbliej połoonych miejsc, w których mog zosta poddane odzyskowi lub unieszkodliwione, rozszerzona odpowiedzialno producenta nie tylko za odpady wytworzone w procesie produkcyjnym, ale take za odpady powstajce podczas uytkowania oraz po zuyciu produktów. Polska jako kraj przystpujcy do UE, jest zobowizana do utworzenia i utrzymania zintegrowanej i wystarczajcej sieci instalacji i urzdze do odzysku i unieszkodliwiania odpadów, spełniajcej wymagania okrelone w przepisach ochrony rodowiska. Zasada ta nie dotyczy bezporednio powiatów, jednak przynajmniej w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi i osadami ciekowymi naley dy do utworzenia w kadym powiecie (ewentualnie wspólnie z innymi powiatami) podstawowej sieci instalacji i urzdze do odzysku i unieszkodliwiania tych odpadów, pozostawiajc jedynie specyficzne 16

17 zagadnienia do rozwizania w szerszej skali (na poziomie miedzypowiatowym, wojewódzkim lub krajowym) np. w odniesieniu do odpadów niebezpiecznych. 3. Odpady z sektora komunalnego Diagnoza stanu aktualnego Diagnoz aktualnego stanu gospodarki odpadami przeprowadzono na podstawie studiów dostpnych materiałów ródłowych, wizji lokalnych, ankietyzacji gminy Bilans ilociowy i jakociowy odpadów W ramach niniejszego opracowania, dla okrelenia iloci odpadów wytwarzanych w miecie i gminie wykorzystano: dane uzyskane podczas ankietyzacji gmin, przeprowadzonej w pierwszej połowie 2002 r. oraz w ramach spotka latem 2003 roku, dane statystyczne dotyczce iloci odpadów wywiezionych z poszczególnych powiatów, zawarte w roczniku statystycznym województwa dolnolskiego 2002 oraz w roczniku statystycznym ochrony rodowiska 2002 w Polsce, jednostkowe wskaniki wytwarzania odpadów, zawarte w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami (KPGO) oraz w wojewódzkiej strategii gospodarki odpadami komunalnymi, dane zawarte w sprawozdaniach za rok 2002 złoonych marszałkowi województwa przez wytwarzajcych odpady oraz przedsibiorców prowadzcych działalno w zakresie zbierania, transportu, odzysku oraz unieszkodliwiania odpadów, dane zawarte w sprawozdaniach złoonych za 2002 rok przez zarzdzajcych składowiskami dla potrzeb naliczenia opłaty składowiskowej, dane przekazane przez Zakład Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. w lutym 2004 r Bilans na podstawie opłat za odpady składowane Według danych przekazanych przez administratora składowiska w Braszowicach Zakład Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o., w 2002 roku na składowisku zdeponowano 6224,0 Mg niesegregowanych odpadów komunalnych rodzaju , natomiast w 2003 r. zdeponowano 6630, Mg. Ilo ta została oszacowana gdy składowisko nie jest wyposaone w wag samochodow. Tabela 3 Ilo odpadów zdeponowana na składowisku odpadów w Braszowicach w kolejnych latach rok ilo zdeponowanych odpadów na składowisku, Mg wskanik wytwarzania kgm/a , ,

18 Bilans na podstawie załoe z KPGO Biorc pod uwag niepewno odnonie wiarygodnoci zebranych danych, zdecydowano, e dla potrzeb niniejszego opracowania gminnego planu gospodarki odpadami wykorzystane bd jednostkowe wskaniki wytwarzania odpadów przyjte w planie wojewódzkim, na podstawie KPGO, wynoszce w roku 2000: dla gmin miejskich 426 kg/m rok, dla gmin wiejskich 224 kg/m rok. dla roku 2003 wskaniki nagromadzenia w zalenoci od charakteru gminy wynosiły: dla gmin miejskich 448 kg/m rok, dla gmin wiejskich 255 kg/m rok. Miasto i gmin Zbkowice lskie zamieszkuje ponad 24 tys. mieszkaców z czego ponad 70,5% stanowi ludno osiedlona w miecie Zbkowice lskie. Zatem biorc pod uwag wskaniki wytwarzania odpadów zgodnie z KPGO łczna szacowana ilo odpadów komunalnych bdzie ok. 9,57 Mg odpadów w 2003 r. Tabela 4 Całkowita i jednostkowa masa odpadów wytwarzanych w miecie i gminie Zbkowice lskie w porównaniu do powiatu zbkowickiego (stan obecny) masa odpadów, tys. Mg/rok wskanik wytwarzania, kg/m rok miasto i gmina 9, powiat 24,9 340 wskanik wytwarzania, kg/mk rok Bardo wskanik wytwarzania masa odpadów redni wskanik wytwarzania w powiecie Ciepłowody Kamieniec Zbkowicki Stoszowice Zbkowice lskie Zibice Złoty Stok Rysunek 2 Odpady komunalne wytworzone oraz jednostkowy wskanik wytworzenia odpadów miasto i gmina Zbkowice lskie na tle powiatu zbkowickiego masa odpadów wytwarzanych, Mg/rok Wskanik wytwarzania odpadów komunalnych na terenie powiatu jest niszy ni w miecie i gminie Zbkowice lskie gdy na terenie powiatu przewaaj obszary wiejskie. Odpady komunalne wytworzone na terenie miasta i gminy Zbkowice lskie stanowi blisko 38% łcznej iloci wytwarzanych odpadów komunalnych z terenu powiatu zbkowickiego. 18

19 Pomidzy iloci odpadów oszacowan według wskaników zgodnych z KPGO uwzgldniajc róne wskaniki wytwarzania w zalenoci od charakteru gmin, a iloci odpadów zdeponowanych na składowisku w Braszowicach powstaje rónica ponad 2900 Mg odpadów. Według informacji przekazanych przez Zakład Gospodarki Komunalnej obecnie 70% mieszkaców gminy posiada podpisane umowy na odbiór odpadów komunalnych. Nastpnie ilo odpadów przyjmowana na składowisko jest szacowana, gdy obiekt nie jest wyposaony w wag. Std te moe wynika powstała rónica, ponadto pomimo i wikszo gminy stanowi miasto Zbkowice lskie, ilo odpadów komunalnych moe by nisza. W kolejnych latach ilo wytwarzanych odpadów zostanie zweryfikowana poprzez wyposaenie nowego obiektu gospodarki odpadami w wag samochodow. Wyróniono 18 specyficznych strumieni odpadów komunalnych, pochodzcych z gospodarstw domowych, jak i innych ródeł (tabela 5). W szczególnoci wyodrbniono surowce wtórne (papier, tworzywa sztuczne, szkło, metale) pochodzce z opakowa oraz z pozostałych ródeł. Tabela 5 frakcja Wskaniki wytwarzania odpadów komunalnych dla obszarów miejskich i wiejskich wg Planu Krajowego Gospodarki Odpadami dla 2003r. tereny miejskie wskanik wytwarzania, kg/m rok tereny wiejskie województw o dolnolskie powiat zbkowicki miasto i gmina Zbkowice l. domowe odpady organ odpady zielone papier i karton nieopak opakowania papierowe opakowania kompozytowe tworzywa szt. nieopak opakowania z tworzyw szt szkło nieopakowaniowe opakowania szklane metale opakowania stalowe opakowania aluminiowe 1 0, odpady tekstylne odpady mineralne drobna frakcja popiołowa odpady wielkogabarytowe gruz, odpady budowlane odpady niebezpieczne razem

20 biofrakcja papier tw. szt. tekstylia szkło metale mineralne wlk-gabaryt. niebezp. miasta rednio wsie 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Rysunek. 3 Skład morfologiczny odpadów komunalnych z terenów miejskich i wiejskich oraz rednia w województwie dolnolskim(% masy) Korzystajc z danych zawartych w tabeli 5 obliczono rednie zawartoci poszczególnych odpadów dla gminy jako rednie waone, uwzgldniajce udziały ludnoci miejskiej i wiejskiej w ogólnej populacji gminy, przedstawiono je w tabeli 6. Charakterystyczne jest znaczne zrónicowanie składu odpadów z terenów miejskich i wiejskich. Dla odpadów wiejskich specyficzny jest duy udział składników mineralnych (popioły ze spalania paliw stałych, drobny gruz), przy mniejszych zawartociach frakcji biologicznie rozkładalnych oraz surowców wtórnych. redni skład odpadów komunalnych w miecie i gminie Zbkowice lskie jest nieco wyszy od redniego składu odpadów w powiecie zbkowickim, tylko w przypadku szkła, odpadów mineralnych, wielkogabarytowych i niebezpiecznych rednie waone w gminie s nisze ni w powiecie. Tabela 6 Skład morfologiczny odpadów komunalnych w gminie (% masy) frakcja miasto wsie rednia waona w gminie rednia waona w powiecie biofrakcja 23,71 11,61 20,14 17,15 papier 17,84 12,50 16,26 14,94 tworzywa sztuczne 15,02 12,50 14,28 13,65 tekstylia 2,82 2,23 2,65 2,49 szkło 7,04 8,93 7,59 8,07 metale 4,46 3,13 4,06 3,74 mineralne 23,71 41,52 28,97 33,37 wielkogabarytowe 4,69 6,70 5,29 5,78 niebezpieczne 0,70 0,89 0,75 0, Zbieranie i odbieranie odpadów Ustawa o odpadach [i] okrela pojciem zbierania odpadów kade działanie, a w szczególnoci umieszczanie w pojemnikach, segregowanie i magazynowanie odpadów, które ma na celu przygotowanie ich do transportu do miejsc odzysku lub unieszkodliwiania. Zgodnie z ustaw o utrzymaniu czystoci i porzdku w gminach [iv], dla odpadów komunalnych stosuje si pojcie odbierania odpadów od włacicieli nieruchomoci (obejmuje ono usuwanie odpadów z pojemników oraz transport do miejsc odzysku lub 20

21 unieszkodliwiania). Gmina powinna zapewni mieszkacom okrelone warunki utrzymania czystoci i porzdku, a take jest odpowiedzialna za przejcie obowizków usuwania odpadów, w przypadku gdy mieszkacy nie spełniaj go lub spełniaj niezgodnie z ustaw. W tym celu: rada gminy ustala, w drodze uchwały, szczegółowe zasady utrzymania czystoci i porzdku na terenie gminy, dotyczce m.in. prowadzenia we wskazanym zakresie selektywnej zbiórki odpadów komunalnych, rodzaju urzdze przeznaczonych do zbierania tych odpadów oraz czstotliwoci i sposobu ich pozbywania, wójt, burmistrz lub prezydent miasta, moe wyda zezwolenie przedsibiorcom, którzy spełniaj wszystkie okrelone prawnie wymogi na prowadzenie działalnoci w zakresie odbierania odpadów komunalnych od włacicieli nieruchomoci, wójt, burmistrz, prezydent moe ogłosi przetarg na wykonywanie usług na terenie gminy lub jej czci (po przejciu od włacicieli nieruchomoci, w drodze referendum, ich obowizków dotyczcych utrzymania czystoci i porzdku). Tabela 7 Wykaz podmiotów posiadajcych zezwolenie na odbiór odpadów komunalnych na terenie gminy Zbkowice lskie Gmina Zbkowice lskie Podmioty posiadajce zezwolenie na odbiór odpadów komunalnych Zakład Gospodarki Komunalnej sp. z o.o. Zbkowice l. ul. Daleka 2 ALTVATER Sulo Sp. z o.o.*) Krapkowice woj. Opolskie *) posiada pozwolenie jednak z dostpnych informacji wynika, i nie prowadzi odbioru odpadów komunalnych. Zakład Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. (ZGK) swoim zakresem działalnoci zajmuje si oprócz gromadzenia i wywozu odpadów komunalnych take: eksploatacj składowiska w Braszowicach, wywozem odpadów płynnych, wywozem odpadów z koszy ulicznych, Gromadzenie odpadów Zmieszane odpady komunalne gromadzone s: w przypadku zabudowy indywidualnej pojemniki o pojemnoci 110 dm 3, w przypadku zabudowy zbiorowej pojemniki o pojemnoci 1100 dm 3 oraz KP-7. Mimo i kady właciciel posesji jest zobowizany do utrzymania porzdku i czystoci na jej terenie m.in. poprzez zbieranie i usuwanie odpadów, ok. 30% mieszkaców gminy nie posiada umów na odbieranie odpadów. Osoby te najczciej wywo odpady samodzielnie na składowisko gminne lub deponuj je w miejscach do tego celu nie przeznaczonych. Transport odpadów Do transportu odpadów ZGK stosuje nastpujce pojazdy: 4 samochody ciarowe JELCZ, 3 samochody ciarowe STAR. Cztery sporód pojazdów przeznaczone s do obsługi pojemników KP-7, pozostałe 3 obsługuj pojemniki 110 dm 3 oraz 1100dm 3. 21

22 Właciciel pojazdów na bieco prowadzi remont eksploatowanych pojazdów do wywozu odpadów. 3.2 Odpady opakowaniowe Selektywna zbiórka Szacuje si, e odpady komunalne z gminy Zbkowice lskie zawieraj w swym składzie frakcje surowcowe w ilociach około: 13,7% papieru 1307 Mg, w tym 604 Mg opakowa, 1,2% opakowa kompozytowych 111 Mg, 15,2% tworzyw sztucznych 1446 Mg, w tym 441 Mg opakowa, 8,2% szkła 780 Mg, w tym 735 Mg opakowa, 4,3% metali 408 Mg, w tym 144 Mg opakowa. W bilansie nie uwzgldniono opakowa z drewna i tekstyliów, które nie wystpuj raczej w odpadach komunalnych. Odpady te, gromadzone selektywnie klasyfikowane s w grupie 15, podgrupie (odpady opakowaniowe) oraz w grupie 20, podgrupie 2001 (odpady komunalne segregowane i gromadzone selektywnie z wyłczeniem odpadów opakowaniowych). Pozostałe po selektywnej zbiórce frakcje surowcowe, zawarte w zmieszanych odpadach komunalnych, s klasyfikowane jako odpady komunalne i wchodz w skład zmieszanych odpadów oznaczonych kodem Frakcje surowcowe wtórnie wydzielenie z odpadów zmieszanych klasyfikowane s w grupie 19, podgrupie (1912 (odpady z mechanicznej obróbki odpadów). W połowie lat 90-tych miasto Zbkowice lskie wprowadziło selektywn zbiórk szkła i papieru, zakupiono 22 pojemniki 1100 dm 3 na szkło i makulatur, jednak ze wzgldu na brak oczekiwanych rezultatów od 1997 r. zaniechano selektywnego zbierania tych odpadów. W roku 2003 ponownie została podjta decyzj o wprowadzeniu selektywnej zbiórki. W pilotaowym okresie (pierwsze miesice 2004 r.) selektywnie zbierane bd butelki PET, w tym celu zakupiono 30 pojemników siatkowych o poj dm 3. Zbiórk obsługiwa bdzie ZGK, odpady bd przekazywane do Przedsibiorstwa STIGO Trading Sp. z o.o. do Przyłku. Tabela 8 Prognozowane iloci wytwarzanych opakowa, Mg gmina Zbkowice 1989,3 2068, , ,17 lskie Powiat zbkowicki ,5 8602, Dolny lsk Zbiórka odpadów wielkogabarytowych Zbiórka odpadów wielkogabarytowych w sposób zorganizowany odbywa si sporadycznie. W wikszoci przypadków odpady te s indywidualnie zagospodarowywane przez mieszkaców i w rezultacie ich udział w masie odpadów deponowanych na składowiskach jest raczej niewielki. 22

23 Odpady wielkogabarytowe, jeli s odrbnie zbierane, odbierane s najczciej przy okazji odbierania pozostałych odpadów, czyli metod wystawki, obok standardowego pojemnika na odpady. Ponadto odpady wielkogabarytowe odbierane s od mieszkaców na zlecenie. 3.3 Osady ciekowe Bilans ilociowy Głównym rodzajem odpadów wytwarzanych w komunalnych oczyszczalniach cieków s ustabilizowane osady ciekowe oznaczone kodem Ze cieków usuwane s ponadto skratki ( ) oraz piasek ( ). Miasto Zbkowice lskie posiada sie kanalizacyjn, korzysta z niej ok. 90,4% mieszkaców miasta. Obszary wiejskie s skanalizowane tylko w 11% i obejmuj wsie Jaworek i Bobolice. Łczna długo sieci kanalizacyjnej na terenie gminy wynosi 40,3 km. Gmin obsługuj 2 oczyszczalnie cieków zlokalizowane w Zbkowicach lskich oraz Bobolicach. Obie oczyszczalnie powstały w latach 80-tych, obecnie rozpoczto modernizacje obiektu w Zbkowicach lskich. Oczyszczalnia znajdujca si w Zbkowicach jest jedn z dwóch najwikszych zlokalizowanych na terenie powiatu zbkowickiego. ródłem informacji o wytwarzanych osadach były: zbiorcze zestawienia danych o odpadach za rok 2002 przekazane do Urzdu Marszałkowskiego, ankiety przeprowadzone w oczyszczalniach cieków, dane z opracowa dotyczcych oczyszczalni, informacje uzyskane podczas wizji lokalnych w oczyszczalniach, dane z krajowego oraz projektu wojewódzkiego planu gospodarki odpadami, Program ochrony i zagospodarowania wód zlewni rzek la i Oława, Program ochrony rodowiska Powiatu Zbkowickiego, Plan gospodarki odpadami Powiatu Zbkowickiego. Skratki oraz piasek (zawarto piaskowników) wytwarzane s w mniejszych ilociach ni osady ciekowe, jednak stanowi zagroenie dla rodowiska ze wzgldów sanitarnych, jak i z uwagi na uciliwo (zagniwalno, zapachy itp.). Iloci i skład tych odpadów okrela si nastpujco: piasek - rednio 60 dm 3 na 1000 m 3 oczyszczanych cieków, tj. 0,084 kg/m 3 cieków, rednia gsto nasypowa - 1,4 Mg/m 3, strata praenia 3 %, substancje mineralne %, zawarto wody %, skratki - rednio 100 dm 3 na 1000 m 3 oczyszczanych cieków, tj. 0,075 kg/m 3 cieków, rednia gsto nasypowa 0,75 Mg/m 3, strata praenia 23 %, substancje mineralne 7 %, woda 70 %. 23

24 Tabela 9 Zestawienie iloci wytwarzanych osadów ciekowych w wikszych oczyszczalniach komunalnych gminy Zbkowice lskie wg ankiet, sprawozda o iloci wytworzonych odpadów przekazanych Marszałkowi województwa za 2002 r. Gmina/ lokalizacja Zbkowice lskie (Bobolice, Zbkowice lskie) Przep. techn./ ilo oczyszcz. cieków, m 3 /dob Łczna cieków oczyszczanych, m 3 /d ilo Sucha masa osadów, Mg/a Masa piasku Mg/rok Masa skratek Mg/rok 100/ ,9 0,22 0,58 9,5 5500/ ,3 10,68 28,52 476,5 Suma 5600/ ,2, 10,9 29,1 486 Masa osadów o uwodnieniu 80 %, Mg/a Skratki i piasek stanowi łcznie około 16 % masy ustabilizowanych, odwodnionych do 80 % wody osadów ciekowych. Oszacowane, łczne iloci odpadów wytwarzanych w oczyszczalniach cieków komunalnych w gminie wynosz: osady około 97,2 Mg sm, co stanowi około 486 Mg o uwodnieniu 80 %, skratki około 29,1 Mg/rok, piasek około 10,9 Mg/rok. Przeliczajc na statystycznego mieszkaca (M) gminy iloci odpadów wynosz: osady około 6,08kg sm/m rok, 30,41 kg/m rok o uwodnieniu 80 %, skratki 1,82 kg/m rok, piasek 0,68 kg/m rok. Obliczona jednostkowa ilo osadów jest trzykrotnie nisza od redniej wartoci dla Polski, która wynosi 19,4 kg s.m Charakterystyka jakociowa Oczyszczalnie cieków, wykorzystujce osady ciekowe zgodnie z rozporzdzeniem Ministra rodowiska z dnia 1 sierpnia 2002 r. w sprawie komunalnych osadów ciekowych (Dz.U. 134/2002 poz. 1140)[xxiv], maj obowizek wykonywania bada fizyko-chemicznych i biologicznych tych osadów. Tabela 10 zawiera wyniki bada uzyskane z oczyszczalni cieków w Zbkowicach lskich. Przeprowadzano analiz moliwoci wykorzystania komunalnych osadów ciekowych dla oczyszczalni cieków w Zbkowicach lskich. Istotne s zawartoci metali cikich w osadach ze wzgldu na moliwoci ich wykorzystania do rónych celów. Biorc pod uwag zarówno zawarto metali cikich w osadach, jak i stan sanitarny (nie wykryto jaj pasoytów), zgodnie z cytowanym rozporzdzeniem Ministra rodowiska, osady z oczyszczalni cieków z Zbkowic lskich mona wykorzystywa w rolnictwie oraz do rekultywacji gruntów na cele rolne. 24