ROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA GEOGRAFII DLA KLASY II GIMNAZJUM

Transkrypt

1 ROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA GEOGRAFII DLA KLASY II GIMNAZJUM 2 godziny tygodniowo Hasło w podstawie Przewidywane osiągnięcia i działania ucznia programowej. Wymagania Temat lekcji wiedza merytoryczna umiejętności szczegółowe Uczeń: Uczeń: Uczeń: Podział polityczny i zróżnicowanie kulturowe Europy; Środowisko przyrodnicze Polski 9.2. Określa położenie Europy i główne cechy środowiska przyrodniczego na podstawie mapy ogólnogeograficznej i map tematycznych 1. Środowisko przyrodnicze Europy wskazuje na mapie i opisuje położenie geograficzne Europy, wskazuje na mapie wybrane elementy linii brzegowej, rzeki i jeziora Europy, wymienia typy klimatu występujące w Europie i podaje ich główne cechy, określa, na podstawie map, główne cechy środowiska przyrodniczego uzasadnia wpływ czynników kształtujących klimat na cechy klimatu różnych obszarów Europy, określa współzależności, korzystając z map, między poszczególnymi składnikami środowiska przyrodniczego, porównuje środowisko przyrodnicze wskazanych regionów fizycznogeograficznych kontynentu Uwagi nauczyciela 9.1. Wykazuje się znajomością podziału politycznego Europy 9.3. Opisuje. na podstawie map tematycznych, zróżnicowanie 2. Podział polityczny i zróżnicowanie kulturowe Europy pojęcia: fiord lokalizuje na mapie wskazane państwa Europy i ich stolice, wymienia państwa europejskie powstałe po 1990 roku, podaje przyczyny kulturowego zróżnicowania Europy, wymienia główne grupy językowe i religie wyznawane określa wpływ zróżnicowania narodowościowego i kulturowego Europy na zmiany polityczne współczesnej Europy, porównuje wpływ poszczególnych religii na życie ich wyznawców, 1

2 regionalne, kulturowe. narodowościowe i etniczne współczesnej Europy oraz najważniejsze przyczyny i konsekwencje tego zróżnicowania 4.1. Charakteryzuje, na podstawie map różnej treści, położenie Polski na świecie i w Europie 3. Położenie, obszar i granice Polski w Europie wyjaśnia, na czym polega integracja krajów europejskich w ramach UE wymienia, na podstawie map, cechy położenia Polski w Europie i na świecie, wymienia przykłady przyrodniczych i gospodarczych konsekwencji położenia Polski, podaje wielkość obszaru Polski, wskazuje na mapie granice Polski z poszczególnymi jej sąsiadami oraz granicę morską, wymienia nazwy i wskazuje na mapie państwa sąsiadujące z Polską i ich stolice pojęcia: morskie wody wewnętrzne, morskie wody terytorialne, granice wewnętrzne UE określa położenie geograficznomatematyczne Polski i wskazanych punktów leżących na obszarze Polski z podaną dokładnością, oblicza różnice czasu słonecznego wskazanych miejsc w Polsce, porównuje, na podstawie diagramów, powierzchnię terytorium Polski z powierzchnią innych państw Europy, uzasadnia wpływ położenia na środowisko przyrodnicze i gospodarkę Polski, określa korzyści wynikające z położenia Polski w Europie 2

3 4.2. Opisuje najważniejsze wydarzenie (obrazy) z przeszłości geologicznej Polski: powstanie węgla kamiennego, powstanie gór, zalewy mórz; wykazuje zależność między współczesną rzeźbą Polski a wybranymi wydarzeniami geologicznymi 4.3. Rozpoznaje główne rodzaje skał występujących we własnym regionie i w Polsce 4. Wydarzenia z przeszłości geologicznej Polski zna podział dziejów Ziemi na ery i okresy, wskazuje na mapie tektonicznej główne jednostki strukturalne występujące na obszarze Polski, wskazuje, korzystając z mapy geologicznej Polski, rejony występowania różnych rodzajów skał (wyróżnionych ze względu na genezę), wskazuje na mapie Polski górotwory hercyńskie i alpejskie na wybranych przykładach ukazuje związek występowania określonych typów genetycznych skał na danym obszarze Polski z przeszłością geologiczną, opisuje warunki tworzenia się pokładów węgla kamiennego i wapieni, wykazuje zależności pomiędzy współczesną rzeźbą Polski a wybranymi wydarzeniami geologicznymi (ruchy górotwórcze, zalewy mórz), rozpoznaje główne rodzaje skał wyróżnionych ze wzglądu na genezę występujących we własnym regionie 3

4 4.2. Opisuje najważniejsze wydarzenie (obrazy) z przeszłości geologicznej Polski: zlodowacenia; wykazuje zależność pomiędzy współczesną rzeźbą Polski a wybranymi wydarzeniami geologicznymi 4.3. Podaje przykłady wykorzystania skał w różnych dziedzinach życia człowieka 4.5. Wymienia główne rodzaje zasobów naturalnych Polski: surowców 5. Działalność lądolodu i jego wpływ na rzeźbę terenu 6. Baza surowcowa Polski wskazuje na mapie maksymalne zasięgi zlodowaceń na obszarze Polski, wymienia przykłady form terenu powstałe w wyniku erozyjnej i akumulacyjnej działalności lądolodu oraz wód wypływających z topniejącego lodowca, wskazuje na mapie przykłady form polodowcowych występujących na obszarze Polski, przedstawia genezę wskazanych form polodowcowych, wskazuje na mapie wybrane pradoliny i omawia ich genezę pojęcia: lądolód, głazy narzutowe, ozy, sandry, pradoliny, rzeźba młodoglacjalna wskazuje na mapie miejsca wydobycia w Polsce wybranych surowców energetycznych, metalicznych, skalnych, podaje przykłady gospodarczego wykorzystania skał, wymienia surowce mineralne rozpoznaje i opisuje, na podstawie rysunków lub fotografii, wskazane formy terenu powstałe w wyniku działalności lądolodu lub wód wypływających z topniejącego lodowca (w tym typy jezior polodowcowych), wykazuje zależność pomiędzy działalnością lądolodu a cechami rzeźby terenu północnej i środkowej Polski, wykazuje zależność, korzystając z map, między skałami występującymi na danym terenie (w tym we własnym regionie) a działalnością lądolodu, wykazuje zależność między działalnością lądolodu a cechami rzeźby terenu okolicy szkoły wykazuje zależność występowania surowców mineralnych od budowy geologicznej uzasadnia konieczność racjonalnego gospodarowania zasobami surowców mineralnych 4

5 mineralnych; korzystając z mapy, opisuje ich rozmieszczenie i określa znaczenie gospodarcze 7.1. Wskazuje na mapie główne regiony geograficzne Polski 4.4. Podaje główne cechy klimatu Polski; wykazuje ich związek z czynnikami je kształtującymi 7. Podział Polski na krainy geograficzne (w tym skalne) wydobywane we własnym regionie i podaje przykłady ich gospodarczego wykorzystania, wymienia surowce, które Polska eksportuje i importuje nazywa i wskazuje na mapie poszczególne pasy ukształtowania powierzchni Polski, podaje główne cechy ukształtowania powierzchni Polski, podaje kryteria wyróżniania krain geograficznych, wymienia nazwy i wskazuje na mapie położenie krain geograficznych 8. Klimat Polski wymienia czynniki kształtujące klimat Polski, wymienia cechy klimatu umiarkowanego przejściowego, podaje główne cechy rozkładu uzasadnia, dlaczego Polskę nazywamy krajem nizinnym, przedstawia, korzystając z mapy hipsometrycznej, zróżnicowanie wysokości bezwzględnych na terytorium Polski, odczytuje na mapie hipsometrycznej skrajne wysokości bezwzględne w poszczególnych pasach ukształtowania powierzchni Polski, umiejscawia własny region (miejscowość) w odpowiednim pasie ukształtowania powierzchni Polski, porównuje, korzystając z mapy, wysokości bezwzględne i rzeźbę terenu poszczególnych krain geograficznych przedstawia związek rocznego przebiegu temperatury powietrza z położeniem Polski w strefie umiarkowanych szerokości geograficznych N, analizuje diagramy klimatyczne 5

6 4.4. Podaje główne cechy klimatu Polski; wykazuje ich związek z czynnikami je kształtującymi 9. Przejściowość klimatu Polski temperatury powietrza i opadów na obszarze Polski, wymienia cechy klimatu górskiego wymienia cechy klimatu świadczące o jego przejściowości, opisuje masy powietrza kształtujące pogodę w Polsce, wymienia klimatyczne (termiczne) pory roku pojęcia: klimat umiarkowany przejściowy, termiczne pory roku dla wskazanych stacji meteorologicznych w Polsce, na podstawie map klimatycznych przedstawia regionalne zróżnicowanie temperatury powietrza i opadów w Polsce w półroczu letnim i zimowym, opisuje, na podstawie diagramów oraz map klimatycznych, cechy klimatu wskazanych regionów Polski (w tym regionu zamieszkania), wykazuje zależność wysokości temperatury powietrza i wielkości opadów na poszczególnych obszarach Polski od czynników kształtujących klimat, wyjaśnia, korzystając z rysunku, rolę wzniesień pojezierzy w powstaniu cienia opadowego charakteryzuje typy pogody kształtowane przez poszczególny masy powietrza, wykazuje, korzystając z map i diagramów klimatycznych, wzrost kontynentalizmu klimatu wraz z przesuwaniem się z zachodu na wschód Polski 6

7 4.5. Wymienia główne rodzaje zasobów naturalnych Polski: wód; korzystając z mapy opisuje ich rozmieszczenie i określa znaczenie gospodarcze 10. Wody powierzchniowe Polski wskazuje na mapie główne rzeki Polski: Wisłę, Odrę oraz wybrane rzeki przymorza, wskazuje na mapie wybrane dopływy Wisły i Odry, wskazuje na mapie obszary Polski należące do zlewiska Morza Bałtyckiego, Morza Północnego oraz Morza Czarnego, wskazuje na mapie obszary Polski zagrożone powodziami, wymienia sposoby ochrony przeciwpowodziowej, wskazuje na mapie największe jeziora w Polsce, podaje przykłady jezior o różnej genezie (w tym sztucznych zaporowych) wyjaśnia przyczyny asymetrii dorzecza Wisły i Odry, zaznacza na mapie konturowej wskazane dorzecza oraz działy wodne, wyjaśnia przyczyny zmienności przepływów rzek w ciągu roku, wyjaśnia genezę różnych typów mis jeziornych, charakteryzuje wody powierzchniowe własnego regionu, ocenia możliwość gospodarczego wykorzystania rzek i jezior w Polsce oraz we własnym regionie pojęcia: jeziora krasowe, jeziora sztuczne, zasilanie rzeki 7

8 7.6. Przedstawia główne cechy położenia oraz środowiska przyrodniczego Morza Bałtyckiego; wykazuje znaczenie gospodarcze Morza Bałtyckiego oraz przyczyny degradacji jego wód 4.5. Wymienia główne rodzaje zasobów naturalnych Polski: gleb: korzystając z mapy opisuje ich rozmieszczenie i określa znaczenie gospodarcze 11. Morze Bałtyckie opisuje, na podstawie map, położenie Bałtyku, wskazuje na mapie wybrane elementy linii brzegowej, przedstawia znaczenie Morza Bałtyckiego dla gospodarki Polski, podaje przykłady działań zmierzających do ochrony wód Bałtyku w ramach międzynarodowej współpracy państw nadbałtyckich 12. Zróżnicowanie gleb w Polsce 13. Lekcja powtórzeniowa pojęcia: morze szelfowe, zalew, wybrzeże mierzejowo-zalewowe, strefa wyłączności ekonomicznej opisuje warunki powstawania wskazanych typów gleb strefowych i astrefowych, wskazuje na mapie najważniejsze rejony występowania wybranych typów gleb pojęcia: rędziny, czarne ziemie rozpoznaje na rysunkach, fotografiach i mapach typy wybrzeży występujących nad Bałtykiem, wyjaśnia genezę wybranych typów wybrzeży, przedstawia, korzystając z map, wybrane cechy fizyczne i chemiczne wód Bałtyku: temperaturę wody, zasolenie, zlodzenie, porównuje wybrane warunki przyrodnicze Bałtyku (temperaturę wody, zasolenie) z innymi morzami śródziemnymi Europy, wyjaśnia przyczyny małego zasolenia wód Bałtyku, wyjaśnia przyczyny degradacji wód Bałtyku wykazuje związek pomiędzy typem genetycznym gleby a warunkami jej powstawania, charakteryzuje gleby własnego regionu 8

9 4.1. Opisuje podział administracyjny Polski: podaje nazwy i wskazuje na mapie województwa oraz ich stolice 14. Sprawdzian 15. Podział administracyjny Polski Podział administracyjny i ludność Polski wskazuje na mapie poszczególne województwa i ich stolice, podaje strukturę samorządu terytorialnego pojęcia: podział administracyjny Polski opisuje podział administracyjny Polski, porównuje, korzystając z danych statystycznych, województwa pod względem np. powierzchni, liczby mieszkańców, określa przynależność własnej miejscowości do poszczególnych jednostek administracyjnych: gminy, powiatu, województwa, wykazuje różnice pomiędzy zadaniami władz samorządowych: gminnych, powiatowych, wojewódzkich 9

10 5.1. Wyjaśnia i poprawnie stosuje podstawowe pojęcia z zakresu demografii: przyrost naturalny, urodzenia i zgony, średnia długość życia 5.2. Odczytuje z różnych źródeł informacji (m.in. rocznika statystycznego) dane dotyczące: liczby ludności Polski, urodzeń, zgonów, przyrostu naturalnego, średniej długości życia 16. Liczba ludności Polski i jej zmiany podaje liczbę ludności Polski, podaje aktualną wartość współczynnika przyrostu naturalnego w Polsce, podaje przyczyny i przykłady konsekwencji procesu starzenia się społeczeństwa, podaje przyczyny występowania wyżu i niżu demograficznego pojęcia: przyrost naturalny, współczynnik przyrostu naturalnego, niż demograficzny, wyż demograficzny, proces starzenia się społeczeństwa, saldo migracji zagranicznych, przyrost rzeczywisty, wskaźnik przyrostu rzeczywistego opisuje, korzystając z wykresów lub danych statystycznych, zmiany liczby ludności Polski po 1945 roku, na podstawie wykresów porównuje liczbę ludności Polski z liczbą ludności wybranych państw, odczytuje z różnych źródeł informacji (np. rocznika statystycznego) liczbę: ludności, urodzeń oraz liczbę zgonów w Polsce w ostatnim roku, oblicza, na podstawie danych, przyrost naturalny oraz współczynnik przyrostu naturalnego, opisuje, korzystając z wykresu, zmiany przyrostu naturalnego w Polsce po 1950 roku, oblicza przyrost rzeczywisty oraz współczynnik przyrostu rzeczywistego, wyjaśnia przyczyny zmian liczby ludności w Polsce, wykazuje związek pomiędzy spadkiem współczynnika przyrostu naturalnego a procesem starzenia się społeczeństwa 10

11 5.2. Odczytuje wielkość i główne kierunki migracji z Polski i do Polski 5.2. Odczytuje z różnych źródeł informacji (m.in. rocznika statystycznego oraz piramidy płci i wieku) dane dotyczące liczby ludności, struktury płci 17. Migracje ludności Polski 18. Struktura wieku i płci ludności Polski zna główne kierunki migracji z Polski i do Polski, podaje główne przyczyny i kierunki migracji ludności polskiej w czasie i po zakończeniu II wojny światowej oraz współcześnie, wymienia nazwy państw, w których żyje najwięcej ludności polskiego pochodzenia, przedstawia przyczyny i kierunki migracji wewnętrznych pojęcia: emigracja, imigracja, Polonia podaje charakterystyczne cechy ludności Polski dotyczące struktury wieku i płci pojęcia: piramida wieku i płci ludności, echo wyżu i niżu demograficznego odczytuje na wykresach lub w roczniku statystycznym wielkość emigracji w ostatnich latach i ocenia tendencje zmian liczby polskich emigrantów, oblicza, korzystając z danych statystycznych, saldo migracji, ocenia, na podstawie danych statystycznych, wpływ salda migracji na przyrost rzeczywisty ludności Polski oraz regionu (województwa) w podanych latach, ocenia społeczne skutki emigracji, uzasadnia, dlaczego Polska powinna utrzymywać kontakty z Polonią odczytuje z piramidy wieku i płci ludności, dane dotyczące: liczby ludności we wskazanym przedziale wiekowym, struktury płci ludności we wskazanym przedziale wiekowym, dostrzega związek kształtu piramidy wieku i płci ludności Polski z przyrostem naturalnym oraz długością życia 11

12 5.4, Wykazuje zróżnicowanie w strukturze zatrudnienia ludności w Polsce i we własnym regionie 5.5. Podaje główne, aktualne problemy rynku pracy w Polsce i we własnym regionie 19. Zróżnicowanie wykształcenia i zatrudnienia ludności. Bezrobocie podaje cechy struktury zatrudnienia ludności Polski, podaje główne, aktualne problemy rynku pracy w Polsce i we własnym regionie pojęcia: struktura zatrudnienia, stopa bezrobocia przedstawia, na podstawie wykresów, zmiany struktury zatrudnienia w Polsce w wybranych latach, wskazuje związek między strukturą zatrudnienia a poziomem rozwoju gospodarczego kraju, porównuje, na podstawie danych statystycznych, strukturę zatrudnienia w Polsce i wybranych krajach Europy, wskazuje różnice w strukturze zatrudnienia w Polsce i we własnym regionie, porównuje, na podstawie danych statystycznych, stopę bezrobocia w Polsce i w innych krajach Europy, opisuje zróżnicowanie stopy bezrobocia w różnych częściach Polski (w tym we własnym regionie) i wyjaśnia przyczyny tego zjawiska, dostrzega społeczne problemy wynikające z bezrobocia i podaje przykłady sposobów ich rozwiązywania, opisuje rynek pracy w swojej miejscowości, gminie, wskazuje związek między wykształceniem a możliwością 12

13 5.2. Odczytuje z różnych źródeł informacji (m.in. rocznika statystycznego oraz piramidy płci i wieku) dane dotyczące: liczby ludności Polski, urodzeń, zgonów, przyrostu naturalnego. struktury płci, średniej długości życia w Polsce 5.3. Charakteryzuje na podstawie map gęstości zaludnienia 20. Zróżnicowanie narodowościowe i religijne ludności 21. Cechy ludności Polski na tle innych państw Europy 22. Rozmieszczenie ludności w Polsce przedstawia strukturę narodowościową ludności Polski, przedstawia, korzystając z mapy, rozmieszczenie mniejszości narodowych w Polsce, przedstawia zróżnicowanie religijne ludności Polski pojęcia: mniejszość narodowa podaje główne przyczyny i skutki procesu starzenia się społeczeństwa podaje wartość średniej gęstości zaludnienia w Polsce, wskazuje na mapie Polski znalezienia pracy porównuje strukturę narodowościową Polski przed II wojną światową i obecnie, wyjaśnia przyczyny zmiany struktury narodowościowej ludności Polski po II wojnie światowej w stosunku do okresu poprzedniego, przedstawia, korzystając z wykresu, strukturę mniejszości narodowych żyjących w Polsce, uzasadnia, dlaczego należy odnosić się z szacunkiem do ludzi innych narodowości. o innym wyznaniu czy kulturze porównuje, korzystając z wykresów, tabel, map, ludność Polski z ludnością wybranych państw Europy w zakresie: liczby, przyrostu naturalnego, salda migracji, przyrostu rzeczywistego, średniej długości życia, struktury zatrudnienia oblicza gęstość zaludnienia wskazanego obszaru, charakteryzuje, na podstawie 13

14 zróżnicowanie rozmieszczenia ludności w Polsce i zamieszkiwanym regionie oraz wyjaśnia te różnice czynnikami przyrodniczymi, historycznymi, ekonomicznymi 5.6. Analizuje, porównuje, ocenia rozmieszczenie i wielkość miast w Polsce i zamieszkiwanym regionie; wyjaśnia przyczyny rozwoju wielkich miast w Polsce obszary o dużej i małej gęstości zaludnienia pojęcia: gęstość zaludnienia 23. Sieć wsi i miast podaje różnice między miastem a wsią jako jednostkami osadniczymi, zna typy zespołów miejskich, wskazuje na mapie położenie wybranych miast Polski, przedstawia cechy sieci osadniczej w Polsce, wymienia wybrane funkcje miast pojęcia: wieś, miasto, aglomeracja, konurbacja mapy, gęstość zaludnienia w Polsce (w tym we własnym regionie), porównuje, na podstawie danych statystycznych, gęstość zaludnienia swojego województwa z gęstością zaludnienia w innych województwach, wykazuje na przykładach różnych regionów Polski (w tym regionu zamieszkania) związek zróżnicowania gęstości zaludnienia z warunkami przyrodniczymi, ekonomicznymi i historycznymi (w tym z migracjami wewnętrznymi) porównuje rozmieszczenie i wielkość miast w Polsce i we własnym regionie, wyjaśnia przyczyny rozwoju wielkich miast w Polsce, opisuje funkcje, jakie pełni miejscowość, w której mieszka porównuje wybrane miasta Polski pod względem pełnionych funkcji, ze szczególnym uwzględnieniem własnego regionu, rozpoznaje na mapie aglomerację i konurbację 14

15 5.6. Analizuje, porównuje, ocenia rozmieszczenie i wielkość miast w Polsce i zamieszkiwanym regionie; wyjaśnia przyczyny rozwoju wielkich miast w Polsce 24. Współczesne procesy urbanizacyjne 25. Lekcja powtórzeniowa podaje cechy współczesnych procesów urbanizacyjnych w Polsce pojęcia: urbanizacja, współczynnik urbanizacji wyjaśnia, na czym polega proces urbanizacji, porównuje współczynnik urbanizacji w Polsce i wybranych krajach, wyjaśnia przestrzenne zróżnicowanie współczynnika urbanizacji w Polsce, opisuje zmiany we współczesnym osadnictwie wiejskim, ze szczególnym uwzględnieniem własnego regionu, wyjaśnia przyczyny dynamicznego rozwoju stref podmiejskich, ocenia skutki urbanizacji (zauważa pozytywne i negatywne aspekty) 26. Sprawdzian 6.1. Wyróżnia główne cechy struktury użytkowania ziemi Gospodarka Polski; walory turystyczne Polski, ochrona środowiska przyrodniczego Polski 27. Przyrodnicze czynniki rozwoju rolnictwa podaje przyrodnicze czynniki rozwoju rolnictwa, wymienia i wskazuje na mapie obszary o najlepszych warunkach przyrodniczych dla rozwoju rolnictwa wnioskuje, na podstawie map o różnej treści, o przydatności obszaru (w tym własnego regionu) dla gospodarki rolnej, uwzględniając: wysokość n.p.m., rzeźbę terenu, długość okresu wegetacji, roczną sumę 15

16 6.1. Wyróżnia główne cechy struktury użytkowania ziemi, wielkość i własność gospodarstw rolnych w Polsce na podstawie analizy map, wykresów, danych liczbowych 6.1. Wyróżnia główne cechy struktury zasiewów w Polsce na podstawie analizy map, wykresów, danych liczbowych 6.2. Podaje przyczyny zróżnicowania w rozmieszczeniu wybranych upraw 28. Pozaprzyrodni cze czynniki rozwoju rolnictwa 29. Rozmieszczenie upraw wybranych roślin pojęcia: rolnictwo, okres wegetacyjny omawia pozaprzyrodnicze czynniki rozwoju rolnictwa, podaje najważniejsze cechy polskiego rolnictwa pojęcia: rozdrobnienie gospodarstw, rozdrobnienie gruntów, rolnictwo (gospodarstwa) samozaopatrzeniowe, rolnictwo (gospodarstwa) towarowe, rolnictwo ekologiczne, kultura rolna podaje główne obszary uprawy: pszenicy, żyta, pszenżyta, ziemniaków, buraków cukrowych oraz owoców i warzyw, wymienia uprawy w najbliższej okolicy: wsi, gminie (w przypadku uczniów mieszkających na wsi), w strefie podmiejskiej (w przypadku uczniów opadów, gleby oraz warunki wodne, porównuje, na podstawie map, warunki przyrodnicze do rozwoju rolnictwa na wskazanych obszarach Polski przedstawia. korzystając z wykresu lub danych statystycznych. zmiany w strukturze wielkości gospodarstw rolnych w Polsce w ostatnich latach, ocenia wpływ rozdrobnienia gospodarstw i rozproszenia gruntów na poziom produkcji rolnej, porównuje, korzystając z map o różnej treści, pozaprzyrodnicze czynniki rozwoju rolnictwa w różnych regionach kraju (w tym we własnym regionie) porównuje, korzystając z wykresów lub danych statystycznych, strukturę użytkowania gruntów w Polsce i innych krajach europejskich, uzasadnia rozmieszczenie głównych rejonów upraw wybranych roślin, uwzględniając warunki przyrodnicze oraz czynniki pozaprzyrodnicze, 16

17 (pszenicy, ziemniaków, buraków cukrowych) w Polsce 6.1. Wyróżnia główne cechy struktury hodowli w Polsce na podstawie analizy map, wykresów, danych liczbowych 6.2. Podaje przyczyny zróżnicowania w rozmieszczeniu chowu bydła i trzody chlewnej w Polsce 6.3. Przedstawia, na podstawie różnych źródeł informacji, strukturę wykorzystania źródeł energii w Polsce i ocenia jej wpływ na stan środowiska przyrodniczego 30. Główne rejony hodowli 31. Wykorzystanie źródeł energii mieszkających w mieście) pojęcia: zbiory, plony wymienia główne rejony chowu bydła i trzody chlewnej pojęcia: obsada podaje tradycyjne i alternatywne źródła energii, wskazuje na mapie główne rejony wydobycia surowców energetycznych w Polsce pojęcia: alternatywne źródła energii porównuje, na podstawie danych statystycznych, poziom polskiego rolnictwa z rolnictwem wybranych państw europejskich, wnioskuje, na podstawie danych statystycznych, o zmianach zachodzących w polskim rolnictwie w ostatnich latach uzasadnia rozmieszczenie głównych rejonów chowu bydła i trzody chlewnej, uwzględniając warunki przyrodnicze oraz czynniki pozaprzyrodnicze, ocenia, korzystając z map, obsadę bydła i trzody chlewnej we własnym regionie formułuje wnioski, na podstawie wykresów lub danych statystycznych, dotyczące tendencji zmian wykorzystania różnych źródeł energii na świecie i w Polsce 17

18 6.3. Przedstawia, na podstawie różnych źródeł informacji, strukturę wykorzystania źródeł energii w Polsce i ocenia jej wpływ na stan środowiska przyrodniczego 6.4. Wyjaśnia przyczyny zmian zachodzących w przemyśle w Polsce i we własnym regionie 32. Problemy współczesnej energetyki 33. Przemysł na przełomie XX i XXI wieku zna rozmieszczenie największych elektrowni w kraju, opisuje główne problemy polskiej energetyki opisuje zmiany zachodzące w przemyśle polskim po 1989 roku i podaje ich przyczyny, podaje przykłady zmian w przemyśle własnego regionu i ich przyczyny, wymienia główne cechy przemysłu wysokich technologii ocenia, na podstawie wykresu lub danych statystycznych, strukturę wykorzystania poszczególnych źródeł energii w produkcji energii elektrycznej w Polsce i porównuje z innymi krajami Europy, wyjaśnia lokalizację największych elektrowni, wykazuje konieczność zmian w strukturze zużycia energii elektrycznej w Polsce, ocenia wpływ polskiej energetyki na środowisko przyrodnicze wykazuje na przykładach, że polski przemysł staje się coraz bardziej nowoczesny 6.4. Wykazuje najlepiej rozwijające się obecnie w Polsce gałęzie produkcji przemysłowej 34. Wybrane gałęzie przemysłu pojęcia: przemysł, przemysł wysokich technologii podaje gałęzie przemysłu obecnie najszybciej rozwijające się, wskazuje na mapie wybrane okręgi przemysłowe, wyjaśnia, uwzględniając główne czynniki, lokalizację wybranych zakładów przemysłowych lub gałęzi przemysłu (w tym w regionie zamieszkania), 18

19 35,36. Powtórzenie wiadomości. Sprawdzian. wymienia zakłady przemysłowe w okolicy swojego miejsca zamieszkania i przedstawia ich profil produkcji pojęcia: ośrodek przemysłowy, okręg przemysłowy uzasadnia, że przemysł elektromaszynowy, chemiczny i spożywczy mają obecnie największe znaczenie w gospodarce kraju, ocenia zmiany zachodzące w rozmieszczeniu przemysłu w Polsce 6.5. Rozróżnia rodzaje usług; wyjaśnia szybki rozwój wybranych usług w Polsce i we własnym regionie 37. Rozwój usług w Polsce. Łączność rozróżnia rodzaje usług i opisuje ich znaczenie w gospodarce kraju, podaje przykłady placówek i instytucji usługowych w Polsce i we własnym regionie (gminie, województwie) oraz miejscowości pojęcia: usługi, łączność wyjaśnia przyczyny szybkiego rozwoju wybranych usług w Polsce i we własnym regionie, porównuje, na podstawie danych statystycznych, zatrudnienie w usługach w wybranych województwach oraz w Polsce i innych krajach, ocenia rolę łączności w gospodarce kraju i życiu człowieka oraz poziom jej rozwoju w Polsce, ocenia poziom usług w miejscu swojego zamieszkania (wieś, miasto), ocenia możliwość rozwoju usług w miejscu swojego zamieszkania 19

20 6.7. Opisuje na podstawie map i wyjaśnia zróżnicowanie gęstości i jakości sieci transportowej w Polsce i wykazuje jej wpływ na rozwój innych dziedzin i działalności gospodarczej 6.6. Wykazuje na przykładach walory turystyczne Polski oraz opisuje obiekty znajdujące się na liście Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego Ludzkości 38. Cechy polskiego transportu 39. Walory turystyczne Polski podaje główne cechy transportu w Polsce, opisuje, na podstawie map tematycznych, przebieg głównych szlaków transportowych, wymienia nazwy i wskazuje na mapie największe polskie porty morskie podaje przykłady miejscowości oraz obszarów w Polsce o dużych walorach turystycznych, wymienia i opisuje obiekty wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego UNESCO uzasadnia wpływ transportu na rozwój gospodarczy kraju, wyjaśnia zróżnicowanie gęstości sieci kolejowej i drogowej w Polsce, ocenia, na podstawie danych statystycznych, poziom rozwoju wybranych rodzajów transportu w Polsce ocenia atrakcyjność turystyczną własnego regionu, ocenia zagospodarowanie turystyczne kraju i własnego regonu, planuje, korzystając z przewodników turystycznych oraz mapy samochodowej, wycieczkę po wybranym regionie Polski 6.8. Wykazuje konieczność ochrony środowiska kulturowego w Polsce 20

21 6.3. Ocenia wpływ wykorzystania źródeł energii na środowisko przyrodnicze 40. Wpływ działalności człowieka na środowisko geograficzne podaje przykłady zagrożeń dla środowiska przyrodniczego oraz dóbr kultury wynikające z działalności gospodarczej człowieka, określa, korzystając z mapy Polski, położenie obszarów o najbardziej zdegradowanym środowisku przyrodniczym i podaje przyczyny degradacji ocenia, na podstawie map i danych statystycznych, stan środowiska przyrodniczego w Polsce oraz własnym regionie w ostatnich latach 6.8. Wykazuje konieczność ochrony środowiska przyrodniczego w Polsce; wymienia formy jego ochrony 41. Ochrona środowiska przyrodniczego w Polsce pojęcia: antropopresja, degradacja środowiska wymienia i charakteryzuje formy ochrony przyrody, nazywa parki narodowe Polski i określa ich położenie, korzystając z mapy, podaje nazwy polskich parków narodowych wpisanych na Światową Listę Rezerwatów Biosfery oraz na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego UNESCO wykazuje konieczność ochrony środowiska przyrodniczego i dóbr kultury w Polsce, wyjaśnia założenia zrównoważonego rozwoju, podaje przykłady rekultywacji obszarów zdegradowanych, proponuje działania na rzecz ochrony środowiska geograficznego we własnym regionie pojęcia: rekultywacja, recykling, monitoring środowiska, rozwój zrównoważony 21

22 42. Przemiany w handlu zagranicznym Polski 43. Polska krajem Unii Europejskiej 44. Lekcja powtórzeniowa 45. Sprawdzian wymienia przykłady towarów i usług, które są przedmiotem handlu zagranicznego Polski (eksportu i importu), podaje najważniejszych partnerów handlowych Polski pojęcia: eksport, import, dodatni bilans handlowy, ujemny bilans handlowy wymienia najważniejsze zadania UE, wymienia instytucje unijne, wymienia i wyjaśnia, na czym polegają uprawnienia państw członkowskich w ramach zasad współpracy (swobody) wyjaśnia, na podstawie danych statystycznych, strukturę eksportu i importu Polski, analizuje, na podstawie danych statystycznych, bilans handlu zagranicznego Polski w ostatnich latach, oblicza saldo handlu zagranicznego, wykazuje, że dodatni bilans handlowy jest korzystny dla gospodarki, ocenia, na podstawie danych statystycznych, udział Polski w handlu światowym ocenia korzyści wynikające z przystąpienia Polski do UE 22

23 4.4. Wyjaśnia mechanizm powstawania bryzy morskiej 7.2.Charakteryzuje, na podstawie map tematycznych, środowisko przyrodnicze głównych regionów geograficznych Polski ze szczególnym uwzględnieniem własnego regionu (również na podstawie obserwacji terenowych) 7.3. Opisuje, na podstawie map tematycznych, najważniejsze cechy gospodarki regionów geograficznych Polski oraz ich związek z warunkami przyrodniczymi 46. Pobrzeża Południowobałtyckie wpływ Bałtyku na środowisko i gospodarkę regionu Krainy geograficzne Polski wskazuje na mapie i omawia położenie regionu, wymienia i wskazuje na mapie główne krainy geograficzne regionu, wskazuje na mapie wybrane elementy linii brzegowej, wymienia i opisuje cechy polskich krajobrazów nadmorskich, wskazuje na mapie położenie wybranych miast (portów, uzdrowisk) pojęcia: bryza wykazuje, korzystając z map oraz diagramów klimatycznych, wpływ Bałtyku na klimat regionu, wyjaśnia, korzystając z rysunku, mechanizm powstawania bryzy, przedstawia rolę morza w modelowaniu wybrzeża, podaje przykłady wpływu nadmorskiego położenia na gospodarkę regionu, ocenia, na podstawie map tematycznych, możliwości rozwoju rolnictwa, przemysłu i turystyki w pasie pobrzeży 23

24 7.2. Charakteryzuje, na podstawie map tematycznych, środowisko przyrodnicze głównych regionów geograficznych Polski ze szczególnym uwzględnieniem własnego regionu (również na podstawie obserwacji terenowych) 7.3. Opisuje, na podstawie map tematycznych, najważniejsze cechy gospodarki regionów geograficznych Polski oraz ich związek z warunkami przyrodniczymi 47. Gospodarka na pojezierzach na tle warunków naturalnych opisuje położenie oraz wskazuje na mapie główne krainy geograficzne pasa pojezierzy, wymienia oraz podaje przykłady elementów rzeźby młodoglacjalnej, nazywa i wskazuje na mapie największe jeziora oraz wzgórza morenowe o największej wysokości bezwzględnej, nazywa oraz wskazuje na mapie przebieg głównych pradolin, wskazuje na mapie obszary wydobycia węgla brunatnego oraz soli kamiennej i potasowej pojęcia: rzeźba młodoglacjalna, agroturystyka charakteryzuje, korzystając z map, klimat pojezierzy, wykazuje związek klimatu z rzeźbą terenu, rozpoznaje na mapie (na podstawie kształtu) rodzaje jezior polodowcowych, porównuje, korzystając z map, środowisko przyrodnicze poszczególnych pojezierzy, podaje przykłady wpływu środowiska przyrodniczego na główne cechy gospodarki pojezierzy, porównuje kierunki gospodarki na Pojezierzach: Pomorskim, Mazurskim i Wielkopolskim 24

25 7.2. Charakteryzuje, na podstawie map tematycznych, środowisko przyrodnicze głównych regionów geograficznych Polski ze szczególnym uwzględnieniem własnego regionu (również na podstawie obserwacji terenowych) 7.3. Opisuje, na podstawie map tematycznych, najważniejsze cechy gospodarki regionów geograficznych Polski oraz ich związek z warunkami przyrodniczymi 48. Zróżnicowanie przyrodnicze, gospodarcze i kulturowe pasa Nizin Środkowopolskich opisuje położenie oraz wskazuje na mapie główne krainy geograficzne pasa Nizin Środkowopolskich, przedstawia wiodące cechy środowiska przyrodniczego regionu, przedstawia dominujące cechy gospodarki poszczególnych krain wchodzących w skład Nizin Środkowopolskich, wskazuje na mapie wybrane ośrodki przemysłowe regionu pojęcia: rzeźba staroglacjalna wykazuje współzależności, na podstawie map tematycznych, między składnikami środowiska przyrodniczego, podaje przykłady wpływu środowiska przyrodniczego poszczególnych krain na główne cechy gospodarki (w tym surowców mineralnych), porównuje. korzystając z map. krainy geograficzne pasa Nizin Środkowopolskich pod względem przyrodniczym i gospodarczym 25

26 7.2. Charakteryzuje, na podstawie map tematycznych, środowisko przyrodnicze głównych regionów geograficznych Polski ze szczególnym uwzględnieniem własnego regionu (również na podstawie obserwacji terenowych) 7.3. Opisuje, na podstawie map tematycznych, najważniejsze cechy gospodarki regionów geograficznych Polski oraz ich związek z warunkami przyrodniczymi 49. Zróżnicowanie przyrodnicze i gospodarcze wyżyn opisuje położenie oraz wskazuje na mapie główne krainy geograficzne pasa wyżyn, przedstawia charakterystyczne cechy rzeźby terenu poszczególnych krain pasa wyżyn, wymienia przykłady form krasowych w Dolinie Prądnika i w okolicy Chęcin, przedstawia dominujące cechy gospodarki poszczególnych krain wchodzących w skład pasa wyżyn, wskazuje na mapie wybrane ośrodki przemysłowe regionu, podaje przykłady walorów turystycznych na wyżynach pojęcia: wąwóz, rzeźba krasowa, stalaktyt, stalagmit, stalagnat odczytuje na mapie wysokości bezwzględne najwyższych wzniesień na Wyżynach Polskich (w tym w Górach Święto krzyskich), wskazuje związek rzeźby terenu poszczególnych wyżyn z występującymi tam skałami, wyjaśnia genezę powstania wąwozów, wyjaśnia powstanie rzeźby krasowej, wyjaśnia pochodzenie lessu na wyżynach oraz gołoborzy w Górach Świętokrzyskich, porównuje warunki rozwoju rolnictwa na wyżynach 26

27 7.2. Charakteryzuje, na podstawie map tematycznych, środowisko przyrodnicze głównych regionów geograficznych Polski ze szczególnym uwzględnieniem własnego regionu (również na podstawie obserwacji terenowych) 7.3. Opisuje, na podstawie map tematycznych, najważniejsze cechy gospodarki regionów geograficznych Polski oraz ich związek z warunkami przyrodniczymi 50. Wyżyna Śląska region najbardziej przekształcony przez człowieka opisuje położenie oraz wskazuje na mapie Wyżynę Śląską, wymienia surowce mineralne wydobywane na Wyżynie Śląskiej, wymienia główne gałęzie przemysłu GOP-u, wymienia główne ośrodki przemysłowe GOP-u, przedstawia przemiany gospodarcze, które nastąpiły w GOP-ie po1998 roku wyjaśnia przyczyny koncentracji przemysłu i dużej gęstości zaludnienia na Wyżynie Śląskiej, podaje przykłady wpływu działalności gospodarczej na środowisko przyrodnicze, ocenia, na podstawie map i danych statystycznych, stan środowiska przyrodniczego na Wyżynie Śląskiej, podaje przykłady działań na rzecz poprawy stanu środowiska przyrodniczego wyżyny 27

28 7.2. Charakteryzuje, na podstawie map tematycznych, środowisko przyrodnicze głównych regionów geograficznych Polski ze szczególnym uwzględnieniem własnego regionu (również na podstawie obserwacji terenowych) 7.3. Opisuje, na podstawie map tematycznych, najważniejsze cechy gospodarki regionów geograficznych Polski oraz ich związek z warunkami przyrodniczymi 51. Przyrodnicze uwarunkowania gospodarki w Kotlinach Podkarpackich i Beskidach opisuje położenie oraz wskazuje na mapie kotliny, Pogórze Karpackie oraz Beskidy, wymienia rodzaje skał występujące na Pogórzu i w Beskidach, przedstawia dominujące cechy gospodarki kotlin, Pogórza Karpackiego i Beskidów, przedstawia rolę kotlin śródgórskich w gospodarce regionu, wymienia funkcje, jakie pełni Kraków w Polsce i w regionie, wymienia i lokalizuje na mapie wybrane uzdrowiska pojęcia: flisz karpacki, płaszczowina, połonina odczytuje, korzystając z mapy, wysokości bezwzględne wybranych szczytów w Beskidach, opisuje i porównuje cechy rzeźby terenu kotlin, Pogórza Karpackiego oraz Beskidów, wykazuje związek rzeźby terenu z budową geologiczną na Pogórzu Karpackim i w Beskidach, wykazuje związek zróżnicowania produkcji rolnej na Pogórzu i w Beskidach z piętrowością klimatu (piętra gospodarki rolnej) 28

29 7.2. Charakteryzuje, na podstawie map tematycznych, środowisko przyrodnicze głównych regionów geograficznych Polski ze szczególnym uwzględnieniem własnego regionu (również na podstawie obserwacji terenowych) 7.3. Opisuje, na podstawie map tematycznych, najważniejsze cechy gospodarki regionów geograficznych Polski oraz ich związek z warunkami przyrodniczymi 52. Walory turystyczne Tatr i Podhala opisuje położenie oraz wskazuje na mapie Tatry, Podhale i Pieniny, wymienia rodzaje skał występujących w Tatrach i Pieninach, opisuje elementy rzeźby wysokogórskiej Tatr i przedstawia ich genezę, opisuje piętrowy układ roślinności w Tatrach, podaje przykłady walorów turystycznych Tatr, Podhala i Pienin pojęcia: alpejska rzeźba terenu, granie, turnie, piarg, stożek piargowy, wywierzysko, hale odczytuje, korzystając z mapy, wysokości bezwzględne wybranych szczytów Tatr i Pienin, porównuje rzeźbę terenu Tatr Wysokich i Zachodnich, wykazuje związek rzeźby terenu z budową geologiczną Tatr, Podhala i Pienin, ocenia wpływ turystyki na środowisko przyrodnicze regionu 29

30 7.2. Charakteryzuje, na podstawie map tematycznych, środowisko przyrodnicze głównych regionów geograficznych Polski ze szczególnym uwzględnieniem własnego regionu (również na podstawie obserwacji terenowych) 7.3. Opisuje. na podstawie map tematycznych. najważniejsze cechy gospodarki regionów geograficznych Polski oraz ich związek z warunkami przyrodniczymi 7.4. Przedstawia. na przykład w formie prezentacji multimedialnej. walory turystyczne wybranego regionu geograficznego ze szczególnych uwzględnieniem jego 53. Wpływ środowiska przyrodniczego na gospodarkę Sudetów 54. Lekcja powtórzeniowa opisuje położenie oraz wskazuje na mapie Sudety i Przedgórze Sudeckie, wskazuje na mapie pasma górskie Sudetów oraz Kotliny Kłodzkiej i Kotliny Jeleniogórskiej, wymienia główne surowce mineralne (w tym skalne) Sudetów i Przedgórza Sudeckiego, wymienia przykłady rzeźby zrębowej, przedstawia dominujące cechy gospodarki Sudetów, wymienia i lokalizuje na mapie wybrane uzdrowiska pojęcia: uskok brzeżny, zręby, stoliwa odczytuje, korzystając z mapy, wysokości bezwzględne wybranych szczytów w Sudetach, wyjaśnia związek współczesnej rzeźby terenu Sudetów z alpejskimi ruchami górotwórczymi, porównuje, na podstawie map i fotografii, rzeźbę terenu Sudetów i Przedgórza Sudeckiego, wykazuje wpływ lodowców górskich na rzeźbę terenu Sudetów, porównuje przyrodnicze czynniki dla rozwoju rolnictwa w Sudetach i na Przedgórzu Sudeckim przedstawia w formie prezentacji multimedialnej walory turystyczne wybranej krainy geograficznej, ze szczególnym uwzględnieniem jej walorów kulturowych 30

31 walorów kulturowych 4.1. Charakteryzuje, na podstawie map różnej treści, położenie własnego regionu w Polsce 4.5. Wymienia główne rodzaje zasobów naturalnych własnego regionu: lasów, wód, gleb, surowców mineralnych; korzystając z map, opisuje ich rozmieszczenie i określa znaczenie gospodarcze 6.8. Proponuje konkretne działania na rzecz jego (środowiska przyrodniczego) ochrony we własnym regionie 5.3. Charakteryzuje na podstawie map gęstości zaludnienia zróżnicowanie rozmieszczenia 55. Sprawdzian krainy geograficzne Polski 56. Region, w którym opisuje, na podstawie map o mieszkasz różnej treści, położenie położenie własnego regionu w Polsce, i środowisko opisuje, korzystając z mapy, przyrodnicze położenie własnej miejscowości (w krainie geograficznej, gminie, powiecie, województwie), wymienia nazwy sąsiednich miejscowości, opisuje cechy środowiska przyrodniczego własnego regionu: budowę geologiczną, rzeźbę terenu, wody powierzchniowe, warunki klimatyczne, szatę roślinną oraz faunę, przedstawia formy ochrony przyrody w regionie, podaje nazwy i wskazuje na mapie parki narodowe i krajobrazowe, które znajdują się w regionie 57. Ludność mojego regionu pojęcia: region opisuje cechy wyróżniające ludność własnego regionu na tle ludności kraju: gwara, stroje regionalne, zwyczaje regionalne, 31 ocenia korzyści lub utrudnienia wynikające z położenia własnej miejscowości (np. w stosunku do innych jednostek osadniczych, na tle szlaków transportowych), wykazuje związek skał występujących w najbliższej okolicy z przeszłością geologiczną regionu, wykazuje, korzystając z własnych obserwacji, związek między elementami środowiska przyrodniczego, ocenia zagrożenie powodziami w regionie, ocenia stan środowiska przyrodniczego, proponuje działania na rzecz ochrony środowiska przyrodniczego we własnym regionie opracowuje, korzystając z różnych źródeł(w tym z wywiadów) charakterystykę ludności swojej miejscowości uwzględniając wybrane cechy

32 ludności w zamieszkiwanym regionie oraz wyjaśnia te różnice czynnikami przyrodniczymi, historycznymi, ekonomicznymi 5.4. Wykazuje różnice w strukturze zatrudnienia we własnym regionie 5.5. Podaje główne aktualne problemy rynku pracy we własnym regionie 5.6. Analizuje, porównuje, ocenia rozmieszczenie miast w zamieszkiwanym regionie opisuje budownictwo w regionie, opisuje sieć osadniczą regionu (podaje nazwy i określa położenie wybranych miejscowości oraz największych miast w regionie) pojęcia: grupa etnograficzna, dialekt (gwara), folklor, skansen demograficzne, np.: liczbę ludności, migracje, wykształcenie, zatrudnienie, opracowuje, korzystając z danych statystycznych, charakterystykę ludności regionu (np. gminy, województwa), uwzględniając wybrane cechy demograficzne: liczbę ludności, ruch naturalny ludności, migracje, strukturę zatrudnienia, ocenia możliwości zatrudnienia we własnej miejscowości i regionie oraz wyjaśnia przyczyny istniejącego bezrobocia, porównuje, na podstawie danych statystycznych, cechy demograficzne ludności województwa, w którym mieszka, z cechami demograficznymi ludności Polski 32

33 6.2. Podaje przyczyny zróżnicowania w rozmieszczeniu wybranych upraw oraz chowu bydła i trzody chlewnej w Polsce 6.4. Wyjaśnia przyczyny zmian zachodzących w przemyśle we własnym regionie 6.5. Wyjaśnia szybki rozwój wybranych usług we własnym regionie 58. Charakterystyka gospodarcza regionu województwa opisuje użytkowanie gruntów w regionie, wymienia główne uprawy i kierunki hodowli w regionie, wymienia rodzaje surowców mineralnych występujących w regionie i podaje przykłady ich gospodarczego wykorzystania, wymienia miejsca wydobycia surowców mineralnych i skalnych w regionie, wymienia największe zakłady produkcyjne w regionie oraz profil ich produkcji, przedstawia zmiany w rozwoju przemysłu i usług w regionie w ostatnim okresie ocenia, korzystając z różnych źródeł informacji, warunki środowiska przyrodniczego do rozwoju rolnictwa, ocenia, na podstawie danych statystycznych, poziom rolnictwa w regionie (województwie) na tle innych rejonów kraju, ocenia wykorzystanie w gospodarce regionu i kraju lokalnej bazy surowców skalnych i mineralnych, przedstawia dominujące cechy gospodarki, wyjaśnia przyczyny zmian zachodzących w ostatnim okresie w przemyśle i usługach regionu, ocenia wpływ gospodarki regionu na stan środowiska przyrodniczego, 33

34 7.5. Projektuje i opisuje, na podstawie map turystycznych. tematycznych, ogólnogeograficznych i własnych obserwacji terenowych, podróż wzdłuż wybranej trasy we własnym regionie, uwzględniając walory przyrodnicze i kulturowe 59. Turystyka w regionie wymienia i opisuje zabytki kultury materialnej własnej miejscowości, najbliższej okolicy i regionu ocenia walory środowiska przyrodniczego regionu z punktu widzenia atrakcyjności turystycznej, opracowuje przewodnik turystyczny po okolicy miejsca zamieszkania, opracowuje i opisuje, na podstawie map o różnej treści, własnych obserwacji terenowych i innych źródeł wiedzy, trasy wycieczek po własnej miejscowości oraz regionie, uwzględniając walory przyrodnicze i kulturowe, przygotowuje prezentacje multimedialne promujące miejsce zamieszkania i własny region, ocenia możliwość rozwoju turystyki w regionie z punktu atrakcyjności turystycznej (baza noclegowa, sieć gastronomiczna i inne) 34