Szanowni Czytelnicy! mgr Urszula Stopińska. Redaktor kwartalnika. Kwartalnik Specjalistycznej Poradni Psychologiczno Pedagogicznej w Skawinie.

Transkrypt

1 Tem at n u m eru : G d y d zi eci d ręczą d zi eci - m obbi n g rói eś n i czy BEZPŁATNY KWARTALNIK C z er i ec 2015 NR 6 R o z ó j m o y d z i e c k a a c z y ta n i e ks i ą ż e k Rel acj a z pi ers zeg o s potkan i a s toarzys zen i a " Rón a S zan s a" S zkoła d l a rod zi có - potrzeba n as zych czas ó N eu rofeed back Ki e d y z a l e c a s i ę terapi ę i n teg racj i s en s oryczn ej Arteterapi a S pecj al i s tyczn ej P orad n i P s ych ol og i czn o - P ed ag og i czn ej S k a i n i e S praozd an i e z zebran i a l o g o p e d ó M i a s t a i G m i n y S k a i n a

2 WSTĘP Szanoni Czytelnicy! Nadeszło yczekiane lato, a raz z nim noe pomysły, dośiadczenia, zadania przez nas do zrealizoania najbliższym czasie. W kolejnej odsłonie Kartalnika chcemy zaprosić Państa do zapoznania się z aktualnościami z życia poradni, a są to między innymi spray dotyczące gotoości szkolnej, tematu jakże frapującego Rodzicó przyszłych pierszoklasistó, czy spraozdania z realizacji zajęć arteterapii, które cieszą się niezmiennym zainteresoaniem śród dzieci oraz opiekunó. Pragniemy rónież urażliić Państa na problem przemocy stosoanej przez dzieci obec róieśnikó, na przykład środoisku szkolnym, określanej mianem bullyingu lub mobbingu róieśniczego. Życzymy udanej lektury, dziękując jednocześnie za dotychczasoą spółpracę. Urszula Stopińska Redaktor kartalnika S P IS T R E Ś C I 3 RELACJA Z PIERWSZEGO SPOTKANIA S TO WA R Z Y S Z E N I A " R Ó W N A S Z A N S A " 6 NEUROFEEDBACK 16 KIEDY ZALECA SIĘ TERAPIĘ INTEGRACJI S E N S O RY C Z N E J 19 A RT E T E R A P I A W S P E C J A L I S T Y C Z N E J P O R A D N I PSYCHOLOGICZNO PEDAGOGICZNEJ W S K AW I N I E S P R AWO Z D A N I E Z Z E B R A N I A L O G O P E D Ó W M I A S TA I G M I N Y S K AW I N A 7 R O Z W Ó J M O W Y D Z I E C K A A C Z Y TA N I E K S I Ą Ż E K 9 GDY DZIECI DRĘCZĄ DZIECI MOBBING RÓWIEŚNICZY Kartalnik Specjalistycznej Poradni Psychologiczno Pedagogicznej Skainie. SZKOŁA DLA RODZICÓW POTRZEBA NASZYCH CZASÓW Skład redakcyjny: mgr Urszula Stopińska mgr Katarzyna Guguła mgr Elżbieta Bierońska mgr Maria Paluch Arciszeska mgr Agnieszka Wentrych mgr Maria Jasińska mgr Małgorzata Czerniaska mgr Agnieszka Dubikoska mgr Marta Jurek mgr Maria Boroy opraa graficzna: Paeł Tatko 2

3 Z Ż Y C IA P O R A D N I RELACJA Z PIERWSZEGO SPOTKANIA S TO WA R Z Y S Z E N I A " R Ó W N A S Z A N S A " Katarzyna Guguła psycholog, psychoterapeuta roku, Specjalistycznej Poradni Psychologiczno Pedagogicznej Skainie, odbyło się piersze spotkanie Stoarzyszenia Rodzicó Róna Szansa zainicjoane przez Panie Małgorzatę Szopę i Dorotę Pindel. Przyszło bardzo ielu zainteresoanych Rodzicó dzieci uczestniczących różnego rodzaju zajęciach, najczęściej objętych opieką specjalistyczną ramach czesnego spomagania rozoju. Spośród zgromadzonych yłoniony został Foto: K.Płonka. Relacja fotograficzna z zabay karnaałoej. Zarząd. Stoarzyszenie za cel obrało sobie pracę systemoą na ielu poziomach: Działania na rzecz dzieci z zaburzeniami rozoju oraz na rzecz ich rodzin Propagoanie iedzy na temat zaburzeń rozoju, autyzmu oraz zaburzeń z nim ziązanych Zapobieganie i przecidziałanie ykluczeniu na rzecz integracji społecznej osób dotkniętych zaburzeniami rozoju Inicjoanie i realizację działań na rzecz osób niepełnospranych, ze szczególnym uzględnieniem Foto: K.Płonka. Relacja fotograficzna z zabay karnaałoej. ich integracji środoisku Działania na rzecz społeczeństa obyatel skiego Torzenie, promocję i realizację programó mających na cel pomoc rodzinom i osobom trudnej sytuacji życioej oraz yrónyanie szans tych rodzin i osób ( tym osób niepełnospranych) Udzielanie pomocy rodzinom i ychoacom roziązyaniu problemó ychoaczych i opie Foto: K.Płonka. Relacja fotograficzna z zabay karnaałoej. kuńczych 3

4 Z Ż Y C IA P O R A D N I Organizację zajęć edukacyjnych oraz rekre acyjnych dla dzieci i młodzieży, szczególności z rodzin ieloproblemoych Działalność spomagającą rozój gospo darczy, tym: rozój przedsiębiorczości promocję zatrudnienia i aktyizację zaodoą śród osób pozostających bez pracy lub osób zagrożonych jej utratą Działalność spomagającą zrost aktyności społecznej i zaodoej osób będących trudnej Foto: K.Płonka. Relacja fotograficzna z zabay karnaałoej. sytuacji materialnej Działalność spomagającą technicznie, szkole nioo, informacyjnie lub finansoo organizacje pozarządoe bądź jednostki samorządu terytorialnego Działalność mającą na celu modernizację i adaptację obiektó na cele społeczne Organizację miejsc opieki dla dzieci do lat trzech Działalność ziązaną z rozojem śiadomości społecznej, przecidziałaniem patologiom społecznym Działalność mającą na celu likidację barier komunikoaniu się Podtrzymyanie tradycji narodoej, kulturoej i obyatelskiej oraz działania na rzecz integracji euro Foto: K.Płonka. Relacja fotograficzna z zabay karnaałoej. Wspieranie i uposzechnianie kultury fizycznej, sportu i rekreacji śród dzieci i młodzieży. RELACJA Z BALU Prężnie pejskiej Działalność spomagającą rozój spólnot i społeczności lokalnych działające Stoarzyszenie już r, przy spółpracy Specjalistycznej Poradni Psychologiczno Pedagogicznej zorganizoało Bal Torzenie i realizoanie programó za karnaałoy dla dzieci, który odbył się salach kresie proadzonej przez Stoarzyszenie działalności Zespołu Szkół Katolickich Skainie. Bal poprzedziło charytatynej mnósto przygotoań, między innymi ypożyczenie Promocję i organizację olontariatu i przystrojenie sali, przygotoanie poczęstunku i nagło Wspieranie szelkich form pomocy i inicjaty śnienia oraz oczyiście strojó karnaałoych. zmierzających do przecidziałania przemocy obec dzieci i młodzieży Na kilka dni przed balem dzieci uczestniczące zajęciach artetearapii, proadzonych przez Marię 4

5 Z Ż Y C IA P O R A D N I Boroy pedagoga Poradni, przygotoały dla siebie maski. Niestety niektórym plany pokrzyżoała choroba. Te dzieci, które uczestniczyły zabaie baiły się ybornie, między innymi dzięki Harcerzom z 77 Drużyny Ziązku Harcersta Polskiego, Chorągi Krakoskiej, Hufca Podkrakoskiego "Biedronka" im. AK z Krzęcina, którzy przyszli zaproszeni raz z Panią hm. Haliną Jaskierna HR oraz phm. Teresą Warchał HO. Byli obecni przedstaiciele Poradni dyrektor Krzysztof Gerc oraz panie Katarzyna Płonka Foto: K.Płonka. Relacja fotograficzna z zabay karnaałoej. Foto: K.Płonka. Relacja fotograficzna z zabay karnaałoej. i Katarzyna Guguła, które aktynie łączały się zabaę. Zaproszona przez Stoarzyszenie Pani Agnieszka z Przedszkola Samorządoego nr 2 Ska inie, animoała zabay taneczne i integracyjne. Harcerze i dzieci zapałali do siebie zajemną sympatią. Dzięki otartości i spontaniczności obu stron niemal szyscy obecni zięli udział e spólnej zabaie tanecznej. Dla iększości było to Foto: K.Płonka. Relacja fotograficzna z zabay karnaałoej. 5

6 Z Ż Y C IA P O R A D N I dośiadczenie yjątkoe, o czym śiadczyły roześmiane buzie. Najmłodsi uczestniczyli takiej zabaie po raz pierszy. Naet te dzieciaki, które najchętniej pozostają soim zamkniętym śiecie tym, dniu nie potrafiły się oprzeć ciekoości i podejmoały próby kontaktu. Foto: K.Płonka. Relacja fotograficzna z zabay karnaałoej. To nie koniec a początek spólnej znajomości i przyjaźni. Kolejne spotkanie i zabaa są zaplanoane są już na czeriec z okazji Dnia dziecka. Stoarzyszenie i Poradnia zapraszają. Foto: K.Płonka. Relacja fotograficzna z zabay karnaałoej. S P R AW O Z D A N I E Z Z E B R A N I A L O G O P E D Ó W M I A S TA I G M I N Y S K AW I N A Dnia roku odbyło się drugie z konferencji D Z IA Ł L O G O P E D Y C Z N Y Elżbieta Bierońska zorga psycholog, neurologopeda bieżącym roku szkolnym zebranie logopedó nizoanej zatrudnionych placókach Miasta i Gminy Skaina Edukacyjnych, pośięconej SLI. Ważną dla logopedó oraz Gminy Mogilany, zorganizoane przez SPPP informacją jest między innymi zapoiedź pojaienia się Skainie. Planoany temat spotkania to: "Rozój pierszego kompleksoego, polskiego testu służącego funkcji pokarmoych, a postaanie ad ymoy". określaniu poziomu rozoju językoego dzieci ieku Przebieg zebrania: 1. W pierszej, arsztatoej Warszaie przez Instytut Badań od 4 do 8 lat: Testu Rozoju Językoego. części pani 3. Następnie odbyła się dyskusja i ymiana mgr Janina Kasza zaprezentoała elementy terapii dośiadczeń ziązanych z niektórymi aspektami spomagającej rozój funkcji pokarmoych, a także terapii rotacyzmu, możliością zastosoania ustno mającej zastosoanie przy pojaiających się zabu tarzoej terapii g Castillo Moralesa przypadkach rzeniach aparatu moy. po operacji nootoró jamy ustnej. 2. Pani mgr Anna Żyot przekazała informacje 6

7 D Z IA Ł L O G O P E D Y C Z N Y ROZWÓJ MOWY DZIECKA A C Z Y TA N I E K S I Ą Ż E K Maria Paluch - Arciszeska logopeda Proces rozoju moy podzielony jest na cztery etapy i tra on kilka lat. Nie u każdego dziecka moa ilustracje utrzymane kontrastoej kolorystyce (takie najyraźniej dostrzeże). będzie rozijała się taki sam sposób. Wpłya na to iele czynnikó, a jednym z nich jest zaangażoanie II Etap rozoju moy okres yrazu rodzica. Warto pośięcać sojemu dziecku czas Doskonałym sposobem na dzielenie spólnych chil może być oglądanie, czytanie książek, które może mieć bardzo pozytyny pły na rozój naszych pociech, tym także na rozój moy. Moa to podstaoy czynnik płyający na i uagę. Okres yrazu tra zazyczaj od pierszego do drugiego roku życia. Mniej ięcej tym czasie dziecko zaczyna chodzić, jakość naszych kontaktó społecznych, dlatego arto pomagać naszemu dziecku tym, by rozijała się ona jak najspraniej. I Etap rozoju moy okres melodii Okres ten obejmuje czas od urodzenia do pierszego roku życia. Moa krzykiem, dostrzegać coraz ięcej soim otoczeniu. Krąg jego głużeniem, gaorzeniem i echolaliami (potarzanie). dośiadczeń rozrasta się gałtonie. Dziecko częściej Już tedy arto sięgnąć po książkę i osajać dziecko potarza i próbuje nazyać. Na tym etapie rozoju z taką formą spólnego spędzania czasu. Pozyskujemy moy, możemy ykorzystyać książki do tego, by dodatkoy bodziec, który dynamizuje rozój układu potrafi iele zrozumieć. Rejestruje nasz głos, intonacje proadzać różnego rodzaju yrażenia dźiękonaśladocze, uczyć pierszych prostych słó (najlepiej składających się z dóch ypoiedzi, jej emocjonalne zabarienie. Gdy czytamy, sylab otartych, czyli takich, które kończą się pomagamy mu torzyć słonik bierny. Dziecko samogłoską, np. mama, baba, tata, dziadzia, halo, papa trakcie spólnego czytania odczua naszą bliskość itp.). Czytanie krótkich tekstó pozala nam, dorosłym, i czuje się bezpiecznie. Dla maluszkó arto moduloać głos, łaścia jest óczas poprzedzona neroego. Zanim dziecko samo nauczy się móić, krótkie rymoane teksty i proste, najlepiej jednoelementoe ybierać książki, które mają dziecko zaczyna coraz lepiej słyszeć melodię, rytm, akcent, dzięki czemu rozija się jego percepcja 7

8 D Z IA Ł L O G O P E D Y C Z N Y słuchoa, pojaia się tak istotne pojęcie rymu. Maluch uczy się też IV Etap rozoju moy identyfikoać słoa z ich okres soistej moy dziecięcej obrazami, skazuje paluszkiem różne elementy na ilustracjach. Tu arto proadzić pokazyanie części buzi, ciała, skazyanie osób z rodziny, czy zierzątek. Nasz niespełna Ostatni etap rozoju moy rozpoczyna się, gdy dziecko ma trzy lata, a kończy się około lat siedmiu. Moa, którą posługuje się roczny maluch ma szansę na to, by poznaać jak maluch jest coraz bardziej rozinięta, zdania są najięcej głosek i sylab, które stanoią podaliny jego dłuższe, a słonik bogatszy. Poza szelkimi cześniej późniejszej komunikacji. ymienionymi ćiczeniami, możemy poprzez kontakt z książką kształtoać kolejne umiejętności. Wraz III Etap rozoju moy okres zdania z iekiem spraność narządó artykulacyjnych zrasta, co za tym idzie poinna pojaić się poprana Okres zdania przypada na czas między drugim a trzecim rokiem życia. To ymoa kolejnych, trudniejszych głosek (szystkie łaśnie tedy zaczynają yłaniać się poszczególne z, c, dz, oraz głoska r). Nadal pracujemy nad kategorie gramatyczne, a słonik dziecka zbogaca się spranością głoski trzech szerego, czyli: sz, ż, cz, dż, ś, ź, ć, dź, s, następnie nazya czynności (czasoniki), pojaiają się Warto proadzić przy okazji czytania ierszykó ćiczenia, które będą rozijały tz. słuch fonematyczny kształtoać pojęcie też przymiotniki i spójniki. Dziecko nie ma jeszcze rymu, uczyć dzielenia yrazu na sylaby, głoski, scalać oczyiście opanoanej ymoy szystkich głosek yrazy całość. języka polskiego, gdyż narządy artykulacyjne nie są zrokoą, jeszcze pełni sprane. W tym okresie arto za kianie różnic, yszukianie małych elementó na proadzać różnego rodzaju ćiczenia oddechoe oraz ortofoniczne. dużych obrazkach. Możemy tu spierać się książkami Zabay z tekstem umożliiają ćiczenia kontroli rónież dechu i ydechu, ydłużania fazy ydechu. zdolność modulacji głosu móienie ciche głośne, niskie przyczynoo - skutkoym. Najażniejsze jest to, że książki poszerzają zasób słonicta naszego dziecka. Rozmaiajmy ysokie. Warto też proadzać poprzez czytanie z nim o tym, co czyta, prookujmy do dialogu poprzez ćiczenia, które uspranią narządy artykulacyjne (tz. Gimnastyka buzi i języka). Wszystko to ma szansę stać się zadaanie pytań. Tym samym pomagamy pociesze znacznie atrakcyjniejsze, jeżeli będzie połączone spostrzeżeń, refleksji, pobudzajmy yobraźnię, uczmy z czytaniem książeczek. nazyać emocje, kształtujmy empatię i otarty umysł. gałtonie. Dziecko zaczyna móić zdaniami du, trzyyrazoymi. Najczęściej użya rzeczonikó, pomocą książek Rónocześnie możemy ćiczyć ierszykó narządó artykulacyjnych. Kształtujmy także percepcję poprzez oglądanie ilustracji, yszu zaierającymi historyjki obrazkoe, one pozolą nam na ćiczenie dziecka myśleniu kształtoać pamięć słuchoo - erbalną. Prookujmy do zadaania pytań, słuchajmy 8

9 D Z IA Ł L O G O P E D Y C Z N Y i przede szystkim: niech będą to pozycje Jak idać korzyści, które ypłyają z czytania książek są niezliczone. Dziecko, które będzie miało od ciekae dla dziecka i dostosoane do jego ieku. czesnego dzieciństa kontakt ze słoem pisanym Bibliografia: i artościoą ilustracją ma iększe szanse na dobry 1. start szkole. red. Marii Żebroskiej, Warszaa 1976, Na, co arto zracać uagę przy 2. Psychologia rozojoa dzieci i młodzieży, pod rozoj moy dziecka/ yborze książek dla dzieci: poinny, to być książki, które pomogą poznać śiat, ybierajmy opoiadania, ale też zbiory ierszykó, język inien być prosty, jednak nie infantylny, należy unikać nadmiaru zdrobnień, i spieszczeń, zróćmy uagę na to, by słonicto było ziązane z penymi grupami tematycznymi (rodzina, dom, przedszkole, szkoła, zierzęta), TEMAT MIESIĄCA GDY DZIECI DRĘCZĄ DZIECI MOBBING RÓWIEŚNICZY Agnieszka Wentrych psycholog, terapeuta EEG BFB Przemoc stosoana przez dzieci obec zaróno profilaktycznych, jak i interencyjnych. róieśnikó, na przykład środoisku szkolnym, określana bya jako bullying lub mobbing róieśniczy. O przemocy szkole mói się często i dużo. Jak rozpoznać szkole dzieci dręczone przez róieśnikó? (Oleus, 1998) Przecidziałanie przemocy szkole jest jednym z głónych zagadnień szkolnych programó Są przezyane, yszydzane, yśmieane, profilaktyki. Wydaje się, że przemoc ystępująca zastraszane, zakrzykiane, koledzy drażnią się z nimi między dziećmi nie jest zjaiskiem ani noym, ani i grożą im rzadkim. Mimo ielu działań i interencji ycho acó, nauczycieli, rodzicó, zjaisko to nadal ymaga szczególnej uagi oraz konkretnych inicjaty Byają zaczepiane, szturchane, popychane nie potrafią się przed tym obronić, nie reagują Są prookoane, ciągane konflikty, kłótnie 9

10 TEMAT MIESIĄCA Koledzy zabierają im książki, pieniądze i inne Psychologiczne i behaioralne skutki przemocy (za: fdn.pl) to: niska samoocena poczucie rzeczy, niszczą ich łasność, rzucają ich plecakami, iny i stydu trudności odczuaniu empatii choają przybory szkolne poczucie alienacji (yobcoania) poczucie odrzucenia i bójki óczas uciekają lub poddają się sytuacji Podczas przer są samotne, nie mają klasie problemy z utrzymaniem koncentracji zaburzenia snu żadnego kolegi/przyjaciela Jako ostatni są ybierani do drużyny grach Podczas przer starają się trzymać pobliżu nauczyciela lub innych osób dorosłych Ich odpoiedzi ustne są niepene i neroe, mają problemy z ypoiadaniem się na forum klasy. Jak rodzic może rozpoznać domu, że jego dziecko jest dręczone przez róieśnikó? Ma siniaki, zadrapania, podarte ubranie i nie potrafi tego ytłumaczyć racjonalny sposób Jest smutne, płaczlie, mói cicho i niepenie Samotnie raca ze szkoły, koledzy nie go domu, nie lubi baić się z róieśnikami na podórku Rzadko lub cale nie jest zapraszane na imprezy urodzinoe do kolegó z klasy, niechętnie szkolnych imprezach, autoagresja) skłonność do depresji, próby samobójcze. Interencja rodzicó przypadku rozpoznania mobbingu róieśniczego poinna koncentroać się okół kilku krokó 1. Izolacja dziecka od spracy. 2. Podjęcie spółpracy ze szkołą. 3. Konfrontacja rodzicó i ycho acó ze spracą i jego rodzicami. Ma coraz słabsze oceny szkole uczestniczy nocne moczenie zaburzenia zachoania i emocji skłonność do poniżania innych i przemocy (także zespołoych odiedzają podyższony poziom lęku napięcie nadpobudliość yjazdach, ycieczkach 4. Częstsze toarzyszenie dziecku, np. przed lekcjami lub po lekcjach ( szatni, na podórku szkolnym). 5. Zapenienie dziecku pomocy specjalistycznej. 6. na Gdy zdarzenie ypełnia znamio przestępsta poiadomienie służb/organó ścigania/sądu. Samo nie organizuje urodzin itp. Prosi rodzicó o pieniądze lub je kradnie (żeby W jaki sposób pomagamy dziecku? dostarczyć je róieśnikom lub się im przypodobać) Nie lubi chodzić do szkoły, z oporami ychodzi zapeniając mu dyskrecję i szacunek ysłuchując z domu, skarży się na bóle głoy, brzucha, brak apetytu go obdarzając zaufaniem akceptując jego uczucia złaszcza rano ma kłopoty ze snem, koszmary złaszcza te trudne pomagając mu napraić złamane senne, płacze nocy. poczucie artości i uolnić się od poczucia iny 10

11 TEMAT MIESIĄCA zapeniając ochronę przed spracą i yciągnięcie Gdy brakuje dziecku jasno yznaczonych granic konsekencji obec niego. postaci zasad i norm zachoania, nie ma ono łaściego punktu odniesienia, aby odróżnić to, co W jaki sposób chronimy dziecko? dobre od tego, co złe. Ponadto stosoanie agresji i przemocy kontaktach między dorosłymi i stosunku Często rozmaiając z dzieckiem i ucząc go, jak należy reagoać trudnych sytuacjach. do samego dziecka, roziązyanie konfliktó i napięć domoych i klasoych metodami "siłoymi" oraz Ucząc dziecko rozpoznaać zagrożenia zasada ograniczonego zaufania. ychoanie duchu "dziecko nie ma głosu", starzają sytuacje Upeniając się, że dziecko ie, jaki sposób ezać pomoc i gdzie należy jej szukać. modelujące u dziecka zachoania przemocoe. Przemoc u dzieci może być także prookoana przez podójne zorce zachoań Upeniając się, że dziecko zasze ma możliość ezania pomocy. u dorosłych tzn. co innego dziecku móią, a co innego sami robią (np. zakaz: nie olno bić słabszych Pomagając dziecku dbać o przyjaźnie będąc zmacniają mocnym szarpnięciem dziecka, chcąc grupie jest mniej narażone na eentualne zaczepki nauczyć je szacunku zakaz: nie olno yśmieać się ze strony róieśnikó. z innych dyskredytoany jest ośmieszaniem dziecka Poznając znajomych dziecka oraz utrzymując kontakt z ich rodzicami. przez nauczyciela na forum klasy). Duże znaczenie odgrya też środoisko róieśnicze, gdzie dzieci uczą Toarzysząc dziecku, gdy korzysta z Internetu, by mieć śiadomość, jakim celu go użya. się od innych dzieci. Zagrożenie starza przebyanie grupie, której pozytyny dla dzieci lider stosuje Kontrolując gdzie i z kim przebya dziecko, gdy nas nie ma pobliżu. przemoc, odnosi przy tym korzyści, ale nie ponosi konsekencji i nie traci, a ręcz zyskuje popularność. Nie pozalając dziecku samemu racać ze Przemoc u dzieci rodzi rónież oglądanie programó szkoły, po zmroku lub przebyać samemu miejscach, oraz granie gry z aktami przemocy, które nie pokazują o których iadomo, że starzają niebezpieczeństo. cierpienia i krzydy ofiary, natomiast ukazują spracę, Utrzymując stały kontakt z ychoacą i nau czycielami. jako atrakcyjną postać godną naśladoania. Jak reagoać, gdy dziecko stosuje Dlaczego dzieci stosują przemoc? (za: fdn.pl) Jednym z poodó przemocy róieśniczej może być brak ciepła, zaangażoania, zainteresoania spraami dziecka ze strony osób dorosłych. Niebezpieczeństo starza też tz. permisyizm ychoaczy, czyli pobłażliość i przyzolenie na agresyne zachoania dziecka obec innych osób. przemoc? Wyciągnąć konsekencje (np. ograniczanie kontaktu z dziećmi = brak zmocnienia dla agresora). Modeloać alternatyne sposoby zachoania. Poznać i zlikidoać lub załagodzić przyczynę złego zachoania. Poszukać mocnych stron dziecka i zmacniać 11

12 TEMAT MIESIĄCA u niego to, co pozytyne. środoisko, Daać dobry przykład poprzez udział indyidualną pomoc dobry, grupa dziecięca, Zasze iedzieć, gdzie i z kim przebya dziecko, co robi. bezpieczny kontakt i ięź z osobą dorosłą (kreny, nauczyciel, terapeuta). śietlica, młodzieżoa, koło zainteresoań, grupa sportoa. pozytynej grupie róieśniczej, tz. pomoc grupoa. Zapenić np. Pomóc dziecku zadośćuczynić za nieodpo iednie zachoanie. Umożliić uczestnicto terapii indyidualnej, grupoej, rodzinnej. Pozostaać stałym kontakcie z ychoacą i nauczycielami. Jak pomóc dziecku, które zachouje się agresynie? Poszukać pomocy specjalistycznej zrócić się do pedagoga, psychologa szkolnego lub do Poradni Psychologiczno Pedagogicznej. Spędzać dobry czas z dzieckiem. Zadbać o terapię i ziąć niej udział obec Słuchać i rozmaiać doiedzieć się, jakie ność rodziny może być konieczna. cierpienie przeżya, co pooduje jego agresję. Zadbać o leczenie czasami potrzebna jest Zadbać o rozój dziecka uczyć je iedzy izyta u lekarza specjalisty. o sobie i o innych ludziach, rażliości na potrzeby i uczucia nie tylko łasne, ale także innych ludzi. Zainteresoać się, z jakimi znajomymi przebya dziecko chronić je przed złym płyem. Pomóc znaleźć dziecku dobre, bezpieczne Bibliografia: Oleus D. (1989), Mobbing fala przemocy szkole. Jak ją postrzymać?, Warszaa Wyd. Jacek Santorski & Co Strona : fdn.pl D Z IA Ł P S Y C H O L O G IC Z N Y SZKOŁA DLA RODZICÓW P O TR Z E B A N A S Z Y C H C Z A S Ó W Maria Jasińska psycholog Małgorzata Czerniaska psycholog, terapeuta EEG BFB Od kilku lat Specjalistycznej Poradni nością dzieci, ich lękami. W zajęciach Szkoły dla Psychologiczno Pedagogicznej Skainie (a ostatnio Rodzicó mogą brać rónież udział ychoacy rónież i Centrum Wspierania Rodzin Skainie, i nauczyciele. przy sparciu Poradni) proadzone są arsztaty Głónym celem arsztató jest podniesienie psychoedukacyjne Szkoła dla Rodzicó. Adresatami tej kompetencji ychoaczych, przekazanie uczest formy łasne nikom praktycznej iedzy na tematy ziązane kompetencje ychoacze, ale także i ci zagubieni z ychoaniem dzieci, budoaniem praidłoych soim trudzie ychoaczym, bezsilni obec relacji rodzicielskich, łaściej spółpracy rodzic pojaiających się problemó, zaniepokojeni samot dziecko. Zajęcia te poruszają tematy ziązane są rodzice pragnący podnieść 12

13 D Z IA Ł P S Y C H O L O G IC Z N Y z przyczynami porażek ychoaczych i jednocześnie proponują uczestnikom różne sposoby ich uniknięcia. Warsztaty opracoane zostały głónej mierze na podstaie publikacji autorsta A. Faber i E. Mazlish Jak móić, żeby dzieci nas słuchały, jak słuchać, żeby dzieci do nas móiły. Realizoane przez praconikó Specja listycznej Poradni Psychologiczno Pedagogicznej Skainie arsztaty, zaierają się ramach 6 8 spotkań, trających ( zależności od liczby uczestnikó) od 90 do 150 minut. Spotkania mają charakter psychoedukacyjny, co oznacza, iż odbyają się na zasadach dyskusji, ymiany dośiadczeń, zdań. Uczestnicy mają ięc możliość yrażania soich opinii na temat proponoanych metod ycho aczych, mogą dzielić się łasnymi dośiadczeniami i przemyśleniami. Dzięki proponoanym trakcie spotkań ćiczeniom uczestnicy mają możliość przetre noania poznanych metod. Jedna edycja zajęć Szkoły dla Rodzicó zaiera następujące tematy 1. Jak pomóc dzieciom, by radziły sobie z łasnymi uczuciami 2. Jak zachęcić dziecko do spółpracy 3. Co zamiast karania? 4. Zachęcanie dziecka do samodzielności 5. Pochały i szacunek do samego siebie 6. Ualnianie dzieci od grania ról Źródło: A. Faber i E. Mazlish Jak móić, żeby dzieci nas słuchały, jak słuchać, żeby dzieci do nas móiły. 13

14 D Z IA Ł P S Y C H O L O G IC Z N Y ieloletniego Większość uaża także, że zajęcia dają proadzenia Szkoły dla Rodzicó oraz yniki badań możliość praktycznego ykorzystania omaianych ankietoych pozalają na stierdzenie, iż szyscy sposobó i metod ychoaczych pracy z łasnym uczestnicy (iększości rodzice), którzy ukończyli dzieckiem oraz deklarują iż chętnie poleciliby tę formę proponoaną arsztató innym. Obseracje poczynione formę czasie uażają, iż zdecydoanie zasadne jest proadzenie tego typu arsztató. Źródło: A. Faber i E. Mazlish Jak móić, żeby dzieci nas słuchały, jak słuchać, żeby dzieci do nas móiły. 14

15 D Z IA Ł P E D A G O G IC Z N Y Agnieszka Dubikoska NEUROFEEDBACK neurobiolog, pedagog specjalny, terapeuta EEG BFB Biofeedback określa szerokie pojęcie ekranie komputera. Podczas modyfikacji stanu obejmujące różnego rodzaju narzędzia ykorzystujące psychicznego, np. ziększenia koncentracji uagi, biologiczne nabyaniu zmieniają się amplitudy fal o różnych częstotliościach. umiejętności samoregulacji organizmu. Jest to metoda Informacja o takiej zmianie jest yśietlana na uczenia się, która przynosi długoterminoe, pozytyne monitorze pacjenta ( różnej formie graficznej), dzięki zmiany. Nabycie takiej umiejętności służyć ma popraie czemu może on uczyć się samoregulacji poprzez funkcjonoania osoby określonej sferze fizycznej zmianę zorca fal mózgoych. bądź psychicznej. Zastosoanie biofeedbacku może HEG-Biofeedback sprzężenie zrotne hemoencefalografia mieć charakter treningoy lub terapeutyczny. Pierszy to metoda oparta na pomiarach przepłyu kri dotyczy stosoania treningu celu optymalizacji ybranych obszarach mózgu z użyciem technologii spraności nauce, pracy czy sporcie. Z drugiej bliskiej podczerieni. Ukrienie kory mózgoej ma strony, biofeedback może być stosoany rónież jako ścisły ziązek z aktynością neuronalną dzięki część planu leczenia pacjentó z różnego rodzaju nabyciu umiejętności kontroli krążenia danym zaburzeniami, co ma na celu redukcję niepożądanych obszarze mózgu (płatach przedczołoych) możlie jest objaó płyanie na jego aktyność. (charakter zmocnienie terapeutyczny). aktynego procesu Stanoi uczenia to się ymagające motyacji i potarzania ćiczeń. Współcześnie yodrębnia się iele rodzajó biofeedbacku metoda może obejmoać trening zakresie regulacji napięcia mięśnioego, temperatury, rytmu serca, rytmu oddychania czy przeodnicta skórnego. Bardzo ażny jest rónież dział biofeedbacku znany jako neurofeedback nazą tą określane są działania mające na celu nauczenie pacjenta kontroli czynności mózgu. Może się to odbyać za pomocą metod takich jak: EEG-Biofeedback metoda ta polega na rejestracji sygnału elektroencefalograficznego poprzez elektrodę umieszczoną określonym miejscu na skórze głoy pacjenta i dostarczaniu mu informacji zrotnej postaci np. zmiany obrazu yśietlanego na Źródło: archium SPPP Skainie 15

16 D Z IA Ł P E D A G O G IC Z N Y fmri-biofeedback ten rodzaj terapii Ciekaostki na temat funkcjonoania mózgu: oparty jest na funkcjonalnym rezonansie magne tycznym. W odpoiedzi na aktyację neuronalną zrasta lokalny przepły kri. Ponieaż kre (dokładnie: hemoglobina) utlenoana i nieutlenoana zużya około 20% energii organizmu. mają różne łaściości magnetyczne, możlie jest odróżnienie miejsc, których znajduje się ięcej kri utlenoanej (silniejszy sygnał). Dzięki 400 km/h! obszaru mózgu. Zgodnie z zasadami biofeedbacku, pacjentoi formie izualnej/dźiękoej, dzięki tym zakresie. Metoda ta nie jest jeszcze poszechnie terapeutycznej (przede Noe neurony postają rónież dorosłym mózgu. czemu może nabyć on umiejętność samoregulacji praktyce Mózg może generoać około ató energii to ystarczająco, by zasilić żarókę. informacja o tej aktyności prezentoana jest Przeodzenie impulsó neroych może odbyać się z szybkością naet 120 m/s. To ponad temu dostarczana jest informacja o aktyności danego stosoana Chociaż mózg stanoi 2% masy ciała, Mózg składa się z ok. 75% ody. koncepcji psychofizjologii stosoanej, Biomed szystkim z uagi na ysokie koszty aparatury), jest to Neurotechnologie, Wrocła. jednak obiecujące podejście badacze eksperymenty naukoe pozalają m.in. na testoanie hipotez psychofizjologii. W: Strelau, J., Doliński, D. (red.), dotyczących neurobiologicznego podłoża uczenia się Psychologia: Podręcznik akademicki (t. 2, ). metodą biofeedback. Gdańskie Wydanicto Psychologiczne, Gdańsk. Bibliografia: Thompson, Neurofeedback. M., Thompson, Wproadzenie do L., podstaoych Sosnoski, T., Jaśkoski, P., Podstay Birbaumer, N., Ruiz, S., Sitaram, R., Learned regulation of brain metabolism, Trends in Cognitive Sciences, 17(6), KIEDY ZALECA SIĘ TERAPIĘ I N T E G R A C J I S E N S O RY C Z N E J... Marta Jurek pedagog, terapeuta SI Integracja sensoryczna (SI) od kilku lat stanoi Samo pojęcie integracja sensoryczna zostało jedną z form oddziałyań terapeutycznych, częściej niż po raz pierszy użyte 1902 roku, natomiast teoria SI inne, preferoanych przez rodzicó i zalecanych przez została opracoana później przez Jean Ayres (1920 środoisko specjalistó różnych dziedzin. Nadal jednak 1988). W teorii J. Ayres integracja sensoryczna sama iedza na temat zakresu diagnozy i specyfiki rozumiana jest jako proces neurologiczny, organizujący terapii, jak i rozumienie pojęcia integracji sensorycznej rażenia płynące z ciała i środoiska taki sposób, by ymaga doprecyzoania. mogły być użyte do celoego działania. W procesie tym 16

17 D Z IA Ł P E D A G O G IC Z N Y mózg rozpoznaje, interpretuje i segreguje informacje W obszarze działań integracji sensorycznej pochodzące ze szystkich zmysłó, a następnie znajdują się także zaburzenia sferze dotyku. Pracę integruje je ze sobą nazajem i z posiadanymi już terapeutyczną podejmuje się zaróno z osobami informacjami, umożliiając adekatną reakcję. Jednym przejaiającymi nadrażliość dotykoą (to osoby, z podstaoych założeń terapii SI jest plastyczność które unikają kontaktu dotykoego, naet nieielki układu neroego, polegająca na stałym dopasoaniu dotyk spraia im ból), jak i podrażliość (osoby tkanki oraz poszukujące dotyku np. lubiące ciasne ubrania, tłoczne integralność systemu neroego. W praktyce oznacza miejsca, a skrajnych przypadkach uderzające soim to, funkcjonoanie ciałem o różne przedmioty), a także problemy człoieka różnych obszarach, dostarczając mózgoi różnicoaniu dotykoym (np. różnicoaniu faktur). mózgoej że do można napłyu informacji zoptymalizoać Ostatnią i liczną grupę zaburzeń, podle określonych dośiadczeń. Integracja sensoryczna zorientoana jest na gających terapii integracji sensorycznej, stanoią kanałó zaburzenia modulacji, czyli zmacniania bodźcó rażeń istotnych i ygaszania nieistotnych z perspektyy przedsionkoych (ruch linioy i rotacyjny), dotykoych adekatnej reakcji człoieka określonej sytuacji. i proprioceptynych (czucie pracy mięśni i ścięgien Warto pamiętać, że często to łaśnie zaburzenia łasnego integracji modulacji przyczyniają się do impulsyności i nadruch sensorycznej skoncentroana jest zatem na trzech, liości dzieci jako reakcja na przeciążenie określonymi dużych grupach zaburzeń/zakłóceń. bodźcami lub też leżą u podsta czyjejś izolacji stymulację trzech, sensorycznych podstaoych poprzez ciała). Terapia dostarczanie ramach zaburzenia (dziecko jest postrzegane jako bierne, preferujące obszarze ruchu, polegające zaróno na lęku samotność, podczas gdy unika ono jedynie określonych graitacyjnym (lęk przed byciem ruchu i przed bodźcó). Pierszą grupę stanoią korzystaniem ze sprzętó, umożliiających ruch jak np. Rzetelną, pełną diagnozę integracji senso zjeżdżalnia czy huśtaka), jak i na nadruchliości, rycznej można ykonać już począszy od czartego objaiającej się ziększoną potrzebą ruchu, połączoną roku życia dziecka (co ynika z faktu, że funkcjonujące często z brakiem poczucia zagrożeń z nim ziązanych, testy posiadają standaryzację począszy od czartego jak upadki, urazy itp. roku życia badanych pacjentó). Możlie jest jednak dokonanie obseracji rozoju dziecka, czy realizacja elementó diagnozy oparciu o próby kliniczne u dziecka młodszego metrykalnie. Bardzo często rodzice (a czasem także niektórzy specjaliści), obserujący u dzieci określone trudności, kierują je pierszej kolejności na diagnozę SI. Warto jednak, aby ta diagnoza dla iększej rzetelności i obiektyizmu została poprzedzona Sala SI Skaińskiej Poradni stosoną konsultacją medyczną. Jeśli obseruje się 17

18 D Z IA Ł P E D A G O G IC Z N Y u dziecka impulsyność, problemy koncentracji Warto pamiętać, że o ile terapia SI uagi i zachoania śiadczące o nadruchliości, iększości przypadkó stanoi dla dzieci dobrą korzystniejsze dla przebiegu procesu diagnostycznego zabaę, umożliiając ruch, a także bezpiecznie byłoby podjęcie najpier działań, zmierzających do dostarczając tych bodźcó, których cześniej same potierdzenia lub ykluczenia u dziecka np. zespołu nieśiadomie poszukiały zabaie i kontaktach hiperkinetycznego. Jeśli przyczyna trudności dziecka z innymi, ymaga ona od rodzicó i całego środoiska ma psychiatryczny rodzinnego dużego zaangażoania. Dośiadczenia oddziałyania ramach terapii SI nie przyniosą zdobyane przez dziecko na zajęciach poinny być boiem oczekianego rezultatu. Niepokojące rodzicó potarzane naturalnych sytuacjach domu, aby zrokoe np. ypracoać praidłoe, adekatne do określonych śiecenie sobie oczy latarką czy śiatłem sytuacji reakcje. Terapia SI nie jest też panaceum na laseroym, jakie yposażone są niektóre zabaki), szelkie obseroane u dzieci trudności i problemy obseroane u dziecka, ymaga najpier konsultacji rozojoe. Nadrażliość zrokoa, słuchoa czy okulistycznej, ęchoa podobnie jak inne zaburzenia obszarze charakter neurologiczny dostymuloyanie ponieaż czy się (poprzez może śiadczyć o zaburzeniach idzenia. Podobnie, autostymulacja kanałó słuchoa, przejaiająca się np. preferencją miejsc początkoym etapie terapii ielu yrzeczeń (np. hałaśliych czy sprzętó ydających bardzo głośne rezygnacji z korzystania z niektórych sprzętó dźięki może być objaem kłopotó ze słuchem. i urządzeń RTV, proadzenia ścisłego harmonogramu Innymi słoy, aby obiektynie ocenić czy przyczyną dnia, proadzenia określonego rytmu posiłkó, trudności integracja dostosoania się do preferencji yborze ubrań itp.), informacji, pochodzących z kanałó sensorycznych, by dostosoać otoczenie, którym dziecko przebya arto najpier ykluczyć zaburzenia obrębie przez iększość czasu do jego potrzeb i utralić efekty samego receptora (a zatem na etapie odbioru terapii. dziecka jest niepraidłoa sensorycznych czasem ymagają na bodźcó). Przy braku uprzedniej konsultacji medycznej terapeuta SI może poprosić rodzica o przeproadzenie Warto przeczytać: u dziecka stosonych badań, przed postaieniem ostatecznej diagnozy i eentualnym zakalifikoaniem a nauka od narodzin do starości,wydanicto dziecka na zajęcia terapii SI. Fundacja Innoacja, Warszaa V. F. Maas, Integracja sensoryczna P. G. Emmons, L. McKendry Anderson, Dzieci z zaburzeniami integracji sensorycznej, Wydanicto Liber, Warszaa Z. Przyroski, Zaburzenia modulacji sensorycznej, Integracja sensoryczna nr 2 rok 7. Z. Przyroski, Integracja sensoryczna. Wproadzenie do teorii, diagnozy i terapii, Empis, Sala SI Skaińskiej Poradni Warszaa

19 D Z IA Ł P E D A G O G IC Z N Y A R TE TE R A P I A W S P E C J A L I S TY C Z N E J P O R A D N I PSYCHOLOGICZNO PEDAGOGICZNEJ W S K AW I N I E Maria Boroy pedagog, arteterapeuta Od rześnia 2014 r. czyli już ponad pół roku, domu, między rodzeństem i kolegami. Bardzo działa naszej Poradni grupa Arteterapii. Cyklicznie chętnie opoiadają o soich przeżyciach kontaktach jeden raz tygodniu, czartki odbyają się zajęcia róieśniczych i rodzinie. Są ufni i otarci na siebie. bloku tematycznym,,kim jestem i co mogę sobie Postają też bardzo ciekae, oryginalne zmienić, aby żyło się nam lepiej. W naszej grupie i piękne prace. Stosujemy różnorodne metody i techniki: panuje bardzo serdeczna i przyjazna atmosfera. Dzieci makaronoe mozaiki, cekinoe kompozycje bańki zajemnie się spierają i służą sobie pomocą i anioły, pomarańcze ozdabiane goździkami, obrazki oraz poradą różnych życioych problemach i sytu rysoane pastelami oskoymi i suchymi, maloanie acjach, jak: choroba np. operacja serca, nipełno akarelami na specjalnym kredoym papierze do spraność, zaburzenia emocjonalne (np. nieśmiałość), akareli, grafiki ołókoe, de cupage, filcoanie, zaburzenia zachoania, rozód rodzicó czy inne. maski karnaałoe, portrety dzieci i rodziny ykonane soje pastelą. Czytaliśmy też zaczaroane bajki jak np. uczucia, emocje i nastroje danym dniu. Odreagoują,,Skrzydła Firosety bajka proansalska i,,dom pod napięcie emocjonalne, które nagromadziło się szkole, słońcem, a potem spólnie z rodzicami ykonaliśmy Dzieci rozmaiają oraz yrażają skrzydła marzeń i integracyjny most z łóczki symbolizujący socjometryczne ybory i ięzi między dziećmi. Odbyły się już 3 arsztaty z rodzicami (Skrzydła Firosety, Kartki śiąteczne i Maski karnaałoe). Jest przy tym bardzo esoło i dużo radości. Przyjdź i zobacz jak fajnie się baimy grupa arteterapii, dzieci, rodzice i proadząca grupę Maria Boroy. 19