Przeglądy systematyczne Cochrane Cochrane Collaboration w Polsce

Transkrypt

1 Przeglądy systematyczne Cochrane Cochrane Collaboration w Polsce Małgorzata Bała Polska Filia Nordic Cochrane Centre Kraków,

2 Cochrane Collaboration Międzynarodowa organizacja non-profit zrzeszająca ludzi z całego świata (w większości wolontariusze) o różnych umiejętnościach i wykształceniu ponad osób zaangażowanych w prace CC (połowa to autorzy przeglądów) w ponad 100 krajach (2014) w ciągu ostatnich 5 lat liczba osób pracujących na rzecz CC wzrastała o około 20% rocznie Główny cel zapewnienie dostępu do aktualnej, wiarygodnej informacji na temat efektów różnych interwencji w ochronie zdrowia (Evidence-informed health decision-making) Bez finansowania ze źródeł komercyjnych 2

3 Kilka słów o historii Archie Cochrane brytyjski epidemiolog w 1979 roku zwrócił uwagę na brak krytycznych podsumowań badań z randomizacją przeprowadzonych w poszczególnych dziedzinach medycyny "It is surely a great criticism of our profession that we have not organised a critical summary, by specialty or subspecialty, adapted periodically, of all relevant randomised controlled trials." 3

4 Kilka słów historii National Perinatal Epidemiology Unit (Ian Chalmers) RCT na temat interwencji w okresie ciąży i porodu >60 czasopism 1989 Effective care in pregnancy and childbirth (1500 stron) przeglądy systematyczne opracowane przez międzynarodowe zespoły, uaktualniane w wersji elektronicznej co 6 miesięcy - Oxford Database of Perinatal Trials oceniono 283 interwencji 100 potwierdzono skuteczność 36 uznano za obiecujące 86 uznano za interwencje o nieznanej skuteczności 61 uznano za prawdopodobnie nieskuteczne = zaprzestanie 1992 National Health Service Research & Development Programme rozszerzono program na inne specjalności Cochrane Centre w Oxfordzie Cochrane Database of Systematic Reviews 4

5 Jak powstaje przegląd systematyczny? pytanie kliniczne metody zwiększające wiarygodność artykuł przeglądowy przegląd systematyczny analiza statystyczna Określony sposób wyszukiwania Określony sposób kwalifikacji Jasne kryteria włączenia Ocena wiarygodności metaanaliza 5

6 Protokół przeglądu Retrospektywna analiza badań Potencjalne ryzyko błędu systematycznego Identyfikacja i selekcja badań Ocena jakości badań (risk of bias) Randomizacja Ślepa próba Wykluczenia pacjentów z badania i z analizy Wybiórcze publikowanie wyników Inne błędy systematyczne Zsumowanie wyników badań i ich interpretacja Jasno określony sposób postępowania w tych sytuacjach pomaga zmniejszyć ryzyko błędu systematycznego 6

7 Logo Cochrane C Cochrane Collaboration współpraca międzynarodowa środek przegląd systematyczny (rysunek metaanalizy) na temat podawania GKS przez krótki okres czasu kobietom w ciąży zagrożonym przedwczesnym porodem, aby zapobiegać powikłaniom u dzieci (1. badanie w 1972 r) przegląd systematyczny wykonano w 1989 roku i stwierdzono, że metoda ta jest skuteczna; gdyby taki przegląd wykonano wcześniej można by było ocalić więcej dzieci 7

8 Biblioteka Cochrane Cochrane Library 8

9 Podsumowania przeglądów Cochrane 9

10 Struktura Cochrane Collaboration 10

11 Grupy Tematyczne Cochrane - przykłady Airways Breast Cancer Effective Practice and Organisation of Care Hepato-Biliary Infectious Diseases Musculoskeletal Pregnancy & Childbirth Renal Schizophrenia Stroke Tobacco Addiction 11

12 Grupy obszarów - przykłady Child health Healthcare of older people Nursing care Primary healthcare Rehabilitation and related therapies Vaccines 12

13 Metodologia przeglądów Przeglądy systematyczne dotyczące metodologii (Grupy metod) Podręczniki - Cochrane handbook Materiały edukacyjne Oprogramowanie 13

14 Grupy Metod Cochrane - przykłady Adverse effects Agenda and Priority Setting Applicability and Recommendations Bias Equity Economics Comparing Multiple Interventions Non-randomised studies Patient Reported Outcomes Statistical Methods 14

15 Bias 15

16 Economics 16

17 Comparing multiple interventions 17

18 Cochrane handbook 18

19 Cochrane handbook 19

20 Ocena testów diagnostycznych 20

21 Materiały edukacyjne 21

22 Materiały edukacyjne 22

23 Review Manager (RevMan) 23

24 GRADE pro 24

25 Przeglądy Cochrane a praktyka Cochrane Effective Practice and Organisation of Care Group (EPOC) Rozpowszechnianie informacji o wynikach przeglądów Ocena wpływu przeglądów - analiza 1502 nowych i uaktualnionych przeglądów opracowanych przez Grupy Cochrane finansowane przez NIHR w latach Wpływ na politykę zdrowotną przeglądy cytowano w 247 wytycznych (krajowych i międzynarodowych) Potencjalny wpływ na praktykę kliniczną i organizację opieki - trudny do zmierzenia oszacowany jako wpływ na bezpieczniejsze stosowanie leków, identyfikacja nowych bezpiecznych metod leczenia, potencjalne korzyści ekonomiczne poprzez zmniejszenie stosowania interwencji o nieudowodnionej skuteczności Bunn et al. Systematic Reviews 2014,3:125 25

26 Evidence Based Medicine w Polsce McMaster University 26

27 EBM w Polsce Centrum Monitorowania Jakości w Ochronie Zdrowia Medycyna Praktyczna, Polski Instytut EBM kursy EBM podręczniki EBM opracowania wyników badań klinicznych i przeglądów systematycznych wytyczne raporty oceny technologii medycznych Firmy oceny technologii medycznych (HTA) CEESTAHC (Central and Eastern European Society of Technology Assessment in Healthcare) EBM na UJCM 27

28 Cochrane w Polsce 2000 CMJ afiliowany; osoba kontaktowa Cochrane w Polsce 2000/2001 wykłady na temat Cochrane i przeglądów Cochrane Prof. Peter Gotzsche 2003 szkolenie z przygotowania protokołu przeglądu systematycznego dr Andy Oxman bezpłatny dostęp do Biblioteki Cochrane dla każdego obywatela (MZ i AOTM) 28

29 Przeglądy Cochrane polscy autorzy 2004 Pierwsze protokoły 2008 Pierwszy pełny przegląd 2014 w Bibliotece Cochrane - autorzy z polską afiliacją 10 pełnych przeglądów (w tym 6 zaangażowanie zespołu Filii) 9 protokołów (w tym 4 zaangażowanie zespołu Filii) 29

30 Przeglądy Cochrane autorzy z Polski vs z Danii 7 6 Dania Polska Autorzy na obywateli 30

31 Centra Cochrane w Europie 31

32 Liczba przeglądów Cochrane rok 1980 rok 2001 rok

33 Polska Filia Nordic Cochrane Centre W ramach Wydziału Lekarskiego UJCM (Pracownia Podejmowania Decyzji Klinicznych) Zwiększenie udziału polskich badaczy i lekarzy w opracowaniu przeglądów systematycznych Zwiększenie świadomości na temat Cochrane Collaboration i przeglądów Cochrane 33

34 Polska Filia Nordic Cochrane Centre Rada Doradcza W ramach UJCM Profesor Anetta Undas Profesor Małgorzata Schlegel-Zawadzka Profesor Jerzy Gąsowski dr hab. Grzegorz Gajos Polskie Uczelnie i Instytuty Medyczne Profesor Hanna Szajewska, Warszawa dr hab. Maciej Niewada, Warszawa Profesor Barbara Królak-Olejnik, Wrocław dr hab. Teresa Małecka-Massalska, Lublin dr hab. Paweł Zagożdżon, Gdańsk Profesor Piotr Rutkowski, Warszawa Spoza UJCM Profesor Roman Jaeschke, McMaster University Profesor Jos Kleijnen, Maastricht University Dr Piotr Gajewski, Medycyna Praktyczna Profesor Jan Staessen, University of Leuven, University of Maastricht Profesor Franz Messerli, Columbia University 34

35 Polska Filia Nordic Cochrane Centre Stali współpracownicy Małgorzata Bała Wiktoria Leśniak Rafał Jaeschke Krzysztof Styczeń Inni współpracownicy z UJ CM, z innych ośrodków w Polsce CEESTAHC 35

36 Cele Filli Cochrane w Polsce Reprezentowanie CC w Polsce, zachęcanie do zaangażowania w aktywności Cochrane Źródło informacji o CC i jej pracach Szkolenia i wsparcie merytoryczne Lobbowanie na rzecz bezpłatnego dostępu do Biblioteki Cochrane Wspieranie stosowania przeglądów Cochrane w codziennej praktyce jako podstawy podejmowania decyzji (też podsumowania w języku polskim) 36

37 Jak można się zaangażować? 37

38 Przeglądy Cochrane Według ostatnich szacunków co najmniej przeglądów Cochrane, aby ocenić skuteczność wszystkich interwencji badanych w badaniach klinicznych 5000 trzeba będzie uaktualniać co roku Zaangażowanie się nie wymaga formalnych kwalifikacji Nie ma opłaty członkowskiej 38

39 Zaangażowanie Grupy Cochrane Cochrane Review Groups (53), Cochrane Fields (10), Cochrane Methods Group (15) Członek zespołu badawczego przeglądu Cochrane (autor), tematy nowe, stare Recenzent przeglądu Cochrane Członek zespołu redakcyjnego Grupy Cochrane (Cochrane Review Group) Grupa sieć konsumentów pacjentów, opiekunów Działalność Polskiej Filii Nordic Cochrane Centre rozpowszechnianie informacji podsumowania przeglądów w języku polskim 39

40 Dziękuję za uwagę 40