DOSTĘPNE ŹRÓDŁA FINANSOWANIA DZIAŁALNOŚCI INNOWACYJNEJ W FIRMACH. Dr inż. ANNA LIS Dr ADRIAN LIS

Transkrypt

1 DOSTĘPNE ŹRÓDŁA FINANSOWANIA DZIAŁALNOŚCI INNOWACYJNEJ W FIRMACH Dr inż. ANNA LIS Dr ADRIAN LIS

2 Plan prezentacji Etapy finansowania firmy innowacyjnej Wewnętrzne źródła finansowania innowacji Zewnętrzne źródła finansowania innowacji Programy wspierające innowacyjność Konsorcja naukowo-przemysłowe Przedsiębiorcy poza POIG Przedsiębiorcy w POIG Inne źródła finansowania innowacji Programy wsparcia różnorodnych działań innowacyjnych Rozpoczęcie działalności innowacyjnej Rozwój działalności innowacyjnej Usługi doradcze i szkoleniowe Ochrona własności intelektualnej Sfera badawczo-rozwojowa Klastry (powiązania kooperacyjne) Warsztaty 2

3 Finansowanie rozwoju firmy Jakie jest zapotrzebowanie finansowe firmy na różnych etapach jej rozwoju? 3

4 Finansowanie rozwoju firmy Etapy finansowania firmy innowacyjnej (investment stages) umownie wydzielone etapy rozwojowe firmy, która powstaje na bazie projektu innowacyjnego. Poszczególne etapy posiadają odmienną charakterystykę w zakresie: celów firmy, jej pozycji rynkowej, etapu rozwoju projektu innowacyjnego, zapotrzebowania kapitałowego i możliwości pozyskania finansowania zewnętrznego. Podział na etapy finansowania wykorzystywany jest głównie dla celów analiz dotyczących finansowania, a w szczególności przez inwestorów venture capital. na podstawie: Innowacje i transfer technologii. Słownik pojęć, red. Matusiak K., PARP, Warszawa

5 Finansowanie rozwoju firmy Etap zasiewu Etap startu Etap wczesnego rozwoju Etap ekspansji 5

6 Finansowanie rozwoju firmy Etapy rozwoju firmy Cel finansowania Cechy finansowania Etap zasiewu (etap koncepcji przedsięwzięcia, seed-up, seedcorn) finansowanie działań poprzedzających założenie firmy: opracowanie koncepcji przedsięwzięcia rozpoznanie potencjału rynku rozpoznanie konkurencji i uwarunkowań prawnych końcowe etapy działalności badawczej testy produktu/technologii działania związane z certyfikacją i dopuszczeniem do obrotu końcowymi efektami tej fazy powinny być: przeprowadzone badania rynkowe, biznesplan, prototyp produktu, skompletowany zespół zarządzający przyszłej firmy najtrudniej jest pozyskać finansowanie wysokie ryzyko techniczne związane z nową lub zmodernizowaną technologią, wysokie ryzyko rynkowe związane z brakiem doświadczeń rynkowych nowego produktu wysokie ryzyko związane z zarządzaniem, a odnoszące się do zespołu zarządzającego zapotrzebowanie na finansowanie jest względnie niewielkie na podstawie: Innowacje i transfer technologii. Słownik pojęć, red. Matusiak K., PARP, Warszawa

7 Finansowanie rozwoju firmy Etapy rozwoju firmy Cel finansowania Cechy finansowania Etap startu (start-up) Etap wczesnego rozwoju (early growth, initial growth, development stage, roll-out) finansowanie działań związanych z zaistnieniem firmy na rynku: zainicjowanie działalności operacyjnej (stworzenie bazy produkcyjnej, struktury organizacyjnej) wprowadzenie na rynek testowej partii produktu rozpoczęcie produkcji seryjnej pierwsze działania marketingowe finansowanie działań związanych z budowaniem silnej pozycji rynkowej: intensywne działania rynkowe rozbudowa zdolności produkcyjnych budowa i rozszerzanie sieci sprzedaży pozyskiwanie nowych pracowników potrzeby finansowe są znaczne występuje ryzyko związane z przyjęciem lub odrzuceniem produktu przez rynek niewymagane są znaczne nakłady finansowe na rozwój ryzyko finansowania jest znacznie niższe niż w poprzednich etapach na podstawie: Innowacje i transfer technologii. Słownik pojęć, red. Matusiak K., PARP, Warszawa

8 Finansowanie rozwoju firmy Etapy rozwoju firmy Cel finansowania Cechy finansowania Etap ekspansji (expansion stage) finansowanie działań związanych z rozszerzeniem zakresu działalności: wprowadzanie nowych produktów ekspansja na nowe rynki (w tym zagraniczne) wprowadzanie nowych technologii nakłady są zazwyczaj skierowane na działania rynkowe promocja, budowa marki, budowanie kanałów dystrybucji pozycja finansowa i rynkowa firmy jest dość stabilna największych nakładów wymagają działania rynkowe najmniej ryzykowna faza finansowania i rozwoju firm innowacyjnych na podstawie: Innowacje i transfer technologii. Słownik pojęć, red. Matusiak K., PARP, Warszawa

9 Źródła finansowania innowacji Z jakich źródeł firma może finansować przedsięwzięcia innowacyjne? 9

10 Źródła finansowania innowacji Kryterium Podział Przykłady metod finansowania własność publiczne dofinansowanie prywatne kredyty, pożyczki, venture capital zaangażowanie bezpośrednie kredyty, poręczenie, kapitał własny pośrednie inkubatory przedsiębiorczości, parki technologiczne źródła finansowania kapitał własny udziały właścicieli, reinwestowane zyski, venture capital kapitał obcy kredyty, pożyczki, bony komercyjne, obligacje, factoring, forfaiting, franchising na podstawie: Gurbiel R., Finansowanie transferu technologii w procesie transformacji, materiały konferencyjne, Warszawa

11 Źródła finansowania innowacji Kapitał własny Finansowanie wewnętrzne samofinansowanie skumulowanego zysku odpisy amortyzacyjne ciche rezerwy inne Finansowanie zewnętrzne podwyższenie kapitału zakładowego sprzedaż bezpośrednia emisja akcji/obligacji venture capital subwencje i dotacje inne Kapitał obcy kredyty i pożyczki instytucji bankowych i niebankowych kredyty dostawców kredyty odbiorców inne na postawie: Sosnowska A. i inni, Systemy wspierania innowacji i transferu technologii w krajach Unii Europejskiej i w Polsce. Poradnik przedsiębiorcy, PARP, Warszawa

12 Źródła finansowania innowacji Wewnętrzne źródła finansowania Zewnętrzne źródła finansowania Programy wspierające innowacyjność 12

13 Źródła finansowania innowacji Wewnętrzne źródła finansowania Zewnętrzne źródła finansowania Programy wspierające innowacyjność 13

14 Wewnętrzne źródła finansowania nadwyżka finansowa zysk netto z danego roku obrotowego odpisy amortyzacyjne środki uzyskane ze sprzedaży posiadanego majątku trwałego i obrotowego rezerwy tworzone na zapłatę przyszłych zobowiązań nowe wkłady właścicieli lub udziały wspólników, kolejne emisje akcji, przyjęcie nowych wspólników 14

15 Źródła finansowania innowacji Wewnętrzne źródła finansowania Zewnętrzne źródła finansowania Programy wspierające innowacyjność 15

16 Zewnętrzne źródła finansowania kredyt bankowy leasing fundusze poręczeń kredytowych fundusze pożyczkowe fundusze Private Equity fundusze wysokiego ryzyka (z ang. Venture Capital) Anioły biznesu (z ang. Business Angels) factoring forfaiting franchising 16

17 Źródła finansowania innowacji Wewnętrzne źródła finansowania Zewnętrzne źródła finansowania Programy wspierające innowacyjność 17

18 Programy wspierające innowacyjność Konsorcja naukowoprzemysłowe Przedsiębiorcy poza POIG Przedsiębiorcy w POIG 18

19 Konsorcja naukowo-przemysłowe Nazwa inicjatywy Przeznaczenie Podstawa prawna Projekt rozwojowy Finansowanie projektu rozwojowego obejmuje badania stosowane i prace rozwojowe. Rozporządzenie MNiSW z dnia 18 lutego 2008 r. w sprawie kryteriów i trybu przyznawania oraz rozliczania środków finansowych na naukę przeznaczonych na finansowanie projektów rozwojowych (Dz.U. Nr 38, poz. 216) Patent Plus Dofinansowanie lub refundowanie kosztów niezbędnych do przygotowania zgłoszenia patentowego oraz finansowane zadań związanych z ułatwianiem pozyskiwania partnerów do komercjalizacji wynalazków oraz dofinansowane szkolenia i upowszechnianie wiedzy o ochronie własności przemysłowej. Rozporządzenie MNiSW z dnia 12 sierpnia 2008 r. w sprawie Programu PATENT PLUS - wsparcie patentowania wynalazków (Dz..U. Nr 156, poz. 971) na podstawie: Informacja o wsparciu działalności B+R w Polsce, MNiSW, Warszawa pdf

20 Konsorcja naukowo-przemysłowe Nazwa inicjatywy Przeznaczenie Podstawa prawna Kreator innowacyjności Finansowanie m.in. tworzenia i wdrażania systemów komercjalizacji nowoczesnych technologii, przygotowanie i wdrożenie procedur zarządzania własnością intelektualną, tworzenie baz danych o wynikach badań naukowych, zakup usług doradczych, udział w targach i wystawach, działalność informacyjno-promocyjna. Rozporządzenie MNiSW z dnia 28 maja 2008 r. w sprawie Programu Kreator innowacyjności - wsparcie innowacyjnej przedsiębiorczości akademickiej (Dz..U. Nr 98, poz. 639) na podstawie: Informacja o wsparciu działalności B+R w Polsce, MNiSW, Warszawa

21 Przedsiębiorcy poza POIG Nazwa inicjatywy Przeznaczenie Podstawa prawna Projekty celowe Dofinansowanie badań przemysłowych i prac rozwojowych. Finansowanie projektów celowych obejmuje część nakładów na badania stosowane i prace rozwojowe. Wspieranie innowacji (I.3 PO RPW) Wsparcie na tworzenie zaplecza B+R oraz przygotowanie terenów inwestycyjnych. Rozporządzenie MNiSW z dnia 14 listopada 2007 r. w sprawie kryteriów i trybu przyznawania oraz rozliczania środków finansowych na naukę przeznaczonych na finansowanie projektów celowych(dz. U. Nr 28, poz. 178) Rozporządzenie MRR z 18 lutego 2009 r. w sprawie udzielania przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości pomocy finansowej na wyposażenie, tworzenie zaplecza B+R oraz przygotowanie terenów inwestycyjnych w ramach PO RPW (Dz. U. Nr 34, poz. 271) na podstawie: Informacja o wsparciu działalności B+R w Polsce, MNiSW, Warszawa pdf

22 Przedsiębiorcy poza POIG Nazwa inicjatywy Przeznaczenie Podstawa prawna Wsparcie finansowe poza Programami Operacyjnymi przez PARP Wsparcie na ochronę własności przemysłowej, wsparcie dla technostarterów, pożyczka na realizację inwestycji o charakterze innowacyjnym, wsparcie w ramach bonu na innowacje. INITECH Finansowanie badań naukowych i prac rozwojowych (faza badawcza) oraz czynności, których celem jest przygotowanie wyników faz badawczej do zastosowania do zastosowania w działalności gospodarczej (faza przygotowań do wdrożenia). Rozporządzenie MG z 2 grudnia 2006 r. w sprawie udzielania przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości pomocy finansowej nie związanej z programami operacyjnymi (Dz. U. Nr 226, poz z późn. zm.) Rozporządzenie MNiSW z dnia 10 marca 2009 r. w sprawie Przedsięwzięcia IniTech (Dz. U. Nr 52, poz. 424) na podstawie: Informacja o wsparciu działalności B+R w Polsce, MNiSW, Warszawa pdf

23 Przedsiębiorcy POIG Nazwa inicjatywy Przeznaczenie Podstawa prawna: Rozporządzenie MRR z 7 kwietnia 2008 r. w sprawie udzielania przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości pomocy finansowej w ramach POIG na lata (Dz. U. Nr 68, poz. 414 z późn. zm.) Wsparcie projektów celowych (1.4 PO IG) Wsparcie wdrożeń wyników prac B+R (4.1 PO IG) Inicjowanie działalności innowacyjnej (3.1 PO IG) Wsparcie badań przemysłowych i prac rozwojowych oraz wdrożenie wyników badań przemysłowych i prac rozwojowych. Wsparcie m.in. na identyfikację rozwiązań innowacyjnych i sprawdzanie ich potencjału rynkowego, prace przygotowawcze związane z rozpoczęciem działalności gospodarczej opartej na rozwiązaniu innowacyjnym. na podstawie: Informacja o wsparciu działalności B+R w Polsce, MNiSW, Warszawa pdf

24 Przedsiębiorcy POIG Nazwa inicjatywy Przeznaczenie Podstawa prawna: Rozporządzenie MRR z 7 kwietnia 2008 r. w sprawie udzielania przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości pomocy finansowej w ramach POIG na lata (Dz. U. Nr 68, poz. 414 z późn. zm.) Stymulowanie działalności B+R przedsiębiorstw oraz wsparcie w zakresie wzornictwa przemysłowego (4.2 PO IG) Kredyt technologiczny (4.3 PO IG) Nowe inwestycje o wysokim potencjale innowacyjnym (4.4 PO IG) Wsparcie na zwiększanie potencjału badawczo-rozwojowego, z przeznaczeniem na rozwój działalności B+R oraz wsparcie w zakresie wzornictwa z przeznaczeniem na opracowanie wzoru przemysłowego lub użytkowego i wdrożenie go do produkcji. Kredyt technologiczny na zakup, wdrożenie i uruchomienie nowej technologii. Wsparcie na inwestycje o wysokim potencjale innowacyjnym z przeznaczeniem na nabycie i wdrożenie rozwiązań technologicznych. na podstawie: Informacja o wsparciu działalności B+R w Polsce, MNiSW, Warszawa pdf

25 Inne źródła finansowania innowacji Regionalne Programy Operacyjne 7 Program Ramowy Capacities Programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej New Connect Rozwiązania podatkowe 25

26 Regionalne Programy Operacyjne Województwo dolnośląskie RPO WD 1.1 A Inwestycje dla przedsiębiorstw RPO WD 1.1 B Inwestycje dla przedsiębiorstw RPO WD 1.1 E Inwestycje dla przedsiębiorstw RPO WD 1.1 F Inwestycje dla przedsiębiorstw RPO WD 1.4 Infrastruktura wspierająca innowacyjność i przedsiębiorczość w regionie Województwo kujawsko-pomorskie RPO WK-P 4.1 Rozwój infrastruktury ICT RPO WK-P 4.3 Rozwój komercyjnych e-usług RPO WK-P 5.4 Wzmocnienie regionalnego potencjału badań i rozwoju technologii Województwo lubelskie RPO WL 1.2 Dotacje inwestycyjne dla mikroprzedsiębiorstw RPO WL 1.3 Dotacje inwestycyjne dla małych i średnich przedsiębiorstw RPO WL 1.6 Badania i nowoczesne technologie w strategicznych dla regionu dziedzinach Województwo lubuskie LRPO 2.2 Rozwój społeczeństwa informacyjnego LRPO 2.4 Transfer badań, nowoczesnych technologii ze świata nuki do przedsiębiorstw na podstawie: PARP, 26

27 Regionalne Programy Operacyjne Województwo łódzkie RPO WŁ 3.2 Podnoszenie innowacyjności i konkurencyjności przedsiębiorstw RPO WŁ 3.3 Rozwój B+R w przedsiębiorstwach RPO WŁ 4.3 E-technologie dla przedsiębiorstw Województwo małopolskie MRPO 2.2 Wsparcie komercjalizacji badań naukowych Województwo mazowieckie RPO WM 1.2 Budowa sieci współpracy nauka-gospodarka Województwo opolskie RPO WO Inwestycje w innowacje w przedsiębiorstwach Województwo podkarpackie RPO WP 1.3 Regionalny System Innowacji Województwo podlaskie RPO WP 1.1 Tworzenie warunków dla rozwoju innowacyjności RPO WP 1.4 Wsparcie inwestycyjne przedsiębiorstw Województwo pomorskie RPO WP 1.2 Rozwiązania innowacyjne w MŚP RPO WP Infrastruktura dla rozwoju firm innowacyjnych na podstawie: PARP, 27

28 Regionalne Programy Operacyjne Województwo świętokrzyskie RPO WŚ 1.1 Wsparcie sektora mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw RPO WŚ 1.2 Tworzenie i rozwój powiązań kooperacyjnych przedsiębiorstw RPO WŚ 2.1 Rozwój innowacji oraz wspieranie działalności dydaktycznej i badawczej szkół wyższych oraz placówek sektora badania i rozwój Województwo warmińsko-mazurskie RPO WiM Inwestycje w infrastrukturę badawczą instytucji B+RT oraz specjalistyczne ośrodki kompetencji technologicznych RPO WiM Budowa i rozbudowa klastrów o znaczeniu lokalnym i regionalnym RPO WiM Wsparcie na nowe inwestycje dla dużych przedsiębiorstw RPO WiM Dotacje inwestycyjne dla mikroprzedsiębiorstw i sektora MŚP w zakresie innowacji i nowych technologii RPO WiM Wsparcie przedsięwzięć przemysłowo-naukowych Województwo wielkopolskie WRPO 1.4 Wsparcie przedsięwzięć powiązanych Regionalną Strategią Innowacji Województwo zachodniopomorskie RPO WZ 1.1 Inwestycje w mikroprzedsiębiorstwa RPO WZ Inwestycje w małe i średnie przedsiębiorstwa RPO WZ Inwestycje w MŚP w nowe technologie na podstawie: PARP, 28

29 Programy wsparcia różnorodnych działań innowacyjnych Z jakich programów mogą skorzystać firmy w różnych aspektach ich działalności innowacyjnej? 29

30 Programy wsparcia różnorodnych działań innowacyjnych Rozpoczęcie działalności innowacyjnej Rozwój działalności innowacyjnej Usługi doradcze i szkoleniowe Ochrona własności intelektualnej Sfera badawczorozwojowa Klastry (powiązania kooperacyjne) 30

31 Programy wsparcia różnorodnych działań innowacyjnych Rozpoczęcie działalności innowacyjnej Rozwój działalności innowacyjnej Usługi doradcze i szkoleniowe Ochrona własności intelektualnej Sfera badawczorozwojowa Klastry (powiązania kooperacyjne) Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka PO IG 3.1 Inicjowanie działalności innowacyjnej PO IG 8.1 Wspieranie działalności gospodarczej w dziedzinie gospodarki elektronicznej Fundusze Pożyczkowe Fundusze Poręczeniowe Program Operacyjny Kapitał Ludzki PO KL 6.2 Wsparcie oraz promocja przedsiębiorczości i samozatrudnienia Pożyczka na innowacje Program Rozwoju Obszarów Wiejskich PROW Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw Fundusze kapitału zalążkowego na podstawie: PARP, 31

32 Programy wsparcia różnorodnych działań innowacyjnych Rozpoczęcie działalności innowacyjnej Rozwój działalności innowacyjnej Usługi doradcze i szkoleniowe Ochrona własności intelektualnej Sfera badawczorozwojowa Klastry (powiązania kooperacyjne) Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka PO IG 3.1 Inicjowanie działalności innowacyjnej PO IG Tworzenie systemu ułatwiającego inwestowanie w MŚP. Wsparcie dla MŚP. PO IG 4.4 Nowe inwestycje o wysokim potencjale innowacyjnym PO IG 5.3 Wspieranie ośrodków innowacyjności Regionalne Programy Operacyjne 7. Program Ramowy Capacities Programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej Interreg IV C. Priorytet I Venture capital/private equity, Anioły biznesu Kredyt technologiczny New Connect Rozwiązania podatkowe na podstawie: PARP, 32

33 Programy wsparcia różnorodnych działań innowacyjnych Rozpoczęcie działalności innowacyjnej Rozwój działalności innowacyjnej Usługi doradcze i szkoleniowe Ochrona własności intelektualnej Sfera badawczorozwojowa Klastry (powiązania kooperacyjne) Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka PO IG 4.4 Nowe inwestycje o wysokim potencjale innowacyjnym PO IG 4.5 Wspieranie inwestycji o dużym znaczeniu dla gospodarki Program Operacyjny Kapitał Ludzki PO KL Rozwój kapitału ludzkiego w przedsiębiorstwach PO KL Partnerstwo dla zwiększania adaptacyjności - projekty konkursowe realizowane przez partnerów społecznych PO KL Wspieranie rozwoju kwalifikacji zawodowych i doradztwo dla przedsiębiorstw PO KL Wsparcie procesów adaptacyjnych i modernizacyjnych w regionie PO KL Wsparcie dla współpracy sfery nauki i przedsiębiorstw PO KL Regionalne Strategie Innowacji na podstawie: PARP, 33

34 Programy wsparcia różnorodnych działań innowacyjnych Rozpoczęcie działalności innowacyjnej Rozwój działalności innowacyjnej Usługi doradcze i szkoleniowe Ochrona własności intelektualnej Sfera badawczorozwojowa Klastry (powiązania kooperacyjne) Regionalne Programy Operacyjne Programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej Program Europy Środkowej Interreg IV C 7. Program Ramowy People Capacites na podstawie: PARP, 34

35 Programy wsparcia różnorodnych działań innowacyjnych Rozpoczęcie działalności innowacyjnej Rozwój działalności innowacyjnej Usługi doradcze i szkoleniowe Ochrona własności intelektualnej Sfera badawczorozwojowa Klastry (powiązania kooperacyjne) Program Patent Plus Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka PO IG 4.2 Stymulowanie działalności B+R przedsiębiorstw oraz wsparcie w zakresie wzornictwa przemysłowego PO IG Wsparcie na uzyskanie/realizację ochrony własności przemysłowej PO IG Wsparcie ochrony własności przemysłowej tworzonej w jednostkach naukowych w wyniku prac B+R na podstawie: PARP, 35

36 Programy wsparcia różnorodnych działań innowacyjnych Rozpoczęcie działalności innowacyjnej Rozwój działalności innowacyjnej Usługi doradcze i szkoleniowe Ochrona własności intelektualnej Sfera badawczorozwojowa Klastry (powiązania kooperacyjne) Program Patent Plus Venture capital Kredyt Technologiczny Program Exterius / Poza szlakiem Program Homing Plus Program Idee dla Polski, Program VENTURES Regionalne Programy Operacyjne 7. Program Ramowy Ideas Capacites Cooperation Wspólnotowe Centrum Badawcze na podstawie: PARP, 36

37 Programy wsparcia różnorodnych działań innowacyjnych Rozpoczęcie działalności innowacyjnej Rozwój działalności innowacyjnej Programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej Program Europy środkowej, Priorytet 1, Obszar interwencji 1.1 Poprawa ramowych warunków dla innowacji Program Europy środkowej, Priorytet 1, Obszar interwencji 1.1 Tworzenie możliwości dla rozprzestrzeniania i stosowania innowacji Interreg IV C, Priorytet 1 Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka Projekty badawcze z wykorzystaniem metody foresight Strategiczne programy badań naukowych i prac rozwojowych Projekty systemowe 1.2 Wzmocnienie potencjału kadrowego nauki Projekty rozwojowe Usługi doradcze i szkoleniowe Wsparcie ochrony własności przemysłowej tworzonej w jednostkach naukowych w wyniku prac B+R. na podstawie: PARP, Ochrona własności intelektualnej Sfera badawczorozwojowa Klastry (powiązania kooperacyjne) 37

38 Programy wsparcia różnorodnych działań innowacyjnych Rozpoczęcie działalności innowacyjnej Rozwój działalności innowacyjnej Usługi doradcze i szkoleniowe Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka 1.4 Wsparcie projektów celowych Ochrona własności intelektualnej 2.1 Rozwój ośrodków o wysokim potencjale badawczym Sfera badawczorozwojowa 2.2 Wsparcie tworzenia wspólnej infrastruktury badawczej jednostek naukowych Projekty w zakresie rozwoju infrastruktury informatycznej nauki Klastry (powiązania kooperacyjne) Projekty w zakresie rozwoju zasobów informacyjnych nauki w postaci cyfrowej Projekty w zakresie rozwoju zaawansowanych aplikacji i usług teleinformatycznych na podstawie: PARP, 38

39 Programy wsparcia różnorodnych działań innowacyjnych Rozpoczęcie działalności innowacyjnej Rozwój działalności innowacyjnej Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka 5.1 Wspieranie rozwoju powiązań kooperacyjnych o znaczeniu ponadregionalnym Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej I.4 Promocja i współpraca (komponent współpraca) Program Operacyjny Kapitał Ludzki 2.1 Rozwój kadr nowoczesnej gospodarki Regionalne Programy Operacyjne Usługi doradcze i szkoleniowe Ochrona własności intelektualnej 7 Program Ramowy Regiony dla wiedzy Program Ramowy na rzecz Konkurencyjności i Innowacji CIP Europe INNOVA (2 faza) PRO INNO Europe (2 faza) Program Rozwoju Obszarów Wiejskich Grupy producentów rolnych Sfera badawczorozwojowa Klastry (powiązania kooperacyjne) na podstawie: PARP, 39

40 Warsztaty Analiza procedury aplikacyjnej na przykładzie wybranych programów wspierających innowacyjność. 40

41 Dziękujemy za uwagę