STEFAN CIEŚLA KANCELARIA RADCY PRAWNEGO Kancelaria Radcy Prawnego Stefan Cieśla

Transkrypt

1 Charakterystyka polskiego rynku pożyczek pozabankowych w kontekście propozycji niektórych zmian ustawowych Opracowanie w celu realizacji zadania reprezentowania lobbysty Profi Credit Poland sp. z o. o. STEFAN CIEŚLA KANCELARIA RADCY PRAWNEGO 1

2 Bibliografia (0/1) Źródła, na podstawie których przygotowano prezentację Ministerstwo Finansów (Podsekretarz Stanu Wojciech Kowalczyk) Projekt założeń projektu ustawy o zmianie ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym, ustawy Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw maj 2014 r. Komitet Stabilności Finansowej (Minister Jan Vincent Rostowski) Raport Analiza działań organów i instytucji państwowych w odniesieniu do Amber Gold sp. z o. o. marzec 2013 r. PWC Raport Rynek firm pożyczkowych listopad 2013 r. Federacja Konsumentów Raport z badania ankietowego Konsument na rynku usług pożyczkowych grudzień 2013 r. Dr. Piotr Białowolski Instytut Statystyki i Demografii SGH Raport Ocena skutków wprowadzenia limitu kosztów pozaodsetkowych na rynek pożyczek konsumenckich impact assessment kwiecień 2014 r. Konferencja Firm Pożyczkowych Raport Sektor firm pożyczkowych w Polsce. Lata r. 2

3 Bibliografia (0/2) Źródła, na podstawie których przygotowano prezentację PULS BIZNESU BIK: rekordowe półrocze kredytów konsumpcyjnych listopad 2013 r. BIK Kredyty konsumpcyjne spadki i migracje 12 sierpień 2014 r. BIK Kredyt Trendy Ryzykowni poręczają kredyty ryzykownym marzec 2014 r. BIK Kredyt Trendy Oznaki ożywienia na rynkach kredytów dla osób prywatnych kwiecień 2014 r. BIK Kredyt Trendy Raport Kredyty konsumpcyjne: poziom sprzedaży ilościowo stabilny wartościowo rosnący 2013 r. BIK Kredyt Trendy (Andrzej Topiński) Indeks bieżącej kondycji portfeli kredytowych wskazuje poprawę wrzesień 2014 r. 3

4 Klienci firm pożyczkowych (1/1) Podstawowa cecha wspólna klientów firm pożyczkowych Klient firm pożyczkowych (konsument) Osoba z obszaru wykluczenia w zakresie kredytów bankowych Przyczyny wykluczenia Rekomendacja T KNF Rozwój tzw. umów śmieciowych Zaostrzenie kryteriów udzielania kredytów konsumenckich przez banki Efekt wynikający z sytuacji kryzysu gospodarczego Skutek: brak możliwości uzyskania kredytu bankowego 4

5 Klienci firm pożyczkowych (1/2) Kredytobiorcy bankowi i pożyczkobiorcy firm pożyczkowych w % udzielonych kredytów konsumenckich w kontekście dochodów w PLN Wniosek I: Banki praktycznie nie udzielają kredytów osobom o dochodach niższych na jednostkę ekwiwalentną, niż 500 zł, a niechętnie udzielają kredytów osobom o dochodach niższych, niż 1500 zł ilość udzielonych kredytów w tej grupie stanowi 26% ogółu kredytów bankowych Ilość udzielonych kredytów przez banki Ilość udzielonych pożyczek przez frimy pożyczkowe Wniosek II: Wniosek III: Firmy pożyczkowe, stosujące łagodniejsze kryteria udzielania kredytów konsumenckich w kontekście dochodów konsumentów, przejęły rynek konsumentów o niższych dochodach ilość udzielonych kredytów w grupie o dochodach niższych niż 1500 zł stanowi 48 % ogółu pożyczek Firmy pożyczkowe, stosujące łagodniejsze kryteria udzielania kredytów konsumenckich w kontekście statusu zatrudnienia, udzielają pożyczek konsumentom o dochodach zbliżonych do dochodów klientów bankowych (grupa konsumentów o dochodach powyżej 1000 zł), lecz zatrudnionym na umowy inne niż o pracę lub otrzymujący wypłaty nieregularnie * Wykres własny na podstawie obliczeń dr. P. Białowolskiego Raport Ocena skutków wprowadzenia limitu kosztów poza odsetkowych na rynek pożyczek konsumenckich Wniosek III: Klienci firm pożyczkowych zaciągają stosunkowo więcej pożyczek, niż klienci banków kredytów; ponad 52 % udzielonych pożyczek to pożyczki udzielone klientom z tej samej grupy dochodowej, do której zaliczają się klienci bankowi 5

6 Klienci firm pożyczkowych (1/3) Cele konsumpcyjne realizowane przy pomocy pożyczek pozabankowych Pytanie nr Na co Pan(i) przeznacza środki uzyskane z pożyczki/kredytu/chwilówki 40,00% 35,00% 30,00% 25,00% 20,00% 15,00% 10,00% 5,00% 0,00% 18,37% 22,26% 20,22% 15,96% 15,58% 37,48% 0,37% Wniosek I: Wniosek II: Klienci firm pożyczkowych starają się nadążyć ze spłatą zobowiązań wobec banków, dostawców energii, opłat za mieszkania, lecz aby ro osiągnąć muszą posiłkować się finansowaniem zewnętrznym Najistotniejsze cele zaciągania pożyczek to: Spłata rachunków i zaległych rat kredytów hipotecznych ponad 40% Zaspokojenie podstawowych potrzeb (remonty domów, nieoczekiwane zakupy sprzętu AGD, odzież zimowa, wyprawki szkolne) 37,5% Poniesienie kosztów leczenia 20% Wniosek III: Wbrew powszechnie funkcjonującym stereotypom klienci firm pożyczkowych zaledwie 1/3 pożyczek przeznaczają na tzw. przyjemności, jak prezenty i wypoczynek * Wykres pobrany z Raportu Federacji Konsumentów, str. 19 6

7 Dla ponad 40% pożyczkobiorców najważniejszym kryterium jest jak największa wysokość kwoty i jednocześnie niska kwota raty kredytu Klienci firm pożyczkowych (1/4) Podstawowe kryteria wyboru produktów finansowych Wysokość kwoty Kryteria wyboru produktów finansowych przez klientów firm pożyczkowych z zachowaniem gradacji ważności Niska kwota rat spłaty Szybkość pozyskania środków Minimalna ilość formalności Wniosek I: Wniosek II: Wbrew powszechnie funkcjonującym stereotypom istnieje duża grupa pożyczkobiorców zaciągających zobowiązania w sposób odpowiedzialny, nie ulegających pokusie zaciągania wielu pożyczek jednocześnie, a co za tym idzie nie wpadających w tzw. spiralę zadłużenia, o czym świadczy zwracanie szczególnej uwagi na wysokość spłaty raty kredytu Realizacja dwóch kryteriów najważniejszych dla klientów firm pożyczkowych jest możliwa jedynie przez firmy oferujące produkty długoterminowe w postaci pożyczek na stosunkowo wysokie kwoty (powyżej 2000 zł) i na długie okresy czasu (24 miesiące i więcej) 7

8 Banki Firmy pożyczkowe Charakterystyka firm pożyczkowych (2/1 Ogólne zasady funkcjonowania firm pożyczkowych; firmy pożyczkowe a banki Firmy pożyczkowe działają w oparciu o: Kapitał własny, czyli kapitał niepochodzący z depozytów ludności, przedsiębiorstw lub instytucji Stosowanie łagodniejszych niż banki kryteriów oceny zdolności kredytowej kredytobiorcy Firmy pożyczkowe ryzykują środki własne lub pozyskane na rynkach finansowych w przeciwieństwie do banków, które ryzykują środki powierzone przez depozytariuszy Porównanie formy działalności firm pożyczkowych i banków rynki kapitałowe : 5% - 30% na rynkach kapitałowych łagodna ocena zdolności kredytowej ryzyko ok. 20% brak Sposób pozyskiwania kapitału Koszty pozyskiwania kapitału Kryteria przyznawania kredytów Stopień ryzyka kredytowego Pozyskiwanie dodatkowych przychodów depozyty ludności, instytucji, przedsiębiorców 0 4% - koszty lokat i oprocentowania rachunków zaostrzona ocena zdolności kredytowej ryzyko ok. 3,3% kredyty hipoteczne, kredyty inwestycyjne, usługi bankowe etc. Z wyższych kosztów pozyskiwania kapitału (ok. 30%) oraz z wyższego ryzyka kredytowego (ok. 17%) w firmach pożyczkowych wynikają różnice pomiędzy kosztami ponoszonymi przez banki i firmy pożyczkowe 8

9 Pożyczki chwilówkowe Pożyczki średnioterminowe Pożyczki długoterminowe Charakterystyka firm pożyczkowych (2/2) Aktualna oferta firm pożyczkowych podstawowe rodzaje produktów Udzielane na okres 7 do 60 dni, głównie przez internet Udzielane na okres 4 do 12 miesięcy, często przez internet Udzielane na okres 12 do 48 miesięcy, za pośrednictwem doradcy Na kwoty do 2500 zł Na kwoty do 5000 zł Na kwoty: do zł dla osoby fiz. do 50000zł dla firm Zwykle nieoprocentowane Najczęściej oprocentowane Zawsze oprocentowane Spłata kwoty pożyczki 1- razowa lub w wysokich ratach: 1-4 raty w czasie do 60 dni Spłata pełnej kwoty prowizji w krótkim czasie Okres spłaty do 12 m-cy; raty naliczane w systemie tygodniowym lub miesięcznym Raty stosunkowo niskie, spłata prowizji wydłużona Raty najniższe w stosunku do kwoty wśród wszystkich produktów syst. miesięczny Niska wartość raty kredytu i prowizji jest związana z długim okresem kredytowania Szybki zwrot kapitału Wydłużony do 6-12 m-cy zwrot kapitału Długi zwrot kapitału do 48 miesięcy Niskie faktyczne koszty udzielenia pożyczki Stosunkowo niskie faktyczne koszty udzielenia pożyczki Wysokie koszty związane z udzieleniem i obsługą pożyczki 9

10 Charakterystyka firm pożyczkowych (2/3) Experience Trendy na rynku pożyczek ze środków własnych Tendencje rozwoju zaznaczające się na rynku pożyczek ze środków własnych Zwiększa się rynek pożyczek na dłuższe okresy czasu obecnie wartość pożyczek udzielanych na okres dłuższy, niż 3 miesiące stanowi blisko 80% 24 miesiące stanowi 17,6% całości portfela firm pożyczkowych Konsumenci poszukują pożyczek na coraz wyższe kwoty obecnie wartość pożyczek udzielanych na kwoty wyższe, niż 1000 zł stanowi 62,9% 2000 zł stanowi 36,9 % całości portfela firm pożyczkowych Zwiększa się ilość konsumentów poszukujących finansowania zewnętrznego na rynku pożyczek pozabankowych W latach liczba obsługiwanych kredytobiorców wzrosła z 957 tys. do 1358 tys. Przyrost wartości portfela kredytowego firm pożyczkowych rok do roku wyniósł w I kwartale 2014 r. 157% Zwiększa się sprzedaż internetowa pożyczek pozabankowych, zwłaszcza w obszarze mikropożyczek Firmy udzielające mikropożyczek odnotowują spadek szkodowości w I kwartale 2014 pożyczki stracone stanowiły zaledwie 8,97% wartości sprzedaży 10

11 Zakres regulacji Propozycje zmian ustawodawczych (3/1) Zakres przewidywanej regulacji Rozszerzenie na wszystkie sektory uprawnień KNF do prowadzenia postępowania wyjaśniającego wobec podmiotów, co do których zachodzi podejrzenie, że wykonują działalność bez zezwolenia Zaostrzenie sankcji karnych za gromadzenie bez zezwolenia środków finansowych innych osób, w celu obciążenia ich ryzykiem Usprawnienie współpracy KNF z organami ścigania w zakresie składania zawiadomień o podejrzeniu popełnienia przestępstwa Wprowadzenie ustawowych wymogów warunkujących możliwość wykonywania działalności polegającej na udzielaniu kredytów konsumenckich i ograniczenie kosztów kredytów konsumenckich i odsetek Określenie zasad dostępu, przekazywania i wymiany informacji o udzielonych kredytach konsumenckich przez banki i pożyczkodawców niebankowych 11

12 Propozycje zmian ustawodawczych (3/2) Stanowisko Profi Credit Poland sp. z o. o. do proponowanych zmian ustawodawczych Zapisy korzystne dla konsumenta i pożyczkodawców pozabankowych Zapisy niekorzystne dla konsumenta i Profi Credit Poland Nadanie uprawnień Komisji Nadzoru Finansowego do żądania informacji od podmiotów spoza sektora bankowego Podwyższenie sankcji karnej za prowadzenie działalności bankowej bez zezwolenia Dopuszczenie ujawniania w składanych przez KNF zawiadomieniach o podejrzeniu przestępstw określonych w ustawach regulujących rynki finansowe Wprowadzenie obowiązku informacyjnego w zakresie wymiany danych o kredytach udzielonych konsumentowi Wprowadzenie ustawowych wymogów odnośnie podejmowania i wykonywania działalności polegającej na udzielaniu kredytów konsumenckich Doprecyzowanie zasad ustalania maksymalnej wysokości odsetek za opóźnienie w spłacie oraz odsetek od odsetek Ograniczenie całkowitego kosztu kredytu konsumenckiego w celu ograniczenia opłat pozaodsetkowych w postaci zaproponowanej przez Ministerstwo Finansów 2 Zakres danych objętych wymianą oraz okres ich przetwarzania Częstotliwość raportowania w ramach aktualizacji zasilanych baz danych 3 Termin wejścia w życie ustawy w zakresie vacatio legis dla przepisów ograniczających koszt kredytu konsumenckiego Brak zapisów ważnych z punktu widzenia wszystkich firm pożyczkowych Rezygnacja Projektodawcy z utworzenia rejestru firm pożyczkowych 1 12

13 Stanowisko Profi Credit Poland sp. z o.o. wobec proponowanych zmian ustawodawczych (4/1) Zapisy sporne w propozycjach zmian ustawodawczych: ograniczenie całkowitego kosztu kredytu Ograniczenie całkowitego kosztu kredytu konsumenckiego w taki sposób, że będzie on mógł stanowić sumę 25% całkowitej kwoty kredytu konsumenckiego i 30% całkowitej kwoty kredytu konsumenckiego w stosunku rocznym, z zastrzeżeniem, że całkowity koszt kredytu, z wyłączeniem odsetek, nie może przekraczać 100% całkowitej kwoty kredytu w całym okresie kredytowania. Cel: zapobieganie przypadkom pobierania przez kredytodawców nieuzasadnionych (zbyt wysokich) opłat Dane dotyczące kosztów kredytu konsumenckiego, dostarczone przez: Zapis zakłada jednakową strukturę kosztów i ryzyka kredytowego ponoszonych przez wszystkie firmy pożyczkowe, niezależnie od rodzaju produktów finansowych (czasu trwania pożyczki i kwoty pożyczki) Podstawy regulacji ustawowej, zgodnie z deklaracją Autorów projektu: (por. str. 12 Projektu założeń ustawy o zmianie ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym, ustawy Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw Związek Firm Pożyczkowych*, oceniający koszty udzielenia pożyczek na 15 27% kwoty pożyczki w wys. 500 zł na max. 60 dni Konfederację Lewiatan, reprezentującą firmę PROVIDENT S.A.**, która ocenia koszty udzielenia kredytu na 49 76% kwoty pożyczki w wys zł na max. 15 miesięcy Dane dotyczące kosztów ryzyka kredytowego, dostarczone przez: Związek Firm Pożyczkowych*, oceniający ryzyko kredytowe na 11% zaangażowanych środków Zapis nie uwzględnia kosztów udzielania pożyczek na okresy dłuższe niż 24 miesiące Konfederację Lewiatan, reprezentującą firmę PROVIDENT S.A.**, która ocenia ryzyko kredytowe na 22-25% zaangażowanych środków * Związek Firm Pożyczkowych związek zrzeszający firmy pożyczkowe udzielające mikropożyczek pożyczek na kwoty do 500zł na okresy do 60 dni ** PROVIDENT S.A. firma brytyjska, największy pożyczkodawca w Polsce w jego portfelu kredytowym poczesne miejsce zajmują produkty średnioterminowe pożyczki niskokwotowe (do 1000 zł) udzielane na okres do 15 miesięcy 13

14 Ryzyko kredytowe mierzone ilością straconych kredytów Całkowity koszt kredytu Stanowisko Profi Credit Poland sp. z o.o. wobec proponowanych zmian ustawodawczych (4/2) Zapisy sporne w propozycjach zmian ustawodawczych: ograniczenie całkowitego kosztu kredytu Ograniczenie całkowitego kosztu kredytu konsumenckiego w taki sposób, że będzie on mógł stanowić sumę 25% całkowitej kwoty kredytu konsumenckiego i 30% całkowitej kwoty kredytu konsumenckiego w stosunku rocznym, z zastrzeżeniem, że całkowity koszt kredytu, z wyłączeniem odsetek, nie może przekraczać 100% całkowitej kwoty kredytu w całym okresie kredytowania. Proponowany przez Autorów (Ministerstwo Finansów) zapis zakłada jednakową strukturę kosztów i ryzyka kredytowego, ponoszonych przez wszystkie firmy pożyczkowe, niezależnie od rodzaju produktów finansowych (czasu trwania pożyczki i kwoty pożyczki) Związek Firm Pożyczkowych ocenia koszty udzielenia pożyczek na 15 27% kwoty mikropożyczki w wys. 500 zł na max. 60 dni Konfederacja Lewiatan, reprezentująca PROVIDENT S.A., zgłosiła koszty udzielenia kredytu na 49 76% kwoty pożyczki w wys zł na max. 15 miesięcy Związek Firm Pożyczkowych ocenia ryzyko kredytowe dla mikropożyczek na 11% zaangażowanych środków Konfederacja Lewiatan, reprezentująca PROVIDENT S.A., zgłosiła ryzyko kredytowe w wysokości 22-25% zaangażowanych środków dla pożyczek tygodni Średni koszt pożyczki = 21% Średni koszt pożyczki = 62,5% Średnie ryzyko kredytowe = 11% Średnie ryzyko kredytowe = 23,5% Średnia różnica kosztów = 41,5% jest związana z różnym okresem kredytowania Średnia różnica ryzyka = 22,5% jest związana z różnym okresem kredytowania Niesłusznym jest przyjęte założenie, że struktura kosztów i ryzyka kredytowego są jednakowe dla wszystkich pożyczek, ponieważ: Z zaprezentowanych wyliczeń jasno wynika, że wysokości: całkowitego kosztu kredytu oraz stopnia ryzyka kredytowego są ściśle uzależnione od: okresu kredytowania kwoty pożyczki Wyliczenia nie uwzględniają kosztów udzielania pożyczek na okresy dłuższe, niż 24 miesiące opierają się na danych zaakceptowanych przez Autorów 14

15 Stanowisko Profi Credit Poland sp. z o.o. wobec proponowanych zmian ustawodawczych (4/3) Zapisy sporne w propozycjach zmian ustawodawczych: ograniczenie całkowitego kosztu kredytu Ograniczenie całkowitego kosztu kredytu konsumenckiego w taki sposób, że będzie on mógł stanowić sumę 25% całkowitej kwoty kredytu konsumenckiego i 30% całkowitej kwoty kredytu konsumenckiego w stosunku rocznym, z zastrzeżeniem, że całkowity koszt kredytu, z wyłączeniem odsetek, nie może przekraczać 100% całkowitej kwoty kredytu w całym okresie kredytowania. Proponowany przez Autorów (Ministerstwo Finansów) zapis zakłada jednakową strukturę kosztów i ryzyka kredytowego, ponoszonych przez wszystkie firmy pożyczkowe, niezależnie od rodzaju produktów finansowych (czasu trwania pożyczki i kwoty pożyczki) Zależność pomiędzy okresem kredytowania i kosztami kredytu zł zł zł dni kredytowania 150 koszt kredytu w % kwoty kredytu Zależność pomiędzy okresem kredytowania i stopniem ryzyka kredytowego zł zł Podano tylko 1 wartość ryzyka dla mikropożyczki, ponieważ ZFP nie podał rozpiętości tego parametru dni kredytowania stopień ryzyka w % straconych kredytów Główne czynniki wpływające na wzrost kosztów kredytu i wzrost ryzyka kredytowego przy przedłużonym okresie kredytowania na wysokie kwot: Wysokie koszty weryfikacji zdolności kredytowej Wysoki koszt kapitału długi czas zwrotu kapitału Wysoki koszt obsługi kredytu: Prowadzenie obszernych archiwów Zatrudnienie znaczącej ilości osób do obsługi kredytów, archiwum Wysokie ryzyko śmierci lub ciężkiej choroby pożyczkobiorcy Wykresy na podstawie orientacyjnych danych dostarczonych przez firmy pożyczkowe - uczestników procesu legislacyjnego i uznanych przez MF za uczciwe, a dane za wiarygodne i miarodajne Z uwagi na orientacyjność danych zaakceptowanych przez MF obliczenie algorytmu zależności pomiędzy całkowitym kosztem kredytu i okresem kredytowania, lecz ogólny kierunek trendu zależności koszt okres kredytowania jest bezsporny PROVIDENT, udzielający pożyczek m. in. na kwoty 1000 zł na okres 30 tygodni, ponosi 3 krotnie wyższe koszty 2 krotnie wyższe ryzyko niż podmioty udzielające mikropożyczek Podmioty udzielające pożyczek na okresy dłuższe, niż 24 miesiące ponoszą koszty kredytowania i ryzyko kredytowe odpowiednio wyższe, dlatego powinny one zostać uwzględnione podczas tworzenia ograniczeń całkowitego kosztu kredytu konsumenckiego * Wykresy wykonano na podstawie danych zamieszczonych w uzasadnieniu założeń Ministerstwa Finansów do projektu ustawy o zmianie ustawy o nadzorze finansowym [ ] 15

16 Stanowisko Profi Credit Poland sp. z o.o. wobec proponowanych zmian ustawodawczych (4/4) Zapisy sporne w propozycjach zmian ustawodawczych: ograniczenie całkowitego kosztu kredytu Zgodnie z propozycją ograniczenia kosztu kredytu, pozaodsetkowe koszty pożyczki (= kredytu) nie mogłyby przekroczyć kwoty wynikającej ze wzoru: CKP całkowity koszt kredytu z wyłączeniem odsetek CKP = (K * 25%) + (K * n/r * 30%) gdzie: K całkowita kwota kredytu n okres spłaty wyrażony w dniach R liczba dni w roku CKP liczony na podstawie powyższego wzoru dla pożyczki 1000 zł na rękę (K) na przykładowe okresy i w przeliczeniu na zwrot kapitału w roku: 30 dni ,66 zł 3295,80 zł/rok 397,95 zł 795,9 zł/rok 550,00 zł 550 zł/rok dni dni Z zastrzeżeniem, że całkowity koszt kredytu, z wyłączeniem odsetek, nie może przekraczać 100% całkowitej kwoty kredytu w całym okresie kredytowania 1095 dni = 3 lata 1150 zł 383,33 zł/rok + odsetki 177 zł/rok Profi Credit Poland, jako jeden z tych nielicznych podmiotów pożyczkowych na polskim rynku, który posiada w swojej ofercie produkty pożyczkowe na stosunkowo wysokie kwoty (do zł) pożyczane na okres do 48 miesięcy, proponuje następującą modyfikację zapisu proponowanego przez Ministerstwo Finansów: Łączna kwota wszystkich, choćby nie ponoszonych na rzecz kredytodawcy, kosztów, które kredytobiorca jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt lub pożyczkę, z wyłączeniem odsetek od całkowitej kwoty kredytu, nie może przekroczyć wartości 50% całkowitej kwoty kredytu w stosunku rocznym, za każdy rok umowy Zalety rozwiązania proponowanego przez Profi Credit Poland Zapobiegnie nierównościom w traktowaniu produktów, udokumentowanych powyższymi obliczeniami CKP Uwzględnienie kosztów rzeczywiście ponoszonych przez firmę, przez co Możliwe będzie utrzymanie w ofercie produktów długoterminowych (powyżej 24 miesięcy) na wysokie kwoty (do zł), przez co Możliwe będzie zaspokojenie potrzeb 75% spośród ponad klientów firmy: taki % stanowią pożyczki na kwoty 7000 zł i wyższe, zaciągane na okresy gł miesięcy i dłuższe Zagrożenia związane z przyjęciem rozwiązania Ministerstwa Finansów Wycofanie z rynku pożyczek na okres 12 miesięcy i powyżej Wycofanie z rynku pożyczek wyższych, niż na 2000 zł, ponieważ zdolność kredytowa pożyczkobiorców nie pozwoli na ich utrzymanie pożyczkobiorców nie stać na spłacenie wyższej kwoty w okresie krótszym, niż 1 rok Konsumenci zostaną pozbawieni możliwości pozyskania legalnego finansowania zewnętrznego na wyższe kwoty lub będą zaciągali po kilka pożyczek jednocześnie Rozwinie się szara strefa pożyczek, trudna do kontrolowania i niebezpieczna dla konsumenta z uwagi na metody windykacji 16

17 Stanowisko Profi Credit Poland sp. z o.o. wobec proponowanych zmian ustawodawczych (4/5) Zapisy sporne w propozycjach zmian ustawodawczych: rezygnacja z utworzenia rejestru firm pożyczkowych W obecnym stanie prawnym: Konsument, który przez swoją trudną sytuację materialną został zmuszony do pozyskania dodatkowych środków w firmie pożyczkowej, nie ma de facto żadnej możliwości uzyskania wiarygodnych informacji, u jakiego pożyczkodawcy może bezpiecznie zaciągnąć zobowiązanie Pożyczkodawca udzielający pożyczek ze środków własnych, niezależnie od sposobu prowadzonej działalności, w obecnej świadomości społecznej jest powszechnie kojarzony z tzw. parabankiem, czyli instytucją gromadzącą środki pieniężne ludności bez uprawnień, co nie jest prawdą Organy ścigania mają problem z identyfikacją i ściganiem podmiotów gospodarczych, prowadzących działalność pożyczkową w sposób niezgodny z prawem W projektowanym stanie prawnym: Ministerstwo Finansów, jako inicjator wprowadzenia zmian w ustawowych regulacjach dotyczących nadzoru nad szeroko rozumianym rynkiem finansowym, zrezygnowało z utworzenia rejestru firm pożyczkowych, odkładając ten temat do momentu rozpoczęcia prac nad dostosowaniem polskiego prawa dotyczącego kredytów hipotecznych do rozporządzenia KE i Rady, które nakłada obowiązek utworzenia rejestru podmiotów udzielających tych kredytów. Tym samym polski konsument nadal nie będzie miał dostępu do rzetelnej informacji o firmach pożyczkowych, pomimo, że to właśnie troska o jego bezpieczeństwo deklarowana była jako główny cel nowelizacji prawa o nadzorze nad rynkiem finansowym. 17

18 Stanowisko Profi Credit Poland sp. z o.o. wobec proponowanych zmian ustawodawczych (4/6) Zapisy sporne w propozycjach zmian ustawodawczych: rezygnacja z utworzenia rejestru firm pożyczkowych Istniejąca dostępność informacji na temat firm pożyczkowych Postulowana dostępność informacji na temat firm pożyczkowych Informacje dotyczące firm pożyczkowych są dostępne dla konsumentów w stowarzyszeniach i związkach firm pożyczkowych, jak: Konferencja Przedsiębiorstw Finansowych Związek Firm Pożyczkowych, które przyjmują do swego grona jedynie przedsiębiorców stosujących tzw. dobre praktyki korporacyjne jednak Żadna z powyższych instytucji nie zrzesza wszystkich firm pożyczkowych działających na rynku Największy pożyczkodawca w Polsce nie przynależy do żadnej z nich Instytucje te cechują się: Brakiem ujednoliconej informacji Wiedzą dotyczącą przede wszystkim swoich członków Podejrzeniem o brak obiektywizmu z racji relacji ze swoimi członkami Utworzenie rejestru przedsiębiorstw pożyczkowych, który: Będzie prowadzony w systemie informatycznym przez ministra właściwego do spraw gospodarki jako ministra prowadzącego Centralną Ewidencję i Informację o Działalności gospodarczej Będzie dostępny dla konsumenta w urzędzie ministra prowadzącego rejestr oraz na jego stronach internetowych Wpis do rejestru będzie uzależniony od spełnienia przez przedsiębiorcę ustawowych warunków działalności pożyczkowej Będzie pełnił funkcję informacyjną dla konsumentów, zawierając: wszystkie podmioty pożyczkowe legalnie funkcjonujące na rynku ujednolicone, zweryfikowane i na bieżąco aktualizowane informacje na temat przedsiębiorstw pożyczkowych ponadto Rejestr będzie stanowił ważne źródło informacji: dla KNF i organów ścigania do celów statystycznych Korzyści wynikające z utworzenia rejestru przedsiębiorstw pożyczkowych Dla konsumenta: znaczący wzrost bezpieczeństwa finansowego Dla przedsiębiorcy pożyczkowego: wpis w rejestrze będzie urzędowym potwierdzeniem spełnienia ustawowych warunków działalności przez jego przedsiębiorstwo, przez co uzyska większe zaufanie konsumenta do świadczonych usług finansowych Dla KNF, organów ścigania i sądów: znaczące ułatwienie zadania eliminowania podmiotów działających poza prawem 18

19 Stanowisko Profi Credit Poland sp. z o.o. wobec proponowanych zmian ustawodawczych (4/7) Zapisy sporne w propozycjach zmian ustawodawczych: zakres danych objętych wymianą informacji, okres ich przetwarzania oraz częstotliwość raportowania Założenia projektu ustawy o zmianie ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym, ustawy Prawo bankowe i niektórych innych ustaw opracowane przez Ministerstwo Finansów zawierają propozycję rozszerzenia obowiązku informacyjnego, jaki obecnie nałożony jest wyłącznie na banki, na przedsiębiorców pożyczkowych. Wzmożenie ochrony instytucji bankowych - jako instytucji zaufania publicznego zarządzających powierzonymi środkami pieniężnymi - przed udzielaniem złych kredytów Cele regulacji Ułatwienie wszystkim podmiotom udzielającym kredytów konsumenckich podjęcie właściwej decyzji kredytowej poprzez poszerzenie zakresu informacji potrzebnych podczas dokonywania oceny zdolności kredytowej: Dla banków - o informacje o pożyczkach udzielonych przez instytucje pożyczkowe klientowi aplikującemu o kredyt Dla przedsiębiorców pożyczkowych o informacje o zaciągniętych uprzednio przez klienta kredytach bankowych Ochrona konsumentów przed nadmiernym zadłużaniem się poprzez utrudnienie otrzymania kredytu bankowego lub pożyczki w sytuacji posiadania zadłużenia Uzasadnienie projektowanego zapisu: Banki odnotowują wzrost sprzedaży kredytów gotówkowych i ratalnych Wzrasta wysokość zaciąganych kredytów konsumenckich w ciągu ostatnich 3 lat udział kredytów na kwoty powyżej 4000 zł wzrósł z 45% do 91% wartości portfela banków W 2013 r. banki i SKOKi udzieliły ponad 6,6 mln kredytów gotówkowych, rośnie wartość udzielonych kredytów Wzrasta zadłużenie polskich gospodarstw w firmach pożyczkowych W 2013 r. wartość udzielonych kredytów bankowych wzrosła o 16% w stosunku do roku 2012 Średni kredyt bankowy: 2011 r. 8,1 tys. zł 2014 r. 10,4 tys. zł I półrocze 2011 r. 28,6 mld zł I półrocze 2013 r. 32,8 mld zł I półrocze 2014 r. 37,5 mld 2013 r. 3,1 mld zł I półrocze 2014 r. 3,4 mld zł Wniosek: następuje stopniowy wzrost zadłużenia polskiego społeczeństwa 19

20 Stanowisko Profi Credit Poland sp. z o.o. wobec proponowanych zmian ustawodawczych (4/8) Zapisy sporne w propozycjach zmian ustawodawczych: zakres danych objętych wymianą informacji, okres ich przetwarzania oraz częstotliwość raportowania O ile umożliwienie wymiany informacji o kredytobiorcach i ich zobowiązaniach jest słuszne, to proponowany przez MF zakres danych osobowych, które będą podlegały wymianie i przetwarzaniu w systemach informatycznych: Banków Firm pożyczkowych Biur Informacji Kredytowej Biur Informacji Gospodarczej wykracza poza ducha ustawy o ochronie danych osobowych i dyrektyw UE w tym zakresie, które zmierzają do minimalizacji ilości zbieranych i przetwarzanych danych osobowych Proponowany zakres danych zawiera dane które nie są niezbędne do identyfikacji konsumenta, jak: Nazwisko rodowe Nazwisko panieńskie matki Data urodzenia (zawarta bezpośrednio w numerze PESEL) Miejsce urodzenia Wszystkie możliwe adresy: zameldowania, zameldowania czasowego, czy też zamieszkania Zwiększona ilość przetwarzanych danych: znacząco podniesie koszty owego przetwarzania, ponieważ będzie wymagała: złożonych, drogich systemów informatycznych Większej ilości roboczogodzin przy ich umieszczaniu w systemie Spowoduje więc zwiększone koszty udzielania pożyczek, które zapewne poniesie pożyczkobiorca Wszystkie dane z zakresu proponowanego przez MF, poza numerem PESEL, są zawarte w owym numerze PESEL, nie ma więc potrzeby gromadzenia ich wszystkich i przetwarzania w wymienionych systemach informatycznych wymienionych instytucji Profi Credit Poland proponuje wprowadzenie obowiązku wymiany i przetwarzania tych danych, które umożliwią: Identyfikację konsumenta klienta instytucji kredytowych: numer PESEL Bezpośredni kontakt z konsumentem klientem instytucji kredytowych: Adres zamieszkania Numer telefonu mobilnego i/lub stacjonarnego Adres Ponadto Profi Credit Poland postuluje zmniejszenie częstotliwości raportowania w ramach obowiązku informacyjnego do dwóch tygodni. Cotygodniowe raportowanie wszystkich danych będzie powodowało zbyt wysokie koszty udzielania pożyczek, które to koszty zgodnie z zaleceniami Ministerstwa Finansów powinny ulegać racjonalizacji w kierunku ich minimalizacji. 20

21 Stanowisko Profi Credit Poland sp.zo.o. wobec proponowanych zmian ustawodawczych (4/9) Zapisy sporne w propozycjach zmian ustawodawczych: termin wejścia w życie ustawy w zakresie vacatio legis dla przepisów ograniczających koszt kredytu konsumenckiego Profi Credit Poland z zadowoleniem przyjęło do wiadomości dokonanie przez Ministerstwo Finansów zmiany w pierwotnym projekcie wejścia w życie ustawy o zmianie ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym, ustawy Prawo bankowe i niektórych innych ustaw, który zakładał bezwarunkowe wejście w życia dla przedsiębiorstw pożyczkowych w terminie 30 dni od ogłoszenia. Aktualne założenia do projektu nadal przewidują 30-dniowy termin wejścia w życie ustawy, jednak: Przepisy określające obowiązki w zakresie wymiany informacji mają mieć 12 miesięczny okres vacatio legis Ministerstwo Finansów uwzględniło przedłożone przez liczne podmioty argumenty odnoszące się do czasu niezbędnego do technologicznego i operacyjnego wdrożenia systemów informatycznych Przepisy wprowadzające ograniczenia maksymalnej wysokości odsetek i całkowitego kosztu kredytu mają wejść w życie po 6 miesiącach vacatio legis Profi Credit Poland postuluje wprowadzenie 12 miesięcznego okresu vacatio legis dla przepisów wprowadzających ograniczenia maksymalnej wysokości odsetek i całkowitego kosztu kredytu jednak Profi Credit Poland jest zdania, iż vacatio legis dotyczący przepisów wprowadzających ograniczenia maksymalnej wysokości odsetek i całkowitego kosztu kredytu jest zbyt krótki. Ograniczenie maksymalnej wysokości odsetek, a zwłaszcza ograniczenie całkowitego kosztu kredytu będzie wymagało zmiany strategii produktowej firmy, zwłaszcza jeśli zostaną uchwalone zapisy proponowane przez Ministerstwo Finansów. W takim przypadku dotychczasowy model biznesowy firmy będzie przynosił straty, wobec czego: Model biznesowy będzie wymagał gruntownej przebudowy Przebudowa modelu biznesowego będzie wymagała: Dokładnego zbadania środowiska biznesowego Opracowania całkowicie nowych produktów finansowych Stworzenia całego oprzyrządowania techniczno-logistycznego dla nowych produktów, jak: o Wzory umów o Systemy informatyczne o Systemy logistyki sprzedaży Zmianie będzie także musiała ulec strategia marketingowa firmy Powyższe czynności wymagają nie tylko znaczących nakładów finansowych, lecz przede wszystkim czasu. 21

22 Przewidywana reakcja rynku pożyczkowego na ograniczenie całkowitego kosztu kredytu (5/1) Nadmierne ograniczenie CKP = nieopłacalność i wycofanie części produktów firm pożyczkowych Zgodnie z propozycją ograniczenia kosztu kredytu, pozaodsetkowe koszty pożyczki (= kredytu) nie mogłyby przekroczyć kwoty wynikającej ze wzoru: CKP całkowity koszt kredytu z wyłączeniem odsetek Z zastrzeżeniem, że całkowity koszt CKP = (K * 25%) + (K * n/r * 30%) gdzie: K całkowita kwota kredytu kredytu, z wyłączeniem odsetek, nie może n okres spłaty wyrażony w dniach przekraczać 100% całkowitej kwoty R liczba dni w roku kredytu w całym okresie kredytowania Projekt Ministerstwa Finansów, mający na celu [cyt.] zapobieganie pobieraniu przez kredytodawców kredytu konsumenckiego nieuzasadnionych (zbyt wysokich) opłat jednocześnie: Firmy pożyczkowe szacują, że wprowadzenie w życie zapisów ograniczających całkowity koszt kredytu konsumenckiego w wersji proponowanej przez Ministerstwo Finansów spowoduje dwa groźne dla społeczeństwa skutki: zakłada, że przychody przedsiębiorstw pożyczkowych będą ograniczały się do pokrywania minimalnych kosztów działalności nie uwzględnia rzeczywistych przychodów rocznych w zależności od czasu zaangażowania porównywalnych środków finansowych Rynek pożyczkowy ulegnie wyraźnemu zmniejszeniu, a więc zmniejszy się dostępność kredytów dla konsumentów Nastąpi zdecydowany spadek zatrudnienia w sektorze firm pożyczkowych jako efekt racjonalizacji ponoszonych kosztów Proponuje się przyjęcie ustawowego ograniczenia limitu całkowitego kosztu kredytu konsumenckiego, z wyłączeniem odsetek, na poziomie odpowiadającym dolnym granicom przedziałów kosztowych wskazywanych przez przedsiębiorców działających w branży pożyczkowej M. F. proponuje limit ograniczenia całkowitego kosztu kredytu konsumenckiego opierając się na założeniu [cyt.], iż: W portfelach firm pożyczkowych dominują pożyczki w przedziale kwotowym zł zawierane na okres od 6 miesięcy do 1 roku Segment mikropożyczek [ ] dynamicznie się rozwija MF nie uwzględnia produktów na okresy dłuższe niż 2 lata Szacowana skala zmniejszenia rynku może wynieść mln zł, co oznacza spadek o ok. 1/3 Redukcja zatrudnienia może wynieść 36%, co oznacza utratę pracy dla ponad 2000 osób zatrudnionych i ponad 5000 współpracujących 22

23 Przewidywana reakcja rynku pożyczkowego na ograniczenie całkowitego kosztu kredytu (5/2) Kształtowanie się CKP w zależności od okresu kredytowania versus kierunki zmian w firmach pożyczkowych Projekt Ministerstwa Finansów limitu całkowitego kosztu kredytu zawiera błąd, ponieważ nie uwzględnia rzeczywistych przychodów rocznych w zależności od czasu zaangażowania porównywalnych środków finansowych; skutkiem błędu jest nierówne traktowanie produktów na rynku * Porównanie CKP dla jednej pożyczki 1000 zł w zależności od okresu kredytowania 30 dni W odniesieniu do jednej udzielonej pożyczki CKP rośnie w miarę wydłużania okresu kredytowania, ale: Jeśli CKP przeliczy się na roczny przychód z określonego rodzaju produktu to okazuje się, że przychód ten drastycznie maleje w miarę wydłużania okresu kredytowania, ponieważ: Porównanie CKP dla pożyczki 1000 zł w przeliczeniu na 1 rok obrotowy CKP/pożyczkę dni CKP/rok W skrajnych przypadkach ta sama kwota zaangażowana: Na 1 miesiąc przynosi w ciągu roku przychód 12 krotny Na 36 miesięcy przynosi w ciągu roku przychód 0,3 krotny, a z odsetkami (530 zł w całym okresie kredytowania) 0,5 krotny * * Wykresy własne na podstawie danych zamieszczonych na slajdzie 27 niniejszej prezentacji 23