Wykłady KRYZYS I RESTRUKTURYZACJA FINANSOWA PRZEDSIĘBIORSTW. prof. UG, dr hab. Leszek Pawłowicz Uniwersytet Gdański, Katedra Bankowości 2015/2016

Transkrypt

1 Wykłady KRYZYS I RESTRUKTURYZACJA FINANSOWA PRZEDSIĘBIORSTW prof. UG, dr hab. Leszek Pawłowicz Uniwersytet Gdański, Katedra Bankowości 2015/2016

2 Literatura do wykładu: 1. L. Pawłowicz, Odbudowa wartości przedsiębiorstwa w kryzysie [w:] Zarządzanie wartością spółki kapitałowej. Podręcznik akademicki, pr. zb. pod red. J.K. Bieleckiego i L. Pawłowicza, CeDeWu.pl, Warszawa P. Antonowicz, Bankructwa i upadłości przedsiębiorstw, Wydawnictwo UG, Gdańsk S. Slatter, D. Lovett, Restrukturyzacja firmy. Zarządzanie przedsiębiorstwem w sytuacjach kryzysowych, WIG Press Warszawa 2001

3 CO TO JEST KRYZYS FINANSOWY? KAŻDY WIDZI

4 Co to jest współczesny kryzys w skali makro? Ryzyko systemowe obejmuje nie tylko banki Ryzyko rozprzestrzenia się transgranicznie i transsektorowo Długi okres ekspansji głęboki kryzys długi kryzys Interwencjonizm na skalę globalną Nieadekwatność narodowych sieci bezpieczeństwa finansowego do wyzwań globalnego rynku

5 Czy mechanizm wzrostu kredytów hipotecznych musi doprowadzić do kryzysu? NASILENIE KONKURENCJI NISKA CENA KREDYTU POLITYKA PIENIĘŻNA BANKU CENTRALNEGO NADZÓR BANKOWY LIBERALIZACJA POLITYKI KREDYTOWEJ EKSPANSJA KREDYTOWA ZASILANIE FINASNOWE (DEPOZYTY, SEKURYTYZACJA) Transsektorowe i transgraniczne rozprzestrzenianie ryzyka kredytowego NARASTAJĄCE BARIERY PO STRONIE PODAŻY ROSNĄCE CENY NIERUCHOMOŚCI WZROST POPYTU NA NIERUCHOMOŚCI SYTUACJA EKONOMICZNA GOSPODARSTW DOMOWYCH

6 Kryzys finansowy katastrofa statku pasażerskiego zapewnia się o niezawodności i bezpieczeństwie systemu nie wiadomo kiedy nastąpi nie wiadomo kto się utopi a kto uratuje

7 Transformacja kryzysu kredytowego w kryzys zaufania ZMIANA OCZEKIWAŃ WOBEC SPRZEDAWCÓW I POŚREDNIKÓW ROSNĄCA CENA KREDYTU NADZÓR BANKOWY ZAOSTRZENIE POLITYKI KREDYTOWEJ SPADAJĄCE CENY NIERUCHOMOŚCI (ZABEZPIECZEŃ) WZROST ZŁYCH KREDYTÓW, SPADEK POPYTU NA KREDYT SPADEK POPYTU NA NIERUCHOMOŚCI SYTUACJA EKONOMICZNA GOSPODARSTW DOMOWYCH UTRATA PŁYNNOŚCI, KŁOPOTY Z ZASILANIEM FINANSOWYM I WYPŁACALNOŚCIĄ BANKI CENTRALNE, POMPOWANIE PŁYNNOŚCI ZAGROŻENIE DLA DEPOZYTÓW SPADEK WARTOŚCI POCHODNYCH KREDYTOWYCH KŁOPOTY FINANSOWE NABYWCÓW POCHODNYCH KREDYTOWYCH K R Y Z Y S Z A U F A N I A

8 Konsekwencje kryzysu zaufania TRUDNOŚCI W PRZEWIDYWANIU ROZWOJU RYNKÓW FINANSOWYCH: - WZROST ROLI CZYNNIKÓW PSYCHOLOGICZNYCH, - SPADEK ZNACZENIA ANALIZ FUNDAMENTALNYCH DEKONIUNKTURA GOSPODARCZA KLĘSKA BANKOWOŚCI INWESTYCYJNEJ ZMIANA STRATEGII BANKÓW: KONIEC EKSPANSJI KREDYTOWEJ, PRIORYTET - BEZPIECZEŃSTWO ZMIANA POSTAW LUDNOŚCI Z PROKONSUMPCYJNEJ NA WYCZEKUJĄCĄ KRYZYS ZAUFANIA NA RYNKACH FINANSOWYCH ZMIANA STRATEGII INWESTORÓW W KIERUNKU MINIMALIZACJI STRAT KRACH NA GIEŁDACH, SPADEK WARTOŚCI RYNKOWEJ AKTYWÓW WZROST RYZYKA SYSTEMOWEGO: - UTRATA PŁYNNOŚCI FINANSOWEJ W SEKTORZE FINANSOWYM, - PROBLEMY Z WYPŁACALNOŚCIĄ RENOMOWANYCH BANKÓW, - NIESPOTYKANA SKALA INTERWENCJONIZMU

9 Unikanie ryzyka i paradoksy systemowe NADZÓR pobiera opłaty od uczestników rynku, utajnia wyniki kontroli i unika odpowiedzialności K R E D Y T O B I O R C Y BROKER KREDYTOWY, SPRZEDAWCA B A N K I AUDYTORZY ZEWNĘTRZNI SPV (SPÓŁKI CELOWE) AGENCJE RATINGOWE DEPONENCI, AKCJONARIUSZE NABYWCY MBS-ÓW zaciągają kredyty bez wkładu własnego sprzedają kredyty, pobierają opłaty, nie podejmują ryzyka sprzedają kredyty, pobierają opłaty, oceniają ryzyko kredytowe, transferują ryzyko wykorzystując sekurytyzację pobierają opłaty od kontrolowanych emitenci pochodnych kredytowych, pobierają opłaty, transferują ryzyko oceniają wiarygodność papierów, pobierają opłaty od emitenta, nie podejmują ryzyka NABYWCY INNYCH POCHODNYCH KREDYTOWYCH płacą rachunki (koszty ryzyka) przy wsparciu ze środków publicznych

10 Zarządzanie wartością (VBM) w instytucjach zaufania publicznego a mechanizm kryzysu Lewarowanie i struktura kapitału w warunkach braku ryzyka upadłości Adjustowane ryzykiem stopy zwrotu z kapitału Kontrakty menedżerskie i systemy motywacji

11 Nowy wymiar ryzyka systemowego XXI wieku większy zakres przedmiotowy: od runu na kasy do braku zaufania na globalnych rynkach kapitałowych większy zakres podmiotowy: banki depozytowe, inwestycyjne, parabanki, inne instytucje finansowe (cross sector) większy zakres terytorialny: cross-border, jednolity rynek finansowy UE, holdingi transgraniczne większa szybkość: rola informatyki, telekomunikacji i mediów

12 Rola dźwigni finansowej w kreowaniu ryzyka systemowego Wartość rynkowa Czysty wynik MM: cena akcji w przypadku braku kosztów związanych z upadłością Zmniejszenie wartości przez koszty związane z upadłością LTV -> 100% 0 D1 D2 D3 Dźwignia, D/A Graniczny poziom zadłużenia, przy którym istotne stają się koszty upadłości Optymalna struktura kapitału: Krańcowe korzyści podatkowe = = Krańcowe koszty związane z upadłością Poziom zadłużenia wynikający z minimalnego kapitału regulacyjnego Too big to fail -> too big to save (Islandia)

13 Wybrane reakcje na uświadomione ryzyko systemowe w UE NACJONALIZACJA NIEWYPŁACALNYCH BANKÓW WZROST RESTRYKCJI NADZORCÓW W KRAJACH MACIERZYSTYCH I GOSZCZĄCYCH PRESJA NA DOKAPITALIZOWANIE BANKÓW TRANSGRANICZNE EKSTREMALNE RYZYKO SYSTEMOWE NOWE REGULACJE OSTROŻNOŚCIOWE PRESJA NA OPODATKOWANIE BANKÓW TWORZENIE NOWYCH INSTYTUCJI NADZORCZYCH NA SZCZEBLU UE PRESJA NA PODZIAŁ DUŻYCH BANKÓW TWORZENIE BUFORÓW BEZPIECZEŃSTWA (FUNDUSZY STABILNOŚCIOWYCH)

14 Kryzys a hazard moralny Źródło: Attila Szalay-Berzeviczy, The crisis of credibility and confidence, prezentacja podczas Forum Zarządzania Aktywami, Warszawa 14 września 2012

15 Hazard moralny pokusa nadużycia (ang. moral hazard) Paul Krugman: Moral hazard any situation in with one person makes the decision about how much risk to take, while someone else bears the cost if things go badly ludzie lub instytucje nie ponoszą konsekwencji swoich działań stymuluje działania mniej ostrożne ponieważ ryzyko ponosi ktoś inny łańcuchy hazardu moralnego w połączeniu z konfliktem interesów charakteryzują obecny system gospodarki rynkowej

16 Niektórzy hazardziści instytucje finansowe -> too big to fail politycy populiści banki centralne twórcy piramid

17 UE: hazard wbudowany w mechanizm kryzysu bankrutujące banki wspierane są przez bankrutujące kraje, które zadłużają się w bankrutujących bankach, które dotuje Europejski Bank Centralny Kto przejmie ryzyko?

18 INFLATION HAS A HISTORY Romans were the first to take advantage of the inflation during the Punic Wars (264 BC to 146 BC). The gold content of the coins were reduced gradually. Augustus Cesar (BC 63- AD 14) had to reform the financial system afterwards. China faced a massive inflation when paper money was introduced instead of copper in the 7th. The Spanish created massive inflation in the 16th century in Europe to reduce their debt when more and more silver was brought back to the old continent from America. Massive inflation in France brought Napoleon in power. Hyperinfaltion in Germany in 1923 and in Hungary after World War II. Źródło: Attila Szalay-Berzeviczy, The crisis of credibility and confidence, prezentacja podczas Forum Zarządzania Aktywami, Warszawa 14 września 2012

19 Filary wiarygodności systemu agencje ratingowe opłacane przez emitentów, audytorzy opłacani przez kontrolowanych, których są często doradcami nadzór finansowy utajniający oceny

20 Środki zaradcze integracja polityczna UE: likwidacja źródeł kryzysu czy tylko ucieczka do przodu Unia Bankowa a ryzyko przeniesienia hazardu moralnego ze szczebla narodowego na europejski przeregulowanie - ok. 2 tys. aktów prawnych rocznie Czy dyscyplinę rynkową można zastąpić regulacjami?

21 Dokąd idziemy? kryzys finansowy kryzys finansowy kryzys zaufania kryzys zaufania kryzys gospodarczy kryzys gospodarczy kryzys społeczny protekcjonizm lub kryzys społeczny eliminacja (ograniczenie) hazardu moralnego i konfliktu interesów katastrofa odbudowa wartości gospodarki rynkowej

22 Po pierwsze, zlikwidować paradoksy ZWIĘKSZYĆ RYZYKO DLA AKCJONARIUSZY DELEWAROWANIE ZLIKWIDOWAĆ MORAL HAZARD PODZIELIĆ BANKI NA MNIEJSZE, KTÓRE MOGĄ UPAŚĆ UMOŻLIWIĆ UPADŁOŚĆ DUŻYM (SPECIAL RESOLUTION REGIME + RESOLUTION FUNDS) CO ROBIĆ? AGENCJE RATINGOWE OPŁACANE PRZEZ EMITENTÓW ZLIKWIDOWAĆ SYSTEMOWE KONFLIKTY INTERESÓW AUDYTORZY WYBIERANI I OPŁACANI PRZEZ KONTROLOWANYCH TRANSFER RYZYKA KREDYTOWEGO DO INSTYTUCJI NIEKREDYTOWYCH SYSTEMY MOTYWACJI BEZ RYZYKA

23 Kryzys w skali mikro Kryzys przedsiębiorstwasytuacja, w której trudności finansowe są tak znaczne, że egzystencja przedsiębiorstwa i jego zobowiązania wobec wierzycieli są poważnie zagrożone

24 Rozróżnienie kryzysu przedsiębiorstwa od zakłóceń, konfliktów i katastrofy Zakłócenia w przedsiębiorstwie sytuacja odnosząca się do stanu rzeczy perturbacje z płynnością finansową mogą być przezwyciężone przy pomocy własnych sił i środków KRYZYS PRZEDSIĘBIORSTWA sytuacja w której następuje zagrożenie egzystencji przezwyciężenie sytuacji i dalsze istnienie przedsiębiorstwa jest możliwe przy pomocy zewnętrznych sił i środków Konflikty w przedsiębiorstwie sytuacja wynikająca ze sprzeczności i napięć między osobami mogą być usunięte przy pomocy własnych sił i środków Katastrofa przedsiębiorstwa sytuacja odnosząca się do egzystencji przezwyciężenie sytuacji i dalsze istnienie przedsiębiorstwa nie jest możliwe

25 Kryzys finansowy to pojęcie ekonomiczne. Upadłość to pojęcie prawne. Upadłość może być jedną z metod restrukturyzacji.

26 Restrukturyzacja finansowa - to wszelkie działania mające na celu stworzenie pośrednio lub bezpośrednio takiej struktury w przedsiębiorstwie, która umożliwia mu prowadzenie rentownej działalności gospodarczej

27 Przedsiębiorstwo nierentowne - to takie, w którym przyszłe dochody akcjonariuszy (właścicieli) nie wystarczają na odpowiednią stopę zwrotu z kapitału, a zatem wartość majątkowa (likwidacyjna) jest wyższa od dochodowej

28 Klasyczny mechanizm kryzysu przedsiębiorstwa Przyczyny kryzysu Spadek zamówień Spadek obrotów Zmniejszenie się dochodów, trudności płatnicze Problemy z płynnością Strata Spadek udziału kapitału własnego ZAKŁÓCENIA Zastopowanie inwestycji Rezygnacja z dywidendy Zadłużenie krótkoterminowe Rosnące obciążenie odsetkami Pogorszenie wypłacalności problemy ze zgromadzeniem kapitału obcego i własnego Brak płynności Sytuacja podbilansowa, nadmierne zadłużenie KRYZYS KATASTROFA

29 Mechanizm kryzysu Banku Staropolskiego SA kredyty samochodowe Invest Bank podwyższenie kapitału kredyty zabezpieczone na akcjach System auto kredyt Polska udziały członkowskie ( ) PTS i inne linie kredytowe kredyty samochodowe podwyższenie kapitału Bank Staropolski SA lokaty Invest Bank Ukraina Oguz Bank Mołdawia

30 Typowe scenariusze kryzysu Początek Kryzys Kryzys Wielkie Zależności kryzysu ekspansji zbytu projekty Błędna koncepcja rynkowa produktu Niewystarczające doświadczenie kierownictwa Brak informacji branżowych Brak zręczności marketingowej Niedoszacowanie potrzebnego czasu i kosztów wprowadzenia produktu na rynek Wzrost zadłużenia w celu finansowania rozwoju Nieefektywna organizacja Nieadekwatne metody kierowania Rosnąca konfrontacja z konkurencją Malejąca rentowność kapitału Negatywny efekt dźwigni finansowych Obniżenie wysiłku we wszystkich obszarach Zmiany w konstelacji rynkowej nowi konkurenci produkty subsydiowane nasycenie rynku wahania walutowe ogólna recesja Rosnący nacisk konkurencji Nacisk na ceny poprzez nadwyżkę mocy produkcyjnej i wysokie koszty stałe Zbyt ambitny projekt ekspansja na rynkach zagranicznych lansowanie nowych produktów fuzja przedsiębiorstw Koszty i potrzebny czas zostają niedoszacowane Podmioty dające pieniądze obawiają się finansowania beczki bez dna Jednostronna zależność od jednego odbiorcy lub dostawcy Brak doświadczenia marketingowego Brak dostępu do innych kanałów zbytu i zaopatrzenia

31 Pułapka utraty konkurencyjności Zysk na akcję (EPS) Konkurencyjność Przepływ środków pieniężnych Czas

32 Systemy (sygnały) wczesnego ostrzegania (early warning system) Prognozy upadłości (upadłość = utrata płynności) (failure prediction research) służą przewidywaniu pogorszenia sytuacji ekonomicznofinansowej przedsiębiorstwa, a szczególności zagrożenia upadłością a nie służą identyfikacji źródeł kryzysu, ani nie dostarczają wskazówek jak poprawić kondycję przedsiębiorstwa

33 Obszary zastosowań systemów wczesnego ostrzegania polityka kredytowa banku badanie celowości fuzji i aliansów strategicznych polityka inwestycyjna funduszy inwestycyjnych marketing - stosowanie odroczonych płatności (kredytu kupieckiego) monitoring głównych partnerów gospodarczych

34 Systemy wczesnego ostrzegania (1) (Źródło: A. Rappaport, To avoid Trouble, look at these red flags, The Wall Street Journal, February 2002) CO? Czerwone flagi dla inwestorów OPIS 1. Niejasny model biznesowy Nie inwestuj w firmę jeśli nie wiesz jak robi pieniądze 2. Mętne raporty Raporty finansowe trudne do jednoznacznej interpretacji, mętne, dużo przypisów. Podejrzewasz, że chcą coś ukryć. Kreatywna księgowość 3. Gra w nadzieję na zysk Szybki wzrost sprawozdawczych przychodów, zbyt regularny mimo wahań koniunktury

35 Systemy wczesnego ostrzegania (2) (Źródło: A. Rappaport, To avoid Trouble, look at these red flags, The Wall Street Journal, February 2002) CO? Czerwone flagi dla inwestorów (c.d.) OPIS 4. Wojny cenowe Dzisiejszy dochodowy biznes może stać się jutro obiektem wojny cenowej. Inwestuj raczej w liderów w branży 5. Niszczące wartość Gotowość zarządu do wypłaty fuzje i przejęcia premii za wykup, wyższej niż własne oszacowanie efektów synergii

36 Systemy wczesnego ostrzegania (3) (Źródło: A. Rappaport, To avoid Trouble, look at these red flags, The Wall Street Journal, February 2002) CO? Czerwone flagi dla inwestorów (c.d.) OPIS 6. Nieekonomiczne Gdy zarząd skupuje własne skupywanie własnych akcji akcje aby osiągnąć planowane przychody na jedną akcję, kosztem rosnącej wartości dla akcjonariuszy 7. Procedury rekompensat Uwaga na firmy, które dla zarządów powracają do rekompensat niszczące wartość gotówkowych i pozbawiają się planów zorientowanych na budowanie wartości

37 MODELE Z-SCORE (1) Carpenter i Emery Model Goldinga - lista wskaźników ostrzegających przed nagłą śmiercią niemowląt (250) np. wiek matki, liczna wcześniejszych ciąż, waga niemowlęcia, problemy z karmieniem,...,. Skuteczność 75% - 15 zmiennych epidemiologicznych np. miesiąc porodu, palenie matki, inne nałogi,...,.

38 MODELE Z-SCORE (2) Z - score - ryzyko bankructwa ogólna funkcja dyskryminacyjna jest zazwyczaj liniowa Z = b 1 R 1 + b 2 R b n R n obejmuje jedynie czynniki ilościowe podstawową różnicą między credit-scoringiem i Z-scoringiem jest CZAS credit scoring Z-scoring - ocena bieżąca - przyszła wypłacalność (najczęściej za 1-2 lata)

39 Etapy budowy modeli Z-score (1) 1. Zdefiniowanie bankructwa ekonomiczne - utrata płynności prawne - różnie 2. Wybór próby np. Altman: 33 bankrutów o wielkości aktywów 1-25 mln $, 33 zdrowych dane tego samego okresu 3. Wybór zmiennych diagnostycznych wybór merytoryczny: metoda delficka, burza mózgów,... wybór formalno-statystyczny 1) zdolność dyskryminacji 2) nieskorelowanie między sobą 3) skorelowanie z odrzuconymi metody: potencjałów, parametryczna np. Altman: 22 wskaźniki pierwotne 5 wskaźników diagnostycznych

40 Etapy budowy modeli Z-score (2) 4. Określenie wag zmiennych diagnostycznych 5. Wyznaczenie punktu przecięcia, odcinającego grupę zdrowych przedsiębiorstw od potencjalnych bankrutów (z reguły wyodrębnia się tzw. szarą strefę - im mniejsza tym większa zdolność dyskryminacji) 6. Sprawdzenie modelu i oszacowanie błędu prognozy poprzez sprawdzenie liczby błędnych klasyfikacji na próbie zastosowanej do estymacji oraz próbie niezależnej

41 Model Altmana dla przedsiębiorstw notowanych na giełdzie Z = 1,2 R 1 + 1,4 R 2 + 3,3 R 3 + 0,6 R 4 + 1,0 R 5 gdzie: R 1 = kapitał pracujący/suma aktywów R 2 = zysk zatrzymany/suma aktywów R 3 = zysk brutto + odsetki do zapłacenia/suma aktywów R 4 = rynkowa wartość kapitału akcyjnego/księgowa wartość kapitału akcyjnego R 5 = przychody operacyjne/suma aktywów Punkt odcięcia (cut off) = 2,675 Interpretacja: Z > 2,99 - firmy nie zagrożone upadłością Z < 1,81 - potencjalny bankrut 1,81 < Z < 2,99 - szara strefa Błąd prognozy 5%

42 Model Altmana dla przedsiębiorstw nie notowanych na giełdzie (1983) Z = 0,717 R 1 + 0,847 R 2 + 3,107 R 3 + 0,420 R 4 + 0,998 R 5 gdzie: R 1 = kapitał pracujący/suma aktywów R 2 = zysk zatrzymany/suma aktywów R 3 = zysk brutto + odsetki do zapłacenia/suma aktywów R 4 = księgowa wartość akcji/księgowa wartość zobowiązań R 5 = przychody operacyjne/suma aktywów Interpretacja: Z > 2,90 - firmy nie zagrożone upadłością Z < 1,20 - potencjalny bankrut 1,20 < Z < 2,90 - szara strefa Okres prognozy 2 lata Błąd prognozy 6%

43 Skuteczność modeli Altmana (w USA) 95% trafnych prognoz jednorocznych 72% trafnych prognoz dwuletnich 48% trafnych prognoz trzyletnich System Altmana zastosowany do badania przedsiębiorstw innych niż amerykańskie nie daje dobrych rezultatów

44 System wczesnego ostrzegania A. Hoły (Polska) (Rachunkowość 5/ Prognozowanie bankructwa jednostki w warunkach gospodarki polskiej z wykorzystaniem funkcji dyskryminacyjnej) Próba: 40 bankrutów 40 kontynuujących działalność Wskaźniki na 1 rok przed ogłoszeniem upadłości Z H = 0,6 + 0,68 X 1 + 0,02 X 2 + 0,01 X 3 + 0,001 X 4 + 0,16 X 5 gdzie: X 1 = aktywa obrotowe/zobowiązania krótkoterminowe X 2 = zobowiązania ogółem/aktywa ogółem X 3 = wynik finansowy netto/aktywa ogółem X 4 = przeciętny stan zobowiązań krótkoterminowych/koszty działalności operacyjnej X 5 = przychody ogółem/aktywa ogółem Z > 0,1 - zdrowe Z < 0,3 - bankrut błąd prognozy 7,5% duża szara strefa 0,1-0,3

45 Proces odbudowy wartości Ocena strategicznych opcji kształtowania pozycji Wdrożenie nowej strategii Restrukturyzacja finansowa Ustalenie bezpośrednich problemów Stabilizacja pozycji Diagnostyka Opracowanie planu odbudowy wartości Uzyskanie poparcia ważnych stron zainteresowanych Zarządzanie wartością Wyjście Ustalenie obszarów poprawy operacji Wzmocnienie organizacji Wzmocnienie operacji Umocnienie Stabilizacja Analiza Optymalizacja pozycji

46 Małe ryzyko Opcje odbudowy wartości Niski potencjał wartości Sprzedaż w obecnej postaci Małe prawdopodobieństwo optymalizacji wartości; może prowadzić do strat inwestorów Przypuszczalnie pozostawia nabywcy wartość, którą będzie on w stanie wyzwolić Właściwa decyzja, jeśli akcjonariusze utracili wiarę w przedsiębiorstwo oraz w jego zarząd i nie wierzą, że można jeszcze poprawić wyniki Redukcja lub całkowite zamknięcie przedsiębiorstwa Właściwe, jeśli wartość aktywów w odsprzedaży, pomniejszona o koszty zamknięcia, jest wyższa niż wartość działającego przedsiębiorstwa Wyjątkowy charakter aktywów lub zasadniczo nierentowne przedsiębiorstwo Krótkoterminowa poprawa wyników Ma na celu szybką poprawę skuteczności operacji, aby przynosiły zwiększone zyski i podnosiły wartość Kompleksowy plan odtworzenia wartości Nacisk na poprawę operacji oraz Rozwój działalności poprzez ustalenie zasadniczych atutów umożliwiających przedsiębiorstwu wykorzystanie jego odpowiednio ustawionej pozycji rynkowej; rozwój nowych możliwości rynkowych i zapewnienie podstaw wzrostu oraz zwiększonej rentowności Większe ryzyko Wysoki potencjał wartości

47 Klasyczna restrukturyzacja Etap I Bilans przed redukcją kapitału AKTYWA PASYWA Majątek obrotowy Majątek trwały Strata Kapitał obcy Kapitał akcyjny

48 Klasyczna restrukturyzacja Etap II Bilans po redukcji kapitału AKTYWA PASYWA Majątek obrotowy Majątek trwały Kapitał obcy Kapitał akcyjny

49 Klasyczna restrukturyzacja Etap III Bilans po zwiększeniu kapitału AKTYWA PASYWA Majątek obrotowy Majątek trwały Kapitał obcy Kapitał akcyjny

50 Podział jako metoda restrukturyzacji Podział stanowi odwrotność fuzji ale: może poprzedzać fuzję ponieważ stanowi sposób na znalezienie środków na sfinansowanie fuzji uzupełnia często fuzje i przejęcia ponieważ stanowi sposób na pozbycie się niechcianych aktywów

51 Podział podobnie jak i fuzje i przejęcia są uzasadnione jedynie wówczas gdy podnoszą wartość przedsiębiorstwa lub służą odbudowie wartości przedsiębiorstwa w kryzysie. Dotychczasowa praktyka pokazuje, że większość fuzji niszczy wartość a większość podziałów tworzy dodatkową wartość dla akcjonariuszy.

52 Formy podziału przedsiębiorstw we współczesnym świecie wydzielenie (spin-off) czyli rozpinanie działalności, przedsiębiorstwo dzielone pozostaje (nie ulega likwidacji) a nowe przedsiębiorstwa (np. dotychczasowe oddziały) stają się niezależnymi w świetle prawa podmiotami i stanowią zazwyczaj 100% własność przedsiębiorstwa dzielonego zamiana udziałów (split-off) czyli zamiana udziałów w spółce dzielonej na udziały w spółkach nowo powstałych co powoduje w porównaniu z wydzieleniem większą autonomiczność spółki wydzielonej odwrotność połączenia (split-up) czyli taka forma wydzielenia, w której przedsiębiorstwo dzielone traci osobowość prawną (ulega likwidacji)

53 Formy podziału przedsiębiorstw we współczesnym świecie (c.d.) sprzedaż (diversiture, sell-off) czyli sprzedaż części aktywów (filii, jednostki biznesowej) często w postaci spółki zależnej wydzielenie kapitału (equity carve-out ECO) czyli wprowadzenie spółki zależnej do obrotu publicznego i sprzedaż części akcji inwestorowi zewnętrznemu przy zachowaniu kontroli właścicielskiej emisja akcji powiązanych (tracking stocks) czyli emisja akcji serii X powiązanych z konkretnym segmentem działalności przedsiębiorstwa

54 Drogi podziału spółek w Kodeksie Spółek Handlowych podział przez przejęcie podział przez zawiązanie nowych sposób mieszany podział przez wydzielenie (outsourcing, sekurytyzacja i in.)

55 Podział spółki (split-up) AKTYWA stara spółka Spółka Spółka zarządzająca produkcyjna nieruchomościami Środki płynne x Należności x Zapasy x Udziały x x Maszyny x Obiekty, urządzenia x Nieruchomości x Razem

56 Podział spółki (split-up) PASYWA stara spółka Spółka Spółka zarządzająca produkcyjna nieruchomościami Krótkoterminowe zobowiązania bankowe x Zobowiązania x Hipoteki x Kapitał akcyjny Razem

57 Wydzielenie nowej spółki (spin-off) AKTYWA stara spółka Spółka stara spółka przed utworzeniem przejmująca po utworzeniu nowej spółki majątek nowej spółki przejmującej część przejmującej część jej majątku jej majątku Należności Zapasy Udziały x x Maszyny x Obiekty, urządzenia x Nieruchomości x Strata x Razem

58 PASYWA stara spółka Spółka stara spółka Krótkoterminowe zobowiązania bankowe Wydzielenie nowej spółki (spin-off) przed utworzeniem przejmująca po utworzeniu nowej spółki majątek nowej spółki przejmującej część przejmującej część jej majątku jej majątku Zobowiązania wobec klientów Hipoteki x Kapitał akcyjny Razem

59 Przy podziale spółki polski Kodeks Spółek Handlowych nakazuje: 1. sporządzenie planu podziału 2. ogłoszenie planu 3. sporządzenie uzasadnienia 4. poddanie badaniu biegłego rewidenta planu podziału 5. dwukrotne poinformowanie udziałowców/akcjonariuszy o zamiarze podziału 6. podjęcie uchwały akceptującej plan podziału 7. rejestrację i ogłoszenie podziału

60 Plan podziału powinien zawierać głównie: 1. sposób podziału, typ, firmę i siedzibę każdej spółki 2. stosunek wymiany akcji oraz zasady dot. przyznania akcji 3. dzień od którego akcje uprawniają do zysku 4. dokładny opis i podział aktywów i pasywów

61 W Polsce uchwała o podziale wymaga 75% głosów na WZA W UE (tzw. szósta dyrektywa), 2/3 głosów na WZA Za zobowiązania istniejące w wyniku podziału, spółki odpowiadają solidarnie przez 3 lata

62 Formalno-prawne aspekty restrukturyzacji - w Polsce reguluje Prawo restrukturyzacyjne (ustawa z dn. 15 maja 2015) - celem postępowania restrukturyzacyjnego jest unikniecie ogłoszenia upadłości dłużnika przez umożliwienie zawarcia układu z wierzycielami - postępowanie restrukturyzacyjne może być prowadzone wobec dłużnika niewypłacalnego lub zagrożonego niewypłacalnością prof. UG, dr hab. Leszek Pawłowicz, dr Karol Śledzik, 2015/2016

63 Przedsiębiorca niewypłacalny lub zagrożony niewypłacalnością ma do wyboru cztery procedury: 1) Zatwierdzenie układu w wyniku samodzielnego zbierania głosów (tzw. postępowanie o zatwierdzenie układu) 2) Przyspieszone postępowanie układowe 3) Zwykłe postępowanie układowe 4) Postępowanie sanacyjne

64 Ad. 1) Zatwierdzenie układu w wyniku samodzielnego zbierania głosów może być prowadzone jeśli suma wierzytelności spornych < 15% sumy wierzytelności, najbardziej odformalizowane, wniosek o zatwierdzenie układu po uzyskaniu większości głosów, obowiązek wyboru licencjonowanego doradcy restrukturyzacyjnego dla weryfikacji propozycji układowych pod względem zgodności z prawem i ustaleń z wierzycielami

65 Ad. 1) Jak postępować w celu zatwierdzenia układu 1. zawieram umowę z nadzorcą układu 2. określam datę tzw. dnia układowego nie wcześniej niż 3 miesiące i nie później niż 1 dzień przed złożenie wniosku o zatwierdzenie układu 3. określam uprawnienia wierzycieli do głosowania nad układem 4. zbieram głosy na piśmie na podstawie kart do głosowania. 5. przyjęcie układu potwierdza nadzorca a sąd wydaje postanowienie w ciągu 2 tygodni od złożenia wniosku o zatwierdzenie układu Karta do głosowania m.in. zawiera: - kwotę wierzytelności głosującego, - treść propozycji układowych, - imię, nazwisko i namiary nadzorcy.

66 Ad. 2) Przyspieszone postępowanie układowe może być przeprowadzone jeśli suma wierzytelności spornych jest mniejsza niż suma wierzytelności, do zatwierdzenia układu dochodzi na zwołanym przez sąd (a nie dłużnika) zgromadzeniu wierzycieli, jest możliwe zabezpieczenie majątku dłużnika przez zawieszenie egzekucji wierzytelności objętych układem

67 Ad. 2) Jak postępować w przypadku przyspieszonego postępowania 1. składam do sądu wniosek o otwarcie przyspieszonego postępowania, który musi m.in. zawierać: - propozycje układowe i wstępny plan restrukturyzacji, - aktualny wykaz majątku, bilans, - wykaz wierzycieli, sumę wierzytelności (w tym spornych) 2. sąd w ciągu tygodnia otwiera postępowanie tzn. m.in.: - wyznacza sędziego komisarza oraz nadzorcę sądowego, - może uchylić zarząd własny dłużnika i ustanowić zarządcę, - obwieszcza, zawiadamia urząd skarbowy - mienie dłużnika staje się masą układową - zwieszone są postępowania egzekucyjne

68 Ad. 2) Jak postępować w przypadku przyspieszonego postępowania 3. W terminie dwóch tygodni od otwarcia postępowania, nadzorca sądowy sporządza i składa sędziemu komisarzowi: - plan restukturyzacyjny, - spis wierzytelności, - spis wierzytelności spornych 4. Niezwłocznie po złożeniu ww. dokumentów sędzia komisarz wyznacza termin zgromadzenia wierzycieli 5..

69 Ad. 3) Zwykłe postępowanie układowe może być przeprowadzone jeśli suma wierzytelności spornych jest większa niż 15% sumy wierzytelności, analogiczne jak obecne postepowanie upadłościowe z możliwością zawarcia układu, zarząd jest nadal w ręku przedsiębiorcy, ale pod stałą kontrolą sądu i wierzycieli, propozycje układowe dłużnik musi przedstawić już we wniosku do sądu, ochrona dłużnika przed egzekucją

70 Ad. 4) Postępowanie sanacyjne dla niewypłacalnych, których opłaca się ratować, kompetencje dłużnika w zakresie zarządzania bardzo ograniczone

71 Plan restrukturyzacyjny Zawiera w szczególności: opis funkcjonowania przedsiębiorstwa oraz prognozę rynku (popytu/podaży) na którym przedsiębiorstwo działa, analizę przyczyn kryzysu, opis planowanych instrumentów restrukturyzacji i związanych z nimi kosztów, prezentację proponowanej przyszłej strategii biznesowej, opis źródeł finansowania (w tym ze sprzedaży aktywów i z wnioskowanej pomocy publicznej), prognozowane zyski i straty na najbliższe 5 lat, harmonogram wdrożenia środków restrukturyzacyjnych.

72 Organy sąd restrukturyzacyjny = sąd rejonowy sędzia komisarz kieruje tokiem postępowania restrukturyzacyjnego, nadzoruje nadzorcę (układu lub sadowego) i zarządcę nadzorca lub zarządca osoba fizyczna z licencją doradcy restrukturyzacyjnego lub spółka handlowa (z nieograniczoną odpowiedzialnością) lub z zarządem posiadającym licencję doradcy: o o o nadzorca układu: wybierany przez dłużnika, sporządza plan restrukturyzacyjny, propozycje układowe, nadzorca sądowy powoływany przez sąd (przy przyspieszonym lub zwykłym postępowaniu układowym) zarządca powoływany przez sąd (przy postępowaniu sanacyjnym) sprawuje zarząd a nie nadzór nad masą sanacyjną

73 Zgromadzenie wierzycieli zwołuje i przewodniczy sędzia komisarz wierzyciele głosują sumą wierzytelności umieszczoną w zatwierdzonym spisie wierzytelności lub w tytule egzekucyjnym Jeśli zgromadzenie wierzycieli zwołane jest w celu głosowania nad układem to: plan restrukturyzacyjny może określać, ze na czas wykonania układu zarząd nad przedsiębiorstwem powierza się osobie X, przyjęcie układu następuje większością 2/3 głosów (sumy wierzytelności), jeśli głosowanie jest w grupach, przyjęcie układu następuje większością 2/3 głosów w każdej grupie, układ jest przyjęty również gdy nie uzyska 2/3 w niektórych grupach lecz łącznie 2/3 głosów a protestujący dostaną więcej niż z upadłości.

74 Rada wierzycieli powołuje sędzia komisarz (z urzędu lub na wniosek), składa się z pięciu członków oraz dwóch zastępców członków powoływanych spośród wierzycieli, udziela pomocy nadzorcy lub zarządcy, kontroluje ich czynności i działa w interesie ogółu wierzycieli, zezwala m.in. na: o zaciąganie kredytów, o obciążenie hipoteką lub zastawem składników masy układowej lub sanacyjnej, o sprzedaż majątku o wartości powyżej 0,5 mln zł

75 Układ propozycje układowe składa dłużnik (ale może również rada wierzycieli, nadzorca lub zarządca lub wierzyciel posiadający więcej niż 30% sumy wierzytelności, instrumenty restrukturyzacji: o karencja o rozłożenie spłat na raty o redukcja wysokości o konwersja na akcje lub udziały o zmiana (lub uchylenie) zabezpieczeń propozycje układowe mogą przewidywać podział wierzycieli na grupy interesów, dłużnik może złożyć propozycje dotyczące tylko niektórych zobowiązań (tzw. układ częściowy).

76 Ważne kwestie Rada wierzycieli powoływana na wniosek trzech wierzycieli lub jednego dużego (więcej niż 20% zobowiązań) lub dłużnika Motywacyjny system wynagradzania syndyka Syndyk doradca restrukturyzacyjny (zatwierdzany przez sąd, wierzycieli i dłużnika) Internetowy Centralny Rejestr Restrukturyzacji i Upadłości CRRiU (od 01 lutego 2018)

77 Postępowanie likwidacyjne (pre-pack) element upadłości umożliwia przejęcie majątku upadłego już w momencie ogłoszenia upadłości warunek: wycena przedsiębiorstwa przez biegłego sądowego + ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej

78 Prawo upadłościowe sprzedaż przedsiębiorstwa za pomocą tzw. likwidacji prepack Przesłanki zmiany Dotychczas próby sprzedaży przez syndyka przedsiębiorstwa upadłego jako całości lub zorganizowanej części często kończyły się niepowodzeniem. W efekcie realizowano wyprzedaż poszczególnych aktywów a ceny ustanowione przez syndyka masy upadłościowej za poszczególne składniki majątku kalkulowane były dla tzw. sprzedaży wymuszonej i przeważnie były niższe od cen rynkowych. dr Karol Śledzik, 2015/

79 Prawo upadłościowe sprzedaż przedsiębiorstwa za pomocą tzw. likwidacji prepack Założenia Podstawowym założeniem procedury likwidacja przedsiębiorstwa pre-pack jest przekonanie, że lepiej jest szybciej sprzedać działające przedsiębiorstwo, którego działalność będzie kontynuowana przez nabywcę niż prowadzić długotrwałego i kosztochłonnego postępowania upadłościowego licząc na korzystną sprzedaż majątku (np. w przetargach). dr Karol Śledzik, 2015/

80 Prawo upadłościowe sprzedaż przedsiębiorstwa za pomocą tzw. likwidacji prepack Założenia c.d. Nowelizacją dodano do ustawy dział VII, regulujący postępowanie dotyczące tzw. likwidacji pre-pack. Likwidacja pre-pack (przygotowana likwidacja). Polegać ma ona na sprzedaży przedsiębiorstwa upadłego lub jego zorganizowanej części lub składników majątkowych stanowiących znaczną część przedsiębiorstwa na warunkach określonych we wniosku dołączonym do wniosku o ogłoszenie upadłości. Celem likwidacji pre-pack jest skrócenie czasu trwania postępowania, obniżenie kosztów postępowania a w związku z tym, szybsze i pełniejsze zaspokojenie wierzycieli. dr Karol Śledzik, 2015/

81 Prawo upadłościowe sprzedaż przedsiębiorstwa za pomocą tzw. likwidacji prepack Procedura w skrócie Procedura likwidacji przedsiębiorstwa pre-pack polega na wyszukaniu inwestora, który nabędzie całe przedsiębiorstwo upadłego lub jego część jeszcze przed ogłoszeniem upadłości. Warunki i cena w ramach tej transakcji uzgadniane są wcześniej. Ponieważ przedmiotem sprzedaży jest działające przedsiębiorstwo jego wycena powinna uwzględniać tzw. goodwill czyli różnicę pomiędzy sumą wartości poszczególnych składników majątku a wartością całego majątku wynikającą z faktu nabycia przedsiębiorstwa jako całości. Co ważne do zawarcia przez syndyka umowy sprzedaży z inwestorem może dojść nawet w dniu ogłoszenia upadłości. dr Karol Śledzik, 2015/

82 Prawo upadłościowe sprzedaż przedsiębiorstwa za pomocą tzw. likwidacji prepack przygotowanie i złożenie wniosku Wniosek o upadłość pre-pack powinien zawierać podstawowe warunki sprzedaży, tj. wskazanie co najmniej ceny oraz nabywcy. Wniosek taki może złożyć każdy podmiot uprawniony do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Do wniosku należy dołączyć opis i oszacowanie składnika objętego wnioskiem sporządzone przez osobę wpisaną na listę biegłych sądowych. dr Karol Śledzik, 2015/

83 Prawo upadłościowe sprzedaż przedsiębiorstwa za pomocą tzw. likwidacji prepack przygotowanie i złożenie wniosku c.d. Wymóg dołączenia opisu ma na celu umożliwienie sądowi przeanalizowania, czy proponowana cena jest wyższa niż kwota możliwa do uzyskania w postępowaniu upadłościowym pomniejszona o koszty postępowania, które należałoby ponieść w związku z likwidacją w takim trybie. Uwzględnienie wniosku jest możliwe tylko wówczas, gdy wynik tej analizy pozwoli na przyjęcie założenia, że w wyniku przygotowanej sprzedaży dojdzie do zaspokojenia wierzycieli w większym stopniu niż wskutek likwidacji składników majątku na zasadach ogólnych w toku postępowania upadłościowego. Cena nie koniecznie musi odpowiadać wartości zbywanych składników. Może się okazać, że nawet mniejsza cena nabycia doprowadzi do pełniejszego zaspokojenia wierzycieli, gdyż jednocześnie z uzyskanej ceny nie trzeba będzie pokrywać kosztów prawdopodobnie długotrwałego postępowania upadłościowego. dr Karol Śledzik, 2015/

84 Prawo upadłościowe i naprawcze likwidacja pre-pack może ułatwić sprzedaż firmy Sposób sprzedaży zgodnie z pre-pack ma szczególne znaczenie przy sprzedaży przedsiębiorstwa jako całości. Sprzedaż przedsiębiorstwa niezwłocznie po ogłoszeniu upadłości ma pozwolić na zachowanie ciągłości działania niewypłacalnego przedsiębiorstwa, a jednocześnie umożliwić jego korzystniejszą sprzedaż (bez obniżenia wartości i utraty renomy, co często jest bezpośrednim skutkiem otwarcia postępowania upadłościowego). dr Karol Śledzik, 2015/

85 Prawo upadłościowe i naprawcze likwidacja pre-pack może ułatwić sprzedaż firmy c.d. Sytuacja w której Sąd uwzględnia wniosek o zatwierdzenie warunków sprzedaży gdy cena nie jest wyższa, a jedynie zbliżona do kwoty możliwej do uzyskania w postępowaniu upadłościowym pomniejszonej o koszty postępowania, może być podyktowana ważnym interesem publicznym lub możliwością zachowania przedsiębiorstwa dłużnika. Zaproponowane przez ustawodawcę rozwiązanie jest wynikiem wyważenia interesów wierzycieli i dłużnika. dr Karol Śledzik, 2015/

86 Prawo upadłościowe i naprawcze likwidacja pre-pack może ułatwić sprzedaż firmy c.d. Po nowelizacji Prawo upadłościowe i naprawcze będzie chroniło integralność przedsiębiorstwa dłużnika jedynie w ograniczonym zakresie, przyznając prymat interesom wierzycieli. W szczególnych sytuacjach, kiedy zmniejszenie stopnia zaspokojenia wierzycieli będzie nieznaczne, a jednocześnie otrzymają oni dodatkową korzyść w postaci szybszego zaspokojenia ich wierzytelności, dopuszczalne jest uwzględnienie przy podejmowaniu decyzji o zatwierdzeniu warunków sprzedaży możliwości zachowania przedsiębiorstwa dłużnika lub ważnego interesu publicznego (np. utrzymanie poziomu zatrudnienia w przedsiębiorstwie). dr Karol Śledzik, 2015/

87 Prawo upadłościowe sprzedaż przedsiębiorstwa za pomocą tzw. likwidacji prepack prawa i obowiązki nabywcy przedsiębiorstwa Jeżeli wskazany we wniosku nabywca jest jedną z osób wskazanych w art. 128 Prawa upadłościowego i naprawczego (np. małżonek, krewny lub powinowatym w linii prostej lub linii bocznej do drugiego stopnia włącznie, wspólnik spółki), sprzedaż dopuszczalna wyłącznie po cenie sprzedaży nie niższej niż cena oszacowania. Cenę oszacowania ustala sąd na podstawie dowodu z opinii biegłego. Regulacja ma na celu wyeliminowanie nadużyć dłużników. dr Karol Śledzik, 2015/

88 Prawo upadłościowe sprzedaż przedsiębiorstwa za pomocą tzw. likwidacji prepack prawa i obowiązki nabywcy przedsiębiorstwa c.d. Wniosek o zatwierdzenie warunków sprzedaży musi być rozpoznany jednocześnie z wnioskiem o ogłoszenie upadłości. Na postanowienie uwzględniające wniosek służy zażalenie każdemu wierzycielowi. W razie uwzględnienia wniosku syndyk zawiera umowę sprzedaży w terminie trzydziestu dni pod warunkiem wpłacenia przez nabywcę całej ceny. Sprzedaż dokonana w postępowaniu upadłościowym ma skutki sprzedaży egzekucyjnej, więc nabywca składników masy upadłości nie odpowiada za zobowiązania podatkowe upadłego, także powstałe po ogłoszeniu upadłości. dr Karol Śledzik, 2015/

89 Prawo upadłościowe sprzedaż przedsiębiorstwa za pomocą tzw. likwidacji prepack prawa i obowiązki nabywcy przedsiębiorstwa c.d. W przypadku, gdy priorytetem jest zapewnienie ciągłości działalności przedsiębiorstwa, zalecane jest wpłacenie przez nabywcę proponowanej ceny przed ogłoszeniem upadłości na rachunek depozytowy sądu, gdyż w takim wypadku wydanie przedsiębiorstwa następuje niezwłocznie po wydaniu postanowienia o ogłoszeniu upadłości. Do czasu uprawomocnienia się postanowienia zatwierdzającego warunki sprzedaży i zawarcia umowy sprzedaży nabywca zarządza nabytym majątkiem w granicach zwykłego zarządu na własne ryzyko i odpowiedzialność. dr Karol Śledzik, 2015/

90 Prawo upadłościowe sprzedaż przedsiębiorstwa za pomocą tzw. likwidacji prepack zastrzeżenie umowne na wypadek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości Już dziś należy uwzględnić zmiany, które wejdą w życie z dniem 1 stycznia 2016 r. W szczególności art. 83 Prawa upadłościowego i naprawczego zostanie zmieniony w taki sposób, aby nieważne były postanowienia umowy zastrzegające zmianę lub rozwiązanie stosunku prawnego, którego stroną jest upadły, również na wypadek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Obecnie strony umowy często unikają sankcji nieważności określonej w art. 83 Prawa upadłościowego i naprawczego w ten sposób, że zawierają w umowie postanowienia, zgodnie z którymi stosunek prawny ulegnie zmianie lub rozwiązaniu nie wskutek ogłoszenia upadłości, ale wskutek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Po wejściu w życie nowelizacji taki zabieg nie będzie skuteczny zarówno w przypadku nowych, jak i już obowiązujących umów. dr Karol Śledzik, 2015/

91 Inne zmiany w znowelizowanej ustawie Prawo Upadłościowe Art. 6. Nie można ogłosić upadłości: 1) Skarbu Państwa; 2) jednostek samorządu terytorialnego; 3) publicznych samodzielnych zakładów opieki zdrowotnej; 4) instytucji i osób prawnych utworzonych w drodze ustawy, chyba że ustawa ta stanowi inaczej, oraz utworzonych w wykonaniu obowiązku nałożonego ustawą; 5) osób fizycznych prowadzących gospodarstwo rolne, które nie prowadzą innej działalności gospodarczej lub zawodowej; 6) uczelni; <7) funduszy inwestycyjnych.> Dodany pkt 7 w art. 6 wejdzie w życie z dn r. (Dz. U. z 2015 r. poz. 978). dr Karol Śledzik, 2015/

92 Inne zmiany w znowelizowanej ustawie Prawo Upadłościowe C.D. Art. 8. [1. Można żądać ogłoszenia upadłości osoby fizycznej, która była przedsiębiorcą, także po zaprzestaniu prowadzenia przez nią działalności gospodarczej, jeżeli od dnia wykreślenia z właściwego rejestru nie upłynął rok.] <1. Wierzyciel może złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości osoby fizycznej, która była przedsiębiorcą, także po zaprzestaniu prowadzenia przez nią działalności gospodarczej, jeżeli od dnia wykreślenia z właściwego rejestru nie upłynął rok. Postępowanie toczy się według przepisów tytułu V części trzeciej.> dr Karol Śledzik, 2015/

93 Inne zmiany w znowelizowanej ustawie Prawo Upadłościowe C.D. <Art. 9. Wierzyciel może złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości osoby fizycznej, która faktycznie prowadziła działalność gospodarczą, nawet wówczas gdy nie dopełniła obowiązku jej zgłoszenia we właściwym rejestrze, jeżeli od dnia zaprzestania prowadzenia działalności nie upłynął rok. Art. 11. [1. Dłużnika uważa się za niewypłacalnego, jeżeli nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych.] <1. Dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych.> <1a. Domniemywa się, że dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza trzy miesiące. dr Karol Śledzik, 2015/

94 Inne zmiany w znowelizowanej ustawie Prawo Upadłościowe C.D. <2. Dłużnik będący osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, jest niewypłacalny także wtedy, gdy jego zobowiązania pieniężne przekraczają wartość jego majątku, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający dwadzieścia cztery miesiące.> 5. Domniemywa się, że zobowiązania pieniężne dłużnika przekraczają wartość jego majątku, jeżeli zgodnie z bilansem jego zobowiązania, z wyłączeniem rezerw na zobowiązania oraz zobowiązań wobec jednostek powiązanych, przekraczają wartość jego aktywów, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający dwadzieścia cztery miesiące. dr Karol Śledzik, 2015/

95 Inne zmiany w znowelizowanej ustawie Prawo Upadłościowe C.D. <2a. W postanowieniu o ogłoszeniu upadłości wskazuje się podstawę jurysdykcji sądów polskich. Jeżeli zastosowanie ma rozporządzenie Rady (WE) nr 1346/2000 z dnia 29 maja 2000 r. w sprawie postępowania upadłościowego (Dz. Urz. WE L 160 z , str. 1), w postanowieniu określa się również, czy postępowanie ma charakter główny, czy uboczny.> dr Karol Śledzik, 2015/

96 Inne zmiany w znowelizowanej ustawie Prawo Upadłościowe C.D. <2. Postanowienie w przedmiocie ogłoszenia upadłości doręcza się syndykowi po uprzednim powiadomieniu go o ogłoszeniu upadłości, upadłemu albo jego spadkobiercy oraz wierzycielowi, który żądał ogłoszenia upadłości. Postanowienie w przedmiocie ogłoszenia upadłości przedsiębiorstwa państwowego albo jednoosobowej spółki Skarbu Państwa doręcza się także odpowiednio organowi założycielskiemu albo ministrowi właściwemu do spraw Skarbu Państwa. Powiadomienie syndyka następuje w dniu ogłoszenia upadłości i dokonuje się go przy zastosowaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość, w szczególności przez telefon, faks lub pocztę elektroniczną.> dr Karol Śledzik, 2015/

97 Inne zmiany w znowelizowanej ustawie Prawo Upadłościowe C.D. <Art Wynagrodzenie syndyka ustala się jako sumę pięciu części składowych, w granicach od dwukrotności do dwustusześćdziesięciokrotności podstawy wynagrodzenia. dr Karol Śledzik, 2015/

98 Inne zmiany w znowelizowanej ustawie Prawo Upadłościowe C.D. 1) część zależna od sumy wypłaconej wierzycielom w ramach wykonania planów podziału powiększonej o koszty rozwiązania stosunków pracy z pracownikami pozostającymi w zatrudnieniu w dniu ogłoszenia upadłości: a) jedna podstawa wynagrodzenia dla sumy do ,00 zł, b) cztery podstawy wynagrodzenia dla sumy od ,01 zł do ,00 zł, c) dziesięć podstaw wynagrodzenia dla sumy od ,01 zł do ,00 zł, d) trzydzieści podstaw wynagrodzenia dla sumy od ,01 zł do ,00 zł, e) osiemdziesiąt podstaw wynagrodzenia dla sumy przekraczającej ,00 zł; dr Karol Śledzik, 2015/

99 Inne zmiany w znowelizowanej ustawie Prawo Upadłościowe C.D. 2) część zależna od liczby pracowników zatrudnionych w dniu ogłoszenia upadłości: a) połowa podstawy wynagrodzenia od 1 do 10 pracowników, b) trzy podstawy wynagrodzenia od 11 do 50 pracowników, c) dziesięć podstaw wynagrodzenia od 51 do 200 pracowników, d) dwadzieścia podstaw wynagrodzenia od 201 do 400 pracowników, e) trzydzieści podstaw wynagrodzenia powyżej 400 pracowników; dr Karol Śledzik, 2015/

100 Inne zmiany w znowelizowanej ustawie Prawo Upadłościowe C.D. 3) część zależna od liczby wierzycieli biorących udział w postępowaniu: a) połowa podstawy wynagrodzenia do 10 wierzycieli, b) dwie podstawy wynagrodzenia od 11 do 100 wierzycieli, c) cztery podstawy wynagrodzenia od 101 do 500 wierzycieli, d) dwadzieścia podstaw wynagrodzenia od 501 do 1000 wierzycieli, e) czterdzieści podstaw wynagrodzenia powyżej 1000 wierzycieli; dr Karol Śledzik, 2015/

101 Inne zmiany w znowelizowanej ustawie Prawo Upadłościowe C.D. 4) część zależna od czasu trwania postępowania upadłościowego od dnia ogłoszenia upadłości do dnia wykonania ostatecznego planu podziału 5) część ustalana przez sąd do siedemdziesięciu podstaw wynagrodzenia w zależności od stopnia trudności prowadzonego postępowania i jego efektywności, w szczególności od skomplikowania sytuacji prawnej i faktycznej masy upadłości, rozproszenia majątku oraz optymalizacji kosztów postępowania. 3. Przez podstawę wynagrodzenia należy rozumieć przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w trzecim kwartale roku poprzedniego, ogłoszone przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.> dr Karol Śledzik, 2015/

102 Inne zmiany w znowelizowanej ustawie Prawo Upadłościowe C.D. <Art Kto będąc dłużnikiem albo osobą uprawnioną do reprezentowania dłużnika, który jest osobą prawną lub spółką handlową niemającą osobowości prawnej, podaje we wniosku o ogłoszenie upadłości nieprawdziwe dane podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat Tej samej karze podlega, kto będąc dłużnikiem lub osobą uprawnioną do reprezentowania dłużnika, który jest osobą prawną lub spółką handlową niemającą osobowości prawnej, w postępowaniu w przedmiocie ogłoszenia upadłości podaje sądowi nieprawdziwe informacje co do stanu majątku dłużnika.> dr Karol Śledzik, 2015/

103 Przygotowano na podstawie: 1. USTAWA z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze Dz. U. z 2015 r. poz. 233, 978, 1166, oraz Dz. U. z 2015 r. poz Komentarz do nowelizacji ustawy Prawo upadłościowe : Tomasz Fiałek, Adwokat, Senior Managing Associate, Deloitte Legal oraz Tomasz Gwóźdź, Radca Prawny, Senior Associate, Deloitte Legal dr Karol Śledzik, 2015/

104 Sukces restrukturyzacji naprawczej a czas Szansa na sukces prawdopodobieństwo sukcesu restrukturyzacji naprawczej prawdopodobieństwo identyfikacji kryzysu przez wierzycieli skłonność wierzycieli do układu pierwotne symptomy kryzysu Czas upadłość bez możliwości zachowania przedsiębiorstwa w ruchu

105 prof. UG, dr hab. Leszek Pawłowicz Wydział Zarządzania Uniwersytetu Gdańskiego Katedra Bankowości Uniwersytet Gdański Wydział Zarządzania Sopot, ul. Armii Krajowej 101