Podaruj nerkę bliskiej osobie! INFORMATOR. Przeszczep nerki od żywego dawcy jest najlepszym sposobem leczenia schyłkowej niewydolności nerek

Transkrypt

1 Podaruj nerkę bliskiej osobie! INFORMATOR Przeszczep nerki od żywego dawcy jest najlepszym sposobem leczenia schyłkowej niewydolności nerek Narodowy Program Rozwoju Medycyny Transplantacyjnej w zakresie zadania dotyczącego promocji idei dawstwa narządów od żywych dawców poprzez program edukacyjno-informacyjny skierowany do pacjentów z przewlekłą niewydolnością nerek, ich rodzin i personelu stacji dializ w latach Narodowy Program Rozwoju Medycyny Transplantacyjnej na lata finansowany przez ministra zdrowia 1

2

3 INFORMATOR

4

5 Medyczne Szkolenia Podyplomowe PAKT-realizatorem Narodowego Programu Rozwoju Medycyny Transplantacyjnej w zakresie zadania dotyczącego promocji idei dawstwa narządów od żywego dawcy poprzez program edukacyjno-informacyjny skierowany do pacjentów z przewlekłą niewydolnością nerek, ich rodzin i personelu stacji dializ w latach CEL ZADANIA na lata : Zwiększenie w okresie realizacji Programu liczby przeszczepień nerki od żywego dawcy, o co najmniej 500 % do zakończenia Programu w stosunku do liczby tych przeszczepień w 2009 roku. ZADANIA REALIZATORA to m. in.: propagowanie idei dawstwa w mediach oraz kierowanie i nadzór nad realizacją zadania Programu, zapewnienie przez realizatorów regionalnych przeszkolenia realizatorów lokalnych programu edukacyjno-informacyjnego (pielęgniarka lub lekarz pracujący bezpośrednio z pacjentami z przewlekłą niewydolnością nerek) w zakresie transplantologii, ze szczególnym uwzględnieniem zasad kwalifikacji do przeszczepu, korzyści zdrowotnych oraz etycznych i prawnych aspektów dotyczących dawstwa i przeszczepienia nerek od dawcy żywego, organizowanie przez realizatorów lokalnych otwartych spotkań pacjentów z przewlekłą niewydolnością nerek i członków ich najbliższej rodziny z psychologiem klinicznym, lekarzem nefrologiem, lekarzem transplantologiem i koordynatorem transplantacyjnym w stacji dializ lub w innym miejscu, których celem będzie udzielenie wyczerpujących informacji i konsultacji dotyczących pobrania i przeszczepienia nerki od żywego dawcy rodzinnego, organizowanie przez zespół konsultacyjny, w skład którego wchodzą psycholog, nefrolog, chirurg oraz w razie potrzeby lekarz innej specjalności (np. urolog, kardiolog, onkolog) spotkań par dawca-biorca, których celem będzie udzielenie wyczerpujących informacji i konsultacji dotyczących w szczególności pobrania i przeszczepienia nerki od żywego dawcy rodzinnego, ryzyka dla dawcy, czasu rehabilitacji pooperacyjnej u dawcy, sposobu i przebiegu kwalifikacji żywego dawcy nerki a także ustalenie i umówienie badań kwalifikujących parę dawca-biorca do przeszczepienia w ośrodku transplantacyjnym. O programie 5

6 Zalety przeszczepu nerki od żywego dawcy Przeszczepienie nerki od żywego dawcy jest uznawane za najlepszą metodę leczenia schyłkowej niewydolności nerek. Wnioski z badań nad dużą ilością przeszczepów nerek mówią, że funkcjonowanie tych organów po przeszczepie pochodzącym od żywych dawców jest lepsze niż tych pobranych od dawców zmarłych. Zalety takich przeszczepów są niepodważalne, to przede wszystkim krótki czas oczekiwania na przeszczep. Taki zabieg wyprzedzający decyduje, że nie musi być konieczna dializoterapia, która powoduje wiele niekorzystnych skutków. Plusem jest również to, że biorca otrzymuje funkcjonującą, dobrą dla siebie nerkę od zdrowego dawcy. Zabieg jest zaplanowany, dawca i biorca są odpowiednio przygotowani. Zespół transplantacyjny może pracować w idealnych warunkach. Przeszczepiana nerka jest niemal natychmiast przenoszona do organizmu biorcy, tym samym jest zdecydowanie krócej niedokrwiona. Funkcjonowanie nerki po przeszczepie od żywego dawcy, niezależnie od stopnia pokrewieństwa, jest lepsze a czas przeżycia nerki dłuższy. Przeszczep taki pozwala pacjentom na powrót do normalnego życia, kontynuację nauki i pracy zawodowej oraz uniknięcie uciążliwych, wielogodzinnych dializ. Można żyć z jedną nerką! Większość z nas rodzi się z dwoma nerkami. Czasem z jedną. Do prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka wystarczy jedna nerka. Gdy oddamy komuś jedną nerkę, zaraz po zabiegu, druga przejmuje aż 50% funkcji oddanej a sama zwiększa swoją wydolność z dotychczasowych 50% do 75%. Najnowsze badania wykazują, że funkcja tej nerki z czasem poprawia się jeszcze a czas jej przeżycia jest taki sam jak dwóch nerek a nawet dłuższy w porównaniu z populacją. Obserwacje dawców żywych np. w Skandynawii potwierdzają, że dawcy żyją dłużej. 6

7 Każde przeszczepienie nerki musi być zgodne z prawem obowiązującym w naszym kraju. Zgodnie z ustawą transplantacyjną, dawcą nerki może być zarówno osoba spokrewniona jak i niespokrewniona. Osoba niespokrewniona genetycznie, np. przyjaciel, partner życiowy może być dawcą, gdy wykaże pokrewieństwo emocjonalne - więź z potencjalnym biorcą. Eliminuje to osoby, które chcą czerpać korzyści z handlu narządami. Dawstwo anonimowe nie jest zgodne z polskim prawem. Inne ważne punkty ustawy mówią o tym, że dawca musi wyrazić świadomą zgodę na pobranie narządu, zatem musi posiadać możliwość samodzielnych decyzji, musi być osobą pełnoletnią. Upośledzenie umysłowe uniemożliwiające podjęcie świadomej decyzji, nieskutecznie leczona choroba psychiczna czy uzależnienie od używek wykluczają potencjalnego dawcę. Dawca musi zostać poinformowany o wszystkich konsekwencjach i ewentualnym ryzyku, nie może działać pod przymusem, może wycofać się w każdej chwili. Natomiast biorca musi wyrazić zgodę na przeszczep, na przyjęcie nerki od dawcy żywego. Warunki prawne przeszczepiania nerek od dawców żywych dokładnie określa Ustawa Transplantacyjna z dnia 1 lipca 2005 r. (rozdział 3, art. 12 i 13). Kto może być żywym dawcą nerki? Warto wiedzieć, że wszystkie znaczące religie są przychylne idei transplantacji. W religii katolickiej największym autorytetem, do którego możemy się odwołać jest św. Jan Paweł II, który powiedział: Każdy przeszczep narządu ma swoje źródło w decyzji o wielkiej wartości etycznej, decyzji, aby bezinteresownie ofiarować część własnego ciała z myślą o zdrowiu i dobru innego człowieka. Na tym właśnie polega szlachetność tego czynu, który jest autentycznym aktem miłości. Religia a przeszczep 7

8 Dar dawcy Ofiarując własną nerkę, dawca okazuje swoje zainteresowanie, zaangażowanie w sytuację zdrowotną i życiową chorego. Biorca z reguły ma świadomość odpowiedzialności za ten dar, przyjęcia związanych z tym psychologicznych zobowiązań. Jeśli istnieje bliska relacja emocjonalna, dawcę i biorcę integruje wspólny problem, cieszy jego pokonanie, wzmacnia się bliskość i zaufanie. Powstaje rodzaj emocjonalnej wspólnoty. Jeśli nie ma bliskości między biorcą a dawcą mogą pojawiać się uczucia rozczarowania, straty, wzajemne pretensje, poczucie winy i krzywdy. Przeszczep krzyżowy Nie zawsze wśród bliskich osoby chorej można znaleźć odpowiedniego dawcę. Wtedy idealnym rozwiązaniem jest przeszczep krzyżowy. Gdy mamy parę, w której dawca wyraża wolę oddania narządu bliskiej osobie, ale zabieg nie może się odbyć z uwagi na niezgodność grup krwi lub zły dobór immunologiczny, można znaleźć inną parę, będącą w tej samej sytuacji, tak aby dawca jednej pary pasował do biorcy drugiej i odwrotnie. W ten sposób następuje planowane równoczasowe przeszczepienie w obu parach, ale z wymianą dawców. Przeszczep krzyżowy nerek, nazywamy wymianą łańcuchową, gdy w zabiegu uczestniczą co najmniej 3 pary. Propozycja od dawcy Często osoby chore nie chcą rozmawiać z bliskimi na temat oddania narządu, nie chcą wywierać presji, prosić. Najlepiej, gdy propozycja wychodzi od członków rodziny. Potencjalny dawca nerki to osoba pełnoletnia i zdrowa, która pomyślnie przeszła badania kwalifikacyjne. Wtedy można przystąpić do kolejnego etapu jakim jest ustalenie daty zabiegu, tak aby był to optymalny czas dla biorcy, dawcy i zespołu transplantacyjnego. Dawcy obawiają się bólu pooperacyjnego, dlatego wiele ośrodków wprowadziło jako standard pobranie narządu metodą małoinwazyjną u dawców nerek (laparoskopowo, z użyciem robota da Vinci). 8

9 Dawca nerki to osoba dokładnie przebadana przed zabiegiem donacji, ponieważ bezpieczeństwo tej procedury jest priorytetowe, ale również po oddaniu narządu pozostaje on pod kontrolą Poradni Transplantacyjnej. Dawca powinien zgłaszać się do ośrodka transplantacyjnego w 1, 3, 6 i 12. miesiącu po operacji, a następnie raz w roku. Najczęstsze powikłanie po oddaniu nerki to wzrost ciśnienia tętniczego, dlatego dawca powinien zakupić aparat do pomiaru ciśnienia tętniczego, wykonywać pomiary w warunkach domowych i prowadzić notatki z tych pomiarów. Dawca powinien przywozić notatki na badania kontrolne, aby lekarz prowadzący mógł je przeanalizować i wdrożyć odpowiednie postępowanie. Bezpieczny dawca nerki Zapytano osoby, które oddały nerkę bliskiej osobie:jakich wskazówek udzieliłbyś osobom, które dopiero mają podjąć decyzję o oddaniu nerki? Rady od dawcy Odpowiedziały: Nie wahać się, nie zwlekać, nie bać się. Myśleć pozytywnie. Porozmawiać z kimś kto już przeszedł taką procedurę. Rozmawiać o problemach. Wsparcie rodziny, znajomych, sąsiadów, ich pomoc, życzliwość i modlitwy są bardzo ważne. A po transplantacji: Regularnie przychodź na kontrole w Poradni Transplantacyjnej. Przyjmuj leki zgodnie z zaleceniami. Prowadź zdrowy tryb życia - dieta, aktywność fizyczna. Wróć do pracy zawodowej. 9

10 Przeciwwskazania dawcy do przeszczepu nerki Przeciwwskazania bezwzględne do pobrania nerki od dawcy żywego to: zaburzenia psychiczne uniemożliwiające wyrażenie przez dawcę świadomej zgody, np. upośledzenie umysłowe, aktywna choroba psychiczna, uzależnienie od narkotyków czy alkoholu objawy choroby nerek nieprawidłowości anatomiczne, kamica nerek (obustronna lub nawrotowa) inne choroby, które mogą wpływać na czynność nerek, np. cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, miażdżyca, przewlekła choroba wątroby, choroby neurologiczne, choroby autoimmunologiczne choroby płuc (duże ryzyko powikłań okołooperacyjnych takich jak zapalenie płuc ale też ryzyko, że są elementem choroby ogólnoustrojowej) choroba nowotworowa, by z jednej strony nie narażać biorcy na przeniesienie komórek nowotworowych i ryzyko rozwoju nowotworu jak też dawcy na ewentualne niekorzystne konsekwencje wynikające z rozwoju tejże choroby i jej leczenia w sytuacji posiadania jednej nerki czynne zakażenia, które mogłyby zostać przeniesione wraz z narządem dawcy zaburzenia krzepnięcia jak też nadkrzepliwość ciąża Inne przeciwwskazania: nieidentyczność grup krwi; preferowane jest jednak posiadanie identycznych grup krwi w układzie ABO, ale dopuszczalna jest zgodność tzn. osoba z grupą krwi 0 może być dawcą dla chorego. Dawca żywy Biorca 0 0,A,B,AB A A,AB B B,AB AB AB wiek dawcy powyżej 65 lat; konieczna jest wówczas szczególnie rygorystyczna ocena takiego kandydata 10

11 otyłość czyli BMI > 30 ale poniżej 35 gdyż nadmierna otyłość jest czynnikiem ryzyka rozwoju u dawcy choroby wówczas jednej nerki bezpośrednio jak też poprzez inne choroby jak np. nadciśnienie tętnicze, cukrzycę umiarkowane lub wyrównane nadciśnienie tętnicze ale jednym lekiem hipotensyjnym i po wykluczeniu jakichkolwiek narządowych skutków nadciśnienia; dawca i biorca musi być poinformowany o możliwości pogorszenia kontroli ciśnienia tętniczego krwi po usunięciu nerki jednorazowy i jednostronny epizod kamicy nerkowej wymaga wykluczenia zaburzeń metabolicznych predysponujących do nawrotów kamicy; dawca taki wymaga po nefrektomii stałej opieki nefrologicznej w celu wczesnego wykrywania infekcji lub nawrotu kamicy lub też ujawnienia choroby metabolicznej niewielkie nieprawidłowości w układzie moczowym, np. prosta torbiel nerki młody kandydat na dawcę z wywiadem rodzinnej nefropatii powinien być dodatkowo zbadany pod kątem ujawnienia się tej choroby w przyszłości np. jeśli biorca choruje na wielotorbielowate zwyrodnienie nerek to bliski, młody krewny który chce zostać dawcą żywym nerki musi mieć wykonane badania wykluczające tę chorobę nie tylko obecnie ale też w przyszłości (badania genetyczne) wyleczony w przeszłości u kandydata na dawcę nowotwór skóry o niskim stopniu złośliwości czy rak szyjki macicy in situ nie są przeciwwskazaniem do bycia dawcą nerki ale wymagają dodatkowych badań potwierdzających wyleczenie Wskazania to przewlekła, nieodwracalna, terminalna niewydolność nerek. Każdy chory z przewlekłą niewydolnością nerek może być rozpatrywany jako kandydat do przeszczepienia nerki niezależnie od przyczyny niewydolności nerek. W przypadku chorych z cukrzycą typu I i nefropatią cukrzycową należy rozważyć kwalifikację do jednoczasowego przeszczepienia nerki i trzustki. Kwalifikację do przeszczepienia można Wskazania biorcy do transplantacji nerki 11

12 rozważyć u chorych z przewlekłą chorobą nerek i egfr <15 ml/min. Nie jest konieczne rozpoczynanie hemodializ lub dializ otrzewnowych przed kwalifikacją do przeszczepienia. Niektóre z chorób nerek mogą nawracać w nerce przeszczepionej. Dotyczy to pierwotnego ogniskowego i segmentalnego szkliwienia kłębuszków (FSGS), nefropatii IgA, nefropatii błoniastej, błoniasto-rozplemowego kłębuszkowego zapalenia nerek, amyloidozy. W przypadku wyżej wymienionych pierwotnych chorób nerek, poza amyloidozą, należy bardzo ostrożnie kwalifikować chorych do przeszczepienia nerki w okresie przeddializacyjnym. Rozpoczęcie dializ i odroczenie decyzji o przeszczepieniu nerki w większości tych przypadków zmniejsza ryzyko nawrotu pierwotnej glomerulopatii w nerce przeszczepionej. W szczególności dotyczy to młodych osób z rozpoznaniem pierwotnego FSGS. Przeciwwskazania biorcy do transplantacji nerki Aktywna choroba nowotworowa Rozsiana lub nieleczona choroba nowotworowa jest bezwzględnym przeciwwskazaniem do przeszczepienia nerki. W przypadku większości nowotworów możliwe jest leczenie i po upływie okresu karencji po leczeniu chory może być zakwalifikowany do przeszczepienia nerki. Okres karencji jest różny dla różnych typów i lokalizacji nowotworów i wynosi najczęściej od 2 do 5 lat. Ostre zakażenie Choroby infekcyjne bakteryjne, wirusowe lub grzybicze stanowią czasowe przeciwwskazanie do przeszczepienia. U każdego chorego wzywanego do przeszczepu należy wykluczyć ostrą infekcję. W przypadku infekcji nawracających (np. dróg moczowych) należy dążyć do wyeliminowania przyczyny nawrotów przed kwalifikacją. Nawracające infekcje dróg moczowych u chorych z wadami wrodzonymi dróg moczowych, wodonerczem, lub torbielowatością nerek mogą być wskazaniem do jednostronnej lub obustronnej nefrektomii przed przeszczepieniem nerki. Obecność przeciwciał przeciwko przeszczepianemu narządowi Przed każdym przeszczepieniem nerki wykonywane jest badanie cross-match pomiędzy limfocytami dawcy 12

13 a surowicą biorcy. Próbki surowicy pobierane są co 6 tygodni od wszystkich potencjalnych biorców znajdujących się na krajowej liście i przesyłane do wszystkich pracowni HLA prowadzących typowania. Dodatnia reakcja w tym badaniu świadczy o obecności przeciwciał skierowanych przeciw antygenom dawcy i eliminuje biorcę z tego typowania. W przypadku dawców żywych spokrewnionych dodatni wynik cross-match również uniemożliwia wykonanie przeszczepu nerki. W takim przypadku możliwe jest przeszczepienie krzyżowe (wymiana pomiędzy 2 lub więcej parami dawca-biorca) lub przeprowadzenie odczulania eliminacji przeciwciał w wyniku zastosowania leków i plazmaferezy. Zły stan układu krążenia do czasu poprawy po leczeniu W zależności od wieku i obecności innych czynników ryzyka potencjalni biorcy powinni zostać poddani ocenie przez kardiologa pod kątem wydolności układu krążenia i kwalifikacji do przeszczepienia nerki. Wykonywane są badania echokardiograficzne, testy wysiłkowe i/lub koronarografia. Stwierdzenie istotnych zmian w naczyniach wieńcowych jest wskazaniem do ich leczenia zabiegowego (PCI, CABG) przed przeszczepieniem nerki. Ocenie podlegają również naczynia szyjne w celu eliminacji ewentualnej przyczyny niedokrwienia OUN, a także aorta i naczynia biodrowe i kończyn dolnych lokalizacja przeszczepionej nerki. Zaawansowane zmiany miażdżycowe proksymalnie od przeszczepionego narządu spowodują niedostateczne zaopatrzenie nerki w krew. Istotne zmiany położone dystalnie mogą spowodować rozwój zespołu podkradania po przeszczepieniu ze względu na niski opór przepływu krwi przez nerkę. Znaczna otyłość Znaczna otyłość, szczególnie brzuszna jest wskazaniem do redukcji masy ciała przed przeszczepieniem. Otyłość nie tylko zwiększa ryzyko powikłań sercowo-naczyniowych w okresie okołoprzeszczepowym, ale także, zwiększając ciśnienie wewnątrzbrzuszne, powoduje gorsze warunki ukrwienia przeszczepionej nerki. Ponadto znaczna otyłość powoduje dodatkowe trudności techniczne i zwiększa 13

14 ryzyko istotnego krwawienia po zabiegu. W zależności od oceny kwalifikującego chirurga transplantologa górną granicą BMI jest wartość Zaburzenia psychiczne i zachowania Nadużywanie substancji psychoaktywnych (alkohol, narkotyki) jest przeciwwskazaniem do przeszczepienia nerki. W celu utrzymania przeszczepionego narządu niezbędna jest pełna współpraca chorego i realizowanie zaleceń lekarskich. Chorzy nie stosujący się do zaleceń w trakcie leczenia hemodializami (nie stosowanie diety, nadmierne przybieranie na wadze między dializami) mają zwiększone ryzyko podobnych zachowań po przeszczepieniu i tym samym są zagrożeni utratą przeszczepionej nerki. Zaawansowana marskość wątroby W przypadku zaawansowanej niewydolności wątroby współistniejącej z niewydolnością nerek można rozważyć jednoczasowe przeszczepienie wątroby i nerki. Przeciwwskazaniem nie są: Przewlekłe wirusowe zapalenia wątroby typu BiC U chorych na przewlekłą chorobę nerek i współistniejące wirusowe zapalenie wątroby typu B lub C należy podjąć próbę leczenia przed przeszczepieniem. Leczenie WZW jest możliwe również po przeszczepieniu nerki w przypadku zastosowania schematów leczenia bez interferonu. Zakażenie HIV Chorzy z zakażeniem HIV wymagają leczenia antyretrowirusowego (HAART) zarówno przed jak i po przeszczepieniu nerki. Pomimo uszkodzenia układu odpornościowego przez wirus HIV chorzy wymagają leczenia immunosupresyjnego po przeszczepieniu, a ryzyko wystąpienia epizodu ostrego odrzucania przeszczepionego narządu jest paradoksalnie zwiększone w tej grupie pacjentów. Nowotwory złośliwe po upływie okresu karencji (zależy od typu nowotworu) Chorzy, u których nowotwór złośliwy został wyleczony mogą być kwalifikowani do przeszczepienia nerki po upływie okresu karencji, którego długość zależy od typu nowotworu. 14

15 Wskazania do nefrektomii przed przeszczepieniem nerki: Krwawienia, zakażenia w przypadku ADPKD Jednostronna nefrektomia w przypadku ADPKD i dużych nerek, które uniemożliwiają prawidłowe umiejscowienie przeszczepianej nerki Nawracające zakażenia układu moczowego u chorych z wadami wrodzonymi dróg moczowych lub wodonerczem. Wykonywany jest w znieczuleniu ogólnym. Dawca nie odczuwa bólu w trakcie zabiegu ponieważ głęboko śpi. Na sali operacyjnej obecny jest zespół anestezjologiczny, którego głównym zadaniem jest znieczulenie pacjenta. Zespół chirurgów transplantologów może pobrać nerki na dwa sposoby. Wybór uzasadniony jest stanem ogólnym dawcy i dokonuje go zawsze lekarz prowadzący pacjenta. Pacjent przed przystąpieniem do operacji pobrania nerki zawsze wie, za pomocą której metody narząd zostanie pobrany. Pobranie nerki metodą klasyczną wymaga cięcia cm w okolicy podżebrowej. W przypadku metody laparoskopowej wykonuje się trzy lub cztery małe nacięcia 1 cm oraz jedno 5-10 cm do wyciągnięcia pobranej nerki. Ból po usunięciu nerki trwa zwykle około kilku dni. W tym okresie pacjent otrzymuje leki przeciwbólowe. Zwykle hospitalizacja po pobraniu nerki trwa ok. 3-7 dni. Gdy zabieg wykonywany jest metodą klasyczną pobyt w szpitalu po operacji jest dłuższy. W przypadku metody laparoskopowej pacjent pozostaje na oddziale chirurgicznym około 3 dni.. Ryzyko wystąpienia powikłań po zabiegu usunięcia nerki nie jest większe niż w przypadku innych zabiegów operacyjnych. Najczęstszym powikłaniem po zabiegu jest ból w okolicy nefrektomii i trwa zwykle parę dni. Rzadko może dojść do zakażenia rany, krwawienia z rany pooperacyjnej czy np. trudności w gojeniu się rany. Wystąpienie powikłań pooperacyjnych jest ściśle powiązane ze stanem zdrowia pacjenta oraz ze stopniem jego wyedukowania w zakresie samopielęgnacji Zabieg pobrania nerki od dawcy żywego 15

16 po zabiegu. Jeśli dawca przestrzega wszystkich zaleceń lekarskich po zabiegu pobrania nerki ryzyko wystąpienia powikłań jest minimalne. Zwykle po okresie 5 tygodni dawca może wrócić do normalnej aktywności i do pracy. Dawcy nerki nie wymagają przyjmowania specjalnych leków poza lekami przeciwbólowymi w krótkim okresie po nefrektomii. Niewielkie ryzyko dawcy Pobranie i przeszczepienie nerki od dawcy żywego niestety jest obarczone pewnym odsetkiem niepowodzeń, choć zdarzają się one niezwykle rzadko. Powodzenie zabiegu zależy nie tylko od jakości narządu ale również od czynników uzależnionych od biorcy. Ważnym czynnikiem mającym wpływ na powodzenie ze strony biorcy jest czas dializowania i choroby współistniejące. Każdy biorca musi być po zakwalifikowaniu wpisany na Krajową Listę Osób Oczekujących. Jest to warunek wykonania zabiegu. Pobranie i przeszczepienie nerki od żywego dawcy wykonywane jest w tym samym czasie. Zabieg u dawcy rozpoczyna się trochę wcześniej niż zabieg u biorcy. Momentem rozpoczęcia zabiegu u biorcy jest czas otwarcia jamy brzusznej u dawcy. Pobrania i przeszczepienia nerki od dawcy żywego mogą wykonać jedynie wysoko wyspecjalizowane ośrodki posiadające pozwolenie Ministra Zdrowia na wykonywanie takiej procedury. Pozwolenie takie nie jest przyznawane dożywotnio. Ośrodki przeszczepiające narządy i tkanki dostają pozwolenie na okres 5 lat. W czasie trwania okresu pozwolenia na przeprowadzanie pobierania i przeszczepiania narządów, komórek i tkanek ośrodki są kontrolowane. Od wyników tych kontroli zależy to, czy dostaną kolejne pozwolenie na wykonywanie zabiegów transplantacyjnych. 16

17 Przygotowanie dawcy żywego jest wieloetapowe: identyfikacja - poszukiwanie potencjalnego dawcy wśród osób najbliższych, jego identyfikacja oraz pełna ocena stanu zdrowia i ryzyka związanego z operacją kwalifikacja - pełna ocena stanu zdrowia potencjalnego dawcy przygotowanie do zabiegu operacyjnego - dalsze emocjonalne i fizyczne, przygotowanie bliższe (bezpośrednio przed zabiegiem), które polega na fizycznym przygotowaniu do zabiegu operacyjnego (mycie+ założenie kłucia) oraz na podaniu leków niezbędnych do przeprowadzenia operacji zabieg pobrania narządu opieka bezpośrednio po zabiegu, kiedy pacjent - dawca przebywa na sali pooperacyjnej w obrębie bloku operacyjnego do czasu aż całkowicie wybudzi się ze znieczulenia opieka w późnym okresie pooperacyjnym, kiedy pacjent przebywa na oddziale nefrologii, opieka długoterminowa oraz odległa opieka po transplantacji przygotowanie pacjenta i jego rodziny do samoopieki prowadzonej w warunkach domowych. Konieczne w tym okresie są wizyty u lekarza nefrologa. Początkowo raz w miesiącu, następnie raz na 3 miesiące, później raz na 6 miesięcy a dalej raz w roku Opieka nad dawcą W każdym ośrodku transplantacyjnym działa zespół transplantacyjny, w skład którego wchodzą pielęniarki transplantacyjne, dializacyjne, operacyjne, anestezjologiczne, chirurgiczne, nefrologiczne. W naszym systemie opieki funkcjonują koordynatorzy transplantacyjni, z wydzieloną grupą koordynatorów dedykowanych dawcom żywym. Wielu koordynatorów jest rekrutowanych spośród personelu pielęgniarskiego. 17

18 Ośrodki Transplantacyjne w Polsce wykonujące przeszczepy nerek od dawców żywych: POLTRANSPLANT Centrum Organizacyjno-Koordynacyjne ds. Transplantacji POLTRANSPLANT al. Jerozolimskie 87, Warszawa tel fax transpl@poltransplant.org.pl Dyrektor Poltransplant: Prof. dr hab. med Roman Danielewicz Białystok Klinika Chirurgii Naczyń i Transplantacji Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku ul. M. Skłodowskiej-Curie 24a Białystok tel , fax chirnacz@umb.edu.pl Kierwonik Kliniki: dr hab. med. Marek Gacko Uniwersytecki Szpital Kliniczny w Białymstoku ul. M. Skłodowskiej-Curie 24a Białystok tel fax: Dyrektor: dr med. Bogusław Poniatowski I Klinika Nefrologii i Transplantologii z Ośrodkiem Dializ Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku ul. Żurawia 14, Białystok tel fax nefrologiaamb@wp.pl prof. dr hab. med. Beata Naumnik 18

19 Klinika Transplantologii i Chirurgii Ogólnej Collegium Medicum UMK Szpital Uniwersytecki nr 1 im. dr A. Jurasza w Bydgoszczy ul. M. Skłodowskiej-Curie Bydgoszcz tel./fax wlodarczyk@cm.umk.pl prof. dr hab. med. Zbigniew Włodarczyk Bydgoszcz Szpital Uniwersytecki nr 1 im. dr. A. Jurasza w Bydgoszczy ul. Marii Skłodowskiej-Curie Bydgoszcz tel fax sekretariat@jurasza.pl Dyrektor: mgr inż. Jacek Kryś Katedra Nefrologii, Nadciśnienia Tętniczego i Chorób Wewnętrznych ze Stacją Dializ Collegium Medicum UMK Szpital Uniwersytecki im. A. Jurasza w Bydgoszczy ul. M. Skłodowskiej-Curie Bydgoszcz tel./fax tel./fax kiknefichw@cm.umk.pl prof. dr hab. med. Jacek Manitius 19

20 Gdańsk Klinika Chirurgii Ogólnej, Endokrynologicznej i Transplantacyjnej Uniwersyteckie Centrum Kliniczne w Gdańsku Centrum Medycyny Inwazyjnej ul. Smoluchowskiego Gdańsk tel.: fax: ichir@gumed.edu.pl prof. dr hab. med. Zbigniew Śledziński Uniwersyteckie Centrum Kliniczne w Gdańsku ul. Dębinki Gdańsk tel ekbator@uck.gda.pl Dyrektor: mgr Ewa Książek Bator Klinika Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersyteckie Centrum Kliniczne w Gdańsku ul. Dębinki Gdańsk tel fax , nerka@amg.gda.pl ; bolo@amg.gda.pl prof. dr hab. med. Bolesław Rutkowski 20

21 Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i TransplantacyjnejSPSK im. A. Mielęckiego Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach ul. Francuska Katowice tel , fax chirurgia_ogolna@spskm.katowice.pl ; lcierpka@spskm.katowice.pl prof. dr hab. med. Lech Cierpka Katowice Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny im. Andrzeja Mielęckiego Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach ul. Francuska Katowice tel , fax Katedra i Klinika Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych, SPSK im. A. Mielęckiego, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach ul. Francuska Katowice tel , fax nefro@spskm.katowice.pl ; awiecek@spskm.katowice.pl prof. dr hab. med. Andrzej Więcek 21

22 Kraków I Katedra Chirurgii Ogólnej i Klinika Chirurgii Gastroenterologicznej Collegium Medicum UJ, Szpital Uniwersytecki w Krakowie ul. Kopernika Kraków tel./fax mskulig@cyf-kr.edu.pl prof. dr hab. med. Jan Kulig Szpital Uniwersytecki w Krakowie, Collegium Medicum UJ, ul. Mikołaja Kopernika Kraków tel Klinika NefrologiiCollegium Medicum UJ, Szpital Uniwersytecki w Krakowie ul. Kopernika 15c Kraków tel , fax prof. dr hab. med. Władysław Sułowicz Klinika Chirurgii Serca, Naczyń i Transplantologii ul. Prądnicka Kraków tel , , fax: , prof.dr hab.med. Jerzy Sadowski 22 Krakowski Szpital Specjalistyczny im. Jana Pawła II ul. Prądnicka Kraków tel , fax sekretariat@szpitaljp2.krakow.pl

23 I Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej Uniwersytet Medyczny w Lublinie ul. Jaczewskiego Lublin tel , fax klinika.chirurgii@wp.pl prof. dr hab. med. Sławomir Rudzki Lublin SPSK nr 4 Uniwersytetu Medycznego w Lublinie ul. Jaczewskiego Lublin tel fax szpital@spsk4.lublin.pl Katedra i Klinika Nefrologii Uniwersytet Medyczny w Lublinie ul. Jaczewskiego 8, Lublin tel , , fax prof. dr hab. med. Andrzej Książek 23

24 Łódź Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej SPZOZ Uniwersytecki Szpital Kliniczny nr 1 im. N.Barlickiego Uniwersytetu Medycznego w Łodzi ul.kopcińskiego Łódź tel , fax klchirgt@poczta.onet.pl ; januszst@toya.net.pl prof. dr hab. med. Janusz Strzelczyk SPZOZ Uniwersytecki Szpital Kliniczny nr 1 im. N.Barlickiego Uniwersytetu Medycznego w Łodzi ul.kopcińskiego Łódź tel , , fax sekretariat@barlicki.internetdsl.pl Dyrektor: prof. dr hab. med. Piotr Kuna Klinika Nefrologii, Hipertensjologii i Transplantologii Nerek Uniwersytetu Medycznego SPZOZ Uniwersytecki Szpital Kliniczny im. Wojskowej Akademii Medycznej - CSW Centrum Kliniczno-Dydaktyczne Uniwersytetu Medycznego w Łodzi ul.pomorska Łódź tel , fax nefro@wp.pl prof. dr hab. med. Michał Nowicki 24

25 Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. M. Pirogowa Oddział Urologii i Transplantacji Nerek ul. Wólczańska Łódź urologiapirogow@op.pl tel , fax prof. dr hab. med. Józef Matych Łódź Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. M. Pirogowa ul. Wólczańska Łódź tel fax

26 Olsztyn Oddział Transplantologii i Chirurgii Ogólnej Wojewódzki Szpital Specjalistyczny w Olsztynie ul. Żołnierska Olsztyn tel./fax , Biuro koordynacyjne ds. transplantacji: Ordynator oddziału: dr med. Leszek Adadyński Wojewódzki Szpital Specjalistyczny w Olsztynie ul. Żołnierska Olsztyn tel szpital@wss.olsztyn.pl Oddział Nefrologiczny, Hipertensjologii i Chorób Wewnętrznych Wojewódzki Szpital Specjalistyczny w Olsztynie ul. Żołnierska Olsztyn tel , fax Ordynator oddziału: prof. dr hab. med. Tomasz Stompór 26

27 Oddział Transplantologii i Chirurgii Szpital Wojewódzki w Poznaniu ul. Juraszów 7/19, Poznań tel./fax transplantologia@lutycka.pl dr hab. med. Maciej Głyda Poznań Szpital Wojewódzki w Poznaniu ul. Juraszów 7/ Poznań tel Katedra i Klinika Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych UM w Poznaniu SPSK nr 2 im. H. Święcickiego ul. Przybyszewskiego Poznań tel , , fax nefrologia@spsk2.pl prof.dr hab. med. Andrzej Oko SPSK nr 2 im. Heliodora Święcickiego ul. Przybyszewskiego Poznań tel fax szpital@spsk2.pl Oddział Transplantologii, Chirurgii Ogólnej, Naczyniowej i Plastycznej ul. Grunwaldzka 16/ Poznań tel./fax: dr hab. med. Marek Karczewski 27

28 Szczecin Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej SPSK nr 2 Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego Al. Powstańców Wlkp Szczecin tel fax chtransp@sci.pam.szczecin.pl prof. dr hab. med. Marek Ostrowski SPSK nr 2 Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie Al. Powstańców Wlkp Szczecin tel , Klinika Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych SPSK nr 2 Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego Al. Powstańców Wlkp. 72, Szczecin tel fax kazcie@sci.pam.szczecin.pl prof. dr hab. med. Kazimierz Ciechanowski Oddział Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej SP Wojewódzki Szpital Zespolony ul. Arkońska Szczecin tel , chirurgia.spwsz@gmail.com dr med. Samir Zeair 28 Samodzielny Publiczny Wojewódzki Szpital Zespolony ul. Arkońska Szczecin tel fax spwsz@spwsz.szczecin.pl

29 Oddział Nefrologii I Transplantacji Nerek, Stacja Dializ SP Wojewódzki Szpital Zespolony ul. Arkońska Szczecin tel tel./fax nefrologia@spwsz.szczecin.pl dr hab. med. Krzysztof Dziewanowski Szczecin Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej, Naczyniowej i Transplantacyjnej WUM Samodzielny Publiczny Centralny Szpital Kliniczny ul. Banacha 1a, Warszawa tel , , , fax prof. dr hab. med. Sławomir Nazarewski Warszawa Samodzielny Publiczny Centralny Szpital Kliniczny ul. Banacha 1a, Warszawa tel fax Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej Instytut Transplantologii WUM Szpital Kliniczny Dzieciątka Jezus ul. Nowogrodzka Warszawa tel , fax andrzej.chmura@am.edu.pl prof. dr hab. med. Andrzej Chmura 29

30 Warszawa Szpital Kliniczny Dzieciątka Jezus, ul. Lindleya Warszawa tel , fax szpital@dzieciatkajezus.pl Klinika Medycyny Transplantacyjnej i Nefrologii Instytut Transplantologii WUM Szpital Kliniczny Dzieciątka Jezus, ul. Nowogrodzka 59, Warszawa tel , fax mdurlik@wum.edu.pl prof. dr hab. med. Magdalena Durlik Klinika Immunologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych Instytut Transplantologii WUM Szpital Kliniczny Dzieciątka Jezus, ul. Nowogrodzka Warszawa tel , fax nasilowska@poczta.onet.pl prof. dr hab. med. Leszek Pączek Klinika Chirurgii Gastroenterologicznej i Transplantologii Centralny Szpital Kliniczny MSW ul. Wołoska Warszawa tel fax transplantologia@cskmswia.pl p.o. lek med. Ireneusz Ziobrowski 30

31 Centralny Szpital Kliniczny MSW ul. Wołoska Warszawa tel , fax Warszawa Klinika Chorób Wewnętrznych, Nefrologii I Transplantologii Centralny Szpital Kliniczny MSW ul. Wołoska Warszawa tel nefrologia@cskmswia.pl prof. dr hab. med. Andrzej Rydzewski Klinika Chirurgii Dziecięcej i Transplantacj i Narządów Instytut Pomnik - Centrum Zdrowia Dziecka Al. Dzieci Polskich Warszawa tel , fax p.kalicinski@czd.pl prof. dr hab. med. Piotr Kaliciński Instytut Pomnik - Centrum Zdrowia Dziecka Al. Dzieci Polskich Warszawa tel , dyrektor@czd.pl Klinika Nefrologii i Transplantacji Nerek Instytut Pomnik - Centrum Zdrowia Dziecka Al. Dzieci Polskich Warszawa tel fax nefrologia@czd.pl prof. dr hab. med. Ryszard Grenda 31

32 Wrocław Katedra i Klinika Chirurgii Naczyniowej, Ogólnej i Transplantacyjnej Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu Uniwersytecki Szpital Kliniczny im. Jana Mikulicza-Radeckiego ul. Borowska Wrocław tel fax anna.pawlaczyk@umed.wroc.pl prof. dr hab. med. Piotr Szyber Uniwersytecki Szpital Kliniczny im. Jana Mikulicza-Radeckiego ul. Borowska Wrocław tel. (71) fax (71) sekretariat@usk.wroc.pl Katedra i Klinika Nefrologii i Medycyny Transplantacyjnej Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu Uniwersytecki Szpital Kliniczny im. Jana Mikulicza-Radeckiego ul. Borowska Wrocław tel fax , klinef@am.centrum.pl prof. dr hab. med. Marian Klinger 32

33 Oddział Chirurgii Ogólnej z Pododdziałem Chirurgii Urazowo-Ortopedycznej, Pododdziałem Chirurgii Metabolicznej, Pododdziałem Chirurgii Endokrynologicznej Wojewódzki Szpital Specjalistyczny we Wrocławiu ul. Kamieńskiego 73a Wrocław tel , fax witkiewicz@wssk.wroc.pl prof. dr hab. med. Wojciech Witkiewicz Wrocław Wojewódzki Szpital Specjalistyczny we Wrocławiu Ośrodek Badawczo-Rozwojowy ul. Kamieńskiego 73a Wrocław tel fax sekretariat@wssk.wroc.pl Oddział Nefrologiczny z Pododdziałem Diabetologicznym i Transplantacyjnym Wojewódzki Szpital Specjalistyczny we Wrocławiu ul. Kamieńskiego 73a Wrocław tel fax zhruby@wssk.wroc.pl prof. dr hab. Zbigniew Hruby 33

34 Wrocław Klinika Chirurgiczna 4 Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką SP ZOZ ul. Rudolfa Weigla Wrocław tel fax prof. dr hab. med. Dariusz Janczak Ordynator chirurgii transplantacyjnej: prof. dr hab. n. med. Dariusz Patrzałek 4 Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką SPZOZ ul. Rudolfa Weigla Wrocław tel fax szpital@4wsk.pl Komendant: płk lek. med. Wojciech Tański 34

35

36 Medyczne Szkolenia Podyplomowe PAKT tel , ,